Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri

Transkript

1 Endüstriyel Simbiyoz Kavramı ve Uygulama Örnekleri Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi Bilgilendirme Toplantısı 22 ARALIK 2015

2 KATILIMCI PROFİLİ GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ Dün saat 16:00 itibarıyla, Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi, Bilgilendirme Toplantısı na kayıt yaptıran katılımcıların profili değerlendirildiğinde, katılımcıların: % 24,4 ünün Gaziantep dışındaki kurumların temsilcisi, % 35,5 inin firma temsilcisi/yöneticisi, % 35,5 inin Kamu Kurumu personeli, % 11,1 inin ulusal ölçekli kurum temsilcisi, % 6,7 sinin uluslar arası ölçekli kurum temsilcisi olduğu belirlenmiştir.

3 KATILIMCI PROFİLİ GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ Dün saat 16:00 itibarıyla, Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi, Bilgilendirme Toplantısı na kayıt yaptıran katılımcıların profili değerlendirildiğinde, katılımcıların: % 24,4 ünün Gaziantep dışındaki kurumların temsilcisi, % 35,5 inin firma temsilcisi/yöneticisi, % 35,5 inin Kamu Kurumu personeli, % 11,1 inin ulusal ölçekli kurum temsilcisi, % 6,7 sinin uluslar arası ölçekli kurum temsilcisi olduğu belirlenmiştir. İLGİNİZ TEŞEKKÜR EDİYORUZ...

4 SİMBİYOTİK (ORTAK) YAŞAM: Simbiyotik yaşam farklı iki veya daha fazla sayıda canlı türünün ortak yaşam ilişkisi olarak tanımlanabilir. Üç farklı tür simbiyotik ilişki vardır: Kommensalizm (Tek Taraflı Fayda) Mutualizm (Karşılıklı Fayda) Parazitizm (Asalaklık)

5 SİMBİYOTİK (ORTAK) YAŞAM: Simbiyotik yaşam farklı iki veya daha fazla sayıda canlı türünün ortak yaşam ilişkisi olarak tanımlanabilir. Üç farklı tür simbiyotik ilişki vardır: Kommensalizm (Tek Taraflı Fayda) Mutualizm (Karşılıklı Fayda) Parazitizm (Asalaklık) Pekçok kaynakta Simbiyoz kavramı karşılıklı fayda sağlamak ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.

6 Doğada karşılıklı fayda sağlayan pekçok ortak yaşam örneği vardır. Palyaço balığı ile deniz şakayığı Afrika timsahı ile yağmur kuşu Arı ile çiçek

7 ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ: Doğadaki bu kavramın endüstriyel işletmelere uyarlanmasıdır. Diğer bir deyişle endüstriyel işletmelerin karşılıklı fayda sağlayacakları ortaklıklar kurması olarak tanımlanabilir. Sadece atıkların değil, diğer kaynakların da (enerji, lojistik, insan gücü, yatırım, su, vd.) ortak kullanımını içerebilir. İşletmelere atık ve yan ürünlerin geri kazanılması, kaynak kullanımında ve çevresel emisyonların azalması ile ham madde ve enerjinin verimli kullanılması gibi faydalar sağlar.

8 ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ YERİNE KULLANILAN DİĞER KAVRAMLAR: Eko-endüstriyel gelişme Endüstriyel ekoloji Yan ürün sinerjisi Bölgesel metabolizma Eko-endüstriyel parklar

9 Tipik (Doğrusal) Endüstriyel Üretim Ham Madde Üretim Dağıtım & Pazarlama Kullanım Atık Yönetimi

10 Kaynak Verimli (Döngüsel) Endüstriyel Üretim Ham Madde Üretim Dağıtım & Pazarlama Kullanım Atık Yönetimi Azaltım veya ikame Geri Dönüşüm ve Yeniden Kullanım Endüstriyel Simbiyoz Üretim Üretim

11 Döküm Sektöründen Bir Örnek

12 Gıda Sektöründen Bir Örnek

13 Eko-Endüstriyel Parklar GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ Eko-Endüstriyel Parklar Endüstriyel Simbiyoz yaklaşımının somut bir uygulamasıdır. Bu uygulamada birbirinden bağımsız ve tercihen birbirine yakın konumlanmış endüstriyel tesisler, ortak fayda sağlamaya yönelik olarak ilintilendirilir. Eko-Endüstriyel Parklarda üretim ve hizmet sektöründe yer alan ve çevresel ve ekonomik performanslarını arttırmak isteyen işletmeler, bir araya gelerek çevresel ve kaynak (enerji, su, madde, atık, vd.) eldesine ilişkin konularda işbirliği yaparlar. Birlikte çalışarak elde edilecek toplam fayda işletmelerin sadece kendi işleyişlerini optimize ederek elde edecekleri işletme bazındaki faydaların toplamından daha fazla olacaktır.

14 AB 7. ÇP desteği ile yürütülen bir proje kapsamında 175 tane ekoinovasyon parkı (endüstriyel ekosistem, endüstriyel simbiyoz, yeşil endüstriyel park, entegre endüstriyel park, eko-endüstriyel gelişim, ekoendüstriyel park, vb. uygulamarı içeren endüstriyel bölgeler) incelenmiş, incelenen 175 örneğin: 119 tanesinde ortak atık yönetimi, 107 tanesinde ortak enerji verimliliği çalışmaları, 104 tanesinde işletmeler arasında maddesel değişim, 102 tanesinde ortak su yönetimi, 76 tanesinde ortak yenilenebilir enerji uygulamalarının mevcut olduğu belirtilmiştir.

15 Aynı çalışmada eko-parkların başarısına etki eden faktörler de incelenmiştir. Bu faktörler arasında yer alan: Organizasyonel ve kurumsal yapının 106 örnekte, Bilim ve teknoloji kurumları ile işbirliğinin 78 örnekte, Katma değer eldesinin 64 örnekte, Politik enstrümanların 57 örnekte, Finansal teşviğin 47 örnekte, Sektörel çeşitliliğin 45 örnekte yer aldığı vurgulanmıştır.

16 Avrupa Politikalarında Endüstriyel Simbiyoz Endüstriyel Simbiyoz AB nin yerel, bölgesel, ulusal ve uluslar arası politikalarında ekonomik kalkınma, yeşil büyüme, inovasyon ve kaynak verimliliğini sağlamak yönelik bir stratejik araç olarak görülmektedir. Son dönemdeki AB politika dökümanları çevresel ve ekonomik kalkınmanın bütünsel bir parçası olarak desteklemektedir.

17 Avrupa 2020: Akılcı, Sürdürülebilir ve Kapsayıcı Büyüme Stratejisinin en önemli girişimlerinden birisi olan Kaynak Verimli Avrupa için Yol Haritası na göre ekonomik büyümenin kaynak kullanımından bağımsızlaştırılması ve büyüme için yeni kaynakların kullanılabilir hale gelmesi, ekonomi ve yaşamı şekillendiren politikaların entegre ve uyumlu hale getirilmesini gerektirmektedir. Kaynak Verimli Avrupa için Yol Haritası düşük karbon ekonomisi konusundaki AB nin diğer girişimlerine (Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanım Tematik Stratejisi ile AB Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi) dayanan, onları tamamlayan ve AB nin yeşil ekonomiye geçiş çabalarının bir parçasıdır. Kaynak Verimli Avrupa için Yol Haritası nda Endüstriyel Simbiyoz uygulamaları ile AB ülkelerinde yıllık 1,4 milyar Euro luk kaynak tasarrufu sağlanabileceği ve üye ülkelerin sanayiye bu potansiyelin en iyi biçimde kullanılması için yardım etmesi gerektiğinin altı çizilmektedir.

18 Avrupa Birliği Döngüsel Ekonomi Stratejisi Yol Haritası GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ

19 Ayrıca, Endüstriyel Simbiyoz: GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ OECD (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) tarafından sistematik bir inovasyon bileşeni Dünya Vahşi Yaşam Fonu (WWF) tarafından sürdürülebilir bir iş inovasyonu, Avrupa Kimya Sanayi Konseyi nin (CEFIC) tarafından Avrupa daki kimya sektörünün kaynak verimliliği arttırmasında ve çevresel etkilerini azaltmasında katkısı olan önemli bir araç, Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) tarafından kaynak verimli ve döngüsel ekonomi için önemli bir araç, Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği tarafından düşük karbon ekonomisi ve kaynak verimliliğini sağlamak ve sürdürülebilir kalkınmayı hayata geçirmek konularında çok önemli bir araç Avrupa Kaynak Verimliliği Platformu tarafından inovasyon ve yeşil istihtamı destekleyen bir araç olarak tanımlanmaktadır.

20 Hali hazırda bölgesel kalkınma çabalarında bir araç olarak yoğun biçimde kullanılan kümelenme ve benzeri endüstriyel ağlar ile Eko-Endüstriyel Parklar arasında önemli benzerlikle bulunmaktadır. Pekçok araştırmacı Endüstriyel Simbiyoz ve Eko-Endüstriyel Parkları sadece bölgesel ekonomik kalkınmayı destekleyen bir araç olarak değil, çevresel sorumlulukların firmalar tarafından birlikte yerine getirilebileceği bir kümelenme biçimi olarak görmektedirler. Her iki yaklaşımında: Bir ekonomik girişim modeli olması, Bölgesel kalkınmayı desteklemesi, Ağyapılara dayanması, İhtihdam yaratması, Kaynak verimliliği sağlaması bu benzerliğe gerekçe olarak sunulmaktadır.

21 Gitang, Çin GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ Dünyadan Endüstriyel Simbiyoz Uygulama Örnekleri Kymenlaaksı, Finlandiya Kwinana, Avusturalya Humber, İngiltere Kalundborg, Danimarka Landskrona, İsveç

22 Kalundborg, Danimarka Bölgede sağlanan bazı çevresel ve ekonomik kazanımlar şunlardır: ton/yıl CO2 emisyonunda azaltım 3 milyon m3/yıl su tasarrufu 15 milyon GJ enerji değerinde proses buharı ( evin yıllık elektrik tüketimine denk) 15 milyon m2/yıl alçı duvarına denk gelen alçı taşı kazanımı ton/yıl biyokütlenin gübreye dönüştürülerek toplam gübre ihtiyacının %60 ının bu şekilde sağlanması Baca gazından 3000 ton/yıl sülfür geri kazanımı

23 Kawasaki, Japonya GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ Commercial and Industrial Waste Collectors Stainless Steel Scrap NAS Stainless Steel Mill (370 ktpa) Waste Plastics SHOWA DENKO Chemical Works (~ 125 ktpa) Municipal Waste Collecton PET bottles PET REBIRTH PET to PET Recycling Plant (27.5 ktpa) Municipal Waste Water Treatment Plant o 13 Endüstriyel Simbiyoz uygulaması Home Appliances Light Tubes soot Construction Waste/Soil Organic Waste Waste Plastics Scrap Metal JFE ENVIRONMENT JFE ENVIRONMENT Home Appliances Fluorescent Light Tubes Dismantling Recycling (400,000/yr) (5,000/day) DC Cement ( 1.01 Mtpa) Blast Furnace Slag JFE STEEL Integrated Steel Works (4 Mtpa) JFE ENVIRONMENT Concrete Formwork Plant ( 18ktpa) Waste Plastics Scrap Metal Power Sewage Sludge Paper Sludge Process Water o 7 uygulama ile yıllık 515 bin ton atık değerlendiriliyor o 4 uygulama ile yıllık 130 milyon ABD Doları kazanç sağlanıyor. Mixed Paper Wastes CORELEX Paper Mill (69 ktpa) < 10,000 ton/yr 10, ,000 ton/yr > 100,000 ton/yr Power Waste Water Treatment Plant Micro-Turbine

24 Türkiye de Endüstriyel Simbiyoz

25 TURKİYE DE TEMİZ (SURDURULEBİLİR) URETİM UYGULAMALARININ YAYGINLASTIRILMASI İÇİN ÇERÇEVE KOŞULLARIN VE AR-GE İHTİYACININ BELİRLENMESİ PROJESİ ( )

26 VERİMLİLİK STRATEJİSİ VE EYLEM PLANI ( )

27 Onuncu Kalkınma Planı ( ) ÜRETIMDE VERIMLILIGIN ARTIRILMASI PROGRAMI EYLEM PLANI Endüstriyel ortak yaşam (simbiyoz) uygulamaları teşvik edilecek ve yaygınlaştırılacaktır. Endüstriyel ortak yaşam (simbiyoz) imkânlarının belirlenmesi; pilot projeler oluşturulması; eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleriyle konuya ilişkin kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve paydaşlar arası iletişim olanaklarının geliştirilmesiyle endüstriyel ortak yaşam (simbiyoz) uygulamaları çeşitlendirilip yaygınlaştırılacaktır.

28 TAMAMLANMIŞ PROJELER GAZİANTEP ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ PROJESİ İskenderun Körfezi nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi ( ) Karadeniz Havzasında Çevre Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma için Endüstriyel Simbiyoz Ağı SYMNET ( ) Ankara OSTİM Organize Sanayi Bölgesinde Endüstriyel Simbiyoz Olanaklarının Belirlenmesi Projesi ( )

29 DEVAM ETMEKTE OLAN PROJELER Bursa Eskişehir Bilecik Endüstriyel Simbiyoz Projesi (2014-) Trakya Endüstriyel Simbiyoz Projesi (2014-) Gaziantep Endüstriyel Simbiyoz Projesi (2015-) Sürdürülebilir Yapılar için Değer Zinciri Üzerinden Endüstriyel Simbiyozun Teşvik Edilmesi (FISSAC)

30 TEŞEKKÜRLER Prof. Dr. Göksel N. Demirer Çevre Mühendisliği Bölümü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Tel: Faks: e.posta: