GELECEĞİN TÜRKİYE SİNDE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ÖNEMİ

Transkript

1 GELECEĞİN TÜRKİYE SİNDE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ÖNEMİ Dünya ekonomisi geçtiğimiz son yirmi yılda hızlı bir şekilde gelişmekte olan ülkelere doğru kaydı. Bu ülkelerin nüfus ve insan kaynağını giderek daha ağır basmaya başlamasıyla yeni dünya düzeni artık yavaş yavaş kurulmaya başlandı. Şu sıralar Amerika ve Avrupa borç krizleriyle uğraşa dursun E7(Çin, Hindistan, Rusya, Meksika, Türkiye, Brezilya, Endonezya) ülkeleri ekonomilerini her geçen zaman biraz daha büyütüyorlar. Bu ülkelerle G7 ülkeleri (Amerika, Japonya, Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa, Kanada) arasında makas her geçen gün biraz daha kapanıyor. Dünya bankası tahminlerine göre 2020 yılından itibaren E7 ülkelerinin ekonomisi G7 ülkelerinin ekonomisini geçmeye başlayacak. Türkiye de büyüyen ekonomisi ve dinamik nüfusuyla gelecek vadeden ülkeler arasında yılı tahminlerine göre, Türkiye Rusya nın ardından dünyanın en büyük 11.ekonomisi olurken, satın alma gücüne göreyse Fransa nın ardından 12. sıraya yerleşecek. Tabi bunların gerçekleşmesi için Türkiye nin 2050 yılına kadar her yıl ortalama yüzde 4.4 oranında büyümek zorunda olduğunu unutmamak gerek. Hızla artan nüfus da göz önüne alındığında enerjiye olan ihtiyacımız her zamankinden daha çok olacağı aşikar. Bugünkü koşullarda bile zaman zaman enerji darlığı çektiğimizi düşünürsek ekonomimizin devinimi için enerjinin sürdürülebilir ve bağımsız olması temel ilkelerimizden biri olmalı. Dahası bugünkü ekonomi açısından Türkiye yle benzer durumda olan ülkelerle rekabet edebilmemiz için daha çeşitli ve verimli kaynaklara yönelmemiz büyük önem taşıyor. İşte bu noktada yenilenebilir enerji kaynakları büyük önem arz etmekte. Ülkemizin şu an ki enerji arz talebindeki dengesizlik düşünüldüğünde ülkemizi geleceğe taşımak için bu enerji kaynaklarının doğru ve etkin bir biçimde kullanılması büyük önem taşıyor.

2 İthal ettiğimiz enerji giderek toplam kullandığımız enerjide daha fazla yer kaplamaktadır 2020 yılında E7 ülkeleri G7 ülkelerini geçerken bu tarihten itibaren makas ters yönde açılmaya başlayacak.

3 Yıllık büyüme hızımız yüzde 4.4 olarak tahmin edilirken, gayrisafi yurtiçi hasıla (GDP) 2030 yılında trilyon dolar, 2050 yılında trilyon dolar olarak tahmin edilmekte. Bugünkü şartlar düşünüldüğünde Türkiye nin enerji elde ettiği yenilenebilir enerji kaynaklarını 5 ana başlıkta toplayabiliriz. 1. Jeotermal Enerji; Türkiye jeotermal enerji açısından dünyada en şanslı ülkelerin başında geliyor MW kullanım kapasitesiyle dünyada yedinci Avrupa da birinci sırada olan ülkemiz bu potansiyelin tamamını kullandığında yılda 8 milyar kwh elektrik enerjisi, konut eş değeri ısıtma, dönüm sera ısıtma ve 400 dönüm termal tesis elde etme kapasitesine sahip. Tüm bunların ise Türkiye ekonomisine yıllık 6.8 milyar dolara yakın bir kaynak oluşturması bekleniyor. Bugünkü durum ise, 2000 MW olan elektrik enerjisi üretme potansiyelinin 93 MW kullanırken toplam jeotermal kapasitenin yaklaşık yüzde 13 ünü(4000mw) kullandığımız şeklinde. Öte yandan jeotermal enerjinin diğer bir çok enerji kaynaklarına nazaran üretiminde ileri teknoloji uygulamalarına ihtiyaç duyulmaması Türkiye gibi geçiş dönemi ülkeleri için büyük önem arz etmekte.

4 Bugün 13 sahada 100 MW yakın kurulu güç için çalışmalar yapılmakta. Planlanan diğer santrallerle bu gücün 550MW kadar çıkması tahmin ediliyor. 2.Güneş Enerjisi; İronik bir biçimde dünyanın güneşten bir saniyede aldığı enerjinin bir yılda tükettiği toplam enerjiden daha fazla olmasına rağmen, güneş enerjisi en çok ihmal edilen enerji kaynaklarından. Oysa Türkiye güneş enerjisi bakımından oldukça şanslı bir ülke. Günlük ortalama 7.2 saat, yıllık 110 gün etkin güneşlenme süresiyle bu konuda başı çekebilecek ülkeler arasında. Böyle bir enerji kapasitesiyle Türkiye nin yıllık 380 milyar kwh enerji üretebileceği tahmin edilmekte. Ancak güneş pillerinin ve ısıl güneş enerjisi(cps) teknolojilerinin henüz çok yeni olması büyük çapta güneş enerjisi santrallerinin kurulumunda oldukça yüksek maliyetlere neden olmakta. Şuan ki durumda Türkiye de kullanılan güneş enerjisini yöntemlerini iki kısımda inceleyebiliriz. 1.Güneş kolektörleri; Türkiye de güneş enerjisinden en yaygın yararlanma yöntemi sıcak su sistemleridir. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerinde yaygın olan bu sistem kurulumu ucuz, uzun ömürlü ve kullanımı kolaydır. Şuan da kurulu kolektör miktarı 12 milyon metrekare olup yıllık üretim miktarı ortalama metrekaredir yılı verilerine göre yıllık TEP e(1mw=0.086 TEP) ulaşmıştır. Türkiye bu oranla dünyada önde gelen ülkeler arasındadır.

5 Kurulu güneş kolektörleri son yıllardaki teşviklerle önemli mesafe kat etti ve şu an dünyada en ön sıralarda yer almakta 2.Güneş pilleri(fotovoltavik piller); Bu yöntem özellikle elektrik şebekesinin bulunmadığı, yerleşim yerlerinden uzak bölgelerle, sinyalizasyon, deniz fenerleri, yol aydınlatma gibi sistemlerde rahatlıkla kullanılabilmektedir. Güneş enerjisinin temini yönünden herhangi bir sıkıntı olmasa da daha önce belirtilen CPS sistemlerinin uygulanabilirliğinin düşük olmasından dolayı geniş ölçekte elektrik enerjisi üretimi kısa vadede çok da mümkün görülmemektedir.

6 Dünyadaki fotovoltaik pil gelişim grafiği Güneş pili uygulamalarından faydalanılan kurumlar 3. Rüzgar Enerjisi; Türkiye rüzgar potansiyel bakımından zengin bölgeleri olan ülkelerdendir. Ülkemizde yıllık rüzgar hızı 8.5m/s olan ve üzerinde olan bölgelerde en az 5000 MW, 7.0 m/s olan yerlerde ise en az MW olduğu tahmin edilmektedir. Toplam etkin yararlanabilecek rüzgar potansiyelinin ise yıllık 12 milyar kwh olduğu düşünülmektedir.

7 Ancak tam doğru rakamlar için tüm Türkiye ye yayılmış rüzgar ölçüm istasyonları kurulmadır. Bugün dünyada 8 milyar euro olan rüzgar santrallerinin işlem hacminin 2020 yılına kadar 80 milyar euro ulaşacağı, dünya elektrik tüketiminin ise yüzde 12 sini karşılayacağı düşünülmektedir. Türkiye de de 2020 yılına kadar dünyaya paralel olarak kurulu rüzgar enerjisi santrali sayısı 4 katına çıkmasına rağmen, toplam elektriğin sadece yüzde 3.5 u rüzgardan sağlanacaktır. Tabi bu varsayımların gerçekleşmesi için dünyada rüzgar enerjisine 692 milyar euro yatırım yapılması gerekmektedir. Ülkemizin rüzgar enerjisi potansiyeli ispanya yla benzer olmasına rağmen İspanya kurulu güç santrali bakımından dünyada 4.sıradayken Türkiye kendine ancak 34.sırada yer bulabiliyor.

8 4. Hidroelektrik Santraller; Hiç şüphesiz hidroelektrik santraller en tartışmalı enerji kaynaklarında. Türkiye de uzun yıllar adeta bir kurtarıcı olarak görülen hidroelektrik santrallerin son yıllarda getirdiği olumsuzluklar Heslerin çok da masum bir enerji olmadığını ortaya çıkardı. Ayrıca uzun yıllar Türkiye nin su zengini bir ülke olarak gösterilmesi hükümetlerin hidroelektrik santrallere en çok teşvik ettiği enerji türü olmasına yol açtı. Oysa İstanbul da 2009 yılında gerçekleşen Dünya Su Formu nda Türkiye nin gelecekte potansiyel su fakiri olma ihtimali olan ülkeler arasında gösterildi. Özellikle hidroelektrik santrallerinin lisanslamasının yanlış yapılmasıyla bu işi sadece rant için yapan tamamen bilgisiz, tecrübesiz firmalar nedeniyle hem doğa hem de bölge halkı oldukça zarar gördü. Hidroelektrik santrallerin kurulumu ucuz, kolay, karlılığı yüksek olsa da uzun vadeli düşünüldüğünde götürüsü getirilerinden ağır basmaya başlıyor. Zaten MW potansiyeliyle hidroelektrik santraller rüzgar, güneş gibi enerji kaynaklarının yanında oldukça sönük kalmaktadır. Günü kurtarmak için düşünülen Hesler yerine daha gerçekçi, yenilikçi ve doyurucu enerji kaynaklarına yönelim teşvik edilmelidir. 4.Biyokütle Enerjisi; Belki de en az aşina olduğumuz biyokütle enerjisi son yıllarda giderek artan enerji gereksinimi karşılamak için ortaya çıkan bir enerji türü. Biyokütle olarak mısır, soya, buğday, evsel ve hayvansal atık ve son yıllarda popülerliği artan su algleri sayılabilir. Bugün Türkiye de ise biyokütle enerjisinden iki şekilde yararlanılmaktadır. 1.Klasik Biyokütle Enerjisi; Hayvanlardan ve bitkilerden elde edilen ürünlerinin doğrudan yakılmasıyla elde dilen enerjidir.

9 2.Modern Biyokütle Enerjisi; Elde edilen ürünlerin biodizel, etanol gibi yüksek enerjili maddelere dönüştürülmesidir. Gelişen teknolojiyle yeni teknikler geliştirilmiş, yaygınlığı artırılmıştır. Fakat biyokütle enerjisinde kullanılan mısır, soya gibi ürünlerin tüketime katılmak yerine biyokütle enerjisine yönlendirilmesi nedeniyle gıda fiyatlarında çok yüksek artışlar gözlenmiş, üstelik birçok çiftçinin pirinç gibi dünyanın en çok tükettiği yiyecek yerine biyokütlede kullanılan ürünleri ekmesi tüm dünyada kısa süreli gıda krizine yol açmıştır. Özellikle Etiyopya, Kenya, Somali gibi geniş arazileri olan Afrika ülkelerinin açlık sorunlarıyla karşılaşmasının en önemli nedenlerinden birinin bu geniş düzlüklerin biyokütle üretimi yapan çok uluslu şirketlere yıl gibi uzun yıllar boyunca kiralanması olarak gösteriliyor. Bu nedenle biyokütle enerjisinin daha yenilikçi ve verimli yöntemlere ihtiyaç duyduğu gerçek.

10 Afrika ülkelerinin topraklarını tarım yerine biyokütle enerjisi üretmede kullanması ülkelerdeki açlığın önemli nedenlerinden 5.Hidrojen Enerjisi; Hidrojen yakıtının yüksek enerji potansiyeli, kolay taşınabilir olması, karbon içermemesi, ısı, elektrik ve mekanik enerjiye dönüşebilmesi bu enerji türünün son yıllardaki popülerliğini sağladı. Son on beş yılda hidrojen ile çalışan değişik motorlar üretilmiş, ancak diğer yakıtlara göre daha pahalı olmasından dolayı (kg başına dolar) kitlesel üretim gerçekleşmemiştir. Türkiye de ise yapılan çalışmalarda uzun Karadeniz sahil şeridinin tabanının ciddi bir hidrojen kaynağı olabileceği, yılları arası üretimin 10 Mtep (Milyon ton eşdeğer petrol) olabileceği, 2065 yılına kadar gerekli yatırımlar yapılması durumunda bu rakamın 290Mtep e kadar çıkabileceği düşünülüyor.

11 Türkiye var olan zengin ve çeşitli enerji kaynakları ve etkin nüfus gücüyle gelecekte 50 yılda gelişmekte olan ülke statüsünden gelişmiş ülke statüsüne kavuşacaktır. Fakat bu durumun gerçekleşmesi için güçlü ve sürekliliği olan bir ekonomiye sahip olmalıdır. Ekonominin en önemli girdisinin enerji olduğu düşünüldüğünde enerjiye olan gereksinimimiz her geçen güç artarak devam edecektir. 21. ve 22.yüzyıl devrimlerinin yenilenebilir enerji kaynaklarıyla gerçekleştirilebilecek olması, bu enerji türünün geleceğimiz için olmazsa olmaz kılmaktadır. Hem sanayi ve hem de petrol devrimini de kaçırdığımız düşünüldüğünde bu sefer daha mantıklı, yenilikçi ve gerçekçi olmamız gerektiği kesin. Atatürk ün de dediği gibi yeni Türkiye Devleti bir cihangir devlet olmayacaktır, fakat yeni Türkiye Devleti bir ekonomi devleti olacaktır. Mehmet Cem Ateş Kaynaklar

12