T I M B E R. Kullanım Kitabı

Transkript

1 T I M B E R Kullanım Kitabı

2 UYARI TIMBER Telif hakları 4M firmasına ( ) aittir. (

3 İçindekiler 1. Kabuller & Yönetmelikler Yönetmelikler Birimler Kabuller Malzemeler Hesaplamalar Dosya Yeni Aç Kaydet Al Gönder Yazdır Çizim Oluştur Çıkış Son Projeler Parametreler Proje Parametreleri Malzeme Kütüphanesi Yük Kombinasyonları Seçenekler Görünüş Yenile Görünüş Eleman Listesi Düğüm Listesi Düğüm Yükleri Eleman Yükleri Gerilme Değerleri Deplasmanlar Metraj Hesabı Araç Çubukları TIMBER i

4 B Tel Kafes Render Düzenle Geri Al Kopyala Yapıştır Sil Böl Veritabanını Yeniden Kur Düğümler Arası Eleman Yeni Eleman Ayna Elemanları Seç Elemanları Pencereyle Seç Filtre Kullanarak Seçim Eleman Seçimini Kaldır Düğümleri Seç Düğümleri Pencereyle Seç Düğüm Seçimini Kaldır Sihirbaz PreTIMBER Analiz Bütünlük Kontrolleri Analiz Eleman Tasarımı ii 4M

5 1. Kabuller & Yönetmelikler 1.1. Yönetmelikler Elemanların kapasiteleriyle ilişkin tüm hesaplamalar Eurocode 5 (EC5) ilkelerine göre yapılmaktadır. Ayrıca burkulmayla ilgili konularda Eurocode 1 (EC1) ilgili ekleri geçerlidir. Sismik hesaplarla ilgili konularda Eurocode 8 (EC8) ilkeleri dikkate alınmıştır Birimler TIMBER, ISO 1000 Standartına göre Uluslararası Birim Sistemini (SI) kullanmaktadır. Kullanılan birimler şunlardır: Uzunluk- Alan-Hacim m - m 2 - m 3 Yük kn, kn/m, kn/m 2 Yoğunluk kg/m 3 Moment knm Gerilmeler kn/m 2 (KPa) 1.3. Kabuller TIMBER programında yalnızca sabit dikdörtgen kesitli doğrusal elemanlar kullanılır. Yapı kullanım ve yük süre sınıfları kullanıcı tarafından seçilmediyse, hesaba aşağıda belirtilen koşullarda katılırlar: Varsayılan yapı kullanım sınıfı 3 alınır (EC5 -> 3.1.5). Varsayılan yük süresi için kalıcı yük süresi seçilir (EC5 -> 3.1.6). Zati yükler kalıcı yük süresinde iken, sismik ve hareketli yükler anlık yük süresinde belirlenir. TIMBER 1

6 1.4. Malzemeler TIMBER programında iki tür malzeme vardır: Masif Ahşap EN 338 e göre belirlenen bu kategoride kavak veya iğne yapraklı ağaç türlerinden elde edilen ve ahşap kalitesi C14 den C40 a kadar olan malzemeler ile geniş yapraklı ağaçlardan elde edilen ve ahşap kalitesi D30 dan D70 e kadar olan malzeme türleri yer alır. Lamine Ahşap EN 1194 e göre belirlenen bu kategoride GL 24h ile GL 36h arasında yer alan homojen ahşap kalitesindeki malzemeler ile GL 24c ile GL 36c arasında yer alan karma ahşap kalitesindeki malzeme türleri yer alır. Masif ahşap kullanım durumunda, lif yönü üç genel eksen yönlerinden birine göre paralel kabul edilir. Bu yön kullanıcı tarafından belirlenmediyse, varsayılan lif yönü eleman uzunluğu boyunca paralel olan yöndür (X ekseni). Lamine ahşap kullanım durumunda ise lif yönü önemsizdir ve hesaplarda bu parametre dikkate alınmaz. 2 4M

7 2. Hesaplamalar 2.1. Dosya Yeni Bu komut ile yeni bir proje oluşturulur. Her bir TIMBER projesi c:\vk\windows\timber\meletes\ klasörüne kaydedilir. Bir başka deyişle yeni komutu projenin tüm dosyalarını tek bir klasörde toplar. Bu klasör projeniz üzerinde çalıştığınız sürece tüm gerekli dosyaları bünyesinde barındırır. Ayrıca TIMBER, çalışma ortamını hazırlayıp yeni proje penceresini ve gerekli program menülerini etkinleştirir. Yeni bir proje oluşturmak için aşağıdaki işlemleri uygulayın: 1. Programı başlatın. 2. Menüden Dosya > Yeni komutunu seçin veya simgesini tıklayın. Resim 1 diyalog kutusu görüntülenecektir: 3. Proje simgesini seçin. Resim 1 4. EC8 National Annex listesinden European Union - Turkish Annex seçin ve tamama basın. 4M 3

8 5. Resim 2 diyalog kutusu görüntülenecektir: Resim 2 6. Proje metin alanına üç haneli bir sayı ( arasında bir numara) girin. 7. İsteğe bağlı olarak Proje Bilgisi metin alanına kısa bir açıklama yazısı girebilirsiniz. 8. [Tamam] düğmesine basın. Yeni bir proje dosyası oluşturulacaktır. 4. veya 7. adımların herhangi birinde kullanıcı [Tamam] düğmesi yerine [İptal] düğmesini seçip yapılan işlemleri iptal edebilir. Bu durumda program o ana kadar yapılan tüm eylemleri iptal eder Aç Bu komut TIMBER proje dizininde yer alan mevcut bir projenin yüklenmesini sağlar. Program, c:\vk\windows\timber\meletes\... alt klasörü içerisinde kaydedilmiş olan proje dizinini ilgili tüm dosyaları ile birlikte yükler ve buna göre proje penceresi ve menüleri biçimlendirir. Önceden kaydedilmiş bir TIMBER projesini açmak için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Programı çalıştırın. 2. Farenin imleci ile Dosya>Aç komutunu seçin veya Proje Aç simgesini tıklayın. Resim 3 deki diyalog penceresi ekrana gelecektir. 3. TIMBER sekmesini tıkladığınızda, \vk\windows\timber\meletes\... dizinine kaydedilmiş olan projelerin simgeleri ile birlikte Resim 3 deki pencere ekrana gelecektir. 4 4M

9 Resim 3 4. Açmak istediğiniz projenin simgesini çift tıklayın. Eğer projeyi oluştururken bir açıklama belirttiyseniz sol pencerede bu açıklamayı göreceksiniz. 5. [Tamam] düğmesini tıkladığınızda veya pencere içerisinde altı çizgili Proje Aç yazısını tıkladığınızda program söz konusu projeyi ve tüm menülerini yükleyecektir. Uyarı 1: Program sadece bu proje dizininde oluşturulmuş olan projeleri kaydedip geri yükleyebilir. Bu proje dizini (örneğin vk dizini) kurulum aşamasında otomatik olarak oluşturulur. Uyarı 2: Program dizinindeki bir proje klasörünü taşıdığınız takdirde program tarafından yüklenemez hale gelecektir. Onları kullanabilmeniz için proje klasörünü yeniden orijinal konumuna taşımanız ya da kopyalamanız gerekir (Bir dizini taşımak ya da kopyalamak içeriğini değiştirmez) Kaydet Windows içerisinde çalışan diğer tüm programlarda olduğu gibi KAYDET komutunun burada da sıkça kullanılması önerilir. Çalışmanızı sık sık kaydetmenizin birçok yararı vardır ve bunların en önemlisi verilerinizin kalıcı olarak kaybetmenizin önüne geçmektir. Çalışmanızı kaydetmek için farenin imleci ile Dosya > Kaydet komutunu seçin veya simgesini tıklayın. Her KAYDET komutunu seçtiğinizde program kullandığı hafızayı boşaltarak verilerinizi sabit disk üzerinde kalıcı olarak kaydeder. Bir başka deyişle kaydettikten sonra yaptığınız işlemleri geri alamazsınız. Diğer tüm Windows programlarında olduğu gibi Geri Al komutu sadece hafızada kayıtlı işlemlerin geriye alınmasını sağlar. Bu komutun kullanılmasının sıklığı sizin verilerinizin korunması veya işlemlerinizi geri alınabilmesi ile ilgili olarak size göre değişecektir. TIMBER 5

10 Al Hızlı model tanımı için TIMBER programında entegre bir grafik ortamı ve araç dizini bulunmaktadır. Yapı modellemesi ilgili komutların yardımı ile ardışık eleman eklemelerinden ibarettir. Bu bir yapıyı tanımlamak için en genel yoldur. Bu bölümde açıklanan bazı koşullar altında tüm yapıyı bir kerede ekleme seçeneğiniz bulunmaktadır. Tüm yapının eklenmesinin prensibi basittir: TIMBER içerisinde yapının tanımlanması için gerekli tüm bilgilerin bulunduğu bir dosyayı programa aktarabilirsiniz. Ardından eleman özelliklerini, proje parametrelerini ve yük değerlerini tanımlayabilirsiniz. TIMBER programı dosyaların aktarılmasında iki seçenek sunar: DXF biçimindeki dosyalar ASCII (ΤΧΤ) türündeki dosyalar Dosya aktarımı Resim 4 de gösterilen diyalog kutusu yardımıyla gerçekleştirilir. Mevcut bir dosyadan yapı tanımlanmasını gerçekleştirmek için aşağıda belirtilen AL diyalog kutusu işlemlerini izleyin: 1. Programı çalıştırın. 2. Yeni bir proje oluşturun. 3. Farenin imleci ile Dosya>AL komutunu seçin. Resim 4 de gösterilen diyalog kutusu ekrana gelecektir. 4. Aktarmak istediğiniz dosyanın türüne göre ASCII dosyaları veya DXF dosyası onay kutularından birini seçin. Takip eden paragraflardaki detayları okuyun. Resim 4 6 4M

11 Dosya Eklemeden Önce Gerekli İşlemler Bir yapı modelini bir dosyadan program içine aktarmadan önce yeni bir proje oluşturun. Proje parametrelerinde yer alan tasarım kodları seçeneklerini belirleyin. Tasarımda kullanmayı düşündüğünüz kesitlerinizi içeren Proje Kütüphanesini oluşturun. Yük Kombinasyonları tablosunu doldurun. ASCII Dosyalarının Aktarılması ASCII formatı, MS Word gibi metin düzenleyicilerde bulunan özel format parametrelerinden bağımsız sadece alfa nümerik karakterlerden oluşan en basit metin formudur. TIMBER programının yapısal geometriyi tamamen ekleyebilmesi için 2 ASCII formatında dosyaya ihtiyacı vardır. Biri yapısal düğüm noktalarının koordinatlarını içeren dosyadır. Diğeri ise eleman birleşim bilgilerini ve isteğe bağlı olarak da bazı özelliklerini içeren dosyadır. Uyarı: Bu dosyalar kesinlikle belirli bir kompozisyon izlemelidirler. Bu tür dosyaların yapıları hakkında detaylar için TIMBER Dosya Alma Yapısı bölümüne bakın. Dosya yapısında farklılık görürseniz herhangi bir ASCII metin düzenleyici ile düzeltmeniz gerekir. Bu iki dosyayı oluşturduktan ve yapılarını kontrol ettikten sonra aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Önceki iki paragrafta tanımlanan işlemleri uygulayın. 2. Bu iki TXT dosyasını proje dizinine kaydedin. Sonradan düğümler dosyası ile elemanlar dosyasını ayrıt edebilmeniz için uygun isimlerle kaydetmeniz önerilir. 3. AL diyalog kutusunda farenizin imleci ile ASCII Dosyalar onay kutusunu tıklayın. 4. Elemanlar Dosya İsmi altındaki Dosya Aç simgesini tıklayıp proje dizininde elemanlar dosyasını bulun. 5. Bu işlemi düğümler dosyası için tekrarlayın. 6. [Tamam] düğmesine basın. Bir süre sonra yapınızın proje penceresinde tanımlanmış olduğunu göreceksiniz. 7. Diğer adımlara geçin (örneğin eleman ve düğümlerin değiştirilmesi, yüklerin tanımlanması, yapısal analiz ve eleman kontrolleri). Not: Ters işlem olan ASCII formatında dosya gönderme de mümkündür. İlgili konular GÖNDER paragrafında anlatılmıştır. Program iki ASCII dosyası oluşturur ve diğer uygulamalara yapının geometrisini göndermenize olanak tanır. DXF Dosyalarının Aktarılması TIMBER programı DXF formatındaki çizimlerin alınabilmesine olanak tanır. Bu yol ile yapısal modelinizi AutoCAD veya 4MCAD gibi bir CAD uygulamasında çizerek Al komutu ile TIMBER içerisine aktarabilirsiniz. TIMBER programı çizgileri, başlangıç ve bitiş düğümleri olan doğrusal birer eleman olarak kabul eder. Eğriler için kullanıcı tarafından tanımlanması gereken özel parametreler bulunmaktadır. Eğriler bölünerek küçük doğrusal elemanlar olarak tanımlanır. Program eğrileri poligonlarla tanımlar. TIMBER 7

12 Uyarı: Yapısal çizimin oluşturulmasında bazı kısıtlamalar vardır. Aktarma işlemi sırasında TIMBER sadece çizgi (line), çoklu çizgi (polyline) ve yay (arc) ile oluşturulmuş elemanları tanır. DXF formatında bir çiziminiz var ise bunu proje dizinine kaydedin ve TIMBER programına bu çizimi aktarmak için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Dosya Eklemeden Önce Gerekli İşlemler bölümünde tanımlanan talimatları uygulayın. 2. AL diyalog kutusunda DXF Dosyası onay kutusunu tıklayın. Yayları Böl seçeneğinin aktif olduğundan emin olun. 3. DXF Dosyası Adı nın altındaki dosya aç simgesini tıklayarak proje dizini içerisinde bulunan (veya herhangi bir klasörde bulunan) DXF dosyasını seçin. 4. Yayları Böl kısmında Aynı açı değerleriyle bölümleme seçeneğini tıklayıp alttaki bölümde değeri girin. 5. Bitirince [Tamam] düğmesine basarak modelinizi TIMBER proje penceresinde göreceksiniz. Dairesel elemanların tanımlanmasında program iki seçenek sunar: Eleman Adedi: Bu değer bir tam sayı olup dairesel elemanın dönüştürüleceği poligonun doğrusal parça adedini belirler. Aynı Açı Değerleriyle Bölümleme (Derece): Bu değer yayı doğrusal parçalara bölecek olan açı değeridir. Girdiğiniz açı değeri mantıklı bir değer olmalıdır. Program başlangıçta yayı sizin girdiğiniz açıya göre bölmeye çalışacaktır. Eğer bu mümkün olmazsa yayı en uygun bir açı değerine göre bölecek ve sonuçta eşit yay parçaları oluşacaktır Gönder Program dosyaların gönderilmesinde size üç seçenek sunar: DXF dosyaları ASCII dosyaları Resim dosyaları (*.bmp, *.jpg). Herhangi bir dosya gönderme işlemi için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Farenizin imleci ile Dosya>Gönder komutunu seçin. Resim 5 deki diyalog kutusu ekrana gelecektir. 8 4M

13 Resim 5 2. Mevcut iki dosya biçiminden size uygun olanı ilgili onay kutusunu tıklayıp seçin. Gerekli parametreleri doldurup [Tamam] ı tıklayın. Uyarı: Dosya > Gönder > DXF seçeneği kullanılmadan önce tüm yapı modeli tamamlanmış olmalıdır. Ondalık sembolü alanının yanındaki çekme menüsü gönderilecek dosyanın biçimlendirilmesinde kullanacak ondalığın tipini belirlemeye yarar. Nokta ve virgül olarak iki seçenek vardır. Bu dosyayı alacak programların hangi ondalığı kullanacağını biliyorsanız ondalığı ona göre seçmeniz gerekir. DXF Dosyaları (*.dxf) DXF dosya biçimi (*.dxf) 4MCAD / AutoCAD gibi yazılımların gönderip alabildiği, tasarım programları arasında iletişim sağlayan bir dosya formatıdır. Bu iletişim çift taraflıdır. Bu formatın esas avantajı, bir mühendise herhangi bir CAD yazılımında bir yapının karmaşık çizimlerini oluşturup düzenleme olanağı sunmasıdır. DXF dosyası göndermek için: Dosya > Gönder seçin. DXF onay kutusunu tıklayın. Parametreleri doldurun (Yazı Tipi Yüksekliği, Yazı Rengi, Eleman Rengi, Dosya ve Dosyanın Kaydedileceği Dizin) [Tamam] ı tıklayın. TIMBER 9

14 ASCII Dosyaları ASCII dosyalar en basit metin biçimi olduğundan farklı programlar arasında veri transferinde büyük sıklıkta kullanılırlar. İstisnai durumlar dışında MS Word gibi kelime işlem programlarında genellikle metnin sunuşunda ASCII formatı kullanılmaz. Bu format sadece metnin sunuşunun değil kendisinin gerekli olduğu durumlarda kullanılır. Bu işleme bir örnek yapısal düğüm noktalarının koordinat tablosunun bir başka hesaplama programına gönderilmesidir. Burada koordinat tablosunun ASCII formatında bir metin olarak kaydedilmiş olması gerekmektedir. Not: Eğer elinizde yapının düğüm noktaları ve elemanlarına ait geometri bilgileriniz var ise şimdilik program dahilinde olmayan bazı birleşim şekillerinin tasarım ve kontrolü kolaylıkla yapılabilir. Düğüm noktası ve eleman tablonuzu birleşim hesabı için kullanacağınız program içerisine kolaylıkla alabilirsiniz. Düğüm noktası ve elemanlar dosyasının gönderilmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Gönder diyalog kutusunda ASCII onay kutusunu tıklayın. Aşağıdaki parametreleri etkinleştirin. Atalet momentleri dahil onay kutusunu seçin. Düğüm Noktaları Dosyası Adı ve Eleman Dosyası Adı metin dosyalarının kaydedileceği dizinleri ayrı ayrı belirtin. [Tamam] ı tıklayın Yazdır Ahşap yapınızın analiz ve tasarımının ardından Dosya > Yazdır komutu ile projenizin bütün çıktılarını oluşturabilirsiniz. Oluşturulan çıktılar RTF formatındadır. Bu sayede çıktılar herhangi bir metin düzenleyici (MS Word gibi) ile de düzenlenebilir. Proje hesap raporu oluşturulurken spesifik bir çıktı örneğini (Şablon) temel alır. Yazdırma şablonlarını kolayca oluşturabilirsiniz. Onlar yazdırılacak çıktı içeriğinin öğelerini içerirler. Ayni projede çıktılarınız için birçok farklı şablon oluşturabilir ve kaydedebilirsiniz. Örneğin hem detaylı hem de özet çıktılar alabilirsiniz. Bir çıktı şablonu oluşturmak veya mevcut bir tanesini değiştirmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Dosya > Yazdır komutunu seçin veya araç çubuklarındaki ilgili simgeyi tıklayın. Resim 6 da göreceğiniz Yazdırma Sihirbazı diyalog kutusu ekrana gelecektir: 10 4M

15 Resim 6 2. İlk olarak imlecinizle Şablon Seçimi sekmesindeki dosya aç simgesini tıklayın. Tipik Windows kaydetme menüsü ekrana gelecektir. c:\vk\windows\timber\timberpar\templates\timber.tpl dizininde bulunan timber.tpl dosyasını seçin. Alttaki ön izleme bölümünde şablonun içeriğini göreceksiniz. Bu dosya hazır bir şablon olup kurulum aşamasında templates dizinine kaydedilir. Dilerseniz tüm projeleriniz için bu şablonu kullanır veya kendi şablon koleksiyonunuzu oluşturup kaydedebilirsiniz. Not: Şablon dosyası çıktı dosyası değildir. Çıktı dosyalarının biçimlendirme bilgilerini içeren bir bilgi derlemesidir. 3. İkinci sekmedeki Şablon Oluştur bölümünün sağ tarafında çıktısı alınacak konuların listesi görüntülenir. Sol tarafta ise seçilebilecek olan tüm başlıkların listesi vardır (Resim 7). Yön düğmeleriyle sol taraftaki listeden sağ tarafa doğru çıktı başlıklarını taşıyabilirsiniz. Çift oklu yön düğmesi solda bulunan tüm başlıkları sağ taraftaki pencereye taşır. TIMBER 11

16 Resim 7 Çıktı oluştururken her bir birimin öncesinde bir sayfa sonu eklemek isterseniz, imlecinizle Sayfa Sonu yazılı onay kutusunu tıklayın. Sıfır Değerler Dahil onay kutusu işaretlenirse, hesap raporu tüm birimlerdeki sıfır değerleri içerecektir. Şablonunuzdaki değişiklikleri kaydetmek için [Kaydet] düğmesini tıklayın. 4. Resim 8 de gördüğünüz Sayfa Düzeni sekmesi içerisindeki komutlar hemen her metin düzenleyicide karşılaştığınız, sayfa boyutu, yazı tipi, sayfa düzeni, kenarlıkların biçimlendirilmesi, sayfa numarası ekleme gibi alışıla gelmiş komutlardır. Seçimlerinizi tamamladığınızda [Kaydet] düğmesini tıklayın. 12 4M

17 Resim 8 5. Resim 9 da gördüğünüz Yükleme Durumları sekmesinde bulunan iki alanda şablonunuza ekleyeceğiniz Yükleme Durumlarını ve Yük Kombinasyonlarını başlarında bulunan onay kutularını tıklayıp belirleyebilirsiniz. TIMBER 13

18 Resim 9 [Tamam] ı tıkladığınızda hesap çıktılarının kaydedileceği dosya dizini adı ve bir çıktı dosyası adı (*.rtf) ile raporlar oluşturulacaktır. Herhangi bir rtf metin düzenleyici ile yapmak istediğiniz değişiklikleri uygulayabilirsiniz Çizim Oluştur TIMBER ahşap yapının plan ve yan görünüşlerini DXF formatında oluşturur. Bu çizimler herhangi bir CAD yazılımında düzenlenebilir Çıkış Çıkış komutu programı kapatır. Eğer aktif bir proje var ise program kaydedilmemiş herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığını inceler ve eğer varsa Resim 10 daki onaylama mesajı ekrana gelir. [Evet] i tıkladığınızda değişiklikleriniz kaydedilmeden program sonlandırılır. [Hayır] ı tıkladığınızda ise işlem iptal edilir. Resim M

19 Programı kapatmak için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Dosya > Çıkış komutunu seçin veya simgesini tıklayın. 2. Açılan diyalog kutusunda [Evet] ya da [Hayır] seçin. Not: Programı sonlandırmadan önce değişiklikleri kaydetmeden çıkarsanız, bir önceki kaydedilmiş olan durumdan sonra yapılan tüm işlemler geri alınamayacak şekilde kaybedilecektir Son Projeler Mevcut bir projeyi açmanın alternatif bir yolu da Dosya > Son Projeler alt menüsünde bulunan üç haneli proje numarasının seçilmesidir. Bu alt menüde tüm mevcut projeler değil sadece en son yüklenmiş projeler görüntülenir. En son projelerden birini açmak için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Dosya > Son Projeler komutunu seçin. Fare imlecini Son Projeler üzerinde tıkladığınızda yan tarafta son projelerin listelendiği bir dizin görüntülenir. 2. Seçmek istediğiniz üç haneli proje numarasını tıklayın. Not: Son Projeler alt menüsünde listelenecek olan proje numarası en fazla 10 adettir. TIMBER 15

20 2.2. Parametreler Proje Parametreleri Parametreler > Proje Parametreleri komutu seçildiğinde Resim 11 deki diyalog penceresi görüntülenir: Resim 11 Yapı Kullanım Sınıfları sekmesinde üç adet sınıf görüntülenir (EC5 -> ve ya göre) ve bunlardan bir tanesi seçilir. Yük-Etki Süresi Sınıfları sekmesinde ise her bir yükleme durumu için etki süreleri pencerenin sağ tarafında bulunan açıklama tablosuna göre belirlenir. Tasarım Kodları sekmesinde ise yönetmelik seçimi ve deprem parametrelerin belirlenmesi söz konusudur. Yapı Kullanım Sınıfları Yukarıda belirtildiği gibi yapı kullanım sınıfı belirlenir (Resim 11). 16 4M

21 Yük-Etki Süresi Sınıfları Parametrelerin ikinci sekmesi aşağıda gösterilen verileri içerir: Resim 12 Bu veriler yapıya etkiyen yükler hakkında genel bilgileri içerir. Sol tarafta yer alan listeden her bir yükleme durumunun yük etki süresini seçebilirsiniz. Listeden bir yükleme durumu seçildiğinde aşağı doğru açılan bir menu etkinleşir ve bu menüden istenen yük etki sınıfı belirlenir. Zati, Hareketli ve Deprem yükleri dışındaki yüklemeler için yük etki süresi kullanıcı tarafından belirlenmezse, bu yüklemeler için Timber kalıcı yük etki sınıfını kullanır. Zati yükler kalıcı yük etkisiyle göz önüne alınırken, deprem yükleri anlık etkiyle dikkate alınır (EC5 > 3.1.6). Tasarım Kodları Tüm ahşap elemanların tasarımı Eurocode 5 (EC5) e göre yapılır. Burkulma kontrolleri Eurocode 1 (EC1) in eklerine göre gerçekleştirilir. Deprem hesabı Eurocode 8 (EC8) e göre yapılır. TIMBER 17

22 Eurocode 8 (EC8) e Göre Hesaplama Resim Ek Döküman: Hesapta kullanılacak ek yönetmelik seçilir. 2. Analiz Yöntemi: Eşdeğer Statik Analiz ya da Respons Spektrum (Dinamik Tepki) metodlarından biri seçilir. 3. Hareketli Yük Katılım Katsayısı: Deprem hesabında kullanılacak olan hareketli yük faktörü burada girilir. 4. Deprem Bölgesi: Seçilen deprem bölgesine göre Timber yandaki kutuda etkin yer ivmesini belirler. 5. Yapı Önem Katsayısı: Ahşap yapının bina önem katsayısı seçilir. 6. Zemin Sınıfı: Ahşap yapının oturduğu zeminin sınıfı belirlenir. 7. Süneklik Sınıfı: EC8 e göre üç adet süneklik sınıfı listelenir. Düşük Süneklik (DCL), Orta Süneklik (DCM) ve Yüksek Süneklikten (DCH) biri seçilir. 8. Yapı Türü: EC8 Tablo 8.1 e göre iki deprem yönü için yapı türleri aşağı doğru açılan menülerle listelenir. Seçilen yapı türüne göre Timber her iki deprem yönü için taşıyıcı sistem davranış katsayılarını hesaplar. 9. Response Spectrum: Τx, Ty: X ve Y doğrultusunda yapının ana periyotlarıdır. Τa, Τb: X ve Y doğrultusunda yapının karakteristik periyotlarıdır. 18 4M

23 10. Sönüm Oranı: EC ye göre belirlenebilir. Yukarıdaki tüm veriler, Sdx(T)/g ve Sdy(T)/g Tasarım Spektrumu değerlerinin hesaplanmasında kullanılır Malzeme Kütüphanesi Resim 14 Malzeme Kütüphanesi üç farklı sekme içerir: Kesit Kütüphanesi En-Kesit Ölçüleri - Lif Yönünde Ahşap Türü Kesit Kütüphanesi sekmesinde, malzeme kütüphanesinde bulunan kesitlerden bir veya daha fazlasını seçebilirsiniz. Seçili kesitler elemanların modellenmesi sırasında kullanıma hazır olacaktır. En-Kesit Ölçüleri - Lif Yönünde sekmesinde, özelliklerini girip yeni bir kesit oluşturabilirsiniz. Ahşap Türü sekmesinde, malzeme kütüphanesinde bulunan tüm kesitleri ve özelliklerini görebilirsiniz. TIMBER 19

24 Kesit Kütüphanesi Bu pencere üç ana parçadan meydana gelir (Resim 14): 1. Proje kütüphanesindeki kesitler pencerenin sol tarafındaki listede yer alır. Bu listede malzeme kütüphanesinden seçilen ve eleman girişi için hazır olan kesitler bulunur. Bir projede başlangıçta proje kütüphanesi boştur ve kesit seçildikçe bu liste dolar. 2. Pencerenin sağ tarafında kesit listesi vardır. Projede kullanabileceğiniz tüm kesitleri bu listede görebilirsiniz. Bu liste ahşap türüne (masif ya da lamine ahşap) göre ayarlanmıştır. Listeden bir kesiti seçip kütüphanesine gönderebilirsiniz. düğmesiyle proje 3. Pencerenin alt tarafında ahşap türü seçimiyle ilgili alan bulunur. Burada Masif Ahşap ya da Lamine Ahşap seçebilirsiniz. Sağ alt kısımda ahşap kalitesi listesini içeren aşağı yönde açılan bir liste vardır. Yukarıda bahsedildiği gibi programda iki farklı kütüphane vardır: K E S İ T K Ü T Ü P H A N E S İ Timber programının varsayılan kütüphanesidir. Her yeni projeye başlanıldığında kullanılacak elemanların seçiminin yapılabilmesi için bu dosyanın bir kopyası ilgili dizine kopyalanır. P R O J E K Ü T Ü P H A N E S İ kullanıcı tarafından o anki projede kullanılmak üzere seçilen kesitleri içerir. Bu kütüphane ilk kesit seçildiği andan itibaren oluşur ve projenin sonraki aşamalarında kesit eklendikçe daha da zenginleşir. Her proje farklı bir proje kütüphanesine sahiptir. Bu kütüphane proje klasörüne kaydedilir. Kesit Kütüphanesinden bir kesit seçmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Kesit Kütüphanesi sekmesinin alt kısmından ahşap türünü seçin. Aşağı yönde açılan listeden kullanmak istediğiniz ahşap kalitesini belirleyin. 2. Sağ taraftaki listeden kullanmak istediğiniz kesiti seçin (örneğin 6/12). 3. düğmesine basıp kesiti proje kütüphanenize ekleyin. Benzer şekilde kullanmak istediğiniz tüm kesitleri proje kütüphanesine ekleyebilirsiniz. Proje kütüpanesine eklenecek kesit addedi için herhangi bir sınırlama yoktur. Fakat çok fazla kesit eklenmesi yerine, yeterince kesit kullanımı tavsiye edilir. Not: Proje Kütüphanesine eklenen kesitler geri alınamaz. 20 4M

25 En-Kesit Ölçüleri - Lif Yönünde İkinci sekmede yeni bir kesiti özelliklerini doldurup ekleyebilirsiniz (Resim 15). Resim 15 Pencerenin üst bölümünde kesitin b genişliğini ve h yüksekliğini cm. biriminde doldurup boyutlarını belirleyebilirsiniz. Kesitin alan ve atalet momentleri otomatik olarak hesaplanır. Daha sonra kesitin lif yönü (x, y ya da z eksenine paralel) belirlenir. Yeni kesitin adı otomatik olarak İsim bölümünde üretilir. Yeni kesitin oluşturulmasını tamamlamak için Ekle düğmesine basılır ve bu kesit o andan itibaren programın Kesit Kütüphanesinde yer alır. Benzer şekilde farklı kesitleri oluşturabilirsiniz. TIMBER 21

26 Ahşap Türü Bu tabloda programda bulunan mevcut tüm ahşap kalite listesini ve özelliklerini görebilirsiniz (Resim 16). Resim 16 Her üç sekmede alt bölümde yer alan [Tamam], [İptal] ve [Varsayılan olarak ata] düğmelerini istediğiniz zaman kullanabilirsiniz. Not: Belirlediğiniz parametreleri sonraki projelerinizde kullanmak için Varsayılan olarak ata onay kutusunu seçebilirsiniz. Bu yolla programın varsayılan veri dosyası değişir ve her yeni projede seçtiğiniz parametreler dikkate alınır. 22 4M

27 Yük Kombinasyonları Bu komut ile programın ahşap elemanların yeterlilik kontrolleri ve hesaplamalarında göz önüne alacağı tüm yük kombinasyonları bir tabloda listelenir (Resim 17). Resim 17 Tablonun her satırı farklı bir yük kombinasyonunu, sütunları ise yükleme durumlarını içerir. Ayrıca bu tablo iki ana bölüme sahiptir. Tablonun üst bölümü (beyaz arka plan) düzenlenebilir. Kombinasyonlarda yer alan her bir yükleme durumunun katsayıları kullanıcı tarafından hücrelere girilebilir. Timber programında bazı yük kombinasyonları varsayılan olarak tanımlı geldiğinden hücrelerin bazıları doldurulmuştur. Kullanıcı gerekli görürse tablodaki değerleri değiştirebilir ve yeni yük kombinasyonlarını ilave edebilir. Tablonun alt bölümünde (yeşil arka plan) program tarafından otomatik olarak oluşturulan ilave yük kombinasyonları yer alır. Bu satırdaki hücrelerin içerikleri değiştirilemez. Mevcut yükleme durumları şunlardır: 1. Z A T İ Y Ü K L E R. Yapıya kalıcı etkiyen statik yüklerdir. Deprem yüklerinin hesabında program tarafından otomatik olarak kullanılırlar. 2. DEPREM Υ. Genel Y eksenine paralel deprem yüklemesidir. Program tarafından otomatik olarak hesaplanır. 3. DEPREM X. Genel X eksenine paralel deprem yüklemesidir. Program tarafından otomatik olarak hesaplanır. 4. R Ü Z G A R +Y. Pozitif yönde Genel Y eksenine paralel rüzgar yüklemesidir. 5. R Ü Z G A R +X. Pozitif yönde Genel X eksenine paralel rüzgar yüklemesidir. 6. R Ü Z G A R - Y. Negatif yönde Genel Y eksenine paralel rüzgar yüklemesidir. 7. R Ü Z G A R - X. Negatif yönde Genel X eksenine paralel rüzgar yüklemesidir. TIMBER 23

28 8. K A R ( 1 ). Birinci durum kar yüklemesidir. 9. K A R ( 2 ). İkinci durum kar yüklemesidir. 10. DEPREM DÜŞEY B İ L E Ş E N İ. Genel Z eksenine paralel deprem yüklemesidir. Program tarafından otomatik olarak hesaplanır. 11. H A R E K E T L İ Y Ü K L E R. Hareketli yükler nedeniyle oluşan yükleme durumudur. Deprem yüklerinin hesabında program tarafından otomatik olarak kullanılırlar. 12. T E R M A L Y Ü K L E R. Isıl genleşmeden doğan yüklemedir (otomatik hesaplanır). Eğer bir yükleme durumunun hücresinde sıfır değeri varsa, yük kombinasyonunda yer almaz ve hesaba katılmaz Seçenekler Seçenekler komutunu seçtiğinizde aşağıda listelenen komutların bulunduğu bir alt menü ekrana gelecektir: Fontlar Renkler Görünür Öğeler Render Eleman Grupları Araç Çubukları Her bir komut tıklandığında ilgili seçeneklerin sunulduğu diyalog kutuları ekranda görüntülenir. Yukarıdaki komutlar yardımcı komutlar olup, yazı tipi, renk, görünüm ayarları, eleman grup isimleri için kullanılır. Aşağıdaki paragraflarda bu komutlara ait işlev ve açıklamaları bulacaksınız. Fontlar Programın bir metin oluştururken kullandığı yazı tipini değiştirmek için aşağıdaki işlemi uygulayın: Menüden Parametreler > Seçenekler > Fontlar komutunu seçin. Resim 18 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. 24 4M

29 Resim 18 Tipik Windows yazı tipi menüsü ekrana gelecektir. Yaptığınız değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın ya da bir değişiklik yapmadan önceki ayarlarınıza dönmek için [İptal] i seçin. Renkler Çalışma pencerenizde görünen nesnelere ait (düğüm noktaları, elemanlar, kesit tesirleri, arka plan vb.) renkleri değiştirmek için aşağıdaki işlemi uygulayın: Menüden Parametreler > Seçenekler > Renkler komutunu seçin. Resim 19 da görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir.. Resim 19 TIMBER 25

30 Diyalog kutusu içerisindeki seçeneklere ait renkler sağ taraflarında bulunan çekme menüleri yardımıyla ekrana gelen listeden seçilebilir. Tercih ettiğiniz renkleri bu menülerden seçip kullanabilirsiniz. Değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın ya da bir değişiklik yapmadan önceki ayarlarınıza dönmek için [İptal] i seçin. Görünür Öğeler Bu seçenek ile ahşap yapınızla ilgili çeşitli nesnelerin ekranda görüntülenmesini ya da gizlenmesine sağlayabilirsiniz. Karmaşık ve büyük yapılarda çalışma pencerenizde görüntülenmesini istemediğiniz nesneleri gizlemek açısından oldukça yararlı bir komuttur. Nesneleri ekranda görünür kılmak ya da gizlemek için aşağıdaki işlemi uygulayın: Menüden Parametreler > Seçenekler > Görünür Öğeler komutunu seçin. Resim 20 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim 20 Diyalog kutusunun üst kısmında bulunan seçenekler ile yapının tüm elemanlarının ya da sadece seçili elemanlarının görünür hale gelmesini sağlayabilirsiniz. Elemanları, DÜZENLE menüsü bölümünde anlatılan TIMBER ın ilgili komutları ile seçebilirsiniz. Sol orta bölümde yer alan listede, elemanları kategorilerine göre görünür hale getirmek için, her bir kategorinin başında bulunan onay kutularını tıklayıp seçin. Sağ orta bölümde ise ilgili yükleme durumlarına ait yüklerin görüntüleneceği seçenekler bulunmaktadır. Görüntülenmesini istediğiniz yüklere ait yükleme durumlarının başında bulunan onay kutularını tıklayıp seçin. Bu yüklerin görüntülenebilmesi için sol orta bölümdeki Eleman Yükleri veya Düğüm Yükleri onay kutularının seçilmiş olması gerekir. Aksi durumda herhangi bir yük gösterimi yapılamaz. Diyalog kutusunun alt bölümünde yapının deforme olmuş şeklinin görüntülenmesiyle ilgili iki adet parametre bulunmaktadır. Yapının deforme olmuş şeklinin en uygun 26 4M

31 görüntüsünü elde edebilmek için kullanılan bu parametreler Ölçek ve Maksimum Deplasman değerleridir. Bu değerler sol orta bölümdeki Deforme Şekil onay kutusu seçilmiş ise aktif hale gelecektir. Aksi taktirde yapının deforme şeklinin şematik gösterimi ekranda görüntülenemez. Değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın ya da bir değişiklik yapmadan önceki ayarlarınıza dönmek için [İptal] i seçin. Render Menüden Parametreler > Seçenekler > Render komutunu seçin. Resim 21 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Bu diyalog kutusunda yapının 3B render görünümündeki eleman ve yazı renkleri belirlenir. Renklerden birinin üzerine tıkladığınızda tipik Windows Renk menüsü ekrana gelir ve buradan istediğiniz rengi seçebilirsiniz. Resim 21 Değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın ya da bir değişiklik yapmadan önceki ayarlarınıza dönmek için [İptal] i seçin. Eleman Grupları Eleman Grupları yapıyı oluşturan elemanların bir grup adı altında toplanmasına yardımcı olur. Yapıda bulunan elemanlar bulundukları konum ve işleve göre bir grup ismiyle adlandırılırlar. Bu komut ile programın kullandığı eleman grup isimlerini düzenleyebilir veya yeni grup isimlerini listeye ekleyebilirsiniz. Eleman Grup isimlerini değiştirmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Parametreler > Seçenekler > Eleman Grupları komutunu seçin. Resim 22 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. İlgili satırda değiştirmek istediğiniz grup ismini tıklayın ve istediğiniz yeni grup ismini girin. Ardından Değiştir düğmesine basın. Değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın ya da bir değişiklik yapmadan önceki ayarlarınıza dönmek için [İptal] i seçin. TIMBER 27

32 Resim M

33 2.3. Görünüş Yenile Bu komut çalışma alanınızın içeriğinin yeniden çizilmesini sağlar. Windows programının yenile komutu veya AutoCAD programının Redraw ve Regen komutları ile aynı fonksiyona sahiptir. Eğer bazı elemanların düzgün olarak görüntülenmediğini düşündüğünüzde bu komutu kullanın Görünüş Görünüş komutunu tıkladığınızda aşağıda gösterilen komutları içeren bir alt menü ekrana gelir: XY XZ YZ Bu komutlar ilgili düzlem doğrultusunda bir görüş açısından yapının görüntülenmesini sağlar. Not: Program başlatıldığında ekrana gelen düzlem YZ düzlemidir. Z ekseninde değerler yukarıya doğru pozitif alınır. Y ekseninde değerler sağa doğru pozitif alınır. X ekseninde ise değerler ekrana dik doğrultuda kullanıcının yönünde pozitif olarak alınır. Yapıyı XY, XZ ve YZ düzlemlerinden birinde görüntülemek için aşağıdaki işlemi uygulayın: Menüden Görünüş > Görünüş > XY (veya XZ, YZ) komutunu seçin veya araç çubuklarında yer alan simgesiyle beraber düzlem simgelerini tıklayın. Yapının ilgili görünüşü ekranda görüntülenecektir Eleman Listesi TIMBER programı tarafından sunulan önemli bir kolaylık da, elemanların tiplerinin ve kesit özelliklerinin bilgi niteliğindeki bir tabloda görüntülenmesidir. Bu tablo yardımıyla bir veya daha çok elemanın özelliklerine çok çabuk ulaşabilirsiniz. Eleman Listesi tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Görünüş > Eleman Listesi komutunu seçin. 2. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 23 de bir eleman listesi tablosu görülmektedir. TIMBER 29

34 Resim 23 Not: Buradaki hücreleri değiştirebilirsiniz. Fakat bu değişimleri kaydedemezsiniz. Kalıcı değişiklikler için düzenle komutlarını kullanmanız tavsiye edilir Düğüm Listesi Düğüm Listesi komutu ile elemanların birleşim noktalarındaki düğümleri ve koordinatlarını içeren bir bilgi tablosu görüntülenir. Düğüm Listesi tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Görünüş > Düğüm Listesi komutunu seçin. 2. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 24 de bir düğüm listesi tablosu görülmektedir. 30 4M

35 Düğüm Yükleri Resim 24 Düğüm Yükleri komutu ile düğüm noktalarına etkiyen yüklerin listelendiği bir tablo ekranda görüntülenir. Bu tablo da Görünüş menüsünde yer alan diğer komutların oluşturduğu tablolar gibi bilgi amaçlıdır. Bu tablolarda yapılan hiç bir değişiklik program tarafından dikkate alınmaz. Düğümlere etkiyen yükler ancak ilgili düzenleme işlemleriyle değiştirilebilir (Bkz. Eleman Özellikleri bölümü Düğüm Noktası Özellikleri paragrafı). Düğüm Yükleri tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Düğüm Yükleri komutunu seçin. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 25 de bir düğüm yükleri tablosu görülmektedir. TIMBER 31

36 Eleman Yükleri Resim 25 Eleman Yükleri komutu ile yapı elemanlarına etkiyen yüklerin listelendiği bir tablo ekranda görüntülenir. Bu tablo da Görünüş menüsünde yer alan diğer komutların oluşturduğu tablolar gibi bilgi amaçlıdır. Bu tablolarda yapılan hiç bir değişiklik program tarafından dikkate alınmaz. Elemanlara etkiyen yükler ancak ilgili düzenleme işlemleriyle değiştirilebilir (Bkz. Eleman Özellikleri bölümü Eleman Özellikleri paragrafı). Eleman Yükleri tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Eleman Yükleri komutunu seçin. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 26 da bir eleman yükleri tablosu görülmektedir. Resim M

37 Gerilme Değerleri Gerilme Değerleri komutu ile yapının tüm elemanlarının gerilme sonuçları bir tablo ile ekranda görüntülenir. Yükleme durumlarından veya yük kombinasyonlarından kaynaklanan tüm gerilme sonuçlarını bu komut ile görebilirsiniz. Gerilme Değerleri tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Gerilme Değerleri komutunu seçin. Tercih ettiğiniz yükleme durumunun veya yük kombinasyonunun onay kutusunu seçip [Tamam] ı tıklayın. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 27 de bir gerilme değerleri tablosu görülmektedir Deplasmanlar Resim 27 Deplasmanlar komutu ile yapının düğüm noktalarının deplasman değerleri bir tablo ile ekranda görüntülenir. Yükleme durumlarından veya yük kombinasyonlarından kaynaklanan tüm deplasman sonuçlarını bu komut ile görebilirsiniz. Deplasmanlar tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Deplasman komutunu seçin. Tercih ettiğiniz yükleme durumunun veya yük kombinasyonunun onay kutusunu seçip [Tamam] ı tıklayın. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. TIMBER 33

38 Resim 28 de bir deplasman değerleri tablosu görülmektedir Metraj Hesabı Resim 28 TIMBER, Metraj Hesabı seçeneği ile yapı elemanları için kullanılacak malzemelerin miktarlarını bir ön hesapla size sunar. Ancak bu hesabın bir yaklaşık hesap olduğunu göz ardı etmemeniz gerekir. Daha hassas bir hesap için yapı elemanlarının boyutlandırma setinin ön hesap tablolarından yararlanabilirsiniz. Metraj Hesabı tablosunun görüntülenmesi için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Metraj Hesabı komutunu seçin. Tablo büyük ise kaydırma çubuğu yardımıyla diğer kısımlarını görebilirsiniz. İşleminiz bittiğinde tabloyu kapatmak için [Tamam] ı tıklayın. Resim 29 da bir metraj hesabı tablosu görülmektedir. Resim M

39 Araç Çubukları Araç Çubukları komutu ile program içerisinde çalışırken ekranda hangi araç çubuklarının (veya yüzer menülerin) görüntüleneceğinin belirlenmesi sağlanır. Araç çubuklarını görünür ya da gizli hale getirmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: Menüden Görünüş > Araç Çubukları komutunu tıklayın veya üst menü çubuğunda simge bulunmayan bir alanda farenizin sağ düğmesini tıklayıp, görüntülenen Araç Çubukları yazısını seçin. Resim 30 da görülen Araç Çubukları diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim 30 Araç Çubukları diyalog kutusunda, birbirinden bağımsız araç çubukları için seçenekler bulunmaktadır. Eğer bir araç çubuğu adının başında bulunan onay kutusu seçilmiş ise o araç çubuğu ekranda ilgili konumunda veya en son aktif halde bulunduğu konumda görüntülenecektir. Onay kutusu seçili değilse araç çubuğu ekranda görüntülenmeyecektir. Not: Araç çubuklarının başlangıç konumu Menü Çubuğunun altıdır. Alternatif konumlar ise çalışma penceresinin sol ve sağ yanlarıdır. Bir araç çubuğunu farenizin sol düğmesi ile seçip basılı tutarak çalışma pencereniz içerisinde dilediğiniz başka bir konuma taşıyabilirsiniz. Bu işlemi yaptığınızda araç çubuğunuz çalışma penceresi içerisinde herhangi bir yere geldiğinde yüzer menü haline dönüşecek ve başlık yazısı ilgili menünün sol üst köşesinde belirecektir. Araç çubuğunuzu yüzer menü halinden kurtarıp menü çubuğuna geri taşımak istediğinizde ayni işlemi yapın, ancak bu sefer çubuğu tutacağınız yer başlık yazısının bulunduğu alan olmalıdır. Yaptığınız değişiklikleri onaylamak için [Tamam] ı tıklayın B Tel Kafes 3B Tel Kafes Komutu ile yapı elemanları, eleman grupları veya tüm yapı seçildiğinde kesitlerin morfolojik görünümleri ekranda sunulur. Bir elemanın 3B Tel Kafes görünümünü ekranda görüntülemek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Görünüş > 3B Tel Kafes komutunu seçin. 2. Tercih ettiğiniz elemanı seçin. Not: Birden çok elemanı seçmek için CTRL düğmesini kullanın. İlk elemanı seçtikten sonra CTRL düğmesine basılı tuturak diğer elemanları seçebilirsiniz. TIMBER 35

40 Render Render komutu ile yapıyı oluşturan tüm elemanların gerçek şeklinin ekranda gösterimi sağlanır. Elemanların gerçek şekilde gösterimiyle eleman açılarını (Euler veya Gamma açılarını) kolaylıkla kontrol edebilirsiniz. Bu komut ile eleman yerleşimlerinin sunumu elde edilmiş olur ve gerekiyorsa açıları değiştirilebilir. Böylece modellemede konstruktif hatalar önlenmiş olur. Bir eleman veya eleman grubunun Gamma açılarını kontrol etmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Elemanları Seç komutu ile eleman veya eleman grubunu seçin. Seçili elemanlar ekranda farklı renkte görüntülenecektir. 2. Menüden Görünüş > Render komutunu seçin. Komutu tıkladığınızda simgesi basılı olarak kalacak ve Render konumunda olduğunuzu gösterecektir. Seçili elemanlar çalışma penceresinde kesit şekilleriyle ve tanımladığınız açı değerleriyle görüntülenecektir. 3. Elemanları seçtikçe ekranda gerçek görünümlerini izleyebilirsiniz. Ekranda en uygun görünümü elde edinceye kadar ilgili komutları kullanıp bakış noktasını değiştirebilir ve ekranı yenileyebilirsiniz. 4. Render durumundan çıkmak için Görünüş menüsünden Render komutunu tekrar tıklamanız yeterlidir. Not: Render komutunun esas amacı, Gamma açısının kontrolü ve düzeltilmesidir. Render durumunda iken bu açıyı düzelttiğiniz takdirde yeni düzeltilmiş şekli görebilmek için menüden Görünüş > Yenile komutunu tıklamanız veya CTRL + R tuşuna basmanız gerekir. Program değiştirilmiş Gamma açısı dahil olmak üzere çalışma penceresinin tüm içeriğini yenileyecektir. 36 4M

41 2.4. Düzenle Geri Al Geri Al komutu programın yararlı komutlarından biridir. Kullanımı son derece basittir: Menüden Düzenle > Geri Al komutunu seçin veya araç çubuklarındaki tıklayın. Program, çalışmanız içinde yapılan son işlemi geri alacaktır. simgesini Geri al komutu son derece basit ve kullanımı kolay olmasına rağmen, kullanıcının dikkat etmesi gereken birtakım detaylar bulunmaktadır. TIMBER programında bir işlem komutun tek bir kullanımı olarak algılanır. Örneğin bir elemanı Kopyala komutu ile üç kere kopyaladığınızda, bu üç ayrı işlem olarak göz önüne alınır. Oysa üç elemanı bir kerede seçip kopyaladığınızda bu bir tek işlemdir. Bir yapıya ait nesneler onun elemanları ile düğüm noktalarıdır. Yapının nesneleri ile bağlantılı olan Düzenle menülerindeki komutlar Geri Al işlemine dahildir. Ancak nesnelerin özelliklerinin değiştirilmesi ile ilgili komutlar (örneğin yükler, kesit tipleri) ve yapının görünüşleri ile ilgili komutlar Geri Al işlemine dahil değildir. Program en fazla 10 adet işlemi geri alabilir. Çalışmanızı diske kaydettiğinizde veya programdan çıktığınızda son yaptığınız işlemlerin geri alınması olanağını kaybedeceğinizi göz önünde bulundurmanız gerekir. Programı yeniden başlatıp bir proje açtığınızda, bu projede daha önceden yaptığınız işlemlerinizin geri alınması mümkün olmayacaktır. Not: Programda Geri Al komutunun yaptığı işlemin geriye dönüşü yoktur. Herhangi bir işlemi geri aldığınızda bunu yeniden geri yükleme olanağı yoktur. Geri alınan işlemin tekrarlanması gerekir Kopyala Kopyala komutu seçtiğiniz elemanları (örneğin bir grup eleman ve düğüm noktasını özellikleriyle birlikte) çalışma penceresinde herhangi farklı bir yere yerleştirebilmeniz için panoyu geçici bir depolama alanı olarak kullanır. Kopyala komutu, Yapıştır komutu ile birlikte çalışır, tek başına bir anlamı yoktur. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Kopyalamak istediğiniz elemanları herhangi bir yöntemle seçin. 2. Menüden Düzenle > Kopyala komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Ayrıca CTRL+C tuşlarını da kullanabilirsiniz. Seçili elemanlar panoya kopyalanır. Not 1: Her kopyala komutunu seçtiğinizde program panodaki bir önceki içeriği yenileri ile değiştirir. Pano her Windows programı tarafından kullanılır. TIMBER dışında bir başka programdan kalan içerikler de yenileri ile yer değiştirilecektir. Not 2: Eğer hiç bir eleman seçmeden kopyala komutunu seçerseniz, program bütün yapıyı panoya kopyalayacaktır. TIMBER 37

42 Yapıştır Yapıştır komutu, Kopyala komutu ile birlikte kullanılır. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. İstediğiniz eleman ve düğüm noktalarını seçip kopyalayın ve menüden Düzenle > Yapıştır komutunu seçin veya araç çubuklarındaki tıklayın. Ayrıca CTRL+V tuşlarını da kullanabilirsiniz. simgesini 2. Resim 31 deki diyalog kutusu ekrana geldiğinde x, y ve z yönlerinde elemanların kopyalanacağı ofset değerlerini girin (kopyalanacak konuma göre sadece tek bir kutuda ya da hepsinde bir değer girilmesi gerekebilir). Program girilen bu dx, dy ve dz ofset değerleri konumunda seçilen elemanların birer kopyasını oluşturacaktır Sil Resim 31 Bu komut ile seçili nesneleri veya tüm yapıyı silebilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Silmek istediğiniz nesneleri veya nesne grubunu seçin. 2. Menüden Düzenle > Sil komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Ayrıca CTRL+DEL tuşlarını da kullanabilirsiniz. Silinmiş olan nesneleri Geri Al komutu ile geri kazanabilirsiniz Böl Bu komut ile bir elemanı birden çok parçaya bölebilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Bölmek istediğiniz elemanı seçin. 2. Menüden Düzenle > Böl komutunu seçin. 3. Elemanları Böl diyalog kutusunda bulunan yöntemlerden birine göre bölme işlemini gerçekleştirin. Bölünmüş olan elemanları Geri Al komutu ile bütün haline getirebilirsiniz Veritabanını Yeniden Kur Bu komut ile yapıyı oluşturan tüm elemanların en baştan numaralandırılmasını sağlarsınız. Aşağıdaki işlemi izleyin: 38 4M

43 Menüden Düzenle > Veritabanını Yeniden Kur komutunu seçin. En baştan numaralandırma otomatik olarak tamamlanacaktır Düğümler Arası Eleman Bir TIMBER elemanı iki düğüm noktasını birleştiren doğrusal bir nesnedir. Bu komut ile önceden var olan düğüm noktalarını kullanıp yeni bir eleman oluşturabilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Düğümler Arası Eleman komutunu seçin. 2. Başlangıç düğüm noktasını seçin. 3. Bitiş düğüm noktasını seçin Yeni Eleman Yeni Eleman komutu TIMBER ın yeni elemanların eklenmesi konusunda sahip olduğu esas mantığı oluşturur. Ancak yalnız değildir, elemanlara ait sihirbazlar da ayni işleve sahiptirler. Bunların hangisinin kullanılacağı çalışma tarzınıza göre size bağlıdır. İlk olarak program yeni elemanı, uzayda başlangıç ve bitiş düğümleriyle iki noktada birleştirilmiş doğrusal bir eleman olarak algılar. Diğer bir deyişle, yeni bir elemanı eklemek için her şeyden önce o elemana ait başlangıç ve bitiş düğüm noktası koordinatlarına ihtiyacınız vardır. Geriye kalan eleman özellikleri de elemanın eklenmesinden sonra tanımlanabilir. Yeni bir eleman eklemek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Yeni Eleman komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Resim 32 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim Üstte bulunan metin kutularında başlangıç düğüm noktasına ait koordinat değerlerini, altta bulunan metin kutularında ise bitiş düğüm noktasına ait koordinat değerlerini girin. 3. Sırasıyla Ekle ve Kapat düğmelerine basın. Her iki düğüm noktası da otomatik olarak eleman ile birlikte oluşturulur. Böylelikle bir eleman silindiğinde onunla beraber düğüm noktaları da silinir. Eğer iki elemanın ortak bir düğüm noktası var ise, elemanlardan biri silindiğinde ortak olan düğüm noktası silinmeyecektir. Her durumda Geri Al komutu ile bir elemanın eklenmesini iptal edebilirsiniz. TIMBER 39

44 Ayna Ayna komutu bir yapının tanımlanması esnasında oldukça yararlıdır. Bu komut ile seçili bir grup elemanın veya bütün bir yapının belirli bir düzleme göre simetrisini kopyalayabilirsiniz. Simetri düzlemi üç nokta seçerek belirlenir. Komutun isminden de anlaşılacağı üzere, kopyalanmış nesneler belirlenmiş olan düzleme göre aynadaki yansıma görüntüsü şeklinde yerleştirilir. Ayna komutu kullanıcıya simetrik yapıların kolaylıkla tanımlanması olanağını sağlar. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Bir eleman grubunu veya tüm yapıyı seçin. 2. Menüden Düzenle > Ayna komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Resim 33 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim Simetri düzlemini belirleyecek olan üç noktanın koordinatlarının girileceği metin kutuları görüntülenecektir. a. Koordinat değerlerini girin. b. Düzlemi oluşturan noktalar mevcut düğümler ile çakışıyorsa, koordinat değerlerini girmek yerine düğüm noktalarını çalışma pencerenizden fareniz ile seçebilirsiniz. Bunu yapmak için, diyalog kutusunun sol alt köşesinde bulunan SEÇ düğmesini tıklayın. Diyalog kutusu görüntüsü düğüm noktalarını seçebilmeniz için geçici olarak kaybolacaktır. İşleminizi bitirdiğinizde diyalog kutusu tekrar ekrana gelecektir. 4. [Tamam] ı tıkladığınızda seçili nesnelerin bir kopyası ayna görüntüsünde yerleştirilecektir. Not: Herhangi bir durumda Ayna komutunu, Geri Al komutu ile iptal edebilirsiniz Elemanları Seç Elemanları seçmek için TIMBER kullanabileceğiniz üç ayrı yöntem sunmaktadır. Birinci olarak Elemanları Seç komutu, ikincisi Elemanları Pencereyle Seç komutu ve üçüncüsü de Filtre Kullanarak Seçim komutudur. Birinciyi kullanırken bir defada ancak tek bir eleman seçebilirsiniz. CTRL tuşuna basılı tutup, elemanların üzerine tıkladıkça ilk seçilene ilave olarak daha fazla eleman seçebilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Elemanları Seç komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. 40 4M

45 a. Eğer sadece tek bir eleman seçmek istiyorsanız sadece üzerini tıklayın. b. Eğer birden çok eleman seçmek istiyorsanız (a) daki adımı seçmek istediğiniz her bir eleman için CTRL tuşuna basılı olarak tekrar edin. Not: Seçilen elemanların rengi değişecektir. Çalışma pencerenizde seçilen elemanların rengi mavi olacaktır. Renkleri, menüden Parametreler > Seçenekler > Renkler komutu ile değiştirebilirsiniz. Elemanları Seç komutunun Geri Al seçeneği yoktur. Yaptığınız işlemlerin iptali için Eleman Seçimini Kaldır komutunu kullanmanız gerekir Elemanları Pencereyle Seç Eğer bir eleman grubunu seçmek istiyorsanız bu ikinci yöntem daha kullanışlıdır. Elemanları pencereyle seçmek istediğinizde, seçtiğiniz elemanların her iki düğüm noktalarının da pencerenin içinde yer alması gereklidir. Eğer bir elemanın bir düğüm noktası pencerenin dışında kalırsa, o eleman seçimin dışında kalır. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Elemanları Pencereyle Seç komutunu seçin veya araç çubuklarındaki göreceksiniz. simgesini tıklayın. Farenizin imlecinin değiştiğini 2. Çalışma pencerenizde seçmek istediğiniz eleman grubunun dışındaki bir noktayı tıklayın. 3. Bu noktanın çapraz karşı köşesini tıklayıp seçmek istediğiniz elemanları tamamen içine alacak şekilde pencereyi tanımlayın. 4. Pencerenin içinde kalan tüm elemanlar seçilmiş olacaktır (mavi renkte). Not: Mavi rengi seçili elemanların varsayılan gösterim rengidir. Seçili elemanların rengini, menüden Parametreler > Seçenekler > Renkler komutu ile değiştirebilirsiniz. Elemanları Pencereyle Seç komutunun Geri Al seçeneği yoktur. Yaptığınız işlemlerin iptali için Eleman Seçimini Kaldır komutunu kullanmanız gerekir Filtre Kullanarak Seçim Bu komut belirlediğiniz kriterleri sağlayan elemanların seçimini yapmanızı sağlar. Bu komutun faydası, çok farklı özellikler sergileyen elemanların bulunduğu yapılarda ayni tip özelliklere sahip elemanların bir kerede seçilmesidir. Elemanları filtre kullanarak seçmek için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Filtre Kullanarak Seçim komutunu seçin veya araç çubuklarındaki ekrana gelecektir. simgesini tıklayın. Resim 34 de görülen diyalog kutusu TIMBER 41

46 Resim Elemanları Seç diyalog kutusundaki dört çekme menüde yer alan seçenekler doğrultusunda tercihlerinizi belirleyin. Seçimlerinizi yaptıkça bunlar aşağıdaki kutuda görüntülenecektir. Seçebileceğiniz dört kriter şunlardır: a. Kesit tipine göre. Liste, proje kütüphanenizdeki seçilmiş kesitleri içerir. Bunlardan birini tıkladığınızda, yapınızdan bu kesit tipindeki tüm elemanlar seçilecektir. b. Birleşim şekline göre. Liste elemanların birleşim şekillerini içerir. Bunlardan birini tıkladığınızda, yapınızdan bu tür birleşimle tanımlanmış tüm elemanlar seçilecektir. c. Yük tipine göre. Liste tüm yükleme durumlarını içerir. İster tüm yükleme durumlarını, isterseniz de tercih ettiğiniz özel bir yük durumunu seçebilirsiniz. Bu takdirde sadece seçtiğiniz yükleme altında bulunan elemanlar seçilecektir. d. Grup ismine göre. Liste eleman grup isimlerini içerir. Yapınızı tanımlarken elemanları gruplandırırsanız, bu seçenek sayesinde sadece belirlediğiniz gruba ait elemanlar seçilecektir. 3. Kriterlerin belirlenmesi tamamlandığında, filtreli seçimin yapılması için [Tamam] ı tıklayın. Filtre Kullanarak Seçim komutunun Geri Al seçeneği yoktur. Yaptığınız işlemlerin iptali için Eleman Seçimini Kaldır komutunu kullanmanız gerekir Eleman Seçimini Kaldır Eleman Seçimin Kaldır komutunu eleman seçim işleminin iptali için kullanabilirsiniz. Aşağıdaki işlemi izleyin: 42 4M

47 Seçili bir eleman veya eleman grubunuz varken, menüden Düzenle > Eleman Seçimini Kaldır komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Eleman seçimi iptal edilecek ve eleman rengi eski haline dönecektir Düğümleri Seç Herhangi bir düğüm noktasını seçmek işin aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Düğümleri Seç komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. 2. Farenizin sol düğmesi ile seçmek istediğiniz düğüm noktasını tıklayın. Daha fazla düğüm noktası seçmek için CTRL tuşuna basılı tutarak işleme devam edin. Not: Seçili düğümlerin rengi pembe olacaktır. Düğümleri Seç komutunun Geri Al seçeneği yoktur. Yaptığınız işlemlerin iptali için Düğüm Seçimini Kaldır komutunu kullanmanız gerekir Düğümleri Pencereyle Seç Bu komut bir veya daha fazla düğüm noktasının pencere yardımıyla seçimini sağlar. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Düğümleri Pencereyle Seç komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. 2. Çalışma pencerenizde seçmek istediğiniz düğüm noktası grubunun dışındaki bir noktayı tıklayın. 3. Bu noktanın çapraz karşı köşesini tıklayıp seçmek istediğiniz düğüm noktası grubunu tamamen içine alacak şekilde pencereyi tanımlayın. 4. Pencere içinde kalan tüm düğüm noktaları seçilecek ve renkleri pembe olacaktır. Düğümleri Pencereyle Seç komutunun Geri Al seçeneği yoktur. Yaptığınız işlemlerin iptali için Düğüm Seçimini Kaldır komutunu kullanmanız gerekir Düğüm Seçimini Kaldır Hangi yöntemle düğümleri seçerseniz seçin, bu komut ile düğüm noktası seçimini iptal edebilirsiniz. Aşağıdaki işlemi izleyin: Seçili bir düğüm noktası veya düğüm noktası grubunuz varken, menüden Düzenle > Düğüm Seçimini Kaldır komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Düğüm noktası seçimi iptal edilecek ve düğüm renkleri eski haline dönecektir Sihirbaz Eleman tanımlamanın en kolay yolu sihirbaz kullanmaktır. Sihirbaz, ilgili komutun tıklanmasıyla ekrana gelen bir diyalog kutusudur. Sihirbaz diğerleriyle kıyaslandığında daha avantajlı bir yöntemdir. Kullanıcıya bir kerede daha fazla eleman tanımlama olanağı sağlar. Bunun için iki seçenek sunar. Grafik yöntem ve koordinat girilmesi bu seçenekleri oluşturur. Koordinat girme yöntemi iki farklı kriterle gerçekleştirilebilir. Bunlardan biri eleman adedini tanımlamayla, diğeri ise eleman uzunluğunu belirtmeyle eklenecek elemanların oluşturulmasıdır. TIMBER 43

48 Sihirbaz komutu ile yeni elemanları oluşturmak için aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Düzenle > Sihirbaz komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Resim 35 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim 35 Yöntem A: Koordinatlarını girip yeni bir eleman tanımlama. i. Eklenecek çoklu eleman adedi seçeneğinin onay kutusunu tıklayıp, metin kutusunun içerisine 1 yazın. ii. Başlangıç Düğümü ve Bitiş Düğümü yazılı alanlarda metin kutularının içerisine koordinatları yazın. iii. Ekle düğmesini tıklayın. Yöntem B: Grafik yöntemle yeni bir eleman tanımlama. Bu yöntemde düğüm noktalarının önceden tanımlanmış olması gerekmektedir. i. Eklenecek çoklu eleman adedi seçeneğinin onay kutusunu tıklayıp, metin kutusunun içerisine 1 yazın. ii. Seç düğmesini tıklayın. Diyalog kutusu geçici olarak yok olacaktır. iii. Yeni elemanın başlangıç ve bitiş düğüm noktalarını çalışma pencerenizde farenizin imleci ile tıklayıp seçin. Eklenecek olan yeni elemanın halihazırda mevcut başka bir eleman ile çakışmaması gerekir. Yöntem C: Koordinat girilmesi yöntemiyle çoklu eleman tanımlama. Yöntem A ile benzerdir. Tek farkı Eklenecek çoklu eleman adedi seçeneğinin metin kutusu içerisine eklemek istediğiniz eleman sayısının (2 veya daha fazla) girilmesidir. Başlangıç Düğümü için ilk elemanın başlangıç düğümü koordinatları, Bitiş Düğümü için son elemanın bitiş düğümü koordinatları girilir. Yöntem D: Grafik yöntemle çoklu eleman tanımlama. i. Seç düğmesini tıklayın. Diyalog kutusu geçici olarak yok olacaktır. ii. Ekrandan sırayla iki mevcut düğüm noktasını tıklayıp seçin. iii. Eklenecek çoklu eleman adedi seçeneğinin metin kutusu içerisine eklemek istediğiniz eleman sayısını (2 veya daha fazla) girin ya da Eklenecek çoklu eleman uzunluğu (m) seçeneğinin onay kutusunu tıklayıp metin kutusunun içerisine elemanların uzunluğunu (parça uzunluğunu) girin. iv. Ekle düğmesini tıklayın. Program, yeni elemanları başlangıç düğümünden bitiş düğümüne doğru belirlediğiniz adet ya da uzunlukları ile oluşturacaktır. Eğer eklenen elemanların toplam uzunluğu seçtiğiniz düğüm noktaları arasındaki mesafeden daha küçük ise son elemanın bitiş düğümü, seçtiğiniz ikinci düğüm 44 4M

49 noktası ile çakışamayacaktır. Böyle durumlarda seçilecek düğüm noktaları arasındaki mesafenin biliniyor olması ve eklenecek eleman uzunluklarının bu mesafeye göre belirlenmesi gerekir. 2. İşleminizi tamamladığınızda diyalog kutusundan çıkmak için [Kapat] düğmesini tıklayın. Not 1: Geri Al komutu ile en fazla 10 adet eleman ekleme işlemini iptal edebilirsiniz. Not 2: Yeni Eleman diyalog kutusunda başlangıç ve bitiş düğüm noktalarının koordinatları girildiğinde, bu düğümler ekranda otomatik olarak eklenir. İlave olarak, bir elemanın silinme işleminde, eğer düğüm noktaları ayni zamanda başka elemanlara ait değilse, düğüm noktaları da otomatik olarak silinecektir. Diğer bir deyişle, elemanların silme işleminde sadece serbest düğüm noktaları silinmektedir PreTIMBER Bu komut ile ön tanımlı akşap yapı modellerini projenizde kullanabilirsiniz. PreTIMBER menüsünde yer alan ahşap yapı tipi şablonları yardımıyla üç boyutlu bir modeli kesitleri, mesnetlenme şartları ve tüm yükleme durumları ile birlikte son derece hızlı modelleyip, dakikalar içerisinde analiz ve tasarıma hazır hale getirebilirsiniz. Kullanıcı, model ekrana yüklendikten sonra da istediği değişiklikleri ve yüklemeleri yapabilir. Uyarı: Mevcut projenizde çalışırken PreTIMBER komutunu uygularsanız, projenizde önceden tanımladığınız tüm nesneler silinecektir. TIMBER 45

50 2.5. Analiz Bütünlük Kontrolleri Bütünlük kontrolleri komutu, yapının tanımlamalarının ve geometrisinin nihai kontrolünü yapar ve ANALİZ menüsündeki diğer komutlardan önce kullanılmalıdır. Bu komut, zaman ve iş kaybı olmaması amacıyla kullanıcının yapısal analiz yapmadan önce bağlantılarla ilgili olabilecek sorunları tespit etmesini sağlar. Program kontroller sırasında bir sorun ile karşılaştığında ilgili mesajları ekrana getirir ve bir kontrol dosyası oluşturur. Kontroller başlamadan önce hangi kontrollerin yapılmasını istediğinize dair seçeneklerin bulunduğu bir diyalog kutusu ekrana gelir. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Analiz > Bütünlük Kontrolleri komutunu seçin veya araç çubuklarındaki ekrana gelecektir. simgesini tıklayın. Resim 36 da görülen diyalog kutusu Resim Bu diyalog kutusunda yapılmasını istediğiniz kontrollerin başında bulunan onay kutularını tıklayın. Kontroller sırasında olası bir sorun karşısında mesajların görüntülenmesini istiyorsanız Mesajları Göster yazısının başında bulunan onay kutusunu tıklayıp aktif hale getirin. Program her seferinde bir sonraki kontrole geçmeden önce bir sorun var ise onunla ilgili uyarıyı ekrana getirecektir. Eğer bu onay kutusunu seçmezseniz program herhangi bir uyarı vermeden kontrolleri tamamlayıp, mesajları kontroller dosyasına kaydedecektir. 3. Tüm kontroller tamamlandığında, eğer bir hata bulundu ise Sistem kontrol dosyasını okumak ister misiniz? mesajı ekrana gelecektir. [Tamam] ı tıkladığınızda içinde sistem kontrolleri mesajları bulunan bir metin kutusu görüntülenecektir. Eğer hiçbir mesaj görüntülenmediyse Bütünlük Kontrolleri hatasız tamamlanmış demektir. Bütünlük Kontrolleri komutunu seçtiğinizde programın gerçekleştireceği kontroller aşağıda açıklanmıştır: 46 4M

51 Eleman Tanımlaması. Program bir alt-taşıyıcı taramaya başlar. Alt-taşıyıcı kavramı ile yapının bir parçasının geri kalan tüm yapıya bir eleman ile bağlanmamış olan kısmı ifade edilmektedir. Alt-taşıyıcı parçalar genelde elemanlar silindiğinde oluşabilir. Bir alttaşıyıcı tespit edildiğinde kullanıcının bu parçaları silmesi ya da bu parçayı bir eleman vasıtasıyla ana taşıyıcı sisteme bağlaması gerekir. Mesnet Tanımlaması. Program mesnet olarak tanımlanmış düğüm noktalarını taramaya başlar. TIMBER programının yapısal analiz yapabilmek için en az bir adet mesnete ihtiyacı vardır. Gerekli mesnet adedi yapının formuna, boyutlarına ve aynı zamanda statik kurallara bağlıdır. Programın en az bir mesnet gereksinimi, yapının o mesnetine ait bütünlük ve yeterliliğinden ziyade, programın analiz yapabilme imkanı ile ilgilidir. Bir uyarı mesajı görüntülendiğinde, birden çok elemanın bağlanmadığı bazı düğüm noktalarını mesnet olarak tanımlamanız gerekir. Eğer böyle bir düğüm noktası bulunmuyor ise, teorik mesnet elemanlarının tanımlanması gerekir. Sıfır Değerlerin Kontrolü. Program olası sıfır değerler için kayıtlarını kontrol eder. Eğer bir sıfır değer bulunursa, program yapısal analiz yapamaz. İlgili elemanın veya yüklerinin değiştirilmesiyle bu sıfır değerin değiştirilmesi gerekir. Eleman Uzunluk Limitlerinin Kontrolü. Program fazlasıyla uzun veya kısa elemanların varlığını kontrol eder. Matris Bütünlük Yapısının Kontrolü (Gelişmiş Kontrol). Üç çeşit yapı vardır: statik, statik olmayan ve mekanizmalar. Mekanizmaların statik analizi yapılamaz. Yapıda mekanizma içeren kısımlar taranır. Bu tür kısımlara ait mesnetlenme durumları ve bağlanım koşulları yeniden gözden geçirilmelidir. Mekanizmalar genellikle yapının mafsal içeren kısımlarıdır Analiz Bu komut yapısal analiz işlemini başlatır. Elemanlara ve düğüm noktalarına etkiyen gerilme değerlerinin belirlenebilmesi amacıyla yapı, uzayda bir çerçeve olarak ele alınır. Bu değerler, eleman tasarım ve kontrollerinde kullanılır. Yapının tanımlamasının mümkün olduğu kadar hatasız olması gerekir. Tanımlayacağınız yapıyı iyi biliyor olmanız ve yapıyı tanımlama esnasında keşfediyor olmamanız uygun olur. Ayrıca, yükleri tanımlamadan önce yapının bu yükler altında nasıl davranacağı konusunda bir fikre sahip olmanız beklenir. Eğer herhangi bir hatanız varsa, TIMBER ın ilgili komutları ile düzeltebilirsiniz. Elemanların mesnetlenme şartlarına dikkat etmeniz gerekir. Mesnetlenme şartlarının (bağlanımların) tanımlanmasında girilecek hatalı bir tanımlama bir mekanizma oluşmasına yol açabilir ve bu da hatalı bir yapısal analize neden olur. Çok genel bir örnek, düzlemine dik yönde hiçbir bağlantı olmayan iki boyutlu bir çerçevedir. Bu yapıda mesnetlenme şartları doğru olarak belirlenmiş olsa bile, yapısal analiz esnasında tüm yapı, düzlemine dik yönde her hangi bir bağlantı olmaması nedeniyle bir mekanizma olarak değerlendirilecektir. Mekanizmaların yapısal analiz üzerindeki etkileri analiz sonrası görüntülenen Sonuç Kontrolü penceresinde görüntülenir. Mekanizmalar, yapısal analiz öncesi Bütünlük Kontrolleri vasıtasıyla da taranıp tespit edilirler. Üzerinde dikkatle durulması gereken bir diğer işlem de yük tanımlamalarıdır. Bu işlemler sırasında en sık görülen hata geçersiz yüklemelerdir. Yükün tipi ve değeri ile ilgili hatalar bildirilecektir. Kullanıcı, bu konuyla ilgili olan konuların anlatıldığı Yük Kombinasyonları bölümünü dikkatle okumalıdır. Eleman yüklerinin diğer yüklemeler ile aynı birimde olmasına, girilen yük değerinin gerçekçi olmasına ve seçtiğiniz yönetmeliğin ilgili birimleriyle uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. TIMBER 47

52 Kullanıcı, yapısal analiz yapmadan önce Bütünlük Kontrolleri komutunu uygulamalıdır. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Analiz > Analiz komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Hesaplama kutusundaki işlemler yapılır yapılmaz birkaç saniye içerisinde Resim 37 de görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim 37 a. Yapısal analiz dosyalarının kaydedileceği sabit diskinizi seçin. En uygun olan seçenek genellikle programınızın kurulumunun yapıldığı sabit disktir. Bu aşamaya gelmeden önce sistem gereksinimlerini karşılayacak kadar sabit diskinizde gerekli depolama alanın bulunduğundan emin olmanız gerekir. Not: TIMBER tarafından gerçekleştirlen bir yapısal analiz sonucunda geçici dosyalar oluşmaz. Sistem gereksinimleri karşılandığı sürece kullanıcı sistem fonksiyonları ile ilgili herhangi bir sorunla karşılaşmaz. Tüm bunlara rağmen kullanıcının bir sorun ile karşılaşması durumunda uzman bir kişiye danışması tavsiye edilir. b. Ek Dışmerkezlik değerini girin. Bazı yapı modellerinde değerin sıfır olarak kalması gerekir. 2. Yapısal analize başlamak için [Tamam] ı tıklayın. Analiz tamamlandığında Resim 38 de görülen Sonuç Kontrolü penceresi ekrana gelecektir. 48 4M

53 Eleman Tasarımı Resim 38 Bu komut ile ahşap yapıyı oluşturan elemanların yeterli olup olmadıkları kontrol edilir. Aşağıdaki işlemleri izleyin: 1. Menüden Analiz > Eleman Tasarımı komutunu seçin veya araç çubuklarındaki simgesini tıklayın. Resim 39 da görülen diyalog kutusu ekrana gelecektir. Resim 39 TIMBER 49

54 2. Eleman Tasarımı diyalog kutusundaki gerekli parametreleri doldurup [Devam et] düğmesini tıklayın. 3. Program elemanların kontrollerine başlayacak ve karşılaştığı her bir gerilme aşımında yetersizlikleri size Uyarılar penceresi ile bildirecektir (Resim 40). Bu pencerede üç seçenek bulunmaktadır. Tercih ettiğiniz seçeneğin başında bulunan onay kutusunu tıklayıp seçin ve devam etmek için [Tamam] düğmesine basın. Resim Eleman tasarımı tamamlandığında tüm yetersizlikler Eleman Tasarımı penceresinde görüntülenir (Resim 41). Çalışma pencerenize dönmek için [Devam et] düğmesini tıklayın. Resim M