Mesleki Risklerimiz; Şiddet Mobbing Enfeksiyöz/Non-enfeksiyöz Hastalıklar

Transkript

1 Mesleki Risklerimiz; Şiddet Mobbing Enfeksiyöz/Non-enfeksiyöz Hastalıklar

2 Çalışırken hastalanıyoruz, çalışırken ölüyoruz. İşçi katliamının ve meslek hastalıkları salgınının içinde yaşıyoruz.

3 İşçi katliamı Türkiye de her yıl ez az 1500 işçi iş cinayetiyle hayatını kaybetmektedir. Soma Ermenek Isparta Mecidiyeköy İSİG Meclisi raporuna göre 2014 Yılında en az 1886 İş cinayeti yaşandı.

4 Meslek Hastalıkları Salgını İLO 2009 verilerine göre, dünyada her yıl yaklaşık kişi iş kazası, kişi meslek hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Dünyada, her 1000 işçide yılda 4 ile 12 arasında meslek hastalığı görülmektedir. Türkiye de 30 milyon çalışan için beklenen yıllık meslek hastalığı sayısı ile arasındadır. Dünya genelinde 1 iş kazası sonucu ölüme karşılık 5,6 meslek hastalığı sonucu ölüm olduğu tahmin edilmektedir. Bu orana göre Türkiye de tahminen yılda en az 9500 işçi meslek hastalıklarına bağlı hayatını kaybetmektedir.

5 Sosyal Güvenlik Kurumu Verileri

6 İş Cinayetlerinde Kaybettiğimiz Sağlık Çalışanları

7 KAYBETTİKLERİMİZ / İŞ CİNAYETLERİ As. Dr.Cengiz Çetin (25) - Basınç odasındaki patlama sonucu. ATT Nurcan Akkaş (21) - Hastayı nakleden ambulans kazası Hemş. Nazlı Yazıcı (30) - Kene ısırıklı hastadan (KKKA) kan alırken iğne batması Amb. Şof. Bilal Korkmaz (38) - Lastiği patlayan ambulans kazası Hemş. Arzu Ögren (27) Bir dönem intaniye servisinde çalıştığı, ancak kene ısırmadığı halde KKKA hastalığı ile. Ambulans ve Acil Birim Tekn. 1. Sınıf Öğr. Kübra Yazım (18) - KKKA lı iğneyi eline batıran, taşeron firmada temizlik işçisi, sağlık teknisyeni öğrencisi. ATT Gülsün Aslan (26) 112 Acil Servis istasyonunda nöbet sırasında kömür sobasından sızan karbonmonoksit gazından zehirlenerek. Dr. Ersin Arslan (30) - Hasta yakınının bıçaklı saldırısı sonucunda. Dr. Melike Erdem (30) - SABİM e yapılan şikayete ilişkin savunmasını yaptıktan sonra hastanenin 6. Katından atlayarak. Taşeron işçi Zafer Açıkgözoğlu (26) Görevi olmadığı halde kanalizasyon temizliği sonucu Kc. Yetmezliği sonucu

8 İŞ CİNAYETLERİNDE KAYBETTİĞİMİZ SAĞLIK ÇALIŞANLARI yıl Ölüm Yıl Ölüm (8 aylık) 7 TOPLAM 41 ÖLÜM NEDENLERİ TRAFİK KAZASI 26 ŞİDDET 5 KKKA 5 ZEHİRLENME 2 PATLAMA 1 TBC 1 KC YETMEZLİĞİ 1

9 İşyeri Tehlike Sınıfları Listesi

10 Sağlık alanında meslek hastalıkları açısından hangi riskler var? Fiziksel (Radyasyon, elektro-manyetik alan vs) Ergonomik riskler Kimyasal (Kanserojenler, solunum sistemine toksik ajanlar vs) Biyolojik (Mikroorganizmalar) Psikososyal (Mobbing, stres )

11 Fiziksel etmenler

12 Kimyasal etmenler

13 Biyolojik etmenler/riskler

14 Sağlık Çalışanlarında Tüberküloz Riski Ülkemizde de özellikle eğitim hastanelerinde hastalanan doktorlar arasında MDR-TB oranı giderek artmaktadır. Tıp fakültelerinde okuyan öğrencilerde TB enfeksiyon oranının diğer üniversitelere göre daha yüksek olduğunu gösteren çalışmalar var. Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi çalışanları da İstanbul da bir genel eğitim hastanesi çalışanları ile karşılaştırılmış, göğüs hastalıkları hastanesinde risk 7.5 kat fazla bulunmuştur.

15 Sağlık Çalışanlarında Tüberküloz Vakaları YIL SAYI SONUÇ tedavi, 2 yarı bırakma, 1 iyileşme sağlanmadı, 1 yaşam kaybı TOPLAM 418

16 Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) Olay TB hastasının ilaç tedavisi sırasında kan kusması 20 Mart 2014 Myelit, menenjit ön tanısı ile hastaneye yatış Nuriye KARABALIK (24) ASM Hemşiresi 22 Ağustos 2014 Ölüm belgesi tanıları; subaraknoid hemoraji, hidrosefali, septisemi, toksik kc. hastalığı

17 Psikososyal Çalışma koşullarının sürekli değişmesi Aşırı çalışma Güvencesizlik Belirsizlik, gelecek kaygısı İş ortamında sosyal desteğin azalması Bireyin karar verme yetisinin azaltılması Sorumluluklarının artması Sağlık çalışanlarında psikiyatrik hastalık görülme sıklığı toplum genelinden 1.5 kat fazla Anksiyete bozuklukları Depresyon Travma sonrası stres bozukluğu Tükenmişlik İntihar

18 İş Kazaları Kesici- delici alet yaralanmaları Kan ve diğer vücut sıvılarıyla bulaş Kas-iskelet sistemi yaralanmaları (ağır kaldırma, düşme, çarpma vb) Tehlikeli kimyasallara maruziyet Şiddet ABD Ulusal İşçi Sağlığı istatistiklerine göre; sağlık sektörü öldürücü olmayan iş kazaları ve meslek hastalıkları açısından tüm sektörler arasında 2. sıradadır.

19 Hastane mi? Savaş alanı mı?

20 ŞİDDET Şiddet hekimler için birinci dereceden mesleki risktir Fiziki ve psikolojik şiddet sonucu kaybettiğimiz hekimler Dr. Göksel Kalaycı 2005 Dr. Ali Menekşe 2008 Dr. Ersin Arslan 2012 Dr. Melike Erdem 2012

21 *Toplam Şiddet Başvuru; ( / ) - Ortalama ayda; Günde; 30 Yargıya intikal eden vaka sayısı; Fiziksel şiddet; Sözel şiddet; Sonuçlanan dava sayısı; - Mahkumiyet; 881, (%85'e yakını mahkumiyet) - Beraat; 107 * Sağlık Bakanı Müezzzinoğlu Beyaz Kod Uygulamaları / 29 Mayıs 2014

22 Şiddet Finlandiya; Meslek grupları arasında şiddete maruz kalma sıralaması: Hapishane gardiyanları Polis memurları Psikiyatri hemşireleri Doktorlar Hemşireler

23 Meslek Hayatı Boyunca Şiddete Maruz Kalma % 12 %3,1 %11,5 % 25,5 Hiç kalmadım 1-3 kez % 47,9 4-6 kez 7-10 kez 10 ve üzeri Gaziantep-Kilis Tabip Odası / Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu 2008

24 Uygulanan şiddet türü % 58 % 39,9 % 2,1 Sözel/tehdit Fiziki Sözel ve fiziki Mobbing? Gaziantep-Kilis Tabip Odası / Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu 2008

25 ŞİDDETİN SONUÇLARI Bireysel 1. Fiziki 2. Ruhsal 3. Mesleki Toplumsal 1. Ekonomik 2. İyi ve nitelikli sağlık hizmeti verilememesi 3. Hizmetin aksaması, durması

26 Fiziksel; - İyileşebilen yaralanmalar - İz bırakan yaralanmalar - Organ kayıpları - Yaşamın sona ermesi Ruhsal; Akut ve travma sonrası stres bozukluğu, Anksiyeteli ve depresif uyum bozukluğu, Psikosomatik hastalıklar Korku ve Tedirginlik. Saldırıya tekrar uğrama. İşe dönme. Eleştirilme (amirler veya meslektaşlar tarafından)

27 Mesleki Etkiler; Mesleki doyumun, empatinin azalması Mesleki risk almaktan kaçınma, gereksiz incelemeler, yetersiz müdahaleler Ekonomik olmayan seçimlerde bulunma, tedavi değişiklikleri Tedaviyi üstlenmek istememe Kuruma güvensizlik, ilişkilerde olumsuzluk Sosyal yaşamın olumsuz etkilenmesi, tayin isteği, taşınma, kurumdan/ meslekten ayrılma

28 Şiddeti önleme yöntemleri Şiddeti önlemek için bireysel değil birlikte ve örgütsel Hastaya yaklaşım Şiddetin ayak sesleri Risk yönetimi Kriz yönetimi

29 Hastaya yaklaşım - Mesleki değişim / Etik Kurallar Bilgi güçtür. Francis Bacon Hekim hasta ilişkisinde hekim bu ilişkinin güçlü tarafıdır. Ana ilkeler; 1. Zarar vermekten kaçınmak 2. Yararlı olmak için bütün çabayı göstermek 3. Hastanın özerkliğine saygı göstermek 4. Adaletli davranmak

30 Hastanın özerkliğine saygı göstermek; 1. Yaşamını kendi belirleme (self-determination) 2. Yaşamını kendi yönetme (self-government) 3. Akıl sağlığına kendi karar verme (prescription for mental health) 4. Tedavi ilişkisindeki tarafların eşitliği (non paternalism) 5. Sırdaşlık (confidentiality) 6. Bilgilendirmeli olur (informed consent) 7. Yeterlilik (competency PATERNALİSTİC PARTNER

31 Gerekli etik tutum: Hastayı, tedavi ilişkisinin eşit tarafı olarak kabul et Tıbbi gerekleri uyulması zorunlu emirler olarak değil öneriler olarak tanımla Önerileri, seçenekleri, tedavi ya da uygulamaları, riskleri açık, anlaşılır ifade et, belgele, kayıtlara işle Hasta uygulamayı kabul etmişse bilgilendirme olurunu (yazılı) al Olanaklar ölçüsünde hasta ve hasta yakınlarına uygulamalar, kurallar konusunda bilgilendir Bütün bu önlemlere her türlü şiddet davranışları için gerekli yasal işlemleri başlat, üşengeçlik ya da affedicilik gösterme

32 Risk faktörleri / Risk yönetimi Şiddete yol açabilecek bireysel faktörler Kurumsal faktörler Kurumun bulunduğu bölgesel faktörler Sosyal faktörler

33 Hazır Olmak; Riskleri ve önlemleri belirlemek Yaşanmış örnekleri incelemek Riskleri belirlemek Önlemleri belirlemek Gerekli fizik değişiklikleri yapmak (ya da yönetimden istemek) Çalışma ekibindeki herkesin, büyüyecek, sorun olacak olayı ilk anda hissetmek için duyarlı olmasını sağlamak Yaşanmış örnekler üzerinden farklı senaryolar oluşturmak. Bu senaryolarda çözüm önerileri geliştirmek Takımda yer alan bütün sağlık çalışanlarının kriz anındaki rollerini tanımlamak Prova etmek

34 YANLIŞ DOĞRU Ortamın düzeni, şiddet riski yükseldiğinde riski azaltma önlemlerine (kaçmaya) uygun olmalı

35 Ortamın Fiziksel Koşulları Bekleme salonu aydınlık, havadar ve sıcaklığı dengeli olmalı Oturma birimleri yeterli olmalı Poliklinik düzeni bekletmemeye göre ayarlanmış olmalı (önce dokun)yönlendirme (Triaj) Erken müdahale Randevu sistemi Kişilere ne kadar bekleyecekleri yönünde bilgilendirme

36 Şiddetin Ayak Sesleri Hızlı yürüme, sinirli hareketler- sesler Diğer insanlara çok yaklaşma Yükselmiş ses tonu Duvarlara, eşyalara vurma, kendine vurma Uygun olmayan gülmeler Ani durma ve ardından saldırma

37 Kriz anında sorular Durum nedir? Olabilecek en kötü şey (risk) nedir? Riski artıran ya da azaltan etmenler nelerdir? Çözüm seçenekleri nelerdir? Durumdan yararlanmaya kalkacak kişiler var mıdır? Hekim Yönetici ya da hakem olarak krizi çözmek zorundaki kişi olabilir. Krizin taraflarından biri olabilir.

38 Yönetici ya da hakem olarak krizi çözmek zorundaki kişiyseniz 1. Kışkırtıcı davranmayın 2. Sakin olun, çalışma arkadaşlarınızı sakinleştirin sükuneti sağlayın 3. Tartışmanın tarafı olan personeli ortamdan uzaklaştırın 4. Kriz yaratan bir grupsa, bir temsilcisi ile görüşün ve onunla sakin bir ortamda ilişki kurun 5. Kriz yaratan kişiye ya da grubun temsilcisine saygılı davranın, oturtun, sakinleştirin (deskalasyon) 6. Sorunu saptayın, tartışma konusu içeriğini personelden ve hasta- hasta yakınından toplanan verileri inceleyin. 7. Uygulanabilir seçenekleri belirleyin. 8. Bir çözüm seçin. 9. Çözümü uygulayın.

39 Krizde tartışmanın tarafıysanız 1. Dinleyin, sakin olun 2. Açıklayıcı olun 3. Gücünüzün, yapabileceklerinizin sınırlarını ifadeden çekinmeyin 4. Tehdit ya da aşağılama olarak algılanacak ifadelerden kaçının 5. Fazla alttan almayın 6. Fazla üstten bakmayın, bağırmayın 7. Sürekli karşınızdaki kişinin gözüne bakmayın 8. Karşınızdaki kişinin bedenine dokunmayın, elle müdahaleden kaçının 9. Olanak varsa sürtüşme konusunu bir yöneticiye ya da başka bir meslektaşınıza götürmeyi önerin ve bunu yapın 10. Kişinin vücut diline dikkat edin, gerektiğinde kaçmak için açık kapı saptayın

40 Tüm önlemlere karşın şiddet gerçekleşmiş ise 1. Hastane güvenlik görevlisini çağırın, kolluk görevlisini (polisjandarma) haberdar edin 2. Saldırganın etkisiz hale getirilmesini sağlayın, ancak zarar görmesine engel olun (saldırganın aynı zamanda saldırı mağduru olması adli süreci zora sokar) 3. Suç duyurusunda bulunun, şikayetçi olun olayın örtbas edilmesine razı olmayın 4. Şiddete uğrayanın olayın etkisinden kurtulmasına dek görev dışı kalmasını sağlayın, hizmeti onsuz yeniden düzenleyin 5. Sağlık hizmetini hızla normalize etmek, şiddetin etkisini azaltacaktır

41 6. Olay yerinde ve anında tutanak tutun ve görgü tanıklarına imzalatın 7. Tıbbi rapor alın 8. Tabip odanızı arayın, kurumsal ve hukuki destek isteyin 9. Kişisel şikayetçi olmasanız dahi süreci izleyin 10. Davaya müdahil olma hakkınız olduğunu unutmayın 11. Tazminat talep etme hakkınızı değerlendirin 12. Şiddet sonrası tıbbi destek alın

42 Tutanak içeriği; Saldırı yeri, tarih, saati Saldırı anında yaptığınız iş Saldırının başlama nedeni Saldırının oluş şekli, türü, kullanılan araçlar Vücudunuzda ve çevrede oluşan olumsuzluklar Saldırgan/saldırganların yaş ve cinsiyetleri, Tanıkların ad ve soyadları, imzaları

43 Devlet; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi nin 23. maddesi, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme nin 7. maddesi, Anayasa nın 48. maddesi, Avrupa Sosyal Şartı nın II. bölümünün 3. maddesi uyarınca tüm çalışanların güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışma hakkını etkili bir biçimde kullanabilmesini sağlamakla yükümlüdür.

44 Şiddet ve hukuk Hekimden bir şeyi yapmasını ya da yapmamasını veya kendisinin yapmasına izin vermesini sağlamak amacıyla kullanılan tüm yöntemler cebir-zor suçunu oluşturur. Hekimler, sağlık kuruluşlarında güvenli ve sağlıklı koşullarda çalışma hakkına sahiptir. Hekimlere yönelik öldürme, kasten ve bilinçli yaralama, hakaret, hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik tehdit, cebir kapsamındaki suçların soruşturulması şikayete tabi olmayıp kamu adına takip edilen suçlardır.

45 Yasal olarak; TCK 4857 İŞ KANUNU 6331 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU (risk ve önlem, yasal yaptırımlar) Mevcut yasalara ek Sağlık Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan yönetmelik ve genelgelerde; SB / Hasta Ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanmasına Dair Yönetmelik SB / Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik EGM / 39 Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenen Suçların Soruşturulması SB Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü /23 Çalışan Güvenliği Genelgesi Başbakanlık Genelge - 19 Mart 2011 RG /2 İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi. SB Hukuk Müşavirliği Genelge 17 Nisan 2013 / Hukuki Yardım ve Beyaz Kod Uygulaması örgütlenmenin önünü açmakta ve yasal zeminini oluşturmaktadır. 18 Ocak 2014 KHK madde 47; kasten yaralama suçu tutuklama nedeni

46 Sağlık çalışanlarına yönelik hasta ve hasta yakınlarının saldırıları UYGULANAN SAĞLIK SİSTEMİNEDİR

47

48 SUSKUN HEKİM % 62,2 % 37,8 Şikayet başvuru Evet Hayır Gaziantep-Kilis Tabip Odası / Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu 2008

49

50 Mobbing Melike Erdem (30 Kasım 2012)

51

52

53

54

55 Sağlık iş kolunda mobbingi arttıran özgül nedenler Hastanelerde tıbbi olanakların çok yetersiz olması Hasta sayısının yüksek olması nedeniyle çalışma temposunun yoğunluğu Maaşların yetersiz olması Bürokratik engellerin çokluğu Akademik kariyer ve yükselme sırasında ayrımcılığın olması Yoğun çalışma şartları ve nöbetlerin yoğunluğu nedeni ile aile hayatının zorlaşması Mesleğin gereklerinin tam olarak yerine getirilmemesi Hastalar arasında statü ve ekonomik duruma bağlı ayrımcılığın yapılması İdareye yakınlık ve yöneticiye kişisel yaklaşım nedeni ile ayrımcılık yapılması

56 Bulgular: Araştırma sonucunda asistan hekimlerin mobbing düzeyi 1,87; duygusal tükenme düzeyi 2,99; duyarsızlaşma düzeyi 2,95 ve kişisel başarı düzeyi 2,94 olarak bulunmuştur. Mobbing ve tükenmişlik düzeylerinin asistan hekimlerin tıp alanlarına göre anlamlı farklılık gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca araştırmada mobbing, duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı arasında ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç: Mobbing düzeyinin tükenmişliğin üç boyutunu (duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı) anlamlı olarak etkilediği belirlenmiştir.

57 Kapitalist üretim ilişkileri sağlık çalışanlarını nasıl hasta ediyor?

58 Diş Teknisyeni Pnömokonyozu Ülke genelinde yaklaşık 20 bin diş teknisyeni çalıştığı tahmin ediliyor İstanbul da diş teknisyeni çalışıyor İstanbul da 1500 laboratuvar (yaklaşık 400 ü ruhsatlı)

59 Diş Teknisyenlerinde Mesleki Maruziyet ve Pnömokonyoz Riski (Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi 2008) Resmi laboratuvar Özel Laboratuvar Resmi Laboratuvar (63) Özel Laboratuvar (57) Ortalama çalışma süresi 15 yıl 18 yıl Pnömokonyoz prevalansı % 11 %50 Haftalık çalışma süresi 40 saat (8 saat -5 gün) 72 saat (12 saat -6 gün) Genel koruyucu önlem (Havalandırma sistemleri) Var Yok Kişisel koruyucu önlemler %39 kullanmıyor %73 kullanmıyor

60 ŞİMDİKİ KOŞULLAR 80 Lİ YILLARDAN KÖTÜ İHALE YASASI Devlet Hastaneleri Eğitim Araştırma Hastaneleri Üniversite Hastaneleri Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri Özel Diş Laboratuvarları Küçük Laboratuvarlar

61 İHALE YASASI Diş protezleri ihale usulü ile özel diş laboratuvarlarından alınmaya başlanıyor En düşük fiyatı veren ihaleyi kazanıyor. Diş protezinin fiyatı TL arasında Bursa da 3 hastanenin ihalesini kazanan firmanın verdiği fiyat 12 TL (SGK TL ödüyor, hastaneler için kar alanı) Küçük laboratuvarlar (işverenin aynı zamanda işçi olduğu) Özel Diş Laboratuvarları

62 Yasa sonrası ülke genelinde diş teknisyeni işten çıkartıldı Küçük laboratuvarlarda ortalama çalışma saatleri ;14-15 saate uzadı Günde bir teknisyen kron üretirken yasa sonrası bu sayı 100 ün üzerine çıktı Kullanılan malzeme çok daha kalitesiz (Protez takılan hastaların çoğunda diş eti hastalıkları görülüyor.)

63 Maliyet nedeniyle koruyucu önlemler yok denecek kadar az Tozdan işçilerin yüzü görünmüyor Hastalık tanısı alacağı korkusuyla doktora başvurmuyorlar Denetim sırasında belgesiz işçiler orada çalışmadıklarını söylüyorlar Laboratuvarların çoğunun adresi dahi bilinmiyor Denetimler önceden haber verilerek yapılıyor 2011 yılı içerisinde (bilinen) 4 diş teknisyeni hayatını kaybetti.

64 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri Risk Değerlendirmeleri Acil Durum Plan ve Tatbikatları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Bildirimi

65 İnsanın emeğine yabancılaşması Emeğin değersizleşmesi Emeğin niteliksizleşmesi Emeğin insanın gerçekleştirdiği bir uğraş olmaktan çıkması Emek sürecinin işçinin denetiminden çıkması Emek yoğun çalışma Esnek çalışma Taşeron çalışma Güvencesizlik Mülksüzleştirme Kapitalist devlet yapılanmasında işçi sağlığı hizmetlerinin niteliksizleşmesi

66