ADAPAZARIN DA MOTORLU TAŞITLARDAN KAYNAKLANAN EMĐSYONLARIN ENVANTERLENMESĐ

Transkript

1 ADAPAZARIN DA MOTORLU TAŞITLARDAN KAYNAKLANAN EMĐSYONLARIN ENVANTERLENMESĐ HAZIRLAYANLAR TUĞBA KILIÇ AHMET GÜMÜŞ TALHA BOZKURT HAKAN ŞENTÜRK CEYDA MAMALI ZEYNEP SOLAK GÜLŞAH ÜNAL ÖZLEM KARATAŞ

2 ĐÇĐNDEKĐLER 1. AMAÇ 2. BENZĐNLĐ MOTORLARDAN KAYNAKLANAN EMĐSYONLAR 3. DĐZEL MOTORLARDAN KAYNAKLANAN EMĐSYONLAR 4. BENZĐNLĐ MOTORLARDA EMĐSYON KONTROL YÖNTEMLERĐ 4.1 ÜÇ YOLLU KATALĐTĐK KONVÖRTER 5. DĐZEL MOTORLARDA EMĐSYON KONTROL YÖNTEMLERĐ 5.1 OKSĐDASYON KATALĐZÖRÜ 5.2 NOx KATALĐZÖRÜ 5.3 SEÇĐCĐ KATALĐTĐK ĐNDĐRGEME (SCR) 5.4 DĐZEL PARTĐKÜL MADDE (PM) FĐLTRE 6. ADAPAZARI TAŞIT ENVANTERĐ HAZIRLANMASINDA ĐZLENEN METODOLOJĐ 7. EMĐSYON FAKTÖRÜ HESABI 8. EMĐSYON HESABI METODU 9. MOTOR TEKNOLOJĐLERĐNDE ALTERNATĐF YAKITLAR 1. SONUÇLARIN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ VE ÖNERĐLER 11. TEŞEKKÜRLER

3 ÇALIŞMANIN AMACI Adapazarı Đli ndeki ulaşım kaynaklı emisyonların envanterlerinin hazırlanması ve hesaplanması hususunda bir analizini içermektedir. Araçların Türkiye de EURO sınıflarına geçiş yılları ve emisyon faktörleri göz önünde bulundurularak hesaplamalar yapılmış, Kent merkezinde motorlu taşıtların hava kalitesine olan etkileri incelenmiş ve iyileştirme yapılabilecek konularda çözüm önerileri sunulmuştur.

4 Ülkemizde giderek artan hava kirliliği problemlerini çözmek için hava kirleticilerin kaynaklarını, bu kaynaklardan atmosfere verilen tür ve miktarlarını gösteren sağlıklı ve güncel envanter verilerini belirlemek, Hava kirletici kaynakları belirlenerek bu kaynaklardan atmosfere verilen kirleticilerin miktarlarının saptanmasıdır. Bu sayede, hava kirlenmesi kontrolü ve hava kalitesinin iyileştirilmesi için daha iyi projeler ve çözüm önerilerinin üretilmesi mümkün olabilecektir.

5 Benzinli Motorlardan Kaynaklanan Emisyonlar Karbonmonoksit (CO) Azot oksit (NOx) Hidrokarbonlar (HC) Karbonmonoksit (CO) : Yanma odasına alınan yakıtın içindeki karbonun tamamını CO 2 şeklinde yakacak oksijen bulunmadığından, CO oranı hızlı bir şekilde artmaktadır. Hidrokarbonlar (HC) : Yakıtların eksik yanması ve tutuşamaması sonucu oluşurlar.

6 Dizel Motorlardan Kaynaklanan Emisyonlar Karbonmonoksit (CO) Azot oksit (NOx) Partikül Madde (PM) Azot oksit (NOx) : Hava yakıt karışımı içindeki NOx, yanma odası sıcaklığı yaklaşık 18 C ye yükseldiğinde azot (N 2 ) ve oksijen (O 2 ) nin birleşmesiyle oluşur. Partikül Madde (PM) : Dizel motorlu taşıtlarda partiküller, karbon, karbon hidrojen bağları ve yakıttaki kükürtten kaynaklanan kükürt dioksit ve hidrojen sülfürden oluşmaktadır.

7 Katı Partiküller Görünürlük Motorlu Araç kullanımı Egzoz Buharlaşma Aşınma Nitrojen Oksitler Zehir Etkisi Yakıt Dolumu Üretim Atıklar Zararlı Organikler Karbondioksit Ozon Küresel Isınma

8 BENZĐNLĐ MOTORLARDA EMĐSYON KONTROL YÖNTEMLERĐ Üç Yollu Katalitik Konvörter Katalitik konvertör otomobilden çıkan zararlı gazları minimize etmek, insanı ve çevreyi korumak amacıyla kullanılır. Katalitik Konvertör'de: Karbonmonoksit (CO) oksijen ile yanar ve zararsız karbondioksit (C 2 ) e dönüşür, Hidrokarbonlar (CH) oksijen ile yanar ve C 2 + Su haline dönüşür. Azotoksitlerden (NO) oksijen ayrıştırılarak, azot (N 2 ) ve karbondioksit (C 2 ) oluşur.

9

10 OKSĐDASYON KATALĐZÖRÜ Dizel oksidasyon katalistleri kirletici maddeleri zararsız gazlara oksidasyon yoluyla çevirir. Egzoz akışı içine yerleştirilen katalistlerden bir tanesi oksidasyon katalistidir.

11 NOx KATALĐZÖRÜ Katalizöre giren NOx gazı temel metal elemanlar ve oksitler ile tepkimeye girerek azot ve su buharı olarak atılır.

12 SEÇĐCĐ KATALĐTĐK ĐNDĐRGEME (SCR) NOx emisyonlarını kontrol altına almada kullanılan bir yöntemdir. Amonyak SCR 4NH 3 + 4NO + O 2 4N 2 + 6H 2 O Hidrokarbon SCR [HC] + [NOx] N 2 + CO 2 + H 2 O 2NH 3 + NO + NO 2 2N 2 + 3H 2 O 8NH 3 + 6NO 2 7N H 2 O

13 DĐZEL PARTĐKÜL MADDE (PM) FĐLTRE Dizel partikül filtresi, dizel motorların egzoz gazlarında bulunan kurumun ayrılması için bir sistemdir. Dizel partikül filtresi iki türlüdür: Katkı kullanılmayan dizel partikül filtreleri Katkılı sistemler

14 ADAPAZARI TAŞIT ENVANTERĐ HAZIRLANMASINDA ĐZLENEN METODOLOJĐ Adapazarı nın en yoğun kirliliğe neden olan kaşaklarında sayımlar yapılmıştır. Sayım yapılan kavşaklar ise; Atatürk Lisesi Kavşağı, Yeni Cami Kavşağı, VagonYolu Kavşağı, Eski Valilik Önü dür. Ölçümler yaklaşık yirmi kişilik grup tarafından, 7: ile 21: arasında ve haftanın trafiği oldukça yakın sonuçlar verebilecek bir gününde, 3 saatlik nöbetleşme esasına dayanarak yapılmıştır.

15

16 KAVŞAKLARDAKĐ TAŞIT SAYILARININ YÜZDELERĐ Otomobil (%) Kamyonet (%) Minibüs (%) Otobüs (%) Kamyon (%) Motorsiklet (%) Ticari taksi (%) Atatürk Stadyum Kavşağı Atatürk Lisesi Kavşağı Atatürk Bulvarı Kavşağı Yeni Cami Kavşağı Vagon Yolu Kavşağı Otomobil (%) Kamyonet (%) Minibüs (%) Otobüs (%) Kamyon (%) Motorsiklet (%) Sedat Kirtepe Caddesi Atatürk Bulvarı Sakarya Caddesi Adnan Menderes Caddesi Otomobil (%) Kamyonet (%) Minibüs (%) Otobüs (%) Kamyon (%) Motorsikl et (%) Ticari taksi (%) EMNĐYET KAYITLARI

17 Atatürk Lisesi Kavşağı ve Sedat Kirtepe Caddesi Taşıt Sayısı Yüzdeleri Karşılaştırılması Emniyet Kayıtları Yüzdeleri Çekim Sonuçlarına Göre Taşıt Yüzdeleri - Sedat Kirtepe Caddesi motorsiklet 16% kamyon 6% otomobil 58% otobüs 1% kamyonet 17% minibüs 2% otomobil kamyonet minibüs otobüs kamyon motorsiklet 29,6% 1,6% 9,% 3,4%,9% 55,5% Atatürk Lisesi Kavşağı Taşıt Sayısı Yüzdeleri Otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Motorsiklet Otobüs (%) 3% Minibüs (%) 15% Kamyon (%) % Motorsiklet (%) 2% Ticari taksi (%) 1% Kamyonet (%) 21% Otomobil (%) 58%

18 Sayım sonucu ortaya çıkan oranlara göre, trafikte aktif olarak seyreden araçların %5-55 i otomobil, %25-3 i kamyon-kamyonet, %5 i motorsiklet, %5-1 u minübüs-otobüstür. Bu oranlar kayıtlı araçlar ile trafikte aktif olarak bulunan araçların farklı oranlarda olduğunu dolayısı ile aktif trafik bilgilerine göre yapılan çalışmalarla emisyon oranlarının hesaplanmasının daha gerçekçi sonuçlar ortaya çıkardığını göstermektedir.

19 Atatürk Lisesi Kavşağı ve Sedat Kirtepe Caddesi Taşıt Sayısı Yüzdeleri Karşılaştırılması Atatürk Lisesi Kavşağı Taşıt Sayısı Yüzdeleri Otobüs (%) 3% Minibüs (%) 15% Kamyon (%) % Motorsiklet (%) 2% Ticari taksi (%) 1% Kamyonet (%) 21% Otomobil (%) 58% Çekim Sonuçlarına Göre Taşıt Yüzdeleri - Sedat Kirtepe Caddesi 1,6% 9,% 3,4% 29,6% 55,5%,9% Otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Motorsiklet

20 Atatürk Bulvarı Kavşağı ve Ziraat Banka Caddesi Taşıt Sayısı Yüzdeleri Karşılaştırılması Atatürk Bulvarı Kavşağı Taşıt Sayısı Yüzdeleri Kamyon (%) % Otobüs (%) % Minibüs (%) 12% Motorsiklet (%) 2% Ticari taksi (%) 2% Otomobil (%) 45% Kamyonet (%) 39% Çekim Sonuçlarına Göre Taşıt Yüzdeleri - Atatürk Bulvarı,1% 48,8% 34,9% 3,% 12,9%,2% Otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Motorsiklet

21 Yeni Cami Kavşağı ve Sakarya Caddesi Taşıt Sayısı Yüzdeleri Karşılaştırılması Yeni Cami Kavşağı Taşıt Sayısı Yüzdeleri Kamyon (%) % Otobüs (%) % Minibüs (%) 12% Motorsiklet (%) 1% Ticari taksi (%) 3% Otomobil (%) 42% Kamyonet (%) 42% Çekim Sonuçlarına Göre Taşıt Yüzdeleri - Sakarya Caddesi 71,2%,5%,5%,% 7,1% 2,7% Otomobil Otobüs Minibüs Kamyon Kamyonet Motorsiklet

22 Vagon Yolu Kavşağı ve Adnan Menderes Caddesi Taşıt Sayısı Yüzdeleri Karşılaştırılması Vagon Yolu Kavşağı Taşıt Sayısı Yüzdeleri Minibüs (%) 21% Kamyon (%) 2% Motorsiklet (%) 1% Otobüs (%) 2% Ticari taksi (%) 1% Kamyonet (%) 2% Otomobil (%) 53% Çekim Sonuçlarına Göre Taşıt Yüzdeleri - Adnan Menderes Caddesi 21% 2% 2% 48% 26% 1% Otomobil Kamyon Kamyonet Otobüs Minibüs Motorsiklet

23 Sedat Kirtepe Caddesi Atatürk Bulvarı Sakarya Caddesi Adnan Menderes Caddesi

24 Adapazarı merkezdeki taşıt envanteri hazırlanması ve taşıtların caddeler arasında çizgisel kaynaklı emisyon hesaplamaları aşağıdaki şekilde yapılmıştır. Emisyon (gr) = Faktör (gr/km) x Aktivite (km)

25

26 Yeni Cami Kavşağı Taşıt Oranları Otobüs 8,24% Motosiklet 279,85% Otomobil ,94% Özel Tanker 11,3% Kamyonet ,37% Servis Aracı ,5% Kamyon 96,29% Doblo ,7% Ticari Taksi 827 2,51%

27 Sakarya Caddesi Günlük Otomobil Dağılımı 14 Saatlik Araç Sayısı dn/dt Seri Saat (7:-21:) Sakarya Caddesi Günlük Kamyonet Dağılımıı Sakarya Caddesi Günlük Doblo Dağılımı S a a tlik A ra ç S a y ıs ı (n/ t) Saat(7:-21:) S a a t l i k A r a ç S a y ı s ı ( d N / d t ) Saat (7:-21:)

28 Sakarya Caddesinde 2 Nisan 28 Çarşamba günü saat 19:-19:3 arasında 1/2 saatlik çekim ve Sayım Sonuçları Tabloları Benzinli Benzinli Sakarya Caddesi (1/2 Saatlik Çekim Sonuçları) Sakarya Caddesi (1/2 Saatlik Çekim Sonuçları) Pre Euro Pre Euro Euro1 Euro1 Euro3 Euro3 Benzinli Sakarya Caddesi (Günlük Sayım Sonuçları) Pre Euro Euro1 Euro3 Otomobil Otomobil Otomobil Kamyonet Kamyonet Kamyonet Doblo Doblo Doblo Dizel Pre Euro Euro1 Euro3 Dizel Pre Euro Euro1 Euro3 Otomobil 7 26 Otomobil Kamyonet Kamyonet Kamyonet Doblo Doblo Doblo

29 Emisyon Hesap Metodu Gün boyu geçen otomobil sayısı = 1838 (7: 21: arası) Taşıt kilometresi: 1838 x 1 = 1838 km dir. Tüm Otomobiller (Pre Euro, Euro 1, Euro 3) Emisyon faktörü hesaplanırken araçların hızı, şehir içi hız limiti olan 25 km/sa olarak alınmıştır. Emisyon = Faktör x Aktivite PRE-EURO (%63=6697); Pre-Euro Taşıt kilometresi=6697 x 1 km = 6697 km NOx = 1,57 x 6697 km = 1514,29 g.nox CO =5,76 x 6697 km =38574,72 g.co HC =,25 x 6697 km = 1674,25 g.hc *Pre Euro, Euro 1, Euro 3 aynı şekilde diğer araç sınıfları içinde hesaplanıp, toplam emisyonları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

30 Sakarya Caddesi Toplam Emisyon Tabloları Sakarya Caddesi Toplam Emisyon Tablosu(gr) CO NO X HC PM Pre Euro 38574, , ,25 Euro ,7 572,5 BENZĐNLĐ Euro 3 64,66 98,72 24,68 Pre Euro 77,88 1,32 9,24 OTOMOBĐL DĐZEL Euro 1 286,15 368,6 33,95 Toplam 45268, , ,43 43,19 Sakarya Caddesi Toplam Emisyon Tablosu(gr) CO NO X HC HC+NO X PM Pre Euro 3729,11 325,65 913,49 Euro ,11 325,65 913,49 BENZĐNLĐ Euro ,9 265,14 Pre Euro 97,92 837,81 Euro ,93 265,14 172,95 Euro 2 97,92 837,81 164,43 DOBLO DĐZEL Euro ,5 Toplam 37897, , , ,6 325,37

31 Sakarya Caddesi Toplam Emisyon Tablosu(gr) CO NO X HC HC+NO X BENZĐNLĐ Pre Euro Euro ,5 KAMYONET Euro ,4 32,5 DĐZEL Pre Euro ,28 Euro ,44 91,5 91,5 119,76 Toplam ,4 933,9 396,83 637,26

32 Otom obil Toplam Em is yonlar ,41 4 Emisyon (gr) ,63 Seri ,43 43,19 CO NOX HC PM Kirleticiler Doblo Toplam Emisyon Emisyon (gr) , ,6 CO NOX 38811,45 HC HC+NOX 7571,6 325,37 PM Seri 1 Kirleticiler

33 Caddelerdeki Toplam Emiyon Miktarları Toplam Emisyon (gr) Atatürk Bulvarı Adnan Menderes Caddesi Sedat Kirtepe Caddesi CO 15959, , HC 6434,7 3425, Nox 24926, , PM 3165,2 1368, HC+Nox

34 Motorlu Araçlarda Alternatif Yakıtlar ve 9. Motorlu Araçlarda Alternatif Yakıtlar Teknolojiler ve Teknolojiler HĐDROJEN HĐBRĐD BĐYODĐZEL LPG BÜTAN GAZI PROPAN GAZI ETANOL BĐTKĐSEL YAĞLAR

35 Doğal Gaz Motorlu taşıtlarda yakıt olarak doğalgazın kullanılmasıyla veya az miktarda devreye ilave edilmesiyle egsoz emisyonlarında azalmalar olmaktadır. Doğalgazın yakıt olarak motorlu taşıtlarda kullanımı, özellikle şehir trafiğinde seyreden, dizel motorlarında NOx ve HC emisyonlarında azalmalar, benzin motorlarında da CO ve HC emisyonlarında azalmalar temin edecektir. Doğalgazın karbon oranının, diğer petrol yakıtlarına göre, düşük olması egsoz gazlarındaki karbondioksit oranının azalmasına sebep olacaktır.ayrıca benzinli taşıtların egsoz emisyonlarındaki zehirli kurşun türevlerini tamamen yok edecektir.doğalgaz oktanı yüksek kurşunsuz bir yakıttır.

36 Biyodizel Biodizel bitkisel, hayvansal yani her türlü organik yağdan üretilebilen petrol dizeline alternatif, petrol dizelinden pek çok özelliğiyle daha üstün bir yakıttır. Biodizel, yağ asitlerinin bazik veya asidik ortamda kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucu oluşan esterlerdir(metil veya etil esterler) ve dizel motor yakıtı olarak Avrupa ve Amerika'da yaygın olarak kullanılmaktadır.

37 DÜNYA NEDEN BĐYOYAKIT KULLANIYOR? Sürdürülebilir ve güvenli bir enerji piyasası oluşumuna katkı Tarımsal işhacmindeki genişleme Petrolde dışa bağımlılığın azaltılması Kyoto Protokolü Karbon kredisi imkanları Emisyon ticareti Etanol Benzine % 5 oranında biyoetanol ilave edilerek elde edilen katkılı yakıt, mevcut petrol istasyonlarında ve motorlu araçlarda hiçbir değişiklik yapmadan kullanılabiliyor. Bu yakıtın 1 litresi yakıldığında, havaya 2,4 kg daha az karbondioksit çıkıyor ve emisyonlar % 4,5 oranında azalıyor. Ayrıca benzinin oktanında iyileşme ve motorun ürettiği güçte de artış meydana geliyor. Biyoetanol katkılı yakıt, diesel motorlarda da benzinli araçlarda olduğu gibi düşük oranlarda motorda değişiklik yapılmadan kullanılabiliyor. % 15 etanol, % 84,5 diesel yakıtı ve %,5 katkı maddesinden meydana gelen bu karışıma "Diesohol" adı veriliyor.

38

39 Hidrojen Alternatif enerjiler arasında hidrojen, sürdürülebilir enerji sistemi blokları ve yakıt pilleri teknolojileri kullanılarak gelecekte araçlara güç verebilecektir. Bugünkü geleneksel benzin ve dizel motorların verimleri en çok %4 oranlarındayken, hidrojenle çalışan araçlarda bu rakam %6lara çıkmaktadır. Saf hidrojenin elde edilme yöntemine bağlı olarak, hidrojen kullanımı yerel hava kirliliği ve sera etkisinde büyük düşüş sağlayacaktır. Hidrojenin önündeki temel sorunlardan biri de, elde edilme yöntemidir. Hidrojen, ikincil bir enerji kaynağıdır, yakıt olarak kullanılabilmesi için öncelikle başka enerji kaynaklarına ihtiyaç duyar. Bu kaynaklar hidrojenin ayrıştırılıp elde edilmesi için gereklidir. Burada enerji tasarrufu ve yenilenebilirlik, görüldüğü gibi hidrojeni elde etme sürecinde kullanılan birincil enerji kaynaklarına bağlıdır. Birincil kaynak olarak doğal gaz, hidroelektrik ve termik enerji kaynakları kullanılabilir. Ya da sadece alternatif enerji kaynakları kullanılarak, örneğin güneş enerjisi ile suyun elektrolizinden üretilirse, hidrojenin üretilmesinden tüketilmesine kadar geçen süreçte geride bırakacağı tek kirlilik saf su olacaktır.

40 Bitkisel Yağlar Bitkisel yağların alternatif dizel yakıtı olarak kullanılabilmesi ile ilgili çalışmalar 192'lerden bu yana devam etmektedir. Fakat yoğun olarak 192'li yıllardaki enerji krizlerinden dolayı yeni alternatif yakıt arayışları hızlanmıştır. Bu arayışların sonucu olarak bitkisel yağların yenilenebilir olması, kolay esterleşmeleri ısıl değerlerinin yüksek olması fiziksel ve kimyasal özelliklerinin,dizel yakıtına yakın olması ve çevreye zarar vermemesi çevre bilincinin geliştiği günümüzde önemli bir motor yakıtı olarak incelenmesine sebep olmuştur.

41 LPG -LPG (Liquid Petroleum Gas) sıvı petrol gazı, basınç altında sıvı halde bulunan propan ve bütana verilen ticari isimdir. Kolay depolama ve taşıma için genellikle sıvı halde tutulur. Gaz yakıtlar hidrojence zengindir ve silindirlere gaz fazında girerler. Bu iki karakteristik temiz bir yanma sağlar. Diğer bir deyimle LPG, taşıtlar için temiz bir enerji kaynağıdır Benzinli araçların LPG ile çalıştırılmasıyla ilgili prensip şeması -Basıncı düşürülüp, sıcaklığı artırılarak sıvı halden gaz haline dönüştürülür ve benzine mükemmel bir alternatif yakıt haline gelir. -LPG sıvı halde iken gaz haline oranla yaklaşık 25 kat yoğundur. -Büyük ticari taşıtler için de LPG kullanacak özel motorlar geliştirilmektedir.

42 Hibrid HEV yani hibrid motorlu araçlar günümüzde kullanılan araçların içten yanmalı motorları ile (benzinli, dizel, LPG) elektrikli taşıtların elektrik motorunun birleşiminden meydana gelen motorlara sahip araçlardır. Bu iki motorun birleştirilmesi sebeplerinin başında yakıt ekonomisi gelmektedir. Bu birleşme ile taşıt kullanıcısının ve üreticisinin elektrikli taşıttan beklediği çevresel fayda ve içten yanmalı motorlu taşıttan beklediği performans, daha fazla menzil ve çabuk yakıt ikmali bu iki motorun birleşimi olan hibrid motorla sağlanmıştır. Hibrid motorun kısa olarak faydaları arasında yakıt ekonomisi, çevreye olan duyarlılığı ve daha fazla menzil gelir. Bu yüzden hibrid motorlar kullanıcılara ve tüketicilere cazip hale gelmiştir.

43 SONUÇLARIN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ VE ÖNERĐLER Bireysel otomobil kullanımın fazla olduğu, taşıtlarda doluluk oranın az olduğu yapılan sayım çalışmalarında ayrıca tespit edilen önemli bir nokta olmuştur. Trafikteki toplu taşıma araçlarının dolmuşlar hariç, diğerlerinin eski model olması emisyon değerlerini arttıran diğer bir sebeptir. Ömrünü tamamlamış araçlar ulaşımdan kaldırılmalıdır. Araç alım satımında emisyon vergileri emisyonları azaltıcı teknolojilere teşvik verilmelidir. Araç Muayene Yönetmeliğinin uygulanması ve Araç Muayene Kuruluşlarının devreye girmesi gerekir.

44 Öncelikle kirleticilerin miktarında, trafikteki taşıt sayısı kadar aracın özellikleri (aracın cinsi, yası, motor ve kirlilik önleme teknolojisi gibi) ve sürüş koşullarının (kent içi-dışı, otoyol, yol durumu, hız gibi) da önemli olması sebebiyle çok kirletenden çok, az kirletenden az prensibinden hareketle gerekli düzenlemeleri yapılmalı. Motorlu taşıtlardan kaynaklanan kirliliğin tespiti ve izlenmesi ile insan ve çevre sağlığına getirdiği zararların tespit edilerek, gerekli koruma ve kirliliği azaltıcı tedbirlerin biran önce alınmasının sağlanması, bunun için il de Valilik Başkanlığı nda Sağlık Đl Müdürlüğü, Çevre ve Orman Đl Müdürlüğü, Trafik Müdürlüğü, Belediye, Üniversite ve Meslek Odaları ndan oluşan bir ekip oluşturulmalı. Egzoz kirliliğinin yoğun olarak yaşandığı bölgelerde trafik sinyalizasyonlarının sürekli trafik akısını engelleyecek şekilde yanlış planlanması sebebiyle motorlu taşıtların trafikte çok beklemesi sonucu oluşan egzoz kirliliğinin azaltılması için trafik ışıklarının senkronize olarak yeniden düzenlenmesi gereklidir.

45 DAHA TEMĐZ BĐR ÇEVREDE YAŞAMAK BĐZLERĐN ELĐNDE

46 BĐZLERĐ DĐNLEDĐĞĐNĐZ ĐÇĐN TEŞEKKÜR EDERĐZ