T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR VE BİLİŞİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ

Transkript

1 T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR VE BİLİŞİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BİLGİSAYAR AĞLARI DERSİ LABARATUVARI KULLANIM KILAVUZU YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZÇELİK YRD. DOÇ. DR. MURAT İSKEFİYELİ ARŞ. GÖR. MUSA BALTA 1

2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1. GİRİŞ BÖLÜM 2. Kablolar ve Kablolama Standartları İletim Ortamlarına Göre Kablo Çeşitleri Eş Eksenli (Koaksiyel) Kablolar Burulmuş Çift Kablo Fiber Optik Kullanım Çeşitlerine Göre Kablo Çeşitleri Patch Kablosu Konsol Kablosu DTE-DCE Kablosu BÖLÜM 3. Kabinet Tanıtım ve Genel Bilgi Kabinette Bulunan Cihazlar ve Özellikleri Yönlendiriciler Anahtarlar Sunucu Kabinet Mimarisi Patch Panel 17 BÖLÜM 4. Konsol Portu Üzerinden Yönlendiriciye Bağlanma BÖLÜM 5. Yönlendirme Örnekleri RIP OSPF BÖLÜM 6. Anahtarlama Örnekleri Vlan

3 BÖLÜM 1. GİRİŞ Bilgisayar ağları ve veri iletişimi gibi derslerde öğrenilen bilgilerin, gerçek ağ sistemleri ile olan bağlantılarını ve bu sistemlerin nasıl çalıştıklarının farklı senaryolar oluşturularak laboratuar ortamı üzerinde gerçeklenmesi hedeflenmektedir. Bu amaç doğrultusunda günümüz ağ sistemlerini birebir gerçekleyebilen bir bilgisayar ağları laboratuarı kurulmuştur. Bu kılavuz laboratuarda bulunan tüm ekipmanları ve bu ekipmanların nasıl kullanılması gerektiğini açıklamaktadır. 3

4 BÖLÜM 2. Kablolar ve Kablolama Standartları Laboratuvarda kullanım amaçlarına göre çok farklı kablo çeşitleri mevcuttur. Aşağıda bu kablo çeşitlerinden en yaygın olarak kullanılanları anlatılmaktır. 2.1 İletim Ortamlarına Göre Kablo Çeşitleri Eş Eksenli (Koaksiyel) Kablolar Çok farklı uygulamalarda iletim ortamı olarak kullanılabilir Televizyon (TV ve Kablo TV yayını), Analog ve sayısal telefon ağları, (600 Mbps sayısal veri taşıyabilir) Yerel alan ağları (10Base-2 ve 10Base-5) İletim Karakteristikleri Analog ve Sayısal sinyallerin iletimlerinde kullanılır Burulmuş çift kablodan daha yüksek frekans aralığındaki sinyalleri taşır. İnce Koaksiyel Kablo RG-58 ince koaksiyel 10 base 2 Azami mesafe: 185 m Şekil 2.1 İnce koaksiyel kablo Kalın Koaksiyel Kablo RG-8 kalın koaksiyel 10 base 5 Azami mesafe: 500 m Şekil 2.2 Kalın koaksiyel kablo 4

5 2.1.2 Burulmuş Çift Kablo Çok yaygın olarak kullanılan bir iletim ortamıdır. Telefon hatlarında ses ve veri iletişiminde Yerel alan ağ bağlantıları (10Base-T, 100Base-Tx, 1000Base-T) Avantaj ve Dezavantajları Diğer iletim ortamlarına göre ucuz Çalışılması kolay Kısa mesafe İletim Karakteristikleri Analog ve Sayısal sinyallerin iletiminde kullanılabilir Mesafeye uzatmak için yükselteç yada tekrarlayıcı kullanılır UTP (Unshielded Twisted Pair) Şekil 2.3 UTP kablo FTP (Foiled Twisted Pair) Şekil 2.4 FTP kablo STP (Shielded Twisted Pair) Şekil 2.5 STP kablo 5

6 Tablo 2.1 de burulmuş çift kablo kategorileri ve bunların temel özellikleri gösterilmiştir. Tablo 2.1. Kablo Tipleri ve Özellikleri Burulmuş çift kablolar sonlandırıcı olarak RJ-45 Jak ını kullanırlar. Şekil 2.6 da RJ-45 Jak ının ve kullanılan soketin temel yapısı gösterilmektedir. Şekil 2.6 RJ-45 jak ve soket yapısı Burulmuş çift kablolarda kablo dizilimine iki standart vardır: EIA/TIA 568A ve EIA/TIA 568B. Kablonun iki ucunun hangi standartta dizileceğine göre kablo düz (straight-throuh) veya çapraz (crossover) kablo olarak ayarlanır. 6

7 RJ-45 Pinout Şekil 2.7 ve Şekil 2.8 de RJ-45 jackının genel yapısı ve kablo dizilim standartları gösterilmiştir. Şekil 2.7 Kablo dizilimleri Şekil 2.8 Genel yapı 7

8 Tablo 2.2 de ağ cihazları arasında kullanılması gereken bağlantı biçimleri gösterilmiştir. Tablo 2.2. Cihazlar arasında kullanılan bağlantı tipleri PC-Ethernet Hub Switch Router Workstation PC-Ethernet Çapraz Düz Düz Çapraz Çapraz Hub Düz Çapraz Çapraz Düz Düz Switch Düz Çapraz Çapraz Düz Düz Router Çapraz Düz Düz Çapraz Çapraz Workstation Çapraz Düz Düz Çapraz Çapraz Şekil 2.9 ve Şekil 2.10 da düz ve çapraz kabloların kablo dizilimindeki sıralarına göre hangi iletim ucu hangi sırada olacağı gösterilmiştir. Düz Kablo (Straight-through) Şekil 2.9 Düz kabloda bağlantı uçları Çarpraz Kablo (Crossover) Şekil 2.10 Çapraz kabloda bağlantı uçları 8

9 2.1.3 Fiber Optik Kablolar Daha yüksek iletim hızları sağlar. Boyut ve ağırlık diğer kablolu iletim ortamlarına göre çok azdır. Zayıflama daha azdır ve daha uzak tekrarlayıcı mesafesi sağlar. Uygulama alanları Uzun mesafeli iletim Şehirsel bağlantılar Abone bağlantıları Yerel alan ağları Şekil 2.11 Fiber optik kablosu İletim karakteristikleri Diğer iletim ortamlarına göre çok yüksek frekansa sahiptir to Hz. Cam ya da plastikten yapılırlar. 2.2 Kullanım Çeşitlerine Göre Kablolar Patch Kablosu Düz kablo dizilimindedir. Patch panelde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Şekil 2.12 Patch kablosu Konsol Kablosu Bilgisayarın RS 232 portuna takılır. 9 veya 25 pinlidir. RJ 45 tarafı cihaza takılır. Kablonun iki ucu ters sırada dizilmelidir. Şekil 2.13 Konsol kablosu 9

10 Tablo 2.3 Konsol kablosunun yapısı DTE DCE Kablosu Genel olarak terminal gibi cihazların sahip oldukları standart portlar üzerinden yapılacak ağ bağlantısını tanımlamaktadır. Bu standartlar özellikle WAN ağ cihazlarında yoğun olarak kullanılmaktadır. DCE (Data Circuit Terminating Equipment, Veri Devresi Sonlandırma Cihazı): İletişim kanalının bağlandığı donanımdır. Modem ucudur. Modem seri portları DCE olarak yapılandırılmıştır. DTE (Data Terminal Equipment, Veri Terminal Cihazı): Uç düğümlerdir. PC seri portları DTE olarak yapılandırılmıştır. DTE-DCE arasındaki fiziksel katman protokolü, lojik işaretlerin elektriksel işaretlere dönüştürülmesinde, yaygın olarak NRZ-L kodlama tekniği kullanır. Bağlantı Arauüz Standartları RS-232 (20-40 m, kbps), RS-423 (20-40 m, 100 kbps) RS-562 (10m, 64 kbps) Şekil 2.14 DTE-DCE kablosu 10

11 BÖLÜM 3. Kabinet 3.1 Tanıtım ve Genel Bilgi 42 U boyutundadır. Hareket edebilen dört tarafı açık bir yapıdır. Kabinin en altında bir adet sunucu bulunmaktadır. Sunucunun üstünde katman 3 anahtar cihaz (switch) bulunmaktadır. Kabinin orta kısmında 4 adet yönetilebilen anahtar cihaz bulunmaktadır. Anahtar cihazların üzerinde ise yönlendiriciler (router) bulunmaktadır. Kabineti 2 güç ünitesi beslemektedir. Bir tanesi sunucu için diğeri ise yönlendirici ve anahtar cihazlar için. Şekil 3.1 de laboratuardaki kabinetin genel görüntüsü verilmiştir. Şekil 3.1 Kabinetin genel görünümü 11

12 3.2.Kabinette Bulunan Cihazlar ve Özellikleri Yönlendiriciler Cisco 1601 (5 adet) Fiziksel özellikler: Lan arayüzleri: 10 base T (1 adet) Wan arayüzleri: Serial (1 adet) AUI portu (1 adet) Konsol portu (1 adet) İşlemci: Motorola mhz Bellek mimarisi: RAM den çalışır. DRAM : 8 mb (default) DRAM: 24 mb (maksimum) Flash memory: 4 mb (default) Flash memory: 16 mb (maximum) Şekil 3.2 Cisco 1601 model yönlendirici Cisco 2522 Fiziksel özellikler: Lan arayüzleri: 10 base T (1 adet) Wan arayüzleri: Serial (10 adet) AUI portu (1 adet) BRI portu (1 adet) Konsol portu (1 adet) AUX portu (1 adet) İşlemci: Motorola mhz Bellek mimarisi: DRAM den çalışır. DRAM : 4 mb (default) Flash memory: 8 mb (default) Şekil 3.3 Cisco 2522 model yönlendirici 12

13 Cisco 2509, Cisco 2503 ve Cisco 2501 Wan arayüzleri: Serial (2 adet) AUI portu (1 adet) Konsol portu (1 adet) AUX portu (1 adet) Şekil 3.4 Cisco 2500 serisi modellerdeki genel görünüm Laboratuvarda bulunan tüm yönlendiricilerin desteklediği protokolleri aşağıda verilmiştir: Yönetimle ilgili olan protokoller: DHCP IP PPP Route-map Spanning-tree SNMP TCP Yönlendirme protokolleri: BGP EGP EIGRP IGRP IS IS RIP OSPF 13

14 Anahtarlar Accelar 1200 Yönetim için desteklediği protokoller; HTML, SNMP, CLI Katman 3 ve katman 4 ü destekler. Yönlendirme protokolleri olarak; IP, RIP, OSPF Vlan desteği vardır. VRRP destekler. QoS uygulamalarına olanak sağlar. Dağıtık Multilink Trunking 12 gigabit Ethernet, diğer portlar 10/100 Base-TX ve 100 Base-FX dir. Şekil 3.5 Accelar 1200 modeli anahtar cihazı 3Com 1100 (2 adet) 12 adet 10 BASE-TX port (2 port 10/100 BASE-TX) İki switch`i tek bir switch olarak gosteren matrix port desteği High speed bağlantılar için genişleme yuvası Layer (Katman) 2 cihazıdır. Broadcast traffic control Spanning tree Trunking VLAN tanımlama TCP, UDP, IP, ICMP, ARP, TFTP ve SNMP gibi protokolleri destekler. Şekil 3.6 3Com 1100 model anahtar cihazı 14

15 3Com 3300 (2 adet) 24 adet 10/100BASE-TX port Birden fazla switch`i tek bir switch olarak gosteren matrix port desteği High speed bağlantılar için genişleme yuvası Layer (Katman) 3 desteği Bütün portlarda Full-Duplex desteği Broadcast traffic control Spanning tree Trunking VLAN tanımlama Şekil 3.7 3Com 1100 model anahtar cihazı 100BASE-FX,1000BASE-SX,1000BASE-LX,1000BASE-T ve Layer 3 modül takılabilir. TCP, UDP, IP, ICMP, ARP, TFTP ve SNMP gibi protokolleri destekler Sunucu (Server) 4 çekirdekli 701 mhz x86 Intel işlemci 8 gb ram 1 tb harddisk 4 portlu Fast Ethernet NIC Şekil 3.8 Kabinette bulunan sunucunun görünümü 15

16 3.3. Kabinet Mimarisi Bu bölümde, daha sonraki bölümlerde anlatılan konfigürasyon bilgilerinin ve topoloji örneklerinin iyi anlaşılabilmesi için kabinet mimarisinden bahsedilecektir. Daha sonraki bölümlerde anlatılacak olan topoloji örneklerinde aşağıdaki şekilde verilen mimari örnek alınması gerekmektedir. Şekil 3.9 da kabinetteki mimari şematize edilerek gösterilmiştir. Şekil 3.9 Kabinetteki mimarinin görsel şekli Şekil 3.9 daki mimarinin yapısına bakıldığı zaman, laboratuardaki bir bilgisayarın önce bir anahtar cihazına daha sonra da bu anahtar cihaz üzerinden yönlendiriciye bağlantı kurulduğu görülmektedir. Aynı zamanda kullanıcının bilgisayar üzerinden yönlendiriciyi yönetmek için konsol bağlantısını bilgisayarın RS-232 portundan yaptığı gösterilmiştir. Bundan sonra verilecek olan bilgiler bu mimari mantığında şekillenecektir. Bu bölüm içerisinde laboratuarda bulunan bilgisayarların kabinet ile olan bağlantıları (gerek konsol gerekse ethernet), kabinette bulunan cihazların da kendi aralarındaki bağlantıları hakkında bilgiler verilecektir. Bu bağlantıları anlatmadan önce patch panel yapısı anlatılacaktır. 16

17 3.3.1 Patch Panel Kabinetteki cihazların birbirleriyle ve laboratuvardaki bilgisayarlarla kolay haberleşebilmesi ve de kablo karmaşasını ortadan kaldırmak için patch panel yapısı düşünülmüştür. Şekil 3.10 da kabinette kullanılan patch panelin genel görüntüsü verilmiştir. Şekil 3.10 Kabinette kullanılan patch panelin genel görünümü Laboratuardaki her bilgisayardan patch panele iki kablo gelmektedir. Bu kablolardan bir tanesi bilgisayarın RS232 portundan çıkan kırmızı renkli Cat5 kablosudur. Bu kablo cihazlara konsol portundan erişebilmek için kullanılmaktadır. Diğer kablo ise bilgisayarın ethernet kartından kabinete gelen gri Cat5 kablosudur. Bu durum Şekil 3.11 de gösterilmiştir. Şekil 3.11 Patch panel ve pc bağlantısı 17

18 Şekil 3.11 deki kabinet içerisindeki patch panelin detaylı görünümü Şekil 3.12 de sunulmuştur. Şekil 3.12 Patch panelin genel mimarisi Şekil 3.12 de, 1 numarayla gösterilen alan laboratuardaki bilgisayarların ethernet portlarını ifade etmektedir. Laboratuardaki bilgisayarlar numaralandırılmış durumdadır. Laboratuardaki birinci bilgisayar patch paneldeki 1 numarayla gösterilen portu ifade eder. 2. bilgisayar 2. portu, 3. bilgisayar 3. portu gibi 7.bilgisayar ise alt sıradaki 25.portu ifade eder Şekil 3.12 de, 2 numarayla gösterilen alan kabinetteki cihazların konsol portlarına bağlanmayı sağlar. Kabinetteki tüm cihazlar (yönlendirici veya anahtar cihazlar) numaralandırılmıştır. Kabinetteki ilk cihazın konsolu patch panelde 7 numaralı port ile ifade edilmiştir. Kabinetteki 2. cihaz 8 numaralı port ile ifade edilir. 24 numaralı port kadar tüm portlar cihazların konsol portlarına ayrılmıştır. Şekil 3.12 de, 3 numarayla gösterilen alan ise laboratuardaki bilgisayarların RS232 portundan çıkan kırmızı renkli kabloyu ifade eder. Hatırlarsak bu kablo cihazlara konsoldan erişim sağlamak için tasarlanmıştı. Patch paneldeki 37 numarayla gösterilen port laboratuardaki birinci bilgisayarı ifade etmektedir. Diğer bilgisayarlar aynı sırada gitmektedir. Son olarak şekil 3.12 de, 4 numarala gösterilen alan ise uplink ve downlink portlarını ifade etmektedir. Böylelikle internet çıkışı sağlanmaktadır. Tüm bu anlatılan terminoloji doğrultusunda laboratuardaki birinci bilgisayar kabinetteki ilk cihazı yönetmek istediği zaman (konsol bağlantısı) patch paneldeki 7 numarayla ve 37 numarayla gösterilen portlar arasında aşağıdaki şekildeki gibi ara kablo (düz kablo) kullanılır. Bu durum Şekil 3.13 de gösterilmiştir. 18

19 Şekil 3.13 PC den cihazlara konsol erişiminin patch panel üzerindeki yapısı Şekil 3.13 deki yapının patch paneldeki görünümü Şekil 3.14 de verilmiştir. Şekil 3.14 Konsol erişiminin patch panel üzerindeki görünümü Laboratuardaki ilk bilgisayarın kabinetteki cihazlara Ethernet portundan bağlanabilmesi için patch paneldeki 1 numaralı portdan bağlanılacak cihaza (yönlendirici veya anahtar cihaza) düz kablo çekilir. Şekil 3.15 de bu durum şematize edilmiştir. Şekil 3.15 PC den cihazlara Ethernet üzerinden erişiminin patch panel üzerindeki yapısı 19

20 Şekil 3.16 Ethernet erişiminin patch panel üzerindeki görünümü Şekil 3.15 deki yapının patch paneldeki görünümü Şekil 3.16 da verilmiştir. Kabinette yönlendirici veya anahtar cihazlar arasındaki bağlantılar cihazların kendi üzerlerindeki arayüzler kullanılarak sağlanır. Bu bağlantılar için patch panel kullanılmaz İki yönlendiricinin birbirlerine DTE-DCE kablosu ile seri bağlantısı 3.18 İki anahtar cihazın birbirlerine çapraz kablo ile bağlantısı 3.19 Yönlendirici ve anahtar cihazın birbirlerine düz kablo ile bağlantıları 20

21 BÖLÜM 4. Konsol Portu Üzerinden Yönlendiriciye Bağlanma Patch panel ve cihazlar üzerindeki ilgili fiziksel bağlantıları yaptıktan sonra kullanacağımız bilgisayar üzerinde konsol haberleşmesini sağlayacak olan kullanımı kolay olan putty.exe programını kullanacağız. 1. Masaüstündeki putty.exe ye çift tıklanır. 2. Çıkan pencerede ilgili sekme seçilir, diğer ayarlar default olarak kendisi atanır. Şekil 4.1 Putty programı ana ekran görüntüsü 3. Open tuşuna basıldıktan sonra aşağıdaki konsol ekranı çıkar. Şekil 4.2 Bağlanılan cihazın konsol ekranı 21

22 BÖLÜM 5. Yönlendirme Örnekleri Bu bölümde yönlendirme algoritmalarından RIP ve OSPF ile ilgili örnekler verilecektir. Bu örneklerde oluşturulan topolojiler içerisinde sadece bir yönlendirici cihazın konfigürasyonu gösterilecektir. Diğer cihazların konfigürasyonları da aynı mantıkta yapılmalıdır. 5.1 RIP Şekil 5.1 RIP protokolü ile yapılan topoloji örneği Senaryo; Şekil 5.1 de, İstanbul merkezli Bursa ve Sakarya şubeli bir şirketimiz vardır. Amacımız Bursa şubesindeki bir kullanıcının Sakarya şubesindeki kullanıcıyla haberleşebilecek. Bunun için kullanılacak yönlendirme protokolü RIP protokolüdür. Burada sadece İstanbul yönlendiricisinin konfigürasyonu yapılacaktır. Tablo 5.1 Topoloji ile ilgili konfigürasyon bilgileri Şube İstanbul Bursa Sakarya s 0/ s 0/ s 0/ Arayüzler s 0/ f 0/ f 0/ PC PC

23 Router > enable Router # configure terminal 1 Router (config) # hostname istanbul istanbul (config) # interface serial 0/0 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # interface serial 0/1 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # router rip istanbul (config-router) # network istanbul (config-router) # network istanbul (config-router) # exit istanbul (config) # exit 4 istanbul # copy running-config startup-config Şekil 5.2 İstanbul isimli yönlendiricinin RIP protokolü ile konfigürasyonu Şekil 5.2 deki konfigürasyonda 1 numarayla gösterilen alanda yönlendiricilere isim verilmiştir. 2 numaralı alanda ise yönlendiricinin arayüzleri konfigüre edilmektedir. 3 numaralı alanda ise bu arayüzlere atanan IP adreslerinin bulunduğu alt ağlar RIP protokolü aracılığı ile tanımlanmaktadır. Son olarak da 4 numarayla gösterilen kısımda ise yönlendirici üzerinde yapılan konfigürasyon işlemleri kaydedilmektedir. 23

24 5.2. OSPF Area 0 Şekil 5.3 OSPF protokolü ile yapılan topoloji örneği Senaryo; RIP örneğinde kurulan topoloji örneğimizi bu sefer de Şekil 5.3 de gösterildiği gibi OSPF protokolü ile gerçekleyeceğiz. Bu topoloji örneğinde sadece tek bir area kullanılmıştır. Burada yine İstanbul yönlendiricisinin konfigürasyonu yapılacaktır. Tablo 5.2 Topoloji ile ilgili konfigürasyon bilgileri Şube İstanbul Bursa Sakarya s 0/ s 0/ s 0/ Arayüzler s 0/ f 0/ f 0/ PC PC Router > enable Router # configure terminal 1 Router (config) # hostname İstanbul Şekil 5.4 İstanbul isimli yönlendiricinin OSPF protokolü ile konfigürasyonu 24

25 istanbul (config) # interface serial 0/0 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # interface serial 0/1 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # router ospf istanbul (config-router) # network area 0 istanbul (config-router) # network area 0 istanbul (config-router) # exit istanbul (config) # exit 4 istanbul # copy running-config startup-config Şekil 5.4 İstanbul isimli yönlendiricinin OSPF protokolü ile konfigürasyonu (Devam) Şekil 5.4 deki konfigürasyondaki numaralı alanlar bir önceki konfigürasyonda anlatıldığı gibidir. Bu konfigürasyonda sadece tek bir area mantığında örnek yapılmıştır. Şimdiki örneğimizde ise farklı arealar mantığında oluşturulan bir topolojinin konfigürasyonu yapılacaktır. 25

26 Şekil 5.5 OSPF protokolüyle arealar ile yapılan topoloji örneği Senaryo; Şekil 5.5 deki topoloji örneğinde farklı arealardan oluşan bir yapı tasarlanmıştır. Merkeze bağlı şubelerin her biri farklı area olarak tanımlanmıştır. Burada yine İstanbul yönlendiricisinin konfigürasyonu yapılacaktır. Tablo 5.3 Topoloji ile ilgili konfigürasyon bilgileri Şube İstanbul Sakarya Ankara Bursa Arayüzler s 0/ s 0/ s 0/ s 0/ s 0/ f 0/ f 0/ f 0/ s 0/ s 0/ Router > enable Router # configure terminal 1 Router (config) # hostname İstanbul Şekil 5.6 İstanbul isimli yönlendiricinin OSPF protokolü ile area mantığındaki konfigürasyonu (Devam) 26

27 istanbul (config) # interface serial 0/0 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # interface serial 0/1 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # interface serial 0/2 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # interface serial 0/3 istanbul (config-if) # ip address istanbul (config-if) # clock rate istanbul (config-if) # no shutdown istanbul (config-if) # exit istanbul (config) # router ospf istanbul (config-router) # network area 1 istanbul (config-router) # network area 2 istanbul (config-router) # network area 3 istanbul (config-router) # network area 0 istanbul (config-router) # exit Şekil 5.6 İstanbul isimli yönlendiricinin OSPF protokolü ile area mantığındaki konfigürasyonu (Devam) 27

28 istanbul (config) # exit 4 istanbul # copy running-config startup-config Şekil 5.6 İstanbul isimli yönlendiricinin OSPF protokolü ile area mantığındaki konfigürasyonu (Devam) Şekil 5.6 daki konfigürasyonda dikkat edilmesi gereken alan 3 numarayla gösterilen alandır. Diğer alanlar önceki konfigürasyonlardaki gibidir. Bu alanda konfigürayonu yapılan yönlendiricinin arayüzü hangi areaya ait ise ona göre ağ ataması yapılır. Diğer yönlendiricinin konfigürasyonu da yapılırken hangi arayüzün hangi ağa bağlı olduğu iyi belirlenmelidir. 28

29 BÖLÜM 6. Anahtarlama Örnekleri Bu bölümde anahtarlama konusu içerisinden vlan (virtual lan, sanal yerel alan ağı) konusu ile ilgili örnekler verilecektir. Bu örneklerde oluşturulan topolojiler içerisinde ilgili anahtar cihazın ve ona bağlı olan yönlendirici cihazın konfigürasyonu gösterilecektir. Diğer cihazların konfigürasyonları da aynı mantıkta yapılmalıdır. 6.1 VLAN Şekil 6.1 Bir vlan yapısında anahtarlama örneği Senaryo; Şekil 6.1 de basit bir vlan oluşturma ve vlan ile ilgili gerekli konfigürasyonların tanımlama aşamalarını gösteren örnek bir model oluşturulmuştur. Bu topoloji örneğinde tek bir vlan 29

30 kullanılmıştır. Tüm düğümler aynı vlan içerisinde işlem görmektedirler. Şimdi sırasıyla konfigürasyon adımları anlatılacaktır. Önce anahtar cihazı üzerinde vlanımızı oluşturuyoruz ve anahtar cihazın ilgili portlarına bu vlan bilgisinin atamasını yapıyoruz. Anahtar cihaz üzerindeki bütün portlar default olarak Vlan1 e üyedirler. Vlan 1, silinemez, değiştirilemez ve yeniden adlandırılamaz. Şekil 6.2 de anahtar cihaz üzerinde vlan oluşturma işlemi gösterilmiştir. Switch > enable Switch # configure terminal Switch (config)# vlan 10 Switch (config-vlan) # name yonetici Switch (config-vlan) # exit Şekil 6.2 Anahtar cihaz üzeriden vlan oluşturma Vlan oluşturma işlemi bittikten sonra anahtar cihazların ilgili portlarına bu vlanı atamamız gerekir. Bu işlem Şekil 6.3 de gösterilmiştir. Switch (config) # interface fastethernet 0/1 Switch (config-if) # switchport access vlan 10 Switch (config-if) # exit Switch (config) # interface fastethernet 0/2 Switch (config-if) # switchport access vlan 10 Switch (config-if) # exit Switch (config) # interface fastethernet 0/3 Switch (config-if) # switchport access vlan 10 Switch (config-if) # exit Şekil 6.3 Porta vlan atama 30

31 Bu işlemler bittikten sonra cihazlar arasında (yönlendirici- anahtar cihaz gibi) vlan bilgisinin taşınabilmesi için trunk bağlantılar kullanılır. Şekil 6.4 de trunk işlemi ile ilgili konfigürasyon gösterilmiştir. Switch(config)#interface fastethernet 0/1 Switch(config-if)#trunk on Switch(config-if)#exit Şekil 6.4 Trunk konfigürasyonu Anahtar cihaz üzerinde ilgili konfigürasyonlar bittikten sonra sıra yönlendirici cihazı üzerinde yapılacak işlemlere gelmiştir. Cisco switch'ler trunk bağlantı üzerindeki vlanları tanımak için iki ayrı yöntem kullanır: ISL (Inter Switch Link - Anahtarlayıcı Arası Bağlantı) IEEE 802.1q Cisco yönlendiriciler, 2600 ve sonrası modellerinde ISL desteği vermektedir. 1600, 1700 ve 2500 serisi yönlendiricileri, ISL yönlendirmeyi desteklemez. Biz de bu yüzden konfigürasyonumuzda da IEEE 802.1q ı kullanacağız. Anahtar cihazın bağlı olduğu yönlendirici cihazın, vlan bilgilerini alabilmesi için yönlendiricinin gerçek IP adresinin olmaması gerekir. Bunun yerine yönlendiricinin ilgili arayüzü altında sanal arayüzler (interface) oluşturulur, bu sanal arayüzlere IP adresleri atamak ve kullanılacak methodu belirlemek gerekir. Topolojimizdeki yönlendiricinin konfigürasyonu Şekil 6.5 bu mantıkta yapılmıştır. 31

32 Router>enable Router#configure terminal Router(config)#interface fastethernet 0/0 Router(config-if)#no shutdown Router(config-if)#interface fastethernet 0/0.1 Router(config-subif)#encapsulation dot1q 1 Router(config-subif)#ip address Router(config-subif)#interface fastethernet 0/0.10 Router(config-subif)#encapsulation dot1q 10 Router(config-subif)#ip address Router(config-subif)#exit Router(config)#exit Router# copy running-config startup-config Şekil 6.5 Yönlendiricinin konfigürasyonu Buraya kadar anlatılan kısım, farklı vlan yapılarını konfigüre ederken bize temel bilgi olması amacıyla anlatılmıştır. 32

33 Şekil 6.6 Farklı vlan yapılarıyla oluşturulan topoloji örneği Senaryo; Şekil 6.6 da farklı vlan yapılarından oluşan bir yapı gösterilmiştir. Farklı iki vlan yapısının farklı anahtar iki cihaz üzerinde nasıl konfigüre edileceği ve bunların yönlendirici üzerinde nasıl konfigüre edileceği gösterilecektir. Şekil 6.6 daki yapıya bakacak olursak vlan 1 bizim yönetici vlanımız olsun (zaten default olarak geliyor), vlan 10 muhasebe, vlan 20 ise insan kaynakları departmanlarımız olsun. Şirketimizde iki anahtar cihaz vardır ve üzerlerinde farklı vlanlar vardır. Şekil 6.7 ve Şekil 6.8 de anahtar cihazların konfigürasyonları verilmiştir. Her iki konfigürasyonda da 1 numarayla gösterilen alanlarda trunk işlemi, 2 numarayla gösterilen alanlarda vlan oluşturma, 3 numarayla gösterilen alanlarda anahtar cihazın durumu (server veya client) ve son olarak 4 numarayla gösterilen alanlarda ise ilgili portlara vlan ataması yapılmaktadır. 33

34 Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#hostname SwitchB SwitchB(config)#interface fastethernet 0/1 1 SwitchB(config-if)#switchport mode trunk SwitchB(config-if)#interface fastethernet 0/4 SwitchB(config-if)#switchport mode trunk SwitchB(config-if)#exit SwitchB(config)#vlan 10 SwitchB(config-vlan)#name muhasebe 2 SwitchB(config-vlan)#vlan 20 SwitchB(config-vlan)#name insan_kaynaklari SwitchB(config-vlan)#exit SwitchB(config)#vtp domain CISCO SwitchB(config)#vtp mode client 3 SwitchB(config)#vtp password cisco SwitchB(config)#interface fastethernet 0/2 SwitchB(config-if)#switchport access vlan 20 SwitchB(config-if)#interface fastethernet 0/3 4 SwitchB(config-if)#switchport access vlan 10 SwitchB(config-if)#exit SwitchB#copy running-config startup-config Şekil 6.7 Anahtar B nin konfigürasyonu 34

35 Switch>enable Switch#configure terminal Switch(config)#hostname SwitchA 1 SwitchA(config)#int fastethernet 0/1 SwitchA(config-if)#switchport mode trunk SwitchA(config)#interface vlan 1 SwitchA(config-if)#ip address SwitchA(config-if)#no shut 2 SwitchA(config-if)#exit SwitchA(config)#ip default-gateway SwitchA(config)#vtp domain CISCO SwitchA(config)#vtp mode server 3 SwitchA(config)#vtp password cisco SwitchA(config-if)#interface fastethernet 0/2 SwitchA(config-if)#switchport access vlan 20 SwitchA(config-if)#interface fastethernet 0/3 4 SwitchA(config-if)#switchport access vlan 10 SwitchA(config-if)#exit SwitchA#copy running-config startup-config Şekil 6.8 Anahtar A nın konfigürasyonu Son olarak da Şekil 6.9 da ise yönlendirici cihazın konfigürasyonu gösterilmiştir. bu konfigürasyonda fast ethernet 0/0 ın altına sanal arayüzler açılarak vlan bilgileri IEEE 802.1q methodu kullanılarak aktarılmıştır. 35

36 Router>enable Router#configure terminal Router(config)#interface fastethernet 0/0 Router(config-if)#no shut Router(config-if)#interface fastethernet 0/0.1 Router(config-subif)#encapsulation dot1q 1 Router(config-subif)#ip address Router(config-subif)#int f0/0.10 Router(config-subif)#encapsulation dot1q 10 Router(config-subif)#ip address Router(config-subif)#int f0/0.20 Router(config-subif)#encapsulation dot1q 20 Router(config-subif)#ip address Router(config-subif)# exit Router#copy running-config startup-config Şekil 6.9 Yönlendiricinin konfigürasyonu 36