TÜRKİYE DEKİ İÇ MİMARLIK EĞİTİMİNDE YAPI FİZİĞİ DERSLERİ

Transkript

1 İ ç M i m a r l ı k E ğ i t i m i 3. U l u s a l K o n g r e s i / A t ö l y e TÜRKİYE DEKİ İÇ MİMARLIK EĞİTİMİNDE YAPI FİZİĞİ DERSLERİ KAVRAMLAR Zeynep Sevinç ¹, Onurcan Çakır ², M. Emre İlal 3 İzmir Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü zeynep.sevinc@izmir.edu.tr ¹ İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü onurcancakir@gmail.com², emreilal@iyte.edu.tr 3 ÖZET Kaliteli iç mekan tasarımında önemli kriterlerden biri, belki de en önemlisi, kullanıcı konforudur. Tasarımcıların gereken konfor koşullarını sağlayabilmeleri, insanın algı mekanizmalarını, içinde yaşadığımız fiziksel çevreyi ve çeşitli kontrol stratejilerini iyi tanımalarından geçer. Sürdürülebilir tasarıma bilimsel bir taban oluşturan ve aydınlatma, akustik, ısı ve nem kontrolü ana başlıkları altında toplanan bu konular, Yapı Bilgisi Anabilim Dalı altındaki Yapı Fiziği, Fiziksel Çevre Kontrolü veya Çevre Teknolojileri olarak adlandırılan derslerde öğrencilere tanıtılmaktadır. İç mimarlık bölümü mezunlarının tasarladıkları mekanlarda gereken konfor koşullarını bilinçli bir şekilde sağlayabilmeleri için gereken yapı fiziği bilgisinin hangi düzeyde günümüz iç mimarlık eğitim planlarına dahil edildiğinin belirlenmesi bu çalışmanın ana hedefidir. Yapı Fiziği bir teknik uzmanlık alanı olarak görülmekte ve çoğunlukla geniş akademik kadroya sahip okullarda bu alanda yetişmiş öğretim üyeleri bulunabilmektedir. Son yıllardaki üniversite sayısında gözlemlenen hızlı artış ve öğretim üyesi bulmakta artan zorluklar ile beraber yapı fiziği derslerinin eğitim planlarının dışında kalması tehlikesi doğmuştur. Bu çalışmada Türkiye de bulunan iç mimarlık bölümlerinin eğitim planlarında yapı fiziği konularının hangi ağırlıkta ve hangi başlıklar altında yer bulduğu belirlenerek bir durum tespiti yapılacaktır. Anahtar Kavramlar: Yapı fiziği, iç mimarlık eğitimi Sürdürülebilirlik İşlev Ütopya Yapı fiziği Tarih Toplum Yaratıcılık Renk Bilişim Etik Deneyim Kültür Biçim Kullanıcı Yöntem Strüktür Araştırma Sunum Doku Malzeme Teknoloji Felsefe Bağlam Çevre Estetik Kongre Kitabı Kasım 2015

2 1. GİRİŞ Türkiye de iç mimarlık eğitimi ilk olarak bugünkü adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan Sanayi-i Nefise Mektebinde 1925 yılında başlamıştır. Daha sonraları 1957 yılında Marmara üniversitesi, 1985 yılında Hacettepe Üniversitesi ve onları takiben vakıf üniversitelerinin kurulmasıyla iç mimarlık bölümlerin sayısı günümüzde 105 e ulaşmıştır. Bu üniversitelerin 59 tanesinde aktif olarak eğitim verilirken, kalan 46 tanesinde henüz eğitime başlanmamıştır yılı dahil aktif eğitim veren üniversitelerin bölüm açılış yıllarına göre gruplandırılması Tablo 1 de gösterilmiştir. YÖK e bağlı bulunan üniversitelerde iç mimarlık eğitimi veren bölümler farklı isimler altında toplanmıştır. Bunların 32 tanesi İç Mimarlık Bölümü, 26 tanesi İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Bölümü ve 1 tanesi İç Mimari ve Çevre Tasarımı Bölümüdür. Bu bölümlerin ortak amaçları iç mimarlık eğitimi olduğu için bu çalışmada hepsini kapsayan İç Mimarlık Bölümleri' ifadesi kullanılmıştır. Bölüm açılış yılı Tablo 1. Kuruluş yıllarına göre dağılım Üniversite sayısı 1990 öncesi sonrası 23 Bölümlerin bağlı olduğu fakülteye göre ders içeriklerinin çeşitlendiği, ayrıca farklı ekollerin benimsenmesi ve kurumsal yapıların değişikliğinden dolayı da müfredatlarda farklılıklar görülmektedir. Örneğin; güzel sanatlar fakültesine bağlı olan bölümlerde özellikle seçmeli derslerin sanat ve zanaat üzerine yoğunlaştığı, mimarlık veya mimarlık ve mühendislik fakültelerinde ise daha çok mimarlık, teknik ve uygulamaya yönelik derslerin yoğunluğu gözlemlenmiştir. Değerlendirmeye alınan 59 üniversitenin iç mimarlık bölümlerinin yer aldığı fakülteler şu şekilde sıralanmaktadır: Güzel Sanatlar (14), Mimarlık (11), Mühendislik ve Mimarlık (8), Mimarlık ve Tasarım (6), Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık (4), Sanat ve Tasarım (4), Güzel Sanatlar ve Mimarlık (3), Güzel Sanatlar ve Tasarım (3), Mimarlık Mühendislik (2), Mimarlık Tasarım ve Güzel Sanatlar (1), Mühendislik ve Doğa Bilimleri (1), Mühendislik ve Tasarım (1), Sanat Tasarım ve Mimarlık (1). Bu çalışmada iç mimarlık eğitimi veren kurumların müfredatları incelenip yapı fiziği eğitiminin günümüzdeki yeri incelenmektedir. 2. İÇ MİMARLIK MESLEĞİN TANIMI VE EĞİTİMİ İç mimarlık; bireylerin gereksinimlerini karşılamak amacıyla mekanları işlevsellik, kullanılabilirlik, estetik gibi açılardan ele alan, bireylerin ruhsal ve fiziksel özellikleri ve eylemlerine uygun olarak tasarlayan bir meslek alanı olarak tanımlanmaktadır (Saraf, 2013) yıllarında bir meslek olarak kabul edilen iç mimarlık üzerine kitaplar, kurslar, eğitim, standartlar ve meslek örgütleri kurulmuştur. Kongre Kitabı Kasım 2015

3 İç mimarlık mesleğinin ve eğitiminin standartlarını belirlemek için 1970 yılında Amerika Birleşik Devletleri nde FIDER (Foundation of Interior Design Accreditation) daha sonra CIDA adını alan bir akreditasyon konseyi kurulmuştur. Avrupa da ise aynı amaçla 1992 yılında ECIA (European Council of Interior Architects) kurulmuştur. Ülkemizde ise Bologna sürecine paralel olarak eğitimde aynı alanlarda oluşan farklılıkların önlenmesi için Türkiye Yükseköğretim Yeterlilikler Çerçevesi (TYYÇ), eğitim programlarında ortak kararlara sahip olunması gerektiğini belirtmiştir (Ertürk ve Manav, 2012). İç mimarlık eğitimi kapsamında bulunan dersler CIDA standartları da göz önünde bulundurularak Yapı Fiziği, Mobilya ve Sabit Donatı Tasarımı, İç Mimari Konstrüksiyon ve Yapı Sistemleri, Malzeme, Tarih, Meslek Pratiği ve Yönetmelikler, İletişim ve Anlatım Teknikleri ve İnsan Davranışı başlıkları altında toplanabilir (Adıgüzel, 2011). Mimarlık eğitiminde yapı fiziği konuları çeşitli tez çalışmalarına ve araştırma projelerine konu olmuştur. Literatürde yapı fiziği konularının ayrı ayrı ele alınıp incelendiği çalışmalar mevcuttur; örneğin Çakır, Sevinç ve İlal (2014) mimarlık bölümlerinde akustik derslerinin güncel durumunu tespit etmek amacı ile bir envanter çalışması yapmıştır. Bulgular akustik konusunun son yıllarda kurulan üniversitelerce zorunlu ders olarak eğitim planlarında yer almadığını göstermektedir. Ayrıca, Yılmazer ve Yener (2001) Aydınlatma konularının mimarlık ve iç mimarlık eğitiminde yetersiz kaldığını belirtmişlerdir. Bu çalışma, yapı fiziği derslerinin iç mimarlık bölümlerinde hangi başlıklar altında incelendiğini ve konu dağılımlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. 3. İÇ MiMARLIK EĞiTiMiNDE YAPI FiZiĞi DERSLERi İç mimarlık eğitiminde yapı fiziği dersleri; iç mekanlarda kullanıcı konforu ve çevre kalitesi üzerinde belirleyici olan etmenleri incelerler. Aydınlatma, akustik, ısı-nem, havalandırma ve yangın (tesisat) konularını içerirler. İnsan ve çevre arasındaki ilişkiyi sürdürülebilir tasarım bilinci çerçevesinde bilimsel bir temelde tasarımcılara tanıtma amacı ile üniversitelerin eğitim planlarında Çevresel Kontrol Sistemleri, Yapı Fiziği, Çevre Teknolojili gibi farklı isimler altında yer alırlar. İç mimarlık eğitiminde yapı fiziği derslerinin gerekliliği ulusal ve uluslararası akreditasyon standartlarınca belirtilmiştir. CIDA standartlarında Ölçüt 12: Çevresel kontrol sistemleri: kriterine göre; mezun iç tasarımcılar aydınlatma, akustik, ısı konforu ve iç mekanda hava kalitesi ilkelerini, yapının kullanıcılarının sağlık, güvenlik, refah ve performanslarını artırmak için kullanırlar ibaresi bulunmaktadır (CIDA, 2009). Ayrıca 1983 te Uluslararası İç mimarlar Federasyonu nun (IFI) belirttiği ve federasyona bağlı tüm örgütlerinde kabul ettiği tanıma göre Bir iç mimar; bina sistemleri ve bileşenleri bilgisine, imar yönetmelikleri bilgisine, donanım, malzeme ve mobilya bilgisine sahip olmanın yanında mekan yapı bilgisine de sahip olmalıdır (Ozsavas, 2011). Saraf a göre (2013), bir İç mimar hem bir bina içinde yer alan mekanların hacim ve yüzeylerini değerlendirebilme becerisine, hem de yapı sistemleri, fiziksel çevre kontrolü, aydınlatma, ısıtma, havalandırma, ergonomi, gibi mekân konforu konularında da bilgi sahibi olmalıdır. Kongre Kitabı Kasım 2015

4 4. YÖNTEM Çalışmamızda, bir iç mimarlık bölümleri envanteri oluşturmak için 2015 yılına ait Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yayınlanan üniversiteler listesi yardımı ile iç mimarlık bölümleri listesi oluşturulmuştur. Bu listeye Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunan 5 üniversite de dahil edilmiştir. Fakültelerin internet sitelerinde bulunan ders içerikleri baz alınmış, bu bilgiler fakültelerdeki yetkililerle e- posta veya telefon ile haberleşerek doğrulanmış veya güncellenmiştir. Çalışmada hem devlet hem de vakıf üniversitelerine ait veriler bulunmaktadır. 5. VERİLER İç mimarlık bölümlerinde yapı fiziği derslerinin sayıları, içerikleri ve ders isimleri değişiklik göstermektedir. İncelenen ders içeriklerinde yapı fiziği konularının Çevresel Kontrol Sistemleri, Çevre Kontrol, Çevre Denetimi, ve Donatım Sistemleri başlıkları altında toplandığı gözlemlenmiştir. Ayrıca aydınlatma, akustik, ısıl konfor, ısı-nem ve yangın konuları için ayrı dersler bulunmaktadır. Elde edilen veriler doğrultusunda lisans düzeyindeki dersler zorunlu ve seçmeli olarak hem kuruluş yıllarına göre hem de konu ağırlıklarına göre incelenmiştir Lisans Zorunlu Dersler Yapılan araştırma sonucunda toplam 59 iç mimarlık bölümünden 6 sında yapı fiziği konularını içeren hiçbir zorunlu dersin bulunmadığı saptanmıştır. Geriye kalan 53 bölüm toplamda %90 ı oluşturmaktadır (Tablo 2). Bölümler açılış (eğitime başladıkları) yıllarına göre gruplandıklarında 1990 öncesi kurulmuş olan üniversitelerin hepsinde zorunlu olarak yapı fiziği dersleri bulunurken, yakın zamanda kurulmuş bölümlerin zorunlu yapı fiziği derslerini eğitim planlarına dahil etmelerinde az da olsa giderek azalan bir oran görülmektedir (Şekil 1). Tablo 2. Bölümlerin açılış yıllarına göre, lisans programında zorunlu yapı fiziği derslerinin bulunma oranı Bölüm açılış yılı Üniversite sayısı Lisans programında zorunlu Oran Yapı Fiziği dersi bulunanlar 1990 öncesi 4 4 % % % sonrası %87 Toplam %90 Kongre Kitabı Kasım 2015

5 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 1990 öncesi sonrası Şekil 1. Bölümlerin açılış yıllarına göre, lisans programında zorunlu Yapı Fiziği derslerinin bulunma oranı Değerlendirmeye alınan zorunlu derslerin listesi Tablo 3. de belirtilmiştir. Tablo 3. Zorunlu Yapı Fiziği dersleri ve bulunduğu üniversiteler Üniversite Dersin Adı Dersin Kodu Lefke Avrupa Iç Mekanda Aydınlatma INAR 306 Akustik ve Aydınlatma INAR 438 Girne Amerikan Environmental Control Systems INT252 Doğu Akdeniz Color & Lighting For Interiors INAR207 Uluslararası Kıbrıs Building Physics I INAR 209 Building Physics II INAR 210 Passive Solar Control INAR 310 Yakın Doğu Çevre Kontrolü Yapı Fiziği İÇMİM 244 Çevre Kontrolü Yapı Donatımı İÇMİM 341 Çevre Kontrolü: Özel Kullanıcılar ve Kullanımlar İÇMİM 342 İhsan Doğramacı Lighting Design IAD 244 Bilkent Architectural Acoustics and Fire Safety IAD 341 Çankaya Doğal ve Yapay Aydınlatma INAR 209 İç Mekan Isı Denetimi INAR 210 Akustik ve Yangın Güvenliği INAR 320 İstanbul Kültür Aydınlatma İÇM5041 Akustik İÇM5021 Maltepe Fiziksel Çevre Denetimi MİMB 262 Yeditepe Aydınlatma INTD 352 Kongre Kitabı Kasım 2015

6 Donatım Akustik INTD 461 Beykent Fiziksel Çevre Kontrolü 1498 Haliç - - Bahçeşehir Çevre Kontrol Sistemleri Stüdyosu INT2082 Başkent Fiziksel Çevre Kontrolü İÇT331 İzmir Ekonomi İçmimarlık ve Çevre Tasarımı için Çevresel Kontrol Sistemleri IAED 207 Yaşar İç Mekan Çevre Kontrolü I INAR 216 İç Mekansal Çevre Kontrolü II Kadir Has İç Mim.Tas.Sis II-Yapım Hizmetleri IA 351 Doğuş Fiziki Çevre İÇM 305 İstanbul Ticaret - - Atılım İklimsel Konfor ve Tesisat İÇM 252 Aydınlatma İÇM 351 Akustik ve Yangın Güvenliği İÇM 352 Işık Çevre Denetimi INAR 306 İstanbul Aydın İç Mimarlık Teknolojisi-II ICM122 İç Mimarlık Teknolojisi-III ICM221 İç Mimarlık Teknolojisi-IV ICM222 Okan Aydınlatma - Renk - Işık İÇM411 TOBB Ekonomi ve Yapı Fiziği: Aydınlatma ve Akustik İÇT 208 Teknoloji Yapı Sistemleri İÇT 304A İstanbul Bilgi Çevreye Duyarlı Bina Tasarımı IND 311 İstanbul Arel Yapı Donatımı (Isıtma-Havalandırma-Aydınlatma)- 6ICMMAU310 II Yeni Yüzyıl Tasarım Teknoloji Entegrasyonu ICM 403 Zirve İç Mekan Tasarımı Yapım Sistemleri: Aydınlatma ICM 352 ve Akustik İstanbul Gelişim Aydınlatma ICM304 İzmir Çevresel Kontrol Sistemleri IAD 331 Gediz Yapı Teknolojisi ve Bilimi III AR 252 Çevre Kontrol Sistemleri AR 351 Toros Fiziksel Çevre Denetimi ICM241 Tesisat II ICM 310 Avrasya Mimari Akustik ICM 303 Teknik Donatım ve Tesisat ICM 305 Aydınlatma ICM 308 Bursa Orhan Gazi Installation Design IAED 205 Lighting for Interior Design IAED 304 Gedik Aydınlatma İMÇ 311 Canik Başarı - - Fatih Sultan Mehmet Mimarlık Fiziği ve Yapı Davranışı MIM 142 Kongre Kitabı Kasım 2015

7 Tesisat Bilgisi MIM352 Özyeğin Environmental Control ARCH 305 Hasan Kalyoncu Fiziki Çevre İÇM303 KTO Karatay Akustik IM222 Aydınlatma IM228 Isıtma Havalandırma IM322 İstanbul ME 305 Binalarda Çevresel Sistemler Kemerburgaz Nişantaşı Aydınlatma LICM303 Akustik LICM304 Isıtma Havalandırma ve Tesisat LICM306 İstanbul Esenyurt Fiziksel Çevre Kontrolü I IMB325 Fiziksel Çevre Kontrolü II IMB326 İstanbul Sabahattin ICM 303 Fiziksel Çevre Kontrolü I Zaim Fiziksel Çevre Kontrolü II ICM 304 İstanbul Medipol Çevresel Sistemler: Yapım Dinamiği I - Çevresel Sistemler: Yapım Dinamiği II - MEF Athmosphere Design (Light & Acoustics) INT 334 Melikşah - - Nuh Naci Yazgan Çevre Kontrol ve Donatım Sistemleri-I ICT503 Oda Akustiği ICT504 Çevre Kontrol ve Donatım Sistemleri-II ICT603 Mimar Sinan Güzel Sanatlar Genel Aydınlatma ICM 582 Marmara Yapı Fiz.Tes. Dont im354 Anadolu Fiziksel Çevre Kontrolü I İÇT 326 Fiziksel Çevre Kontrolü II İÇT 427 Hacettepe İç Mekanda Çevre Kontrol Sistemleri İÇT375 Isıtma Havalandırma ve Tesisat IMB 317 Karadeniz Teknik Kocaeli Çukurova Oda Akustiği IMB 319 Aydınlatma IMB 372 Elektrik Donanım Bilgisi ve Aydınlatma ICM 301 İç Mekan Akustik Bilgisi ICM 306 Çevre Denetimi 1 Yapı Donatımı 1 Çevre Denetimi 2 Yapı Donatımı 2 Akdeniz - - İstanbul Teknik Selçuk ICM209 ICM229 ICM210 ICM214 Fiziksel Çevre Kontrolü I ICM 331 Fiziksel Çevre Kontrolü II ICM 332 Akustik Aydınlatma Kongre Kitabı Kasım 2015

8 Isıtma Havalandırma Afyon Kocatepe Lisans Seçmeli Dersler Yapılan araştırma sonucunda 39 üniversitede yapı fiziği konularını içeren seçmeli dersin bulunmadığı saptanmıştır. Geriye kalan 20 üniversite ise toplamda sadece %34 ü oluşturmaktadır (Tablo 4). Bölümler kuruluş yıllarına göre gruplandıklarında 1990 öncesi 4 bölümden sadece 1 inde seçmeli yapı fiziği dersi bulunduğu görülmektedir. Yapı fiziği konularını işleyen seçmeli derslere sahip bölümlerin sayısı zaman içerisinde hafif bir artış göstermektedir (Şekil 2). Tablo 4. Üniversitelerin kuruluş yıllarına göre, Yapı Fiziğinin zorunlu lisans derslerinde işlenme oranları Bölüm açılış yılı Üniversite sayısı Seçmeli Lisans derslerinde Yapı Fiziği işleyenler İşlenme oranı 1990 öncesi 4 1 % % % sonrası 23 7 %30 Toplam %34 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 1990 öncesi sonrası Şekil 2. Üniversitelerin kuruluş yıllarına göre zorunlu yapı fiziği derslerinin işlenme oranları Tablo 5. Seçmeli derslerin bulunduğu üniversiteler Üniversite Dersin Adı Dersin Kodu Lefke Avrupa Akustik ve Aydınlatma INAR 438 Girne Amerikan - - Doğu Akdeniz - - Kongre Kitabı Kasım 2015

9 Uluslararası Kıbrıs - - Yakın Doğu - - İhsan Doğramacı Bilkent - - Çankaya - - İstanbul Kültür - - Maltepe - - Yeditepe - - Beykent - - Haliç * Yapı Donatımı I İÇM361 Yapı Donatımı II İÇM358 Bahçeşehir Aydınlatma ve Renk Uygulamaları INT3901 Mimari Akustik ve Hijyenik Sistemler INT3905 Tasarımda Isıtma, Havalandırma ve Koşullandırma INT3906 Başkent Güneş Kontrollü Mekanlar İÇT423 İç Mekanda Fiziksel Ortam İÇT424 Çevrede Fiziksel Ortam İÇT425 Akustik Tasarımı İÇT429 İzmir Ekonomi - - Yaşar Tasarımda Akustik ve Aydınlatma INAR 350 İleri Aydınlatma Tasarımı INAR 455 Kadir Has İç Mim.Tas.Sis.IV-Aydınlatma ve Akustik IA 352 Doğuş - - İstanbul Ticaret * Akustik Tasarımı ve Teknolojileri ICM 436 Lightining Design and Techniques ICM 433 Atılım - - Işık Aydınlatma INAR 362 Akustik INAR 374 İstanbul Aydın - - Okan - - TOBB Ekonomi ve - - Teknoloji İstanbul Bilgi Mimari Aydınlatma ve İklimsel Tasarım ARCH 386 Aydınlatma ve Akustik IND 314 İstanbul Arel - - Yeni Yüzyıl - - Zirve Doğal Aydınlatma ICM 413 İstanbul Gelişim - - İzmir - - Kongre Kitabı Kasım 2015

10 Gediz Mimari Tasarımda Akustik Sorunlar ve AR 378 Çözümler Mimari Aydınlatma AR 377 Toros - - Avrasya - - Bursa Orhan Gazi Building Acoustic IAED424 Gedik Akustik SEÇ-İMÇ 320 Canik Başarı * - - Fatih Sultan Mehmet Aydınlatma IMIM 032 Mimaride Akustik IMIM 033 Özyeğin - - Hasan Kalyoncu - - KTO Karatay - - İstanbul Kemerburgaz - - Nişantaşı - - İstanbul Esenyurt - - İstanbul Sabahattin Zaim Mekanlarda Güneş Kontrolü ICM 315 Tasarımda Akustik Problemi ICM 316 Aydınlatma ICM 417 Isı - Nem ICM 418 İstanbul Medipol - - MEF - - Melikşah * - - Nuh Naci Yazgan - - Aydınlatma Teknikleri ICM 351 İç Mimarlıkta Yapay Işık Kontrolü ICM 562 Mimar Sinan Güzel İç Mimarlıkta Yapay Işık Kullanımı ICM 565 Sanatlar Akustik ICM 577 Yapılarda Özel Aydınlatma ICM 650 Marmara - - Anadolu Farklı Mekanlarda Aydınlatma İlkeleri İÇT 413 Hacettepe - - Karadeniz Teknik Güneş Kontrolü SEC 402 Kocaeli - - Çukurova - - Akdeniz * Aydınlatma Tasarımı İÇT 392 İstanbul Teknik - - Selçuk - - Afyon Kocatepe * - - * Zorunlu dersi bulunmayan kurumlar Kongre Kitabı Kasım 2015

11 Zorunlu dersi bulunmayan 6 kurumun 3 ünde seçmeli ders de bulunmadığı saptanmıştır. Bu kurumlardan bir tanesi güzel sanatlar geriye kalan 2 tanesi ise mimarlık ve mühendislik fakülteleri bünyesinde bulunmaktadır. Bölümler kuruluş yıllara göre gruplandırıldıklarında, zaman içinde, zorunlu yapı fiziği derslerine sahip olma oranındaki düşüş ile beraber seçmeli yapı fiziği derslerine sahip olma oranında artış gözlemlenmektedir. Bu bulgu, doğal olarak, yakın zamanda oluşturulmuş eğitim planlarında yapı fiziği derslerinin zorunlu olmaktan çıkarılıp seçmeli olarak sunulmaya başlandığını düşündürmektedir. Fakat kurum bazında ders sayılarının detaylı bir incelemesi durumun böyle olmadığını ve kurumdan kuruma yapı fiziği konularının işlenmesinde için çok faklı uygulamalar olduğunu göstermektedir (Şekil 3). Şekil 3. Kuruluş yılı sırasında kurumlarda zorunlu ve seçmeli ders sayıları Kongre Kitabı Kasım 2015

12 5.3. Yapı Fiziği Konularının İncelenmesi Bu çalışmada yapı fiziği derslerinde hangi konuların ele alındığı belirlenmeye çalışılmıştır. Aydınlatma, akustik, ısı-nem kontrolü, ısıl konfor ve yangın konu başlıklarından hangilerinin eğitim planlarına dahil edildikleri ayrı ayrı incelendiğinde aydınlatma konularının beklendiği gibi iç mimarlık eğitiminde ön planda olduğu, daha sonra akustik ve ısı-nem kontrolü konularının geldiği görülmektedir (Şekil 4,5). Şekil 4. Zorunlu derslerde konu dağılımları Şekil 5. Seçmeli derslerde konu dağılımları Kongre Kitabı Kasım 2015

13 6. SONUÇ Bu çalışmada iç mimarlık bölümlerinde bulunan derslerin sayısı ve içerikleri kapsamlı bir şekilde incelenmiş, yapı fiziği konularının ne düzeyde eğitim planlarına dahil edildiği saptanmıştır. Benzer bir çalışma ise mimarlık bölümlerini ele almış ve sadece akustik konularının işlenme düzeyini incelemiştir. (Çakır, Sevinç ve İlal, 2014) O çalışma, 1990 öncesi kurulmuş 13 mimarlık bölümünün 12 sinde (%92) akustik konuları zorunlu derslerde işlenirken, 2010 sonrası açılan 33 mimarlık programından sadece 11 inde (%33) akustiğin zorunlu derslerde yer bulabildiğini saptamıştır. Mimarlık eğitimi için nedense çok teknik olduğuna inanılan akustik, giderek artan bir oranla son yıllarda açılan programların eğitim planlarında zorunlu derslerin dışında kalmıştır. Bu gelişme mimarlık eğitimi için dikkat çekici bir tehlike olarak görülmelidir. İç mimarlık bölümlerinin ele alındığı bu çalışmanın bulguları ise böyle bir tehlikenin iç mimarlık eğitiminde yapı fiziği konuları için henüz söz konusu olmadığını göstermektedir (Şekil 6). Yapı fiziği konuları kurumlar arasında büyük bir oranla (%90) zorunlu derslerin içeriklerinde halen yerini korumaktadır. Bu çalışmada incelenen üniversiteler arasından sadece 6 tanesinde yapı fiziği konularının işlendiği hiçbir zorunlu ders bulunmamaktadır. Bunların 3 tanesinin seçmeli ders havuzlarında da yapı fiziği konularını içeren bir ders bulunamamıştır. Mimarlık Bölümlerinde Akustik İç Mimarlık Bölümlerinde Yapı Fiziği 100% 100% 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% 1990 öncesi sonrası 0% 1990 öncesi sonrası Şekil 6. Açılış yıllarına göre, lisans programlarında zorunlu derslerde konuların işlenme oranı Yapı fiziği konularının çoğunlukla zorunlu derslerde işlendiği görülse bile oturmuş bir uygulama görünmemektedir. Yapı fiziği konuları Çevresel Kontrol Sistemleri, Çevre Kontrol, Çevre Denetimi ve Donatım Sistemleri gibi birçok farklı isimli derslerde, farklı içeriklerle öğrencilere anlatılmaktadırlar. Ders içerikleri incelendiğinde aydınlatma ve akustik konularının diğer konuların önüne geçtiği ve ders içerikleri oluşturulurken ulusal ve uluslararası akreditasyon sistemlerince belirtilen gerekliliklerin sağlanmasında eksikler kaldığı anlaşılmaktadır. Uygulamada eşgüdüme gidilebilmesi için bölümler arası kapsamlı bir çalışmaya ihtiyaç vardır. Kongre Kitabı Kasım 2015

14 KAYNAKLAR Adıgüzel, D,. (2011) Türkiye deki İç Mimarlık Eğitiminde Çevresel Yaklaşım, Kadir Has Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul CIDA: Council for Interior Design Accreditation. (2009) Council for Interior Design Accreditation Professional Standards. Son erişim tarihi: Ertürk, Z., ve B, Manav., (2012) İKÜ İç Mimarlık Örneği Üzerinden Eğitim Programı Analizi. Tu rkiye Yu kseko g retim Yeterlilikler Cȩrcȩvesi ( Son erişim tarihi: Çakır. O., Sevinç, Z., ve İlal, Mustafa Emre., (2014) Türkiye de Mimarlık eğitiminde Akustik: Güncel Durum, 1. Ulusal Yapı Fiziği ve Çevre Kontrolü Kongresi, İTÜ İstanbul, Mart Ozsavas, N., (2011) Türkiye'deki iç mimarlık eğitimi: Eğitim süreci, farklı eğitim programları ve uluslararası içmimarlık ölçütlerine göre programların değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir Saraf, M., (2013), Türkiye de İç Mimarlik Eğitiminde Aydınlatmanın Yeri ve Önemi, Okan üniversitesi. Son erişim tarihi: Yılmazer, S., ve Yener, C., (2001) Aydınlatma Eğitimi, Ege Mimarlık 39, Son erişim tarihi: YÖK: Yüksek Öğretim Kurumu, Son erişim tarihi: Kongre Kitabı Kasım 2015