ORSAM DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI

Transkript

1 TUTANAKLARI No: 4, Nisan 2010 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI MEETING IN ELECTIONS IN IRAQ, STUATION OF TURKMENS AND ITF ON 14 APRIL 2010 االجتماع المنعقد في أورسام بتاريخ 14 نيسان / ابريل 2010 تحت عنوان االنتخابات العراقية التركمان وضع الجبهة التركمانية العراقية ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES مركز الشرق األوسط للدراسات االستراتيجية ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

2 TUTANAKLARI

3 ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Tarihçe Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi () kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu ya Bakış Ortadoğu nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ın Çalışmaları, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir., web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır.

4 TUTANAKLARI, No: 4 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI MEETING IN ELECTIONS IN IRAQ, STUATION OF TURKMENS AND ITF ON 14 APRIL 2010 االجتماع المنعقد في أورسام بتاريخ 14 نيسان / ابريل 2010 تحت عنوان االنتخابات العراقية التركمان وضع الجبهة التركمانية العراقية Nisan Ankara

5 TUTANAKLARI Hasan Kanbolat: Bu toplantıda Irak parlamento seçimlerinde Türkmen adaylarının, partilerinin ve Irak Türkmen Cephesi nin elde ettiği sonuçları değerlendirelim diye düşündük. İlk sözü genel bir değerlendirme yapmak üzere Bilgay Duman a verelim. Bilgay Duman: Seçimler özellikle ITC açısından başarılı olarak değerlendirilebilir. Zira parlamentodaki durumu 1 milletvekilinden 5 milletvekiline çıkardılar. Bu sadece ITC nin seçmiş olduğu adayların başarısında kaynaklanmamakta, Irak ta birinci olan koalisyonla yapılan işbirliğinden de kaynaklanıyor. Diğer taraftan seçim boşluklarının iyi kullanılmasından kaynaklanan avantajlar da ITC yi başarılı kıldı. Kadın adayları etkin ve aktif bir şekilde sisteme monte etti. 5 milletvekili içerisinden 2 si kadın. Ancak ITC nin performansının da tam anlamıyla başarılı kazandığını söylemek de yanlış olur. ITC ye karşı eleştirilerin önüne geçmek ve bazı eksiklikleri gidermek için ITC nin kapsayıcı bir politika izlemesi gerektiği söylenebilir. Seçim propagandaları sırasında ITC nin kapsayıcı politikasının seçimlere yansıdığı söylenebilir. ITC dışındaki Türkmen milletvekilleri de değerlendirilecek olursa, zaten Abbas Beyati ve Taki Mevla nın çıkması 4

6 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI beklenen bir durumdu. Geçtiğimiz dönemde de onlar milletvekiliydi. Taki Mevla, Telafer de oldukça etkin ve Türkmenlere fayda sağlamış gözüküyor. Örneğin maddi yardım ve işe yerleştirme konusundaki etkinliği biliniyor. Bu Taki El-Mevla nın kazanmasını sağlayan etkenlerden bir olarak ifade edilebilir. İşte aynı şekilde ITC nin de etkin olması gerekiyor. Biliyoruz ki Irak tainsanların ekonomik ve maddi kaygıları var. Bu maddi kaygılar insanların tercihlerinde etkili oluyor. ITC nin bu anlamda etkin olması oy potansiyelinin artmasında etkin bir rol oynayabilir. Seçimlerin Irak genelinde de değerlendirmesini yapacak olursak, aslında herkes Maliki nin birinci çıkması bekliyordu. Ancak Allavi nin aldığı oy şaşırtıcı değil. Asıl şaşırtıcı olan Maliki nin oy potansiyelinin aşağıya düşmesi. Seçim öncesi yapılan tahminlerde Maliki nin yüzde 40, Allavi nin ise yüzde 25 oy alması beklenirken, Allavi ve Maliki yüzde 24 er oy aldı. Allavi ile ilgili değerlendirmeler tutarken, Maliki ye ilişkin yürütülen tahminlerdeki bu sapma, Irak genel siyaseti açısından önemli. Burada Türkmenler açısından önemli olan Türkmenlerin bu denklem içerisinden nasıl yer aldığı. Türkmenler açısından ortaya çıkan en önemli sorun nüfus ve seçimde alınan oy arasındaki orantısızlık. ITC dahil bütün listelerden seçime giren adayların aldıkları oy yaklaşık 200 bin civarında. ITC oyları da 127 bin olarak görülüyor. Literatürde bir topluluğun seçmen sayısı ile nüfus oranı paralel bir şekilde değerlendirilir. Yani eğer sizin 200 binlik oy potansiyeliniz varsa, nüfusunuz bin civarında olması gerekir. Ancak Türkmen nüfusun bu kadar az olmadığını biliyoruz. Bakın en kötü tahmine göre ki bu ABD nin Irak ı işgal ettiğindeki Irak taki yetkilisi Bremer in söylediğine göre yüzde 5 civarında. Irak ın bugün nüfusu 32 milyon. Yani Türkmen nüfusu en az 1.5 milyon, seçmen sayısı da en az 750 bin olmalı. İşte burada Türkmenler adına büyük paradoks ortaya çıkıyor. Yani en az 550 binlik Türkmen oyu nereye gitti? Bunun iki anlamı olabilir. Ya Türkmenler sandığa gitmiyor ya da başka gruplara oy veriyorlar. Bence araştırılması gereken en önemli konuların başında bu geliyor. Diğer taraftan ekim ayında nüfus sayımı yapılması planlanıyor. Yapılacak bu çalışma sayım öncesi için çok önemli. Tam olarak potansiyel ortaya çıkmasa da Türkmen davasına yönelik oluşturulacak çekirdek kadro, Türkmenlerin bir adım ileriye gitmesini sağlayabilir. Sadun Köprülü: Bizi buraya davet ettiğiniz için çok teşekkür ediyoruz. ITC ve arasındaki bu toplantıların daha önce yapılması gerekirdi. Biz bu toplantıların devam etmesi için hazırız. Şimdi ITC nin bir başarı elde ettiği bellidir. En önemlisi ITC, Türkmenler arasında tek meşru temsilcisi olarak ortaya çıktı. ITC ye karşı sevgi ortaya çıktı. ITC hiçbir kesimi ayırmadı. Mezhep 5

7 TUTANAKLARI meselesini arka planda tutup Türkmenliği ortaya çıkararak strateji üretti. 5 milletvekili ITC için az değil. Tek ses yerine 5 ses yükselecek. Seçilen kişiler mücadeleci ve Türkmen davasına hizmet veren kişilerdir. Bunların yanında bakan, büyükelçi, genel müdür gibi seviyelerde de Türkmen görmemiz mümkün olacak. Türkmenler bu milletvekillerinin sayesinde haklarını elde edecektir. Biz de ITC Türkiye Temsilciliği olarak yoğun bir biçimde çalıştık. Türkiye nin hemen her iline gittik. Afişler ve pankartlar hazırlattık. Kartvizitler dağıttık. Medya alanında elimizden geleni yaptık. Seçimlere Türkiye den katılım az olmasına rağmen ITC ye oy çıktı. Erşat Salihi Türkiye den en çok oyu alan kişi oldu. Yani birlik ve beraberlik içerisinde ortak çalışmayla, isteklerimiz yerine gelecektir. Habib Hürmüzlü: Bu gibi toplantılarda amaç, hatalardan ders çıkarıp onları düzeltmek ve ona göre bir şeyler yapmaktır. Yoksa bir 6

8 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI kesimi övmek veya suçlamak değildir. Bunlar hiçbir şeye yaramaz, önemli olan hatalardan ders çıkarmaktır. Bu anlamda bazı eleştiriler var. Özellikle Türkmeneli TV ye yönelik sadece ITC adaylarına yer verdiği ifade ediliyor. Bunun cevabı verilmeli. ITC ye yönelik de bazı eleştiriler var. Bunların bazılarına katılmakla birlikte bazılarına da katılmıyorum. Şimdi ilk eleştiri, Allavi listesiyle seçime girilmesi oldu. Burada bazı kesimlerden şöyle bir e- leştiri geldi: Neden ITC, Türkmenleri yıllarca ezen, Türkmenlere zarar veren ve şimdi Baasçılarla birlikte olan Allavi ile birlikte seçimlere katıldı? ITC Başkanı Saadettin Ergeç zaten bu soruyu cevapladı. Türkmen potansiyeli Allavi nin güçlü olduğu 5 vilayette (Musul, Kerkük, Diyala, Selahattin, Bağdat) bulunuyor. Peki, Türkmenler kazananla mı yoksa kaybedenle mi birlikte olsun. Bu bir alışveriş, taktik ve yol arkadaşlığıdır. Birçok şey değişti artık ten sonra siyasi ortam bizi yerimizden eden Araplarla yan yana getirdi. İşte bu siyasettir. Tabi bu eleştiriye karşı başka cevaplar da verilebilir. İkinci eleştiri, neden sadece Kerkük ten 2 aday ortaya çıktı. Üçüncü eleştiri ITC ve diğer partiler halkı motive edemedi, yeterince çalışmadı deniyor. Türkmen partiler bazı çalışmalar yaptılar ancak bence de yeterli değildi. Bunun çok çok daha fazlası yapılabilirdi. Ancak güvenlik Irak taki bazı şartları da göz önünde bulundurmak gerekiyor. Son eleştiri ise Türkmen kadınları. Seçimlere katılanların ne kadarı kadınlar? Bence yüzde 10. Ama yüzde 50 olmalı. Sadece şehir merkezlerindeki kadınları motive etmek yeterli değil, kırsala da inmek gerekiyor. Bu noktada çok çalışmak gerekir. Şimdi 2005 ve 2010 seçimleri bir teraziye konduğunda ne kadar çalışıldığına bakacak olursak, 2010 seçimlerinde daha fazla çalışıldığı görülüyor. Ancak yeterli değil. Tabi güvenlik durumunun iyileşmesi de önemli. Mesela Tuzhurmatu daki oylar dağıldı ve hiçbir aday kazanılamadı. Bu daha önceden koordine edilemez miydi? İlla ITC nin adayı kazanması şart değil, Türkmen olsun yeter. Bu bizim için bir kazanç olurdu. ITC açısındanbakıldığında bir kazançtır. Aslında Tuzhurmatu daki de kazanması gerekirdi. Ancak Bağdat ve Diyala da kazanma şansı azdı, zaten yapamadık da. Ancak iyi çalışma olsaydı Diyala dan da 1 tane çıkarabilirdik. Bağdat ta da aynı şekilde bin Türkmen var deniyor. Ama alınan oy 2 bin. Tamam, Bağdat taki şartlar oldukça kötü ama 2 bin de çok az. Diğer bir eleştiri de Erşat Salihi nin gerekenden fazla oy almasıydı. Bu yönlendirilebilir, diğer adaylara da oy dağılımı sağlanabilirdi. Diğer bir eleştiri de Kerkük ten çıkan Türkmen adayı sayısı. Biz bilmiyoruz bu rakam kaç. Çok fazla. 83 aday vardı. Habib Hürmüzlü: 83 tane aday çıkarttığınızda bu 83 ünün de kazanmayacağı zaten belli. Serhat Erkmen: Bu noktada Erbil e ilişkin bir şey eklemek istiyorum. Biraz önce Bilgay 7

9 TUTANAKLARI Bey in yaptığı değerlendirmeden yola çıkarak, seçmen sayısına göre nüfus projeksiyonunda aradaki fark en fazla çıkan il Erbil. Çünkü Türkmenlerin mevcut nüfusuyla aldığı oy arasında hiçbir vilayette bu kadar büyük fark yok. Bunun sebebi belli aslında. Bu bizi çok yanıltıyor. Bunu yapmamız çok mümkün değil aslında. Bunu batı da yapabilirsiniz. Şimdi bu önemli. Erbil de Kürtlere bile sorsanız 100 binden aşağı Türkmen yok. Yani bu inanılmaz bir olay. Hicran Kazancı: Erbil meselesinin altını çizmek lazım. Yani diğer bölgelerde çalışıldı da Erbil de hiç mi bir şey yapılmadı. Erbil bu kadar mı gözden çıktı. Bu benim için bir veridir. Hicran Kazancı: Şimdi Erbil de 1 milletvekili çıkarmak mümkün olurdu. Sanan Ağa ve Sinan Çelebi ortak bir adayı destekleseydi o- lurdu. Ama her ikisi de farklı adayları destekledi. Yani bakın şu bir gerçektir. Biz bölgede Barzani karşısında organize değiliz. Orada Barzani karşısında bir şey yapmak mümkün değil. Habib Hürmüzlü: Aslında bu dediğiniz biraz adayın durumuna bağlı. Kerhi Altıparmak Duhok ta yerel seçimlerde 12 bin oy aldı. Duhok ta 12 bin Türkmen var mı? Yok. Yani kuzeyde Barzani desteklerse alırsınız. Yoksa Tayfa Kasap ve Aydın Maruf un aldığı oy oranına göre Türkmen nüfusunu belirlemek çok mümkün olmaz. Serhat Erkmen: Ancak Musul, Selehattin, Diyala ve hatta Kerkük te Türkmenlerin aldığı oy oranına göre sapmalara rağmen bazı hesaplamalar yapılabilir. Ancak Evet Erbil deki çalışma eksikliği olduğu tespiti doğrudur. Başka bir tespit daha yapmak istiyorum. ITC dışında seçime giren hiçbir Türkmen partisinin başkanı milletvekili olamadı. Nasıl partiler bunlar? Mesela neden Riyaz Sarıkahya Erbil den kazanamayacağı belliyken, kendi oluşumu içerisinde bunu ortaya koyamadı. Buna neden razı oldu? Bütün parti başkanları kazanamadı. Bu bizi nereye getirdi. Bu kadar parti olması doğru mu? Her partinin en fazla 150 üyesi var. Ben 150 üyesi olan Türkmen partisini ne yapayım. Ne işe yarar? Bu bizi böler mi birleştirir mi? Neden ITC altında toplanmadılar? Sadettin Ergeç buna bir izahat getirdi. Bu partilere seçim yasası çıkana kadar beklemeleri gerektiğini söylemesine rağmen, daha hiçbir şey belli olmadan hemen koalisyonlarını ilan ettiler. Tamam, olan oldu ama bu yanlışlıkları nasıl lehimize döndürürüz. Serhat Erkmen: İzin verirseniz bir soru sormak istiyorum. ITC 2005 seçimlerinde ve 2010 seçimlerinde ne kadar oy aldı? 8

10 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI Bakın hata buradan kaynaklandı. Bilkent toplantısı sonucu insanlar birleşemedi. Bakın parti başkanları neden kazanamadı. Parti başkanları bu seçimlerde pazarlıklarını milli bakiye üzerine yaptılar seçimlerinde milli bakiye 275 te 45 ti. Yani yüzde 15 ti. Ama bu seçimlerde 325 te 7 de kaldı. Yüzde 15 olsaydı 60 ın üzerinde sandalye olur ve parti başkanları bir yer alabilirdi. Habib Hürmüzlü: Bakınız burada önemli bir nokta daha var. Önceki seçimlerde milli bakiye kazanmayan adaylara verildi. Ama bu seçimlerde kazanan listelere tanındı. Şimdi 2005 Ocak ayında bir yıllığına bir seçim yapıldı. Bu seçimlerde ITC tek başına değil bütün Türkmenler bir liste olarak Irak Türkmenleri Cephesi olarak girildi. Kerkük te 74 bin oyla il meclisine 9 üye, milletvekili olarak da 3 kişi seçildi. Faruk Abdullah, Riyaz Sarıkahya ve Feyha Zeynel Abidin Aralık seçimlerinde ise daha farklıydı. Şimdi bakın Irak ta siyasi partiler yasası olmadığı için, bir grup oy alması halinde seçimler sırasında kendini bir siyasi parti olarak tescil ettirebilir. Bu KDP için de KYB için de Dava Parti için de İslam Partisi için de geçerlidir. Bu seçimlerde Irak genelinde 94 bin Kerkük te 63 bin oy alındı. Türkiye de oy verilmesine rağmen 22 bin oy iptal edildi. Habib Hürmüzlü: Çok güzel bir noktaya geldiniz. Beni ilgilendiren 2005 te bir liste halinde girerek çıkartılan milletvekili sayısıydı. Bu çok doğru. Burada bir konuya daha değinmek istiyorum te ittifak olan grupların 2010 seçimlerinde dağıldığını, buna rağmen 2005 te dağınık olan grupların ise 2010 seçimlerinde Irakiye listesi altında birleştiğini görüyoruz. Bakın artık güç bize geçiyor. Mesela Bilgay Bey in söylediği gibi Taki Mevla, koalisyonunun gücünü ortaya koyarak, Türkmenlere bazı kolaylıklar sağladı. Ama Sadettin Bey parlamentoda tek başına olduğu için, bir şey yapamadı. Çünkü atama yapabilmeniz için meclisteki bir grubun imzası gerekir. Çünkü Irak ta birçok yasa halen çıkmamış. Ama bugün ITC bu gücü alıyor. Diğer taraftan 2005 Ocak ayında tüm Irak bir seçim bölgesiyken, 2005 Aralık ta her vilayet seçim bölgesi olarak ilan edildi seçimleri de böyle oldu ve açık listeyle yapıldı. Şimdi Irak halkı için demokrasi, refaha kavuşmak, rahat televizyon seyredebilmek, internete girebilmek, sokakta dolaşabilmektir. Demokrasi kelimesi siyasi anlamda daha yerleşmiş değil. Irakiye listesi 63 partiden oluşan bir listedir. Kanun Devleti 33, Kürt listesi 13 partiden 9

11 TUTANAKLARI oluşur. ITC de bu koalisyonlarda yer almıştır. Televizyona ITC ile ilgili bir eleştiride bulunuldu. Televizyon nihayetinde bir şirkettir. Irak Enformasyon Bakanlığına tescillidir. Biz ITC adaylarının gösterilmesi için televizyonla bir sözleşme yaptık. Bu karşılıklı resmi bir durum. Bütün partilerin bir televizyonu var. Ben şahsen Al- Furat kanalına gittim, karşılıklı olarak adayların çıkarılması konusunda görüştüm, ama kabul etmediler. Neden İttifakta olan arkadaşlarımız bu televizyonu kullanmadı. Neden bu televizyonu da eleştirmiyorlar. Biz açıkça bunu konuştuk. Bizim propagandamdan başkasını yaparsan biz de başka televizyonlar anlaşırız dedik. Neden diğer partiler bunu yapmadılar. Habib Hürmüzlü: İsterseniz ben bunu bir iki cümle ile açıklayayım. Çünkü güçleri yok. O partiler bunu yapacak seviyede değiller. Bakın, Habib Bey daha önce ITC nin neden Kerkük ten 2 aday gösterdiğini sordu. Ben bu işin içindeydim. Özelikle Kerkük Irak ın kilit faktörü oldu. Bütün kanunlarda etkili oldu. Mesela seçim yasası çıkarken 6. Madde Kerkük le ilgiliydi. Birçok öneri yapıldı. Türkmenler ve Araplara kazanacaklarından 1 fazla milletvekili önerildi. Ama Kürtler bunu kabul etmedi. Sonra 1957 deki nüfus sayımına göre karar alınsın denildi. Ancak bu da kabul olmadı. En sonunda Kerkük seçimlerinin bir kereliğine geçerli olmak üzere yapılması ve sonra incelenmesi kararlaştırıldı. Yani gelecekte Kerkük seçimleri için bu veriler kullanılamaz. Bu nedenle sizin buradan gördüğünüzle Kerkük teki halkın yaşadıkları farklıdır. Kerkük teki Araplar da bizimle aynı sıkıntıyı çekiyorlar. Bugün Kerkük ün nüfusu 1 milyon 410 bin civarında. 830 bin seçmen var. Yüksek Seçim Kurulu nun daha önce açıkladığı rakama göre 787 bin seçmen vardı. Ama seçimlere bir hafta kala 52 bin yeni seçmen Kerkük e kaydedildi. Irak nüfusunu ele alsanız doğru dürüst bir nüfus sayımı olmamasına rağmen 31 milyon kişi yaşadığı söyleniyor. 19 milyon seçmen olduğu açıklanıyor. Dünya da hiçbir yerde bu oranda bir seçmen nüfusu görmek mümkün değil. Dünya ortalaması nüfusun %49-51 i seçmen olarak görülürken, Irak ta bu rakam %67-68 lere kadar yükseliyor. Bu sayı artışına bakıldığında en çok artışın Irak ın kuzeyinde olduğunu görüyorsunuz. 11 milyon kişi seçimlerde oy kullandı. Ancak 2.5 milyon ölü oy ortaya çıktı. Bu rakam barajı geçemeyen listelerin oyları. Bu oylar büyük ve kazanan listeler arasında dağıtıldı. Bunun anlamı, gelecekte Irak ta küçük partilerin ortadan kalkacak olmasıdır. Kerkük te biz seçimlere katılırken, Irakiye listesinin üyeleriyle görüşmeler yaptık. Kerkük teki seçmen nüfusunun Kürtlerin lehine artması karşısında 4 ten fazla milletvekili çıkarılamayacağı düşünülüyordu. Bu nedenle 2 milletvekili ile sabit kaldık. Bakın 2005 seçimleri ile bu seçimler arasındaki farkı unutuyoruz. Geçen seçimlerde Kürt gruplar birleşerek bir liste halinde seçimlere katıldılar. Ancak bu seçimlerde Kerkük te 4 liste olarak katıldılar. Biz de büyük bir liste ile birleşerek katıldık. Kerkük te 34 liste seçimlere katıldı. 7 liste Hıristiyanlarındı. Ama Süleymaniye de 9, Bağdat ta 34, Musul da 32 liste vardı. Yani Kerkük için bu rakam oldukça fazla. Tamam, şunu kabul ediyorum. Biz tek listeyle kendimiz katılsaydık Kerkük ten 3 sandalye kazanabilirdik. Ancak 10

12 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI Musul dan, Diyala dan kazanamazdık. Biz Diyala, Musul, Selehattin i kazanmak için Kerkük ten 2 aday olmasını kabul ettik. Kerkük te katılım yüzde 74 civarındaydı. Ancak Kerkük ten bir milletvekili çıkarmak için alınması gereken oy barajı, bütün oylar arasından hesap edilmedi. Barajı geçen listelerin oyları toplanarak, Kerkük e ait sandalye sayısı olan 12 ye bölündü ve baraj ortaya çıktı. Kerkük te 567 bin seçmen katıldı. Ama Irakiye nin aldığı 211 bin ve Kürt listesinin aldığı 206 bin oyu toplayarak 12 ye bölündü ve rakam ortaya çıktı. Kerkük teki seçim barajı 39 bin civarında. Buna itiraz edildi ama bir sonuç alınamadı. Habib Hürmüzlü: Peki Kerkük ten ITC nin 2 adaydan fazla göstermesinin sebebi neydi? Öncelikle buna Irakiye nin Kerkük grubu itiraz etti. Ancak şunu da düşünmek lazım. Irakiye içerisinde ITC nin Kerkük te yarıştığı 23 parti daha vardı. Şimdi herkese 2 den fazla verseniz, zaten kotayı aşar. Ancak Irakiye içerisinde de başka Türkmenler vardı. Irakiye içerisinde 4 tane Türkmen vardı. Bir de bütün oyların Erşat Salihi ye gittiğiyle ilgili bir eleştiri var. Bu doğru ama bunun manevi avantajları var. Irak ta sadece 10 milletvekili barajı geçerek milletvekili oldu. Maliki 800 bin, Allavi 595 bin, Usame Nuceyfi 295 bin, Tarık El-Haşimi 200 bin oy aldı. Bunun arkasından Erşat Salihi 59 bin oy aldı. Bu manevi bir avantajdır. Bugün Türkmen milletinin en fazla morale ihtiyacı var. Biz de bu yüzden Sadettin Beyle birlikte Bağdat ta yaptığımız görüşmelerde cumhurbaşkanlığı ya da yardımcılığı, başbakan yardımcılığı gibi görevlere talip olduk. Bunlar önemli sembollerdir. Bizim önümüzde 2 önemli konu var. Biri Kerkük meselesi ve diğer sayım. Kerkük konusu çözülmeden sayım olması muhtemel değil. Sayım yapılması bütçeyle de ilgilidir. Bütçe ile henüz irtibatlandırılmamıştır. Sayım olmasına karar verilse bile Kerkük sayımı ertelenir bu diğer vilayetlere de yansır ve sayım yapılmaz. Bakın bugün millet meclisinin durumu bile belli değil. Anayasa mahkemesi daha hiçbir itirazı değerlendirmiş değil ve önünde 45 günlük bir süreç var. Anayasa mahkemesinde resmi sonuçlar bile henüz onaylanmadı. Resmi sonular açıklandıktan sonra cumhurbaşkanı millet meclisini oturuma davet edecek. Serhat Erkmen: Aslında önemli olan ITC nin kazananın yanında olması. Bu çok önemli. Artık diğer grupları yaptığını ITC milletvekilleri de yapabilecek. Neden? Artık 91 milletvekiline sahip bir Irakiye grubu var ve ITC de bu grubun içerisinde. Bu destek önemli bir faktör. Atamalar için 91 kişilik bir destek var. Mesela örnek vermek gerekirse, geçtiğimiz günlerde 64 büyükelçinin ataması meclisten çıktı ama başbakan bu atamaları durdurdu. Öyle büyükelçi atamaları var ki kişi ziraat mühendisi, adı büyükelçi olarak çıkmış. Hatta Irak ı 35 yıldır görmeyen bir kişi bile büyükelçi olarak atanmış. Hasan Kanbolat: Adil Selbi: Şimdi sözü Adil Bey e bırakalım. Irak ta yapılan 2010 seçimleriyle

13 TUTANAKLARI seçimleri arasında çok büyük farklar var. Bir kere iki seçim arasında katılım farkı var. Yani 2005 seçimlerinde katılım yüzde 72 iken, 2010 seçimlerinde yüzde 62.4 olmuş. Adil Selbi: Aslında çok güzel bir yere temas ettiğiniz. Irak Yüksek Seçim Kurulu tarafından bize sandık başı rakamları geldiğinde Türkmen halkının seçimlere katılım oranının yüzde olduğu görülüyor te Ayetullah Sistani nin seçime katılım üzerinde söyledikleri insanlar üzerinde çok etkili oldu. Hatta oy vermeyenin dinden çıkacağını bile söyledi. Bu defa aynı politikayı izlemedi. Bize göre Türkmenler az milletvekili kazandı. Ancak çok Türkmen aday vardı. 135 Türkmen aday seçimlere katıldı. Bütün Türkmenler bu adaylara verse bile çok kazanamazdı. Türkmen adaylara bölge bölge bakmak gerekir. Aslında ne kadar çok Türkmen partisi olsa da bu bir semboldür. Aslında Türkmen halk ile parti başkanları ve liderler arasında ITC de dahil birbirlerine güveni yoktur. Yani Türkmen halkı baştakilere güvenmiyor. Bunun neticesinde Türkmenler seçime katılmıyor ya da başka taraflara yanaşıyor. Burada Türkmen partilerinin farklı yerlere gitmesinin sebebi çıkıyor. Bir de Türkmen Meclisi nin rolü kısıtlı kaldı. Meclis bir komisyon kurarak Türkmen adaylarla görüşmeli ve bir bütünlük sağlamalıydı. Türkiye de Türkmenleri bir araya toplamak ve bir ittifak haline getirmek istedi. Ancak Türkmen önde gelenler buna yanaşmadı ve Irak ta ITC ye karşı çıktı. Birçok faktör Türkmenlerin oy potansiyelini düşürdü. Biz Türkmenlerin tek bir liste olmasını istedik. Irak haritasına bakıldığında Türkmenlerin yaşadı yerler göz önünde bulundurulduğunda, Irak Ulusal Listesinin bir şey elde etmesini mümkün görmüyordum. Zaten olmadı da. Irak ta Irakiye nin en güçlü olduğu yerlerde Türkmenler yaşıyor. O yüzden Türkmenlerin başka çaresi yoktu. Bu grubun dışındakilerle ittifak yapılsaydı, Türkmenler adına bir kazanç elde etmek zordu. Eğer kendi listemizle tek başımıza girmiş olsaydık, yine kazanç elde edemezdik. Bakın Türkmenlerin bir zaafı var. Kendi kendilerini kabul etmiyor ve güçlü bir dayanağı olmazsa yanaşmıyor. Ama Türkmen oyu çok ucuza gidiyor. Hiçbir parti hesap yapmadan davrandı. Herkesin kafasında milli bakiye vardı. Ancak milli bakiye az çıkınca hepsi ortada kaldı. Ersan Sarıkahya: Ben Riyaz Sarıkahya nın Erbil den kazanamayacağını bile bile niye aday olduğunu halen anlayamıyorum. 12

14 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI Serhat Erkmen: Adil Selbi: Bakın burada önemli olan kaybetmek değil. 13 oyla kaybetmekle bin oyla kaybetmek arasında fark var. Türkmenlerin toplam 228 bin 211 oyu var. ITC nin ise 127 bin 193 oyu var. Bu oylara yurt dışı ve içi oyların hepsi dahil. Bir de Türkmenlerin seçimlere katılım oranı çok düşük. Yüzde den bile az olabilir. Bir de yurt dışı oylar önemli te 14, 2010 da 16 ülkede seçim yapıldı. 16 ülkede katılım yüzde 14 tü. Yurt dışındaki katılım Türkmen oylarını da etkiledi. Türkiye deki toplam oy Hasan Kanbolat: Burada bir şey sormak istiyorum. Türkiye de çıkan oy İngiltere de yaklaşık İngiltere de Türkmen nüfusu Türkiye den daha az. Ancak Türkiye de Türkmen öğrencilerin seçime katılmadığı söyleniyor. Serhat Erkmen: İngiltere de Kürtler fazla. Hasan Kanbolat: Adil Selbi: Bu katılım meselesini de tartışmak gerekiyor te bütün partilerin seçim propagandası mezhep ve ABD nin Irak tan çıkarılması üzerineydi. Herkes buna odaklandı. Ancak aslında Kürtleri dışarıda bırakırsak, Sünni ve Şii oldu. Ancak 2005 ten bu zamana kadar gelen süreçte hiçbir şey sağlanamadı. Iraklıların en büyük derdi güvenliğin sağlanmasıdır. Hangi parti bunu yapabildi veya yapabilir. Kimsenin buna inancı kalmadı. O yüzden katılım azaldı. Türkmenler de katılmadı. Ancak seçim stratejisini de konuşmak lazım. Selahattin de Ali Haşim Muhtaroğlu nun yerinde bir kadın aday olsaydı, onun aldığı 10 bin oyla kazanabilirdi veya adaylar arası bir anlaşma olsaydı herhangi biri kazanabilirdi. Bazı durumlardan da halkımız haberdar değil. Mesela Irak ta seçimlere giren 135 aday var. Ben inanıyorum ki bu adaylardan halkımızın yüzde i haberdar değildir. Seçim sistemi konusunda da bilgileri yoktur. Bunun için gelecek seçimlerde halkımız muhakkak aydınlatılmalıdır. Millet doğru yönde yönlendirilmelidir. Bilgay Duman: Adil Selbi: Ben burada biraz da Musul daki duruma dikkat çekmek istiyorum. Musul da gösterilen 4 adayın üçü kazandı. Bu rakam Kerkük ten de fazla. Diğer taraftan da Musul dan milletvekili olan adayların hepsinin Telaferli olması, o kentin Türkmen özelliğini yansıtıyor. Bu kapsamda Musul seçimlerini ayrı şekilde değerlendirmemiz gerektiğini düşünüyorum. Musul da 23 Türkmen aday vardı. Ancak biz bazı güçlü isimleri bir araya getirmeyi başaramadık. Eğer bazı güçlü adayları kendimize çekebilseydik daha fazla oy alabilirdik. Hasan Kanbolat: İsterseniz sözü biraz da Hicran Kazancı ya bırakalım. 13

15 TUTANAKLARI Hicran Kazancı: Türkmen aydınlar genellikle Türkmen halkına hep itfaiyeci olarak bakıyor. Küçük zihniyetli toplumlarda olduğu gibi Türkmen aydınlar da hep yangını söndürmekle uğraşmamızı istiyor, ama yangının nerede çıktığını veya nerede çıkartılacağını öngören aktörlerden olmamızı istemiyor gibi geliyor bana. Biz esas sorunla uğraşmıyoruz. Hep Kerkük penceresinden bakılıyor. Bu da benim aklıma geçmişten bugüne kadar Kerkük ü ön plana koyarak kazanç sağlayan insanlar halen bu yüzden mi Kerkük ü odak noktası haline getiriyorlar. Yıllarca Türkmen nüfusu konusunda insanlar aldatıldı ve gerçeklerin ortaya çıkmasından mı korkuyorlar. Bu nedenle dar çerçeveden bakılıyor teki seçimlerde Şii faktörünün hakimiyetini gönderiyoruz. Biz Irak taki temel denklemleri göz önünde tutmadan sadece Kerkük odaklı bakıyoruz. Ancak Irak taki temel dinamikler bizi Allavi liderliğindeki Irakiye ye götürüyor. Biz de bu odağın içerisinde yer aldık. Ama bazı kesimler bunu çok basite indirgeyerek Baasçılıkla özdeşleştiriyor. Ancak Soğuk Savaş jargonundan çıkmak, bu dönemin kesin çizgilerinden ayrılmak gerekiyor. Aynı düzlemde yer alan siyasi kuruluşların bir araya gelmesi çok doğaldır. Ardın dünyanın çeşitli yerlerindeki lokal problemler diğer bölgeleri etkiliyor. Bu nedenle Irak taki hiçbir siyasi gruba kapıları kapatmamak gerekiyor. Bütün taraflarla sıfır problem noktasına gelinmelidir. Diğer taraftan ITC 5 milletvekili kazandı diye yüzde yüz başarılı demek de yanlıştır. Bir önceki seçime göre başarılıdır. Ancak bu seçimlerde size uygun olanı seçersiniz. Tabii tüm Türkmenler bir araya getirilebilirdi. Bakın başka kesimler artık ikna yollarını kullanıyor. Mesela Kürt siyasetçilerden Necmettin Kerim Kerkük ün, halkın ikna yoluyla Irak ın kuzeyindeki bölgeye katılabileceğini savunuyor. Biz bunlara karşı strateji üretmeliyiz. Hep birbirimizi eleştirmekle nereye kadar gideriz. Dolayısıyla sorun yaratan zihniyet değişmelidir. Bu nedenle gerek Türkiye deki gerek bölgedeki kurumlarda iyi iş yapan başkanla işini iyi yapan yönetimin ortaya çıkması lazım. Bakın ben 1994 de Türkiye ye ilk gelen öğrencilerdenim te kendimi siyasetin ortasında buldum ten 2010 a kadar 15 sene içerisinde aynı kişiler hep aynı hatayı yapıyorlar. Her geçiş döneminde ortaya çıkarak, ITC ye karşı çıkıyorlar. Orada aynı platformda yaşadığın insanları düşman göstererek bir yere varamazsınız. Kerkük meselesine gelince, bu siyasi bir sorundur. Oraya yerleşen Kürtleri oradan çıkarmanız şimdi mümkün değil. Bu nedenle siyasi bir çözüm getirilmeli. Bugün Kürt gruplar da artık bu görüşü paylaşıyor. Oturup onlarla görüşülebilir. Bakın bu teslimiyet anlamına gelmez. Her toplumun siyasi ilgisi diğer toplumların siyasi alanına girebilir, ama önemli olan burada düşman etmeden, teslim olmadan onlarla görüşmektedir. BM Göç ve Göçmen Örgütüne göre, yurt dışında 2.4 milyon Iraklı var. Ama seçim sırasında 271 bin kişi seçimlere katılmış. 271 oyunda 67 bini iptal edilmiş. Türkiye de de yaklaşık 826 oy iptal edilmiş. Geçtiğimiz 2005 seçimlerinde yurt dışındaki seçmenlerin oyu, Irak ın tamamı bir seçim bölgesi olduğu için milli bakiye ile birlikte değerlendirildi. Ancak bu seçimlerde yurt dışında yaşayan Iraklılar nüfusa kayıtlı oldukları yere göre oy kullandılar ve istedikleri adaya oy verebildiler de ABD nin müdahalesi sonra- 14

16 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI Adil Selbi: sında Irak tan çok sayıda insan yurt dışına göçtü. Irak ın kuzeyinde Kürtler için güvenli bir bölge oluşturuldu ve başında çekiç güç komutanı vardı. Güvenli bölge oluşturulmasından sonra Erbil de bir sahte kimlik furyası başladı. 4-5 dolara sahte Irak kimliği basılırdı. Irak ın kuzeyine kaçabilen kişiler bu kimliklerle hem yurt dışına çıkabildiler hem de Duhok, Süleymaniye ve Erbil deki Kürtler, BM ye müracaat edip, Kerkük ten göç ettiklerin iddia ettiler. İşte bu nedenle bugüne kadar bu sahte kimlikler kullanılıyor. Aynı zamanda Suriye, İran ve Türkiye Kürtleri de özellikle Avrupa devletlerine gidebilmek için sahte kimlik çıkartarak Irak ın kuzeyine gelerek kendilerini BM ye Kerküklü yazdırdılar. İsviçre de Irak büyükelçisi 24 bin sahte pasaport düzenledi. BM raporlarına göre yurt dışında yaşayan en fazla Iraklı Kerkük tendir. 1 milyon civarında Kerküklü nün Irak dışında yaşadığı ifade ediliyor. Bir de Türkmenlerin Irak içerisinde yaşadığı bölgelere bakalım. Biraz önce Ersan Sarıkahya, Riyaz Bey in neden Erbil den seçimlere katıldığını sordu. Ama sadece Riyaz Bey Erbil den katılmadı. Daha birçok isim vardı. Erbil den Riyaz Beyle beraber 28 Türkmen aday vardı. Bunun yanında ITC den 3 kişi ve Kürt listesinden 1 Türkmen katıldı. Bu Erbil deki Türkmen varlığını gösteriyor. Kürt listesi Musul dan 6 tane Türkmen aday gösterdi. ITC nin tam anlamıyla istediğimiz gibi başarılı olduğunu söylemek mümkün değil. Ama doğru karar aldığımıza inanıyorum. Ancak diğer Türkmen partilerimizin politikalarını değiştirmesi, ITC ile bir arada birlikte olmaları Türkmenlerin faydasınadır. Gelecekte başarılı olmak istiyorsak bu olmalıdır. Türkmenlerin Irak taki durumu bellidir. Biz Araplar gibi değiliz. Araplar Irak ta çoğunluktadır. Kürtler de hem bizden fazlalar hem de yönetimde güçleri var. Ayrıca kendi yönettikleri bir bölgeleri var. Ersan Sarıkahya: Bugün bizim gözümüzden kaçan bir nokta var. Kürtlerin burada bir avantajı var. Biz sadece Irak ta yaşayan Kürtlerden bahsediyoruz. Ama kuzeyde yaşayan Kürtlerin hepsinin Iraklı Kürtler olduğu ne malum. Salih mesela Türkiye Kürdüdür. Benim burada sormak istediğim bir şey var. ITC tek başına Kerkük te seçime girseydi. Aynı şekilde iki milletvekili kazanabilir miydi? Mesela Erşat Bey hem kişiliğiyle hem de ailesiyle Türkmenlerin potansiyel gücünü elde etti. Biz bugüne kadar ITC ye Türkmenleri temsil eden tek kuruluş gözüyle baktığımız için seçim sonrası diğer partileri bünyesine alamaz mı? 4 sene sonra seçimlere bugünden hazırlık yapamaz mı? Hicran Kazancı: Bu soruya bir soruyla karşılık verilebilir. Peki, bu partilerin varlığını koru- 15

17 TUTANAKLARI ması gerekir mi? Bu partilerin aldıkları oy oranı düşünüldüğünde varlıkları tartışmalı olabilir. Bu yüzden ITC nin de bir şemsiye olması gerekir mi? Bakın bir topluluğu yöneten az sayıdaki elit kesimdir. Bu gelişmiş toplumlarda 1/15 iken gelişmemiş toplumlarda 1/30 dur. Türkmen nüfusu 3 milyon olarak hesap edildiğinde sisteme bağlı 100 kişi Türkmen toplumunu yönlendirebilir. Partilerin kalıp kalmamasından önce biz sisteme bağlı 100 kişiyi çıkaralım da toplumu bizi yönlendirsin. Buradan başlamak gerekiyor. Ondan sonra ITC nin adı kalır mı kalmaz mı değişir mi bu sorun değil. Geniş tabana yayılan bir parti oluşturularak, Soğuk Savaş zihniyetinin olmadığı bir yer olmalı. Kerkük ü bir pazarlık olarak kullanarak bir yere gelmeye çalışan insanların değil, yeni nesil zihniyetle olur. Bence o partilerin varlıklarını korumasına gerek yok. Ersan Sarıkahya: Ben burada şu soruyu sormak istiyorum. Siz ITC olarak bu yeni zihniyeti, genç düşünüşü geniş tabana yayılma fikrini kabul ediyor musunuz? Hicran Kazancı: Evet, tabii ki biz kabul ediyoruz. Olacak olan budur zaten. Bakın bazen istemeseniz de yapılar yıkılır. Yine söylüyorum, iyi iş yapan bir başkan, işini iyi yapan bir yönetim gerekiyor. Bu bütün kurumlarımız için geçerli. Bizim Türkmenlerin özellikle Kerküklülerin en büyük hatası, sanki Türkmenelinde sadece Kerkük varmış gibi gösteriyorlar. Bu yanlıştır. Biz niye Erbil de Diyala da milletvekili çıkaramadık. En önemlisi bizim halk tabanında yerimiz ne kadardır. Adayların kazandığı oylarla listenin kazandığı oy arasında fark var. 211 bin liste almış, 188 bin adaylar almış. Şimdi Türkmen oylarını hesap ederken bu aradaki farkı da hesap etmek gerekiyor. Serhat Erkmen: Biz buna yönelik bir çalışma yaptık. Sonuçta listeye dönük en fazla farkın Maliki listesinde olduğunu gördük. Buradan hareketle bardağın hem dolu hem boş tarafına bakmak gerekiyor. Partilerin özeleştiri yapabilmesi için aslında bardağın boş tarafına bakmaları gerekiyor. Ama biz dolu tarafına bakalım. Oy artışına bakalım. Var mı? Var. Yani daha fazla insana ulaşılmış. Bu iyi bir durum. Ancak istenen seviyede değil. Ama bir ilerleme var. Bu da işin iyi tarafı. Bilgay Duman: Burada Kerkük teki oy dengesine dikkat çekmek istiyorum te ITC yaklaşık 59 bin oy alırken bu seçimlerde yaklaşık 64 bin 400 oy almış. Yani yaklaşık 5 binlik bir artış var. Bunun yeterli olduğunu söylemek mümkün değil. Bu Kerkük için iyi bir artış değil. Serhat Erkmen: Bu noktaya gelmeden önce başka şeyler söylemek istiyorum. Tüm dünyaya bakın bütün toplulukların partileri vardır. İdeolojik partileri vardır. Ama Irak ta iki tür parti var. İdeolojik ve etnik partiler. Mesela Kürtlerin en büyük ve güçlü partisi olduğu iddia edilen parti bile parti değil bir koalisyon. Koalisyon bile Kürt oylarının 16

18 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI yaklaşık yüzde 60 ını aldı. ITC de Türkmen oylarının yüzde 60 ını aldı. Yani bu açıdan bakıldığında bir toplumun yüzde ının oylarını bir partiye vermesini beklemek hayaldir. Bunu herkes ister ama bu olmaz. İnsanlar farklı eğilimler, dini görüşler, mezhepsel ve siyasi farklılıklar vardır. Dolayısıyla biz eğer 500 bin Türkmen seçmen olduğunu varsayarsak bunların hepsinin ITC ye oy vermesi siyasi bir beklenti olarak gerçekçi olmaz. Yani yüzde marjına varılırsa bu bir başarı olarak değerlendirilebilir. Diğer taraftan elde olanı tutmak da ayrı bir sıkıntıdır. Muhalefette olmanın avantajı olduğu gibi dezavantajı da vardır. Ancak başarılı olan için de aynı durum geçerlidir. Elde etmiş olduğunuz tabanı tutmanız gerekiyor. Şimdi insanlar gelecek ve ITC den bazı şeyler talep edecek. Bakın daha önceki parlamentoda ITC Türkmen milletvekillerinin 9 da biriydi. Şimdi 7 de 5. Şimdi insanlar ITC ye bunu niye yapmadın diye soracak. Bu ITC ye daha fazla bir yük ve sorumluluk getirecek. İnsanlar başarısızlık durumunda hesap soracak. Eldeki tabanı tutmak bundan sonra daha da güç. Yine de ITC nin başarılı olduğu çok nokta var. Ama yine söylüyorum başarı her zaman avantaj değildir. Bazen sorunu da beraberinde getirir. Yine bardağın dolu tarafına bakmaya devam edelim. Her şeye rağmen ITC üçüncü genel seçimleri geçirdi ve halen ayakta. Irak ta bunu birçok parti yapamıyor. KYB bile kendi içerisinde parçalanmış durumda. Bugün Kürt grupların temel olarak kayıp yaşadığını görüyoruz. Mevcut parlamentodaki 275 milletvekilinde Adil Selbi: 58 i Kürt gruplarındı. Yeni oluşacak 325 kişilik parlamentoda ise 57 sandalyesi olacak. Bu yüzde olarak bir kaybın işareti. Şii gruplar arasında da bir dağılma var seçimlerinde dini merciler çok kullanıldı. Ancak bu seçimlerde böyle olmadı. Şii İslami partilerin temeline bakıldığında aslında hepsinin çıkış noktasının Dava Partisi olduğunu görüyorsunuz. Zamanla Dava Partisinden ayrılanlar da 1982 de Irak İslam Yüksek Konseyini kurdular. Diğer taraftan bugün bu iki grup karşı karşıya. Bir de Sadr faktörü var. Sadr yaklaşık 40 milletvekili çıkardı. Sadr Grubunu tek isteği hapishanelerdeki adamlarının dışarıya çıkarılması. Bugün Irak hapishanelerinde en çok Sadr ın adamları var. Sadr Grubu adamlarını hapishanelerden çıkaracak başbakana yanaşacak. Burada bir soru sormak istiyorum. Eğer Maliki ve Irak Ulusal Listesi seçimlere birlikte katılsaydı, bugün ikisinin toplam aldığı 159 milletvekiline ulaşabilirler miydi? Ben bu derece oy alabileceklerini sanmıyorum. Serhat Erkmen: Ben tam tersini düşünüyorum. Çok daha fazla oy alırlar ve daha fazla milletvekili çıkarırlardı. Seçim sistemi de bu durumda çok etkili olurdu. Bu koalisyon güneydeki bütün oyları toplardı. Bağdat da dahil olmak üzere. Habib Hürmüzlü: Şimdi Türkmenler açısından baka bir konuya değinmek istiyorum. Parti başkanları Kerkük ten aday olsaydı, 59 bin oyu tek başına alabilir miydi? 17

19 TUTANAKLARI Erşat Salihi den başkası da olsaydı, ITC den aday olan başkası alamazdı. Hicran Kazancı: Alamazdı. Adaylar önemli olduğu kadar kurumlar da önemlidir. Ersan Sarıkahya: Başka bir konu daha var. ITC için Bağdat yok sayıldı, ekarte edildi. O- yunların bir çoğu Bağdat ta dönüyor. Biz burada pasif kaldık. ITC değil adaylar pasif kaldı. Habib Hürmüzlü: O zaman pasif kalmayacak adaylar gösterilseydi. Hasan Kanbolat: Biraz da Türkiye deki Türkmenlerin seçimlere katılımıyla ilgili konuşmak gerekiyor. Türkmen gençliğinin seçimlere katılmadığına dair iddialar var. Bu konuda elinizde kesin veriler var mı? Habib Hürmüzlü: Türkmen Kültür Merkezi nin verilerine göre, Türkiye de okuyan 376 öğrencinin sadece 4 katılmamıştır. Diğer taraftan ise Türkiye deki Türkmen nüfusu göz önünde bulundurulduğunda katılım oldukça azdır. Ankara daki Türkmenlerin yüzde kaçı geldi? Bence 376 öğrenciyi tartışacağımıza binleri tartışmak daha doğru olur. Bence Ankara daki seçimlerin sadece yüzde 30 u seçimlere katıldı. Gerisi katılmadı. İşte bu noktada biz bu rakamı yüzde 70 lere nasıl çıkarabilirdik. Bunu tartışmalıyız. Burada kuruluşların eksiklikleri vardır. Kimseye çalışmadılar demiyorum. Ama yeterince çalışılmadığını düşünüyorum. Serhat Erkmen: Bakın bazen ne kadar çalışırsanız çalışın seçimlere katılmayacak olan katılmaz. Habib Hürmüzlü: Adil Selbi: Ben buna katılmıyorum. İlgisizlerin en azından yüzde 50 sini kazanabilirsiniz. Seçimler için hazırlıklar doğru yapılmalı. Söylüyorum size bugün Ankara daki hangi kuruluşa giderseniz gidin Ankara da ne kadar Türkmen in yaşadığını kimse bilmez. Elde bu anlamda veriler yok. Hangi mahallede, kim yaşıyor, irtibat adresi nedir? Bu bir kusurdur. Türkiye deki Türkmen kuruluşlarının hiçbirinde ITC ye destek gelmedi. Bunu her yerde söylüyorum. Kimse bize yardımcı olmadı. Bizi yalnız bıraktılar. Artık eleştiri zamanı değil birlik zamanı. Irakiye yi eleştirmek bir fayda sağlamaz. Çünkü koalisyon yapıldı, seçimler bitti. Katılım çok zayıftı. Katılımın zayıf olmasının yanında yurt dışındaki Seçim Komiserliğinin de eksikleri ve yanlış uygulamaları vardı. Hicran Kazancı: Tabii burada kararsızları da hesaba katmak gerekiyor. Biz bunları kazanamadık. Bizim lobimiz hep içeriye dönük çalışmalar yaptı. Biz bu karar- 18

20 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI sızları yönlendiremedik. Niye? Çünkü sisteme bağlı insanlarımız yok. Adil Selbi: 2005 te seçimlerde Türkiye deydim ve 28 bin oy çıkarttık. Ancak 22 bin oyumuz iptal edildi. Biz buna karşı itiraz ettik. Ama kabul edilmedi. Ancak bu önümüzde bize karşı kullanılır. Biz herkes ITC ye versin demiyoruz, ama sandığa gitsin. Bir diğer sorunumuz da aydınlarımızın bölgeye dönüp hizmet etmemesi. Kürt siyasetçilere bakın. Hepsi yurt dışında eğitimini tamamlamış, geri bölgeye dönmüş. Hasan Kanbolat: Değerli katılımcılar, sanırım Türkmen adayların, partilerinin ve Cephe nin seçimlere katılma biçimi, seçim stratejileri, seçmenlerin durumu, yapılması gerekenler ve diğer birçok konuda önemli görüşler ifade edildi ve değerli fikirler dile getirildi. Bu konuşmaların dökümünü internet sitemizden herkesin erişimine açacağız. Umarız tüm bu görüşler, birtakım olayların ve olguların daha kavranmasına katkıda bulunur. Böylece bugünkü toplantımızın sonuna gelmiş oluyoruz. olarak herkese teşekkür ediyoruz. Umarız bu toplantıları sürerlilik içinde daha sık biçimde yaparız. 19

21 TUTANAKLARI AKADEMİK KADROSU Hasan Kanbolat Habib Hürmüzlü Doç. Dr. Veysel Ayhan Doç. Dr. Mehmet Şahin Doç. Dr. Harun Öztürkler Doç. Dr. Özlem Tür Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Dr. Neslihan Kevser Çevik Dr. Didem Danış Dr. Jale Nur Ece Dr. İlyas Kamalov Dr. Bayram Sinkaya Dr. Süreyya Yiğit Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Volkan Çakır Bilgay Duman Ogün Duru Oytun Orhan Sercan Doğan Nebahat Tanriverdi Selen Tonkuş Kareem Uğur Çil Nazlı Ayhan Leyla Melike Koçgündüz Göknil Erbaş Aslı Değirmenci Jubjana Vila Başkanı Danışmanı, Ortadoğu Danışmanı, Ortadoğu - Abant İzzet Baysal Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversites Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi Danışmanı, Ortadoğu Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği Danışmanı, Avrasya Danışmanı, Ortadoğu - Atatürk Üniversitesi Danışmanı, Avrasya Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Danışmanı, Afrika Uzmanı, Ortadoğu Yönetici Editörü Uzmanı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler Uzman Yardımcısı, Karadeniz Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Dr. Seyfi Kılıç Kamil Erdem Güler Çağlayan Arslan DANIŞMA KURULU Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Uzman Yardımcısı, Su Araştırmaları Programı Uzman Yardımcısı, Su Araştırmaları Programı Dr. İsmet Abdülmecid Irak Danıştayı Eski Başkanı Prof. Dr. Hayati Aktaş Karadeniz Teknik Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Hasan Alsancak BP & BTC Türkiye, Enerji Güvenliği Direktörü Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahat Andican Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Dorayd A. Noori Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı Prof. Dr. Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Arslan İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü Başar Ay Türkiye Tekstil Sanayi İşveren Sendikası Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa Aydın Kadir Has Üniversitesi Rektörü Doç. Dr. Ersel Aydınlı Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri Doç. Dr. Veysel Ayhan Ortadoğu Dan., Abant İzzet Baysal Üni., Uluslararası İlişkiler Böl. Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Itır Bağdadi İzmir Ekonomi Üni. Öğretim Gör., Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Böl. Prof. Dr. İdris Bal TBMM 24. Dönem Milletvekili Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Müh. Bölüm Başkanı Kemal Beyatlı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Barbaros Binicioğlu Ortadoğu Danışmanı Prof. Dr. Ali Birinci Türk Tarih Kurumu Başkanı Doç. Dr. Mustafa Budak Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı E. Hava Orgeneral Ergin Celasin 23. Hava Kuvvetleri Komutanı Volkan Çakır Danışmanı, Afrika Doç. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü Dr. Didem Danış Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Prof. Dr. Cezmi Eraslan Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara Üniversitesi ATAUM Müdürü, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Ortadoğu Dan., Ahi Evran Üni., Uluslararası İlişkiler Böl.Başkanı Dr. Amer Hasan Fayyadh Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Cevat Gök Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü Mete Göknel BOTAŞ Eski Genel Müdürü Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü 20

22 DA 14 NİSAN 2010 DA GERÇEKLEŞTİRİLEN IRAK SEÇİMLERİ, TÜRKMENLER VE ITC NİN DURUMU KONULU TOPLANTI Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Habib Hürmüzlü Ortadoğu Danışmanı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. Tuğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dr. İlyas Kamalov Avrasya Danışmanı Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye) Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan) Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Arslan Kaya KPMG, Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Doç. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahir Nakip Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Vekili Doç. Dr. Tarık Oğuzlu Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Murat Özçelik Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi Doç. Dr. Harun Öztürkler Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üni. İktisat Bölümü Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya) Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü TÜRKSOY Genel Sekreter Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kerkük, Irak) Dr. Bayram Sinkaya Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araş. Merk Türkiye-Ortadoğu Araş. Masası Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Şahin Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üni. Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC) Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD) Doç. Dr. Özlem Tür Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü M. Ragıp Vural 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya) Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Par. Milletvekil, St. Petersburg Üni. (Rusya Fed.) Dr. Süreyya Yiğit Avrasya Danışmanı ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU Meliha Benli Altunışık Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bülent Aras Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi İlker Aytürk Bilkent Üniversitesi Recep Boztemur Orta Doğu Teknik Üniversitesi Katerina Dalacoura Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) Fawaz Gerges Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık ) Ahmet K. Han Kadir Has Üniversitesi Raymond Hinnebusch St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) Rosemary Hollis City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Bahgat Korany Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) Peter Mandaville George Mason Üniversitesi (ABD) Emma Murphy Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Başkanı Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Dan., Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Böl. Başkanı 21