Mevsimlik Çalışma Arttı, İşsizlik Azaldı: Nisan, Mayıs, Haziran Dönemi

Transkript

1 Mevsimlik Çalışma Arttı, İşsizlik Azaldı: Nisan, Mayıs, Haziran Dönemi HAZIRLAYAN.0. Prof. Dr. Mustafa DELİCAN İnsan Kaynakları Araştırma Merkezi Doç. Dr. Levent ŞAHİN - İnsan Kaynakları Araştırma Merkezi ÖZET Türkiye genelinde Haziran ayında geçen yılın aynı dönemine göre, işgücüne dahil olanlar.0 bin kişi ( bini erkek, 09 bini kadın) artış göstererek 8.8 bine, istihdam edilenler 7 bin kişi ( bini erkek, 0 bini kadın) artış göstererek.9 bine ve işsiz olanlar da 99 bin kişi (0 bini erkek, 79 bini kadın) artış göstererek. bine ulaşmıştır. Bir başka ifadeyle, Haziran itibariyle işgücüne katılım oranı, geçen yılın aynı dönemine göre, puanlık artışla %,9 a, istihdam oranı 0, puanlık artışla %7, e ve son olarak da işsizlik oranı 0,8 puanlık bir artışla %8,8 e yükselmiştir. yılının ikinci çeyreğindeki işsizlik oranları, aynı yılın ilk çeyreğine göre kümalatif olarak, puan azalma göstermekle birlikte; bir önceki yılın aynı dönemine göre,7 puan artmıştır. yılı ile kıyaslandığında, yılında işsizlik oranlarının, özellikle ekonomik büyümenin yavaşlaması ve küresel krizin etkilerinin devam etmesi nedeniyle daha yüksek seviyelerde gerçekleşebileceği bir önceki raporda açık bir şekilde dile getirilmiştir. Ancak, gözden kaçırılmaması gereken bir diğer husus, yılının ilk aylık dönemine göre, yılının ilk aylık döneminde işgücüne katılma oranlarının kümülatif olarak 8, puanlık bir artış gösterdiğidir. Ayrıca, gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında çok düşük işgücüne katılım oranlarına sahip oldukları bilinse de, özellikle kent alanında kadınların her geçen yıl artan oranlarda işgücüne katılımı ve erkeklere oranla oldukça yüksek işsizlik oranlarına sahip olmaları (Haziran itibariyle %, kadın / %8,7 erkek işsizlik oranı), gözden kaçmamalıdır. Bu noktada, Türkiye işgücü piyasasının özellikle tarım dışı sektörlerde kadınlara yeterli istihdam alanını yaratamadığı ortadadır. yılının ilk çeyreğine göre, ikinci çeyrekte işsiz sayısında meydana gelen düşüşün önemli bir kısmının mevsim etkilerinden kaynaklanan nedenlerle tarımsal nitelikli faaliyetlerdeki artışa ve inşaat sektöründeki hareketliliğe bağlamak yerinde olacaktır. Çünkü, yılının ikinci çeyreğinde tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısı, ilk çeyreğe göre kümülatif olarak.0 bin kişi, inşaat sektöründe istihdam edilenlerin sayısı ise yine kümülatif olarak 90 bin artmıştır. Buna göre, Ocak ayında sırasıyla.7 bin ve.0 bin kişi olan tarım ve inşaat sektörleri istihdamı, Haziran ayında.7 bin ve.9 bin kişiye ulaşmıştır. Üstelik ilgili ekonomik faaliyetlere mevsim etkilerinden arındırılmış olarak bakıldığında, durum çok daha net bir şekilde anlaşılmaktadır. Buna göre, Haziran ayında mevsim etkilerinden arındırılmış tarım istihdam sayısı.98 bin kişi ve inşaat sektörü istihdam sayısı ise.77 bin kişidir. Sayfa / 7

2 RAPOR Türkiye genelinde işsiz sayısı Haziran dönemi itibariyle geçen yılın aynı dönemine göre 99 bin kişi (0 bini erkek, 79 bini kadın) artış göstererek. bine; işsizlik oranı ise 0,8 puanlık bir artışla %8,8 e yükselmiştir. Tarım dışı işsizlik oranı 0,8 puan artışla % e; mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı da yine 0,8 puanlık bir artışla %9,7 ye ulaşmıştır. - yaş grubunu kapsayan genç işsizlik oranının, puanlık bir artışla %7, e ulaştığı Haziran dönemi itibariyle kent işsizlik oranı %0, ve kır işsizlik oranı da %, olarak gerçekleşmiştir. Tablo : Temel İşgücü Piyasaları Göstergeleri İşgücü Piyasası Kriterleri Haziran Kurumsal Olmayan Nüfus (000) ve daha yukarı yaştaki nüfus (000) İşgücü (000) İstihdam (000) İşsiz (000) İşgücüne Katılma Oranı (%),9 7,9 8,8 9,9 0,0 0,,9 İstihdam Oranı (%),7,,0,0,, 7, İşsizlik Oranı (%),0,0,9 9,8 9, 0, 8,8 - Tarım Dışı İşsizlik Oranı, 7,,8,,,,0 - Genç Nüfusta İşsizlik Oranı (%) 0,,,7 8, 7, 9, 7, İşgücüne Dahil Olmayanlar Geçen yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında, tüm işsizlik kriterlerinde daha yüksek oranların görüldüğü Haziran rakamları, Türkiye de yılı sonunda işsizlik oranının çift haneli rakamlara ulaşacağı izlenimini ve beklentisini oldukça güçlendirmektedir. Üstelik artan işsizlik oranı, yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre %, lük bir ekonomik büyüme performansı sergilenmesine rağmen gerçekleşmiştir. İç talepteki kısmi canlanmaya rağmen, yeterli istihdam alanlarını yaratamadığı anlaşılan Türkiye işgücü piyasasını, küresel ekonomideki büyümenin oldukça zayıf bir seyir izlemesi, finans piyasalarındaki risk algısının yüksek olması ve Türkiye nin de içerisinde bulunduğu coğrafyanın gergin bir dönem geçirmesi gibi sebepler oldukça olumsuz etkilemektedir. Sayfa / 7

3 Genel İşsizlik Oranı Tarım Dışı İşsizlik Oranı Mevsim Etk. Arındırılmış İşs. Oranı Genç İşsizlik Oranı Kent İşsizlik Oranı Kır İşsizlik Oranı 8,0,0,0,0 0,0 8,0,0,0,0 0,0 Grafik : Farklı Kriterler Işığında İşsizlik Oranları, Haziran- Haziran, (%) Haziran Haziran Genel İşsizlik Oranı 8,0 8,8 Tarım Dışı İşsizlik Oranı 0,,0 Mevsim Etk. Arındırılmış İşs. Oranı 8,9 9,7 Genç İşsizlik Oranı,7 7, Kent İşsizlik Oranı 0,0 0, Kır İşsizlik Oranı,, yılının birinci çeyreği ile kıyaslandığında, ikinci çeyrekte işsizlik oranları kümülatif olarak, puanlık bir azalma sergilemiştir. Ancak bu azalmanın temel nedeni, mevsimlik çalışmalarda görülen artıştır. 00- yılları arasındaki çeyrek dönemleri kapsayan grafik incelendiğinde görülecektir ki, Türkiye de konjonktürel dalgalanmalar haricinde, genel olarak birinci çeyrek sonunda görülen görece düşük işgücüne katılma ve istihdam oranı ile beraberindeki yüksek işsizlik oranı; ikinci çeyrek ile birlikte yerini daha yüksek işgücüne katılma/istihdam oranına ve daha düşük işsizlik oranına bırakmaktadır. Dolayısıyla, Haziran itibariyle %8,8 olarak gerçekleşen işsizlik oranının üçüncü ve son çeyrekle birlikte artış göstermesi beklenmektedir. Grafik : Çeyrek Dönemler İtibariyle İşgücüne Katılma, İstihdam ve İşsizlik Oranları, 00- (%) Eylül 00- Aralık Eylül 0- Aralık Eylül Aralık İ.K.O. 8, 0,0 9, 8, 9,0, 0, 8, 8, 0,8,0 0,0 0,,9 İstihdam Oranı,,7,,8,7,,0,8,8,8,,9, 7, İşsizlik Oranı,7 0,,, 0,8 9, 8,8 9,8 9,9 8,0 9, 0, 0, 8,8 Sayfa / 7

4 Türkiye de mevsimlik çalışmanın oldukça önemli bir kısmı, tarım ve inşaat sektörlerinde görülmektedir. Buna göre, yılının ikinci çeyreğinde tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısı, ilk çeyreğe göre kümülatif olarak.0 bin kişi, inşaat sektöründe istihdam edilenlerin sayısı ise yine kümülatif olarak 90 bin artmıştır. Ocak ayında sırasıyla.7 bin ve.0 bin kişi olan tarım ve inşaat sektörleri istihdamı, Haziran ayında.7 bin ve.9 bin kişiye ulaşmıştır. Üstelik ilgili ekonomik faaliyetlere mevsim etkilerinden arındırılmış olarak bakıldığında; Haziran ayında tarım sektöründe istihdam edilenlerin sayısının (.98 bin kişi), arındırılmamış sayıdan 89 bin kişi, inşaat sektöründe istihdam edilenlerin sayısının (.77 bin kişi) ise 0 bin kişi daha az olduğu görülmektedir. Bu da mevsimlik çalışmanın ağırlığını ortaya koyan bir diğer perspektiftir. Tablo : İstihdam Edilenlerin Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış/Arındırılmış İktisadi Faaliyet Kolları, Haziran (bin kişi) Mevsim Etkilerinden Arındırılmamış Ekonomik Faaliyetler Mevsim Etkilerinden Arındırılmış Ekonomik Faaliyetler Toplam Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler Toplam Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN Sayfa / 7

5 Tarım ve inşaat sektörlerinde istihdam edilenlerin toplam istihdam içerisindeki oranlarına bakıldığında da aynı durum çok net bir şekilde görülmektedir. Buna göre, genellikle yılın ilk çeyreğinde görece düşük bulunan istihdam oranları, ikinci çeyrekte ciddi oranda artmakta ve üçüncü çeyrekte bu eğilimini korumakta ancak son çeyrek ile birlikte azalma trendine girmektedir. Dolayısıyla, önümüzdeki çeyrekte de mevsimlik çalışmanın Türkiye işgücü piyasası üzerindeki etkisi görülmeye devam edilecektir. Grafik : Tarım ve İnşaat Sektörlerinde İstihdam Edilenlerin Toplam İstihdam İçerisindeki Oranları, Haziran (%) ,,,,,,,9,,8,8,,,9,,,,,9, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7,,7,,, 7 7, 7, Tarım Sektörü,,,,,,,9,,8,8,,,9,, İnşaat Sektörü,,,9, 7, 7, 7, 7, 7, 7, 7,,7,,, 7 7, 7, Mevsimlik çalışmanın önemini gösteren bir diğer unsur, ücretsiz aile işçisi statüsünde istihdam edilenlerin sayısı ve toplam istihdam içerisindeki paylarıdır. Çünkü, mevsimlik çalışanların büyük kısmını tarım sektöründe çalışan ücretsiz aile işçileri oluşturmaktadır. Buna göre, yılının ikinci çeyreğinde ücretsiz aile işçisi statüsünde istihdam edilenlerin sayısının (0.07 bin kişi), ilk çeyreğe (8.7 bin kişi) göre kümülatif olarak. kişi artış gösterdiği ve mevsimlik çalışanların büyük kısmını oluşturduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Sayfa / 7

6 Ağırlıklı olarak tarımsal nitelikli faaliyetleri ihtiva eden ücretsiz aile işçiliğindeki genel eğilime bakıldığında, yılın ikinci çeyreği ile birlikte ciddi bir istihdam artışının görüldüğü ve genel olarak bu yapıyı üçüncü çeyrekte de koruduğu anlaşılmaktadır. Toplam istihdam edilenler içerisinde ücretsiz aile işçisi statüsünde bulunanların oranı, Ocak ayında %,7 iken; Haziran ayında %, e yükselmiştir Grafik : Ücretsiz Aile İşçisi Statüsünde İstihdam Edilenler,, (bin kişi) Ücretsiz Aile İşçisi Grafik : Ücretsiz Aile İşçisi Statüsünde İstihdam Edilenlerin Toplam İstihdam İçerisindeki Oranı, Haziran (%),0,0,0 0,0 8,0,0,0,0 0,0 7 8 Ücretsiz Aile İşçisi,7,9,,,9,,,,9,,,,7,7,,7,, 9 0 Mevsimlik olarak çalıştığından ötürü işgücüne dahil olmadığını belirtenlerin sayısında aylar itibariyle meydana gelecek azalma ya da çoğalmalar da konunun boyutlarına ilişkin bir bilgi sunmaktadır. Buna göre, mevsimlik çalışmadan ötürü işgücüne dahil olmayanların sayısının yılın birinci çeyreğinde yüksek olduğu; ikinci, üçüncü ve hatta dördüncü çeyrekte ise daha düşük seviyelerde bulunduğu görülmektedir. Sayfa / 7

7 Grafik : Mevsimlik Çalışmadan Ötürü İşgücüne Dahil Olmayanlar, Haziran (bin kişi) Mevsimlik Çalışanlar Sayfa 7 / 7