ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Ömer Faruk TEKİN * Öz Son yıllarda yapılan araştırmalar, insanların kitle turizminden ziyade tabiatla, çevreyle, değişik kültür ve yaşayışlarla bütünleşmeyi sağlayacak turizm konseptlerine yöneldiklerini göstermektedir. Alternatif turizm türlerinden yayla turizmi bu bakımdan öne çıkan turizm konseptlerinin başında gelmektedir. Günümüzde insanlar, artık dinlenmek, tatil yapmak, şehrin ve çalışma hayatının stres ve yorgunluğundan kurtulmak için yaylaları tercih etmeye başlamışlardır. Hatta ikinci bir konut almak veya bir devre mülk edinmek için yaylaların giderek daha uygun bulunmaya ve gözde tatil mekânları olarak kabul edilmeye başlandığı görülmektedir. Türkiye, doğal yapının bozulmadığı, yöresel kültürlerin önemli oranda yaşanmaya devam ettiği, sakin ve huzurlu bir hayatın sürdürüldüğü yaylalara sahip bir ülkedir. Sanayileşmenin olmadığı bölgeler olması nedeniyle, doğal, kırsal ve kültürel yapının bozulmadığı bu yaylalarda, yöresel lezzetlere de rastlamak mümkündür. Bu durum, ülkemizde yayla turizminin geliştirilebilmesi için gerekli potansiyelin bulunduğunu göstermektedir. Ancak yayla turizmini geliştirmeye yönelik sistemli ve planlı çalışmaların bulunmaması ve bu doğal güzelliklerin tanıtımında yaşanan aksaklıklar bu potansiyelin ortaya çıkmasını geciktirmektedir. Konya ya bağlı Bozkır İlçesi nin doğal güzellikleri ve tarihi değerleri ile bir eko-turizm bölgesi ve özellikle yayla turizmi bölgesi olma özelliği mevcuttur. Ayrıca ilçe, klasik turizme uyum sağlama potansiyeli taşımaktadır. İlçede, doğal güzellikleri bozulmamış, çok sayıda yayla bulunmaktadır. İlçe, geçmişinin kadim tarihlere dayanmasından dolayı cami, kale, köprü, sarnıç ve han gibi tarihî değerleri barındırmaktadır. Bu çalışmada, Bozkır İlçesinde, yayla turizminin geliştirilebilmesi ve bunun bir kalkınma ekonomisine dönüştürülebilmesi için gerekli potansiyele sahip olup olmadığı değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler Turizm, Alternatif Turizm, Eko-Turizm, Turizmi, Bozkır İlçesi, Bozkır ları * Uzman, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu, ofaruktekin@selcuk.edu.tr

2 1094 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN GİRİŞ İnsanlar, son yıllarda deniz-kum-güneş şeklinde ifade edilen klasik turizmden ziyade doğayla, çevreyle, farklı kültür ve yaşayışlarla bütünleşmeyi sağlayacak alternatif turizm konseptlerine yönelmektedir. Bu alternatif turizm konseptlerinden yayla turizmi bu bakımdan öne çıkan turizm türlerinin başında gelmektedir. İnsanlar, günümüzde artık dinlenmek, tatil yapmak, kent ve iş hayatının stres ve yorgunluğundan kurtulmak için yaylaları tercih etmeye başlamışlardır. Bunun yanında ikinci bir konut almak veya bir devre mülk edinmek için yaylaların giderek daha uygun bulunmaya ve gözde tatil mekânları olarak kabul edilmeye başlandığı görülmektedir. Türkiye tabii güzelliklerin bozulmadığı, yerel kültürlerin ve kırsal hayatın halen yaşandığı bir ülkedir. Türkiye de sessiz, sakin, huzurlu bir hayatın devam ettiği yaylalar bulunmaktadır. Sanayileşme olmadığı gibi, hizmet sektörünün de henüz bulunmadığı bu kırsal bölgelerde yöresel lezzetler de yaşatılmaktadır. Konya nın Bozkır İlçesi tabiî güzellikleri ve tarihî değerleri ile bir eko-turizm bölgesi olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca Bozkır, klasik turizme uyum sağlama potansiyeline sahiptir. İlçede, doğal güzellikleri bozulmamış pek çok yayla bulunmaktadır. İlçe, geçmişinin kadim tarihlere dayanmasından dolayı cami, kale, köprü, sarnıç ve han gibi tarihî değerleri barındırmaktadır. Bu çalışmada, öncelikle alternatif turizm kavramı ve türleri hakkında bir kavramsal çerçeve sunulacaktır. Bozkır İlçesinde, eko-turizmin öne çıkan türü olan yayla turizminin geliştirilebilmesi ve bunun bir kalkınma ekonomisine dönüştürülebilmesi için gereken düzenlemeler üzerinde durulacak, ilçenin turizm potansiyeli değerlendirilecektir. ALTERTANİF TURİZM KAVRAMI VE TÜRLERİ Son yıllarda turizm hareketliliği içinde bulunan tüketicilerin, tüketim eğilimlerinde önemli değişimler yaşanmaktadır. Bu değişimin akademisyenlerce ve sektörün profesyonelleri tarafından dikkatle takip edilmesi ve incelenmesi gereken önemli bir konu olduğu kabul edilmektedir. Turistlerin taleplerindeki bu değişim, yatırımcıları da yeni turizm ürünlerine yöneltmekte, turizmde ürün çeşitliliği sağlamaya götürmektedir (Kılıç ve Kurnaz, 2010: 41). Kitle turizminden farklı bir konsept ve ürün sunumunu ifade eden alternatif turizm kavramı, gittikçe gelişen bir turizm hareketliliği, en yüksek kârlılığın göz önünde tutulması, turistik gelişmenin uzun vadeli programlarla sağlanması, değişime karşı direnç, çevre değerlerine saygı ve çevreyle bütünleşme anlamına gelmektedir. Bu ana konular etrafında, alternatif turizm kavramı denilince akla gelen, yerine göre farklılıklar göstermektedir. Bu kavram şu temel hususlara vurgu yapar (

3 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN - Yeniye ve özele duyulan ilgiye bağlı araştırma isteği, - Küçük gruplarla, diğer insanlarla bir arada olma, sosyal deneyim isteği, - Doğa yürüyüşlerinde, spor etkinliklerinde canlılara ve hayata dair bir deneyim sağlama isteği, - Açık havada yaşama isteği. Gelişmekte olan ülkelerin turizm gelirlerini arttırmak ve sektördeki pazar paylarını arttırmalarının yolu, arz ettikleri turizm ürünlerini ve hizmetlerini çeşitlendirmelerinden geçmektedir. Bu ürünlerin çeşitlendirilmesi alternatif turizm imkânlarının araştırılması ve geliştirilmesiyle olacaktır. Gelişmekte olan ülkeler, ancak bu şekilde sektördeki rakiplerle yarışabilmektedir. Alternatif turizm türleri şu ana başlıklar altında toplanabilir (Öztürk ve Yazıcıoğlu, 2002: ; Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2012: 13): Tablo 1: Alternatif Turizm Türleri Eko-Turizm Turizmi 1095 Kongre Turizmi Kırsal Turizm Golf Turizmi Macera Turizmi Spor Turizmi Kültür Turizmi Termal Turizm Gençlik Turizmi Botanik Turizmi Yat Turizmi Kış Turizmi Özel İlgi Turizmi İnanç Turizmi Sağlık Turizmi Alternatif turizm kavramı, sıklıkla, yeşil turizm, soft Turizm, eko-turizm gibi kavramlarla aynı manalarda kullanılmaktadır. Kitle turizminden farklı anlayışla tasarlanan alternatif turizmde, grup halinde tüketimden ziyade bireysel turlar ön planda tutulmaktadır. Konaklama için büyük tesislerin yerine küçük ve orta boy işletmelerin tercih edilmesi söz konusudur. Bu yaklaşımdan hareketle, turistlerin konaklama ihtiyaçları, yerel ve kültürel unsurların temel alındığı bir tarzda döşenmiş küçük birimlerde gerçekleşmektedir. Yolculukta charter yerine tarifeli seferler tercih edilmekte veya kara, hava, deniz ulaşım araçlarının birbirinin yerine kullanılabileceği bir durum söz konusu olmaktadır. Kitle turizmindeki grup olmanın getirdiği düşük maliyet anlayışının tersine alternatif turizm hizmetinden faydalananlar daha fazla ödemeyi kabul eden turistlerdir ( Alternatif turizm denilince inanç turizmi, kültür turizmi, tarih turizmi, sağlık turizmi, yayla turizmi, kayak turizmi, mağara turizmi, akarsu turizmi, dağ turizmi ve av turizmi akla gelen turizm türlerinden bazılarıdır. Anlaşıldığı üzere bu turizm türlerinin hepsi doğal, coğrafî, tarihî ve

4 1096 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN kültürel değerler üzerine tesis edilmiştir. Dolayısıyla tabiatı etkilemek ve değiştirmek yerine tabiatla uyumlu olmayı amaçlayan ve tabiata zarar vermeden ondan yararlanmayı sağlayan turizm faaliyetleridir. Tabiattan, onu koruyarak faydalanmak ise turizmin hammaddesinin korunması manasına gelmektedir. Turizmin ekonomik etkilerinden uzun yıllar yararlanılmak isteniyorsa, turizm faaliyetleri ile çevresel uyumun sağlanması gerektiği kabul edilmelidir (Yıldız ve Kalağan, 2008: 44). ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ Alternatif turizm türleri içinde eko-turizm son yıllarda öne çıkan turizm faaliyetlerinden biridir. Eko-turizm faaliyetleri arasında en fazla talep göreni ise yayla turizmi dir. turizminin, son yıllarda, Türkiye'de en çok gündeme gelen turizm şekli olduğunu söylemek mümkündür. lar, tabii güzellikleri yanında yerel, kültürel, sosyal ve etnolojik özellikleri ile eko-turizme yönelik kullanım ve ekonomik kâr imkânları sunmaktadır. Bu turizm türü, genellikle Doğu Karadeniz Bölgesi yaylalarında gelişme göstermiştir. Ancak Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgesi nde de bu turizmin gelişmesine uygun yaylalar mevcuttur. Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulan yayla turizminin geliştirilmesi için yapılan planlamada, Doğu Karadeniz Bölgesi nde 26 yöre turizm merkezi olarak belirlenmiş ve bu yörelerden 12'si için İller Bankası nca "çevre düzeni planları" yapılmasına karar verilmiştir ( turizmi, tatillerini alışılmadık şekilde, temiz hava, bol oksijen, kaynak suyu içeren tabii ortamlarda geçirmek isteyenlerin yaylalara giderek yaptıkları gezileri ifade etmektedir. Türkiye nin yaşam kültürü çeşitliliği içinde yayla hayatı çok önemli bir yer tutar. Türkiye nin yaylaları, bütün dünyanın giderek daha çok birbirine benzemeye başladığı günümüzde, geçmişten gelen ve günümüz modern yaşamına göre belli bir çekiciliği olan, gizemli yerlerdir. lar; taptaze havası, tertemiz ve buz gibi soğuk suları, yazın en sıcak günlerinde bile ferahlık veren serinliği, büyüleyici güzellikteki manzaraları ile her geçen gün daha cazip yerlere durumuna gelmektedir. Doğal güzelliklerin bozulmadığı bir çevrede yaşayan pek çok yabanî hayvan ve bitki, sadece belgesellerde görülen o sanal âlemden kurtarıp gerçek hayatın bir parçası kılar. Bu özellikleri ile yaylalar, turizm sektöründe giderek daha fazla önem arz etmektedir ( Turizm sektörünün önde gelen kuruluşları ve akademisyenlerce, önümüzdeki yıllarda turizm anlayışında önemli değişmeler yaşanacağı, kitle turizmine yönelik taleplerde azalma görülürken, tabiatla bütünleşen, çevreye duyarlı, değişik kültür ve yaşam biçimlerini tanımaya imkân sağlayan alternatif turizm ürünlerine yönelik taleplerin artacağı öngörülmektedir. Bozulmamış tabii güzellikleri, yaşayan yöresel kültürleri, huzuru ve sakinliğiyle Türkiye nin yayları da bu alternatif turizm faaliyetleri için uygun turistik değerleri barındırmaktadır.

5 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Türkiye nin gelişmekte olan bir ülke olması, doğal ve kırsal yaşam alanlarında, kültürel değerlerin ve doğa mirasının büyük bölümünün varlığını hâlâ canlı bir şekilde sürdürüyor olması, Türkiye nin pek çok yöresinde yayla turizminin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için büyük bir potansiyelin varlığını göstermektedir. Bununla beraber, eko-turizm anlayışıyla işletilen mekânların sayısının az olması, buralarda gerçekleştirilen faaliyetlerin imkânsızlıklar sebebiyle sınırlı ölçülerde kalması, çirkin yapılaşma, hava, su ve toprak kirliliği, bilgi, personel ve tanıtım yetersizliği gibi bir sürü sorun bulunmaktadır (Yücel, 2004: 1) BOZKIR İLÇESİNİN ALTERNATİF TURİZM POTANSİYELİ VE YAYLA TURİZMİ Konya ya 116 km uzaklıkta olan Bozkır ilçesi Konya nın güneyinde yer alır. Konya ya bağlı bir ilçe olmasına rağmen Akdeniz Bölgesi içerisindedir. Denizden yüksekliği 1162 m dir. Bozkır ı doğudan Karaman ili, güneyden Hadim ilçesi ve Antalya ili, kuzeyden Çumra ile Akören ilçeleri ve batıdan Seydişehir, Ahırlı ve Yalıhüyük ilçeleri çevrelemektedir. Çarşamba çayı Bozkır ın ortasından geçerek Çumra ovasına doğru akar. Konya nın 31 ilçesinden biri olan Bozkır ın yüzölçümü 1949 kilometrekaredir (Şafakçı, 2013: 3-4; Taş, 2011: 39). Fotoğraf 1: Bozkır İlçesi Genel Görünüm Kaynak: Bozkır, Çarşamba Çayı nın geçtiği vadide kurulmuş bir ilçedir. Torosların en yüksek kısımlarının bu bölgede bulunması sebebiyle ilçenin güney tarafı çok yüksek tepe ve dağlardan oluşmaktadır. Geniş, yüksek yaylalar ve bağ alanları bu bölgede hâkimdir. İlçenin en önemli

6 1098 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN akarsuyu olan Çarşamba Çayı ilçe sınırları içinden doğarak, Çumra ilçesi sınırlarına kadar ulaşmakta ve Apa Barajı na dökülmektedir. İlçenin diğer akarsularından Göksu'nun bir kolu Gökdere, Hadim İlçesi hudutları içinden doğmaktadır. Çağlayan Göleti, Sarıot Gölü, Dipsiz Göl ilçe sınırları içinde bulunan doğal güzelliklerdendir (MEVKA, 2014: 2). Bozkır ın Turizm Değerleri ve ları Bozkır ilçesi doğal güzellikleri ve tarihî değerleri ile bir eko-turizm bölgesi özelliği göstermektedir. Ayrıca deniz-kum-güneş üçlüsü şeklinde ifade edilen klasik turizme uyum sağlama potansiyelini de taşımaktadır (MEVKA, 2014: 16). Tablo 2: Bozkır ın Turizm Değerleri Tarihî ve Kültürel Değerler Abdal Damı Tepesi Öreni (Hamzalar) Baş Ören (Hamzalar) Çataloluk sı Örenyeri İsaura - Zengibar Kalesi (Ulupınar) Kışla Tepesi Öreni (Hamzalar) Örenyeri (Sarıoğlan) Taşlıtepe Örenyeri (Sarıoğlan) Sarıot sı Örenyeri (Dere) Dibektaşı Örenyeri (Dere) Tosuntaşı Örenyeri (Dere) İkidelikli Mevkii Örenyeri (Merkez) Kale (Hamzalar) Sazlı Höyük (Sazlı) Harmanpınar Köyü Eski Camii Hisarlık Beldesi Asarlık Camii Karaardıç Köyü Camii Üçpınar Beldesi Kurşunlu Camii III. Derece Arkeolojik Sit Alanı III. Derece Arkeolojik Sit Alanı I. Derece Arkeolojik/Doğal Sit Alanı I III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Cami Cami Cami Cami

7 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN 1099 Üçpınar Beldesi Ulu Camii Asarlık Camii (Hisarlık) Kurşunlu Camii (Üçpınar) Büyük Camii (Bozkır Merkez) Cami Çeşmesi (Bozkır) Hamzalar Beldesi Çeşmesi Aşağıoluk Çeşmesi Aktaş Köprüsü Eski Taş Köprü Çarşamba Köprüsü Dere Han Hamzalar Beldesi Sarnıcı Orhaniye Beldesi Sarnıcı Doğal Güzellikler Sarot sı Sülek sı Tufanderesi sı Tosun Taşı sı Keklik Oluğu sı Akçapınar sı Babuşçu sı Çat sı Hisarlık sı Arslantaş sı Dikilitaş sı Perşembe sı Söğüt sı Çarşamba Çayı Gökdere Tilki Deresi Bolat Deresi Sarıot Gölü Dipsiz Göl Cami Cami Cami Cami Çeşme Çeşme Çeşme Köprü Köprü Köprü Han Sarnıç Sarnıç Akarsu Akarsu Akarsu Akarsu Göl Göl

8 1100 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Eğri Göl Çağlayan Göleti Kızılöz Göleti Göl Gölet Gölet Kaynak: MEVKA, 2014; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011 den yararlanılarak hazırlanmıştır. Zengibar Kalesi Antik çağda İsaura Eyaletinin başkenti olan Bozkır İlçesi nin en kıymetli turizm varlıklarından birisi tarihî Zengibar Kalesidir Bölgenin tarihi milattan önce 18. yüzyıla uzanmaktadır. Bir dönem Hitit Krallığı nın hüküm sürdüğü, takip eden dönemlerde Lidyalıların, Perslerin, Kimmerlerin, Romalıların ve Bizanslıların egemen olduğu bölge milattan sonra 11. yüzyıldan itibaren de Türklerin hâkimiyetine geçmiştir ( Fotoğraf 2: Zengibar Kalesi Kaynak: Büyük Camii Çarşamba Çayının hemen kenarında bulunan Büyük Cami yer yer neoklasik özelliklerin göze çarptığı kareye yakın bir plana sahiptir. Caminin ahşaptan yapılmış mihrabı üzerindeki kitâbede 1286 (Miladî 1869) yazılı olması sebebiyle caminin bu tarihte yapıldığı kabul edilmektedir ( Asarlık Camii Bozkır'daki Osmanlı devri eserlerinden biri olan cami 1282 (Miladî 1865) yılında yapılmıştır. Hisarlık (Asarlık) Beldesi nde bulunan Asarlık Camii ahşap işçiliğinin mükemmelliği

9 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN ve freskoları (duvar süslemeleri) bakımından ayrı bir önem taşımaktadır. Kısa, tek minaresi sarı pör taştan yapılmış, tek şerefeli ve sekizgen kaide üzerine inşa edilmiştir. Asarlık Camii "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilmiş ve Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir (MEVKA, 2014: 18). Kurşunlu Camii Üçpınar Beldesi Hocaköy mahallesinde bulunan Kurşunlu Camiinin başlangıçta düz toprak damlı ve ahşap bir yapı olarak inşa edildiği, daha sonra duvarlarının kalınlaştırılıp, üzerinin kubbe ile örtüldüğü belirlenmiştir. Önce çinko ile kaplanan kubbelerin daha sonra kurşunla kaplatılmasından dolayı ismi de Kurşunlu Camii olarak söylenmeye başlanmıştır. Kurşunlu Camii içindeki süslemeler de dikkat çekicidir. "Korunması Gerekli Kültür Varlığı" olarak tescil edilen cami, Vakıflar Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir (MEVKA, 2014: 18). Çarşamba Çayı 65 km uzunluğundaki Çarşamba Çayı nın asıl kaynağı Sarıot sı ndan doğar. Bozkır ilçe merkezinden geçerek şehri iki parçaya ayırır. Kapalı havza akarsularının en önemlilerindendir. Çayın asıl kaynağı, Seydişehir taraflarından gelen kol ile birleşir (Özkan, 2010: 22). Fotoğraf 3: Çarşamba Çayı ve Tarihî Köprüsü 1101 Kaynak: Çarşamba Köprüsü İlçenin ortasından geçmekte olan Çarşamba Çayı üzerinde Merkez Büyük Camii önünde bulunmaktadır. Üç gözlü köprünün boyu 21 metre, genişliği 3.85 metredir. Sadece yayalar tarafından kullanılan köprü araç trafiğine kapalıdır. Diğer adı Muahede Köprüsü olan Çarşamba

10 1102 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Köprüsü nün Selçuklular döneminde inşa edildiği sanılmaktadır. Köprüde aslına uygun olarak bakım ve tamiratlar gerçekleştirilmiş, mevcut korkulukları sonradan yapılmıştır ( Sarıot sı Toros Dağları nın 2200 metre yüksekliğinde ve Bozkır ilçesine 35 kilometre uzaklıkta bulunan yayla, adını buralarda bolca açan sarı çiçeklerden almaktadır. Çarşamba Çayı nın ilk kaynağı Sarıot sı ndan doğmaktadır. yakınlarında Aygır Şelâlesi, Sarıot Gölü ve Roma dönemine ait olduğu düşünülen ören yerleri bulunmaktadır. Yine yaylaya çok yakın bulunan iki mağaranın duvarlarında, tahribat görmüş (Yılmaz, 1985) figürler ve kabartmalar olduğu bilinmektedir. ayrıca Sülek sı na ve Dipsiz Göl e de yakın mesafede bulunmaktadır. Fotoğraf 4: Sarıot sı Kaynak: Sarıot Gölü Bozkır İlçesi ne bağlı Dereköy yakınlarındaki Sarıot sı ndadır. Aygır mevkiinden doğan Çarşamba Çayı na 4 adet düdenle bağlantısı vardır. Yaz aylarında kurumaktadır. Alanı yaklaşık 100 hektardır. Gölde, angut, dağ ördeği, balıkçıl kuşları görülmektedir. Derinliği yer yer bir-iki metre olan gölün alanı ise 1 kilometrekaredir (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011: 37).

11 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN 1103 Fotoğraf 5: Sarıot Gölü Kaynak: Sülek sı Bozkır İlçe merkezine 25 km mesafede bulunan Sülek sı, Ahırlılı göçerler ve Antalyalı yörüklerle birlikte kullanılmaktadır. nın yakınlarında Dipsiz Göl olarak bilinen bir krater gölü bulunmaktadır. etrafında geniş düzlükler ve su kaynakları mevcuttur. Fotoğraf 6: Sülek sı ve Dipsiz Göl Kaynak:

12 1104 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Dipsiz Göl Bozkır İlçesi, Sülek sı mevkiinde bulunan, çevresi yaklaşık 500 metre, derinliği 33 metre olan gölün alanı yaklaşık 2 hektardır. Gölün dibinde volkanik bir akıntı vardır. Gölde sazan, yağ balığı yaşamaktadır. Göl kenarında yaban ördekleri görülmektedir (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2011: 38). Tablo 2 de adı geçen tarihî değerlerin ve doğal güzelliklerin hepsinden tek tek bahsetmek bu çalışmanın kapsamını aşmaktadır. Ancak tabloda ve fotoğraflarda görüldüğü gibi Bozkır da, sadece yayla turizmi veya eko-turizmin değil, alternatif turizmin pek çok türünün geliştirilebilme potansiyeli mevcuttur. Bu veriler ışığında bir değerlendirme yapılacak olursa, turizm faaliyetlerinin yapılabilmesi ve geliştirilebilmesi için birinci derecede önem arz eden faktör coğrafî konumdur. Sıcak ve soğuk iklim kuşaklarından çok ılıman iklim kuşaklarının en fazla ilgi duyulan turistik mekânlar olduğu bilinmektedir. Bu iklim kuşakları bu özelliklerinden ötürü en eski medeniyetlerin kurulmasına sahne olmuştur. Turizm faaliyetlerinde etkili olan ikinci faktör fizikî coğrafya koşullarıdır. Deniz, göl, ırmak, gölet, baraj, kaplıca alanları, mağaralar, yaylalar ve yeryüzündeki çeşitli kabarık ve çukur yüzey şekillerinin bulunduğu alanlar, kanyonlar, vadiler birer turizm alanıdır. Turizm faaliyetinin oluşmasındaki üçüncü faktör ise tarihî ve kültürel değerlerin varlığıdır (Güngördü, 2003: ten aktaran Özkan, 2010: 64). Bu üç faktöre göre incelendiği zaman, Bozkır ın tabii ve beşerî değerler bakımdan zengin bir turistik yapıya ve potansiyele sahip olduğu görülmektedir. Ama ilçede turizm faaliyetleri henüz gelişme göstermemiştir. Orta Toroslar ın eteğinde kurulmuş olan Bozkır İlçesi, tarihi çok eskilere dayanan bir yerleşim yeridir. Bozkır, tarih sahnesinde yerini aldığı antik dönemlerden günümüze kadar, bünyesinde değişik toplumları barındırmış, birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır (Özkan, 2010: 64). Toros Dağları nın yüksek düzlüklerinde pek çok yayla bulunmaktadır. Tablo 2 de adları görülen, Bozkır a bağlı yaylaların çoğu metre yüksekliktedir. Bu yaylalar yöre hayatının ve yaylacılığın halen yaşandığı, toprakları verimli, büyük düzlüklerdir. Bu yaylalarda dereler, göller gibi doğal güzellikler yanında, buraların köklü yerleşim yerleri olduklarına dair antik ve tarihî kalıntılar bulunmaktadır. Bazı yaylaların yakınlarında çok eski mağaraların olduğu, mağara duvarlarında oyulmuş kabartma resimler, antik dönemlere ait figürler bulunduğu belirtilmektedir (Yılmaz, 1990). Bu bilgilerden hareketle söylenebilir ki, Bozkır yaylalarının turizme açılması durumunda konuklar sadece doğal güzellikleri görmeyecek, bunun yanında yöre hayatını yaşayarak öğrenecek, tarihî kalıntıları da gezebilecektir. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın yayınladığı Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı nda turizmin geliştirilmesine yönelik vurgulanan hususlar (2007), Bozkır İlçesi nde eko-

13 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN turizmin özellikle yayla turizminin geliştirilmesi için uyarlandığı zaman, yapılması gerekli şu noktalar öne çıkmaktadır: Bozkır mahalle ve yaylalarında yaşayan yerel halkın, turistik ürün, hediyelik eşya yapımı, servis, kalite ve işletme yönetimi konusunda eğitilmesi gerekmektedir. Bozkır yöresinin ekolojik ve etnografik özelliklerinin sergileneceği müze evlerin açılması için çalışma başlatılmalıdır. Kültür Köyleri Projesi kapsamında Bozkır köy kültürünü korumak, geliştirmek ve değerlendirmek amacıyla otantik özelliği olan köyler kurulmalıdır. Bozkır yöresinde pansiyonculuğun geliştirilmesi için maddi ve teknik destekler sağlanmalıdır. Yöre halkına pansiyonculuk ve doğa turizmine yönelik eğitim verilmelidir. Turizm alanlarına girişlerde kabul noktaları oluşturulmalı ve buralarda ziyaretçilere farklı güzergâhları ve yöresel özellikleri gösteren dinlenme noktalarını, turistik rota ve güzergâhları gösteren haritalar sunulmalıdır. Yönlendirmeyi ve bilgilendirmeyi kolaylaştırıcı bilgilendirme ve yön levhaları konulmalı, varsa iyileştirilmeli, içeriği zenginleştirilmelidir. Eko-turizm ve yayla turizmi için kullanılacak alanlarda, barınak, çeşme, wc, mesafe ve yön levhalarının tamamlanması, trekking rotalarının Küresel Yer Belirleme Sistemi (GPS) ile uydulara tanıtılması gerekmektedir. Bozkır ın yöresel kültür ve doğal güzelliklerinin araştırılmasına ve bu verilerin bilimsel anlamda gösterimine imkân sağlayacak araştırma istasyonları ve doğa- bilim müzeleri kurulmalıdır. Bozkır yöresine ait turistik değerleri tanıtan bilgilendirme kitapları ve ayrıntılı bölge haritaları ve broşürler bastırılmalıdır. Turizmin geliştirilmesi düşünülen alanlara ulaşımın sağlanacağı yollar düzeltilmeli, sağlık ve güvenlik sorunları çözülmeli, bu alanlarda ciddi bir altyapı çalışması yapılmalıdır. E-tanıtım, e-pazarlama ve e-ticaret gibi yeni gelişmekte olan ve turizmi etkileyen teknolojilere önem verilmelidir. Hedef kitle belirlenmeli ve bölge odaklı tanıtım ve pazarlama yapılmalıdır. Kamu sektörü, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının iyi yönetişim çerçevesinde uygulayıcı olmaları sağlanmalıdır. 1105

14 1106 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN Bozkır ve yöresinin tanıtımı ve turizme kazandırılmasında devlet kurumlarının özel sektöre ve sivil toplum kuruluşlarına destek vermesi, işbirliği içinde hareket edilmesi hususunda bütçe, fon, teşvik ve kredilerde farklı yaklaşımlar geliştirilmelidir. Turist rehberlerine eğitim vermekte olan üniversiteler veya meslek kuruluşları ile işbirliği sağlanmalıdır. SONUÇ Bozkır ın, doğal güzelliklere, tarihî ve kültürel değerlere dayalı olarak yapılan alternatif turizm türlerinin pek çoğu için belli bir potansiyele sahip olduğunu söylemek mümkündür. Kırsal turizm, yayla turizmi, açık hava doğa sporları turizmi, mağara turizmi, eko-turizm, av turizmi, doğa ve kuş gözlemciliği ve gastronomi turizmi gibi alternatif konseptler için koşullar uygun hale getirilebilir. Ancak burada belirtmek gerekir ki, yöre halkının turizm hakkında bilinçlendirilmesi ve turizm bakış açısına sahip olmalarının sağlanması bu konuda verim alınmasını kolaylaştıracaktır. Devlet kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları tarafından, hangi turizm türü için çalışma yapılıyor ise halka bu konuda eğitimler verilmeli, turizm dönemi için hazırlık yapılması sağlanmalıdır. Ancak öncelikle ulaşım, güvenlik, sağlık, altyapı, üstyapı, konaklama ve beslenme sorunlarının çözülmesi gerekmektedir. Bu sorunlar çözüme kavuşturulduktan sonra yörenin turizme açılması ve tanıtılması aşaması önem arz etmektedir. Bu aşamada, reklam, imaj ve vizyon yönetimi ilkelerinden yararlanılması yerinde olacaktır. Sosyal medya ağları, yerel ve ulusal medya, hemşehri dernekleri ve hatta yayla şenlikleri bölgede eko-turizmin ve yayla turizminin geliştirilmesi ve tanıtılması için önemli araçlar olarak görülmeli ve yöreyi tanıtan her imkândan yararlanılmalıdır. Yörenin sembolü olabilecek doğal güzelliklerin, tarihî eserlerin maketleri yapılmalı, hediyelik eşya, oyuncak gibi çeşitleri çoğaltılmalıdır. Hedef kitle belirlenerek bölge tanıtımı yapılmalıdır. Bu bağlamda, turizm dönemlerinde ulusal gazetelere yöreyi tanıtan reklâmlar verilebilir. Türkiye de hatta dünyada yapılan turizm, kültür ve gastronomi konulu fuar, konferans, sempozyum gibi etkinliklerde yörenin turistik değerlerinin, kültür ve yaşam tarzının yanında yöresel lezzetlerinin ve mutfağının da tanıtılması ilgi arttıran bir faktör olacaktır.

15 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN 1107 KAYNAKÇA Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2011), Konya İl Çevre Durum Raporu, Konya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, ÇED Hizmetleri Şubesi, Konya. Güngördü, Ersin (2003), Türkiye nin Turizm Coğrafyası, Nobel Yayınları, Ankara. Kılıç, Burhan ve Kurnaz, Alper (2010), Alternatif Turizm ve Ürün Çeşitliliği Oluşturmada Ekolojik Çiftlikler: Pastoral Vadi Örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi 2/4, ss Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007), Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı , Yayın No: 3085, Ankara. MEVKA (2014), Bozkır İlçe Raporu, Mevlana Kalkınma Ajansı. Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2012), TR52-12-TD02/06 Konya Turizminin Çeşitlendirilmesine Yönelik Eko Turizm Eylem Planı Projesi, (TR52-12-TD02 Teknik Destek Programı), T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü, Konya Şube Müdürlüğü, Konya. Özkan, Nazmiye (2010), Bozkır İlçe Merkezi nin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya. Öztürk Yüksel ve Yazıcıoğlu, İrfan (2002), Gelişmekte olan Ülkeler için Alternatif Turizm Faaliyetleri Üzerine Teorik Bir Çalışma, Gazi Üniversitesi, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 2, ss Şafakcı, Hamit (2013), Bozkır da Madencilik ( ), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya. Taş, Mustafa (2011), Bozkır da Sosyal ve Dinî Hayat, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya. Yıldız Zafer ve Kalağan Gökhan (2008), Alternatif Turizm Kavramı ve Çevresel Etkileri, Yerel Siyaset Dergisi, Kasım, ss Yılmaz, Mustafa (1990), Bozkır ve Çevresinin Tarihî Coğrafyası, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya. Yılmaz, Mustafa (1985), Bozkır ve Çevresindeki Eski Eser Tahribatı ve Alınacak Önlemler, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 34 S. 1-2, ss Yücel, Sunay Ünlü (2004), Turizmi, TÜR-SAB Ar-Ge Departmanı, Mayıs, h.htm,

16 1108 ALTERNATİF BİR TURİZM TÜRÜ OLARAK YAYLA TURİZMİ VE BOZKIR İLÇESİNİN