Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II

Transkript

1 tmmob makina mühendisleri odası Trakya'nın Bugünü ve Geleceği İçin... Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II BİLDİRİLER KİTABI EDİRNE mmo yayın no: 0 KASıM 997

2 tmmob makina mühendisleri odası Sümer Sk. No:6/A Demirtepe, ANKARA Tel: (0) Fax: (0) 65 mmo yayın no: 0 ISBN BU YAPITIN YAYIN HAKKI MMO'NA AİTTİR KAPAK TAŞARIMI DİZGİ ve MİZAMPAJ BASKI DİNÇER METE HAMZA CURA HAMZA CURA ESER MATBAACILIK EDİRNE Tel: (084) 5 8

3 Trakya'nın Bugünü ve Geleceği İçin... Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 0608 Kasım 997 MMO, bu bildirideki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. Sanayileşmenin Kentleşme Üzerindeki Etkileri Mergup NURENGİN EDİRNE Yük.Mim., T.Ü. MühMim. Fakültesi tmmob makina mühendisleri odası

4 [] Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 49 SANAYİLEŞMENİN KENTLEŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Mergup Nurengin* Sanayileşmenin kentleşme üzerindeki etkilerini araştırırken sanayileşmeyi ayrı ayrı inceleyip sonunda müşterek bir sonuca varmak gerekmektedir. A) SANAYİLEŞME Dünyada İlk Sanayileşme Hareketleri ve Endüstri Devrimi Teknoloji ile bilimin ilişki uygarlığın gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bilime dayanamayan bir teknoloji nasıl düşünülemiyorsa teknolojinin oluşturduğu olanaklardan yararlanmayan bir bilimden söz etmek imkansızdır. Bilginin uygulanmaya konması teknolojiyi yaratır. Teknoloji de insanın yaşam biçimini, üretim araç ve yöntemlerini değiştiren makinalar ortaya koyarak endüstriye dönüştürür. Endüstri devrimi İngiltere'de buharlı makinaların kullanılması ile başlar. İnsan ve hayvan gücü yerine buhar ve elektrik gücüyle çalışan fabrikaların kurulmasıyla da büyüyerek gelişmeye başlar ' lere gelindiği zaman İngiliz halkının büyük bir kısmı endüstri merkezlerinde toplanmaya başlayan işçilere dönüşür. 9. Yüzyılın ikinci yarısında Avrupa ülkelerini etkisi altına alan bu endüstrileşme hızla daha sonra Amerika'ya da geçer. Endüstri devrimine yol açan iki önemli etken vardır. Teknolojik uygulamaya elverişli bilginin birikimi, Ticaret olanaklarının büyük boyutlar kazanması... Gerek bilimi, gerekse de sanayileşmeye dönüşen teknolojiyi niteleyen en önemli özellik her iki sahada başlayan gelişmenin hiç durmaması giderek daha büyük bir gelişme göstermesidir. Bu 9. ve 0. Yüzyıllarda hatta. yüzyıla girerken de son derece canlı bir dönem sergilemektedir. Sanayileşmenin Toplum Üzerindeki Tesiri: Yukarıda 850'lerde İngiliz halkının büyük bir kısmı endüstri merkezlerinde toplanmaya başlayan işçilere dönüşmüştür demiştir. Bu olay sanayileşmenin insan toplumu üzerindeki ve onun sosyal yapısındaki en büyük değişimi ortaya koymuştur. Batıda 850'lerde yanı 9. Yüzyılda endüstrileşme ile başlayan kentlere göç olayı Türkiye'de 0. Yüzyılın ikinci yarısında yaşanmıştır. Özellikle büyük kentlerin çevresinde oluşan sanayinin, başka bir ekonomik hareketliliğin oluşturduğu eski kenti ne ölçüde olumsuz etkilediğini son yıllarda hep birlikte yaşıyoruz. * Yük.Mim.,T.Ü.Müh.Mim.Fakültcsi

5 TVakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 50 Sanayileşmenin meydana getirdiği işçi potansiyeli kırsal yaşamdan kentsel yaşama geçişteki bir takım toplum sancılarını da beraberinde geliştirmiştir. Her şeyden önce insanı sanayinin en değersiz bir aracı olarak gören bir sanayileşme politikası doğmuştur. Herkes şunu kabul etmelidir ki; topluma sanayileşmenin getirdiği kadar götürdükleri de vardır. Bunca sömürgen ortamda plansız ve programsız olarak yürütülen sanayileşme çabalarımızın fabrikaların milli servete yaptığı katkı yanında tarım alanında veya kentleşmede yarattığı zarar hiç hesap edilmemektedir. Kentlerimiz son 40 yılda daha önceki nüfusların 50 misli nüfus artışı ile karşı karşıya. Bunun neticesinde en büyük tesiri olan çarpık kentleşme, insan onuruna yakışmayan ilkellikte oldu ve hala da olmaya devam etmektedir. B) KENTLEŞME Sanayileşmenin Kentleşme Üzerindeki Etkisi ve Çarpık Kentleşme Sanayileşme çağının meydana getirdiği ve günümüze kadar uzanan hızlı bir gelişme yarışı, ortaya bir takım gerçekleri de beraberinde getirmiştir. Kentlerde aşırı nüfus artışı olmuştur. Doğal kaynaklar hızla tüketilmektedir. Çevre kirliliği (suhavatoprak kirliliği) oluşmuştur. Doğal ürünler arasındaki ekolojik denge bozulmuştur. Gelişmiş ülkelerin geniş ekonomik imkanları ve dengeli nüfusları nedeniyle başarıya ulaşma olanakları bize göre daha çoktur. Ülkemizde ise aşırı nüfusların kırsal kesimden kente göçler ve hızlı çarpık kentleşme, kentlerin nüfus patlaması sonucunda plansız ve denetimsiz olarak gelişi güzel alt yapışız estetik kaygıdan uzak bir şekilde şehrin merkezinden dışa doğru büyümektedir. Bu durum çevrede, insanca yaşama imkan vermeyen ilkel bir takım yerleşmelerin kenti sarmalayıp kuşatmasına; şehrin merkezinde ise mevcut dokunun tahribine, tarihsel, kültürel ve doğal değerlerin yok olmasına yol açmaktadır. Bunların nedenlerini de şöyle sıralayabiliriz: Şehire Göç Olayı : Çok hızlı gelişmiştir ve devam etmektedir. Hükümetler bu olay karşısında tebbir almamış ve aciz kalmışlardır. Hatta göç özendirilmiştir. İmar afları çıkarılmış, politik nedenlerle tapular verilmiş, arsa dağıtımları yapılmıştır. Bütün bunlar özendirici nedenler olup, göçü körüklemiştir. Şimdi artık kente sadece iş bulmak için değil kent toprağının yağmalanması için de gelinmektedir. Yani bir nevi arsa sekulasyonculuğu yapılmaktadır. Şehir imar planları yapılmıştır ancak bu planlar anormal büyüyen nüfusun ve ihtiyaçların gerisinde kalmıştır. Kentleşme imar planını izleyeceğine,imar planlama kaçak yapılaşmayı yasallaştırmak için kullanılmıştır. Siyasetçiler planlamayı ciddiye almamışlardır. Yönetimlerin kendi politik görünüşleri doğrultusunda otorite boşluğundan da yararlanıp keyfi uygulamalar yapmışlardır.

6 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 5 Bu olaylar sonuçta çevre kirliliğine, toplumsal mutsuzluğa, tarihsel ve kültürel değerlerin yok olmasına, kaynak israfına asayişsizliğe ve kent rantlarının kamu dışında yağmalanmasına neden olmaktadır. Sanayileşme İle Kentlerde Oluşan ToprakSuHava Kirliliği Toprak Kirliliği: Günümüzde nüfus artışındaki patlama sanayileşmenin ilerlemesi ve bunlara bağlı olarak çeşitli toprak kullanımları sonucunda toprak kirlenmesi, erozyon, çoraklaşma tarım topraklarının amaç dışı kullanımı ve kirliliğini yaratmıştır. Sanayileşmenin insanların refahına ve mutluluğuna katkıları çok büyüktür. Sanayinin bu imkanları reddedilemez. Fakat sanayi alanında bu gelişmeler sağlanırken doğal kaynak kullanımında görülen savurganlık çevre ve onun ayrılmaz bir parçası olan toprakta kirlenme başlamıştır. Tarımsal üretimi sanayi ürünlerine tercih eden zihniyet doğayı hiçe saymaktadır. Birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısı olan bu iki üretim alanından tarımsal gelişmeyi feda ederek sanayileşmenin gelişmesini sağlamaya çalışmak toplumu tedirgin etmeye başlamıştır. Sanayileşmenin gelişimi ile tarımsal üretimin birbirine ait unsurlar şeklinde nitelenmesi sonucunda kalkınma politikalarını tarımsal gelişmeyi frenlerken aşırı büyüme, hızlı sanayileşmeyi adeta dengenin oluşturulması mutlaka gereklidir. Doğanın kendini yenileyici görevini engellemeyen ekonomik faaliyetler planlamalı ve bu husus devamlı kontrol edilmelidir. Çünkü toprakta görülen sorunlar insanların doğrudan veya dolaylı etkileriyle ortaya çıkmaktadır. Kentsel yerleşim sanayileşme tarımsal faaliyetleri hava, su ve toprağı olumsuz etkilemektedir. Topraklar kirletici unsurlara karşı su ve havaya oranla daha yüksek bir kapasiteye sahiptir. Toprak, gerek atmosferden gelen çökeltileri gerekse kirli sulardaki zehirli maddeleri absorbe eden son depolama yeridir. Tedbirler almakta gecikilmemelidir. Çünkü toprağın iyileştirilmesi çok zor bir olaydır. Su Kirliliği: Su eğer kirlenmemiş ise bu suyun içindeki canlılar suyun ortamı ile belirli bir denge içindedirler dışarıdan gelen olumsuz bir etken olursa o ortamdaki doğal dengeyi bozabilir. Su kirlenmesi olayı su zehirlenmesi, su ortamının doğal dengesinin mineral oranı tat berraklık, asılı partiküllerin bozulması şeklinde ortaya çıkar. Nüfus arttıkça kişi başına kullanılan su miktarı arttığı gibi sanayileşmede gelişmelere bağlı olarak bir çok kirleticilerde sulara karışmaktadır. Böylece kentsel endüstriyel tarımsal ve doğal kirleticiler sularımızı kirletmektedir.

7 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 5 Hava Kirliliği: Sanayileşmenin kaçınılmaz bir gereği olarak atmosfere bırakılan kirleticilerin arttığı daha sonra da bu kirleticilerin kimyasal bir takım reaksiyonlara girerek kirletme alanlarını yaydıkları görülmektedir. Havanın karışımının kirlenmesi sağlık açısından önemi açık olarak ortaya çıkmaktadır. İnsanın günde yaptığı işle ilgili olarak 5 m havayı teneffüs ettiğini de göz önünde bulundurursak havanın yaşam için sudan önde geldiğini görürüz. Hava kirliliği şu sebeblerden oluşur. Hızlı Sanayileşme Çarpık Kentleşme Meteorolojik ve Topoğrafık şartlara göre şehirleşmenin yanlış gelişmesi Hava kirlilikleri meteorolojik şartlar sayesinde bölgeler arasında hava akımları ile taşınır. Çukur alanlarda kurulmuş sanayi tesisleri ve yerleşim dokuları çevreye daha etkili olmaktadır. Dolayısıyla tarla ürünleri, bahçe bitkileri ağaçlar ve insan sağlığı konusunda olaylar endişe vericidir. 950'li yıllardan sonra görülen hızlı şehirleşme Türkiye'de ki hava kirliliğinin en önemli sebeblerinden ısıtma tesislerinden ayrıca şehirdeki motorlu taşıtlar araçlarından kaynaklanmaktadır. Sanayileşmeden doğan hava kirliliği ise yanlış yer seçimi ve atık gazların yetkili teknik önlemler alınmadan havaya bırakılması sonucu meydana gelemktedir. Sanayileşmenin oluştuğu alanlar kolaylık ve karlılık düşüncesiyle seçilmiştir. Sanayi girişimcileri karlılık amacıyla kurulacak sanayi tesislerinin ulaşım, su, yerleşim ve enerji yerlerine yakın olmasını istemişlerdir. Daha önce yollar ekonomik olaması nedeniyle düz ovalardan geçirilmiş, dolayısıyla yollar tarım alanlarının içine girmiştir. Arkasından da sanayi yapıları yolların iki yanına yerleşmeye başlamıştır. Böylece en verimli topraklar üzerinde sanayi kuruluşları oluşmaya başlamıştır. Oluşan hava kirliliğini temizlemek ayrı bir teknoloji ve bilimsel bir metod gerektirmektedir. Sanayileşmenin hızlanması ile çevrede şu değişiklikler görülür. Bitki örtüsü kalkar Arazilerin yanlış kullanıma açılması Erozyonun hızlanması Hayvanların göçü Ekolojik dengeyi bozmuştur.

8 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 5 SONUÇ Genelde bütün bu olaylar Trakya topraklarımız içinde caridir. Trakya'da birinci sınıf tarım topraklarının sanayileşmeye ve kentleşmeye açıldığını dolayısıyla verimli toprak kaybının meydana geldiğini görüyoruz. Bütün bu olaylar sonucu su, toprak, yeşil örtü kirlenmesiyle birlikte erozyonda kendini göstermiştir. Sanayilepne ve kentleşmenin alt yapı sistemleri geliştirilmediğinden zengin yeraltı kaynıklarıda kirlenme ile karşı karşıya kalmıştır. Kirlenme sızdırma yolu ile de hızlanmaktadır. Çevre yok olma yolundadır. Yereli ve bölgeseli aşıp evrensel değerlerde birleşmesi gereklidir. Mutlak surette özellikle bu güzel Trakya'da çevre seferberliğine bir an önce okullar, kamu kuruluşları, üniversiteler ile beraber başlamalıdır. Çevre olayları çağın ve insanlığın sorunudur. Çevre bilinci aydın olmaktır. Ama aydınlatmayan aydının hiç bir yararı yoktur. Bilinçli bir çevreci toplum olarak ve doğal değerleri kıskançlıkla koruyarak bu güzel Trakyamızı daha da güzelleştireceğimize inanıyorum.

9 Trakya'nın Bugünü ve Geleceği İçin... Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 0608 Kasım 997 MMÜ, bu bildirideki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. Göçler, Kentleşme ve İnsan Olgusu Aysun EYÜBOĞLU EDİRNE Çağdaş Yaşamı Destekleme Demeği Edirne Şubesi Bşk. Yard. tmmob makina mühendisleri odası

10 , Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 57 GÖÇLER, KENTLEŞME VE İNSAN OLGUSU Aysun Eyüboğlu*. KENTLEŞME VE GÖÇ Kent, ayrı kültür, etnik ve dinsel kökenli, sosyal ve ekonomik sınıflan içinde barındıran bir topluluktur. Bugün ülkemizde yaşandığı gibi, sanayileşememek, örgütleşememek, ihtisaslaşamamak sonucu aşırı nüfus yığılması ve beraberindeki sorunlarla büyük kentlerimiz karşı karşıya kalmaktadır. Ülkemizde son yıllarda tarımdan elde edilen ürünün ve sağlanan gelirin azlığı, toprak mülkiyetinin dengesiz dağılması, tarım topraklarının giderek küçülmesi ve tarımda makinalaşma yüzünden işgücü talebinin azalması, kırsal kesimdeki sosyal altyapı eksikliği gibi nedenlerle kırdan kente olan göç hızlanmıştır. Kentleşme aslında topraktan kopma olayıdır ve değişim önce köyde olup, daha sonra kente yansımaktadır. Kentleşme durağan değildir, sürekli bir hareket, bir değişim gösterir. 960 ve 980 yılları arasında kırsal nüfus % iken kent nüfusu % 6. oranında artmıştır. 980 yılında kentleşme oranı % 45.4 ve 985' te % 50 olmuşken, Almanya, İngiltere, Hollanda' da bu oran % 70 dolayındaydı. Sonuçta, İstanbul, Ankara gibi bazı illerde kentleşme nedeniyle bir nüfus yığılması sözkonusudur (). Hızlı bir sanayileşme sürecine giren ve artık İstanbul' un bir alt bölgesi haline getirilmiş olan Trakya Bölgesinde; İstanbul' un bugünkü kent sorunlarının olduğu gibi bölgeye yansıması kaçınılmazdır. Özellikle Trakya Bölgesinde çok yakın bir gelecekte kurulması hedeflenen sanayi bölgeleri nedeniyle, bölgeye büyük kapsamlı bir göç hareketi olasılığı yüksektir. Şimdiden göç edenlere mevcut kentleşme içinde bir yer planlanması gereklidir.. GÖÇ EDENLER VE KENTLE ETKİLEŞİM Kır ya da köy yerleşmelerinden kente göç eden toplulukların kentle etkileşimlerine geçmeden önce köy ile kenti birbirinden ayıran öğeleri ele almak gerekir. Bunlar arasında; Nüfus yoğunluğunun farklılığı, (000 nüfus köy, nüfus kenti gösterir) Aile yaşamındaki değişmeler, gelenekgörenek farklılığı, Sosyal ve kültürel yaşamın ayrılığı, İş alanları ve iş bölümlerinin çeşitliliği, Toplumsal yaşamda gerek duyulan işlevlerin çeşitliliğinden doğan mekanların varlığı,. Teknolojinin getirdiği olanaklar, Eğitim, bürokratik ve yönetsel kurumların varlığı, Eğlence, haberleşme ve ulaşımın çeşitliliği, Eğitim düzeylerinin farklılığı, Mimari biçimleniş ve yapım malzemeleri farklılığı sayılabilir. * Başk.Yrd., Çağdaş Yaşamı Destekleme Demeği Edime Şubesi

11 [fy Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 58 Kentlere göç sonrasında hem göç edenler kentten; hem de kent göç edenlerden etkilenmektedir. Etkileşim ve değişim karşılıklı ve sürekli olmaktadır. Kente gelenler kendi kültürlerini de beraberinde getirirler. Buradaki kültür, bir toplumun davranış, biliş ve duyuş kalıplarından oluşan birikimidir (). Kente gelenler çok farklı bir kültürle karşılaşır ve etkileşime girerler. Doğrusu hala bir ulusal kültür politikamız yoktur. Bu nedenle ülkemiz, ihraç ettiği kültürden daha fazlasını ithal etmekte ve yabancı kültürlerin etkisi altına girmektedir (). Bu nedenle kent kültürü, dışardan gelenlere daha bir yabancı gelir. Kente gelenler yaşamlarını ilkin köyle karşılaştırırlar, herşeyi benimsememekle beraber zamanla alışır, köyle bağlantıyı keserler. Gelir düzeyleri köye oranla daha yüksektir, ancak kentin yaşam standartları da bir hayli yüksektir. Kente yeni göç edenler, başlangıçta kendilerinden önce gelmiş olan akrabalarını ya da hemşerilerini bulurlar ve onların yanlarına yerleşirler. Bu olgu "hemşehri kahveleri, dernekleri" gibi sosyal kümeleşmeleri beraberinde getirmektedir. Aile içinde bazı değişiklikler yaşanır bu arada, çekirdek aileye geçilir. Aile içinde köyde yaşanan otorite kavramı değişir, çocuk sayısında düşmeler olur. Ayrıca kadınların çalışma hayatına katılma oranlan köye göre oldukça fazladır. Yaşantı olarak kent yaşantısı taklit edilir, ancak köy yaşantısının izleri de taşınmaktadır. Asıl değişim, göçedenlerin. kuşağında görülmektedir. Dini anlayış ve yaşam biçimleri gecekondularda, özellikle giyimde zaman zaman şiddetlenen çeşitli kutuplaşmalara yol açmaktadır. Göç edenler, kent içinde adeta minik ve ayrı köyler oluştururlar ve kent kültürüne pek gereksinim göstermezler. Bu mahalleler de doğal olarak göçle gelenlerin köyden taşıdıkları alışkanlıklarla hem görsel, hem de geleneksel olarak biçimlenmektedir. Dolayısıyla kentin içinde kente katılmayı, kentle bütünleşmeyi reddeden, gerçekte "yeni kentli" olan, ancak "kente yabancı bölgeler" ortaya çıkmaktadır.. KENTE UYUMSUZLUĞUN SONUÇLARI: Öncelikle göç edenlerin kentle uyumunu engelleyen bazı öğeler bilinmelidir. Bunlar arasında; Ekonomik yetersizlikler, Eğitim düzeylerinin düşük olması, Göç edenlerin sosyalkültürel yapılan, Kent mekanlarının yetersizliği, Bürokratik kuruluşları çeşitli nedenlerle kullanamama, Göç edenlerin kentli olanlara karşı bir aşağılık duygusu beslemesi, Kent kültürünün çeşitliliği, Kültürel kutuplaşmalar, yaşanan kültür şoklan, Gecekondu ve aile kurumları gibi tampon kurumların varlığı, Kültürel kimliksizlik, ara kültür oluşması sayılabilir. Sanayileşme; kentleşme ve toplumsal değişmeyle gelen doğadan kopuş, bedensel hareketsizlik, mevsimlik ve gündelik biyolojik ritmin bozulması gibi olgulann sonucunda insanlann ruh

12 [i Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 59 ve beden sağlıkları bozulabilmektedir. Köyden kente göç edenlerin karşı karşıya olduğu işsizlik ve geçim sıkıntıları sonucunda da psikolojik ve toplumsal aşınmalar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlar salt göçle gelenlerce değil, kentlilerce de yaşanmaktadır. Doğanın kirlenmesinden, kaynakların azalmasından, kalabalıktan, kent yaşamını giderek çekilmez hal almasından, belediye hizmetlerinin yetersizliğinden onlar da rahatsızlık duyarlar (4). Kente uyumsuzluk sonucunda ruh sağlığı olumsuz etkilenir. Şöyle ki; a. İnsanın kullandığı alan giderek küçüldüğünden aile içinden, sokaklara kadar insanlar daracık, sıkışık ortamlarda yaşamak zorunda kalırlar ki, bu da psikolojik bir baskı ortamı yaratmaktadır. b. Gecekondularda yaşayanların altyapı eksiklikleri ve kültür sorunları vardır. Dolayısıyla kendilerine olan güvenleri azdır, bazen topluluk içine çıkmaya çekinebilirler. c. Göçle kente gelenler, köy yaşantısını bulundukları kente taşırlar, ancak yaşayamazlar. Burada bir kültür çatışması doğar ve insanda endişe, kırgınlık, kaygı, öfke gibi duygulara yol açar. Bireyin ve toplumun ruh sağlığı giderek bozulur. d. Büyük kentlerde işsizlik sorunları da büyük boyutlarda yaşanmaktadır. İnsanlar yaşama savaşı verirken, bundan en çok gençler etkilenmektedir. Ne yazık ki, saldırgan, bütün değerlere karşı ilgisiz, nefret dolu ve karşı çıkan kuşaklar yetişmektedir. e. Gecekondu bölgelerinde öğretim kurumları yetersiz ve çoğunlukla aileler cahil olduğundan, yeni yetişen kuşaklar üzerinde pek etkili olunamaz. Ayrıca bu bölgelerde, kent merkezine uzak olduğundan bol olan boş zamanlar değerlendirilemez ve suç oranının arttığı görülür (5). Kente göçle gelen topluluklar, bu baskılar arasında kalarak psikolojik davranış bozuklukları gösterebilmektedir. Yaşanan sosyal sorunlardan biri "yabancılaşmadır". Göç edenler, kente karşı bir güçsüzlük, kendine güvensizlik duyar, yalnız kalır, kentin yaşantısını algılayamazlar. Bir diğer sorun ise "suçluluk" duygusudur. Dolayısıyla kentleşme bazı suç türlerini de beraberinde getirebilmektedir. Bunlar arasında adi suçlar, siyasal suçlar, fuhuş, alkol ve uyuşturucu alışkanlığı suçlarının ağırlıkta olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bu bölgelerde çeşitli ruh hastalıkları, stres ile intihar olaylarının da artış gösterdiği gözlenmiştir. 4. ÇYDD PROJESİ; " Gecekondu Bölgesindeki Kadın ve Çocukların Kente Entegrasyonunu Kolaylaştırma Projesi " Gecekondu bölgelerinin entegrasyon sorununun ve bölgelerde yaşayan insanların sosyoekonomik standartlarının yükselmesi çözümü zorlu ve uzun bir süreçtir. Bu dönemde üretilecek çözümler, bölgede yaşayan insanları daha donanımlı ve dayanıklı hale getirmeye, kendi güçlerinin farkına vararak çevreleriyle alışverişlerinde daha cesur, daha özgür, bilinçli ve sorumlu yurttaşlar olarak yaşamalarına destek verecek programları içermektedir. Bu programların temeli; toplumun sorunlu bölgelerine kendi kişisel bakış açılarımız ve yargılarımızla, masa başlarında ürettiğimiz hazır çözümlerle yaklaşmak yerine; bölge insanlarını kendi gerçekleri içinde tanıyıp, kabullenip, koşulsuz bir sevgiyle yaklaşarak, toplumun içindeki

13 [ Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 60 potansiyeli ortaya çıkararak yaşama geçirmelerini sağlamak olmalıdır. Bu bağlamda öncelikle çocuklara okullarda yaratıcılıklarını geliştirecek, kendilerine güvenlerini artıracak, sorunlara çözümler getirecek, uygulamacı, kentin kültürel değerlerini tanıtacak programlar verilmektedir. Bu çalışmaların hedefine ulaşması için aile ve öğretmen tarafından desteklenmesi gereklidir (6). Projenin. önemli adımı annelerle yapılan çalışmalardır. Burada annelere anneeşkadın olarak kimlikleri, yetenekleri, toplumdaki rollerinin önem ve büyüklüğü anlatılmakta, aynı zamanda çocuklarıyla kısıtlayıcı disiplin yerine daha sağlıklı nasıl iletişim kuracakları, onların büyümelerine nasıl destek verecekleri konularında bilgi verilmektedir. Bu projerin yanında etkin öğretmen eğitimi programları da yürütülmektedir. Ayrıca gecekondu bölgelerindeki yetişkinlere okumayazma kursları da çalışma alanımız içinde yer almaktadır. Derneğimizin ana misyonu ülkemizin gelişmesinde gecekondu bölgelerindeki kadın ve çocukların kent yaşantısına uyumunda görev almaktır. Bu bağlamda her bireyin özgür, kendine yeterli, demokrasinin yerleşmesinde karar alabilecek konuma gelebilmesi için toplumun eğitim düzeyinin yükselmesi hedeflenmektedir. SONUÇ İnsanlar ve toplumlar, artık değişim dinamiği içinde değişimle birlikte yaşamayı öğrenmek ve koşullarına uyum göstermek zorundadır. Çeşitli nedenlerle kırsal kesimden kopup kente göç eden insanların kente uyumlarında karşılaştığı güçlükler ve kültür farklılıkları; eğitimin yaygınlaştırılması, politik kararlılık, planlı sanayileşme, ucı.ız ve hızlı konut üretim mekanizmalarının oluşturulması, mimari ve ekonomik yönlerden dengeli ve etkin bir planlamayla aşılamayacak sorunlar değildir. Ancak sivil toplum örgütleri olarak; sorunların çözümünde amaçlarımız ve gidiş yolları doğrultusunda gerçekçi projeler ortaya koymalı, birbirleriyle yoğun işbirliği içindeki sağlıklı örgütlenmiş gruplar halinde devletle bir bütün halinde çalışmalar yapmalıyız. Sanayileşmenin kaçınılmaz olduğu bölgemizde planlı kentleşmeyle birlikte ve temel hareket noktası insan ile çevre değerleri olan çözümler ararken, kültürel çağdaşlaşma yolunda coğrafi bölgelerin yerine ülke bütününün ve zaman boyutu yani hızın önemli olduğunu unutmamalıyız.

14 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 6 Kaynaklar:. Görmez, Kemal, Şehir Ve İnsan, MEB Yayınları, 99, İstanbul.. Güvenç, B, tnsan ve Kültür, Remzi Kitabevi, İstanbul, 99.. Güvenç, B, Kültür Konusu ve Sorunlarımız, Remzi Kitabevi, İstanbul, Irmak, Y, "Kentleşmenin İı>san Sağlığına Etkileri", Şehirciliğin Son 5 Yılı Semineri, 5 Ekim 984 İTÜ Mim. Fak, İstanbul, s.. 5. Kökncl, Ö," Çarpık Kentleşmenin Ruh Sağlığına Etkileri", Yapı, Yem Yay, 99, İstanbul. (6) ÇYDD Genel merkezinin hazırladığı çalışma programının notları.

15 Trakya'nın Bugünü ve Geleceği İçin... Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 0608 Kasım 997 MMO, bu bildirideki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. Organize Sanayi Bölgesi Atık Envarteri Anket Sonuçlarının İncelenmesi Tülay AKICI Sevinç ÜNAL ANKARA Kimya Mühendisi, D.İ.E. Çevre İstatistikleri Şubesi Kimya Mühendisi, D.İ.E. Çevre İstatistikleri Şubesi tmmob makina mühendisleri odası

16 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 65 ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ATIK ENVANTERİ ANKET SONUÇLARININ İNCELENMESİ Tülay AKICI* Sevinç ÜNAL*. GİRİŞ Devlet İstatistik Enstitüsü, 990 yılı başından itibaren yıllık çalışma programlarında, çevrenin durumu ile ilgili karar organlarının, bilim adamlarının, araştırmacıların ve kamuoyunun ihtiyaç duyduğu çevre istatistiklerini derlemeye, değerlendirmeye, çevre göstergelerini hesaplamaya ve yayınlar halinde sunmaya ağırlıklı olarak yer vermektedir. ÖZET Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye'deki organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan çevre kirliliği hakkında bilgi derlemek ve kirliliğin derecesini belirlemek amacı ile ilk defa yılında " Organize Sanayi Bölgesi Atık Envanteri" anketini yapmıştır. Daha sonra anket çalışması ve 997 yıllarında tekrarlanmıştır. Bu çalışma ile organize sanayi bölgelerinin su kullanımı, atıksu, ve katı atık durumu ile ilgili bilgileri derlenmiştir. Bu bildiride, organize sanayi bölgelerinin (OSB) kuruluş yıllarına göre dağılımı,, ve yılları itibari ile atıksu arıtma tesisi durumları, atıklarına analiz yaptırma durumları, deşarj izni, deşarj edilen atıksu miktarı, katı atık miktarları ve bertaraf yöntemleri ile ilgili bilgiler değerlendirilmiştir. Devlet İstatistik Enstitüsü, Türkiye'deki organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan çevre kirliliği hakkında bilgi derlemek, ve kirliliğin derecesini belirlemek amacıyla ilk defa yılında " Organize Sanayi Bölgesi Atık Envanteri" anketini yaparak Türkiye'deki altyapısı tamamlanan 6 OSB'nin yılına ait verilerini derlemiştir ve yılı bilgilerinin derlendiği anket çalışmaları ise sırasıyla ve 997 yıllarında gerçekleştirilmiştir. Organize sanayi bölgesi atık envanteri anketi; Türkiye genelinde alt yapısı tamamlanan bütün organize sanayi bölgelerinde uygulanmıştır. Bu envanter kapsamında organize sanayi bölgelerindeki çevresel istihdam ve ödemeler, kaynaklarına göre temin edilen su miktarı, alıcı ortamına göre deşarj edilen atıksu miktarı, atıksu arıtma tesisleri, yaratılan ve bertaraf edilen evsel/endüstriyel katı atık miktarları ve çevresel faaliyetler için yapılan işletme ve yatırım harcamaları ile ilgili bilgiler sorgulanmıştır. Kimya Mühendisi, Devlet İstatistik Enstitüsü Çevre İstatistikleri Şubesi "Kimya Mühendisi, Devlet İstatistik Enstitüsü Çevre İstatistikleri Şubesi

17 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 66 II. DEĞERLENDİRMELER Türkiye genelinde 96 yılları arasında 6 adet organize sanayi bölgesi (OSB) hizmete sunulmuştur ve sözkonusu OSB'lerin yerleşim alanı 858 hektardır. 997 yılı yatırım programında, 69 adet inşaatı devam eden 6 adet kamulaştırması yapılacak 64 adet etüdproje, safhasında olan toplam 59 adet organize sanayi bölgesi ile 4 adet arıtma tesisi projesi yer almaktadır. 997 yılı Temmuz ayı itibari ile, anket kapsamına giren 6 Organize Sanayi Bölgesi (OSB), 965 yılından itibaren kuruluş yıllarına göre beşer yıllık zaman dilimlerinde incelendiğinde, periyodunda faaliyete geçen OSB sayısında bir önceki 5 yılla kıyaslandığında artış görülmesine rağmen ( OSB), yılları arasında kayda değer bir azalma olduğu gözlenmiştir ( OSB) yıllan arasındaki 5 yıllık dilimde faaliyete geçen OSB sayısında tekrar bir artış gözlenirken, 990 yılından günümüze kadar kurulan OSB sayısında azalma görülmektedir. (Tablo ) 6 Organize sanayi bölgesindeki toplam faaliyete geçen imalat sanayi işyerlerinin, sektörel dağılımına bakıldığında ilk sırayı %7. ile mensucat sanayi,. sırayı %8.4 ile metal ana sanayi,. sırayı %.5 ile metal eşya ve teçhizat, ulaşım aracı vb. sanayi, 4. sırayı %.4 ile kimya sanayi, 5. sırayı %. ile gıda sektörü, 6. sırayı %9 ile taş ve toprağa dayalı sanayi, 7.sırayı %5.9 ile orman ürünleri ve mobilya sanayi, 8. sırayı ise %. ile kağıt ve basım sanayi oluşturmaktadır. (Tablo ) Devlet İstatistik Enstitüsü, ilk defa çevresel faaliyetlerdeki, istihdam ve ödemeleri, yılında yapılan " Organize Sanayi Bölgesi Atık Envanteri " anketinde sorgulamıştır. Organize Sanayi Bölgelerinde sorgulanan başlıca çevresel faaliyet konuları, atıksu arıtma tesisinin işletilmesi, atıksu analizlerinin yapılması, evsel katı atıkların toplanması, taşınması ve bertarafıdır. Bu faaliyetlerden, atıksu arıtma tesisi olan organize sanayi bölgelerinde arıtma tesisi müdürlüğü veya organize sanayi bölgesi müdürlüğü sorumludur. Çevresel istihdam ve ödemeler konusunda veri elde edilebilen 5 OSB'nin sadece 5'inde atıksu arıtma tesisi olduğu tespit edilmiştir. Sözkonusu OSB 'inde çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı yılında 6'sı yüksekokul mezunu olmak üzere toplam 65 iken, yılında 8'i yüksekokul mezunu olmak üzere toplam 78 kişidir. Atıksu arıtma tesisi olmayan organize sanayi bölgelerinde, çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı yılında 0'u yüksekokul mezunu olmak üzere toplam, yılında ise, 'i yüksekokul mezunu olmak üzere toplam 5 kişidir. (Tablo ) Daha öncede belirtildiği üzere 6 OSB'den sadece 5'inin atıksu arıtma tesisi mevcut olup, bu OSB'ler, İzmir/Çiğli, İzmir/Menemen, Manisa, Tekirdağ/Çerkezköy ve İstanbul/Tuzla'dır.

18 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 67 Atıksu arıtma tesisleri 99 yılında kurulmaya başlanmıştır. Ve bu atıksu arıtma tesislerinde evsel ve endüstriyel atıksular birlikte arıtılmaktadır. Kocaeli OSB'nin atıksu arıtma tesisi olmadığı ancak tüm fabrikaların atıksu arıtma tesisinin bulunduğu ve endüstriyel atıksularmm ileri bir teknikle arıtıldığı, evsel atıksuyu olan işyerlerinin de paket atıksu arıtma sistemleri kullandıkları tespit edilmiştir. Keza Eskişehir OSB'deki bazı işyerlerinin atıksu arıtma tesisi olduğu beyan edilmiştir. Elazığ OSB'inin atıksularının arıtılmadan şehir kanalizasyonuna boşaltıldığı daha sonra Elazığ Belediyesinin atıksu arıtma tesisinde arıtıldığı bildirilmiştir. (Tablo ) Atıksu arıtma tesisi olan OSB'inde atıksu arıtma tesislerinde yaratılan çamur, Manisa'da OSB'nin yaptırmış olduğu düzenli depolama sahasında bertaraf edilirken, İzmir/Atatürk ve İzmir/Menemen organize sanayi bölgelerinde, Büyükşehir belediyesinin Harmandalıdüzenli depoloma tesislerinde bertaraf edilmektedir. Tekirdağ/Çerkezköy ise, atıksu arıtma tesisinde yaratılan çamuru kendi sanayi bölgesi arazisine boşaltarak bertaraf etmektedir. (Tablo4) Organize sanayi bölgelerinde, sadece atıksu analizleri yapılmakta olup, gaz ve katı atık analizleri ise ihtiyaç duyan imalat sanayi işyerlerince yapılmaktadır. Bilgi derlenen organize sanayi bölgesinden sadece ll'nin farklı yıllarda atıksu analizi yaptırdığı tespit edilmiştir. Organize sanayi bölgelerinden sadece Tekirdağ/Çerkezköy OSB'nin alıcı ortama deşarj izni aldığı Eskişehir, İskenderun, İstanbul/Tuzla, İzmir/Atatürk, İzmir/Menemen, Manisa organize sanayi bölgelerinin deşarj izin başvurusu yapmış oldukları halde, hala deşarj izinlerini alamadıkları belirlenmiştir. Afyon organize sanayi bölgesindeki fabrikalarda işletmeye geçtiği zaman, vilayetteki kuruluşlardan deşarj izin belgelerini almış olduklarını belirtmişlerdir. yılında OSB'nin toplam temin ettiği su miktarı yaklaşık 8 milyon m, yılında 4 OSB'nin yaklaşık 6 milyon m, 996 yılında 0 OSB' nin yaklaşık 49 milyon m olarak belirlenmiştir. OSB'lerden arıtılarak deşarj edilen atıksuyun yılında yaklaşık milyon m ' nehire, 700 bin m ' ü denize boşaltılırken, yılında yaklaşık 5 milyon m 'ü nehire, 900 bin m ı ü denize boşaltılmış, yılında da yaklaşık milyon m ' ü nehire, ve milyon m l ü denize boşaltılmıştır. yılında 9 OSB'den arıtılmadan deşarj edilen 8 milyon m atıksuyun yaklaşık milyon m ' ü nehire, milyon m l ü şehir kanalizasyonuna,.5 milyon m l ü foseptiğe, ve.5 milyon m 'ü denize boşaltılmaktadır. yılında ise OSB 'den arıtılmadan deşarj edilen atıksu miktarı yaklaşık 4 milyon m l dür. Bu miktarın milyon m l ü nehire, milyon m l ü şehir kanalizasyonuna,.5 milyon m l ü foseptiğe, 0 bin m? ü denize ve 60 bin m 'ü bataklığa boşaltılmaktadır. yılında 6 OSB için arıtılmadan atılan toplam atıksu miktarı yaklaşık 4 milyon m l dür. Bu miktarın yaklaşık 0 milyon m l ü nehire, 594 bin m l ü şehir kanalizasyonuna,.5 milyon m l ü foseptiğe, 949 bin m l ü denize ve yaklaşık 400 bin m l ü bataklığa

19 [fîj Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 68 boşaltılmaktadır. (Tablo 5) Veri derlenen organize sanayi bölgesinden Eskişehir, Kocaeli, KonyalI, Malatya, Uşak organize sanayi bölgeleri belediyenin mücavir alan sınırları dışında yer alırken, 7 'si belediye mücavir alan sınırları içinde yer almaktadırlar. Organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan evsel katı atık miktarları genellikle OSB idarecileri tarafından tahmini rakamlara dayanılarak verilmiştir. Bunun nedeni ise, yaratılan evsel atıkların miktarı konusunda herhangi bir ölçüm yapılmamış olmasıdır. yılında 7 OSB için, toplam yaratılan evsel katı atık miktarı yılda yaklaşık 6 bin tondur. Bu miktarın yaklaşık 6 bin tonu belediye çöplüğüne atılmakta, sadece 500 tonu özel deponi sahasında bertaraf edilmektedir. yılında OSB için toplam yaratılan evsel katı atık miktarı yaklaşık 78 bin tondur. Bu miktarın yaklaşık 7 bin tonu belediye çöplüğüne atılmakta, 40 tonu açıkta yakılmakta, 6750 ton evsel katı atık da özel deponi sahasında bertaraf edilmektedir. yılında ise toplam yaratılan evsel katı atık miktarı 7 OSB için yaklaşık 4 bin tondur. Bu miktarın yaklaşık 06 bin tonu belediye çöplüğüne atılmakta, yaklaşık 000 tonu dere yatağına bırakılmakta ve yaklaşık 4 bin tonu özel deponi sahasında bertaraf edilmektedir. Sanayi kaynaklı katı atıkları, fabrikalar kendileri (yeniden kullanarak geri kazanarak, satarak) bertaraf ettikleri için OSB idareleri, yaratılan ve bertaraf edilen katı atık miktarı hakkında bilgi verememektedir. (Tablo 6) ÖZEL İŞARETLER Bilgi yoktur... Veri elde edilememiştir.

20 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu D 69. Organize Sanayi Bölgelerinde, çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı ve bu personele yapılan yıllık toplanı ödemeler FAALİYET KONUSU ÇEVRESEL FAALİYETLERDE SORUMLU TOPLAM YÜKSEKOKUL BİRİMİN ÇALIŞAN MEZUNU ADI SAYISI SAYISI DİĞER TOPLAM ÖDEMELER (TL/YIL) ANKARA Evsel katı atıklann toplanması ve taşınması OSB Müdürlüğü Evsel katıatıklann toplanması ve taşınması OSB MödOrlOğû BURSAMerkez Atıksu analizi Çevre koordinatörlüğü Aüksu analizi ve evsel katı atıklann toplanması, taşınması Çevre koordinatörlüğü BOLU Evsel katı atıklann toplanması ve taşınması OSB Müdürlüğü DENİZLİ Aüksu analizi Çevre teknik büro md. ESKİŞEHİRMERKEZ Atıksu analizi OSB Müdürlüğü İSTANBUL/TUZLA. Organize Sanayi Bölgelerinde, çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı ve bu personele yapılan yıllık toplam ödemeler (devam) ÇEVRESEL FAALİYETLERDE SORUMLU TOPLAM YÜKSEKOKUL TOPLAM YILI FAALİYET KONUSU BİRİMİN ÇALIŞAN MEZUNU ADI SAYISI SAYISI DİĞER ÖDEMELER (TL/YİL) İZMİRÇiğli Aüksu antma tesisinin işletilmesi, OSB Müdürlüğü atıksu analizlerinin yapılması. evsel kan atıkların toplanması ve taşınması Atıksu antma tesisinin işletilmesi, OSB Müdürlüğü aüksu analizlerinin yapılması, evsel kaü atıkların toplanması ve taşınması İZMİRMenemen Aüksu antma tesisinin isletilmesi, Antina tesisi müdürlüğü atıksu analizlerinin yapılması. Evsel kaü aüklann toplanması OSB Müdürlüğü taşınması Atıksu antma tesisinin işletilmesi, aüksu analizlerinin yapılması, Antma tesisi müdürlüğü Evsel kati atıkların toplanması OSB Müdürlüğü taşınması KAYSERİ Melikgazi Kaü aüklann taşınması OSB Müdürlüğü Kaü aüklann taşınması OSB Müdürlüğü

21 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu D 70. Organize Sanayi Bölgelerinde, çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı ve bu personele yapılan yıllık toplam ödemeler (devam) ÇEVRESEL FAALİYETLERDE SORUMLU TOPLAM YÜKSEKOKUL TOPLAM OSBADI YILI FAALİYET KONUSU BİRİMİN ÇALIŞAN MEZUNU ÖDEMELER ADI.YISI SAYISI DİĞER ÇTL/YL) KOCAELtGebze Abksu analizlerinin Çevre birimi, yapılması Ahksu analizlerinin OSB Müdürlüğü yapılması KONYASelçuklu Evsel kah atıkların OSB Müdürlüğü toplaması, ve taşınması Evsel katı atıkların toplanması OSB Müdürlüğü ve taşınması MALATYA Evsel katı atıkların OSB Müdürlüğü toplanması ve taşınması MANİSA I. KISIM Ahksu analizi ve ahksu OSB Müdürlüğü anhna tesisinin işletilmesi MANİSA I.KISIM Ahksu analizi,evsel kah atıkların OSB Müdürlüğü toplanması ve taşınması MANİSA II.KISIM Ahksu analizi evsel kah atık taşıma OSB Müdürlüğü MARDİN Evsel katı ahklann toplanması OSB Müdürlüğü taşınması ve bertarah. Organize Sanayi Bölgelerinde, çevresel faaliyetlerde istihdam edilen personel sayısı ve bu personele yapılan yıllık toplam ödemeler (devam) ÇEVRESEL FAALİYETLERDE FAALİYET KONUSU SORUMLU TOPLAM YÜKSEKOKUL BİRİMİN ÇALIŞAN MEZUNU ADI SAYISI SAYISI DİĞER TOPLAM ÖDEMELER (TL/YIL) TEKİRDAĞÇerkezköy Ahksu analizi Anhna tesisi müdürlüğü veanümı Ahksu analizi ve anhmı Anhna tesisi müdürlüğü UŞAK Evsel kah ahklann taşınması OSB Müdürlüğü

22 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 7. Faaliyette olan organize sanayi bölgelerinin kuruluş yılı ve üretime geçen imalat sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı, 997 İşyeri sayısı Orman Taş ve Metal Eşya Toplam Ürünleri ve Kağıt ve Toprağa Metal ve Teçhizat, Diğer Kuruluş işyeri Oıda Mensucat Mobilya Basım Kimya Dayah Ana Ulaşım Aracı İmalat OSB adı yılı sayısı Sektörü Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi vb. Sanayi Sanayi Bursa Manisa I Gaziantep I Eskişehir I Erzurum Bilecik I Konya I Tekirdağ Çerkezköy I Aydın Bursaİnegöl I Malatya I Kayseri I Tokat Ankara Çarıkın Hataylskenderun Denizli İzmirAtatürk istanbul(deri) Manisa II KocaeliGebze I Konya II Niğde Afyon Antalya Elazığ Uşak Adana I Faaliyette olan organize sanayi bölgelerinin kuruluş yılı ve üretime geçen imalat sanayi işletmelerinin sektörel dağılmu, 997 (devam) İşyeri sayısı Orman Taş ve Metal Eşya Kuruluş Toplam işyeri Gıda Mensucat Ürünleri ve Mobilya Kağıt ve Basun Kimya Toprağa Dayalı Metal Ana ve Teçhizat, Ulaşım Aracı Diğer İmalat OSB adı yılı sayısı Sektörü Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi Sanayi vb. Sanayi Sanayi Çorum Bolu Samsun İzmirMenemen Mardin Burdur Eskişehir II Trabzon Toplam _

23 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 7. Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisi Olan Organize Sanayi Bölgelerinin Arıtma Tesislerinin Kuruluş Yılları, Kapasiteleri, Yatırım Maliyetleri ve İşletme Harcamaları Endüstriyel Atıksu Arıtma Tesisinin ( ) OSB Adı İşletme Kuruluş Kapasitesi Yatırım İşletme Harcamaları Yılı (m/yıl) Maliyeti Yılı ( 000 TL) Manisa DM İstanbulTuzla İzmirAtatürk DM İzmir Menemen USS Tekirdağ Çerkezköy DM (*) Hem evsel hem de endüstriyel karakterli atıksular kimyasal ve biyolojik arıtma ünitelerinden geçirilerek arıtılmaktadır. 4. Atıksu Arıtma Tesisi Olan Organize Sanayi Bölgelerinin Arıtma Tesislerinden Kaynaklanan Çamur Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri Atıksu Arıtma Tesisinin Yaratılan Bertaraf OSB Adı Kapasitesi (m/yıl) İşletme Yılı Anülan Atıksu Miktarı Çamur Miktarı (ton/yıl) Edilen Çamur miktarı (ton/yıl) Bertaraf yöntemleri Manisa Düzenli depolama Düzenli depolama Düzenli depolama İstanbulTuzla İzmirAtatürk HarmandalıDüzenli depolama HarmandabDUzenli depolama HarmandalıDüzenli depolama îzmir Menemen HarmandalıDüzenli depolama HarmandalıDüzenli depolama HarmandalıDüzenli depolama Tekirdağ Çerkezköy OSB arazisine boşaltma OSB arazisine boşaltma

24 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 7 5. Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı OSBADI Kuruluş yılı Yılı Temin edilen su miktarı m/yıl Atıksu analizi yapan/yaptıran. yapıyor. yapmıyor Atıksu deşarj izin tipi Arıtılmadan atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı Arıtılarak atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı ADANA Ceyhan Nehri Ceyhan Nehri AFYON Çapakkın Deresi Çapakkın Deresi Çapakkırı Deresi ANKARA Ankara Çayı Ankara Çayı ANTALYA Foseptik Foseptik Foseptik AYDIN Musluca Çayı BİLECİK Ş. Kanalizasyonu Ş. Kanalizasyonu BOLU Büyüksu Deresi Büyüksu Deresi Büyüksu Deresi 5. Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı (devam) Teinin Atıksu analizi edilen su yapan/yaptıran Kuruluş miktarı. yapıyor OSBADI yılı Yılı m/yıl.yapmıyor Atıksu deşarj izin tıpı Arıtılmadan atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı Arıtılarak atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı BURDUR Kurudere BURSANilüfer Nilüfer Çayı Nilüfer Çayı Nilüfer Çayı BURSAİnegöl Kalburt Deresi Kalburt Deresi ÇANKIRI Korgun Deresi Fos,eptilc ÇORUM Ş. Kanalizasyonu Ş. Kanalizasyonu Ş. Kanalizasyonu DENİZLİ Sançay Sançay

25 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 74 (jr 5. Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı (devam) OSBADI Kuruluş yılı Yılı Teinin edilen su miktarı m/yıl Atıksu analizi yapan/yaptıran. yapıyor. yapmıyor Atıksu deşarj Arıtılmadan izin atılan atıksu tipi miktarı Alıcı Arıtılarak ortamın atılan atıksu adı miktarı Alıcı ortamın adı ELAZIĞ Ş.Kanalizasyonu Ş.Kanalizasyonu Ş.Kanalizasyonu ERZURUM Ş.Kanalizasyonu Ş.Kanalizasyonu ESKİŞEHİR Porsuk Çayı Porsuk Çayı Porsuk Çayı GAZİANTEP Samözü Deresi Samözü Deresi Samözü Deresi _ İSKENDERUNHatay Akdeniz Akdeniz Akdeniz _ İSTANBULtuzla Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı (devam) OSBADI Kuruluş yılı Yılı Teinin edilen su miktarı m/yıl Atıksu analizi yapan/yaptıran. yapıyor.yapmıyor Atıksu deşarj Arıtılmadan izin atılan atıksu tipi miktarı Alıcı ortamın adı Arıtılarak atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı İZMİRAtatürk Gediz Gediz Gediz İZMİRMENEMEN Ege Denizi Ege Denizi Ege Denizi KAYSERİmelikgazi Karasu Deresi Karasu Deresi Karasu Deresi KOCAELİGEBZE * 784* 6540* İzmit Körfezi, Dilderesi İzmit Körfezi, Dilderesi İzmit Körfezi, Dilderesi KONYA n SELÇUKLU Astım Bataklığı Astım Bataklığı MALATYA Beyler Deresi Beyler Deresi Beyler Deresi MANİSA I. KISIM Karaçay, Gediz 4080 Karaçay, Gediz Karaçay, Gediz

26 ;İj Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı (devam) OSB ADI Kuruluş yılı Yılı Temin edilen su miktarı m/yıl Atıksu analizi yapan/yaptıran yapıyor.yapmıyor Atıksu deşarj izin tıpı Arıtılmadan atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı Arıtılarak atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı MANİSA n.kisim Gediz MARDİN Nehire NİĞDE Foseptik SAMSUN Çorlu deresi, Karadeniz TEKİRDAĞÇerkezköy Çorlu deresi, Karadeniz Alıcı ortama deşarj izni Çorlu Deresi TOKAT Ş. Kanalizasyonu Ş. Kanalizasyonu Ş, Kanalizasyonu TRABZON Karadeniz 5. Organize sanayi bölgelerinde temin edilen su miktarı, atısu analizi yapma durumu, atıksu deşarj izin tipi, alıcı ortamına göre arıtılmadan ve arıtılarak deşarj edilen atıksu miktarı (devam) OSB ADI Kuruluş yılı Yılı Temin edilen su miktarı m/yıl Atıksu analizi yapan/yaptıran yapıyor.yapmıyor Atıksu deşarj izin tıpı Arıtılmadan atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı Arıtılarak atılan atıksu miktarı Alıcı ortamın adı UŞAK Gediz Gediz Gediz TOPLAM _ _ (*) Şehir şebekesinden sağlanan suyun bedeli yüksek olduğu için, OSB'deki fabrikalar tankerler vasıtasıyla su temini yoluna gitmişlerdir. Bu yüzden burada verilen rakamlar gerçek anlamıyla temin edilen su miktarını yansıtmamaktadır.

27 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II Organize sanayi bölgelerinde, yaratılan evsel katı atık miktarı ve bertaraf yöntemleri, OSB adı Yılı Mücavir alan sınırları içinde yer almaktadır.evet. hayır Yaratılan/ bertaraf edilen evsel katı atık miktarı (ton/yıl) bertaraf yöntemleri ADANA 4 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 60 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor AFYON Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor ANKARA Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor ANTALYA Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor AYDIN BİLECİK Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor BOLU BURDUR BURSANilüfer BURSAİnegöl 60 Belediye çöplüğüne atılıyor 60 Belediye çöplüğüne atılıyor 57 Belediye çöplüğüne atılıyor 600 Belediye çöplüğüne atılıyor 600 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 600 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 08 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 6000 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 6000 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor ÇANKIRI 7 8 Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor

28 Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II Organize sanayi bölgelerinde, yaratılan evsel katı atık miktarı ve bertaraf yöntemleri (devam) OSBADI Yılı Mücavir alan sınırları içinde yer almaktadır l.evet.hayır Yaratılan/ bertaraf edilen evsel katı atık miktarı (ton/yıl) bertaraf yöntemleri ÇORUM Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor DENİZLİ Belediye çöplüğüne atılıyor Belediye çöplüğüne atılıyor ELAZIĞ Belediye çöplüğüne atılıyor ERZURUM Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor ESKİŞEHİR ; > 0000 ; > 0000 > Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor GAZİANTEP Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor İSKENDERUNHatay.. 0 Belediye çöplüğüne atılıyor İSTANBULTuzla İZMİRAtatürk Harmandalı çöp deponi sahası Harmandalı çöp deponi sahası Harmandalı çöp deponi sahası İZMİRMENEMEN 550 * 8900 Harmandalı çöp deponi sahası Harmandalı çöp deponi sahası Harmandalı çöp deponi sahası KAYSERÎmelikgazi Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor

29 l\ Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II Organize sanayi bölgelerinde, yaratılan evsel katı atık miktarı ve bertaraf yöntemleri (devam) OSBADI Yılı Mücavir alan sınırları içinde yer almaktadır.evet.hayır Yaratılan/ bertaraf edilen evsel katı atık miktarı (ton/yıl) bertaraf yöntemleri KOCAELİGEBZE KONYASELÇUKLU MALATYA MANİSA I.KISM HIKISIM NİĞDE MARDİN SAMSUN TEKİRDAĞÇerkezköy TOKAT TRABZON UŞAK 56 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 56 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 540 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 540 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 880 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 99 Belediye çöplüğüne atılıyor 40 Belediye çöplüğüne atılıyor 40 Açıkta yakılıyor 70 Belediye çöplüğü,açıkta yakarak 5840 Belediye çöplüğüne atılıyor 5840 Belediye çöplüğüne atılıyor 705 Belediye çöplüğüne atılıyor 046 Belediye çöplüğüne atılıyor 700 Belediye çöplüğüne atılıyor 880 Dere yatağına bırakılıyor 48 Büyükşehir belediye çöplüğüne atılıyor 7000 Belediye çöplüğüne atılıyor 00 Belediye çöplüğüne atılıyor 75 Belediye çöplüğüne atılıyor 75 Belediye çöplüğüne atılıyor 00 Belediye çöplüğüne atılıyor 600 Belediye çöplüğüne atılıyor 600 Belediye çöplüğüne atılıyor 4680 Belediye çöplüğüne atılıyor TOPLAM

30 t. Kuruluş Yılına Göre Organize Sanayi Bölgesi, 997 OSB Sayısı. Organize Sanayi Bölgelerinde Sektörel Dağılım, 997 (% 7.) (%.) 5 (%.4) 8 (%.5) i 6 (% 9.0) 7 (% 8.4) Si I 9 9 î i = Veri için tablo 'ye bakınız. Q YIL Gıda Sektörü Mensucat Sanayi Orman ürünleri ve mobilya sanayi 4 Kağıt ve basım sanayi 5 Kimya sanayi Veri için tablo 'ye bakınız. 6 Taş ve toprağa dayalı sanayi 7 Metal ana sanayi 8 Metal eşya ve teçhizat, ulaşım aracı vb. sanayi 9 Diğer imalat sanayi

31 o oo 40 Milyon m. OSB'lerde Atıksu Arıtma Durumu 4. OSB'lerde Alıcı Ortamına Göre Arıtılarat Deşarj Edilen Atıksu Miktarı Milyon m 5 0 n i. i Si Si I 5 0 ı...'.«... tii.:, r. YIL YIL ib Arıtılarak Atılan Veri için tablo 5'e bakınız. Arıtılmadan Atılan Nehir, Dere, Çay Veri için tablo 5'e bakınız. Deniz

32 0 Bin ton 6. OSB'lerde Bertaraf Yöntemine Göre Katı Atık Miktarı Si S! OSB'lerde Alıcı Ortamına Göre Arıtılmadan Milyon m Deşarj Edilen Atıksu Miktarı (t İ 0 5 n I I Nehir, Dere, Çay I I Deniz Veri için tablo 5'e bakınız. f^ ^ : YIL İZZZ] S. Kanalizasyonu ^%l Bataklık ü Foseptik 40 0 YIL Nehir, Dere, Çay Nehir, Dere, Çay Deniz Deniz N İ Veri için tablo 6'ys bakınız. oo

33 Trakya'nın Bugünü ve Geleceği için... Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 0608 Kasım 997 MMO, bu bildirideki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. Tekirdağ İli Çevre Sorunları ve Sanayileşme Metin AYDIN TEKİRDAĞ tmmob makina mühendisleri odası