BELEDİYELERE İLİşKİN SÖZLEŞMELERİN

Transkript

1 BELEDİYELERE İLİşKİN SÖZLEŞMELERİN SAYIŞTAY'CA TEScİLİ Atilla İNAN- Sayı tay denetimlerinin parlamento adma yapılma özelliği, bütün kamu maliyesini denetim altma almayı gerektirir. Sayı~tay parlamento adma yaptığı denetimini yargısal yöntemlerle yerine getirir. Mahaııi idarelerin mali nitelikteki i~lemıerinin yargı yoluyla denetimi, ülkemizde 1876 tarihli Anayasa'ya değin uzanmaktadır. Anılan Anayasa'nm 107. nci maddesine dayanılarak çıkarılan 1878 tarihli "Divan-Muhasehat Te kijatı ve Yazifelerine Dair Kararname" Sayı tay'a, belediyelerin muhasebelerine bakmak, mal memurlarınm gelirlere ve muhasebelerine ilişkin muhakemeleri İcra eylemek görevlerini vermi~tir.ı Me rutiyet dönemlerinde Sayı tay'm görev ve yetki alanı geni~leti1mi~, bazı değişiklikler ve yenilikler getirilmi tir. Ancak, mahahi idarelerin Sayı tay'ca denetimine ilişkin ilk ve açık hükümler 1050 sayılı Muhasebe-İ Umumiye Kanunu ilc gün ve 2514 sayılı Divan-ı Muhasebat Kanunu'nda yer almıştır sayılı yasanm uyazife ve Selahiyet" bölümünde mahalli idare hesaplarının denetimi ve hükme bağlanması da yer almı~tır. Bir başka maddede de (14/3) il özel idareleri ve helediye hesaplarının, il genel meclisi ve helediye meclisleri tarafından birinci derecede incelemesi yapıldıktan ve onaylandıktnn sonra en çok iki ay içinde Sayıştay'a yollanacağı buyruklanmı tır. 832 sayılı kanunun geçici 8. maddesi uyarınca il özel idareleriyle belediyelerin mali incelemelerinin denetıcnmesine dair kanun yürürlüğe girinceye kadar Divan-ı Nluhasebat Kanunu'nun belediye ve özel idarelere ait hükümleri yürürlükte kalacaktır. Ancak hangi maddelerin somut olarak konuyla ilgili olduğu bir Sayıştay kararını gereklirmi tir gün ve 3523 sayılı Sayı tay Genel Kurulu kararıyla mülga Divan-ı Muhasebat Kanunu'nun 68, 69, 70 ve 71. maddelerinin yürürlükte kaldığı açıkıanmı~tır. Sayıştay denetimieri harcamadan önce ve harcamadan sonra olmak üzere iki biçimde yapılır. Sayıştay'ın harcamadan önce, sorunları ba langıçta önlemek, hukuka uygunluğu sağlamak için yönetime yardımcı olmak amacıyla yaptığı denetim Sayıştay Kanunu'nun 30 uncu maddesinde düzenlenmi tir. Söz konusu yasa hükmü, "Sayıştay'm denetimine tabi daire ve kurumlarca harcamaya ili kin olarak yapılan sözleşmelerle her türlü bağıtlar tescilc, genel ve katma bütçeli dairelerin kadro ve ödenek dağıtım i lemleri önceden vizeye tahidir" kuralını getirmi~tir.., Siıyı ıay l;ıman Deneıçisi ve Kamu Yönelimi Uzmanı. i Şahan Öıhck.. "Mahalli İdareler Sorunu", Mali Hukuk, Sayı 22,1977, s. 19. Çl./Kd/Lf }'md }'ij"ei;mfer, Cill 5, Si.ıyI5, I:.:vlüf 1996, s

2 52 ÇAODAŞ YEREL YÖNE11MLER İşte bu yazının amacı Sayıştay'ın harcamadan önce bir denetim şeklinde yerine getirdiği tescil ve kayıt işlemlerini yerel yönetimler açısından incelemektir. Sayıştay'ın ödeme aşamasından önce yaptığı denetim, tescil ve vize işlemleri olarak adlandırılır. Bu görevleri yerine getirmek amacıyla iki ayrı birimi bulunmaktadır. Ödenek ve kadro işlemlerinin dağılımı ile ilgili birim, çalışmalarında gerekli çabukluğu sağlayabilmek için bilgisayarlardan yararlanma olanağına da sahip bulunmaktadır. Tescil kelimesi, sicil kelimesinden gelir ve sicile geçirme anlamını taşır. Sayıştay uygulamasında tescil işlemi, herhangi bir sicil tutulmadığı ve sicile geçirme işi yapılmadığı için kelime anlamına uygun bir çalışmayı tam olarak ifade etmez. Sözleşme biriminde tutulan kütük, yeterince hukuksal bir anlam taşımamaktadır. Sayıştay uygulamalarında tescil kelimesiyle, Sayıştay denetimine tabi kurumların harcamaya ilişkin olarak yaptığı sözleşmeler ve bağıtlardan belirli bir miktarın üzerinde olanların kurallara uygun sayılması işlemi anlatılmak istenir. Tescilin Amacı Tescil, bir harcamadan önce denetim biçimi olduğu için uygulayıcıların bazı önemli konularda karşılaşacağı sorunları gidermek ve azaltmak amaclnl taşır. Bu nedenle sonuçları bir yardımlaşma sınırları içinde kaldığı için ağır olmamalı, yönetimin işlerini engel1emeyecek biçimde çabuk olmalı, öğretici ve ikna edici. olmalıdır. Tescil işleminin Koşulları Sayıştay'da tescil işleminin yapılabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekir. Bu koşullar; ı. Sayıştay'ın denetimine tabi daire ve kurumlarca harcamaya ilişkin sözleşme veya bağıt olmalıdır. 2. Muhasebe-i Umumiye.Kanunu'nun 64 üncü maddesi uyarınca ve bütçe kanunları ve Sayıştay Genel Kurul kararları ile tescilden istisna olunmamalıdır. 3. Bakanlar Kurulunca ivedilik ve gizlilik sebebi ile eksiılmeden istisnasına karar verilen hususlar olmamalıdır. 4. Yabancı memleketlerde yapılan satınalmalara ilişkin sözleşmeler olmamalıdır. Dört ayrı madde halinde belirtilen bu koşullardan birincisi olumlu, diğerleri olumsuz özellik göstermektedir. Bir başka deyişle, birinci koşul genel kuralı diğerleri ayrık tutma hallerini belirtmektedir. Ancak değinilen koşullar birlikte değerlendirildiğinde, yasa hükmünün kendi içerisinde bir bütünlükten yoksun olduğu anlaşılır. Örneğin, her türlü harcamaya ilişkin sözleşmclerle her türlü bağıtlar tescile tabi tutulurken, sözleşme gibi iki veya çok taranı borç doğuran işlemlerle yetinilmeyip her türlü bağıtıarın bir başka deyişle devletin harcama yap

3 SÖZLEŞMELERtN SAYIŞTAY'CA TESCtL! 53 masına ilişkin tck taraflı işlemlerin de tescile tabi olacağı hükme bağlanmıştır. Bilindiği gibi sözleşmeler taraflara hak ve sorumluluk yükleyen iki tarallı işlemler olduğu halde tck tarafın taahhüdü ilc borç doğuran işleriller de olahilir. Farklı görüşler olmasına karşın kanımızca yasada "bağıt" kelimesi ilc anlatılmak istenen, devletin, kendi iradesiyle borç altına girdiği işlemlerdir. ı Bağış ve yardım gibi bu tür bağıtıarın denetimi, karşı tarafa bir edirnde bulunma yükümlülüğü vermediği için titizlikte denetlenilmesi gereken bir alan olarak düşünülmelidir. İstisnalar arasında bejirli koşulların gerçekleşmesi halinde bazı sözleşmeler tescil dışı bırakılabilmişken, önemi nedeniyle "bağıtlar" tescilden ayrık tutma halleri arasında sayılmamıştır. Yasanın, tescil işleminin yapılabilmesi için aradağı koşulların başında harcamaya ilişkin bağıt veya sözleşme olması gerekmektedir. Bu durumda harcama deyiminin açıklığa kavuşturulması gerekir. Harcama mutlaka bir para ödemesi midir? Yoksa hizmet edimlerini de kapsamına alır mı? Harcama deyimine mutlaka kesin ödemeler mi girer? Yoksa kredi ve avans' işlemleri de girer mi? Bu soruların cevabı tescil işlemlerinin amacı göz önünde tutulmadıkça verilemez. Tescil bir harcamadan önce denetim türü olup, bazı yanlışları sorunlar büyümeden önleme olanağı verdiğine göre kapsamının geniş tutulmasında kamu yararı bulunmaktadır. Bu nedenle tescilin kapsamını geniş tutan yorum türünün esas alınması gerekir. Bununla birlikte tescilin kapsamına ilişkin değindiğimiz duraksamaların açıklığa kavuşturulması da ana koşuldur. Hangi tür işlemlerin tesdı kapsamına girip girmediğinin netleşmediği durumlarda, tescil işleminin yerine getirilmemesinin yaptırımlarını uygulamak haksızlıklara neden olacaktır. Bununla beraber, önceden denetlenmesinde pek çok kamu yararı olan devletçe satma ve kiraya verme işlemleri tescil dışında kalmaktadır. Ayrıca Sayıştay uygulamasında, yasada geçen "harcamalı deyiminin dar anlamda uygulandığı görülmektedir. Ayrık Durumlar Tescile ilişkin genel kuralı belirledikten sonra, tescilden ayrık tutulan durumları ayrıntılı bir biçimde belirtmekte yarar vardır. ı. Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nu ve Bütçe Kanunları He Tescilden Aynk Tutulma Halleri: Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nda 3483 sayılı yasa ilc değişiklik yapılmadan önce, merkezde avans verilmesini gerektiren sözleşmeler ilc miktarı TL'yi geçen taahhütlere ilişkin sözleşmelerin Maliye Bakanlığı'nca önceden denetime tabi tutulacağı belirtilmişti. Söz konusu değişiklik yapıldıktan sonra harcamayı gerektirecek taahhüt ve sözleşmelerin Maliye Bakanlığı'na gönderileceği düzenlenmiştir. Maliye Bakanlığı'na gönderilen bu taahhüt ve sözleşmeler hakkında yapılacak işlem için yasa "vize" ifadesini kullanmıştır. Yani önceden bir denetim söz konusu olmaktadır. Bu işlemden ayrık Z Farldı görüş için bkz. Servet Kök.sal, "Sözk-şmelerin Sayl~t.1y Tarafından Denetlenmesi ve Tescili", Mali Hukuk. Sayı 7,1971. s. 8.

4 54 ÇAGOAŞ YEREL YÖNETİMLER tutulabitme koşulları her yıl bütçe yasalarında belirtilmek zorundadır. Bütçe yasalarının (i) cetvellerinde Muhasebe-i Umumiye Kanunu'nun 64 üncü maddesince yapılan tescil işleminden ayrık tutulan haııer sayılmaktadır. Örneğin 1996 yılı Bütçe Yasası'nın (İ) cetvelinde: a) "Özel idare ve belediyelere ait harcamayı gerektirecek taahhüt ve sözleşme tasarıları miktarı ne olursa olsun Maliye ve Gümrük Bakanlığı vizesi dışındadır" hükmü vardır. b) iı özel idareleri ve belediyelerin harcamaya ilişkin olarak yapacakları sözleşmelerle her türlü bağıtlar, Sayıştay tesciline tabidir. Bu sözleşme ve bağıtlardan hangilerinin tescilden istisna edileceği, bunların niteliği, konusu ve tutarı dikkate alınarak Sayıştay Genel Kurulunca tespit olunur. ]996 yılı için miktarı TL'yi geçen sözleşmeler genel ve katma bütçeli kuruluşlarda tescil dışı bırakılmıştır. Çeşitli nedenlerle Sayıştay Genel Kurulu toplanamadığından yerel yönetimler için tescilden istisna edilen sınır bir süre belirlenememiştir. Ancak 30 Mayıs 1996'dan itibaren istisna sınırı genel ve katma bütçelerde olduğu gibi ] TL'ye çıkarılmıştır. 2. Bakanlar Kurulunca ivedilik ve Gizlilik Sebebiyle Eksilmeden isti~nasına Karar Verilen Hususlar: Tescilden ayrık tutulmanın bu biçimi Devlet ihale Kanunu'nun 89 uncu maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu yasa hükmünün 2990 sayılı yasayla değişik hükmü uyarınca, "İhale Kanunu hükümlerinin uygulanmasının mümkün olmayacağı haller ile, Türk Silahlı Kuwetlerinin, Emniyet Genel Müdürlüğünün yeniden teşkilatlanması, silah, araç ve gereçlerin modern teknik gelişmelere uygun şekilde yenileştirilmesi ve Türk Silahlı Kuwetlerinin stratejik hedef planının gerçekleştirilmesi için, temin edilecek mal ve hizmetlerin ihalesinde ilgili bakanlığın teklif edeceği ihaleler için bu kanun hükümleri dışında kalınmasına Bakanlar Kurulunca karar verilebilir. Bu ihalelerde uygulanacak usul ve esaslar idarelerince hazırlanarak ilgili bakanın onayı ile belirlenir". Böylece ihale Kanunu kapsamı dışında bırakılan sözleşmeler Sayıştay'ca yapılacak tescil kapsamı dışında da bırakılmıştır. Ancak bu hüküm daha çok genel ve katma bütçeli kurumlar için anlam taşımaktadır. Söz konusu hükmün yerel yönetimler için pek uygulama olanağı olmayacağı düşünülmektedir. 3. Yabancı Memleketlerde Yapılan Satınalmalara ilişkin Sözleşmeler: Tescil işleminden di~er bir ayrık tutma işlemi yabancı ülkelerden yapılan satınal malarla ilgilidir. Ihale Kanunu, dış ülkelerdeki kuruluşların ihliyaçlarını ve yurt dışında bulunan gemi ve uçakların ihtiyaçlarının karşılanması hallerini, ihale Kanunu'nda belirlenen ihale usullerinin kapsamı dışında tutmuştur. Ancak Sayıştay Kanunu'nun tescil dışında bırakma durumu sadece bu iki konuyla sınırlı olmayıp, bütün yabancı ülkelerde yapılan sözleşmeleri kapsamına almaktadır. Bu hükmün uygulama alanı dar olsa da yerel yönetimler için söz konusu olabilir. Tescil Yüntemi Sayıştay'ca yapılan tescil işlemine ilişkin denetimi sözleşme ve tescil birimi yapar. Bu birim, sözle meler üzerinde yapılan denetimde uzmanlaşmıştır.

5 SÖZLEŞMELERtN SAYIŞTAY'CA TEsclLi 55 Tescil edilmek üzere süresinde Sayıştay'a gönderilen sözleşme ve bağıtlar ilc ekıeri görevli denetçiler tarafından incelenir. Bu inceleme sırasında; a) Sözleşme ve bağıtlara bağlanması gerekli belgelerin tamam olup olmadığı, b) Sözleşme veya bağıtlarla bunlara bağlı belgelere göre, sözleşme veya bağıtın mevzuata uygun olup olmadığı araştırılır. Bütçe Kanunu'_nun (i) cetvelinde belirtilen miktarların altında bulunan sözleşmeler, Sayıştay'da kayda tabi tutulur. Söz konusu miktarın üzerinde olanlar, harcamadan önce denetime tabi tutularak haklarında tescil işlemleri uygulanır. Kayıt işlemi, Sayıştayevrak birimine gelen sözleşmelerin bir sıra numaraları alma işlemidir. Harcamalardan önce hiçbir denetime tabi tutulmazlar. Kayıt için gönderilen belgelerin gönderilmediğini veya eksik olup olmadığını değerlendiren bir çalışma yapılmamaktadır. Üstelik Sayıştay'a gönderilmeyen veya kayda geçirilmeyen sözleşmeler hakkında herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır. Tescil yöntemi, Sayıştay Kanunu'nun 32 nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre: "Vize edilmek veya tescilc talıi tululmak üzere Sayı~tay'a gönderilen kadro ve ödenek dağıtım işlemleriyle sözleşme ve Iıağıııardan mevzuata uygun bulunanlar, incelemeyi yapan denetçi ve grup şefi tarafından vize veya tescil edilir. Mevzuata uygun bulunmayanlar düzeltilip tamamlanmak üzere denetçi ve grup şefinin yazılı düşüncesiyle birlikte dairesine geri gönderilir. Alınacak kal" ılık üzerine bunlar ya vize veya tescil edilir ya da bir müzekkere ile Birinci Başkanlığa verilir. Birinci Başkan bu i lemlcri görüşünü bildirmesi için_ dairelerden birine verir. İşlem, dairece de mevzuata uygun görülme/.se ilgili belgeler daire kararı gereğince dairesine geri gönderilir. İlgili ita amirinin bu karara usulü dairesinde itirazda bulunması halinde, Birinci Başkan bu belgeleri incelemek üzere Daireler Kuruluna verir. Bu Kurulca tereddüt konusunun mevzuata uygun olduğuna karar verildiği takdirde işlem vize veya tescil edilir. İtiraz yerinde görülmeyip işlemin mevzuata aykın bulunduğu karar altına alınırsa işlemle ilgili belgeler karar gereğince dairesine geri gönderilir. Daireler Kurulunca vize veya tescilinden kaçınılan mevzuatın açıkça yasaklamadığı sözle meler ve bağıl/ar, ita amirierinin sorum luiuğu yüklenmeleri halinde keyfiyetin Sayıştay'a gerekçesiyle bildirilmiş olması şartıyla uygulanabilir. Bu taktirde Sayıştay'ca kabul edilmeyen hususlara ilişkin ödeme ve harcamalardan doğacak sorumluluk o ita amirine aittir. Bu sorumluluk ödeme ve harcamanın yapıldığı yıla ait sayman h~bının yargılanması sonrasında hükme bağlanır. Birinci derece amiri ita bulunan Bakanlann sorumluluğu yüklemeleri halinde keyfiyeten yapılan ödeme ve harcama miktarlan ile birlikte usulüne göre Millet Meclisi Başkanlığı'na bildirilir. Bir işlemin vize veya tescil edilmiş olması sorumlulan baglamayacağı gibi Sayıştay'ın yargı yetkisini de kısıtlamaz." Tescil denetim yöntemi yasada ayrıntılı biçimde gösterildiği için ayrıca bir açıklama gereği duyulmamıştır. Ancak uygulamada sorumluluğun üstlenilmesi durumu çok ender olarak görülmektedir. Harcamadan önce, vize aşamasındaki sorumluluğun üstlenilmesi ile harcamadan sonraki sorumluluğun üstlenilmesi arasında bazı farklar olmakla beraber asıl sorumluluk harcamadan sonra yapılan denetime ilişkin olarak verilen hükümle doğar. Yargılama sonucunda bir karar olmaksızın tck başına sorumluluğun üstleniimesi sorumluluğu doğurmaz.

6 56 ÇAGOAŞ YEREL YÖNETiMLER Tescilin Hukuksal Sonuçları Tescilin hukuksal sonuçlarını incelemek için tescil i~lemine tabi tutulan sözle~melerle hiç tescil i~lemi için Sayı~tay'a ba~vurulmadan uygulanan sözle~melerin hukuksal durumlarını ayırmakta yarar vardır. Sayı~tay Kanunu'nun 32. maddesine 1260 sayııi kanunla eklenen son fıkra hükmüne göre, "bir işlemin vize veya tescil edilmiş olması sorumluları bağlamıyacağı gibi Sayıştay'ın yargı yetkisini de bağlamaz". Bu hükümden aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir: Bir sözleşmenin Sayıştay'ca tescil edilmesi, Sayı~tay'ın öngörü~ünün belirlenmesi anlamını taşır. Uyulması zorunlu olmayıp sorumluları bağlamaz. Bu nedenle sorumlular sözleşmenin kurallara uygunluğunu incelemek ve aramak zorundadırlar. Tescil edilmiş bir sözleşmeye dayanılarak ödeme yapıldığında, yargılama sırasında ilgililer sorumlu tutulabilir. Daha önce sözleşmenin tescil edilmiş olması onları sorumluluktan kurtarmaz. Bu nedenle tescilin yargıyı kısıtlayıcı bir niteliği yoktur. Bu durum, tescilin bir ön denetim biçiminde yönetsel bir işlem olmasının doğal bir sonucudur. 3 Sayıştay'ca tescil işlemine tabi t.utulmaksızın uygulanan sözleşmelerin hukuksal sonucunu irdelernek için, elimizdeki yegane hukuk kurah Sayı~tay Kanunu'ndaki, "sözle~me ve bağıtlar, Sayı~tay'ca tescil edilmedikçe uygulanamaz" hükmüdür. Bu madde hükmüne verilecek anlama göre, sözleşmelerin Sayıştay'ca tescil edilmemesinin hukuksal sonucu farklı olacaktır. Bir görü~e göre bir sözleşmenin Sayıştay'ca tescil edilmemesi o sözleşmenin "yok" sayılmasını gerektirir. 4 Yok sayılan bir işlem sonucunda yapılan bütün ödemeler yasal dayanaktan yoksun kalacak ve sorumluları hakkında Sayıştay'ea tazmin hükmü verilmesi gerekecektir. Bu görüş tescil i~lemine uygulamayı zorunlu hale getirmeyi, tescilden kaçınmayı önlemeyi amaçlamasına karşın yaptırımları yönüyle çok ağır bir yaptırım olmaktadır. Özellikle, sözleşmede yapılan her işlemin yerinde, doğru ve kurallara uygun olması halinde sadece tescil edilmemesi nedeniyle bütün i~jcmleri geçersiz sayarak, sorumluların bu işlem miktatınca mahkum edilmesi, sorumluluğun ağırlığını göstermeye yeterlidir. Diğer bir görüş, tescil işlemine uyulması halindeki hukuksal sonuçları tescile başvurulmaması halinde de geçerli saymaktır. Bir başka deyişle, nasıl tescil hir ön denetim sayılarak, ön denetim aşamasında Sayıştay'ca yapılan işlemler hağlayıcı olarak kabul edilmiyor ve bunun yargılama aşamasında hir yaptırımı bulunmuyorsa, tescilc tabi tutulmayan sözleşmeler için de tescilc uyulmamasının hukuksal sonuçları uygulanmalıdır. Bu görüşe göre, sözleşmede hukuka aykırılık yoksa tescil edilip edilmemesi bir sorumluluk nedeni olmayacaktır. Değinilen görüş Sayıştay dairelerince de kabul görmüş olup, Sayıştay 5 inci Dairesi, Milli 3 Seıvet Kök...al, a.g.k.. s.lo. 4 Yargıtay IS. Hukuk Dairesinin gün ve E. 11/1980. K. 77/2161 sayılı karan.

7 SÖZLEşMELERıN SAYIŞTAY'CA TESCıLt 57 Eğitim Bakanlığı Basımevi Döner Sermayesi Saymanlığı'nın 1987 yıh hesabmm yargılanması sırasmda tescil işlemine tabi tutulması gerektiği halde tescil i lemi yapılmayan bir sözleşme için, ilgililere uyarıda bulunulmasmı sağlamak amacıyla ilgililerin bağlı olduğu kuruma yazı yazılmasma karar vermiştir. s Bu görüş tescil i~lemine başvurulmasmı hiçbir yaptırıma bağlamayıp, bazı yaptırımlar uygulanması gerekse bile bunlan bütünüyle idarenin takdirine bırakma sonucunu yaratmaktadır. Kanımızca, Sayıştay Kanunu'nda tescil İşlemleri yürütülürken uygülanan sistem içerisinde nasıl kurallara aykırı bulunan bir sözleşmenin uygulanabitmesinin sağlanması sonunda amiri İtanın sorumluluğu üstlenmesini gerektiriyorsa, tescil işlemine hiç uyulmaması halinde de sözleşmede bir hukuka aykırılağm saptanması halinde amiri itanm sorumluluğu üstlenmiş gibi sorumlu tutulması gerekmehdir. Ancak bu tür bir uygulama için sorumluluğun üstlenilmesi ile ilgili biçim ko ulları bulunmadığmdan kendiliğinden bu sonuçları uygulama olanağı bulunmamaktadır. Değinilen biçimde bir sonuç doğabilmesi için yasal düzenlemeler yapılması gerekmektedir. Ayrıca yasalarla yapılması emredilen bir işlemi yapmayan memurlar hakkında Türk Ccza Kanunu uyarınca ceza kovuşturmalan, Devlet Memurları Kanunu uyarınca disiplin kovuşturmaları yapılması mümkündür. Sözle melerin tescil edilmek için Sayıştay'a gönderilmesi sırasında eklenecek belgeler ile, sözle melerde dikkat edilmesi gerekli hususlar Sayıştay'ca bir gcnelge ile düzenlenmiştir. 45 ı sayısını taşıyan Sayıştay genelgesi, 1.2. ı 994 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmı tır. Sözleşmelerin devri söz konusu olduğu zaman yine söz1c mclerin tescili için aranan ko ullar gerçekle~tiğinde tescil yapılması gerekir. Aynı şekilde müteahhidin ölümü halinde, sözleşmeyi mirasçılarm yerine getirmesi halinde de koşullar gerçekleşmiş ise söz Icşmenin Sayı tay'ca tescil edilmesi gerekir. İstisna miktarlarmı belirlerken doğrudan sözle mc miktarı esas alınıp, KDV'li miktarlar dikkate almmayacaktır. Bir ba ka deyişle, istisna haddi ancak KDVeklendiğinde a ıhyorsa sözıc menin Sayı tay'ca tescili gerekmez. Sonuç Sayıştay tescil İ lemleri sadece harcamaya ili kin olanlar üzerinde yürütülmektedir. Harcama dı mda trampa, satma, kiraya verme ve bağışlama gibi bir harcama olmamasına kar~ın gerçekte kamu maliyesine daha fazla yükümlülük gerektiren işlemler denetim dışında kalmı hr. Bu tür işlemlerin kamu maliyesine daha fazla yük getirmesi yanında kötüye kullanılma olasılıklarının fazla olması yönüyle de yasalarda tescilin kapsamının dar tutulduğu kanısındayım. Sonuçları yönüyle bağlayıcı olmayan, yönetime yardımcı olmayı amaçlayan tescil yöntemi basitleştirilmclidir. Tescil yönteminin bürokrasiye boğulması yönetimin hızını azaltmaktadır. Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile il düzeyinde tes- S Sayı tay 5. Dairesinin gün ve 795 sayılı itarnı.

8 58 ÇAGOAŞ YEREL YÖNETİMLER cil uygulamasının yerel yönetimler için kaldırılması yerinde olup, yerel yönetimlerin özerkliğine saygının bir gereğidir. Aynı işin hem il teşkilatı içerisinde hem Maliye ve Gümrük Bakanlığın'ca hem de Sayıştay'ca yapılması bir tekrar niteliğinde olup, sadece Sayı~tay dışındaki kuruluşların yatırımlar alanında etkisini ve rantını artırmaktan başka işe yaramamaktadır. Tescil yapılmasının hukuksal sonuçları, ussal olmakla birlikte tescil işlemine hiç uyulmamasının hukuksal sonuçlarında eksiklikler bulunmaktadır. Özellikle tescil edilmesi gerektiği halde tescil ettirilmeyen sözleşmeler için Türk Ceza Kanunu ve Devlet Memurları Kanunu uyarınca uygulanması gereken yaptırımların uygulanahilmesine işlerlik kazandırılmalıdır. Harcamadan önce denetim ile harcamadan sonraki denetim arasında eşgüdüm yeterince kurulmuş değildir. Bu eşgüdümün olmaması denetimde verimi azaltmakta, emek ve zaman savurganlığına neden olmaktadır. Harcamadan önce denetimde sorumluluğun üstlenilmesi koşu1ları, sorumluluktan kaçınma olanağı sağlamaya yer vermeyecek bir biçimde iş1ctilebilmelidir.