EL HİJYENİ. PROF.DR.NEVZAT ARTIK Uzm. NEVZAT KONAR. Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

Transkript

1 EL HİJYENİ PROF.DR.NEVZAT ARTIK Uzm. NEVZAT KONAR Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü

2 Çağdaş hizmet anlayışı, öncelikle sağlığı korumaya ve geliştirmeye yöneliktir. Bu çerçevede, toplumda hijyen uygulamalarının yaygınlaştırılması halk sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.

3 HİJYEN Hijyen; sağlıklı ortamın korunması amacıyla her türlü hastalık etmenlerinin uzaklaştırılmasıdır. Kişisel hijyen; bireylerin sağlıklarını korudukları ve devam ettirdikleri bir özbakım olarak tanımlanmaktadır. Güler Ç,TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2004: 3(6)

4 EL HİJYENİ Oliver Wendell Holmes, puerperal ateşi önlemede el yıkamanın önemi Ignaz Philipp Semmelweis,1847, doğumda el hijyeninin önemi 1861 de el yıkamanın önemi genel kabul görmüş

5 NEDEN ÖNEMLİ? Nozokomiyal infeksiyonların önlenmesinde uygulanabilir en basit ve en etkili yöntem (Centers for Diseases Control) Alp, E, ANKEM Derg, 2005; 19(2): Boyce, J.M, Pittet, D. Infec Cont Hosp Epidem, 2002, 23(12),S3-S40. Nenstiel, RO et al, Clinician Reviews, 1997; 7(1): Goldmann, DJ, Laron, E, N Engl J Med, 1992; 327:

6 WHO verilerine göre hastaneye yatan 10 hastadan birinde hastane enfeksiyonu gelişmekte, Mortalite ve morbidite oranı yüksek, Antibiyotiklere dirençli enfeksiyon ajanlarının yaygınlaşması, Metisiline dirençli S. aureus suşlarının endemik hale gelmesi, Vankomisine dirençli enterokok enfeksiyonlarında artış. Hasde, M et al, Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni, 2000, 3. Başlıca Bakteriyal, Paraziter ve Mikotik Enfeksiyon Hastalıkları, 2000:488 Sterilizasyon, Dezenfeksiyon ve Hastane Enfeksiyonları, 2002:189.

7 ABD de Hastane infeksiyonları yatan hastaların yaklaşık % 5-7 sinde görülmektedir. Hastanede kalış süresini ortalama 4 gün uzatmaktadır. Yılda yaklaşık hasta ölmektedir. Ekonomiye getirdiği yük yılda yaklaşık 10 milyar $ dır. Başlıca Bakteriyal, Paraziter ve Mikotik Enfeksiyon Hastalıkları, 2000:488 Sterilizasyon, Dezenfeksiyon ve Hastane Enfeksiyonları, 2002:189.

8 Türkiye de Hastane infeksiyonu görülme sıklığı %5-15 arasında değişmekte, Hacettepe Üniversitesinde yapılan bir çalışmada hastane enfeksiyonu görülen hastaların hastanede yaklaşık 20 gün daha fazla kaldığı ve hasta başına yapılan harcamanın 1582$ arttığı gösterilmiştir. Başlıca Bakteriyal, Paraziter ve Mikotik Enfeksiyon Hastalıkları, 2000:488 Sterilizasyon, Dezenfeksiyon ve Hastane Enfeksiyonları, 2002:189.

9 NEDEN ÖNEMLİ? Gıda güvenliğinin sağlanmasında, gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesinde, TTY de hizmet kalitesinin arttırılmasında en ucuz ve güvenilir yöntem Delialioğlu, N, et al, Türk Hij. Der. Biyol. Der., 2003; 60(1):

10 Besin kaynaklı hastalıkların %20 si yetersiz personel hijyeni kaynaklı E.coli, S.aureus, Salmonella etkenlerinin neden olduğu besin zehirlenmeleri Avian influenza etkeni, hazırlama ve pişirme esnasında enfekte hayvan ile temas etme, pişmemiş kanatlı hayvan veya ürünleri ile temas sonrası yetersiz el hijyeni Leggat, PA., Travel Med. Infect. Dis., 2007; 5(1): Lye, DC., et al., Singapore Med. J., 2006; 47(6): Fica, C, et al., Rev. Chilena Infectol., 2006;23(4): Richards, J, et al, J. Hosp. Inf., ; Cruıckshnk, JG, Brit. Med. J., 1990; 300:

11 NEDEN ÖNEMLİ? Bulaşıcı ve salgın hastalıkların yaygın olarak görüldüğü okullarda uygulanabilir koruyucu bir önlem

12 Yaygın gastroenteritlerin ve fekal yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde, Tuvalet sonrası yetersiz el hijyeni nedeniyle dışkıyla bulaşan virusler (Rotavirus, Enterovirus vb.), parazitler (Ascars lumbricoides, Taenia saginata vb.), mantarlar (Candida albicans vb) ve bakterilerin (Vibrio cholera, C. dificille vb.) yol açtığı hastalıkların önlenmesinde WHO Information Series on School Health, Temel, F, et al, Gülhane Tıp Dergisi, 2006; 48: Aslan, D, et al, Türkiye Klinikleri J. Med. Sci., 2006; 26: Güleç, M, et al, Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 2000,2.

13 Hijyenik el yıkama, toplumsal yaşamın hemen her alanında enfeksiyonların önlenmesinde yapılacak en basit uygulamalardandır.

14 AMAÇLAR Toplumun her kesiminde el yıkamanın önemi ile ilgili farkındalık yaratmak, Hijyenik el yıkama olanaklarının sağlanmasına yönelik çalışmaları teşvik etmek, Hijyenik el yıkama uygulamalarını yaygınlaştırmak, Topluma bilinçli ve sağlıklı bireylerin yetiştirilmesine katkıda bulunmaktır.

15 -Okul öncesi çocuklar -Okul çağı çocukları -Üniversite öğrencileri -Ebeveynler -Öğretmenler -Sağlık personeli -Hastalar - Ziyaretçiler -TTYçalışanları -GS çalışanları -Tüketiciler

16 ? ENGELLER Bireysel bir faaliyet olması, El yıkamanın çok sıradan ve günlük bir iş olması ve bu nedenle önemsememe, Toplumun tüm kesiminde el hijyeni ile ilgili bilgi eksikliği,

17 Hastanelerde uygun yerlerde ve ünitelerde personelin, hasta ve ziyaretçilerinin ellerini yıkamaları için ayrılmış lavaboların bulunmaması ve/veya yetersizliği, Hasta yoğunluğunun fazlalığı, el yıkamanın zaman kaybına neden olduğu düşüncesi, Eldiven kullanımının yalancı güven uyandırması, Pratik olması ve zamandan tasarruf sağlaması nedeniyle sıvı/jel dezenfektan kullanımının el yıkamaya alternatif olması,

18 Okullardaki tuvaletlerin nitelik ve niceliksel olarak yetersizliği, el yıkama olanaklarının kısıtlı olması (TS 9518 e göre, tuvaletler her 20 kız ve her 25 erkek öğrenci için bir kabin, her 15 erkek öğrenci için bir pisuvar, her 4 kız ve her 2 erkek kabini için de bir lavabo bulunmalıdır.)

19 HEDEF KİTLELERE YÖNELİK YAPILMASI PLANLANAN FAALİYETLER

20 SAĞLIK KURULUŞLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-1 TEMİZ ELLER ORTAĞI kampanyasının başlatılması Tüm sağlık kuruluşlarında Kalite Yönetim Sistemleri kapsamında kontrol listelerinin oluşturulması, uygun el yıkama koşullarını sağlayanlara temiz eller ortağı belgesi verilmesi

21

22

23 SAĞLIK KURULUŞLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-2 Sağlık Personeli için eğitim materyallerinin hazırlanması Sağlık personeli için eğitim modülü, eğitim broşürü ve kitapçık hazırlanması Tuvalet arkası ve girişine bilgilendirici ve hatırlatıcı poster ve/veya afişlerin hazırlanması,

24 SAĞLIK KURULUŞLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-2 Hasta ziyaretçilerine yönelik oda girişlerine asılacak afişlerin hazırlanması, Sağlık Ocakları ve AÇSAP larda bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülen gastroenteritlerin önlenmesi amacına yönelik el broşürlerinin hazırlanması

25

26

27

28

29

30

31 SAĞLIK KURULUŞLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-3 Web sitesinde uygulanmak üzere, sağlık çalışanları, hastalar ve ziyaretçilerine yönelik el yıkama davranışlarını saptamak amacıyla bir anket formunun hazırlanması ve ilgili kurumlarda uygulamaya konması, İletişim Merkezi işbirliğinde hasta ve ziyaretçilerine yönelik spot filmlerin hazırlanması Programın 81 ilimizde yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmaların yapılması, programın duyurulması, il aktivite planlarının hazırlanması ve değerlendirilmesi

32 TOPLU BESLENME HİZMET SEKTÖRÜNE YÖNELİK FAALİYETLER-1 Toplu Beslenme (TB) sektör çalışanlarına yönelik eğitim materyallerinin hazırlanması, konu ile ilgili sertifikalı eğitim programlarının düzenlenmesi Sektör çalışanlarına yönelik eğitim modüllerinin ve eğitim kitapçıklarının hazırlanması, hazırlanan materyallerinin sektör yöneticilerine tanıtılması

33 TOPLU BESLENME HİZMET SEKTÖRÜNE YÖNELİK FAALİYETLER-1 TB sektör çalışanlarına yönelik tuvaletlerin arkası ve girişine asılacak bilgilendirici poster ve/veya afişlerin hazırlanması TB çalışanlarının çalışma alanlarına asılacak el yıkamanın önemi ile ilgili bilgilendirici ve hatırlatıcı takvimlerin hazırlanması

34

35

36

37 TOPLU BESLENME HİZMET SEKTÖRÜNE YÖNELİK FAALİYETLER-2 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve YESİAD işbirliğinde, TB hizmeti veren büyük alışveriş merkezlerinde kampanya tanıtımına yönelik faaliyetlerin yürütülmesi ve bu işletmelerin temiz eller ortağı kapsamına dahil edilmesi

38 EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-1 MEB, SHÇEK, Özel Okul Öncesi Eğitim Kurumları Derneği, Okul Öncesi Eğitimi Geliştirme Derneği iş birliğinde okul öncesi çocuklar ve ailelerine yönelik görsel eğitim materyallerinin hazırlanması

39 EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-1 SHÇEK, devlet ve özel okul öncesi çocuklara yönelik eğitim modüllerinin hazırlanması, hazırlanan modüllerin eğitmenlere aktarılmasının sağlanması, Ebveynlere yönelik evde uygulanacak el hijyeni ile ilgili bilgileri içeren bir mektup ve/veya rehber nitelikli el broşürünün hazırlanması,

40 EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-1 Çocuklara ve çalışanlara yönelik tuvaletlerin arkası ve girişine asılacak bilgilendirici poster ve/veya afişlerin hazırlanması Öğrenciler için faaliyet kitabı (boyama, puzzle) hazırlanması İletişim Merkezi işbirliğinde çocuklara yönelik spot film ve/veya çizgi filmin hazırlanması

41

42

43

44

45 EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-2 Okul çağı çocuklarına ve okul çalışanlarına yönelik görsel eğitim materyallerinin hazırlanması İlköğretim çocuklarına yönelik El Hijyeni kitapçığının hazırlanması Çocuklara ve çalışanlara yönelik tuvaletlerin arkası ve girişine asılacak bilgilendirici poster ve/veya afişlerin hazırlanması

46

47

48 EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARINA YÖNELİK FAALİYETLER-3 MEB işbirliğinde ilköğretim çocukları arasında temizlik ile ilgili ödüllü slogan yarışması ve/veya bulmaca yarışmasının düzenlenebilmesi için gerekli hazırlıkların yapılması

49

50

51 TÜKETİCİLERE YÖNELİK FAALİYETLER-1 Kamu kuruluşları, alışveriş merkezleri, benzin istasyonları ve dinlenme tesisleri gibi umumi tuvaletlerin sıklıkla kullanıldığı yerler için el hijyeni afişlerinin hazırlanması,

52

53

54

55 TÜKETİCİLERE YÖNELİK FAALİYETLER-2 TÜBİDER (Tüketici Bilincini Geliştirme Derneği), TÜKODER (Tüketiciyi Koruma Derneği), TÜDER (Tüketiciler Derneği) gibi kuruluşların işbirliğinde Toplu Beslenme Yapılan Kurum/Kuruluşlar, alışveriş merkezleri, benzin istasyonları ve dinlenme tesisleri gibi yerlerde tüketicilere dağıtılmak üzere el broşürlerinin hazırlanması, Tüketici Bültenlerine konu ile ilgili bilgi notlarının hazırlanması

56

57

58

59

60 TÜKETİCİLERE YÖNELİK FAALİYETLER-3 İletişim Merkezi işbirliğinde tüketicilere yönelik spot filmlerin hazırlanması ve özellikle temizlik firmalarının Temiz Eller Ortağı kampanyasına katılımları sağlanarak reklam filmleri kapsamına el hijyeni ile ilgili sloganların adapte edilmesini teşvik etmek

61 PLANLANAN DİĞER FAALİYETLER Ulusal hijyen haftasının düzenlenebilmesine yönelik hazırlıkların yapılması,

62 PLANLANAN DİĞER FAALİYETLER Sağlık Bakanlığı web sitesinde yayınlanmak üzere kampanya ile ilgili bilgi notlarının hazırlanması, Yazılı ve görsel basında kampanya ile ilgili tanıtımların yapılmasına yönelik hazırlıkların yürütülmesi,

63 PLANLANAN DİĞER FAALİYETLER Bir dokunuşta sağlık, Hijyenik Eller, Sağlığınız için ellerinizi temizleyin, Temiz eller hayat kurtarır gibi sloganların temiz eller ortağı na katılan firmaların ürün etiketlerinde kullanımının teşvik edilmesi.

64 TEŞEKKÜRLER