Kendine Yeten Kentler Mümkün mü?

Transkript

1 Kendine Yeten Kentler Mümkün mü? ÇEDBİK in düzenlediği 3. Uluslararası Yeşil Binalar Zirvesi, Şubat ta Swissotel the Bosphorus ta gerçekleşti. Zirvede, son yıllarda gerçekleşen başarılı sürdürülebilir projelerin yaratıcıları tarafından yapılan sunumlar ilgi ile karşılandı. Gayrimenkul Türkiye olarak biz de, sunumları ile dikkat çeken tasarımcılardan Bill Dunster, Carlo Ratti ve Patrick Bellew ile söyleşi gerçekleştirdik Olimpiyatları açılış seremonisi, Londra 2. Gardens By The Bay, Singapur 3. Bio İstanbul, İstanbul 4. Shanghai Tower, Şangay 1 Cevre Dostu Yeşil Binalar Derneği (ÇEDBİK) in, yapı sektörünün yeşil dönüşümüne liderlik etmek amacıyla bu yıl üçüncü kez düzenlediği Uluslararası Yeşil Binalar Zirvesi, Şubat tarihlerinde dünyadan pek çok değerli konuşmacıyı ve yaklaşık 900 katılımcıyı ağırladı. Zirvede, yenilenebilir enerji teknolojileri, yeşil finansman, yerel yönetimler, STK ve meslek odaları, yeşil bina değerlendirme sistemleri, malzemeinovasyon, teşvikler, sürdürülebilir kentler ve toplumlar tartışılarak, Türkiye den ve dünyadan güncel sürdürülebilir projeler paylaşıldı. Sürdürülebilir projelerin en iyi örneklerini bir araya getirerek, yenilikçi fikir ve modellerin katılımcılarına ilham vermesini amaçlayan konferansta görüldüğü üzere, yabancı yatırımcılar gibi, yabancı tasarımcılar da Türkiye hakkında hiç de karamsar değil

2 Bill Dunster: Türkiye, yeşil dönüşüm için yeterli kaynağa sahip İngiliz mimar Bill Dunster, Zirve nin ilk gününde gerçekleşen sunumunda, sıfır karbon karma projesi BedZED i tanıttı. Yalnızca proje içinde bulunan yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen enerjiyi kullanan projesinde, ünitelerin güneş enerjisinin etkin bir şekilde kullanılması için güneye dönük tasarlanmasından, yağmur suyunun geri kullanılmak üzere toplanmasına kadar her şey sıfır karbon etiğiyle bir yerleşim oluşturacak şekilde tasarlanmış. Dairelerin yüksek kalite standartları ile inşa edildiği projede, yenilenebilir inşaat malzemeleri ve geri dönüştürülebilir kaynaklar seçilmiş. Hatta malzemeler, inşaat alanına taşırken kullanılacak enerji ve maliyetini düşürmek için sadece yaklaşık 60 km yarıçapında bir alandan seçilmiş. Sıfır karbon tasarımlar üzerine çalışmaları ile sürdürülebilirlik üzerine pek çok ödül almış Dunster ile Türkiye de yeşil dönüşümün nasıl sağlanabileceği ve BedZED üzerine konuştuk. GÜNDEM ETKİNLİK BD: Projeleri nasıl fonlarsınız? Öncelikle, ölçek ekonomilerini artırmanız gerek. Prototip projeler her zaman %30 daha pahalı olacaktır. Her ülkede bu böyledir. Bu fikirlerin gerçekten çalıştığını göstermek için projeleri yapıp, yapı endüstrisi tedarik zincirini garanti altına aldıktan sonra yeterli sayıda ünite için uygulama; ev, ofis, yeni kentsel projeler yapabilirsiniz. GT: Aslında Yeşil stok ile ilgili sorun şu: İklim değişikliği veya benzer negatif bir şeyin korkusuyla hareket ediliyor. BD: Kesinlikle. Bu, mühendislik sorunu olur, maliyet sorunu olur, politik bir sorun olur, geliştiricinin sorunu olur Her zaman sistemdeki bir sonraki adamın sorunudur yani! Değişim bir sene gibi kısa bir sürede yaşanabilir. 20 sene süreye ve politikalara ihtiyaç yok. Türkiye nin doğal sermayesi; güneş enerjisi başta olmak üzere, yenilenebilir enerji kapasitesi yüksek. Aynı zamanda iyi bir üretim temeli var, büyüyen bir ekonomi. Yüksek inşaat standartlarına ve Avrupa nın çevre standartlarına ulaşabilirsiniz. Bu, yapı sektöründe bir tedarik zinciri oluşturacak ve uzun süreli iş imkanları yaratacaktır. Dahası, ihracat pazarınızı büyütecek, fosil yakıt ithalatınızı da azaltacak, hava kalitenizi yükseltecek, ses kirliliğini düşürecektir. GT: Bunların olması için önce, bu işten kâr sağlayacak olan grupların lobi yapması gerektiğini düşünmüyor musunuz? BD: Hayır. Tüketici her zaman kendi çıkarı doğrultusunda hareket eder. Bu işin toplamında, ekonomik açıdan veya yaşam kalitesi açısından bir avantaj olduğunu gösterebilirseniz, ilerleme kaydedersiniz. Bunu yapmak için en iyi yol, yeterince büyük bir geliştirme projesini alıp, değişimi bir anda gerçekleştirmek. Kesinlikle bir değişim yaratırsınız, sektör de bir daha eskisi gibi olmaz. GT: İlk adımı kim atacak peki? BD: Aslında Brezilya, Çin, Japonya, Güney Kore. Avustralya zaten bunu yapıyor. Sizin de yapmamanız saçma, yeterli kaynağınız var. İngiltere de yılda en fazla ünite üretiyoruz, siz ise sadece İstanbul da senede 1 milyon yapıyorsunuz. Fırsatınız var, ama bunu yapacaksanız amaç, en yüksek standardı yakalamak olmalı. GT: Resimlerden gördüğüm kadarıyla tasarımınız oldukça mütevazı, basit. Tasarımın ön planda olduğu bir ürün değil bu, daha çok mühendisler ve malzeme üreticileri ile bir işbirliği ön plana çıkıyor. Mimarların bu fikri benimseyeceğini düşünüyor musunuz? BD: Evet. Çağdaş bir yerel mimari söz konusu. Burada uygun maliyetli çözümler üretmekten kaynaklanan bir mühendislik rasyoneli var. İstanbul da 1 milyon konut yapacaksınız, bunlar anıtsal binalar olmayacak, normal insanların evleri olacak. Mimarlar bunu anlayıp bu fikri benimsedikten sonra tasarımda bireysellik devreye girecektir. GT: İnşaat sektöründe bu dönüşümün ne kadar zaman alacağına dair bir öngörünüz var mı? BD: İngiltere de 10 yılımızı almıştı, ilk konuşmaların başlayıp, üretimin yapılmasından, fiyatların belirlenmesine kadar. Yavaş bir süreç ve çok büyük emek sarf ediliyor, ama buna değer. Türkiye, oyuna başlamak için gereken her şeye sahip. Biz de bu gelimelerin içinde olmayı çok isteriz. Gökçe Tüfekçi: Sunumunuzda, tasarladığınızın bir yaşam tarzı olduğunu söylediniz. Aslında bu, mimarlıktan çok daha fazlası. Düşünme şeklinde bir değişiklik söz konusu. Bill Dunster: Evet. Kanıtlamanız gereken, bu değişikliklerin daha iyi yaşam kalitesi getireceği. Daha iyi yaşam kalitesi ise katma değer getirir. Fon bulmak için asıl olay, teknik verimlilikten değil, nasıl yeterli artı değer yaratılacağından bahsetmek. BedZED (Beddington Zero Fossil Energy Development) sıfır karbon konusunda İngilizlerin ilk ve en büyük projesi olarak kabul ediliyor. GT: Projelere nasıl fon buluyorsunuz? Gördüğüm kadarıyla çok kolay olmuyor. 37 MART-NİSAN 2014 SAYI 36 Gayrimenkul TÜRKİYE

3 Carlo Ratti: Vatandaşların kentle daha çok iç içe geçtiği bir yaşam anlayışına geçilmeli İtalyan mimar, mühendis, eğitimci ve aktivist Carlo Ratti, Akıllı Kent projesi üzerine yaptığı sunumla zirvenin en çarpıcı konuşmalarından birine imza attı. MIT de (Massachusetts Institute of Technology) öğretim görevlisi olarak çalışan Carlo Ratti, enstitü içinde kurduğu SENSEable City Laboratuvarı nın yöneticisi. Canlılar gibi şehirlerin de hissedebildiğini ve karşılık verdiğini savunan Ratti, laboratuvarında yeni teknolojilerin şehir hayatını, tasarımını ve şehircilik anlayışını nasıl etkilendiği hakkında araştırmalar yapıyor, sensörlerin ve elektroniğin çevre ve mimariyle ilişkisini inceliyor. Amerikan Wired dergisi tarafından dünyayı değiştirecek 50 isimden biri seçilen Ratti ile, yeni sensör ve elektronik araçlarla kent kavramına yeni bakış açısını zirve katılımcılarıyla paylaştıktan sonra bir söyleşi gerçekleştirdik. GT: Öncelikle bu fikrin çıkış noktasına değinmek istiyorum. Projeleriniz, çok çeşitli disiplinlere önemli katkılarda bulunuyor. Siz başlangıçta tam olarak ne düşünmüştünüz? Carlo Ratti: Bizim bakış açımızdan laboratuvar, 9 sene önce MIT de, dijital ve fiziksel mekan arasında ilginç bir mekan daha olduğunu fark etmemizle kuruldu. Son birkaç senede olan şey ise şu: Dünyanın her tarafından kentler; trafik, atık yönetimi, enerji gibi konularda operasyon yönetim şeklini değiştirebileceklerini fark ettiler. İnsanlar bu akıma Akıllı Kent (Smart City) adını verdi ve bu aktivite alanı oluşmuş oldu. GT: Sunumunuzu izlerken İstanbul u düşündüm. Gerçekten çok büyük bir kent ve bu kent ile ilgili veri toplamak; hem kentin büyüklüğü hem de resmi kurumlar ile süreçlerin verimsiz ilerlemesi sebebiyle çok zor. Siz, böyle bir kentte nasıl yol izlerdiniz? CR: Öncelikle, bence İstanbul çok güzel bir kent. Kompleks, aynı zamanda güzel bir topografyaya sahip. Burada yalnızca resmi kurumlardan toplanabilecek veriden değil, aynı zamanda kentte yaşayanların da paylaşabilecekleri veriden bahsediyorum. Bu proje ile ilgili aslında en güzel şey, vatandaşların veriye katkıda bulunabilmesi, bu verinin de toplum tarafından açık bir şekilde kullanılabilmesi. GT: Projenizin kentlerin ekonomik yapısını nasıl değiştireceğini düşünüyorsunuz? Mekan ve ekonomi ara kesitinden bahsediyorum aslında. CR: Akıllı şehirler yaratmanın etkisinin yalnızca tek boyutlu olmadığını düşünüyorum. İnternetin kullanımını düşünün mesela, mikro ölçekli projelerden çok büyük projelere kadar, sınırsız bir platform. Akıllı şehirlerde de durum buna benzer. Aslında bu şehirlerde gerçekten internetin daha mekansal bir şeye dönüşmesi, kentlerimize girmesi gibi bir durum söz konusu. İnternetin mekana gömülmesi. Uygulama alanları çoğaltılabilir: trafik, genel anlamda mobilite, enerji, atık yönetimi, kaynak yönetimi... Kentlerde gerçekleşen bütün bu operasyonlar hakkında veri paylaşılabilmesi için, vatandaşların kentle daha çok iç içe geçtiği bir yaşam anlayışına geçilmeli. Zaten verileri paylaştıklarında insanlar, kentin kendisiyle daha farklı bir ilişki içinde olacaklar. Mesela İstanbul da da, Taksim Gezi protestolarının dinamiklerini kullanmayı Taksim Meydanı için düşünebiliriz, protesto amaçlı değil ancak içinde yaşanılan kenti daha iyi hale getirmek için. İspanya da su temalı 2008 Zaragoza Fuarı kapsamında tasarlanan Digital Water Pavillion, fuar süresince turist ofisi ve Digital Mile Project in bilgi noktası işlevini gördü. GT: Tamam, peki sırada ne var? Başka hangi kentler ya da kentsel alanlarda çalışmayı planlıyorsunuz? CR: Evet, şu sıralar çok çalışıyoruz ve çok sayıda projemiz var. Şu anda gördüğümüz kadarıyla yalnızca dijital ve fiziksel mekan ara kesitinin yanı sıra, biyolojik bilimlerde de çalışılacak çok iyi ortamlar var. Yani biraz biyoloji mühendisliği de ekleyeceğiz, bu alanda giderek daha çok şey yapıyoruz. Kirlilik konusunda çok çalışıyoruz: hava kirliliği ve kalitesi. Aynı zamanda gelişen teknolojinin, kentlerde nasıl hareket ettiğimize etkilerine bakacağız. Şu an Boston ve Singapur dayız, gelecek yıl ise Amsterdam da bir lab açacağız. 38

4

5 Patrick Bellew: Tasarım, yalnızca bir mimarın pazarlanacak bir konsept geliştirmesinden çok daha fazlası Zirvenin ikinci gününün en çok dikkat çeken sunumlarından birini ise, Singapur Kent Yönetimi tarafından City In a Garden vizyonu dahilinde açılan yarışma ile hayata geçirilen Gardens By the Bay projesinin mühendisleri Patrick Bellew ve Neil Thomas gerçekleştirdi. Singapur marinasında m 2 lik bir alanda hayata geçen Gardens by the Bay, yüksekliği m olan yapay ağaçların güneş paneli, vantilatör ve yağmur suyunu filtreleme görevi görerek çoklu çözümler sağlamasıyla sürdürülebilirlik konusunda uluslararası bir örnek olarak gösteriliyor. Kendi enerjisini üreten dünyanın en büyük tropikal bahçesi Gardens by the Bay in mühendislerinden Patrick Bellew ile proje hakkında konuştuk. Aralarında yalnızca 100 mil olmalarına rağmen Kuala Lumpur çok daha sıcak, gölgelerden yararlanamıyorsunuz, yani tamamen farklı bir çevre oluşturuyor. Sunumda belirttiğim gibi, işveren de çok önemli. Bizim işverenimiz, sürdürülebilirliklik konusunda son derece açık fikirliydi. Bu yüzden karşılaştığımız her bir zorluk karşısında, aslında düşünebildiğimiz her şeyi gerçekleştirebildik. Bu projede hayal edebileceklerimizin bir sınırı yoktu, bu yüzden de bu projede olmak harikaydı. GT: Sürdürülebilir bir proje geliştirme bağlamında, gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler birbirinden nasıl ayrılıyor? Kişisel fikrinizi merak ediyorum. PB: Gelişmekte olan ülkelerde şu tür bir eğilim var: Biraz güneş paneli veya yel değirmeni satın alalım da sürdürülebilir bir proje yapmış olalım. Binanın tepesine güneş paneli yerleştirerek sürdürülebilir bir proje gerçekleştiremezsiniz, bu anlayış kötü projeye götürür. Ana fikir, binanın daha iyi çalışmasını sağlamak, bu yüzden mimarla işbirliği bu kadar çok önemli. Gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye, tasarım konusunda bir tavır geliştirmelidir. Tasarım, bütünsel bir süreçtir. Yalnızca bir mimarın oturup pazarlanacak bir konsept geliştirmesinden çok daha fazlasıdır. Bizim vermeye çalıştığımız mesaj da bu: Gardens By The Bay projesi için tasarlanan süper ağaçların tepelerinde bulunan fotovoltaik piller, karbon salım düzeyini minimuma indiriyor. Bütünleşmiş bir tasarım, gerçekten optimize edilmiş bir binaya götürür. GT: Sürdürülebilirlik, daha çok ofis ve konut projelerinde duyduğumuz bir kavram. Ama siz şimdi bir park tasarladınız. Sizce sürdürülebilir tasarımın gelecekteki yönü nedir? PB: Bence piyasayı her zaman, dolu, kullanılan binalar yönlendirmiştir. Üniversiteler bu yüzden bu konuda her zaman bayraktarlık ediyor. Ne yazık ki bir binayı inşa edenler o binada yaşamıyorlar, veya bir ofis projesi inşa edenler o ofiste çalışmıyor, faturalarını ödemiyor, projenin tüm avantajları ve dezavantajları ile birlikte yaşamıyorlar. Bize göre bu, üç aşamalı bir yayılma: üniversiteler ile başlıyor, daha sonra otellere yayılıyor, en son ise mülk sahipleri, konut inşa edenler, kısaca ticaret dünyasında daha yaygın hale gelmeye başlıyor. Tüm bir süreç bir anda gerçekleşmiyor tabii ki, aslında yavaş yavaş geliştiriciler de bu konuda fikirlerini değiştirmeye başlıyorlar, ofis geliştiricileri de öyle. Bu gerçekten zor bir pazar. Bir geliştirici, bir binayı, sırf yabancı kiracılar LEED sertifikalı bina istiyor diye sertifika alma yoluna gidebiliyor. LEED ve BREEAM gibi sertifikalar artık binaya değer katıyorlar. Çünkü binayı kiralayamazsa, nasılsa geliştirici için kullanılamaz halde demektir. Bu risk hakkında bakış açısı yavaş yavaş değişiyor. GT: Sizi bu projenin içinde olmaya teşvik eden fikir neydi? Bu proje, Singapur Kent Yönetimi nin City In a Garden vizyonunun bir parçası aslında, siz de bu vizyonu benimsediniz mi? Patrick Bellew: Evet, bence bu mükemmmel bir vizyon. Bir bütün olarak City In a Garden fikri, yaratılacak tüm projeler için bir şablon oluşturuyor. Yeşil alan yaratmak kadar olağanüstü yeşil binalar yaratmak için de fırsatlar sunuyor. Bu aslında çok temel bir anlayış: Yeşil alanlar, kentin akciğerleridir. Bunun gibi bir şey. Singapur la örneğin, Kuala Lumpur u karşılaştıralım, sürdürülebilirlik konusunda aynı yaklaşımı sergilemeyen iki kent. 40