TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS Nisan 2007 (TS 11899: T1: 2003 dahil) 2.Baskı ICS ; YÜZME HAVUZLARI SUYUN HAZIRLANMASI, TEKNK YAPIM, KONTROL, BAKIM VE LETMES ÇN GENEL KURALLAR Swimming pool General rules for preparation of water, technical constuction, control, maintenance and management TÜRK STANDARDLARI ENSTTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

2 Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmı olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelime ve deiikliklere uydurulması mümkün olduundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karılatıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluturan Hazırlık Grubu üyesi deerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görülerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluları ile kiilerin deerli katkılarını ükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi malât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktıında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadıından ilgili milletlerarası veya dier ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktıında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduunu ifade eder. DKKAT! TS iareti ve yanında yer alan sayı tek baına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitümüzden salanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

3 Ön söz Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü Hizmet Standardları htisas Grubu nca TS (2000) un revizyonu olarak hazırlanmı ve TSE Teknik Kurulu nun 03 Nisan 2007 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmitir. Bu standardın daha önce yayımlanmı bulunan baskıları geçersizdir. Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası standardlar ve ekonomik ilikilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin salanmasına ve bu esasların, ülkemiz artları ile badatırılmasına çalıılmıtır. Bu standard son eklini almadan önce; bilimsel kurulular, üretici/ imalatçı ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli ibirlii yapılmı ve alınan görülere göre olgunlatırılmıtır. Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

4 çindekiler 1 Kapsam Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar Tarifler Yüzme havuzu Yüzme havuzu tesisi Su hazırlıı Dezenfeksiyon Havuz suyu Filtre edilmi su Temiz su Taırılan su Taan su Ham su Doldurma suyu Atık su Su kirleticileri Havuz su akıı Geciktirme Su hazırlama ilemleri Kullanıcı frekansı (n) Anma yükü (N) Su hazırlama ilemlerinin etkisi Hijyen yardımcı parametreler Kii baına düen su alanı (A) Yüklenebilme faktörü (K) Sirkülasyon debisi (Q) Yüzme havuzu donanımı Genel kurallar Fiziki özellikler Suyun özellikleri Suyun hazırlanması ve dezenfeksiyonu için gerekli olan maddeler Su hazırlama ilemleri ve temel ilikiler Su özelliinin kontrolü Havuz tipleri ve yüzme havuzları için anma yükünün bulunması Akı ve daıtım sistemi Havuz suyunun ısıtılması Makinalar, inaat elemanları ve dier donanımlar Korozyondan korunma Havuz içi kaplaması ve havuz temizlii Denge (rezerv) deposu hacminin bulunması Havuz teknik yan odaların planlaması ve yapılıı Yüzme havuzlarnın iletilmesi Genel Temizlik Sistem parçaları ve cihazların kontrolü Filtre temizlii Temiz su ilavesi Salıklı ve düzenli iletme için kontrol ve koruma Otomasyon Sıcak masaj havuzları için ilave talepler letmenin kapatılması ve tekrar iletmeye açma Havuz iletmelerinde özel durumlar Tesiste güvenlik letmenin kendisini kontrolü ve günlük iletme defterinin tutulması Havuz yapımı ve teslimi için gerekli artlar Yapıma ilikin talepler Teslime (bitime) ilikin talepler Resmi onay ve teslim Yararlanılan kaynaklar... 29

5 Yüzme havuzları Suyun hazırlanması, teknik yapım, kontrol, bakım ve iletmesi için Genel kurallar 1 Kapsam Bu standard; yüzme ve yıkanma havuzu çeitleri, tatlı su, deniz suyu, ifalı su, mineralli su, termal suyu ihtiva eden havuzlar ile,sıcak masaj ve söz konusu havuzların sularının hazırlanması, teknik yapım, kontrol, bakım ve iletmesi için genel kuralları kapsar. 2 Atıf yapılan standardlar ve/veya dokümanlar Bu standardda dier standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aaıda liste hâlinde verilmitir. * iaretli olanlar bu standardın basıldıı tarihte ngilizce metin olarak yayımlanmı olan Türk Standardlarıdır. TS No Türkçe Adı ngilizce Adı TS 266 Sular nsani Tüketim Amaçlı Sular Water intended for human consumption TS 737 Su Filtreleri (Kum Filtreleri) Sandfılters TS EN Yüzme havuzu donanımı Bölüm 1: Genel güvenlik kuralları ve deney metotları 3 Tarifler 3.1 Yüzme havuzu Yüzme havuzunun tarifi TS EN de verilmitir. 3.2 Yüzme havuzu tesisi Yüzme havuzu ve yardımcı tüm teknik ve inaat yapılarının tamamı. Swimming pool epuipment Part 1: General safety requirements and test methods 3.3 Su hazırlıı Havuz suyunun kullanım amacına ve belirli artlara uyması için ilemden geçirilmesi. 3.4 Dezenfeksiyon Hastalık yapıcı mikroorganizmaların, dezenfeksiyon maddeleri ile yok edilmesi. 3.5 Havuz suyu Havuzun içinde bulunan su. 3.6 Filtre edilmi su Süzülmü halde, dezenfeksiyon maddeleri karımamı olan su. 3.7 Temiz su Süzülmü suya dezenfeksiyon maddesinin karıımı ile hazırlanmı olan su. 3.8 Taırılan su Su yüzeyi hareketlilii (dalgalanmalar) ile tama kanalına akan su. 3.9 Taan su Sirkülasyona balı olarak havuz üst yüzeyinden denge deposuna taan ham su Ham su Su hazırlama tesisine gönderilen su (havuzdan dönen su) Doldurma suyu lk dolum veya su ilavesi için kullanılan su. 1

6 3.12 Atık su Ters yıkama ile filtreden boaltılan su Su kirleticileri Havuz suyuna karımı olan inorganik, organik maddeler ve mikroorganizmalar Havuz su akıı Suyun giri ve çıkıı sonucu, havuzda oluan karıım ve sevk aamalarıyla çözünen dezenfeksiyon maddesinin daılımına ve kirliliklerin atılmasına etki eden, havuz içi genel su hareketi Geciktirme Kirliliklerin havuzdan atılmasının bir ekilde aksaması Su hazırlama ilemleri Havuz suyu hazırlama aamalarının tamamı Kullanıcı frekansı (n) Saat içinde havuzu kullanan yüzücü sayısı Anma yükü (N) Ölçümlendirme için temel alınan saat baına kii sayısı. Yüklenebilirlik faktörü ve temiz su sirkülasyonuna denk gelir Su hazırlama ilemlerinin etkisi stenilen fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerin salanması bakımından, ham su ile temiz suya potasyum permanganat ilavesinden sonra gözlenen kirlilik miktarındaki azalma Hijyen yardımcı parametreler Serbest klor, balı klor, yükseltgenme indirgenme (Redoks),gerilimi, ph deeri. Bromür ve iyodür ihtiva eden sularda; klor eklinde serbest ve balı halojenler Kii baına düen su alanı (A) Bir kii için hesaplanan havuz yüzey alanı Yüklenebilme faktörü (K) Anma yükünün temiz suya oranı. K=N/Q 3.23 Sirkülasyon debisi (Q) Birim zaman içinde su hazırlık tesisinden geçen su miktarı Yüzme havuzu donanımı Yüzme havuzu donanımının tarifi TS EN de verilmitir. 4 Genel kurallar 4.1 Suyun temizlii veya kirlilii su içindeki yabancı maddelerin miktarına balıdır. Havuza girenlerden ve çevreden gelen mikroorganizmalar ve dier kirleticiler; bir arıtma ilemine tabi tutulmalıdır.. Kalan kirlilikler ise havuz suyuna katılan yükseltgen dezenfeksiyon maddelerince yok edilmelidir. Havuz içindeki dezenfeksiyon etkinliinin kontrolü için, 10 4 adet kadar pseudomonas aeruginosa nın en geç 30 saniyede yok edilecei esas alındıından havuzdaki. dezenfeksiyon maddeleri konsantrasyonu bunu gerçekletirecek kadar olmalıdır. Havuza girenler veya dier kaynaklardan (örnein toz, vb.) gelen ve suda asılı (kolloidal) vaziyette bulunan mikroorganizmalar ve organik esaslı kirleticiler su hazırlama (arıtma) yoluyla sudan uzaklatırılır. Bunun için; topaklama, filtrasyon, yükseltgenme, adsorbsiyon ve dezenfeksiyon ilemleri ihtiyacına göre birlikte uygulanmalıdır.. 2

7 4.2 Dezenfeksiyon ve su hazırlıı için sadece bu standardda bahsedilen kimyasal maddeler kullanılabilir. Bu maddeler ayrıca çevre koruma taleplerini karılamalıdır. Havuzlarda kullanılan kimyasal maddelerin ve karıımların beraberinde bütün önemli bilgileri ve kullanma talimatlarını, güvenlik bilgilerini kapsayan Türkçe lisanında hazırlanmı etiketleri olmak zorundadır. Ayrıca iletmeci tarafından kullanma talimatları ve güvenlik uyarıları uygulama yerinde bulundurulmalıdır. 4.3 Su hazırlıı ile sistemden uzaklatırılamayan maddelerin konsantrasyonu, su ilavesi (seyreltme) ile belirlenen sınırlar içinde tutulmalıdır. 4.4 Su hazırlıı ve dezenfeksiyonun etkinlii havuz içindeki akıın, dolayısıyla karıımın doruluuna balıdır. Su akıı, havuz içindeki suyun parametrelerinin her yerde aynı olmasını (karıımı) düzenlemeli, özellikle su yüzeyinde gerekli dezenfeksiyon maddesi konsantrasyonunun salandıı güvence altına alınmalı ve havuzda oluan kirliliin en kısa yoldan sistemden uzaklamasını salamalıdır. 4.5 Havuz suyu hazırlıı ve artları konusu; havuz çanaı ekli, hidrolik sistem, su hazırlama aamaları, ilem kumandası için ölçü ve ayar sistemleri, hijyen parametresi olarak serbest klor, balı klor ve ph deeri, yükseltgenme indirgenme (Redoks) gerilimi gibi deerlerin birlikte etkimesine balıdır. Bu standarda uygun bir havuz tesisinin gücü; hijyenik taleplerin, anma yükü deerine kadar güvenli bir ekilde salanmasına imkân verir. Mineralli sularda, suyun özellii dikkate alınarak ilave tedbirler alınmalıdır. 4.6 Yüzme havuzu donanımlarının güvenlii TS EN e uygun olmalıdır. 5 Fiziki özellikler 5.1 Suyun özellikleri Suyun karakteristik özellikleri TS 266 ya uygun olmalıdır. Deniz ve mineral suları için, özelliklerine balı olmak üzere kısmen baka aratırma metodları da kullanılmak zorundadır. Temiz suyun numunesi, havuza girmeden önce tesisattan alınır. Havuz suyu numunesi, su yüzeyinin 20 cm altından (derinden) ve havuz kenarlarından yaklaık 50 cm uzakta bir noktadan alınır Havuz doldurma suyunun özellikleri Doldurma suyu; TS 266 ya uygun içilebilen genel ve yaygın hijyenik suların niteliklerini taımalıdır. Aksi takdirde ayrı olarak düzenlenmi özel bir su hazırlama tesisinde bu artlara getirilmesi gerekir. Su hazırlama ilemini zorlatıran maddeler de ön bir ilemle önceden sistemden uzaklatırılır. Deniz suyu ve tuzlu sulardaki tuz miktarı ile salık açısından problem taımayan mineralli sularda ve kaplıca sularındaki mevcut doal maddeler dikkate alınmamalıdır. Doldurma amacı ile kullanılan suyun ön bir ilemle hazırlanması TS 266 ya uygun olmadıı veya aaıdaki deerlerin aılması halinde söz konusu olur. Demir 0,1 mg/l (1,8 mmol/m 3 ) Mangan 0.05 mg/l (0,9 mmol/m 3 ) Amonyum 2 mg/l (110 mmol/m 3 ) P olarak polifosfat 0,005 mg/l (0,16mmol/m 3 ) 3

8 Temiz su ve havuz suyunun özellikleri Çizelge 1 Temiz su ve havuz suyunun özellikleri* Parametre Birim Temiz su Havuz suyu min. max. min. max. Mikrobiyolojik Talepler Koloni tekil eden birimler (KBE) (202) o C 'de 1/ml Koloni tekil eden birimler (KBE) (361) o C 'de 1/ml Escherichia coli (361) o C'de 1/ (100ml) i.e. 1 ) i.e. 1 ) Pseudomonas aeruginosa (361) o C'de 1/ (100ml) i.e. 1 ) i.e. 1 ) Legionella pneumophila (361) o C'de Fiziksel ve Kimyasal Talepler Renk (=436 nm iken spektral absorbsiyon katsayısının belirlenmesi) 1/ml 1/ (100ml) i.e. 1 ), 2 ) i.e. 1 ), 3 ) 1/m 0,4 0,5 Bulanıklık (Bulanıklık birimi FNU 4 ) ) FNU 4 ) 0,2 0,5 Netlik Havuz dibi net olarak kolayca görülmeli ph Deeri atatlı suda 6,5 7,6 6,5 7,6 bdeniz suyunda 6,5 7,8 6,5 7,8 Amonyum (NH 4 + ) konsantrasyonu mmol/m 3 Doldurma suyundaki nitrat (NO 3 ) konsantrasyonu üzerine ilave nitrat konsantrasyonu 5 ) Doldurma suyunda (O 2 cinsinden) Mn II nin Mn VII ye yükseltgenebilirlii 6 ) mg/l mmol/m 3 mg/l mg/l 5,5 0,5 0 5,5 0, ,75 KMnO 4 sarfiyatı doldurma suyu için 6 ) (KMnO 4 cinsinden) mg/l 0 3 Ag/AgCl 3.5 m.kcl elektrot için redox deeri 7 ) Tatlı sular için a)6.5ph deeri7.3 mv 750 b)7.3ph deeri7.6 mv 770 Deniz suları için a)6.5ph deeri7.3 mv 700 b)7.3ph deeri7.8 mv 720 Klorür miktarı >5000mg/l. Aynı zamanda mv Sınır deer denenerek 0.5mg/l den daha yüksek bromür veya iyodür belirlenir içeren sular için redoks gerilimi 7 ) Serbest Klor 12 ) a)genel mg/l 0,3 htiyaca 0,3 8 ) 0,6 8 ) b)sıcak masaj havuzlarında mg/l 0,7 göre 0,7 8 ) 1,0 8 ) Balı Klor 9 ), 11 ), 12 ) mg/l 0,2 0,2 Kloroform cinsinden hesaplanmı mg/l 0, ) trihalojenmetan 9), 11 ) * ifalı su, mineralli su ve termal su hariç. 4

9 1) ie.: sbat edilemez 2) Su sıcaklıı 23 o C süzülmü suda (dezenfeksiyondan önce) 3) Sıcak masaj havuzlarında ve su sıcaklıı 23 o C olan havuzlarda. 4) Bulanıklık birimi FNU: Formazine Nephelometric birimler 5) Ozon kademeli su hazırlık ilemleri için geçersizdir 6) Yüksüz tesiste süzülmüsuyun oksitlenebilme deeri doldurma suyunun altında ise, burada düük olan deer referans olarak alınır. Doldurma suyunun oksitlenebilme deeri 0,5 mg/l O 2 veya 2 mg/l KMnO 4 nın altında ise 0,5 mg/l O 2 veya 2 mg/l KMnO 4 deeri referans olarak kabul edilir. Ozonlu deerler iki misli alınır. 7) Serbest klor, ph ve redoks gerilimi ölçümü için ölçü suyu hattı (dorudan havuzdan ölçüm için numune su alan) ve buradan referansla çalıan su kontrol ve ayar tesisi (sabit ve sürekli, doru ayarlanmı), su kontrol, ayar ve kayıt ünitelerinden oluan bir elektronik sistem (su kontrol, ayar ve kayıt tesisi) bulunmalıdır. Ölçü suyu akıındaki gecikme en çok 0,5 dakikayı, ölçme sistemindeki ölçüm gecikmesi ise 1 dakikayı amamalıdır. Redoks ölçümünde tolerans 20 mv u amamalıdır. Ölçülen redoks deeri olması gereken en düük. deerin 50 mv daha altında ise su hazırlık tesisi ve iletme artları gözden geçirilmeli, sebep aratırılmalı ve düzeltilmelidir. ph deerinin elektrometrik olarak ölçümünde tolerans 0,1 dorulukla gerçeklemelidir. Amperometrik klor ölçümünde olası hata sınırı en fazla 0,05 mg/l olmalıdır. ph ve serbest klor için verilen en düük ve en fazla deerlerin sınır deerler olduu unutulmamalıdır. Deerler baka metot ve referanslarla en az günde bir kez ölçülmeli, su kontrol, ayar ve kayıt tesisinin güvenilirlii test edilmelidir. Su kontrol, ayar ve kayıt tesisleri talep edilen (ayarlanmı) deerlerin dıında sudan olumsuz referanslar aldıklarında, yüzenler ve iletmeciyi uyaracak bir ikaz düzeneine sahip olmalıdırlar. Kayıt ünitesi (grafik veya bilgisayarlı) bulunmadıı hallerde deerler bir iletme defterine saat baı kaydedilip saklanmak zorundadır. Ayrıca müteri ve yüzücülerin bu deerleri her an bilme hakları vardır. 8) Mikrobiyolojik taleplerin karılanabilmesi için kendine özgü artları bulunan yüzme havuzu tesislerinde ve belli iletme artlarında daha yüksek konsantrasyonlar gerekebilir. Mikrobiyolojik taleplerin karılanması mutlaka gereklidir. Bu durumu meydana getiren sebepler ve çözümler aratırılmak zorundadır. Havuz suyundaki serbest klor konsantrasyonu her halükarda 1,2 mg/l üst sınırını aamaz. 9) Belirtilen sınır deerini yerine getiremeyen tesisler, bu standardın yürürlüe girmesinden itibaren 5 yıl içinde bu standardın artlarını ve belirtilen talepleri yerine getirmek zorundadırlar. Bunun için tesislerini bu standardın taleplerini cevaplayacak ekilde yenilemek veya ilâve yapmak zorundadırlar. 10) Açık yüzme havuzlarında mikrobiyolojik artların yerine getirilebilmesi için klor konsantrasyonu olarak daha yüksek deerler kullanılabilir. 11) Devamlı olarak taze su ile beslenen ( 2m 3 ) sauna tesislerindeki souk ok havuzları için geçerli deildir. 12) Bromür ve iyodür içeren sularda klor olarak balı veya serbest halojen. 5.2 Suyun hazırlanması ve dezenfeksiyonu için gerekli olan maddeler Su hazırlıı ve dezenfeksiyon için aaıdaki kimyasal maddelerin doru miktarda havuzda bulunması gerekir. Bu miktarlar kaydedici cihazlarca kaydedilir veya iletme defterinde düzenli olarak yazılır. Bu standardda belirtilmemi madde, yüzme havuzlarında su hazırlıı için kullanılamaz. Bu standardda belirtilmemi olan dezenfeksiyon maddeleri ile yardımcı dier maddeler, oluturdukları konsantrasyon, içlerindeki etkin madde cinsine ve miktarına balı olarak; Yüzenler ve personel için risk oluturmuyorsa, Su hazırlıı ve dezenfeksiyonu engellemiyorsa, Havuzdaki malzemeye olumsuz etki yapmıyorsa, TS 266 veya ilgili mevzuat ta kullanımına müsaade ediliyorsa, bu standardda yer almamasına ramen, yüzme havuzu su hazırlık ileminde kullanılabilir Dezenfeksiyon maddeleri Dezenfeksiyon için Madde de anılan dezenfeksiyon metotları çerçevesinde aaıdaki maddeler kullanılır. Klor gazı (basınçlı kaplarda, gerekli güvenlik tedbirleri alınmı ve mekan bol havalandırılmı vaziyette) Sodyum hipoklorit (sıvı) Kalsiyum hipoklorit (granül veya tablet halinde) en az %65 saflıkta katı Ca(ClO) 2 ve %5%10 luk çözelti Kullanım yerinde NaCl elektrolizi ile elde edilen sodyum hipoklorit Kullanım yerinde NaCl elektrolizi ile elde edilen klor gazı 5

10 5.2.2 Topaklama ve dier su hazırlık malzemeleri Topaklama (flokulasyon) ve su hazırlama için Çizelge 2 deki deerler içinde aaıdaki maddeler kullanılır. Alüminyum sülfat Alüminyum klorürheksahidrat Sodyum alüminat Alüminyumhidroksi klorür Alüminyumhidroksi kloriürsülfat Demir (III)klorürheksahidrat Demirklorürdsulfat Demir (III)sülfat Ozon Aktif kömür tozu Kizelgur Çizelge 2 Alüminyum ve demir tuzları ile topaklamada (flokulasyon) ham suyun ph aralıı ve temiz suda izin verilen demir, alüminyum miktarları Topaklama (flok) malzemesi Birim Temiz su Ham su en az. en çok. en az. en çok. ph deerleri Alüminyum sülfat 6,5 7,2 Alüminyum klorür heksahidrat 6,5 7,2 Sodyum alüminat 6,5 7,2 Alüminyum hidroksi klorür, alüminyum hidroksi klorür sülfat 6,5 7,4 Demir III klorür heksahidrat 6,5 7,8 Demirklorüd dsülfat çözeltisi 6,5 7,8 Demir III sülfat 6,5 7,8 KALAN MKTAR Alüminyum mg/l 0,050 Demir mg/l 0, ph Deerini ve asit kapasitesini ayarlayıcı malzemeler PH deerinin ayarı için aaıda verilen maddeler kullanılır. Sodyum hidroksit (Kostik soda) Sodyum karbonat (soda) Sodyum bikarbonat Sodyum bisülfat Tuz ruhu (Tuz asidi) Sülfürik asit Karbon dioksit 5.3 Su hazırlama ilemleri ve temel ilikiler Topaklama ile havuz suyunda bulunan kolloidler ve suda tam çözünemeyen maddeler süzülebilir duruma getirilir. Kizelgur ve aktif karbon tozu etkisi de aynı sonucu verir. Süzülemeyen tam çözünmü maddelerden bir kısmı yükseltgenme etkisi olan dezenfeksiyon maddeleri ile yok edilir (Islak yanma). Yükseltgenme ve tam çözünen tepkime ürünlerinin ve filtrede tutulamayan maddelerin artıı havuza taze su ilavesiyle dengede tutulur. lemlerin baarısı ilikili bütün eleman ve metotların doruluuna balıdır. Seçilen su hazırlama aamaları bütün unsurları ile bir bütündür. Kısmi olarak uygulanmaz ph deeri ve asit kapasitesi ph deeri; ölçülebilen bir sayıdır ve suyun asit, nötr ve alkali tepkimeleri hakkında fikir verir (ph=0 Kuvvetli asidik, ph= 7 Nötr, ph=14 Kuvvetli alkalidir). Havuz suyunun ph deerine ilikin deerler Çizelge 2 de verilmitir. Havuz suyu hazırlıında topaklama, süzme, klorlama ilemleri için ph deerinin önemi çok büyüktür. Ayrıca yüzenler ve malzemeler üzerinde de çok etkilidir. Su hazırlıının baarısı ph deerinin tüm zamanlarda dar ve doru bir aralıkta sabit kalması ile yakından ilgilidir. 6

11 Asit kapasitesi; Havuz suyunun ph sını kontrol edebilmenin yolu suyun asit kapasitesi ile yakından ilgilidir. Sudaki kalsiyum ve magnezyum hidrojen karbonat asit kapasitesinin oluumunda temel etkendir. Ancak asit çözeltisi bu durumu nötralize eder. Asit kapasitesi Madde deki deerin altına inmemelidir Asit kapasitesi ayarı için kullanılan malzemeler Sodyum karbonat Sodyum bikarbonat Asit kapasitesinin en küçük deeri Tüm yüzme havuzları ve hazırlık ilemleri için K s4,3 =0,7mol/m 3 Tüm sıcak masaj havuzlarında ve hazırlık ilemleri için K s4,3 =0,3mol/m Suyu hazırlamada kullanılan ilemler Bu standarda uygun bir tesiste uygulanacak su hazırlık ilemleri Madde de verilmitir. Bu standardın temel ilkelerine, su parametrelerine, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik taleplere aykırı olmamak üzere yeni ilemler de kullanılabilinir (1.Su hazırlık ilemleri) Adsorbsiyon, topaklama, filtrasyon, klorlama Bu ilem, tedavi ve hareket (jimnastik) amaçlı havuzlar haricindeki tüm havuzlarda uygulanır. Çizelge 1 deki deerler karılandıı sürece aktif kömür tozlu adsorbsiyonu yapılmayabilir. Yeterlilik durumunda ilemleri topaklama, filtrasyon ve klorlama ekline döner. Youn ve kolloidal çözeltili organik pislikler kısmen aktif kömür tozu ile adsorbe edilir. Bunu takip eden basamakta; demir (III) lü veya alüminyum tuzlu topraklama ile kolloidal çözeltili kirliliin kararlılıının bozulması, floklanması ve ortofosfat olarak çökeltilmesidir. Bu ilem için ham suyun ph deeri ( flok malzemesinin cinsine balı olarak) sınırlarda (istenen sahada) tutulmalıdır. Buna balı olarak; filtrasyon esnasında aktif kömür tozlu karıım, demir (III) veya alüminyum fosfat ve kolloidler sudan ayrıır. Süzülmü su, klor ilave edilerek havuza verilir. Yükleme faktörü k= 0,5 m 3 ve temiz su hacmi kii baına 2 m 3 alınır. Adsorbsiyon, topaklama, filtrasyon, klorlama metot kombinasyonunun asıl açılımı: Adsorbsiyon+topaklama+filtrasyon (adsorbsiyon gerek duyulduunda yapılır) Dezenfeksiyon+yükseltgenme ph deeri ve asit kapasitesi ayarı Seyreltme (temiz su ilavesi)+yeni dolum zamanı Havuz temizlii (dip ve taban temizlii) eklindedir (2.Su hazırlık ilemleri) Topaklama, filtrasyon, ozonlama, adsorbsiyon filtrasyon, klorlama Bu ilem bütün yüzme ve masaj havuzu çeitlerinde kullanılabilir. lemin aamaları öyledir; 1. Topaklama (flokulasyon): Demir (III) lü veya alüminyum tuzlu flokulasyon ile kolloidal çözeltili kirliliin kararlılıının bozulması, topaklanması ve ortofosfat olarak çökeltilmesidir. Bu ilem için ham suyun ph deeri (flok malzemesinin cinsine balı olarak) sınırlarda (istenen sahada) tutulmalıdır. 2. Filtrasyon: Topraklanmı maddeler ve her türden kirlilik filtrede tutularak sistemden uzaklatırılır. 3. Ozonlama: Suyun içindeki partiküllerin kimyasal yükseltgenme ve virüslerin tesirsizlemesi için ozonla muameleye girmesi ve mikroorganizmaların havuza ulaımının kesin olarak su hazırlık aamasında engellenmesidir. Bunun için süzülmü suya ozon verilir. Ozonlamanın baarısı için tepkime tankına ihtiyaç vardır. Tepkime süresi ve dier taleplere ilemin baarısı için uyulması zorunludur. 4. Adsorbsiyon filtrasyonu (aktif kömürlü filtrasyon): Aktif kömürlü filtre ile ozonla indirgenmi kirliliin uzaklatırılmasıdır. Yükseltgenmi kirlilikler tutulur, klorun yan tepkime ürünleri ve ozonla olan muamelesinden arta kalan artıklar uzaklatırılır. 5. Klorlama: Önceki ilemlerden geçmi suya klor verilerek ilem uygulaması tamamlanır ve temiz su havuza verilir. Ozon kademeli ilem için yükleme faktörü k=0,6 m 3 ve temiz su kapasitesi kii baına 1,67 m 3 alınır. Topaklama, filtrasyon, ozonlama, adsorbsiyon filtrasyonu, klorlama metot ilemlerinin asıl açılımı: Topaklama+filtrasyon, 7

12 Ozonlama+yükseltgenme, Aktif kömürlü adsorbsiyon filtrasyonu, Dezenfeksiyon+yükseltgenme, ph deeri ve asit kapasitesi ayarı, Seyreltme (temiz su ilavesi)+yeni dolum zamanı, Havuz temizlii (dip ve taban temizlii) eklindedir Süzme tesisi, adsorbsiyon ve topaklama için gerekli teknik artlar Aktif kömür tozlu adsorbsiyon ve topaklama Ham suyun filtre edilmesinin ön hazırlıının yapıldıı aamadır. Esas amacı filtrasyona hizmet etmektir Aktif kömür tozlu adsorbsiyon Pompa debisine ve su hazırlık sonuçlarına göre ham suya aktif kömür tozu dozajı yapılır. Dozaj yapılırken suyun mikroorganizmalarla kontamine olmamasına dikkat edilir ve daima devirdaim edilmesi gerekir. Aktif kömür tozu çözeltisinin ph sı daima 2 den fazla olmalıdır Aktif kömür tozu boyutları Aktif kömür tozu boyutları, Çizelge 3 de verilmitir. Çizelge 3 Aktif kömür tozu ölçüleri Tanecik büyüklüü mm Hücre büyüklüü ve süzme oranı % > 0,071 < 25 < 0,045 > 50 Buna göre, yeterli derecede süzme (adsorbsiyon) kapasitesi de emniyete alınarak; taneciklerin büyüklüünün 1 mm yi geçmemesine dikkat edilmelidir Aktif kömür tozu dozaj miktarı Yüzme havuzlarında dozaj 1 g/m 3 ile 3 g/m 3 arasında ve dozaj tesislerinin kapasitesi en az 3 g/m 3 ü karılayacak boyutta olmalıdır. Hijyenik parametreleri Çizelge 1 deki talepleri karılayan havuzlarda iletme durduktan ve sonra tekrar iletmeye alındıında aktif kömür tozu dozajına gerek yoktur Topaklama (flokulasyon) Havuz Suyu demir(lll), alüminyum tuzları ilavesi ile koloidal kirliliin kararlılıının bozulması, topaklanması ve çökeltilmesi ile filtrede yakalanabilmesini salayan ilemdir. Kullanılabilecek topaklama maddeleri, Madde 5.2.2'de ve topaklayıcının kullanımı için cinsine göre olması gereken ph aralıı Çizelge 2 de verilmitir. Asit kapasitesi sürekli olarak 0,7 mol/m 3 'den büyük olmalıdır. Doldurma suyunda hidroksil çökeltmesini salayacak yeteri miktarda hidrojen karbonat iyonları yoksa, sodyum karbonat veya sodyum bikarbonat ilavesi gerekir. Asit kapasitesi ve ph deeri topaklama ilemi için uygun olan suda flokulasyon, bir dozaj tesisi yardımı ile sürekli ve sabit olarak yapılır. Hijyenik parametreler havuzda Çizelge 1 e uygunsa, havuz kullanım dıı kaldıında topaklama ilemi durdurulabilir. Ham suya ilave edilmesi gereken topaklayıcı; Alüminyum tuzları için 0,05 g/m 3 Demir tuzları için 0,1g/m 3 olmalıdır Filtreler Tek tabakalı filtreler veya TS 737 ye uygun su filtresi Tek tabakalı kum filtresinin tabaka yükseklii, tanecik grubu ve filtre hızı için deerler Çizelge 4'de verilmitir. Ayrıca TS 737 de belirtilen su filtreleri de bu amaç için uygundur. Bu deerler TS 737 de verilmitir. 8

13 Çizelge 4 Tek tabakalı filtreler için tanecik grubu Tabaka yükseklii Filtrasyon hızı Birim Açık Filtreler Kapalı Filtreler Tanecik boyutları mm 0,71'den 1,25'e kadar veya Tabaka yükseklii 1) m 0,9 1,2 Bırakılacak boluk m Filtre malzeme yüksekliinin %25'i + 0,2 m'den fazla Filtre süzme hızı 1) a)tatlı sular için b)deniz ve tuzu> 2000 mg/l olan sular için m/h 1) Mineralli sular için filtre süzme hızı ve tabaka yükseklii denenerek bulunur. Denemelerde bu çizelgedeki deerler balangıç için referans alınır Adsorbsiyon filtrasyonu Ozon kademeli su hazırlık ilemlerinde suyun içindeki ozondan kalan artıklar, klor ve bileikleri, kararlılıı bozulmu kolloidal maddeler ve okside edilmi kirlilikler adsorbsiyon filtrasyonu ile tutulur. Absorbsiyon filtreleri akıı ve yapısı genel olarak çok tabakalı filtrelerdeki gibidir Çok tabakalı filtreler Çok tabakalı filtrelerin tabaka yükseklii tanecik grubu ve filtre süzme hızı verilmitir. Çizelge 5 Çok katlı filtreler için tanecik grubu Tabaka yükseklii filtre süzme hızı Aktif kömür tozu dozajının yapıldıı durumlarda Tanecik boyutları Terkip Kum/antrasit Aktif kömür tozu dozajının olmadıı durumlarda Tanecik boyutları Terkip Kum/antrasit Kum/bims Kum/Kok kömürü Kum/zift veya petrol koku Tabaka yükseklii Kum tabakası yükseklii Antrasit yükseklii Bırakılacak boluk Filtre süzme hızı 1) a)tatlı sular için b)deniz ve tuzu>2000 mg/l olan sular için için deerler Çizelge 5 de Birim Açık Filtreler Kapalı Filtreler mm mm mm mm mm m m/h c) 0,71'den 1,25'e kadar d) 0,6 dan 1,6 ya kadar c/e a) 0,4 'den 0,8 'e kadar b) 0,63'den 1,0 'e kadar c) 0,71'den 1,25'e kadar d) 0,6 dan 1,6 ya kadar e) 1,4 den 2,5 e kadar a/d; b/d; c/e a/d; b/e; c/e a/d; b/e; c/e b/d; c/e 0,6 0,4 Filtre toplam malzeme yüksekliinin % 25'i + 0,2 m'den fazla ,6 0,6 Filtre toplam malzeme yüksekliinin % 25'i + 0,2 m'den fazla 1) Mineralli sular için filtre hızı ve tabaka yükseklii denenerek bulunur. Denemelerde bu çizelge deerleri balangıç için referans alınır. Çizelge 5 deki materyallerin; sadece, iletme artlarında, salıı etkileyecek, hazırlama ve dezenfeksiyonu bozacak konsantrasyonda maddeler yaymadıkları deneyle ispatlanmı olmalıdır. Not Bütün filtrelerde tabaka yükseklii verilerinde destek tabakası dikkate alınmamıtır. Bu konuda önceden belirtilenlere dikkat edilmelidir

14 Adsorbsiyon filtrasyonu ve ters yıkama sırasında aktif kömür sürekli olarak aınır ve azalır. Bu yüzden tabaka yükseklikleri sürekli olarak kontrol edilmelidir. Filtrelere en az yılda bir kez aktif kömür ilavesi yapılmalı veya kontrollerde tabaka yükseklii %10 dümüse ilâve edilmelidir Filtre kazanları için zorunlu ilaveler En az 3 atü de test edilmi filtre kazanları aaıdaki donanımlara da sahip olmalıdır. Müdahale delii: Çapı en az D400mm e (büyük filtre kazanlarında insan giriine elverili) ve 2 adet olmak üzere müdahale delikleri üstte ve yanda bulunmalıdır. D800mm ye kadar olan kazanlarda gövde komple ikiye ayrılabiliyorsa (alt ve üst olarak malzemeler dökülmeyecek ekilde) ilaveten müdahale deliine gerek yoktur. Seyir camları: Filtre içindeki akıı, ters yıkamayı ve filtre malzemenin durumunu gözleyebilmek için seyir camları kazanlara yerletirilir. Tek tabakalı filtrelerde kazan üst boluunda, çok tabakalı filtrelerde kazan üst boluunda ve gövdede (filtre malzemelerini izlemek üzere) seyir camları bulunmalıdır. Camlar kazan içini aydınlatmak için sabit spot yerletirmeye, seyyar el feneri tutmaya elverili olmalı veya bu i için ilave cam bulunmalıdır. Manometreler: Filtre giri ve çıkı basınçlarını gösterir 2 adet manometre kazana monte edilmi olmalıdır. Numune muslukları: Filtre üzerinde ham ve filtre edilmi su numunelerini alma muslukları bulunmalıdır. Ters yıkama effaf kontrol borusu:ters yıkama suyu (pis su) hattında, geçen suyu izleme imkânı veren effaf kontrol borusu veya gözetleme iesi bulunmalıdır. Debi ölçer: Her filtre tesisine ayrı ayrı olmak üzere filtre su giriine, kontrol amacıyla debi metre konulmalıdır. Havalandırma: Kazan üst boluundaki havanın tahliyesi için bir düzenek ve ventil bulunmalıdır. Filtre bilgi etiketi: Genel filtre bilgilerinin yazılı olduu etiket üretici tarafından kazan üzerine monte edilmi olmalıdır. Filtre malzemeleri: Filtre tesisinin esas elemanları olup, kazan ölçüleri ve Çizelge 4, Çizelge 5 ve Çizelge 6 ya göre hazırlanmı uygun özellik ve kalitedeki materyaller önceden teslim edilmelidir. Çizelge 6 Adsorbsiyon filtreleri için tabaka yükseklikleri ve filtre hızı Tanecik boyutları a b c d Terkip: Alt tabaka kum 10 Bilinen büyüklükler Birim Kapalı hızlı filtreler mm 0,50,6 0,61,0 0,71,25 1,62,5 Üst tabaka aktif kömür tozu Tabaka yükseklii 1) Alt filtre malzemesi Üst filtre malzemesi tabakası 2) Kazan üst boluu m m m b/a c/d > 0,4 > 0,7 Toplam filtre malzeme tabakası yüksekliinin % 30 u m. Filtre hızı m/h Filtre hızı hiçbir koulda 50 m/h i aamaz ve bu tabaka yükseklikleri 50 m/h hız için geçerlidir. Düük filtre hızları için 1m 3 akı için gerekli aktif karbon miktarı 14 litre ve en düük tabaka yükseklii 35 cm en az deerler olarak kabul edilmelidir. 2. Aktif kömür tozu için sarsılma younluu > 450 g/l, klor için yarılama uzunluu <10 cm Filtrelerde ters yıkama Filtrenin devirdaimi esnasında tuttuu madde ve mikroorganizmaların neden olduu kirliliin, ters yıkama ile filtre ortamından uzaklatırılması gereklidir. Suyun salık koullarına uygun olmasını garanti etmek için çalıma zamanından baımsız olarak en az haftada 2 defa (açık tesislerde çevre artları, kullanım younluu ve dier etkileyici faktörler ayrıca dikkate alınmalıdır) ters yıkama yapılmalıdır. Kurallarına uygun bir ters yıkama ile filtre etkinlii artırılarak doru su kalitesi elde edilir. Düzenli ve yeteri kadar ters yıkama çok önemlidir. Bunun için filtre ters yıkamasının otomatik olması tavsiye edilir. Ters yıkama süreci kesintiye uramamalı ve tesisat, ters yıkama suyunun sistemden bütünü ile uzaklamasını güvenle salamalıdır. Ters yıkama için gerekli su denge deposunda daima hazır bulunmalı ve eksilen kısmı otomatik olarak tamamlanmalıdır. Gerekli durumlarda atık su birikme çanaı yapılabilir.

15 Tek tabakalı filtrelerde ters yıkama için geçerli deerler Tek tabakalı filtrelerde hava+su yıkaması Örnein tanecik grubu 0,71 mm 1,25 mm olan tek tabakalı filtrede hava+su yıkamasında (tersyıkama) ilemler; 1. lem: Filtre kazanının havalandırılması ve suyun alçalma seviyesinin atık su hatlarının üst kenarına gelmesi gerekir. Su ile ters yıkama 3 dakika, su hızı 60 m/h den 65 m/h e kadar su sıcaklıı 25C. 2. lem: Hava ile kabartma 5 dakika, hava hızı 60m/h. 3. lem: Su yıkaması 3 dakikadan 5 dakikaya kadar; su hızı 60 m/h den 65m/h, su sıcaklıı 25C, olmalıdır. 4. lem: Ön filtre edilmi suyun dearj edilmesi (durulama). 5. lem: Filtrasyon konumuna dönülmesi Tek tabakalı filtrelerde su yıkaması Örnein tanecik grubu 0,71 mm 1,25 mm olan tek tabakalı filtrede su yıkamasında (ters yıkama) ilemler; 1. lem: Filtre kazanının havalandırılması ve suyun alçalma seviyesinin atık su hatlarının üst kenarına gelmesi gerekir. Su ile ters yıkama 6 dakika 7 dakika, su hızı 60m/h den 65m/h e kadar, su sıcaklıı 25C olmalıdır. 2. lem: Ön filtre edilmi suyun dearj edilmesi (durulama) 3. lem: Filtrasyon konumuna dönülmesi Çok katlı filtrelerde ters yıkama Tek katlı filtrelerin yıkanması ile ilgili ana prensipler çok katlı filtreler içinde aynen geçerlidir. Ancak çok katlı filtrelerde tek katlı filtrelerden farklı olarak hava+su yıkaması uygulanmamalı, yalnızca su yıkaması ilemi uygulanmalıdır. Su hızı ve yıkama süresi; yerletirilmi olan filtre materyalinin tipine ve yıkama suyu sıcaklıına dikkat edilerek seçilmelidir. 25C su sıcaklıı için Çizelge 5 de belirtilen malzeme kombinasyonu a/d su hızı 50 m/h 55 m/h ve malzeme kombinasyonu b/d, b/e ve c/e olduu taktirde 60 m/h 65 m/h uygulanmalıdır Filtrasyon ileminin kontrolü Filtrasyon ileminin kontrolü hemen filtre çıkıından alınacak filtre edilmi su numunesi ile yapılır. Sonuçlar Çizelge 7 ile karılatırılmalıdır. Çizelge 7 Filtrasyonun kontrolü için deerler Parametre Birim Filtre edilmi sudaki deer Bulanıklık FNU 1) 0,20 Ortho fosfat olarak mg/l 0,005 Demir 2) mg/l 0,020 Alüminyum 2) mg/l 0,050 1)FNU formazin nefelometrik birim 2)Sadece çizelge 2 deki malzemeler için Aktif kömürlü filtrelerin ters yıkaması Aktif kömürlü absorbsiyon filtreleri yalnızca su ile yıkanırlar. Ters yıkama ilemi en az 2, en çok 7 gün içinde mutlaka yapılmalıdır. 1. Aama: Filtre yataının havalandırılması, 2. Aama: Su ile yıkama 36 dakika. Hız: 6065 m/h, 3. Aama: lk filtre suyunun kanala verilmesi, 4. Aama: letme hazırlıı eklindedir Adsorbsiyon filtrasyonu ileminin kontrolü Adsorbsiyon filtrasyonu ileminin kontrolü, hemen filtre çıkıından alınacak adsorbe edilmi su numunesi ile yapılır. Sonuçlar Çizelge 8 ile karılatırılmalıdır. Aktif kömürün etkinliinin azalması redoks geriliminin kıyaslamalı ölçümü ile belirlenir. Adsorbsiyon filtresi giriindeki ozonlu su ile adsorbsiyon filtrasyonundan geçen filtreden çıkı suyunun en az redoks gerilimi farkı 250 mv (PtAg/AgCl 3 m KCl) olmlıdır. 11

16 Not Redoks ölçümü ile ilgili doru deerlerin alınması için gerekli süre ve artlara uyulmalıdır. Çizelge 8 Adsorbsiyon filtrasyonunun kontrolü için deerler Parametre Birim Filtre edilmi suda Balı klor mg/l <0,1 Ozon mg/l 0, Ozonlama için gerekli teknik artlar Ozon tesisleri ilgili standarda ve güvenlik kurallarına uygun olmak zorundadır. Suya ozon transferi (aılaması) hem dorudan hem de dolaylı metotla yapılabilir Ozon madde konsantrasyonu Gaz karıımının ozon madde konsantrasyonu >20 gr/m 3 O 3 olmalıdır. En az ozon konsantrasyonun altındaki bir konsantrasyona müsaade edilmemelidir. Bu absorbsiyon filtrasyonunun etkinliini (direncini) olumsuz yönde etkiler. Arzu edilen ozon tepkimenin yanında su içindeki partiküllerde de aynı zamanda ısıya da balı olarak ayrıma meydana gelir. Ozonun ayrıtırma (parçalama) hızı her an ozon konsantrasyonuna balıdır. lemin baarısı aaıdaki en az ozon konsantrasyonunun salanması ile garantilenir. Su sıcaklıı: 28 0 C ise 0,8 g/m 3 O 3 Su sıcaklıı: > 28 0 C 32 0 C ise 1 g/m 3 O 3 Su sıcaklıı: > 32 0 C 35 0 C ise 1,2 g/m 3 O 3 Su sıcaklıı: > 35 0 C ise 1,5 g/m 3 O 3 Su hazırlık tesislerinin çalıtıı sürece ozon ilavesinin süreklilii de muhafaza edilmelidir. Filtre edilmi sudaki çözünmü ozonun tepkime süresi youn karıımda 3 dakikadan fazla olmak zorundadır. Bu süre içinde tepkime tankının korozyondan korunması gerekir. Absorbsiyon filtresinin üst yıılma (toplama) yerindeki filtreleme süresi tepkime süresini geçmemelidir. Doldurma suyunun yüksek trihalojenmetan tekil etme potansiyeli, tepkime tankındaki tepkime süresini uzatır Dezenfeksiyon Yüzme havuzu içindeki su mikrobik kirliliklerle sürekli kirlendiinden, temiz suda ve havuz suyunda, hazırlama aamasında desteklenen etkili bir dezenfeksiyon zorunludur. Etkili dezenfeksiyon 10 4 adet pseudomonas aeruginosa nın 30 saniye içinde yok edilecei etki esas alınmıtır. Havuz suyunda dezenfeksiyon maddelerinin etkisi dier kimyasal maddelerin etkisi ile bozulmamalıdır. Havuz suyunun dezenfeksiyonunda kullanılabilecek madde ve metotlar aaıdaki maddelerle sınırlı olup, baka madde kullanılmamalıdır Klor gazı metodu Bu metod dan gaz halinde (düük basınçlı kaplarda) klor kullanımı anlaılır. Güvenlik sebebiyle daima özel bir klor gazı odacıı gerektirir. Klor gazı enjektörleri, emniyet açısından vakum prensibine göre çalımalıdır. Yüzme havuzlarına klor gazını dorudan vermemek gerekir. Bir enjektör yardımıyla klor gazı ve su karıımından elde edilen klor çözeltisi havuza verilir. Bu çözeltinin suya ilavesi ile suda HCl oluur. Buda suyun ph sını düürür. Havuz suyundaki asit kapasitesi yeterli ise su klor çözeltisinde bulunan HCl ile nötürlenir. Karbonat sertlii yeterli deilse oluacak HCl yi nötürlemek için asitli çözelti mermer çakılı doldurulmu kaptan geçirilmelidir. Klor gazı dozaj tesislerinde dozajın kesilmemesi için tüp deiimini otomatik olarak salayan bir sisteme ihtiyaç vardır. Klor gazı dozaj cihazlarının montajı, iletmesi ve çalıtırması güvenilir olmalıdır Sodyum hipoklorit metodu Havuz suyu dezenfeksiyonu için piyasada satılan 150 g/l konsantrasyonda sodyum hipoklorit (NaCl) çözeltisinin dayanıklılıı sınırlıdır. Iıın, ısının ve dalgalanmaların etkisi ile havuz suyundaki sodyum hipoklorit sürekli azalmaktadır. Buna dozajlama ve depolama sırasında dikkat etmek gerekir. Sodyum hipoklorit çözeltisinin filtre edilmi suya verilmesi dozaj pompasıyla olur. Su sert olursa, NaClO aılama enjektörünü tıkayabilir. Ayrıca havuz suyunun ph deerini sürekli olarak yükseltir. ph deerinin ayarı için yeterli aside ihtiyaç vardır. Dozaj kaplarının bo kalmaması için bir ikaz düzenei bulunmalıdır. Depolama süresi sınırlıdır ve yava yava ayrıarak etkili klor oranı düer Kalsiyum hipoklorit metodu Kalsiyum hipoklorit (granülat, tablet) en az % 65 Ca(ClO) 2 ve %5 %10 su ihtiva etmelidir. Kalsiyum hidroksit ve kalsiyum karbonat olarak ayrıca %7 çözülmemi madde bulunabilir. Kalsiyum hipoklorit %1%5 lik çözelti halinde uygulanmalıdır. Çözelti baziktir ve havuzdaki su sert ise kalsiyum karbonat oluumuyla beraber havuzda çökelme artar, aılama enjektöründe tıkanmaya da yol açar. 12

17 Kullanım yerinde üretilen klor gazı metodu Bu tür tesislerde sodyum klorür elektrolizi ile klor gazı elde edilerek su hazırlık ilemlerinin dezenfeksiyon aamasında kullanılır. Tuz depolanması sebebiyle önemli bir güvenlik problemi ortadan kalkar ve klor yalnızca ihtiyaç kadar üretilir. Elektroliz sonucu bazik bir çözelti elde edilir. Bu bazik çözelti istenirse ph nötrlemek için kullanılır veya dearj edilir. Bu ilemte yalnızca elemente klor gazı havuza verilir. Elektroliz sonucu ortaya çıkan hidrojen gazı ortamdan uzaklatırılır. Bir enjektör yardımıyla klor gazı ve su karıımından elde edilen klor çözeltisi havuza verilir. Bu çözeltinin suya ilavesi ile suda HCl oluur. Buda suyun ph sını düürür. Havuz suyundaki asit kapasitesi yüksek ise su, klor çözeltisinde bulunan HCl ile nötrlenir. Karbonat sertlii yeterli deilse oluacak HCl yi nötrlemek için asitli klor çözeltisi mermer çakılı doldurulmu kaptan geçirilmelidir Kullanım yerinde sodyum hipoklorit üretimi metodu Sodyum klorür çözeltisinin elektrolizi ile sodyum hipoklorit dorudan kullanım yerinde elde edilebilir. Çözeltinin konsantrasyonu 2g/L 8 g/l Cl 2 olmalıdır. Ayni ilem deniz suyu kullanılan havuzlarda veya havuz suyunun tuzlandırılması ile dolaımdaki suyun bir kısmının elektroliz hücresinden geçirilmesi eklinde de uygulanır. Elektroliz sonucu ortaya çıkan hidrojen ortamdan uzaklatırılmalıdır. Sodyum hipoklorit çözeltisinin filtre edilmi suya verilmesi dozaj pompasıyla olur. Su sert olursa NaClO aılama enjektörünü tıkayabilir. Ayrıca havuz suyunun ph deerini sürekli olarak yükseltir. ph deerinin ayarı için yeterli aside ihtiyaç vardır Klor dozajı ve klor tesisinin kapasitesi Az veya fazla klor dozajından kaçınmak için, klor ihtiyaca göre filtre edilmi suya verilmelidir. Havuzda klor miktarını havuz suyundaki serbest klor konsantrasyonuna göre otomatik olarak ayarlamak için su kontrol ve ayar tesisi gereklidir. Klor cihazlarının en yüksek kapasitesi ve temiz sudaki en yüksek klor konsantrasyonu aaıda verilmitir. Kapalı havuzlar için: Açık havuzlar için : 2 g Cl 2 / 1 m 3 temiz su 10 g Cl 2 / 1 m 3 temiz su Havuz suyunun kontrol, ayar ve kayıt edilmesi Su kontrol, ayar ve kayıt tesisleri Bu standarda göre yapılmı bir tesiste su kontrol, ayar ilemi elektronik bir sistemce otomatik olarak yapılmalıdır. Serbest klor, ph ve redoks gerilimi ölçümü için ölçü suyu hattı (dorudan havuzdan ölçüm için numune su alan) ve buradan referansla çalıan su kontrol ve ayar tesisi (sabit ve sürekli, doru ayarlanmı), su kontrol, ayar ve kayıt ünitelerinden oluan bir elektronik sistem (su kontrol, ayar ve kayıt tesisi) bulunmalıdır. Su kontrol ve ayar cihazları okuma aralıkları serbest klor için en az 03 mg/l, ph için en az 49, redoks için ise en az 300 mv 900 mv olmalıdır. Kayıt tesisi olmaması durumunda ilem havuz operatörünce yapılmalıdır. Su kontrol ve ayar ünitelerinde ayrı ayrı serbest klor, ph ve redoks ölçümleri yapılmalı ve bu ünitece havuz suyundaki parametreler tüm zamanlarda Çizelge 2 deki aralıkta kalacak ekilde ayarlanmalıdır. ph ve klor veren tüm dozaj ve elektroliz tesislerinin tüm çalımaları su kontrol ve ayar ünitesince düzenlenmelidir. Redoks ölçümünde tolerans 20 mv u amamalıdır. Ölçülen redoks deeri olması gereken en az deerinin 50 mv daha altında ise su hazırlık tesisi ve iletme artları gözden geçirilmeli, sebep aratırılmalı ve düzeltilmelidir. ph deerinin elektro metrik olarak ölçümünde tolerans 0,1 dorulukla gerçeklemelidir. Amperometrik klor ölçümünde olası hata sınırı en fazla 0,05 mg/lolmalıdır. ph ve serbest klor için verilen en düük ve en fazla deerlerin sınır deerler olduu unutulmamalı ve deerler bakaca metot ve referanslarla en az günde bir kez ölçülmeli, su kontrol, ayar ve kayıt tesisinin güvenilirlii bakaca bir metotla günlük olarak test edilmelidir. Su kontrol, ayar ve kayıt tesisleri talep edilen (ayarlanmı) deerlerin dıında sudan olumsuz referanslar aldıklarında, yüzenler ve iletmeciyi uyaracak bir ikaz düzeneine sahip olmalıdır. Kayıt ünitesi (grafik veya bilgisayarlı) bulunmadıı hallerde deerler bir iletme defterine saat baı kaydedilip saklanmak zorundadır. Ayrıca müteri ve yüzücülerin bu deerleri her an bilme hakları vardır. Bu sebeple, deerlerin izlenebilir olması veya periyodik ölçümlerin sonuçlarının görünür bir yere düzenli asılması zorunludur. Kayıtlar en az 2 yıl boyunca saklanır ve kontrollerde derhal ilgililere gösterilir. 13

18 Ölçü suyu tesisleri Su kontrol ve ayar tesisleri ölçü suyu hattı ve bu hat üzerindeki ölçü kabındaki elektrotlar vasıtası ile su parametreleri ölçülür. Bu yüzden ölçü suyu hattındaki su havuz suyunun en iyi ortalaması (havuz suyunu en iyi temsil eden numune) olmalıdır. Bunun için ölçü suyu dorudan havuzdan ve 20 cm derinlikten en iyi ortalamanın bulunduu (kör olmayan) bir yerden alınmalıdır. Ölçü suyu akıındaki gecikme havuz suyundaki deiime ramen en çok 0,5 dakikayı, ölçme sistemindeki ölçüm gecikmesi ise 1 dakikayı amamalıdır. Bunun için ölçü suyu hattı mümkün olduunca kısa olmalıdır. Ölçü kabına (ölçü hücresi, elektrotların ölçüm yaptıı kap) hava kabarcıkları ulamamalı, kap da basınç bulunmamalı veya en az seviyede (elektrotları ve ölçümü etkilemeyecek kadar) olmalıdır. (ölçüm kesinlikle dolaım hattından yapılamaz) derinlii deien havuzlarda farklı su kotları için en uygun ölçü suyu alınabilecek ve bunu düzenleyecek düzenekler (dalga havuzları gibi) oluturulmak zorundadır. 5.4 Su özelliinin kontrolü Havuz suyunun kontrollerinde aaıdaki kurallara uyulmalıdır Kontrollerin zaman aralıkları Madde 5.4.3'e uygun olarak; periyodik kontroller yapılmalıdır. Kapalı havuzlarda : Ayda en az 1 kere Açık havuzlarda : Ayda en az 2 kere Su numunesi alım yerleri Havuz suyu numunesi su yüzeyinin 20 cm altından (derinden) ve havuz kenarlarından 50 cm uzakta bir noktadan alınır Kontrol raporu Yapılacak deneylerin kapsamı Çizelge 5 ve Çizelge 6 ya göre aaıda gösterilen verilerden ve parametrelerden çıkar. Numunenin tanımı (numune no) : Numune tarihi (gün, ay, yıl, saat) : Havuz (isim, adres) : Havuz tanımı ve tipi (5.bölüme göre) : Havuz alanı (m 2 ) : Havuz hacmi (m 3 ) : Su hazırlık tesisi debisi (m 3 /h) : Numune alınma gününde o ana kadar havuzu kullanan kii sayısı (iletmecinin verilerine göre) : Açık havuzlarda ek olarak; Numune alınma günü hava durumu : Hava sıcaklıı ( o C ) : Bir gün önceki hava durumu : Kullanılan kimyasallar: Doldurma suyu, temiz su, havuz suyu ve ham suda yapılacak olan kimyasal maddelerin kontrolu, Çizelge 1 ve Çizelge 2 deki verilere göre Çizelge 9 esas alınarak yapılır. 14

19 Çizelge 9 Çizelge 1 ve Çizelge 2 deki parametrelere göre su kontrolü kapsamı Parametre Doldurma suyu Temiz su Havuz suyu Ham su Koloni tekil eden birimler (CFU) (202) o C 'da Koloni tekil eden birimler (CFU) (361) o C 'da Escherichia coli (361) o C'de Pseudomonas aeruginosa (361) o C'de Legionella pneumophila (361) o C'de Netlik + Su sıcaklıı + ph deeri + + Nitrat (NO 3 ) + + Oksitlenebilirlii Yükseltgenme indirgenme (Redoks) deeri + Serbest klor + + Balı klor + + Kloroform olarak trihalojenmetan + + Alüminyum + Demir + Doldurma suyu ehir içme suyu ebekesinden gelmiyorsa veya ön bir depolama ileminden geçiriliyorsa mikrobiyolojik kontroller burada da yapılır. Ayrıca ebekeden gelmeyen doldurma suyundaki parametreler Çizelge 1 deki deerleri karılamıyorsa, ön ilemden geçirilerek havuza verilmesi gerekmektedir. Dier tüm ölçümler için Çizelge 1 ve Çizelge 2 kullanılır. 5.5 Havuz tipleri yüzme havuzları için anma yükünün bulunması Yüzme havuzu tipleri Aaıda verilen maddelerde aksi söylenmedikçe havuz suyu sıcaklıı için en çok 32 o C geçerlidir Atlama havuzları Atlama havuzlarının derinlii en az 3,40 m olmalıdır Derin havuzlar (yüzme bilenler için) Bu tür havuzların derinlii 1,35 m den fazla olmalıdır Derinlii deien havuzlar Derinlii deien havuzların yükseklii ayarlanabilen ara tabanı vardır. Bununla su derinlii tamamen veya kısmen ihtiyaca göre deitirilebilir Dalga havuzları Dalga havuzlarında su derinlii suyun boaltılıp doldurulması ve fark hacminin depolanması ile deitirilir. Bütün havuz bölümleri, dalga odası da dahil olmak üzere sürekli temiz su sirkülasyonuna tabi tutulmalıdır. Havuz suyunun seviyesini deitirmek için bir depo kullanılıyor ise ve bu depoda 20 dakikadan fazla su kalıyorsa burası da temiz su sirkülasyona dahil edilmelidir. Hiçbir durumda depo ve dier hacimlerdeki serbest klor miktarı havuz suyundaki deerin altına inmemelidir Sı havuzlar (yüzme bilmeyenler için) Derinlii 0,6 m ile 1,35 m arasında olmalıdır Su atraksiyonları olan havuzlar Atraksiyonlar; örnein su altı masaj istasyonları, dip püskürtücüler, akıntı kanalları, karı akım tesisleri vs iletilmesi sadece havuz suyu veya temiz su ile yapılmalıdır. Havuz suyu ile temasta olan su veya hava tesisat ve kanalları içinde sistem çalımadıı durumda temiz su veya havuz suyu ile bir akı salanmalıdır. Küçük su tesisatları için zorunlu deildir. 15

20 Su kaydıraı havuzları Su kaydıraı için olan havuzların derinlii 1,0 m ve en az su alanı 4,0 x 6,0 m olmalıdır. Su kaydırakları için sadece havuz suyu veya temiz su kullanılmalıdır Çocuk havuzları Bu havuzların derinlii en çok 0,5 m olmalı ve müstakil su hazırlık tesisine sahip olmalıdırlar Ayak dezenfeksiyon havuzları Derinlii 0,10 m ile 0,15 m arasında olmalıdır. Havuza girecek kimselerin güzergahında olacak ekilde planlanmalıdır. Boaltılır olmalıdır. Ayrıca bir tama kanalına ihtiyaç yoktur Küçük havuzlar Küçük havuzlar alanları en çok 96 m 2 olmalıdır. Az kullanıcı yüküne göre tesis edilirler. Kullanıcı yüküne balı olarak su hazırlık tesisi kapasitesi artar. Su hazırlık tesisi kapasitesine balı olarak saatteki kullanıcı sayısı sınırlandırılabilir Sıcak masaj havuzları Masaj havuzu, sıcak suyun, havanın itmesi ile köpüren ve insanların içinde aynı anda veya ayrı ayrı bulundukları, içinde sürekli temiz su sirkülasyonu olan havuzlardır. Su sıcaklıı en çok 37 o C dur Sıcak masaj havuzu (müstakil) Müstakil masaj havuzları, kullanıcılarının dier havuz tesislerine geçmesi mümkün olmayacak ekilde tasarımlamalıdır. Masaj havuzlarında kullanıcıların oturma yerleri açıkça belli olacak ekilde düzenlenmelidir. Her oturma yeri için en az 0,4 m 3 su hacmi öngörülmelidir. Hacimleri en az 1,6 m 3 ve su derinlii en çok 1,0 m olmalıdır. Oturma yeri sayısına göre masaj havuzlarının su hacimleri Çizelge 10 da verilmitir. Çizelge 10 Masaj havuzları için su hacmi (müstakil kullanım) Oturma yeri sayısı (P) Hacim (V) (m 3 ) Tolerans 4 1,6 +0,2 5 2,0 +0,1 6 2,4 +0,1 6 dan fazla, en çok 10 kii P x , Sıcak masaj havuzları (müterek kullanım) Kombine kullanımlı masaj havuzları, yüzme havuzunun içinde yapılmıtır ve yüzenler isteklerine göre kullanabilirler. Tek tek her masaj havuzunun hacmi en az 1,6 m 3, su derinlii en çok 1,0 m olmalıdır. Bu tür tesislerin hazırlama ekipmanları kapasitesi uygun ekilde arttırılarak yüzme havuzu hazırlama tesisi ile beraber veya ayrı hazırlama tesisi ile iletilebilirler. Sıcak masaj havuzlu genel havuzun hacmi en az 4 m 3 olmak zorundadır Terapi havuzları Yüksek enfeksiyon tehdidi altındaki yüzücüler (hastahaneler, klinikler vb) içindir. Su derinlii en çok 1,35 m ve su sıcaklıı yaklaık 35 o C olmalıdır. Havuzun tasarımı tedavinin ekline en uygun biçimde tasarlanmalı ve müdahaleye imkân vermelidir. Terapi havuzlarında ozon kademeli su hazırlık tesisi planlanmalıdır Hareket Havuzları Hareket (jimnastik) havuzlarında su derinlii en fazla 1,35 m olmalı ve bu havuzlar ozon kademeli su hazırlık tesisine sahip olacak ekilde yapılmalıdır Souk su havuzları (ok havuzları) Derinlikleri 1,10 m ile 1,35 m arasında, su alanları 10 m 2 ye kadar olmalıdır. Hacimleri 2 m 3 ü geçmeyen souk su havuzları devamlı olarak doldurma suyu akıı ile iletilebilir. Bu durumda su sıcaklıı 15 o C yi amamalıdır. Doldurma suyu, havuz içindeki serbest klor deeri 0,3 mg/l 0,6 mg/l olacak ekilde klorlanmalıdır. Tama kanalına akan su dearj edilmeli ve temiz su (ebekeden) ile takviye edilmelidir. Eklenen su kii baına 60 L den az olmamalıdır. Doldurma suyunun basma yeri havuz tabanında olmalıdır. Hacmi 2 m 3 den büyük olan souk su havuzlarının su hazırlama tesisi olması zorunludur. 16