Erzurum İlinde Çocuklarda Kaza Orjinli Ası Sonucu Meydana Gelen Ölümler ERZURUM İLİNDE ÇOCUKLARDA KAZA ORJİNLİ ASI SONUCU MEYDANA GELEN ÖLÜMLER

Transkript

1 Erzurum İlinde Çocuklarda Kaza Orjinli Ası Sonucu Meydana Gelen Ölümler ERZURUM İLİNDE ÇOCUKLARDA KAZA ORJİNLİ ASI SONUCU MEYDANA GELEN ÖLÜMLER > Uz.Dr. Muhammed Ziya KIR 1 > Uz.Dr. Ahmet Ziver BAŞBULUT 1 1 Adli Tıp Kurumu Erzurum Grup Başkanlığı > Uz. Dr.Hüseyin Çetin KETENCİ 1 ÖZET Ası; yetişkin yaş grubunda sıklıkla intihar aracı olarak seçilen bir yoldur. Çocuklarda ise çoğunlukla kaza sonucu meydana gelmektedir. Erzurum ilinde kazaya bağlı ası sonucu ölüm gerçekleşen dört olgunun tartışılması amaçlandı. Erzurum ilinde yılları arasında otopsi yapılan olgular hakkında düzenlenen raporlar retrospektif olarak araştırılarak çocuklarda kaza sonucu meydana gelen asıya bağlı ölüm olguları incelenmiştir. Yaş aralıkları 1-11 olan üç erkek bir kız olgunun; üçünde ası izi belirgin olup bir olguda yüzeyel olduğu tespit edilmiştir. Bütün vakalarda ası izinin altında boyun yumuşak dokularında ekimoz tespit edilmiş olup olguların hiçbirisinde servikal kemiklerde, hyoid kemik ve thyroid kıkırdakta kırık saptanmamıştır. Çocukları ip vb materyallerden uzak tutmak, yataklarını güvenli hale getirmek ve boyunlarına emzik ve kolye gibi kordon ile asılan materyaller asmamak gibi önlemlerin alınması sonradan meydana gelecek bu tür trajik durumlarla karşılaşmamak açısından önemli olduğu vurgulanmıştır. Anahtar sözcükler: Ası, kaza, çocuk, ölüm ACCIDENTAL HANGING DEATHS IN CHILDREN IN ERZURUM ABSTRACT Hanging is a frequently resorted method to commit suicide in adults. Hanging cases involving children are usually accidental. We aimed to investigate 4 deaths cases for accidental hanging in Erzurum. In this study, autopsie reports that were perfomed in Erzurum between 2006 and 2009 were retrospectively investigated and deaths from accidental hanging cases in children were evaluated. There were three boys and one girl whose ages ranged between 1 to 11 years. In three cases, ligature marks were clear, while the mark was superficial only one case. All of the cases showed ecchymosis in the soft tissues of neck, but the cervical bones, hyoid bone and thyroid cartilage were not fractured in any of the cases. So as not to come face to face with these kind of tragic events, the children must be prevented from reaching rope-like objects, and necklace or cordoned pacifiers should be avoided. Key words: Hanging, accidental, child, death 10

2 Muhammed Ziya KIR, Hüseyin Çetin KETENCİ, Ahmet Ziver BAŞBULUT GİRİŞ Endüstrileşmiş ülkelerin çoğunda çocuklarda kaza ya da başka nedenlere bağlı yaralanma sonucu ölümler önemli bir sağlık sorunu teşkil etmektedir (1-3) yılında Amerika Birleşik Devletleri nde kazalara bağlı meydana gelen ölüm vakasından ü 19 yaş altı grupta meydana gelmiştir (4). Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre 2008 yılında ülkemizde meydana gelen 4019 kaza sonucu ölüm olayından 731 i 19 yaş altı grupta meydana gelmiştir. Ası; yetişkin yaş grubunda sıklıkla intihar aracı olarak seçilen bir yol olmakla beraber yetişkinlere nazaran çocuklarda çoğunlukla kaza sonucu meydana gelmektedir (5-9). Bu çalışmada Erzurum ilinde kazaya bağlı ası sonucu ölüm gerçekleşen dört olgunun tartışılması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışma T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu ndan alınan izin sonrası Erzurum Adli Tıp Şube Müdürlüğü nde yılları arasında otopsi yapılan olgular hakkında düzenlenen raporlar retrospektif olarak araştırılmıştır. Otopsi yapılan 895 olgudan 28 (%0.31) i ası sonucu ölüm olgusu olup bu olguların 4 (%14) ünün, çocuklarda kaza sonucu meydana gelen asıya bağlı ölüm olgusu olduğu tespit edilmiştir. Olgular; yaş, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre 2008 yılında ülkemizde meydana gelen 4019 kaza sonucu ölüm olayından 731 i 19 yaş altı grupta meydana gelmiştir. cinsiyet, olayın olduğu yer, ölü muayene ve otopsi bulgularına göre değerlendirilmiştir. Dört olgunun ikisine ait otopsi fotoğraflarına arşivlerde ulaşılamadığından bu çalışmada görsel amaçlı olarak kullanılamamıştır. BULGULAR Olguların yaş aralıkları 1-11 olup olguların üçü erkek biri kızdır. Dış muayenede dört olgunun üçünde ası izi belirgin olup bir olguda ası izinin yüzeyel olduğu, bu olgunun eşarp ile asılı bulunduğu anlaşılmıştır (Resim 1). Olguların yaş, cinsiyet, ası materyali ve dış muayene bulguları Tablo 1 de gösterilmiştir. Dış Muayenede olgulardan sadece birinde yüzde peteşiyal kanama saptanmıştır (Resim 2). Otopsi bulgularında olguların tamamında beyinde hafif ödem mevcut olup, iç organlarda (akciğer, kalp) peteşiyal kanamalar görülmüştür. Bütün vakalarda ası izinin altında boyun yumuşak dokularında ekimoz tespit edilmiştir (Tablo1). Olguların hiçbirisinde servikal kemiklerde, hyoid kemik ve thyroid kıkırdakta kırık saptanmamıştır. Ayrıca hiçbir olguda toksikolojik maddeye de rastlanılmamıştır. Meydana gelen dört ası olgusunun tamamında olay yerinde görgü tanığı bulunmamaktadır. Yardım gelen olguların hiçbirisine başarılı bir resusitasyon yapılamamış ve olgular hayata döndürülememiştir. TARTIŞMA Yapılan birçok farklı araştırma, çocuklarda kazaya bağlı ölüm nedenleri arasında en sık nedenlerin sırasıyla motorlu araç kazaları, boğulmalar ve yanıklar olduğunu ortaya çıkarmıştır (10,11). Kazaya bağlı asfiksi sonucu ölümler ise nadir olarak görülmektedir (12). Asıya bağlı ölümlerin yetişkinlerde birçok ülkede, yaygın bir şekilde görüldüğü bildirilmiştir (13-15). Bununla beraber çocuklarda asıya bağlı ölümlere nadiren rastlanılmaktadır (16-20). Yaptığımız çalışmada dört yıllık süreç içerisinde yapılan toplam 895 otopsi olgusundan sadece 4 (%0,45) ünün kazaya bağlı ası sonucu ölüm olgusu olduğu saptanmıştır. Bowen yaptığı çalışmada 201 ası ol- 11

3 Erzurum İlinde Çocuklarda Kaza Orjinli Ası Sonucu Meydana Gelen Ölümler gusundan %5 inin kaza sonucu öldüğünü, Doğan ve ark. toplam ası olgularının %6.5 inin kaza sonucu meydana geldiği belirtilmiştir (6,21). Yaptığımız çalışmada toplam 28 ası olgusundan 4 (%14) ünün kaza sonucu meydana geldiği tespit edilmiştir. Kazaya bağlı ası sonucu ölümlerde genellikle ev çevresinde bulunan ip vb materyaller, çocukların kendi üzerinde taşıdıkları kolye veya emzik kordonları ile çocuk yataklarında bulunan materyaller rol oynamaktadır (5,21,25). Wyatt ve ark. çalışmasında olguların 5 tanesinin ip vb aletlerle oynarken asılarak öldüğü tespit edilmiştir. Kaza sonucu asıya bağlı ölümlerin en sık rastlanılan nedeni genellikle çocukların oynadıkları oyunların kötü bir şekilde sonlanmasıdır (5,21,25). Polson ve ark. üç tane kaza sonucu ölüm olgusu tanımlamış Resim-1. Eşarpla asılı bulunduğu bildirilen olgudaki yüzeyel ası izi Resim-2. Olgudaki ası izi ve boyun bölgesinde peteşiyal kanamalar Kazaya bağlı ası sonucu ölümler, çocuklarda özellikle infant ve çocukluk çağının erken dönemlerinde görüldüğü bildirilmiştir (22-25). Travmaya bağlı ölüm vakalarının çoğunluğunda olduğu gibi kaza sonucu asıya bağlı ölüm vakalarının çoğunluğu da erkeklerde daha sık görülmektedir (26). Doğan ve ark. yaptıkları 12 olgunun 10 unun erkek 2 sinin kız olduğunu, Wyatt ve ark. çalışmasında 6 olgunun 4 ünün erkek 2 sinin kız olduklarını belirtmişlerdir (21,27). Yaptığımız çalışmada 4 olgunun 3 ünün erkek 1 inin kız olduğu tespit edilmiştir. diğer bir çocuğun ise köpek ile oynarken kaza ile köpeğin ipine asılarak öldüğünü ifade etmişlerdir (27). Cooke ve ark. 1 yaşındaki bir kız çocuğunun yatağının çevresinde bulunan ip ile, 1 yaşındaki bir başka çocuğun sürünme esnasında elektrik kablolarına takılarak, 5 yaşındaki bir kız çocuğun ise evlerinin bahçelerinde bulunan tuvalet kapısının ip kullanılarak yapılmış kilit mekanizmasına asılı bulunduğunu kaydetmişlerdir (28). Yaptığımız çalışmada bir çocuğun eşarp, iki çocuğun oda kapı zinciri ile ev içerisinde, diğer bir çocuğun ise emzik kordonu ile bahçede ve çocukların oyun oynadıkları esnada meydana geldiğini ifade etmiştir (29). Bir vakada bir erkek çocuğun kovboyculuk oynarken diğer iki vakada ise salıncakta oynayan iki kız çocuğunda olayın meydana geldiğini ifade etmiştir. Erkek çocuklarında yükseklere tırmanma esnasında kaza sonucu ölüm olduğu da ifade edilmiştir (30). Doğan ve ark. çalışmalarında 7 yaşındaki erkek çocuğun bahçe kapısından atlarken olayın meydana geldiğini, iki çocuğun ise televizyonda gördükleri dağcılara özenip ip ile tırmanmaya çalıştıkları çatı yada pencerede ası sonucu öldük- 12

4 Muhammed Ziya KIR, Hüseyin Çetin KETENCİ, Ahmet Ziver BAŞBULUT lerini ifade etmiştir (21). Wyatt ve ark. olguların beş tanesinde deneysel davranışlar gösterip boyun çevresine sardıkları ip vb aletlerle oynarken trajik bir biçimde kötü olarak sonlandığını belirtmiştir (27). Yaptığımız çalışmada bir erkek çocuğun kız kardeşi ile oyun oynama esnasında, diğer bir çocuğun ise bahçede römork üzerinde oynarken ası sonucu öldükleri tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda birçok olguda olayın çocukların uyudukları alanda meydana geldiği de ifade edilmiştir (15,17,21,31,32). Doğan ve ark. çalışmasında bir çok olayın çocuk yataklarından kaynaklandığı ifade edilmiştir (21). Meydana gelen vakalarının çoğunda olay yerinde görgü tanığı bulunmamaktadır (27). Wyatt ve ark. 12 ası vakasının 10 unda olay yerinde görgü tanığı bulunmadığını diğer 2 vakada ise çocuklar tarafından görüldüğünü belirtmiştir (27). Yaptığımız çalışmada sadece eşarp ile asılı bulunan olgunun kendinden küçük kız kardeşi tarafından görüldüğü anlaşılmıştır. Wyatt ve ark. yardım gelen olguların sadece birinde başarılı bir resusitasyon yapılarak çocuğun hayata döndürüldüğünü ancak 12 saat sonra hastanede hayatını kaybettiğini belirtmiş, Doğan ve ark. 12 olgudan sadece bir tanesine başarılı bir resusitasyon uygulandığını ancak olgunun 12 saat sonra hastanede hipoksik beyin senromu nedeni ile öldüğünü ifade etmiştir (21,27). Yaptığımız çalışmada yardım gelen hiçbir olguya başarılı bir resusitasyon uygulanamamış ve olgular hayata döndürülememiştir. Yetişkinlerde asıya bağlı ölümlerde hyoid kemik ve thyroid kıkırdak kırıklarına rastlanılmaktadır (16). Literatürde kaza sonucu asıya bağlı ölen çocukların hiçbirisinde hyoid kemik ve thyroid kıkırdakta kırıklara rastlanılmamıştır (5,21,27). Literatürle uyumlu olarak yaptığımız çalışmada da hiçbir olguda hyoid kemik ve thyroid kıkırdak kırıklarına rastlanılmamıştır. Kaza ya da intihar sonucu asıya bağlı meydana gelen ölümlerde ölüm nedeni ası ipinin beyne giden ana damarlardaki beyin kan dolaşımını durdurması sonucu meydana gelmektedir (33). Her vakada ası izinin bulması şart değildir. Bazı vakalarda ası izine rastlanılmamıştır (21). Yaptığımız çalışmada olgulardan üçünde ası izi belirgin iken birinde belli belirsiz bir iz bulunduğu ve bu olgununda eşarp ile asılı bulunduğu anlaşılmıştır. Çocuklarda ası sonrası ölümlerin hızla meydana gelmesinden dolayı peteşiyal kanamaların oluşmamasında etkili olabilmektedir (33). Doğan ve ark. çalışmasında sadece beş olguda yüz ve çevresinde peteşiyal kanamaların bulunduğunu belirtmişlerdir (21). Yaptığımız çalışmada da sadece bir olguda yüzde peteşiyal kanama olduğu tespit edilmiştir. Yapılan diğer çalışmalara benzer şekilde yaptığımız çalışmada otopside bütün olgularda beyin yüzeyinde hafif ödem, akciğer ve kalp yüzeyinde peteşiyal kanamalar ve boyun çevre dokularında ekimoz tespit edilmiştir. SONUÇ Çocuklarda asıya bağlı ölümler, az sayıda görülmesine rağmen bu tür olayların çoğunlukla ölümle sonuçlanmasından dolayı önem taşımaktadır. Çocuklar için potansiyel tehlike oluşturabilecek bu tür kazalara önlem alarak çocukların güvenliğini tam olarak sağlamak ne yazık ki mümkün olamamaktadır. Bununla beraber ebeveynlerin bilinçlendirilerek en azından çocukları ip vb materyallerden uzak tutmak, boyunlarına emzik gibi kordon ile asılan materyaller asmamak sonradan meydana gelecek bu tür trajik durumlarla karşılaşmamak açısından önemli olduğu kanaatindeyiz. 13

5 Erzurum İlinde Çocuklarda Kaza Orjinli Ası Sonucu Meydana Gelen Ölümler Y a ş Cinsiyet Olay Yeri Asıya sebep olan materyal Dış muayene bulguları Otopsi bulguları 1 10 Erkek Ev içerisinde Eşarp Boyun sağ yanda angulus mandibulanın 4 cm altından başlayıp her iki yöne doğru hafifçe yükselerek derinliği ve belirginliği azalan ası izi Sağ musculus sternomyohyoideus üzerinde 0.7 cm çapında, solda hyoid kemik üzerinde 3x0.5 cm çapında ekimoz 2 11 Erkek Ev içerisinde Kapı zinciri Boyun önde çene altında boynun sağından başlayıp sola doğru devamla yükselici ve yüzeyelleşici vasıfta devam eden etrafında hiperemik hat bulunan ası izi Hyoid kemiğin sol boynuzunun 1 cm üzerinde 0.5 cm, ası izinin altında 1.5x1 cm, boyun sağda ası izi altında 1.5 cm çaplarında ekimozlar 3 8 Kız Ev içerisinde Kapı zinciri Boyunda çene altında troid kıkırdağın üzerinden geçen boynun her iki yönüne doğru yükselici ve yüzeyelleşici vasıfta zincir şeklinde ası izi Hyoid kemiğin sol boynuzunun 1 cm medialinde 1x0.5 cm lik, 1.5 cm altında 0.5 cm lik, thyroid kıkırdak solunda 0.5 cm lik ekimozlar 4 1 Erkek Bahçede Emzik kordonu Boynun solunda orta hattın 3 cm solundan başlayıp sağa doğru seyrederek ensede orta hattı hafif geçerek sonlanan, ası izi Hyoid kemiğin sağ boynuzunun lateralinde 0.4 cm çapında ekimoz Tablo-1. Olguların yaş, cinsiyet, olay yeri, ası materyali, dış muayene ve otopsi bulgularına göre sıralanışı 14

6 Muhammed Ziya KIR, Hüseyin Çetin KETENCİ, Ahmet Ziver BAŞBULUT KAYNAKLAR 1. Pan SY, Ugnat AM, Semencium R, Desmeules M, Mao Y, Maleod M. Trends in childhood injury mortality in Canada, Inj Prev 2006; 12: Potenza BM, Hoyt DB, Coimbra R, Fortlage D, Holbrook T, Hollingsworth-Fridlund P. Trauma reserch and education foundation. The epidemiology of serious and fatal injury in San Diego County over an 11-year period. J Trauma 2004; 56: Nagajara J, Menkedick J, Phelan KJ, Ashley P, Zhang X, Lanphear BP. Deaths from residental injuries in US children and adolescents Pediatrics 2005; 116: mortrate10_sy.html son erişim 07\06\ Gören S, Tıraşcı Y, Gürkan F. Çocuklarda kaza orjinli asıya bağlı ölümler. Beş olgu sunumu. Adli Bilimler Dergisi 2007; 6(3): Bowen DA. Hanging- a review. Forensic Sci Int 1982; 20(3): Nixon JW, Kemp MA, Levene S, Sibert RJ. Suffocation, choking, and strangulation in childhood in England and Wales: epidemiology and prevention. Archives of Disease in Childhood 1995; 72: Koç S,Özaslan A, Ed: Soysal Z, Çakalır C. Adli Tıp Cilt I İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, İstanbul 1999: Knight B. Forensic Pathology Second Edition 1996: ) (Cooke CT, Cadden GA, Hilton JM. Hanging deaths in children. Am J Forensic Med Pathol 1989; 10(2): Colombani PM, Buck JR, Dudgeon DL, Miller D, Haller MA. One-year experience in a regional pediatric trauma center. J Pediatr Surg 1985; 20: Peclet MH, Newman KD, Eichelberger MR, Gotschall CS, Guzzetta PC, Anderson KD, et al. Patterns of injury in children. J Pediatr Surg 1990; 25: Byard RW. Accidental childhood death and the role of the pathologist. Pediatr Dev Pathol 2000; 3(5): Office for National Statistics Mortality statistics-injury and poisoning, series DH4, n0.20. London:HMSO Pounder DJ. Why are the British hanging themselves? Am J Frensic Med Pathol 1993; 14: Cooke CT, Cadden GA, Margolius KA. Death by hanging in Western Australia. Pathology 1995; 27: Petruk J, Shields E, Cummings GE, Francescutti LH. Fatal asphyxiations in children involving drawstrins on clothing. Can Med Assoc J 1996;155: Byard RW, Beal SM, Simpson A, Carter RF, Khong TY. Accidental death and strollerprams. Med J Aust 1996;165: Little AS. Drapery cord injury and strangulation in babies. Am Fam Physician 1994; 49: Hord JD, Anglin D. Accidental strangulation of a toddler involving a wall light switch. Am J Dis Child 1993; 147: Perrot LJ, Froede RC, Jones AM. Asphyxiation by hanging in two young Hispanic children-homicide, suicide or accidental deaths? Am J Forensic Med Pathol 1985; 6: Dogan HK, Demirci S, Erkol Z, Gülmen KM. Accidental hanging deaths in children in Konya, Turkey between 1998 and J Forensic Sci 2010; 55(3): Byard RW. Hazardous infant and early childhood sleeping environments and death scene examination. J Clin Forensic Med 1996; 3: Smialek JE, Smialek PZ, Spitz WU. Accidental bed deaths in infants due to unsafe sleeping situations. Clin Pediatr 1977; 16: Gilbert-Barness E, Hegstrand L, Chandra S, Emery JL, Barness LA, Franciosi R, et al. Hazards of mattresses, beds and bedding in deaths of infants. Am J Forensic Med Pathol 1991; 12: Nixon JW, Kemp MA, Levene S, Sibert RJ. Suffocation, choking, and strangulation in childhood in England and Wales: epidemiology and prevention. Archives of Disease in Childhood 1995; 72: Registrar General for Scotland. Annual Report of the Registrar General of births, deaths and marriage for 1995 (No. 141) Edinburgh: General Registrar Office for Scotland, Wyatt JP, Wyatt PW, Squires TJ, Busuttil A. Hanging deaths in children. Am J Forensic Med Pathol 1998; 19(4): Cooke CT, Cadden GA, Hilton JM. Hanging deaths in children. Am J Forensic Med Pathol 1989; 10(2): Polson CJ, Gee DJ, Knight B. The essentials of forensic medicine, 4th edn. Oxford: Pergamon, Levin DL, McLain M, Blaw M. Hang em high a direct effect of televi- sion violence. J Pediatr 1976; 89(6): Byard RW, Beal S, Bourne AJ. Potentially dangerous sleeping environments and accidental asphyxia in infancy and early childhood. Arch Dis Childhood 1994; 71: Moore L, Byard RW. Pathological findings in hanging and wedging deaths in infants and young children. Am J Forensic Med Pathol 1993; 14: Luke JL, Reay DT, Eisele JW, Bonnell HJ. Correlation of circumstances with pathological findings in asphyxial deaths by hanging: a prospective study of 61 cases from Seattle, WA. J Forensic Sci 1985; 30(4): İletişim Adresi: Uzm. Dr. Muhammed Ziya Kır Erzurum Adliyesi Zemin Kat Erzurum ziyakir@yahoo.com 15