Yenido an ünitesinin temizlik ve dezenfeksiyonundaki

Transkript

1 PANEL Yenido an Ünitesinde Hastane nfeksiyonlar : Yenido an Ünitesinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu Hmfl. Arzu BA DAT Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi, hsan Do ramac Çocuk Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Komitesi, Ankara Yaz flma Adresi: Hmfl. Arzu BA DAT Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi hsan Do ramac Çocuk Hastanesi nfeksiyon Kontrol Komitesi ANKARA e-posta: arzub@hacettepe.edu.tr Yenido an ünitesinin temizlik ve dezenfeksiyonundaki amaç; ortamdan kaynaklanabilecek infeksiyonlar önleyerek hasta, hasta yak n ve çal flanlar için sa l kl bir ortam oluflturmakt r. Bu amaca ulaflabilmek için hastanelerde standart bir temizlik ve dezenfeksiyon uygulamas n n yap lmas esast r. Hastanelerde yap lan temizlik ve dezenfeksiyon ifllemlerine yönelik olarak birçok ülkenin kendi k lavuz ve protokolleri vard r. Bu amaçla uluslararas uygulanabilir düzeyde ortak standardizasyonu sa lamak amac yla Amerika Birleflik Devletleri (ABD) nde bulunan Centers for Disease Control and Prevention (CDC) taraf ndan rehberler yay nlanmaktad r. Yay nlanan bu rehberler belirli aral klarla revize edilmektedir. Yenido an ünitesinin foto raf na bakt m zda; anne, sa l k ekibi, t bbi cihaz ve malzemelerden oluflan karmafl k bir alan karfl m za ç kar. Peki bu foto rafta var olan ama gözle göremedi imiz canl - lar yani mikroorganizmalar bu foto raf n neresindedir? Bilindi i üzere hastaneler ço ul dirençli mikroorganizmalar ile kolonizedir. Bu kolonizasyonu tamamen ortadan kald rmak mümkün olmad gibi, gerekli de de ildir. Mikroorganizmalar çevresel yüzeylerden sa l k çal flanlar n n elleriyle ya da temizlenmemifl t bbi cihazlar n hastalar aras nda transferiyle bulafl r. Sa l k hizmeti ile iliflkili infeksiyonlar n kontrolü için infeksiyon kontrol komitelerinin; protokoller ve talimatlar oluflturmas, 70

2 Yenido an Ünitesinde Hastane nfeksiyonlar : Yenido an Ünitesinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu çal flan personelin e itimini sa lamas ve yürütülen çal flmalar n protokole uygunlu unu denetlemesi gerekir. Örne in; at k yönetimi protokolü, sterilizasyon/dezenfeksiyon protokolü, hastane temizli i protokolü, el y kama talimat, kuvöz temizleme talimat gibi. Hastane infeksiyon etkenlerinin bulafl yolunun bilinmesi sa l k hizmeti ile iliflkili infeksiyonlar n önlenmesinde yol göstericidir. Hastane infeksiyonu etkenleri; temas, damlac k, hava yolu, vektörler ve ortak kaynaktan bulafl gösterebilir. nfeksiyon kontrol komiteleri bulafl yoluna yönelik olarak temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda standart bir politika oluflturur. Temas yoluyla bulafl ; hasta bireyle direkt temas ve hasta çevresindeki kontamine yüzeylerle temas olarak ikiye ay rabiliriz. Bu noktada sa l k çal flanlar n n elleri önemli bir araçt r. Özellikle el hijyeni sa lamadan hastalarla temas sonucu sa l k çal flanlar n n ellerindeki geçici bakteriyel kolonizasyon infeksiyon oluflmas n sa lar. Damlac k yoluyla bulafl, büyük partiküller yoluyla bulafl tan mlar. Aspirasyon, öksürme, hapfl rma gibi yak n temas durumlar nda bulafl olur. Örne in; adenovirüs, respiratuar sinsityal virüs, kabakulak. Hava yoluyla bulafl, küçük partiküller yoluyla bulafl tan mlar. Vektörler yoluyla bulafl ise sivrisinek gibi canl larla bulafl tan mlar. Ortak kaynak yoluyla bulafl kontamine olmufl kayna n birden fazla kullan c s n n olmas d r. Örne in; su, dezenfektan, g da, ilaç gibi. Yenido an ünitesini, sa l k hizmeti kaynakl infeksiyon geliflme potansiyeline göre; yenido an yo un bak m ünitesi ve yenido an servisi fleklinde iki bölümde ele alabiliriz. Yo un bak m üniteleri invaziv ifllemlerin daha fazla hastaya uyguland ve sa l k hizmeti kaynakl infeksiyon geliflme potansiyelinin yüksek oldu u alanlard r. Servisler invaziv ifllemlerin daha az uyguland, hastan n ventilatör vb. ihtiyac n n yer almad hasta bak m alanlar d r. Bu alanlarda sa l k hizmeti kaynakl infeksiyon geliflme potansiyeli daha düflüktür. Bu ay r m bize özellikle alan temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda büyük bir kolayl k sa layacakt r. Hastanelerde temizlik ve dezenfeksiyon standartlar n uygularken riske göre alan s n flamas yap lmal d r. Riske göre alan s n flamas n ; düflük riskli, orta riskli ve yüksek riskli alan olarak ay rabiliriz. Düflük riskli alanlar içine; doktor ve hemflire odalar n, ziyaretçi odalar n ya da koridorlar n alabiliriz. Orta riskli alanlar; mama mutfa, hasta odalar ve laboratuvarlard r. Yo un bak m üniteleri, ameliyathaneler ve infeksiyon kontrol komiteleri taraf ndan belirlenen izolasyon odalar ise yüksek riskli alanlard r. Düflük riskli alanlarda temel prensip görülebilen kirlerden ortam n ar nd r lmas d r. Orta riskli alanlarda genel temizli e ek olarak vücut s v ve salg lar yla kontamine olan tüm yüzeylerde dezenfeksiyon ifllemi mutlaka yap lmal - d r. Yüksek riskli alanlardaki temel prensip potansiyel infeksiyon bulafl n önlemektir. Bu alanlarda çevre temizli inde hastanenin di er bölümlerinden farkl olarak rutin temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri yap lmal d r. Dezenfeksiyon s kl infeksiyon kontrol ekibi taraf ndan belirlenmelidir. Hastane temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda strateji belirlerken; el temas s kl ve derecesi, do rudan temas potansiyeli, yüzeyin vücut maddeleri ve çevresel mikroorganizma kaynaklar ile kontaminasyon potansiyeli göz önüne al narak planlama yap lmal d r. Bu flekilde yap lmas gereken temizlik ve dezenfeksiyon ifllemlerinin derecesi ve s kl belirlenebilir. Ünite içerisinde yap - lan temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri mutlaka kay t alt na al narak denetlenmelidir. fllemi yapan ve kontrol eden personelin ad -soyad, tarih, yüzey ya da cihaz n ad gibi bilgilerin yer ald özel kontrol listeleri oluflturulmal d r. Haz rlanan bu kontrol listeleri hastanenin rutin bak m, temizlik ve dezenfeksiyon ifllemlerinin izlenmesinde kolayl k sa layacakt r. nfeksiyon kontrol ekibi hastanede temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar n mutlaka Ev daresi Koordinatörlü ü ve Hastane Müdürlü ü ile ifl birli i içinde izlemelidir. Temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar n yapacak olan personel periyodik olarak e itime al nmal d r. Hastane ortam nda temizlik için çevresel yüzeyleri; ortam yüzeyleri (duvar, masa, sandalye, zemin gibi) ve t bbi alet yüzeyleri (pump, monitör, kuvöz gibi) olarak 2 grupta ele alabiliriz. Alan ve çevresel yüzey s n flamas, yap lacak olan temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda önemli bir role sahiptir. Ayn zamanda kullan lacak olan dezenfektan seçiminde de yol göstericidir. Temizlik ve dezenfeksiyonu tan mlarsak; temizlik objelerden bütün yabanc materyalin (kan, mukus vb.) uzaklaflt r lmas, dezenfeksiyon ise 71

3 Ba dat A. cans z objelerden bakteri sporlar hariç patojen mikroorganizmalar n uzaklaflt r lmas ifllemidir. Dezenfeksiyonun olabilmesi için ilk koflul mekanik temizli in yap lmas d r. Mekanik temizlik su ya da genel temizlik maddeleri kullan larak yap l r. Dezenfeksiyonda istenen etkinli i sa layabilmek için mekanik temizlik kesinlikle atlanmamal d r. Hastane ortam nda kullan lacak olan temizlik ve dezenfektan ürünlerini seçerken ve uygularken dikkat edilmesi gereken parametreler vard r. Bunlar; EPA (Çevre Koruma Kuruluflu) onayl dezenfektan/deterjan formülleri seçilmelidir. Üretici firma önerileri dikkate al nmal d r (önerilen konsantrasyonlarda ve önerilen temas süresinde kullan lmal d r). Kullan lacak materyal ile uyumlu olmal d r. Uygulanan yüzeylerde kal c etki b rakmal d r. Maliyet-etkin olmal d r. Genifl spektrumlu olmal d r. H zl etkili olmal d r. Organik madde ve di er kimyasallarla geçimli olmal d r. Toksik olmamal d r. Kullan m kolay olmal d r (personele kullan - m na iliflkin hizmet içi e itim verilmelidir). Kokusuz olmal d r. Suda çözünebilir olmal d r. Temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda kiflisel korunma malzemeleri mutlaka kullan lmal - d r. Özellikle kullan lacak eldivenin, alana göre türü ve rengi belirlenmelidir (temizlik için k rm z plastik eldiven, evsel nitelikli at k toplamada sar veya mavi plastik eldiven, t bbi at k toplamada kumafl üzerine kauçuk kapl turuncu eldiven fleklinde olmal d r. zolasyon odalar nda tek kullan ml k disposibl eldivenler kullan lmal d r). Toz alma d fl nda her türlü temizlik ifllemi s ras nda uygun eldiven giyilmeli, ifllem bitiminde eldiven ç kar - l p el hijyeni sa lanmal d r. Ellerinde yara, çizik bulunan temizlik personeli toz alma ifllemi s ras nda steril olmayan temiz eldiven giymelidir. Eldivenli ellerle kap kolu, telefon, masa gibi yüzeylere temas edilmemelidir. Tuvalet temizli i için kullan lan eldivenler di er alanlar n temizli inde kesinlikle kullan lmamal d r. Temizlikte bez ve kova renkleri kullan m alan - na göre belirlenmelidir. Bütün kuru alanlarda (kap, pencere, mobilya vb.) mavi renkli kova ve bez kullan lmal d r. Tuvalet hariç bütün slak alanlarda sar renkli kova ve bez kullan lmal d r. Tuvaletler ve laboratuvar alanlar nda k rm z renkte kova ve bez kullan lmal d r. Tüy b rakmayan mop, paspas ve bezler tercih edilmelidir. Kirli bez, mop ya da paspasla temizli e devam edilmemeli, s k de ifltirilmelidir. Temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri bittikten sonra gün sonunda kullan lan tüm bezler uygun flekilde transfer edilerek merkezi bir çamafl r makinesinde y kanmal ve y kamay takiben bezler kurutularak saklanmal d r. Uygun flekilde temizlenmeyen ve slak b rak lan tüm bezler infeksiyon kayna olabilir (y kama ifllemleri bezleri, moplar ve paspaslar kapsar). Temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda kullan lan malzemelerin renk fark denetimi kolaylaflt r r. Temizlik ve dezenfeksiyon ifllemlerine bafllamadan önce kat arabas eksik malzemeler yönünden kontrol edilmeli ve eksiklikler tamamland ktan sonra temizlik ve dezenfeksiyon ifllemlerine bafllanmal d r. Kat arabas ; her fliftte y kanarak ve haftada bir gün genel temizlik maddeleriyle ovularak temizlenmelidir. Dezenfektan solüsyonlar günlük olarak ve gerekti i kadar haz rlanmal d r. Çevresel temizlikte genel prensip; temizli in en az kirli alandan en çok kirli alana do ru yap lmas d r. Temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri s ras nda s k su de iflimi sa lanmal d r (su de iflim s kl n infeksiyon kontrol komitesi belirlemelidir). zolasyon odalar ndan sonra mutlaka su ve temizlik/dezenfeksiyon malzeme de iflimi sa lanmal d r. Temizlik malzemeleri; kirli ve temiz olarak uygun alanlarda muhafaza edilmelidir (kova, paspas gibi). Temizlik yap l rken s ralama; temiz hastadan kirli hastaya (izole hasta) do ru olmal d r. Hasta bak m nda kullan lan t bbi cihaz ve aletler hastane politikas na uygun olarak temizlenerek ya da dezenfekte edilerek kullan lmal d r. Temizlik ve dezenfeksiyon/sterilizasyon uygulamalar nda aletin yap s na ve kullan m amac na uygun olan dezenfektanlar tercih edilmelidir. Hasta bak m nda kullan lan tüm t bbi cihaz ve aletler infeksiyon bulafl durumu hesaba kat larak s n fland r lmal, temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri bu s n flama temel al narak yap lmal d r. Hastanede kullan lan t bbi cihaz ve malzemeler Spaulding taraf ndan in- 72

4 Yenido an Ünitesinde Hastane nfeksiyonlar : Yenido an Ünitesinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu feksiyon riskine göre 3 kategoride s n fland r lm flt r. Bu s n flamaya göre temizlik, dezenfeksiyon veya sterilizasyon ifllemleri planlanmal d r (Tablo 1). Tek kullan ml k araçlar uygun flekilde ortamdan uzaklaflt r lmal d r. Yeniden kullan labilecek aletler ise sterilizasyon ve dezenfeksiyon sonras nda kullan labilir. nfeksiyon kontrol komiteleri taraf ndan hastanede kullan lacak olan temizlik ve dezenfektan ürün seçimleri yap l r. Hastaneye ve amaca uygun dezenfektanlar seçilmelidir. Bu seçimlerde dezenfektanlar; vejetatif bakteriler, tüberküloz basili, mantarlar, virüsler, protozoonlar gibi mikroorganizmalara etkinliklerine göre yüksek düzey, orta düzey ve düflük düzey olmak üzere 3 grupta ele al n r. Yüksek düzey dezenfektanlar; bakteri sporlar hariç, tüm mikroorganizmalara dakika etki eder (gluteraldehid %2, ortofitalaldehid, formaldehid %3-8, sodyum hipoklorit 1000 ppm serbest klor, parasetik asit % , hidrojen peroksit %3-6 veya %6-25). Orta düzey dezenfektanlar; bakteri sporlar hariç, tüberküloz basili ve di er mikroorganizmalara 10 dakika etki eder (etil veya isopropil alkol %60-90, fenol ve bileflikler %0.4-5, iyodoforlar ppm serbest iyot). Düflük düzey dezenfektanlar ise; bakteri sporlar ve tüberküloz basiline etkili olmay p, vejetatif bakterilerin ço una, baz mantar ve zarfl virüslere 10 dakika etki eder (etil veya isopropil alkol %50, sodyum hipoklorit 100 ppm serbest klor, kuarterner amonyum bileflikleri % , fenol ve bileflikler %0.4-5, iyodoforlar ppm serbest iyot). Yenido an ünitelerinde kuvöz, kot gibi malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyon uygulamalar nda fenol bileflikleri kullan lmas önerilmemektedir. Hastane genel temizlik ve dezenfeksiyon stratejisi; Kan ve vücut s v lar yla temas durumunda temizlik ve dezenfeksiyon, Özel alanlarda temizlik ve dezenfeksiyon (yo un bak m ünitesi, mama mutfa, laboratuvar gibi), Genel alanlar (ofis, hemflire-doktor odalar, koridorlar), T bbi cihaz/alet temizlik ve dezenfeksiyonu olarak 4 grupta ele al nabilir. 1. Kan ve Vücut S v lar ile Temas Durumunda Temizlik ve Dezenfeksiyon Yüzeylerde kan ve vücut s v lar yla temas durumunda beklenmeden bölgenin temizlik ve dezenfeksiyonu yap lmal d r. Bu ifl s ras nda eldiven ve di er kiflisel korunma malzemeleri giyilmelidir. Kan veya vücut s v s çok miktarda ise tek kullan ml k absorban malzeme ile görünür kir temizlenip, ortamdan at k yönetimine uygun flekilde uzaklaflt r ld ktan sonra bölge dezenfekte edilmelidir. Kan ve vücut s v lar döküldü ünde 1/10 dilüsyonda sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir. Hasta kullan m alanlar nda potansiyel infeksiyon bulafl n önlemek için 1/100 dilüsyonda sodyum hipoklorit ile dezenfeksiyon yap lmal d r. T bbi cihaz ve aletlerin kan ve vücut s v lar yla temas durumunda ise; cihaz n infeksiyon risk de erlendirilmesine göre bulundu u s n fa uygun olarak mekanik temizli i yap ld ktan sonra uygun bir dezenfektan ile dezenfeksiyon ifllemi yap l r (Tablo 1). Kan ve vücut s v s dökülen alan n temizlik ve dezenfeksiyon iflleminden sonra paspas bafll klar de ifltirilmelidir. Tablo 1. Spaulding infeksiyon risk s n flamas Kritik aletler Steril vücut dokular, s v lar veya Exchange seti, TAP seti, LP seti, vasküler sistemle temas eden aletlerdir. kateterler, cerrahi aletler Bu gruba giren aletler mutlaka steril olmal d r. Yar kritik aletler Bütünlü ü bozulmufl cilt veya mukoza Bleyt, solunum devre yüzeyleri ile temas eden aletlerdir. ekipmanlar, endoskoplar Kritik olmayan aletler/eflyalar Sa lam ciltle temas eden aletlerdir. Süt sa ma makinesi, kuvöz, kot, pamp, bebek s t c s 73

5 Ba dat A. 2. Özel Alanlarda Temizlik ve Dezenfeksiyon Bu alanlarda dezenfeksiyon aral ; el temas derecesi ve s kl göz önüne al narak yap lmal d r. a. El temas az olan alanlarda temizlik ve dezenfeksiyon önerileri flunlard r: Hasta bak m alanlar nda günlük nemli bezle toz al nmal d r. Temizlik yap lan alana uygun olarak gerekti inde düflük düzey bir dezenfektanla çevre dezenfeksiyonu sa lanmal d r. El temas az olan bölgelerde prensip temizlik yap lmas d r. Duvar, tavan gibi alanlarda günlük temizlik yap lmas na gerek yoktur. Duvarlar gözle görünür kir oldu unda ve kirlendikçe, hemen su ve genel temizlik maddesi ile silinmeli, vücut s v ve salg lar na ait bulafl durumunda dezenfeksiyon yap lmal d r. Tavan lambalar n n nemli bezle tozu al nmal d r. Hastalar n kullan m alan ndaki pencere ve perdeler görünür kir ve tozlanma oldu unda temizlenmelidir. Perdeler y kama veya kuru vakum yöntemiyle temizlenebilir. Ünitenin camlar cam temizleme maddesi ile silme ve kurulama fleklinde temizlenmelidir. Radyatörler nemli toz alma veya f rçalama yoluyla temizlenebilir. Hasta bak m alanlar nda hal ve kumafl kapl mobilyalar kullan lmamal d r. dari alanlarda kullan lan hal lar ve koltuklar vakumlu elektrik süpürgeleri ve flampuanlarla temizlenmelidir. Kumafl kapl mobilyalar n y rt k ve deliklerini tamir ettirerek yüzey bütünlü ü sa lanarak temizlik ve dezenfeksiyonda istenen etkinlik elde edilir. Temizlik için normal elektrik süpürgeleri yerine bak m iyi yap lm fl vakum temizleyiciler kullan labilir. dari alanlarda kullan lan hal kaplaman n üstüne kan ve vücut s v lar dökülürse kaplaman n o bölgesi yenisiyle de ifltirilmelidir. Islanan hal n n 72 saat süreyle slak kalma olas l varsa hal kald r lmal d r. Yenido an ünitesi giriflinde antibakteriyel yap flkan paspas kullan lmas na gerek yoktur. Kuru süpürme ve bak m amaçl moplama esnas nda mop (elektrostatiktir, toz kald rmaz) önünde kontrol edilemeyecek kadar fazla kir/materyal birikimi varsa çekçek ve farafl ile al nmal d r, kesinlikle f rça veya süpürge kullan lmamal d r. Mop, temiz alanda S fleklinde, kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek temizlik yap lmal d r. Mop ile temizlik yap larak ilerlenirken temizlenmemifl alan b rak lmamal d r. Zemin her gün deterjanl su ve paspas ile silinerek temizlenmelidir. nfeksiyon kontrol ekibinin belirledi i alanlarda (zeminler için çevrede dirençli mikroorganizmalar n oldu u tahmin ediliyorsa) düflük düzey dezenfektan solüsyon ile dezenfeksiyon yap lmal d r. Yer temizli inde fenol bileflikleri kullan lacaksa üretici firma önerileri dikkate al n r ve yüzeyler duru suyla y kanarak dezenfektan kal nt lar n n gitmesi sa lan r. Hastalardan al nan vücut s v ve salg lar n n bekletildi i tüm yüzeyler temizlik ve dezenfeksiyon ifllemine tabi tutulur. Temizlik, her zaman temiz alandan kirli alana do ru toz kalkmayacak flekilde yap lmal d r (hasta odalar ya da bak m alanlar ve koridor s ras takip edilmelidir). Eksitus veya taburcu olan ya da baflka bir servise devrolan hastan n ard ndan günlük temizlik ve gerekirse dezenfeksiyon iflleminin tüm basamaklar uygulanmadan yeni hasta kabul edilmez (örn. yata nda kalp-solunum masaj yap larak eksitus olan bir hastan n yata kan ve vücut s v lar yla kontamine olaca için kesinlikle dezenfeksiyon yap lmal d r). Çöp kovalar n n içinde bulunan çöp pofletlerinin, oda d fl na ç kar larak a z ba land ktan sonra servise ait çöp konteyn r na konularak çöp bekletme alan na transferi sa lanmal d r. Tuvalet, banyo ve lavabolar n temizlik malzemeleri ayr olmal d r. Tüm yüzeyler s v deterjan/ ovma maddesi ile temizlenmelidir. Ovalayarak yap lan temizlik kir ve kontamine mikroorganizmalar n fiziksel olarak uzaklaflt r lmas n sa lar. Lavabolar klor içeren bir dezenfektanla temizlenmelidir. Tuvaletler genel temizlik maddesi ile f rçalanarak temizlenmeli, oturma yerleri ise bir dezenfektan ile silinmelidir. Silinen tüm yüzeyler önce durulanmal sonra kurulanmal d r, slak b rak lmamal d r. b. El temas s k olan alanlarda temizlik ve dezenfeksiyon önerileri flunlard r: Kap kolu, elektrik dü mesi, kuvöz kapaklar gibi el temas n n s k oldu u alanlarda (yenido an yo un bak m ünitesi, izolasyon odalar gibi) rutin aral klarla temizlik ve dezenfeksiyon ifllemi yap lmal d r. Dezenfeksiyon s kl, çevredeki insan sa- 74

6 Yenido an Ünitesinde Hastane nfeksiyonlar : Yenido an Ünitesinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu y s, aktivite miktar, çevresel yüzeylerde bulunan mikroorganizmalar n tipleri ve say lar göz önüne al narak planlanmal d r. Mama haz rlama alan n n temizli i ve dezenfeksiyonu düzenli aral klarla yap lmal d r. Mama haz rlanan mutfaklarda alan; kirli ve temiz olmak üzere ikiye ayr lmal d r. Kirli biberonlar kirli alanda, temiz biberonlar ve g da üretim alan temiz alanda yer almal d r. Mama mutfa nda temizlik ve dezenfeksiyon ifllemi tamamland ktan sonra mama haz rlama ifllemine geçilmeli, mama haz rlama ifllemi s ras nda el hijyeni kurallar na mutlaka uyulmal d r. Kullan lan biberonlar mekanik temizli i takiben merkezi bir bulafl k makinesinde y - kanmal d r. Temizli i kolay ve güvenli olan cam biberonlar tercih edilmelidir. ISO Standartlar - na göre g da haz rlama alanlar nda mama haz rlama ifllemi s ras nda maske, bone, eldiven gibi koruyucu malzemeler kullan lmal d r. Laboratuvarlarda günlük olarak temizlik ve dezenfeksiyon yap lmal d r. Kan ve vücut s v lar yla kirlenme durumunda temizlik ve dezenfeksiyon beklemeden yap lmal d r. Kan ve vücut s v s içeren materyallerin yer ald çöpler temizlikten önce uygun flekilde ortamdan uzaklaflt r lmal d r. zolasyon odalar ; her gün ve her fliftte en az bir kere ve kontaminasyon oldu unda hemen temizli i takiben dezenfeksiyon ifllemine tabi tutulmal d r (infeksiyon kontrol komitesi izolasyon odalar ndaki temizlik ve dezenfeksiyon s kl n izolasyon türüne göre belirler). Zemin her fliftte en az bir kez 1/100 sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir. zolasyon odas temizlik malzemeleri izolasyon odas d fl nda baflka alanda kullan lmamal d r. Kuvöz, kot, mayi ask s, kap kolu gibi yüzeyler her gün ve her fliftte en az bir kere dezenfekte edilmelidir. En son izolasyon odas temizlik ve dezenfeksiyon ifllemleri yap lmal d r. 3. Genel Alanlar n Temizli i Oda/ofis temizli i tamamland ktan sonra çekçek ve farafl ile koridorda bulunan kaba kirler uzaklaflt r l r. Hastalar n kullan m alan olmayan ve infeksiyon bulafl riski tafl mayan alanlarda su ve genel temizlik maddesi ile temizlik yap lmas yeterlidir. Ola an toz ve kirin yan s ra kan ve vücut s v lar ve çoklu ilaç direnci olan mikroorganizmalar n bulunma olas l olan yüzeylerde temizli e ek olarak dezenfeksiyon yap labilir. 4. T bbi Cihaz ve Aletlerin Temizlik ve Dezenfeksiyonu Dezenfeksiyonun etkili olabilmesi için ifllem öncesinde mekanik temizlik mutlaka yap lmal d r. Kullan lacak olan dezenfektanlarda son kullan m tarihi kontrol edilmelidir. Resüsitasyon malzemeleri her kullan mdan sonra suyla mekanik temizli i yap ld ktan sonra uygun bir dezenfektanla dezenfekte edilerek, kurulanarak saklanmal d r. Suyla temas edemeyecek olan k s mlar (kuvözün elektronik bölümü, larengoskop gibi) ise silinerek mekanik kirlerinden ar nd r lmal ve uygun bir dezenfektanla dezenfekte edilmelidir. nfeksiyon bulafl n önlemek için yenido an üniteleri ve hastane genelinde pelufl, bez gibi temizlik ve dezenfeksiyonu kolay olmayan oyuncaklar bulundurulmamal d r. Temizlenmesi ve dezenfeksiyonu rahat yap labilecek nitelikteki oyuncaklar n kullan m na izin verilmelidir. Temizli i takiben dezenfeksiyon için düflük düzey bir dezenfektan kullan lmal d r (kuvözlerin içinde oyuncak mümkün oldu unca yer almamal d r). Kuvöz, kot ve aç k yataklar n temizli i ve dezenfeksiyonu kullan m sonras ve her bebek de ifliminde yap lmal d r. Kuvöz açma kapaklar en yo- un kontamine olan bölgedir ve bu nedenle her flifte en az bir kere dezenfekte edilmelidir. Bebek uzun süredir yat yorsa en az haftada bir kez kuvöz içine dezenfeksiyon yap lmal d r. Vücut a rl 1 kg dan az olan bebekler için bu süre 5 günde 1 dir. Dezenfeksiyon yap l rken yenido an baflka bir kuvöze al nmal d r. Kuvöz sökülebilir tüm parçalar na ayr larak genel temizlik maddesi ve su ile temizlenir, durulan r ve kurulan r. Kuvöz yap s na uygun bir dezenfektanla dezenfekte edilerek tekrar kullan ma haz r hale getirilir. Bu ifllemlerden önce bebek temizlenip dezenfekte edilmifl baflka bir kuvöze geçici olarak transfer edilmelidir. Kuvözün hava filtresinin bak m üretici firman n önerileri do rultusunda yap lmal d r. Kuvözün bütünlü ü bozulmufl parçalar varsa yenisiyle de ifltirilmelidir (kuvöz kap kollar vb.). Çünkü temizlik ve dezenfeksiyonda istenen etkinlik ancak bu flekilde elde edilir. Fan temizlenerek dezenfekte edilmelidir. Kuvözler kullan lmayacaksa; nemlendirici bölümüne su konulmadan dezenfeksiyon sonras 24 saat boyunca s t larak tam olarak kurumas sa lanmal d r. 75

7 Ba dat A. Monitör, pamp, ventilatör gibi aletlerin temizlik ve dezenfeksiyonu nfeksiyon Kontrol Komitesi önerileri do rultusunda günde en az 1 kez ve kontamine oldu unda hemen yap lmal d r. Hasta taraf ndan kullan mda olan cihazlar n temizlik ve dezenfeksiyonu sa l k ekibinin gözetiminde yap lmal d r. Yenido an n kirli olan k yafetleri hasta bak m alanlar nda uzak bir noktada toplanarak merkezi bir çamafl r makinesinde y kan p, kuruduktan sonra kullan lmal d r. KAYNAKLAR 1. Guidelines for environmental infection control in health-care facilities. Recommendations of CDC and Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC). U.S. Department of Health and Human Services Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Atlanta, GA , Guideline for Isolation Precautions Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings 2007 Centers for Disease Control and Prevetion (CDC). 3. Infection Control in the NICU, Recommended Standards by Study Group for the Control of Infection in NI- CUs, April 2001, 4. Gaynes RP,Edwards JR, Jarvis WR, et al.nosocomial infections among neonates in high risk nurseries in the United States. Pediatrics 1996;98: Provincial Infectious Diseases Advisory Committee, Best Practices for Cleaning, Disinfection and Sterilization in All Healthcare Setting, Çoban AÇ. Yenido an ünitelerinde infeksiyon kontrolü. Hastane nfeksiyonlar Derne i Yay n No: 2. Ankara: Bilimsel T p Yay nevi, 2004: Harvey MA. Critical-care-unit desing and furnishing:impact on nosocomial infections. Infect Control Hosp Epidemiol Virox, Cleaning and Disinfection Protocol for Pediatric Incubators and Isolettes zolasyon Önlemleri K lavuzu. Türk Hastane nfeksiyonlar ve Kontrolü Derne i Weber DJ, Rutala WA. Enviromental issues and nosocomial infections Association for Professionals in Infection Control Guidelines Committee. APIC Guidelines for Infection Control Practice. Guideline for Selection and Use of Disinfectants. AJIC