Transkript

1 Organ Naklinde Gelecek Arayışları Dr. Aydın Dalgıç Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi AD Öğretim Üyesi

2

3 Donors from UNOS OPTN data as of 1999, transplant from scientific registry hasta bekleme listesinde. Yıllık %16 artış. Her 15 dakikada bir hasta listeye ekleniyor. Bekleme listesinde ölüm oranı: 14 / gün / yıl Donors from UNOS OPTN data as of 1999, transplant from scientific registry; snapshot of OPTN waiting list end of each year.

4 Parsiyel Transplantasyonun Gelişmesinde Etkili Faktörler: Karaciğer anatomisinin daha iyi anlaşılması (Quinaud) Greft / Alıcı volüm uyumu kuralları. Reduced Size, Segmental Transplantasyon. Kalayoğlu, Bismuth, Houssin 1980 Haberal 1990 Split Transplantasyon (Picklmayr, 1988). In situ split (Rogiers X, Hamburg 1996) (Gross JA, Yersiz H, UCLA, 1997) Piggy-back tekniği (Tzakis, 1989) Living Related Transplantasyon. 1988, Raia, S Paulo (ilk vaka, erken post op ölüm) 1989, Brisbane, Avustralya (ilk başarılı vaka) 1990, Haberal, Ankara 1990, Tanaka, Kyoto

5 Prof. Münci Kalayoğlu onuruna düzenlenen Wisconsin Universitesindeki Karaciğer Transplantasyonu kutlaması. 2001

6 3 Kasım 1975: Türkiye de ilk başarılı böbrek nakli 8 Aralık 1988: Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika da ilk başarılı karaciğer nakli Mart 1990: Türkiye ve Avrupada ilk pediatrik segmental karaciğer transplantasyonu Nisan 1990: Dünyada ilk erişkin segmental karaciğer transplantasyonu Mayıs 1992: Dünyada ilk canlı vericiden karaciğer ve böbrek transplantasyonu Prof. Dr. Mehmet Haberal

7 Prof. Mehmet Haberal a sunulan Yaşam Boyu Başarı ödülü, 2006

8 Technical and Logistical Considerations of In Situ Split-Liver Transplantation for Two Adults: Hasan Yersiz, Ronald W. Busuttil et al. Liver Transplantation, Vol 7, No 12 (December), 2001: pp

9 Middle East Society for Organ Transplantation (MESOT), 1987 MESOT, 1987 yılında Prof. M. Haberal önderliğinde kuruldu. Bu organizasyonda, zaman zaman birbirleri ile çeşitli siyasal ve politik çatışma içerisinde olan ülkelerin bilim adamları, bir masa ertrafında toplanıp sağlık sorunlarına ortak çözümler üretmeye çalışırlar. Haberal M, Transplantation in Turkey, Baskent University Press, 2006

10

11

12

13

14 Renal Transplantation in Baskent University Between 1975 and 2004, 1523 Renal transplantations, 46 (3%) Urologic complications. Urine leakage : 23 (1.5%) Ureteral stricture : 15 (1.0%) Distal ureter necrosis : 6 (0.4%) Renal calculi : 2 (0.1%) 61 Renal transplantation with Corner saving suture technique since (3.2%) distal ureter stenosis (Successfully treated with interventions) No reoperation for complication. Haberal M. et al, Dialysis Transplantation and Burn 2005; 16 (2): 27

15 Pediatric Renal Transplantation in Gazi University 49 (26 %) Pediatric transplantations in 47 recipients (in between 1996 and 2008) 34 (69 %) Living related, 15 (31%) cadaveric. 2 (4 %) preemptive (in last year) 6 Graft lost (2 death with functionning graft, 2 BK nefhropaty, 1 RA thrombosis) 3 Deaths (sepsis, traffic accident, asp. pnomonia) years G/P survival: Overall : 98% / 100% 95% / 98% 82% / 95% Cadaveric donor : 100% / 100% 100% / 100% 93% / 93% Dalgic A, Türkiye Klinikleri J Pediatr Sci 2008; 4(1):

16 Türkiye de Yıllara Göre Yapılan Organ Nakli Sayıları Böbrek Karaciğer Kalp Pankreas Karaciğer nakli ihtiyacı 30 pmp (~2.000 / yıl) Böbrek nakli ihtiyacı 60 pmp (~4.000 / yıl)

17 Ülkelerin Milyon Nüfus Başına Yıllık Donör Sayıları 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 33,6 32,0 21,0 19,0 17,0 3,0 Ispanya USA Avrupa Ingiltere Almanya Turkiye

18 Kadavra organ kısıtlılığının nedenleri. 1- Beyin ölümü bildirimlerinin yeterli olarak yapılmaması 2- Olumsuz Medya nın yanlış yönlendirmeleri 3- Bilgi eksikliği Organ paylaşımı / dağıtımı konusunda Dini konularda 4- İyi organize olamamış (kanun, yönetmelik, kadro, finans) Organ Paylaşım Organizasyonları

19 Bir Yakınızı Kaybettiğinizde Organlarını Bağışlamak İstermiydiniz? Evet % 60 Hayır % 40 (n=398)

20 Organ Bağışı Yapmak İçin Nereye Başvuracağınızı Biliyormusunuz? Hayır % 79 Evet % 21 (n=398)

21 Organ Bağışı Konusunda Olumsuz Düşünce Nedenleri 100,0 (%, n=398) 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 31,5 38,5 29,2 26,2 50,0 14,6 18,5 10,0 5,4 0,0 Vücut bütün. bozulması Dini nedenler Hastanede ölüye kötü muamele yapılması korkusu Ölmeden önce organ alınması korkusu Ticari amaçlarla kullanılma korkusu Çevre etkisinden çekinme Aile içi baskıdan çekinme Masraflı olabilir korkusu

22 Olumsuz Medyanın Yanlış Yönlendirmesi

23

24

25

26 Ağustos / Eylül 1999 Adapazarı Depremi

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37 Türkiye de 2010 yılı içerisinde Organ Naklindeki en önemli sorun: Beyin ölümü olgularının kullanılamamasıdır. Ölümden sonra organ vericisi olarak kullanılan hastalar. USA : % 92 Türkiye : % 14

38 Türkiye de yıllarındaki beyin ölümü olguları Yıl Beyin Ölümü Bildirimi Aile İzni Olmayan Donörler Kullanılan Kullanılmayan Toplam Beyin ölümü olgularının donör olarak kullanılma oranı: % 37.5 % 31.1

39 Her ventilatör yatağı için en az 1 Beyin Ölümü / Sene tespiti demektir Beyin Ölümü tespiti Donör 250 % pmp 2500 % pmp

40 Ankara daki Bazı Sağlık Merkezlerinin 2008 yılı Donör Sayıları YB Yatağı Ventilatör Sayısı SB Ankara Egt Ars Hst SB Ankara Atatürk Hst Ankara Ünv Hst Başkent Ünv Hst SB Ankara Dışkapı Egt Hst Gazi Ünv Hst Gülhane Askeri Tıp Ak Hst Hacettepe Ünv Hst Numune Hastanesi SB Yüksek İhtisas Hst 1 SB Etlik İhtisas Hst 0 Donör Sayısı

41 Bazı Sağlık Merkezlerinin 2008 yılı Donör Sayıları Donör Sayısı İstanbul Ünv Çapa Hst 2 Yeditepe Ünv Hst 2 SB Okmeydanı Egt Hst 5 Marmara Unv Hst 0 SB Koşuyolu Hst 0 SB Siyami Ersek Hst 0 Florence Nigthingale 4 Memorial Hst 1 Acıbadem Hst 0 SB İzmir Tepecik Hst 21 9 Eylül Unv Hst 11 Malatya İnönü Unv Hst 7

42 Yıllara Göre Organ Bağışı Yapan Kişi Sayısı Yıllar Organ Bağış Belgesi Verilen Kişi Sayısı

43 Cadaveric organ donation in Turkey Kadavra

44 Cadaveric organ donation in Turkey (pmp) 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 3,0 2,2 1,7 1,

45

46

47 Bazı ithal ilaçların fiatları TL IFN α 30 milyon U 339,82 Erithropoetin 4000 U 478,86 Rocatrol tb 0,5 mg 89,6 Human Albumin % cc 107,00 Lamivudine Tb 100 mg 13,40 Ceftriaxone flk 1000 mg 21,64 Anti HBs serum 500 U 780,00 Plazmaferez (1 seans) 1680,00 (6 x albumin+membran+işlem) Hemodializ (aylık 12 seans) 1732,00 Transplantasyon İhtiyacı olan hastaların yıllık tedavi gideri: > 5 milyar Dolar İlaç ve malzemelerin hemen tamamı ithal ürünler

48 27 Kasım 2006 Prof. Mehmet Haberal a sunulan Yaşam Boyu Başarı ödülü, 2006

49 Yakın Gelecekte Yapılması Gerekenler: 1. Beyin ölümü bildirimleri mutlak suretle artırılmalıdır. Beyin ölümü olgularının sorgulanması / ödüllendirilmesi Hekimlerin ve halkın eğitim düzeyinin artırılması Olumlu medya ile düzenli ve yapıcı dialog 2. Transplantasyon ekibinin özlük hakları düzenlenmelidir (30 Ocak 2010 tarih ve 5947 sayılı yasa, ve yönetmelikler ile ) 3. Organ nakli merkezlerinin standardizasyonu sağlanmalıdır Sağlık Bakanlığı ve Nakil merkezleri verilerinin tanzim ve düzenlenmesi Internasyonel akreditasyon çalışmalarının standartlaştırılması

50 Sağlık Çalışanlarının Eğitimi

51 Beyin ölümü tanı kriterleri 1- Koma / ağrılı uyaranlara serebral motor cevapsızlık 2- Beyin sapı reflekslerinin olmaması a) Pupil b) Göz hareketleri c) Fasial duyu ve motor cevap d) Faringeal ve trakesl refleks 3- Apne testinin pozitif olması Klinik veya görüntüleme yöntemleri ile beyin fonksiyonlarının kaybı. Elektrolit, asit baz ve ciddi endokrin bozuklukların olmaması İlaç entoksikasyonu yada zehirlenme olmaması Vücut ısısı > 32 C olması

52 Beyin ölümü klinik bir tanıdır Tanı için, 6 saatlik ara ile ikinci bir muayene yapılabilir. Normal koşullar altında, tanı için destekleyici testlerin yapılma zorunluluğu yoktur. (metabolik bozukluk, narkotik ve toksik ilaç kullanımı, Vücut sısı < 32 C olması) Klinik tanıda şüphe olması durumunda, destekleyici testlerin yapılması gereklidir. Anjiografi EEG Transcranial Doppler USG Tec-99m hexamethylpropyleneamineoxime brain scan Somatosensory evoked potentials

53 Beyin Ölümü Şüphesi Olan Hasta Ventilatör desteğinin devamı Yaşamı uzatmak? Ölümü uzatmak? Potansiyel Organ Vericisi Maliyet?

54 Organ Donasyonu için kontrendikasyonlar Mutlak Kontrendikasyonlar: Ekstraserebral malignite ve Karaciğer, böbrek hastalığı Melanoma dışındaki cilt kanserleri hariç HIV pozitifliği * HBs Ag pozitifliği * Kardiopulmoner arrest,kan basıncı, vazoaktif ilaçlar * Rölatif kontrendikasyonlar: Anti HBc IgM pozitifliği Anti HCV pozitifliği Bakteriyemi, Fungemi, Viremi

55

56 Gazi Üniversitesi Transplantasyon Merkezi eğitim çalışmaları Ankara Transplantasyon Merkezleri Koordinatörleri toplantıları. (Gazi Ünv, Başkent Ünv, Hacettepe Ünv, Ankara Hst, Yüksek İhtisas Hst, Sosyal etkinlikler) İstanbul da, 8. Avrupa Organ nakli günü toplantısı (İstanbul İl Sağ. Md.) Ekim 2006 Milli Eğt Bak. Eğitim Teknolojileri Gn Md. Eğitimleri, Şubat ve Nisan 2007 Hst İçi Eğitimleri (İnt Dr lar, Acil servis ve YB çalışanları, Sağlık personeli, hizmetliler) Ankara Hst, Dışkapı Ankara Eğt Hst, Ankara Atatürk Hst de eğitim konferansları, Çankaya Belediyesi ile, Vedat Dalokay Salonu ve Milli Kütüphanede eğitim konferansları. Adana İl Sağlık Md. Bölge Koordinasyon Merkezi Toplantısı, Mayıs 2007 Mesin İl Sağlık Md. Bölge Koordinasyon Merkezi Toplantısı, Mayıs 2007 Hasanoğlan ve Etimesgut Belediyeleri işbirliği ile interaktif konferanslar ve halk eğitim çalışmaları Gazi Üniversitesi OPO Organ Nakli Koordinatörü eğitim kursu (Sağlık Bak. birlikteliğinde)

57 Eğitim ve Sosyal aktivitelerin olumlu etkileri

58 Gazi Üniversitesi Transplantasyon Merkezi 5 Yıllık Veriler Böbrek Nakli Karaciğer Nakli Beyin Ölümü Kadavra Kadavra sayısında %800 artış Kadavradan nakil konusunda 2007 yılında Türkiye de 3. sıraya gelindi. (2005 yılı içerisinde 30. sırada)

59 Olumlu Medya ile düzenli ve yapıcı dialog

60

61

62 Emekli Ögretmen anne S.G. Trafik kazasında kaybettiği oğlunun anısı için ağaç dikiyor. Anne S.G. nin bağışladığı, oğlunun organları ile yaşama dönen, S.B (58y) ve A. (22y) kendisine yardım ediyor.

63 Wisconsin Eyaleti, Madison Valilik konukevi

64 Donör aileleri için Governor s Medal Seremony

65

66

67

68

69 Wisconsin bölgesi yıllık >110 donör, Madison nüfus: pmp donör aktivitesi

70 Yakın Gelecekte Yapılması Gerekenler 2 / 3 Organ nakli koordinatörlerinin ve Tx çalışanlarının özlük hakları tarih, sayılı kanunun, tarih 5471 sayılı ek fıkrası ve 30 Ocak 2010 tarih ve 5947 sayılı yasa, ve yönetmelikler ile

71 Yapılması gereken yasal düzenlemeler 1- Transplantasyon ekibinin özlük hakları Hk. Koordinatörler Teknik ekip 2- Beyin ölümü olgularının kullanılması Hk. TBMM Sağlık komisyon Başkanı, Partilerin sağlık gurup başkaları AKP (Cevdet Erdöl) CHP (Sacit Yıldız, Tacider Seyhan) MHP (Osman Durmuş) SB Tedavi Hiz. Gn. Md. (İrfan Şencan) SGK başkanlığı SB Organ nakli Bilim Kurulları

72

73

74

75 Yakın Gelecekte Yapılması Gerekenler 3 / 3 Organ nakli merkezlerinin standardizasyonu Sağlık Bakanlığı ve Nakil merkezleri verilerinin tanzim ve düzenlenmesi Internasyonel akreditasyon çalışmalarının standartlaştırılması

76

77

78 Türkiye de Organ Nakli Merkezleri

79 2008 Yılında Merkezlere Göre Organ Nakli sayıları Böbrek Karaciğer Pankreas İSTANBUL 13 Merkez 556 / 10 mrkz 136 / 4 mrkz 4 / 2 mrkz ANKARA 8 Merkez 236 / 8 mrkz 44 / 6 mrkz 1 / 1 mrkz İZMİR 7 Merkez. 245 / 7 mrkz 169 / 2 mrkz 3 / 2 mrkz ANTALYA 2 Merkez 427 / 2 mrkz 27 / 2 mrkz 2 / 1 mrkz MALATYA İnönü Üniversitesi BURSA Uludağ Üni.Tıp Fak.Hst ADANA Çukurova Üni.Tıp Fak.Hst SAMSUN On Dokuz Mayıs Üni. Tıp Fak.Hst. 30 ERZURUM Atatürk Üni.Tıp Fak.Hst DENİZLİ Pamukkale Üni. Tıp Fak. Hst. 15 ESKİŞEHİR Osmangazi Üni.Tıp Fak.Hst. 9 KONYA Selçuk Üni. Tıp Fak.Hst. 8 KAYSERİ Erciyes Üni.Tıp Fak.Hst. 11 MERSİN Mersin Üni. Tıp Fak.Hst. 7 K.MARAŞ Sütçü İmam Üniv.Tıp Fak. 0 TRABZON Karadeniz Teknik Üniv.Tıp Fak. 0 GAZİANTEP Gaziantep Üniv.Tıp Fak. 0 KOCAELİ Özel Anadolu Tıp Merkezi 0 Toplam

80

81 Türkiye de Organ Nakli Merkezleri

82 Transplantasyon işlemi; her halkasının son derece sağlam olması gereken bir ekip zinciri tarafından oluşturulur. Bu koordinasyon devlet ve kurum yönetimleri tarafından tam olarak desteklenmelidir. Transplantasyon ameliyatları aslında cerrahlar tarafından değil yöneticiler tarafından yapılır.

83

84

85

86

87

88 Ülkelerin Kadavra Organ nakli Oranları (pmp) 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 33,6 32,0 21,0 19,0 17,0 3,0 Spain USA EU England Germany Turkey Türkiyede karaciğer nakli yıllık ihtiyacı: pmp (n=2000) 2003 yılındaki toplam karaciğer nakli: 174 (8.7 % of total need) ~ 85% bekleme listesinde ölüm (~1700 patients/year)

89 Sonuç Türkiye de organ nakli, dünyadaki gelişmiş merkezlerin başarılarına eşit / üstün bir şekilde uygulanmaktadır.

90 Ülkemizde her yıl binlerce hasta Bekleme listelerinde yaşamını kaybetmektedir Hastalarımızın yıllık tedavi giderleri, Tamama yakını ithal ürünlere ödenen, 5 milyar USD ı geçmektedir.

91 Türkiye deki organ nakli sorunun en önemli nedeni: Beyin ölümü olgularının kullanılamamasıdır Bu sorun; acil olarak çözmek zorunda olduğumuz sağlık problemlerinin başında yer almaktadır.

92 HALA YAŞA(T)MA ŞANSIN VAR Rümeysa Karakuş, 2007 (7F)

93 Ben miras olarak, hiçbir kalıplaşmış fikir, hiçbir önyargı bırakmıyorum. Benim mirasım akıl ve bilimdir, her kim, akıl ve bilimi kendisine rehber seçer ise benim manevi mirasçım olur. M. Kemal Atatürk