YENİDOĞANIN GENEL SORUNLARI

Transkript

1 NORMAL YAŞAMSAL FONKSİYONLAR BESLENME YENİDOĞANIN GENEL SORUNLARI Emzirilenlerde 2-4 saatte bir; biberonla beslenenlerde 6-9 kez. 5-7 günden sonra kilo kaybetmiyor ve günden itibaren kilo alıyorsa beslenmenin yeterli olduğu düşünülür. DR.CANAN YILDIRIM A.Ü.T.F ACİL TIP A.D NORMAL YAŞAMSAL FONKSİYONLAR KİLO ALIMI Normal YD lar ilk 3-7 günde doğum ağırlığının %5-10 unu kaybeder. İlk 3 ayda ortalama günde gr sonraki birkaç ayda günde gr alırlar ayda infant tahmini kilosu: yaş+9 2 NORMAL YAŞAMSAL FONKSİYONLAR DEFEKASYON Emzirilen bebekler günde 6-7 kez, biberonla beslenenler günde 1-2 kez dışkılama yapar. Dışkıda kan olmadığı sürece renk önemsizdir. Doğum sonrası ilk 24 saatte mekonyum atılır. Nadir dışkılama kabızlık anlamına gelmez çünkü emzirilen bebeklerde 5-7 gün sonra olabilir. NORMAL YAŞAMSAL FONKSİYONLAR SOLUNUM Normal solunum sayısı infantta 30-60/ dak Yenidoğanda toraks ile abdomen paradoksal solunum yapabilir. Patolojik sayılmaz Yenidoğanda özellikle prematürlerde 3 saniyeden uzun apne dönemi olabilir. 20 sn den daha uzun apne dönemi bradikardi ve siyanoz araştırılmalıdır. NORMAL YAŞAMSAL FONKSİYONLAR UYKU Tüm gece boyunca uyumazlar Her20 dk-6 saatte bir uyanırlar Peryotlar gece gündüz arasında olur 6. ayda çoğu infant gece uyur 12 ayın altında gece uyanma sıklığı %25 Emzirilenlerde bu prevalans daha yüksek Fiziksel bir problem olmadığı sürece infant kendi kendine uyumaya bırakılmalı 1

2 İNTESTİNAL KOLİK İNTESTİNAL KOLİK Günde 3 saat veya haftada 3 günden fazla veya 3 haftadan uzun ağlama periyodudur İnsidansı %13 Saatler süren ani başlangıçlı ağlama nöbeti olur, yüz kırmızı, ayakları soğuk, karın gergindir. Dikkatli hikaye ile tanı konur Tanıda şüphe varsa gözlem amaçlı yatırılmaları gerekir Acil serviste: bebeğin bakım şeklinde değişiklikler (kucağa alma, sallama, sık besleme, yatıştırıcı kullanılması) Çevrede değişiklik(fonda müzik kullanımı, arabayla gezinti) Beslenme değişikliği, emzirilen bebeklerde annenin diyetinden inek sütünün çıkarılması yararlı olabilir. İSTİSMAR VE TRAVMA İstismar şüphesi varsa çocuk koruma altına alınmalı Gerekli birimlere haber verilmeli. Travmanın external bulguları yok ise sarsılmaya bağlı retinal hasarı tespit için göz muayenesi unutulmamalı. ENFEKSİYONLAR Vücut ısısı dengesizliği, solunum güçlüğü, ateş, sarılık, beslenme azlığı gibi semptomlarla başvururlar Kernig ve brudzinski menenjiti düşündürür. Septik yenidoğanda ateş olmayabilir. İdrar yolu enfeksiyonu non spesifik semptomlar ile gelebilir.(irritabilite, kusma, diyare, zayıf beslenme ) 2

3 CERRAHİ LEZYONLAR CERRAHİ LEZYONLAR Cerrahi tedavi gerektiren solunum sıkıntısı yeni doğanlarda nadirdir.(choanal atrezi,trakeamalazi,konjenital lober amfizem vs ) Abdominal semptomları olan yeni doğanlarda en sık tanı NEC, malrotasyon, dublikasyon vs.. Konjenital anomalilerdir Malrotasyon genelde ilk 1 ayda ani, şiddetli kusma ile olur İnsidansı 1/500 Tanı ve tedavide gecikme mortalite ve morbiditeyi artırır. CERRAHİ LEZYONLAR Pilor stenozu 2-6 ayda ilk erkek çocukta sık. USG sayesinde ilk 1 ayda tanı ve tedavi A.S te USG ulaşılamadığında volümetrik teknikle tanı konabilir. CERRAHİ LEZYONLAR İnkarsere kasık fıtığı ve intusepsiyon 2 aydan sonra görülür 1 yaşından sonra inkarsere fıtık insidansı azalır BESLENME GÜÇLÜĞÜ GİS SEMPTOMLAR Kilo alımı iyi ve BESLENME bebek doyuyorsa GÜÇLÜĞÜ beslenme yeterli demektir Nadiren anatomik bozukluklar beslenme güçlüğüne yol açar Dikkatli hikaye ile sorunun doğumdan itibaren olduğu anlaşılır Çocuk zayıf ve dehidratedir BESLENME GÜÇLÜĞÜ En sık neden özefagus darlığı ve özefagus ve trakeanın kompresyonudur Önceden normal beslenen ancak sonradan beslenmesi azalan bebeklerde enfeksiyon gibi akut bir durum düşünülmeli 3

4 GÖR Yenidoğanda az miktarda reflü normaldir Alt özefagus sfinkter basıncının düşük ve göreceli olarak gastrik basıncın artmış olmasından kaynaklanır Kronik reflü sekeli olarak disfaji, irritabilite, anemi ve malnütrisyon görülür Sintigrafi, ph monitörizasyonu, endoskopi ve biyopsi ile tanı KUSMA İlk birkaç haftada kusma nadirdir ve rejürjidasyonla karıştırılır Doğumla başlayan kusma genelde anatomik bozukluğa bağlıdır Akut kusma sebebi KİBAS ve enfeksiyonlar olabilir İnfantta projektil kusma ilk 2-3. haftada pilor stenozunda görülür GİS SEMPTOMLAR NEKROTİZAN ENTEROKOLİT Bağırsak duvarının inflamasyonu Prematürelerde insidans yüksek Beslenme intoleransı, distansiyon, kanlı dışkılama, apne ve şok olabilir X ray de pnömatozis intestinalis ve hepatik portal hava Perforasyon varsa serbest hava görülebilir KANLI ALT BEZİ İlk 2-3 günde anne kanının yutulmasına bağlı Kleihauer-betke ve apt testi ile tanı Birkaç günden sonra çoğunlukla idiyopatik Koagülopati, NEC, anal fissür, allerjik veya enfeksiyöz kolit ve konjenital anomaliler de göz önünde bulundurulmalı DİYARE VE DEHİDRATASYON Diyare, dışkının çok sulu ve sık olmasıdır 3-15 ayda en sık etken rotavirüs Kış aylarında pik insidans Enterik adenovirüs en sık 2. etken Yazın daha çok bakteriyel Parazitik enfeksiyonlar yenidoğanda nadir DİYARE VE DEHİDRATASYON Bakteriyel enfeksiyonda dışkıda kan görülür Salmonella düşünüldüğünde tüm sepsis çalışması yapılmalı, antibiyotik tedavi için hastaneye yatırılmalı Hikaye bebeğin hidrasyon durumu ve etkene yönelik olmalı Oral alım, mental durum ve idrar çıkışı hidrasyon ile ilgili bilgi verir 4

5 ABDOMİNAL DİSTANSİYON Karın kaslarının zayıf ve göreceli olarak karın içi organların büyüklüğünden kaynaklanır Yenidoğanda normal olabilir Bebek rahat, beslenme iyi ve karın yumuşaksa sorun yok İleus, konstipasyon, NEC, konjenital organomegaliler sebep olabilir KONSTİPASYON Doğum sonrası ilk bir ayda kabızlık, Hirschprung, hipotiroidi, anal stenozu düşündürür Hipotiroidizmde zayıf ağlama, beslenme problemi, hipotermi, hipotoni, ödem görülür İlk 48 saatte mekonyum atılamazsa ileri araştırma gerekir KARDYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR Yenidoğanda semptomlar nonspesifiktir Primer organ yetmezliğine veya sepsis, metabolik asidoz,abdominal patoloji, menenjit gibi hastalıklara sekonder gelişebilir KARDİYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR HIZLI SOLUMA Abdominal distansiyon gibi minör probleme bağlı olabileceği gibi sepsis gibi hayatı tehdit eden durumlara da bağlı olabilir Araştırma, monitörizasyon ve tedavi için yatış gerekir 5

6 KARDİYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR PNÖMONİ Grup B strep. En sık etken Strep. Pnöm, H.İnfluenza diğer yaygın etkenler Chlamidyal pneumoni 3 haftadan sonra ortaya çıkar ve sıklıkla konjunktivitle birliktedir Ateş genelde yoktur, kısa ve kesik öksürük vardır X ray de yaygın infiltrasyon ve hiperinflasyon KARDİYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR PNÖMONİ Bordotella pertusis Pnömoniye ek olarak siyanoz ve paroksismal öksürük olabilir Apne tek başvuru sebebi olabilir Paroksismal öksürük ve öksürük sonrası kusma pertusis düşündürmeli Tanı nazofarengeal kültür Lenfositoz tanıyı destekler Kışın pik yapar RSV en sık etken KARDİYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR BRONŞİOLİT Parainfluenza 2. en sık etken 1 yaş altı, prematüre, altta yatan hastalığı olanlarda, düşük sosyoekonomik düzey ve anne sütü almayanlarda sık İlk 3 ayda risk fazla Dikkat azlığı, öksürük, dispne, irritabilite, apne peryodu görülür KARDİYORESPİRATUAR SEMPTOMLAR BRONŞİOLİT Apne yenidoğanda ve 34 haftanın altında infantlarda daha yaygın Hastalığın ilk 3 gününde ortaya çıkar X ray de yamalı atelektazik hiperinflasyon Bronşiolit tanısı klinik Genellikle vakalar hafiftir ve yatış gerekmez BRONŞİOLİT YATIŞ KRİTERLERİ Prematüreler Kalp veya AC hastalığı 3 aydan küçük Başlangıç 02 sat. %92 nin altında İyi beslenemeyen ve dehidrate bebekler KONJENİTAL HASTALIKLAR SOLUNUMSAL PATOLOJİLER trakeoözefageal fistül tekrarlayan pnömoni, yemek sonrası dispne, mukus atamama trakeal stenoz hafif ÜSYE sonrası gürültülü solunum, ağlama, solunum güçlüğü 6

7 KONJENİTAL HASTALIKLAR KALP HASTALIĞI genel kural olarak takipne ve siyanoz varlığında kardiyak patolojiden şüphelenilmeli büyük arter transpozisyonu, VSD, aort koarktasyonu, konjestif kalp yetmezliği kardiyak hastalığı olan yenidoğanlar ilk birkaç haftada( duktus arterisus kapandıktan sonra) AS e başvururlar KONJENİTAL HASTALIKLAR NÖROMUSKULER Kas güçsüslüğü sonucu yüzeysel ve hızlı soluma olabilir İnfantil botulizmde zayıf ağlama ve beslenme güçlüğü olur Oküler palsi, apne, hipotoni, letarji sonradan gelişebilir Down, HİE, spinal kord lezyoları(meningomyelosel), periferik sinir lezyonları(mg, muskuler distrofi ) ÖKSÜRÜK VE NAZAL KONJESYON Çoğu respiratuar sebeplerden ortaya çıkar Altta yatan hastalık tedavi edilmeli Öksürük kesiciler yenidoğanda dikkatli kullanılmalı Nazal konjesyonda serum fizyolojik damla HIRILTILI SOLUNUM VE STRİDOR Yenidoğanda hırıltılı solunum sık ve genelde benigndir Stridor ise burundan trakea ve bronşa kadar konjenital anomalilere bağlı olabilir Yenidoğan dönemde entübe olanlarda subglotik stenoz gelişebilir Stridora neden olan enfeksiyonlar (krup, epiglotit, abse ) y.d da nadir Laringomalazi y.d döneminde en sık stridor nedeni APNE VE PERİYODİK SOLUNUM Normal yenidoğanda periyodik solunum olabilir ancak apneden ayırtedilmelidir Apne solunumun bradikardi ve siyanozla birlikte ya da olmaksızın sn durmasıdır Solunum kaslarındaki yorgunluğun ve respiratuar arreste gidişin göstergesidir SİYANOZ Bebek hızlı nefes alıp veriyor ancak zorluk çekmiyorsa daha çok kalp hastalığı, Nefes alıp verirken zorlanıyorsa AC hastalığından şüphelenilir Siyanozlu bebekler ileri araştırma ve monitörizasyon amacıyla yatırılmalı 7

8 SARILIK SARILIK AS te en sık fizyolojik, sepsise bağlı, anne sütü sarılığı, konjenital otoimmün hastalıklara bağlı sarılık görülür Fizyolojik sarılık Billuribin düzeyinde 24 saatte 5 mg/dl altında artış 2-4 günde pik (5-6 mg/dl) 5-7 günde 2mg/dl alına düşer Septik yenidoğanda 24 saatlik peryotta billuribin düzeyi 5 mg/dl den daha fazla artar Kusma, distansiyon, solunum sıkıntısı, zayıf beslenme eşlik eder Anne sütü sarılığı 3-4. günde başlar, 3.haftada mg/dl ye ulaşır Kernikterusa nadiren neden olur, gerekirse fototerapi yapılabilir TABLE Causes of Jaundice in Neonates <24 h ABO, Rh incompatibility Sepsis Congenital infections (e.g., rubella,toxoplasmosis,cytomegalovirus infection) Excessive bruising frombirth trauma (cephalhematoma or intramuscular hematoma) 2-3 d Physiologic 3 d to 1 wk Septicemia Syphilis, toxoplasmosis, cytomegalovirus infection 1 wk Septicemia, congenital atresia of bile ducts, serumhepatitis Congenital hemolytic anemias (sickle cell anemia,spherocytosis) Hemolytic anemia due to drugs (e.g., in glucose-6-phosphate dehydrogenase deficiency) Rubella herpetic hepatitis SARILIK İyi görünümlü, kilo almaya devam eden çocuk septik olamaz Labaratuar: Anemi için CBC, hemoliz için yayma, direkt-indirekt billuribin seviyesi, retikülosit sayısı ve coombs testi Bebeklerin çoğu ayaktan takip edilmesine rağmen billuribin düzeyi tx sınırına (20mg/dl) gelenler yatırılmalı KIRMIZI GÖZ VE KONJUKTİVİT Kırmızı göz nedeni daha çok konjunktivit İlk 1 ayda % İlk 24 saatte en sık antimikrobiyal tedaviye bağlı kimyasal konjunktivit H.inf, strep. Pnöm diğer etkenler Yenidoğan okuler proflaksiden dolayı N.gonore nadir KIRMIZI GÖZ VE KONJUNKTİVİT Virüsler nadiren izole konjunktivit yapar Neonatal konjunktivit değerlendirmesinde başlangıç süresi önemli Birinci günde kimyasal Doğumdan 3-5 gün sonra gonokok Birinci haftanın sonunda klamidya 8

9 KIRMIZI GÖZ VE KONJUNKTİVİT Kırmızı gözlü ve irritabl bebekte aynı zamanda korneal irritasyon ve abrazyon olabilir Wood ışığında floreseinle değerlendirilir Akut glokom nadir de olsa yenidoğanda kırmızı göz nedeni olabilir PİŞİK VE ORAL PAMUKÇUK Candidal alt bezi dermatiti düzensiz sınırlı, eritematöz plaklı, keskin sınırlı demarkasyon hattı, satellit lezyonlarla çevrili Tedavi topikal antifungal, günde 4 kez Yanıt yoksa oral tedavi PİŞİK VE ORAL PAMUKÇUK S.aerus superenfeksiyonu varsa oral tedavi Staf. Haşlanmış deri sendromu, TEN, daha ciddi ve atipik bulgularla gelir Erken tanı, tedavi ve yatış gerektirir PİŞİK VE ORAL PAMUKÇUK Oral kandida lezyonları beyaz, dilde, dudakta, dişeti ve müköz membranlarda kat kat plaklar şeklinde Ağrıdan dolayı beslenme zorlaşır Altta yatan patoloji tedavi edilmeli Topikal antifungal veya oral flukunazol ve anestetik jel ATEŞ VE SEPSİS Sıklıkla enfeksiyonlara bağlı Rektal ölçümde 38 C veya üstü ateş kabul edilir 4 haftadan büyüklerde ateş, bakteriyel etyoloji düşündürmesine rağmen, ateş yüksekliğiyle yenidoğanda olası bakteriyel enfeksiyon arasında korelasyon yoktur ATEŞ VE SEPSİS Yaşamın ilk 5 gününde ortaya çıkan enfeksiyonların çoğu anneden vertikal geçişle olur %30 B grubu streptokok, %30-40 E. Coli, %15-20 gram enterokok, %10 gram +koklar etken 9

10 ATEŞ VE SEPSİS Beslenme güçlüğü, ateş, sarılık, solunum sıkıntısı. Yenidoğanda ateş olmayabilir Septik yenidoğanda CBC, kan, idrar, bos kültürü alınmalı Tüm sepsis olasılığı olan yenidoğanlar yatırılmalı ve kültür sonuçlarına göre antibiyotik tedavi başlanmalı ATEŞ VE SEPSİS 4-8 haftalık ateşli infantta outpatient kriterleri: FM de bakteriyel enfeksiyon odağı yok Term, iyi görünümlü, oral alımı, hidrasyonu iyi, solunum sıkıntısı yok BK 15.OOO altı Grafide infiltrasyon yok Güvenilir bakıcı olması ATEŞ VE SEPSİS Yenidoğan ve bebeklerde kültür sonuçlarına kadar ampirik seftriakson tedavi başlanmalı Strep.pnömoni en sık occult bakteriyemi etkeni Rutin pnömokok aşısı ile bakteriyemi insidansı azalır TEŞEKKÜRLER 10

11 ABDOMİNAL DİSTANSİYON Karın kaslarının zayıf olması ve göreceli olarak karın içi organ büyüklüğünden kaynaklanır Bebek rahat ve beslenme iyiyse sorun yoktur Kabızlık, ileus, NEC te de distansiyon oabilir Perinatal dönemde tanı konmamış konjenital organomegaliler de sebep olabilir KABIZLIK Doğum sonrası ilk 1 ayda kabızlık durumunda hirschsprung, hipotiroidizm, anal stenoz düşünülmeli Hipotiroidide zayıf ağlama, beslenme problemi, hipotermi, hipotoni, ödem görülür İlk 48 saatte mekonyum atılmaması araştırmayı gerektirir 11