DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN 0 12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞ EĞİTİMİ

Transkript

1 T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI DİN EĞİTİMİ BİLİM DALI DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN 0 12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞ EĞİTİMİ Muammer BOZER YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK Konya 2009

2

3 T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ FELSEFE VE DİN BİLİMLERİ ANABİLİM DALI DİN EĞİTİMİ BİLİM DALI DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN 0 12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞ EĞİTİMİ Muammer BOZER YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK Konya 2009

4 i T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü BİLİMSEL ETİK SAYFASI Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm. Muammer BOZER

5 ii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU Muammer BOZER tarafından hazırlanan Din Eğitim Açısından (0-12) Yaş Arası Çocuklarda Cinsel Tutum ve Davranış Eğitimi başlıklı bu çalışma 17 / 11 / 2009 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Ünvanı, Adı Soyadı İmza Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK Başkan Prof. Dr. Mustafa TAVUKÇUOĞLU Üye. Doç. Dr. Adil YAVUZ Üye.

6 iii İÇİNDEKİLER Sayfa No BİLİMSEL ETİK SAYFASI... i TEZ KABUL FORMU... ii İÇİNDEKİLER... iii ÖNSÖZ... v ÖZET... vii SUMMARY... viii GİRİŞ ARAŞTIRMANIN KONUSU VE PROBLEMİ ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ YÖNTEM TANIMLAR ÇOCUKLUK VE ERİNLİK BÜYÜME VE GELİŞME ERGENLİK CİNSELLİK CİNSEL TUTUM CİNSEL DAVRANIŞ CİNSEL YÖNELİM CİNSEL EĞİTİM CİNSEL KİMLİK CİNSEL ROL TOPLUMSAL CİNSİYET BİRİNCİ BÖLÜM ÇOCUK VE CİNSEL GELİŞİM CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞ OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER BİYOLOJİK FAKTÖRLER PSİKOLOJİK FAKTÖRLER... 43

7 iv SOSYOLOJİK FAKTÖRLER DÖNEMLERE GÖRE CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞLAR BEBEKLİK ÇAĞI (0-2) YAŞ ARASI İLK ÇOCUKLUK ÇAĞI (2-4) YAŞ ARASI ORTA ÇOCUKLUK ÇAĞI (4-6) YAŞ ARASI SON ÇOCUKLUK ÇAĞI (6-12) YAŞ ARASI İKİNCİ BÖLÜM DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN ÇOCUKLARDA CİNSEL TUTUM VE DAVRANIŞ EĞİTİMİ TEMİZLİK ALIŞKANLIĞI TUVALET ALIŞKANLIĞI CİNSEL OYUNLAR CİNSEL UZUVLARIN İSİMLERİNİN DOĞRU ÖĞRETİLMESİ AİLE KAVRAMI VE ÖNEMİ GİYİNME ADABI VE KIYAFET GEBELİK VE DOĞUM GİBİ KONULAR HAKKINDA BİLGİLER ERGENLİK DÖNEMİNE GİRİLİRKEN BEKLENEN DEĞİŞİKLİKLER CİNSEL TEHLİKELER HAKKINDA TEMEL BİLGİLER CİNSEL SAĞLIK KIZ-ERKEK İLİŞKİLERİ CİNSEL İÇERİKLİ SÖZLER, YAYINLAR MASTÜRBASYON CİNSEL İSTİSMAR CİNSEL TACİZ CİNSEL SAPKINLIKLAR CİNSEL BİLGİNİN KAYNAKLARI ÇOCUKLARIN SORULARINA VERİLEBİLECEK CEVAPLAR SONUÇ ÖNERİLER KAYNAKÇA

8 v ÖNSÖZ İslâm, insanın yaratılışına uygun bir şekilde dengeli ve uyumlu bir yapı kazanmasına, büyüyüp gelişmesine büyük önem vermiştir. Bu yüzden aşırılığa kaçmadan her şeyde ölçülü ve orta yollu davranmak, bu dinin en belirgin özelliklerindendir. İslâm dini, insanların hayatında önemli bir yer tutan cinsel hayat üzerinde bilinçli ve sistemli bir şekilde durmuştur. Cinsellik sosyal hayatta ciddi bir yer tutar. Bunlar için de çocuğun cinsel eğitimi önemli bir yer işgal etmektedir. Hayâyı (utanmayı) imanın bir parçası kabul ederek yücelten İslâm, cinsellikle ilgili konularda utanma sebebiyle cehaleti onaylamayarak öğretmeyi ve öğrenmeyi ilke edinmiştir. Bireyin cinsel bilgisi, inançlarını, tutumlarını, değerlerini ve davranışlarından etkilenir. Başka bir deyişle cinselliğimizi şekillendiren yalnızca bedeniniz ve duygularınız değildir. Kültürel temelimiz, aile öykümüz, eğitimimiz, deneyimlerimiz ve dinimiz de cinselliğimizi şekillendirir. Cinsel eğitimin amaçları içinde, çocuğun bazı gerekli sosyal kurallara uymasını sağlamakla birlikte, çocuğun sevgi içinde serbestçe gelişimini ve kendinde bulunan cinsel güçleri olabildiğince düzenlemesini, bunları bilinçli olarak elde tutmasını, yetişkinliğinde kendisinin ve başkalarının (özellikle eşi ve çocuklarının) mutluluğu için bunlardan yararlanmasını temin etmeyi de sayabiliriz. Cinsel eğitimin amaçlarından bir diğeri, yetişkinleri ailevi hayata hazırlamak olmakla beraber, cinsel eğitimin nihai amacı İslâm toplumunda cinsel yönden sağlıklı bireylere ve dolayısıyla sağlıklı bir topluma ulaşmaktır. Çalışmamız, çocuklarda cinsel gelişimle birlikte başlayan cinsel algı, cinsel rol, cinsel tutum ve davranışın temel karakteristiklerini belirleyerek, din eğitimi açısından cinsel eğitim ilke ve yöntemlerini anlamak ve ortaya koymaktır. Çünkü yeterli ve doğru dini bilgi cinsel eğitim için şarttır. Aksi takdirde yanlış, yetersiz ve eksik cinsel eğitime sebep olur. Çalışmamız bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, çalışmanın konusu, amacı, yöntemi ve problemi ortaya konularak kavramsal bir çerçeve çizilmiştir.

9 vi Eğitim ile ilgili bazı kavramlar ve konumuz olan cinsel eğitimle ilgili temel kavramlar açıklanılmaya çalışılmıştır. Birinci bölümde, çocuk ve cinsel gelişim başlığı altında cinsel tutum ve davranışların oluşumunu etkileyen biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörler ile (0-12) yaş arası dönemdeki çocuklarda görülen cinsel tutum ve davranışlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci ve son bölümde ise konumuzun özünü oluşturan din eğitimi açısından çocuklarda cinsel tutum ve davranış eğitimi üzerinde durulmuştur. Temizlik ve tuvalet alışkanlığından, giyim adabına; verilen cinsel bilgilerin içeriğinden, verilme yöntem ve yaşına; cinsel bilginin kaynaklarından, cinsel tehlikeler ile cinsel sorulara verilebilecek cevaplara varıncaya kadar birçok başlık açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmamı hazırlamamda yol gösterici tavsiyeleriyle destekleyen danışman hocam Prof. Dr. Abdullah ÖZBEK e, önerileriyle katkıda bulunan hocalarım Prof. Dr. Mustafa TAVUKÇUOĞLU ve Doç. Dr. Adil YAVUZ a teşekkürlerimi sunarım. Çalışmamda yardım ve teşviklerini esirgemeyen eşime ve aileme teşekkür ederim. Muammer BOZER Konya, 2009

10 vii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü ÖZET İnsan; aile, sokak ve toplumsal çevresi; geçmişteki ve şimdiki yaşantılarıyla; beden, zihin, duygu ve ahlak gelişimiyle; bilgi, beceri ve tutumlarıyla; geçmişte yaptıkları ve gelecekte yapacakları ile bir bütündür. İnsanın kişiliği böyle bir bütünlük içinde anlamlıdır, değerlidir. Toplumdaki en temel kategorilerden birisi kuşkusuz cinsiyettir. Cinsiyeti belirleyen biyolojik yapı da olsa, kendini algılama, güdüler, davranışlar ve roller açısından kadın ve erkek arasındaki farklılıkları yaratan sosyal normlardır. Bu araştırmanın temel problemi (0 12) yaş aralığındaki çocuklarda cinsel gelişimle birlikte başlayan cinsel algı, cinsel rol, cinsel tutum ve davranışın temel karakteristiklerini belirleyerek, din eğitimi açısından cinsel eğitim ilke ve yöntemlerini anlamak ve ortaya koymaktır. Çünkü yeterli ve doğru dini bilgi cinsel eğitim için şarttır. Aksi takdirde yanlış ve eksik dini bilgi yanlış cinsel eğitime götürür. Din eğitimi esnasında verilen bilgiler çocukta iman sevgisinin oluşması, kalbinde yer etmesi için dini ve ahlaki değerlerle irtibatlandırılmalı, çocuk dini duygularla donatılmalıdır. Allah inancı ve duygusu çocuğun gelişim ve ergenlik döneminde uygunsuz durumlara düşmemesinde önemli rol oynar, motivasyon oluşturur. Her eğitim anlayışının ortaya çıkışında dayandığı bir takım unsurlar vardır. Din eğitiminin dayandığı ana unsurlar ise Kuran ve Sünnettir. Bunun içindir ki din eğitiminin yapısını, yöntemlerini ve hedefini anlamak için de Kuran a ve sünnete bakmak gerekir. İslam dininde cinsellik doğal yaşamın bir gereği olarak kabul edilmiş, ancak bireysel isteklerle toplumsal değerleri bir arada tutabilmek için, topluma ve bireylerin kendilerine yararlı olan kurallar konmuştur.

11 viii T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü SUMMARY A human being is whole with family, neighborhood and social surroundings; with today s and past s experience; with development of body, emotion, intelligence and morality; with knowledge, skill and manner and with the things that he did in the past and the things that he will do in the future. Personality of man is meaningful and valuable in this integrity. Beyond doubt, one of the basic categories in the society is sexuality. Even though the biological features determine the sexuality, the differences in terms of perceiving self, incentives, behaviors and roles are created by social norms. The main problem of this study is to explain and to understand principles and methods of sexual education in terms of religious education by determining the basic characteristics of sexual perception, sexual role, sexual manner and behavior that those start with sexual development in years between Sufficient and true information about religion is needed in sexual education. On the contrary, wrong and insufficient knowledge directs to false sexual education. Information that is given in religious education should be in connection with religious and moral values to create love to faith and to impress faith in children s hearts. Children should be decked out with religious sensation. Sense and faith of Allah forms motivation and has an important role in not to come face to face with improper situations in development and adolescence of children. Every education system depends upon some elements. Religious education depends upon Quran and Sunna. So to understand the method, aim and structure of religion education it is needed to look at Quran and sunna. In Islam sexuality is accepted as a necessity of natural life, but the rules that are useful for society and man himself are set to hold the individual desires and the social values together.

12 1 GİRİŞ Din eğitimi bilimi, dinin mahiyetine uygun olarak insanın varlığının bütünü ile ilgilenir. İnsan hayatını, hayatın bütünlüğü içindeki yeri ile ele alır, yani insanla insan olarak ilgilenir. Bununla beraber din eğitiminin hareket noktasının da belirlenmesi gerekmektedir. İlk olarak da kendi metotlarımızla insan psikolojisi incelenmeli ve insan, bazı şartlar altında birtakım gözlemlerden geçirilmelidir. Burada en iyi tetkikin ve gözlemin bizzat insan fıtratına bakmamız ve buradan hareket etmemiz gerektiğini söylememiz mümkündür. En üst eğitici Allah olduğuna göre, insan psikolojisini de en iyi bilen O dur. İnsanın şahsiyetindeki temel özellikleri en iyi bilen, onu yaratandır. İnsanı, neyin, nasıl motive ettiğini en iyi bilen de O dur ki; şu ayet bize bunu göstermektedir: Andolsun, insanı biz yarattık ve benliğinin ona ne telkin ettiğini biliriz. Çünkü biz, ona şah damarından daha yakınız. (Kuran, Kaf Suresi-50/16). İnsanın eğitilmesinde onun özelliklerini bilmek ve bu özelliklere nüfuz etmek, onları tam olarak anlamak, anlamlandırmak mecburiyetindeyiz. Eğitim insanı şekillendirmek, halden hale geçirmek olduğuna göre insanı en mükemmel şekilde tanıma zorunluluğu hemen kendini ortaya çıkarmaktadır. İnsanı eğitime tabi tutarken de onda olan özellikleri bir bütün olarak ele alıp birini diğerine veya diğerlerine tercih etmemeli, hepsini eğitmeli veya eğitim sürecine almalıyız. Eğitimin İslam açısından tanımlanmasında ayetlerden yola çıkıldığında veya İslam terbiyecilerinin görüşlerine başvurulduğunda ortak noktanın hep insanın Allah a yaraşır bir kul olması için hazırlanması gerektiğini müşahede etmekteyiz. Bu eğitim içinde insanın fıtratına uygun olarak hayata hazırlanması, insanı fıtratını bozucu dış etkenlerden uzak tutmak da İslam eğitiminin gayeleri arasında sayılmaktadır. İnsanı olumsuz dış etkenlere karşı koruyucu donanımların temini de İslam eğitiminin görevleri arasındadır. Bunları da bilgi, iman, kötü arzularla mücadele vb. olarak saymamız mümkündür (Yalın, 2005: 11-13). Mutlak manada alınınca fiili terbiye, insanın bedeni, ruhi ve akli kapasitelerini, dini idealler çerçevesinde, herhangi bir sınırla kayıtlı olmayan sonsuz mertebeler

13 2 içerisinde azami şekilde geliştirip yüceltmek maksadıyla, doğumdan ölüme bütün hayatını ihata eden mütemadi bir faaliyettir. Ancak, bu faaliyetlerin en kesafetlisi ve velinin sorumluluğu altında bulunan safhası buluğ çağına kadar olan terbiyedir. Terbiye denince nassen de, örfen de öncelikle bu anlaşılır (Canan, 1984: 126). Bizler insan olarak hangi varlığa, nasıl inanacağımızı, davranışlarımızı hangi kurallara göre ayarlayacağımızı, eğitim yolu ile öğreniriz. İnsanın yaratılış gayesini öğrenmesi, bu gayenin uğruna yola çıkması ve ona ulaşması için eğitime ihtiyacı vardır. Buradan hareketle de eğitimin özellikle din eğitiminin mahiyetini ve görevlerini din eğitiminin amaç ve gayeleri uğruna faaliyette bulunmak seklinde belirtmemiz gerekmektedir. Din eğitiminde insanlar çocukluk yıllarından itibaren fıtratındaki inanma eğilimini korumakla mükelleftir. Bu mükellefiyet çocukluk yıllarında annebabanındır. Anne-baba hem kendisini hem de aile ve çocuklarını imanlarını bozucu etkilere karsı korumak zorundadır. Kuran-ı Kerim de bu husus söyle belirtilmiştir: Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olacak bir ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, çok güçlü, Allah'ın kendilerine buyurduğunda karşı gelmeyen ve emrolunduklarını yapan melekler vardır. (Kuran, Tahrim Suresi-66/6) (Yalın, 2005: 16). İnsan, yaratılış özelliği olarak bilinçli bir biçimde etkilenmeye, davranış kazanmaya ve davranışlarını değiştirmeye müsaittir. Yine yaratılış özelliği olarak insan, hem çevresini ve çevresindeki diğer yaratıkları hem de kendi cinsinden olanları etkileyerek geliştirme kabiliyetindedir. İnsan, insana yeni davranışlar kazandırabilmekte ve onda mevcut davranışları yönlendirerek yeni davranışlar oluşturabilmektedir (Bilgin ve Selçuk, 2000: 25). İnsan, aile, sokak ve toplumsal çevresi; geçmişteki ve şimdiki yaşantılarıyla; beden, zihin, duygu ve ahlak gelişimiyle; bilgi, beceri ve tutumlarıyla, geçmişte yaptıkları ve gelecekte yapacakları ile bir bütündür. İnsanın kişiliği böyle bir bütünlük içinde anlamlıdır, değerlidir (M. Selçuk, 2005: 25). Diğer taraftan cinsel eğitimin bir takım ibadetlerle de yakından ilişkisi vardır. Zira bir kısım ibadetlerin sıhhati, bu bilgilerin bilinip yaşanmasına bağlıdır. Sözgelimi gusül abdestinin hangi hallerde zorunlu olduğunu kavramadan ibadet hayatı sağlık kazanamaz. İslam'ın emir ve yasaklarını öğrenmek, ergen çağından itibaren aklı

14 3 başında olan her Müslüman'a farz ve şart olduğuna göre, ibadet hayatıyla yakından ilişkili olan cinsel bilgilerin öğrenilmesi o derecede önem arz etmektedir (Koşum, 2004: 14). Bugün çocuk, istesek de istemesek de sınırsız bir uzay çağında yaşamaktadır. Bilgiler ve çeşitli görüntüler her an ona saldırıya hazırdır. Merakı, zekâsı, duygusallığı ve arzuları her an daha fazlasını ister. Çocuğun bugün etkisi altında kaldığı etkenler, bilgi ve eğitimin eski kısıtlı ayırımını geçersiz kılar. Birçok ana baba bu durumu az ya da çok kavrar. Yine de, cinsellikte ve cinsel eğitimde bunu her zaman benimseyemezler ve yine eski yöntemlere, istek ya da kuşkularına göre sürdürmek isterler (Pernoud, 1977: 27). Cinsel ahlak, insanların cinsel ihtiyaçlarıyla ilgili olarak yaptıkları davranışlara ait kaideleri ve değer yargılarını içine alır. Cinsel ahlak toplumun en fazla önem verdiği ve en çok düzenlemeye ihtiyaç gördüğü bir davranış sahasıdır. Toplumun cinsel davranışları bir düzene sokması, son derece gereklidir; aksi halde insanlar cinsel ihtiyaçlarını doğrudan doğruya tatmin etmeye kalkışacaklar ve cemiyet hayatının çekirdeği olan aile ortadan kalkacak, cinsel davranışlarla birlikte toplum hayatının öbür sahalarında da tam bir kargaşalık hüküm sürecektir (Güngör, 2000: 36-37). Günümüzde TV, film ve internet gibi görüntü veren yayınların ve radyo, gazete ve dergi gibi iletişim araçların yaygınlaşmasının bir sonucu olarak dünyanın bir ucunda olan bir kültür olayı, belirli cinsel konular, objeler ve yaşantılar anında gözlenebilmekte ve yayılmaktadır. Bu durum, ulusal ve inanç temeline dayanan dar kültür anlayışını önemli şekilde zorlamış, günümüzde cinsellik ve cinsel davranışlara ilişkin bilgilerin yaygınlaşmasının da etkisiyle, cinsellik konuları bir ölçüde korku ve kaygı duyulmaksızın daha rahat olarak konuşulabilir hale gelmektedir. Artık insanlar cinsellik konularını iyisi ile kötüsü ile bedenine ve kendisine ilişkin boyutları ile her konuyu eskisine göre daha rahat dile getirebilmektedir. Başkaları ile birlikte yaşanılan bir toplumda hiç kimse istediği gibi davranmakta tamamen serbest değildir. Bu kurallar cinsellikle ilgili konular için de doğal olarak söz konusudur. Bireyin cinsel yaşamının hem kendisi ve hem de bir başkasını zor duruma sokmaması gerekir. Ayrıca, her dinin ve kültürün cinsellik konusunda kendine özgü değer yargıları vardır ve kişi dini inançları çerçevesinde yaşamak istiyorsa dinin bu

15 4 konudaki uyarı ve değerlerini benimsemesi ve uyması gerekecektir (Özgüven, 1997: 12-13). Yasamın ilk yıllarını içine alan temel eğitim dönemi, insanın gelişiminin en hızlı ve kapsamlı olduğu bir dönemdir. Doğumdan itibaren başlayan bu dönemde tüm gelişim alanları (fiziksel, zihinsel, dil, sosyal, duygusal ve cinsel gelişim) açısından son derece önemli bir dönemdir. Bu nedenle, bu döneme gereken önemin verilmesi ve bu dönemin sağlıklı, bilinçli ve anlamlı bir şekilde geçirilmesi gerekmektedir. Bu dönemde verilecek en önemli öğrenme aşaması olarak temel alışkanlıkların kazandırılması söylenebilir. Bu dönemde çocuğa kazandırılacak temel alışkanlıklar zamanla, yönlendirmeyle ve özellikle de tekrara bağlı olarak kazanılmış davranışlara dönüşmektedir. Kazandırılan bu temel alışkanlıklar; toplumun bireyi kabul etmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu davranışlar bir defa kazanıldıktan sonra artık bireyin sürekli kullanacağı becerilere dönüşmektedir. Beceriler; yönlendirme, pratik yapma, tekrarlama ya da becerilerin uygulanması ile de geliştirilebilir. Özbakım becerileri, çocuğun gün içinde temel ihtiyaçlarını (yemek yeme, giyinme, kişisel bakım, tuvalet vb.) yetişkin desteği olmaksızın yapabilme becerisidir. Özbakım becerileri bir anlamda günlük yasam becerileridir. Günlük yasam becerileri evde, okulda ya da diğer ortamlarda bireyin bağımsız olarak yaşamını sürdürebilmek, kişisel bakım ve görünüşünü koruyabilmek için gerekli olan tüm becerilerdir. Özbakım becerileri kişinin yaşamını rahat bir şekilde sürdürebilmesi, kendi ihtiyaçlarını yardımsız bir şekilde karşılayabilmesi için öğrenmesi gereken becerilerdir. Bu beceriler şunlardır; tuvalet eğitimi, kendi basına giyinip-soyunma, yemek yeme alışkanlığı, vücut temizliğidir (Elyüz yıkama, tırnak kesimi, saç tarama ve bakımı, banyo alışkanlığı). Özbakım becerileri bu alanda yetersiz kalan bireyler için oldukça önemlidir. Çünkü bu becerileri gelişmeyen bir birey birçok olumsuz durumla karşılaşabilmektedir (Konya, 2007: 11-12).

16 ARAŞTIRMANIN KONUSU VE PROBLEMİ Bu araştırmanın temel problemi (0 12) yaş aralığındaki çocuklarda cinsel gelişimle birlikte başlayan cinsel algı, cinsel rol, cinsel tutum ve davranışın temel karakteristiklerini belirleyerek, din eğitimi açısından cinsel eğitim ilke ve yöntemlerini anlamak ve ortaya koymaktır. Çünkü yeterli ve doğru dini bilgi cinsel eğitim için şarttır. Aksi takdirde yanlış ve eksik dini bilgi yanlış cinsel eğitime götürür. Bu çalışmada, yukarıda ifade edilen problem doğrultusunda, aşağıdaki varsayımlar ortaya konulmuştur: 1) (0 12) yaş aralığındaki çocukların cinsel gelişimleri sırasındaki cinsellik algıları ile yetişkinlerin cinsellik algıları farklıdır. 2) (0 6) yaş aralığındaki çocukların cinsel bilgilere bakış açısı, yetişkinlerin cinsel algısından farklı olarak sadece bilimsel bilgi edinme merakından öte bir şey değildir. 3) Çocukların (6 12) yaş aralığında oluşan cinsel algı ve cinsel rol benimsemesi, yetişkinliğindeki cinsel algının ve cinsel rolün temelini oluşturmaktadır. 4) Çocuğa cinsel eğitimin en kolay, en doğal ve kalıcı bir şekilde öğretildiği ortam ailedir. 5) Çocukların cinsellikle ilgili merakları ve ihtiyaç duydukları bilgiler, cinsel gelişimin doğal sürecinde ortaya çıkan ve çekinilecek, utanılacak ve korkulacak bir şey değildir. Aksine cinsellikle ilgili korkutucu, çelişkili ve yanlış bilgiler içeren cinsel eğitim, ailelerin aldığı yanlış cinsel eğitimin sonucudur. 6) Çocukluk çağında sağlıklı bir cinsel gelişim gösteren ve bu doğrultuda sağlıklı bir cinsel eğitim alan fertlerden oluşan bir ailede yetişen çocuklar, cinsel gelişimlerinden cinsel rollerine, cinsel tutum ve davranışlarından cinsel kimliklerine varıncaya kadar her yönden sağlıklı ve bilinçli bireyler olarak yetişirler.

17 6 7) Kuranı Kerim; cinsel gelişimi, çocuğun diğer gelişim özelliklerinin bir paçası ve tamamlayıcısı olarak görür. 8) Sünnet; cinsel gelişimi, çocuğun diğer gelişim özellikleriyle bir bütün içinde ele alarak sağlıklı bir cinsel kimlik kazanmış ve doğru cinsel rolünü benimsemiş bireylerin yetişmesi için çocuğa cinsel gelişim basmakları doğrultusunda, doğru zamanda, doğru bilgilerin doğru yöntemle verilmesini benimsemiştir. 9) Din eğitimi esnasında verilen bilgiler çocukta iman sevgisinin oluşması, kalbinde yer etmesi için dini ve ahlaki değerlerle irtibatlandırılmalı, çocuk dini duygularla donatılmalıdır. Allah inancı ve duygusu çocuğun gelişim ve ergenlik döneminde uygunsuz durumlara düşmemesinde önemli rol oynar, motivasyon oluşturur ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ Toplumdaki en temel kategorilerden birisi kuşkusuz cinsiyettir. Cinsiyeti belirleyen biyolojik yapı da olsa, kendini algılama, güdüler, davranışlar ve roller açısından kadın ve erkek arasındaki farklılıkları yaratan sosyal normlardır. Cinsellik bir kültürün ahlaki ve dinsel inançlarıyla, hukuk sistemiyle, çocuk yetiştirme uygulamalarıyla, aynı zamanda insanların başka biri ve kendi kendileri karşısında aldıkları tutumla çok yakından ilişkilidir. Cinsellik, estetik, ahlaki, dini, hukuki, pedagojik, sanatsal, kültürel yanı olan bir kavramdır Bir insanın mutluluğu kişisel ve toplumsal yaşamdaki başarısı, onun cinsiyet rolüne, uyum sağlayıp sağlamadığına ve cinsel duygularını iyi yönetip yönetmediğine bağlıdır. Cinsellik hiçbir zaman yalnızca fizyolojik bir durum olarak görülmez ve yalnızca cinsel doyumdan ibaret sayılmaz. Bu, cinselliğin bir parçasını oluşturur ve bilinmesi de gerekir. Ancak bir kişinin cinsel kimliği, bunu aşan, aile ve toplum içindeki tüm davranışlarını içeren bir bütündür. Robert Havighurst, bir bireyin başarması gereken yaşam görevlerini şöyle sıralamaktadır:

18 7 1- Bedensel özelliklerini kabul etmek ve bedenini etkili biçimde kullanmak. 2- Eril ya da dişil bir toplumsal rolü gerçekleştirmek. 3- Her iki cinsten yaşıtlarıyla yeni ve daha olgun ilişkiler kurmak. 4- Ana baba ve diğer yetişkinlerden duygusal bağımsızlığı gerçekleştirmek. 5- Ekonomik bir mesleğe sahip olmak. 6- Evliliğe ve aile yaşamına hazırlanmak. 7- Toplumsal bakımdan sorumlu bir davranışı istemek ve gerçekleştirmek. 8- Davranış rehberi olarak bir dizi değer ve bir ahlak sistemi kazanmak, bir ideoloji geliştirmek (Gander ve Gardiner, 2001: 440). Sayılan bu görevlerden 5. Sıradaki görev hariç diğerleri bir bireyin cinsel eğitimiyle doğrudan ilişkilidir. Cinsel eğitim ile bireyin fiziksel-duygusal büyümesini kabul ederek, gelişmesini sağlıklı bir biçimde tamamlamasına; olumlu davranış ve değer yargıları geliştirerek ailesi, arkadaşları ve çevresiyle iyi-olumlu ilişkiler kurabilmesine, gerekli değerleri ve becerileri geliştirmesine yardım edilebilir. Ayrıca cinsel eğitim, bireyin temel gereksinimlerini aile ve toplum tarafından kabul edilebilir bir şekilde doyuma ulaşmasını sağlamak ve bireyin cinsel yaşam ve ilişkilerinde sorumluluk duygusu ile davranmasını sağlamak açısından oldukça önemlidir İnsanın çocukluğunda aldığı telkinlerin, hayatı boyunca onda derin etkiler bıraktığı eskiden beri bilinmekte ve ifade edilmektedir. Bugün de çocuk psikolojisiyle ilgilenen uzmanlarca yapılan çeşitli araştırmalar, çocuğun kişiliğinin temel özelliklerinin ilk yıllarda oluştuğunu ortaya koymaktadır. Hayatın sonraki dönemlerinde etkisini bariz bir şekilde hissettiren bu özellikler, günümüzde eğitimcilerin ilgisini ilkokul öncesi döneme yöneltmiştir. Çünkü karakterin tohumları ilk çocukluk yıllarında atılmakta ve sonraki yıllarda gelişimini sürdürmektedir. Yine, bilindiği kadarıyla, karakterin 2/3'ü altı yaşına gelinceye kadar teşekkül etmektedir. İlk yıllarda alınan din eğitiminin de çocuk üzerinde pek çok yönden olumlu etkiler bıraktığı bugün artık bilinen bir gerçektir. Ayrıca bu yaşlarda çocuğun dini duyguları uyandığından, ona verilen eğitim biçimi daha sonraki yıllarda çocuğun inanç, tutum ve davranışlarını da etkilemektedir. Çünkü bu yaşlar, insan hayatının en tehlikeli

19 8 zamanlarını ihtiva etmektedir ve çocuğun çocukluk dönemini geride bırakarak ergenlik çağıyla birlikte gençlik yıllarına adım attığında bütün dini inancını bir kenara bırakmasında ve ibadetlerini terk etmesinde, çocukluk yıllarında aldığı eğitim tarzı büyük rol oynamaktadır. Cinsel eğitimsizliğin bir takım cinsel sapkınlıklara yol açması mümkündür. a) Bazı sinir hastalıklarının kökeninde bu cinsel saplantılar yatmaktadır. b) Çocuklarda cinsellik meselelerine karşı büyük bir merak vardır. Bu merak ve ilgiler bilimsel ve dini motiflerle bezenmiş açıklamalarla karşılanmadığı takdirde cinsel hayata dair çok yanlış düşünceler meydana gelir ki, bunlar fertlerin ruh sağlığı bakımından zararlı ve tehlikelidir. c) Fuhşun yaygınlaşmasında da cinsellik konusundaki dini bilgi eksikliklerinin önemli rolü vardır. d) Kadın erkek ilişkilerinde dinin koyduğu sınırların küçük yaşlardan itibaren öğretilmemesi, cinsellik konusundaki dini bilgi, duygu ve motivasyonların çocuklara yeterince yerleştirilememesi, gençlik çağında önemli sorunlara yol açmaktadır. Bunlardan en önemlisi gençler arasında dinin kesinlikle yasakladığı meşru olmayan ilişkilerdir. Genellikle çok kötü biten bu olaylarda gençler suçlu iseler de, asıl suçu çocuklarına yeterli derecede dini motiflerle bezenmiş cinsel eğitim verememiş, çocuklan üzerinde kontrol mekanizması kuramamış olan anne ve babalara yüklemek gerekir (Koşum, 2004: 15-16). Çocuklukta başlayan cinsellik kavramı, ergenlik dönemi ile birlikte son şeklini alır. Ergenlik döneminden sonra çocuğun cinsel özellikleri kolay kolay değişmez. Önemli olan çocukluktan itibaren sağlam temelleri oluşturmaktır. Toplumdaki cinsel tutum ve düşüncelerin ortak oldukları nokta, cinselliğin insanlığı etkileyen önemli ve temel bir güç olduğu, sınırlandırılmasının veya serbest bırakılmasının tek başına bir çözüm olmadığı görülmektedir. Gerçek olan diğer bir husus cinsellik konusunda zannedildiği kadar çok şey bilinmediği, farklı durumlarda da bilgisizliğin bir sonucu olarak cinsel problemlerin önemli düzeyde artabileceğidir

20 YÖNTEM Bu araştırmada literatür tarama metodu kullanılmıştır. Konu ile ilgili tüm kaynaklar taranmış, özellikle din eğitimi, cinsel gelişim, çocuk gelişimi ve eğitimi üzerine yazılmış kitap ve tezler ile psikoloji ve sosyal psikoloji kitapları esere kaynaklık etmiştir. Tezde 100 ü aşkın kaynak kullanılmıştır TANIMLAR Tanım: Kelime, sözcük, kavram, hareket, duruş, oluş, gösteriş ya da gösterme unsurlarını kullanarak bir kelime ve kavramın açıklanmasıdır. Kavram: Bir kelimeye yüklenen anlamdır. Konu olduğu olay, olgu, süreç veya nesnelerin ortak özelliklerini yansıtan, yahut bunlar arasındaki ilişkilerle ilgili genel bir fikir veren ve görüngülerin sınıflandırılmasını sağlayan, genellikle bir kelime yada kelime grubundan oluşan soyut ifadedir. Ayrıca kavram, belirli, özel anlamlar yüklenmiş sözcük, düşüncenin yapı taşı işlevini gören ve tanımlanmış, çerçeveleri belirlenmiş düşüncelerdir. Aşağıda konunun anlaşılması için konunun özüyle alakalı kavramlar tanımlanmaya çalışılmıştır ÇOCUKLUK VE ERİNLİK Çocukluk kavramının tanımı ve yaş sınırlarının çizilmesi konusunda toplumlar arasında farklılıklar olabildiği gibi aynı toplumun çeşitli kesimlerinde de farklılıklar görülebilmektedir. Çünkü kalıtım, beslenme, sağlık durumu gibi faktörler nedeniyle büyüme ve olgunlaşma kişiden kişiye değişir (M. Selçuk, 2005: 26). İslam hukukunda doğumla başlayan ve ergenlik çağına kadar devam eden döneme çocukluk, bu dönemi yaşayan kimseye de çocuk denir. Çocukluk

21 10 doğumdan temyiz çağına ve temyizden ergenliğe kadar olmak üzere ikiye ayrılır. Birinci dönemdeki çocuğa gayri mümeyyiz, temyiz çağındakine de mümeyyiz denir. Her iki dönemdeki çocuk farklı dini-hukuki hükümlere tabidir. Gayri mümeyyiz çocuğun cezai ehliyeti yoktur. Mümeyyiz çocuğun cezai sorumluluğu, esas olarak gayri mümeyyiz çocuğun sorumluluğu gibidir. Hz. Peygamber ergenlik çağına gelinceye kadar çocuktan sorumluluğun kaldırıldığını ifade etmektedir (Özüdoğru, 2005: 21). İslâmî terbiyede çocukluk devresi başlıca şu bölümlere ayrılmaktadır: 1- Süt devresi: Doğum - 2 yaş sonu. 2- Konuşmaya başlama (müdahalenin başladığı devir). 3- Temyiz devresi. 4- Bulûğ devresi (Canan, 2001: 45). Hz. Peygamber in (s.a.v.) eğitim sisteminde en önemli safha temyiz yaşı ile başlayıp buluğa kadar devam eden çocukluk dönemidir. Günümüzde temel eğitim safhası" denen bu devrede, Hz. Peygamber toplum fertlerinin inanç, duygu ve düşüncede birliğini sağlayacak esaslarla birlikte, özellikle, mesleki bir formasyonun verilmesinde de ısrar etmiştir. O'na göre, buluğ (ergenlik) çağından itibaren hayatı tek başına göğüsleyecek, kendi ailesinden başka, anne-baba gibi bakmakla yükümlü kimselerin sorumluluğunu üzerine alacak seviye kazandırılmalıdır (Koşum, 2004: 33). Kuranı Kerim ve hadislerde de çocuğun doğum öncesi gelişim evrelerine dikkat çekilmektedir. Sonra onu nutfe (sperm) olarak sağlam bir yere koyduk. Sonra o nutfeyi alaka (embriyo) ya çevirdik, o alaka (embriyo) yı bir çiğnemlik ete çevirdik, bir çiğnemlik eti kemiklere çevirdik, arkasından kemiklere et giydirdik; sonra da onu başka bir yaratık yaptık. Yaratanların en güzeli Allah ne yücedir. (Kuran, Mü minun Suresi- 23/13-14). (M. Selçuk, 2005: 27). Doğuştan itibaren insanın geçirdiği gelişim bir takım aşamalara ayrılabilir: Bebeklik : Doğuştan 2 yaşına kadar Yumurta veya tohum aşaması (0-2) hafta Embriyo aşaması (2-8) hafta Fatal aşama (8-40) hafta