Çevresel Gürültü Modellerinin Hazırlanması

Transkript

1 Çevresel Gürültü Modellerinin Hazırlanması DataKustik GmbH, Greifenberg, Almanya

2 İçerik 1. CadnaA Yazılım Yapısı ve Temel İşlemler... 4 CadnaA Ana Ekranı, Sınırlar ve Yakınlaştırma/Uzaklaştırma Modelleme ve Gürültü Kaynaklarının Düzenlenmesi Temel Hesaplama Prensipleri... 7 Gürültü Kaynaklarından Alıcı Noktalarına Yayılım: Ses Işınları... 7 Bölümleme (Segmentasyon)... 7 Bariyerleme... 8 Sayısal Arazi Modeli (SAM)... 8 Yansıma Hesaplamaların Yapılandırılması Ülke Genel Sekme Zaman Aralıkları ve Cezalar Değerlendirme parametrelerinin tanımı Sayısal Arazi Modeli (SAM) Ses Yutumu Yansıma Izgara Hesaplamaları Izgara hesaplaması ayarları Düşey ızgaralar: Altyapı Gürültü Kaynakları - Karayolu Parametreler Modelleme Bariyerleri Kendinden Bariyerli Altyapı Gürültü Kaynakları - Demiryolları Parametreler Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Noktasal Kaynak Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Çizgisel Kaynak Şekilk 30: Çizgisel Kaynak Giriş penceresi. Hareketli makineler Sayfa 2

3 10. Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Alansal Kaynak Şekil 31: Düşey alan kaynak penceresi Nesne Ağacı (Hiyerarşik Olarak Yapılandırılmış Gruplar) Şekil 32: Varyantlar penceresi Nesne Ağacı Veriyi içe/dışa aktarma ArcView verisini içe aktarma Birden fazla nesnenin düzenlenmesi Aralık ve aktivasyon Öznitelikleri kullanarak nesnelerin görünümünü değiştirme Koşullar ve formüller Dizi işlemler kullanarak düzenleme Not penceresinin ileri düzey kullanımı İleri düzey proje organizasyonu Mevcut bir sistemin ikinci bir kopyasını çıkarma Daha büyük projelerde tekli Nesne Ağacı seviyelerini kullanma Kısmi Seviye Analizi Izgara aritmetikleri ve renk paletleri Çizim Tasarımcısı ile Grafiksel Sunum Plan hücrelerini düzenleme Düşey ızgara Şekil 54: Düşey ızgara ekleme B Görünüm Şekil 55: 3B Kamera Seçimi Şekil 56: 3B Görünümlü Çizim Tasarımcısı Sonuç Tablosu yoluyla genel bakış Şekil 57: Farklı varyantların değerlerini gösteren sonuç tablosu Protokol aracılığıyla sonuç incelemesi Şekil 58: Protokol önizlemesi Sayfa 3

4 23. GoogleEarth ile bağlantı Şekil 59: GoogleEarth e aktarma seçenekleri Bina Gürültü Haritaları Hızlandırma teknikleri Şekil 60: Hızlandırma Teknikleri Şekil 61: QSI İstatistiksel Analiz penceresi Bölme oluşturma ve dağıtılmış hesaplama Etki analizi ve maruziyet değerlendirmesi Gürültüden rahatsız olan insan sayısının belirlenmesi Şekil 62: Her bir cephe alıcı noktasına tahsis edilen sakin sayısının bir tabloda toplanması Şekil 63: Sonuç Tablosu Gürültü seviyesi aynı aralıkta bulunan alanların belirlenmesi Gürültüden rahatsız olan kişi sayısının bir ızgaraya toplanması Şekil 63: farklı Cephelerde tesbit edilen gürültü seviyelerinde rahatsız olan sakin sayısı Eylem planlama, çakışma haritaları ve sıcak nokta analizi Çakışma Haritaları Şekil 64: Çakışma Haritası Hesaplama penceresi Sıcak Nokta Analizi Örnek: Bir ızgaradaki sıcak nokta analizi Şekil 64: üstte: sıcak alanların beirlenmesi ile ilgili yapılandırma; altta: nihai sonuç CadnaA Yazılım Yapısı ve Temel İşlemler CadnaA (Computer Aided Noise Abatement) dış mekân gürültüsünü hesaplama, görüntüleme ve değerlendirme konularında kullanılan lider yazılımdır. 30 dan fazla uygulamalı standart ve kılavuz bilgi, etkili hesaplama araçları, nesne modifikasyonu, kullanışlı 3 boyutlu görüntüleme ve kullanıcı dostu bir ara yüz aracılığıyla sizlere her boyuttaki ulusal ya da uluslararası projede verimli bir şekilde çalışma imkânı sunmaktadır. CadnaA nın içerisinde bütün işlevler için tek bir modül bulunmaktadır. Dolayısıyla, aşağıdaki bütün konular için tek bir ana ekran üzerinden işlem yapmak mümkündür: Modelleme Verilerin içe aktarımı Sayfa 4

5 Görüntüleme Hesaplama Çıktı alma Verilerin dışa aktarımı CadnaA nın dosyaları *.cna uzantısı taşımaktadır. Bir CadnaA dosyasında aşağıdaki bilgiler bulunmaktadır: Nesne bilgisi (geometri, emisyon parametreleri) Yapılandırma ve hesaplama ayarları Sonuç değerleri (kısmi düzeyler de dâhil) Raster ızgaralar Taslak tasarım yapılandırması (Çıktı alma) Sonuç paftaları Yerel kütüphaneler (Ses gücü seviyeleri, ses yutma katsayısı vb.) CadnaA Ana Ekranı, Sınırlar ve Yakınlaştırma/Uzaklaştırma CadnaA programı açıldığında, ana ekranda menü ve sembol çubuğu, araç çubuğu ve durum çubuğu karşımıza çıkmaktadır. CadnaA nın fare yardımıyla kullanılabilen en önemli araçları; ilgili işlevi gösteren simgelerle işaretlenmiş halde, simge çubuğu ya da araç çubuğunda bulunmaktadır. Ayrıca, komutların çoğuna klavyeyi kullanarak erişim mümkün olup bu sayede kullanıcıya CadnaA ile daha hızlı ve kolay etkileşim kurma imkânı sunulmaktadır. Şekil 1: Boş çalışma alanı ve seçilebilir konum ile birlikte araç çubuğunun bulunduğu CadnaA ana ekranı. Önemli unsurlar ile temel terimler kırmızı renkle işaretlenmiştir. Hesaplama alanı; iki boyutlu olarak, tepe aşağı bir görünümde (x-y düzleminde) CadnaA ana ekranındaki boş çalışma alanı üzerinde bulunan siyah çerçeve ile gösterilmektedir. Bu görünümde, hesaplamalar için temel olarak modelleme işlemi gerçekleştirilmektedir. Ekranın sınırlandırıldığı dikdörtgen kesit, sınır (limit) diye adlandırılmıştır. Sınır değerleri metre (m) cinsinden gösterilmiş olup kullanıcı tarafından yapılandırılabilmektedir (Menü çubuğu Seçenekler Sınırlar...). Sınırlar, nesne koordinatlarına dayanarak elle girilebilir ya da otomatik olarak (Hesap. butonuna tıklayarak) hesaplanabilmektedir: Sayfa 5

6 Şekil 2: CadnaA Sınırlar penceresi. Otomatik olarak gerçekleşen bu hesaplamadan sonra çalışma alanı, nesnenin koordinatlarına göre yeniden sınırlandırılmaktadır. Çalışma alanı ölçeği, yakınlaştırma ve uzaklaştırma yardımıyla ayarlanmaktadır. CadnaA da aşağıdaki yakınlaştırma/uzaklaştırma araçları mevcuttur. Bunun yerine, kaydırma tekerleği de bu işlevler için kullanılabilmektedir: Simge Tanımlama Yaklaş Uzaklaş Tüm çalışma alanını ana ekranda göster Alıştırma 1: Sınırlar ve Yakınlaştırma/Uzaklaştırma Exercise_1.cna dosyasını açınız. Sırasıyla Tablolar Engeller Bina seçeneklerine gidiniz. Herhangi bir binayı seçiniz ve Çizimi Senkronize Et butonuna tıklayınız. Kaydırma tekerleği ile nesneyi uzaklaştırınız. Araç çubuğundan sınırları görüntüle ikonuna tıklayınız. Sırasıyla Seçenekler Sınırlar seçeneklerine gidiniz ve Hesap. butonuna tıklayınız. Sınırları görüntüle işlemini tekrar uygulayınız. 2. Modelleme ve Gürültü Kaynaklarının Düzenlenmesi CadnaA araç çubuğundaki nesneleri (örn. kaynaklar, engeller, bariyerler vb.) kullanarak temel hesaplama alanı içinde bazı özel durumları modellemek mümkündür. Genel olarak bu nesneler; fare, klavye ya da nesne tabloları kullanılarak eklenebilmektedir. Bu tablolar sayesinde bir projedeki bütün nesnelerin genel bir görünümünü elde etmek ve bunların rahatça düzenlenmesini sağlamak kolay hâle gelmektedir. Nesne türü, fare kullanılarak araç çubuğundan seçilebilmektedir ve bu durum CadnaA yı giriş modu denilen nesne ekleyebildiğimiz moda geçirmektedir. CadnaA giriş moduyla birlikte araç çubuğundan bir nesne türü seçildikten sonra, klavyede rakam yazmaya başlanabilir ve bununla birlikte ilk poligon noktasını temsil eden koordinatların girişi için otomatik bir pencere açılmaktadır. Sayfa 6

7 Üçüncü nesne ekleme yöntemi ise tablonun üzerine sağ tıklayarak erişilebilen ve Tabloların altındaki menü çubuğunda bulunan ilgili nesne tablosunun içerik menüsünü kullanmaktır. Bir nesne tam olarak girildiği anda, araç çubuğundaki mod düzenleme simgesi ile giriş modundan düzenleme moduna geçerek ve nesnenin üzerine çift tıklayarak geometrik özellikleri düzenlenebilmektedir. Nesne ile ilgili diğer işlemler ve bunların seçenekleri tablo 2 de özetlenmiştir. Seçili düzenlemelere, içerik menüsü kullanılarak da (nesne üzerine sağ tıklayarak) ulaşılabilmektedir. Sürükle ve bırak Döndür Kopyasını oluştur Sil Farenin sol butonu ile SHIFT tuşuna basılı tutarak x ve y doğrultularına sınırlama ALT tuşu basılı halde farenin sol butonu; ALT+SHIFT tuş kombinasyonlarına basılı halde iken kademeli döndürme; SHIFT+CTRL tuş kombinasyonlarına basılı halde iken nesnenin kopyasını oluşturma ve döndürme CTRL tuşuna basılı tutarak sürükleyin ve bırakın; ayrıca SHIFT tuşuna basılı tutarak nesneyi x ve y doğrultularına sınırlandırabilirsiniz. Nesneyi seçip Del tuşu, içerik menüsü ya da nesne tablosundan Tablo 2: Bazı CadnaR nesne modifikasyonları ile ilgili açıklamalar 3. Temel Hesaplama Prensipleri Bu kısım, CadnaA da kullanılan hesaplama prosedürlerinin en önemli teorik temel prensiplerini ortaya koymakta ve örnek hesaplamalar kullanarak bu prosedürleri açıklamaktadır. Konuyla ilgili daha fazla bilgi için teknik literatüre bakınız. Gürültü Kaynaklarından Alıcı Noktalarına Yayılım: Ses Işınları CadnaA hesaplama yaptığında, Q kaynağı ile RP alıcısı arasındaki mesafe saptanmaktadır ve kaynağın ses gücü seviyesi ile alıcı noktasındaki ses basınç seviyesi, fiziksel modelden elde edilen analitik formüllerle hesaplanmaktadır. Analitik formüller, ilgili Ulusal ve Uluslararası Standartlarda tanımlanmıştır (örn. ISO ). Bölümleme (Segmentasyon) Şekil 3: Noktasal bir kaynaktan alıcı bir noktaya ses yayılımı Çizgisel ve alansal kaynakların olduğu durumlarda bu kaynaklar, bir noktasal kaynağı da içerecek şekilde daha küçük kısımlara bölümlenir: Sayfa 7

8 Şekil 4: Çizgisel bir kaynağın otomatik olarak bölümlenmesi Bariyerleme Bir nesne, kaynak ile alıcı arasındaki ışın yolunda bulunuyor ve yoğunluk, yüzey ve boyut gerekliliklerini karşılıyorsa bu nesnenin bariyerleme etkisi, kırınım etkilerinin azalmasına bağlı olarak değerlendirilir. Bariyerin azaltım etkisinin hesaplaması ISO standardına göre yapılmaktadır. Genel olarak üst kenar üzerindeki ve düşey kenar etrafındaki kırınım hesaplanmaktadır. Şekil 5: Bariyerleme görevi gören nesnedeki üç ışının bariyerleme etkisi. Sağda: kesit görünüş ve üstten görünüş Işının izlediği yolda farklı nesneler varsa, her bir kaynak-alıcı çifti için üç ışın hesaplanır: Şekil 6: Bariyerleme görevi gören çeşitli nesnelerdeki üç ışının bariyerleme etkisi. Sağda: kesit görünüş ve üstten görünüş Sayısal Arazi Modeli (SAM) Zemin yüksekliğinin ses yayılım hesaplamasında iki temel etkisi bulunmaktadır: Sayfa 8

9 1. Kaynakların, bariyerleme etkisine sahip nesnelerin (binalar, bariyer vb.) ve alıcı noktalarının yükseklikleri uygun şekilde girilmişse, bunların zemin yüksekliklerini belirlemektedir. 2. Bir ses ışının ortalama yüksekliği ve dolayısıyla ses yutum katsayısını yine zemin yüksekliği belirlemektedir. Eşyükselti eğrileri ve Yükseklik Noktaları Zeminin eşyükselti eğrileri ve/veya yükseklik noktalarıyla modellenmesi: Mutlak yükseklikler geometri pencerelerinde girilmektedir. Şekil 7: Girilmiş Eşyükselti Eğrileri (solda) ve Yükseklik Noktaları (sağda) Tüm kaynak ve imisyon noktaları ile nesneler, eşyükselti eğrilerinden oluşan sistemin içerisindeki konumlarındandan kaynaklanan mutlak bir zemin yüksekliği almaktadırlar. Eşyükseltiler girilmişse, bütün nesneler: 1. iki eşyükselti eğrisinin ve bu eğrilerin başlangıç ve bitiş noktaları arasındaki bağlantı çizgilerinin oluşturduğu bir alanda bulunmalı ya da, 2. kapalı bir eşyükselti eğrisinin (yüzeyinin) içerisinde bulunmalıdır. Yansıma Bütün nesneler (binalar, bariyerler, vb.) yansıyan olarak tanımlanabilmektedir. Bu nesnelerin yüzeyine bir ses yutum katsayısı ya da yansıma kaybı değeri tekil değer ya da spektrum olarak atanabilmektedir. Yansıma hesaplaması, simetrik kaynaklarla birlikte gerçekleştirilmektedir, diğer bir deyişle tenımlı bir dizine kadar bütün muhtemel ışınlar için ek simetrik kaynaklar hesaba katılmaktadır. Şekil 8 de Q0 kaynağından IP imisyon noktasına doğru ses yayılımı için 3 lü yansıma dizininin hesaplanması gösterilmektedir: Sayfa 9

10 Şekil 8: Simetrik imge kaynakları yoluyla 3 lü yansıma dizininin hesaplanması (Q 1, Q 2, Q 3) 4. Hesaplamaların Yapılandırılması Hesaplama için gerekli bütün ayarların yapılması ve hesaplanan proje dosyasıyla bu ayarların kaydedilmesi için Hesaplama Konfigürasyon penceresini kullanabilirsiniz. Bu pencerenin içerisinde seçenek grupları için çeşitli sekmeler bulunmaktadır. AB Çevresel Gürültü Direktifi uyarınca belirlenen hesaplama gereklilikleri için CadnaA değerlendirme parametrelerini tanımlama ve hesaplama işlemleri için sizlere esnek bir konsept sunmaktadır. Bu konsept, daha önceden tanımlı bir dizi değerlendirme parametrelerini (tek veya birleştirilmiş zaman aralıkları seviyeleri) ve bazı daha spesifik parametreleri (belirsizlik Sigma sı gibi) seçme imkânı sunmaktadır. Ayrıca, formül kullanarak kendi değerlendirme parametrelerinizi oluşturmanız da bu programla mümkündür. Alıştırma 2: Yapılandırma dosyasını yükleme Dosya Yeni kısmından yeni bir dosya açınız. Hesaplama Konfigürasyon Ülke kısmına gidiniz. Konfigürasyonu aç butonuna tıklayınız. Training_END.cnf isimli yapılandırma dosyasını yükleyiniz. Şu sekmeleri kontrol ediniz: Ülke / Zaman Aralıkları / Değerlendirme Parametreleri / SAM / Yansıma Ülke Sayfa 10

11 Ülke isimli liste kutucuğundan, bütün gürültü türlerinin bağlı olduğu belirli standart ve kılavuzların seçildiği bir ülke adı ya da grup tahsisi seçilmektedir. Sanayi, Karayolu, Demiryolu ve Havayolu liste kutucuklarında seçili ülkenin kullandığı ilgili standartlar/kılavuzlar görüntülenmektedir. Şekil 9: Hesaplama Konfigürasyonu Ülke Sekmesi Konfigürasyonu aç ve Konfigürasyonu kaydet butonlarıyla, bu yapılandırma ayarları (diğer bütün sekmelerdeki ayarlar da dâhil) önceden kayıtlı bir yapılandırma dosyasından açılabilmekte ve eğer varsa yine ilgili değişiklikler kaydedilebilmektedir. Genel Sekme Arama yarıçapı kısmından alıcı noktasının çevresinde bir daire tanımlanmaktadır ve sadece bu dairenin içerisinde kalan kaynaklar hesaplamada göz önünde bulundurulmaktadır. Varsayılan arama yarıçapı 2000 m. olarak belirlenmiş olup projeye özgü durumlara bağlı olarak daha küçük ya da büyük bir yarıçap da kullanılabilir. Küçük bir yarıçap, hesaplama süresini kısaltabilir; ancak arama yarıçapının dışında kalan baskın kaynakların hesaplama dışında kalmasına da sebep olabilir. Şekil 10: Hesaplama Konfigürasyonu Genel: varsayılan Maks. Arama Yarıçapı Sayfa 11

12 Zaman Aralıkları ve Cezalar Hesaplama yapılandırma penceresindeki Zaman Aralıkları sekmesinde saatlerin herbiri gündüz/akşam/gece olmak üzere üç zaman aralığından herhangi birine tahsis edilmiştir. Bu ayarlar trafik gürültü kaynaklarının imisyon seviyelerinin hesaplanmasıyla ilgilidir. Değişkenler olarak D (gündüz), E (akşam) ve N (gece) harfleri belirlenmiştir. AB Çevresel Gürültü Direktifi uyarınca belirlenen gereklere uygun harfleri buraya girebilirsiniz. Tahsis edilen zaman aralıklarına göre günün ilgili zamanı için belirlenen cezalar da yine bu pencerede karşımıza çıkmaktadır. Şekil 11 de de görüldüğü üzere üç tane zaman aralığı için belirlenen varsayılan değerler AB Çevresel Gürültü Direktifinden alınmıştır. Şekil 11: Hesaplama Konfigürasyonu Referans Zamanı L gag ın tanımlamasına göre akşam için (5 db) ve gece için (10 db) belirlenen cezaların Akşam/Dinl.Zamanı Cezası ve Gece için Cezası kutucuklarına girilmesi gerekmektedir. Değerlendirme parametrelerinin tanımı CadnaA ile AB Çevresel Gürültü Direktifi uyarınca tek alıcı noktalarında gürültü göstergelerini hesaplamak için hesaplama yapılandırmalarının önceden belirlenmiş olması gerekmektedir (Hesaplama Konfigürasyon). Değerlendirme parametreleri ve Referans Zamanı sekmelerinde referans zamanları ve gündüz/akşam/gece olmak üzere günün her saati için gerekli ayarlar girilebilmektedir. Sayfa 12

13 Şekil 12: Hesaplama Konfigürasyonu Değerlendirme parametreleri Sekmesi (AB Direktifi Ayarları) Sayısal Arazi Modeli (SAM) Bütüm SAM yapılandırmaları SAM sekmesinde yapılabilmektedir: Üçgenleme Şekil 13: Konfigürasyon Hesaplama SAM Üçgenleme, üçgen bir yüzey oluşturarak mevcut yükseklik noktalarını birbirine bağlamaktadır. yalnızca açık kenarlar seçeneğinin etkin hale getirilmesiyle birlikte oluşturulan üçgen yüzeylerinin kenarları dikkate alınmazken sadece modelde var olan eşyükselti eğrilerinde azaltım gerçekleşecektir. Eğer eklemiş olduğunuz eşyükselti eğrileri yeterince iyi kalitede ise hesaplama esnasında üçgenleme ve açık kenarlar dikkate almaksızın işlem yapılmalıdır zira bu faktör gereksiz zaman kaybına sebep olmakla birlikte sonucu değiştirmeyecektir. Ancak burada, bir eşyükselti eğrisinin içerisindeki poligon nokta sayısına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu noktalar, ortaya çıkan üçgenlerin köşe Sayfa 13

14 noktalarını temsil ettiği için noktasal ızgaranın yoğun olması gerekmektedir. İki tek noktası olan eşyükselti eğrileriyle modellenmiş bir yüzey, çok pürüzlü ve geniş bir zemin alanına dönüşecektir. Ses Yutumu Ses Yutumu ile ilgili değer Toprak Yut. sekmesinde bulunmaktadır. Zemin Alanının kapsamadığı alanlar için 0 (yansıtıcı zemin) ve 1 (pürüzlü/yutucu zemin) değerleri bulunmaktadır. Şekil 14: Hesaplama Konfigürasyonu Zemin Yutuculuğu Yansıma Azami yansıma dizini Hesaplama Konfigürasyon Yansıma kısmında belirtilmiştir. Şekil 15: Konfigürasyon Hesaplama Yansıma: maks. yansıma dizini ayarı Alıştırma 3: Hesaplama Exercise_3.cna isimli dosyayı açınız. Gürültü kaynağına çift tıklayınız. 100 db lik bir ses gücü seviyesi (PWL) giriniz. Tamam a tıklayınız. Dosya Farklı kaydet kısmından dosyayı kaydediniz. Hesaplama ikonu ile hesaplamayı başlatınız. Alıcıdaki sonuçları kontrol ediniz. 5. Izgara Hesaplamaları Sayfa 14

15 Sabit alıcı noktalarındaki seviyelerin hesaplanmasının yanı sıra, yatay ve düşey gürültü haritaları da CadnaA ile hesaplanabilmektedir. Bu tür gürültü haritaları sizlere sadece alternatif bir görsel anlatım değil; ayrıca hesaplama yöntemindeki hataları tespit ve emisyon seviye girişini görsel olarak kontrol için kullanabileceğiniz aygıtlar da sunmaktadır. Izgara hesaplaması ayarları Izgara tanımlama (Menü Izgara Özellikler ) Izgara tanımlamasında hem x-y düzlemindeki alıcı aralığı hem de alıcı yüksekliği (varsayılan ayar: zemine bağlı) belirlenmiştir. Şekil 16: Menü Izgara Özellikler: AB Çevresel Gürültü Direktifine göre bir ızgaranın tanımlanması Izgara görünümü (Menü Izgara Görünüm ) CadnaA hesaplanmış gürültü ızgaraları için farklı görüntüleme modları sunmaktadır. Eşit ses düzeyi çizgileri Eşit ses düzeyi alanları Raster, aşırı örnekleme Şekil 17: Izgara görünümü. Mevcut görüntüleme modları Aşırı örnekleme yoluyla farklı renk yüzeyleri arasındaki sınırlar, raster (aşırı örnekleme) için daha pürüzsüz hale getirilmektedir. Ancak bu durum, hesaplanan noktalar arasındaki bir ara değer hesabı (interpolasyon) olmakla birlikte renkli haritanın gösterdiği sabit noktalar ile seviye değerleri arasında bir sapmaya sebep olmaktadır. CadnaA nın temel ayarlarında ızgara ve alıcı noktalardaki hesaplama 2000 m lik mesafeye kadar değişiklik göstermemektedir. Ortalama değerler, ızgara noktasal değerlerden interpole edilmektedir ve böylece bu noktalarda ızgara değerleri, alıcı noktasındaki imisyon değerlerinden sapmaktadır. Ancak, fark aşağıdaki hususlara bağlıdır: Izgara çözünürlüğü (alıcı aralığı) ve İnterpole edilen noktanın kaynaktan uzaklığı Sayfa 15

16 Şekil 18: Aynı konumda hesaplanan noktasal alıcı ile interpole edilmiş ızgara değerleri arasındaki fark Yukarıdaki fotoğrafta bulunan metin kutucuğu, alıcı noktasındaki (64.8) LP1 değerini ve en alttaki durum çubuğu da fare imlecinin bulunduğu yerdeki değeri (interpolasyonla ızgara noktalarından hesaplanan 65.3 ü) göstermektedir. Aradaki fark ise 0.5 db dir. Alıştırma 4: Izgara Hesaplaması Exercise_4.cna isimli dosyayı açınız. Araç çubuğundan hesaplama alanı ikonunu seçiniz. Şehrin etrafında bir hesaplama alanı çiziniz. Menü Izgara Özellikler e gidiniz. 10 x 10 ve 4m yükseklikte bir alıcı mesafesi belirleyiniz. Menü Izgara Hesap. kısmından hesaplamayı başlatınız. Izgara Görünüm e gidiniz ve aşağıdakileri seçiniz: o Raster, Aşırı Örnekleme = 1 o Izgara Noktaları: Değerler Düşey ızgaralar: Düşey ızgara olarak adlandırılan nesne, gürültü dağılımını düşey bir izdüşüm ekranında göstererek düşey enkesitler üzerinde ızgara hesaplaması yapma imkânı sunmaktadır. Düşey ızgarada verilen gürültü dağılımının çıktısı alınabilmekte, kopyalanabilmekte ve 3B-Özel görünümde görüntülenebilmektedir. Varsayılan ayarlarda, düşey ızgaranın alıcı aralığı ile ızgara görünümü yatay ızgara için de aynıdır. Düşey ızgaralar, araç çubuğundan düşey ızgara simgesi şeklinde enkesit çizilerek eklenebilmektedir. seçilerek ve proje çalışma alanına çizgi Çizim bittikten sonra fare ile sağ tıklayarak işlem tamamlanır ve aşağıda da görülen düşey ızgara penceresi açılmaktadır: Sayfa 16

17 Şekil 19: Düşey Izgara Penceresi Izgara yapılandırması (özellik ve görünüm) yatay ızgaranın genel ayarlarından alınabilmekte (bkz. Şekil 25) ya da ayrıca belirlenebilmektedir. Bu durumda, ilgili onay imlerinin kaldırılması gerekmektedir. Düşey ızgaranın varsayılan yüksekliği (z-boyutu) 20 m olup örneğin bina ve engellerin boyutlarına göre ayarlanabilmektedir. Düşey ızgara 3B görünümde görüntülenebilmektedir. Şekil 20: Düşey Izgaranın 3 Boyutlu Temsili Sayfa 17

18 Alıştırma 5: Düşey Izgara Exercise_4.cna isimli dosyayı açınız. Araç çubuğundan düşey ızgara ikonunu seçiniz. Herhangi bir karayolundan ve birkaç binadan çapraz geçen düşey bir ızgara çiziniz ve farenin sağ butonu ile işlemi tamamlayınız. Nesnenin üstüne çift tıklayarak açılan pencerede Tanım ve Görünüm seçeneklerini devre dışı bırakınız. Tanım a tıklayınız ve 2 x 2 m lik bir mesafe ayarlayınız. Hesapla butonuna tıklayınız. Sonuçları kontrol ediniz. 6. Altyapı Gürültü Kaynakları - Karayolu Karayolu kaynak türünü kendiniz girerken ya da dışarıdan veri alımı şeklinde aktarımını yaparken (örn. CBS verisinden) emisyon, verinin parametrelerinden yararlanılarak hesaplanmakta ve yayılım hesaplaması da seçilen hesaplama standardına göre yapılmaktadır. Bu proje kapsamında, bütün ilgili hesaplama yapılandırmaları, bir kurulum dosyasında önceden tanımlı şekilde sizlere sunulacaktır. Buna göre de önceden belirlenmiş hesaplama standardı NMPB 96 olarak belirlenmiştir. Parametreler Şekil 21: Karayolunu Düzenleme Penceresi NMPB 96 Yol Genişliği Yol genişliğini girmek için üç yöntem bulunmaktadır: Dış şerit orta çizgilerinin mesafesini girme Karşılıklı bordürlerin mesafesini girme Sayfa 18

19 Standart bir enkesit tanımlama Şekil 22: Yol Genişliği: dış şerit orta çizgilerinin mesafesi Trafikten kaynaklanan karayolu emisyonu, emisyon seviyesiyle gösterilmektedir. Bu seviye, girilen parametrelere bağlı olarak otomatik olarak gerçek zamanlı şekilde güncellenmektedir: Sayım verileri (saatlik araç sayısı) Ağır taşıtların yüzdesi Azami hız Yol eğimi Yüzey düzeltmesi Yol eğim listesinde, trafik yönünü seçmek mümkündür. VA, AV, AA ve VV, yolun başlangıçtan bitiş noktasına doğru görüldüğü şekilde trafik akış yönünü belirtmektedir. Şekil 23: Yol eğimi seçimi. Auto olarak belirlenen seçenekler otomatik olarak eğimi hesaplamaktadır. Alıştırma 6: Yol Parametreleri Exercise_6.cna isimli dosyayı açınız. Herhangi bir karayolunun orta çizgisinin üzerine çift tıklayınız. Herhangi bir trafik akışını ve ağır taşıt yüzdesini değiştiriniz. Emisyon: Law penceresindeki değişiklikleri gözlemleyiniz. Hızı 30 km/saat e değiştiriniz. Yol yüzeyini pürüzsüzden pürüzlü (gözenekli) yüzeye değiştiriniz. Hızı tekrardan 100 km/saat e değiştiriniz. 4. Adımı tekrarlayınız ve nihai emisyon değerlerini gözlemleyiniz. Modelleme Bariyerleri Karayolu ya da demir yolu gibi çizgisel kaynaklar boyunca bariyerler oluşturulabilmektedir. Burada amaç, orijinaline paralel bir nesne oluşturmaktır. Kenar payı (sağdan sola), girdi yönünde başlangıç noktasından görüş hizasına denk gelmektedir. Karayolu ve demiryolları için grafik eksen merkezi, paralel nesnenin mesafesi için referans noktasıdır. Sayfa 19

20 Şekil 24: Karayoluna paralel bir bariyer oluşturma Alıştırma 7: Karayoluna paralel bariyer girme Exercise_7.cna isimli dosyayı açınız. Karayolunu tek tıkla seçiniz. Daha sonra üzerine sağ tıklayınız. Paralel nesne komutunu seçiniz. Paralel nesne olarak bariyer seçiniz ve etkin nesneden sola kısmını işaretleyiniz. Mesafe: 3 m Yükseklik ofseti: 5 m Yeni bariyeri 3B Görünümü nde kontrol ediniz. Hesaplama yapınız. Alıştırma 8: Karayoluna paralel ve tanımlanmış bir uzunluğa sahip bariyer girme Exercise_8.cna isimli dosyayı açınız. Karayolunu tek tıkla seçiniz. Daha sonra üzerine sağ tıklayınız. Istasyon oluştur komutunu seçiniz. Istasyonlar arasında 25 m lik mesafe beirleyiniz. Alıştırma 7 deki 4 ten 7. adıma kadar adımları tekrar ediniz. Kendinden Bariyerli CadnaA da köprüler, köşe noktalarının zeminden belirli bir yükseklikte olduğu yerlerde (ya da yeterli mutlak yükseklikte olduğu yerlerde) normal yollarla modellenebilmektedir. Bariyerli köprü kısımları (yol, kaldırım vb.) kendinden ekranlı (kendinden bariyerli) seçeneği ile tanımlanmaktadır. Kendinden ekranlı (kendinden bariyerli) özniteliği için değerler, karayolunun geometri penceresinden sağ ve sol kenarlar için ayrı ayrı girilebilmektedir. Bu değerler, dış kırınım kenarının dış seyir şeridine olan mesafesini göstermektedir. Sayfa 20

21 Şekil 25: Bir karayolunun kendinden bariyerli olması Şekil 26: Bir karayolunun tek taraflı bariyer (parapet) ile kendinden bariyerli olması Sayfa 21

22 Alıştırma 9: Kendinden bariyerli özelliğiyle bir köprü oluşturma Exercise_9.cna isimli dosyayı açınız. Düşey ızgaraya çift tıklayınız ve gürültü haritasını kontrol ediniz. Karayolunun orta çizgisinin üzerine çift tıklayınız. Açılan pencerede Geometri kısmına gidiniz. Kendinden Ekranlı yazan kısmı işaretleyiniz ve sol 2 m ve sağ tarafa 4 m ek genişlik belirleyiniz. Sağ tarafa 3 m lik parapet yüksekliği belirleyiniz. Düşey ızgarayı yeniden hesaplayınız ve sonuçları kontrol ediniz. 7. Altyapı Gürültü Kaynakları - Demiryolları Demiryolu modellemesi için, CadnaA daki araç çubuğunda Demiryolu nesnesi mevcuttur. Demiryolları doğrudan rakamsal değerlerle, fare yardımıyla ya da dışarıdan veri aktarımı şeklinde girilebilmektedir. Aşağıda, tren istasyonuna yakın demiryollarını gösteren tipik bir örnek yer almaktadır: Parametreler Şekil 27: Tren İstasyonu Demiryolu parametreleri, demiryolu nesnesinin düzenleme modunda doğrudan ya da Açık Veritabanı Bağlantısı (ODBC) aracılığıyla (Access, MS Excel vb.) bir veritabanından girilebilmektedir. Emisyon ise gündüz, akşam ve gece olmak üzere referans zamanları için doğrudan girilebilmekte veya yerel ya da genel tren sınıfı ve trafik değerlerine bağlı olarak hesaplanabilmektedir. Emisyon seviyesine (SRMII deki L E) etki eden hususlar aşağıdakilerdir: Tren sınıfına bağlı temel emisyon verileri Üstyapı bb Bağlanı kesilmeleri m Sayfa 22

23 Şekil 28: Demiryolunu düzenleme penceresi SRMII Alıştırma 10: Demiryolu Parametreleri Exercise_10.cna isimli dosyayı açınız. Demiryolunun üstüne çift tıklayınız. Yeni sıralar ekleyiniz ve yeni kategori sınıfları seçiniz. Emisyon spektrasını kontrol ediniz. 8. Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Noktasal Kaynak Noktasal, çizgisel ve alan kaynaklar (yatay ve düşey) gibi genel kaynak türleri, pek çok gürültü kaynaklarını modellemek için kullanılmaktadır. Genel bir kaynağın emisyonu, Ses Gücü Seviyesi (Tek Sayı Oranı ya da spektra) ne bağlı olarak tanımlanmaktadır. Aşağıdaki örnekte, bir gürültü kaynağı tek sayı oranı yöntemiyle modellenmiştir: Akustik nesne özellikleri, nesne düzenleme penceresinde düzenlenmektedir. Düzenleme penceresi, fare imleci araç çubuğundan erişilebien mod düzenleme simgesi ile seçiliyken nesnenin üzerine sağ tıkla açılan içerik menüsüyle ya da düzenleme modunda iken üzerine çift tıkla açılabilmektedir. Örneğin bir kaynağın emisyonu frekansa bağlı olabilecek ses gücü seviyesi ile belirlenir, gerekli hallerde kaynağın yönelme yeteneği ile kombine edilebilir. Sayfa 23

24 Şekil 29: Noktasal kaynak düzenleme penceresi (fare imleci araç çubuğundan mod düzenleme simgesi ile seçiliyken nesnenin üzerine sağ tıkla açılan içerik menüsüyle; düzenleme modunda da üzerine çift tıkla erişilebilmektedir) 9. Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Çizgisel Kaynak Çizgisel kaynağın bulunduğu alanlar: Tesis içi sürüş yolları Borular Bina aydınlatması için kullanılan cam tuğla şeritleri Tek bir yönde giden diğer kaynaklar Bu konuda aşağıdaki üç husus göz önünde bulundurulmalıdır: a) Çizgisel kaynak, çalışma süresince bütün kaynak hattı boyunca gürültü yayar, örn. Boru kesiti Bütün hat boyunca çıkan ses gücü seviyesi: P WL Metre başına ses gücü seviyesi (uzunluğa bağlı ses gücü seviyesi): P WL P WL = P WL + 10 lg ( s ) s = çizgisel kaynağın uzunluğu b) Çizgisel kaynak, gürültünün etkin olduğu süre boyunca tam bir ses gücü seviyesiyle üzerinde araçların noktasal kaynaklar şeklinde hareket ettiği s sürüş mesafesine tekabül etmektedir. c) Çizgisel kaynak, P WL-PQ bir ses gücü seviyesiyle n sayıdaki aracın her birinin v hızıyla saatte gittiği s sürüş mesafesine tekabül etmektedir. Uzunluğa ilişkin ses gücü seviyesi (metre başına): P WL = P WL-PQ + 10 lg(n) - 10 lg(v ) - 30dB Bütün uzunluk için ses gücü seviyesi: P WL = P WL-PQ + 10 lg(n) + 10 lg (s) - 10 lg(v ) - 30dB Sayfa 24

25 Şekilk 30: Çizgisel Kaynak Giriş penceresi. Hareketli makineler 10. Kaynaklar Sanayi Gürültüsü: Alansal Kaynak Genellikle yeri tam olarak belirlenemeyen ses yayılımları, ses yayan alansal kaynak olarak girilmektedir. Aynı zamanda, zaman ortalaması göz önünde bulundurularak hareket halindeki noktasal kaynaklar da alansal kaynak olarak tanımlanabilir. Bu kaynağın bulunduğu örnekler ise: Sanayi tesisleri Yerleşim bölgeleri Bu konu ile ilgili aşağıdaki üç husus mevcuttur: a) Alansal kaynak gürültünün etkin olduğu süre boyunca tüm yüzeyde yayılan gürültüdür, örn. Havalandırma şaftı. Bütün alan için ses gücü seviyesi: P WL Metre kare başına ses gücü seviyesi (alana ilişkin ses gücü seviyesi): P WL P WL = P WL + 10 lg ( a ) a = alansal kaynağın yüzeyi b) Alansal kaynak, gürültünün etkin olduğu süre boyunca araçların kendi ses gücü seviyeleriyle üzerinde noktasal kaynaklar şeklinde hareket ettiği a yüzeyine tekabül etmektedir c) Alansal kaynak, P WL-PQ bir ses gücü seviyesiyle n sayıdaki aracın her birinin üzerinde hareket ettiği a yüzeyine tekabül etmektedir. Bütün alan için ses gücü seviyesi: P WL = P WL-PQ + 10 lg(n) Yüzeye ilişkin ses gücü seviyesi (metre kare başına): Sayfa 25

26 P WL = P WL-PQ + 10 lg(n) - 10 lg (a) Şekil 31: Düşey alan kaynak penceresi Alıştırma 11: Sanayi kaynaklarının modellenmesi Exercise_11.cna isimli dosyayı açınız. Binayı seçiniz ve sağ tıkla içerik menüsünü açınız. Edit Façades komutunu seçiniz. Ara yüze göz gezdiriniz. Yeni kaynaklar giriniz (örn. Düşey ve çizgisel kaynaklar) 3D özel görünümle sonuçları kontrol ediniz. Akustik veri giriniz ve hesaplama yapınız. 11. Nesne Ağacı (Hiyerarşik Olarak Yapılandırılmış Gruplar) Varyant düzenlemesi yardımıyla, farklı proje koşulları arasında kolaylıkla geçiş yapmak mümkündür. Varyantın işleyişi, bir projenin bariyerli ve bariyersiz olarak hesaplanması örneğiyle açıklanmıştır: Bir bariyer çiziniz. Tablolar Varyant kısmından bariyerli ve bariyersiz iki varyant belirleyiniz: "with ve "without" olarak. Sayfa 26

27 Şekil 32: Varyantlar penceresi Not: Örnekte İngilizce olduğu için with ve without ibareleri girilmiştir; ancak kendi belirlediğiniz herhangi bir ismi de girebilirsiniz: örn. bariyerli ve bariyersiz. Ayrıca varyantlar penceresinde üst kısımda bulunan Varyantı kullan ibaresinin de isim verdiğiniz bütün varyantlarda seçili olduğunu kontrol ediniz. Tablolar Grup kısmından grup tanımlamalarını açınız ve iki koşulu (varyantı) barrier isimli gruba artı (+) ve eksi (-) işaretleriyle aşağıdaki fotoğrafta göründüğü şekilde aktarınız. Şekil 33: Gruplar penceresi. Burada grup, ilgili varyanta aktarılmıştır. Varyantları CadnaA daki menü çubuğundan seçebilirsiniz. Varyant seçiminin sonucu katman üzerinde kontrol edilebilmektedir: Without barrier/bariyersiz With barrier/bariyerli Şekil 34: Oluşturulan varyantlar: bariyerli ve bariyersiz Sayfa 27

28 Alıştırma 12: Varyant Oluşturma Exercise_12.cna isimli dosyayı açınız. 4 m. yüksekliğinde iki yola parallel iki bariyer oluşturunuz (icabında alıştırma 7 yi gözden geçiriniz) Bariyerlerin ID sini kontrol ediniz. (örn. Barrier_1 ve Barrier_2) Tablolar Varyantlar a gidiniz. İki varyant oluşturunuz (Kısa isim kısmına örn. V01:Mevcut ve V02:Gelecek yazınız) Tablolar Grup a gidiniz. Gelecek ismini verdiğimiz varyanta bariyerleri aşağıdaki şekilde aktarınız: o İfade: Barr* o Mevcut var: - o Gelecek var: + Nesne Ağacı Nesne Ağacı, bir projedeki nesneleri hiyerarşik bir şekilde grup yapısında toplamaya yarayan ararçtır. Bu işlem, bizlere aşağıda görüldüğü üzere pek çok imkân sunmaktadır: Belirli bir gruba dâhil olan bütün kaynakların ses gücü seviyesinin hesaplanması (tek tek parçaların emisyonunun örneklemesi için) Mevcut alıcı kaynaklar için grup bazlı kısmi seviyelerin örneklenmesi Benzer sistemleri modellemek amacıyla grupları bütün altgruplarla kopyalama (örn. Soğutma kuleleri) Bu hiyerarşi Tablolar Nesne Ağacı Tanım kısmında tanımlanmıştır. Bir kök dizine (root) dayalı şekilde, hem gruplar hem de altgruplar paralel ya da düşey şekilde düzenlenebilmektedir. Şekil 35: Nesne Ağacı yapısı Üst menüdeki klasör simgesine tıklayarak gruplar oluşturulmaktadır. Her yeni grup, mevcut işaretlenmiş grubun altında oluşur. Üzerine çift tıklamayla da yeni grup açılıp kendisine yeni bir isim veriebilmektedir. Dâhili kodlama sayıları (seviye, alt-id) silindiğinde ya da başka yere taşındığında otomatik olarak değiştiğinden bunların değiştirilmemesi gerekmektedir. Sayfa 28

29 Şekil 36: Bir karayolunun doğru Nesne Ağacı klasörüne aktarılması Projedeki nesnelerin üzerine çift tıklayarak açılan düzenleme penceresinde, ID yazan kısmın yanında bulunan butona tıklayarak Nesne Ağacı açılabilmektedir.! olarak görünen karakter, daha sonraki karakterleri fark etmek için otomatik olarak kullanılan bir ayırma karakteridir. Nesne adı gibi daha başka eklemeler de yapılabilmektedir. Örnek: Şekil 37: ID nin önündeki dâhili kod Nesneleri aktarma işlemi gerçekleştikten sonra, nesneler Nesne Ağacı tanımlamasında aşağıdaki gibi görünmektedir: Sayfa 29

30 Şekil 38: Aktarılmış nesnelerin listesinin olduğu klasörler Alıştırma 13: Nesne Ağacıyla Varyant Oluşturma Exercise_13.cna isimli dosyayı açınız. Tablolar Nesne Ağacı Tanım kısmına gidiniz. Bariyerler isimli yeni bir klasör oluşturunuz. İlk bariyere çift tıklayınız. Nesne Ağacı butonuna tıklayınız ve bunu çift tıkla klasöre aktarınız. Aynı işlemi ikinci bariyer için de tekrarlayınız. Nesne Ağacını yeniden kontrol ediniz. Alıştırma 12 deki 7. adımı tekrarlayınız. 12. Veriyi içe/dışa aktarma CadnaA da pek çok veriyi içe aktarma imkânı bulunmaktadır. Aşağıdaki tablo, CadnaA ile veri transferi konusunda bazı referanslar sunmaktadır: Sayfa 30

31 Girdi format vektörü Girdi format ızgarası Rakamsal değerlerin girilmesi CadnaA-dosyaları (*.cna), Arc View (*.shp, *.asc), AtlasGis, Autocad-DXF, EDBS, MapInfo, NTF, Sicad, Slip, SOSI, Stratis, T- Mobile, Lima, SoundPlan, QSI Bitmap-, CMP-, PCX-, TIFF-dosyaları ve 40 taneye kadar ek format Excel, Access-, dbase ve Windows ile çalışan diğer veri tabanlarından veri aktarımı için Açık Veri Tabanı Bağlantıs (ODBC) arayüzü Örn. Tren sınıfları ve uçuş güzergâhı ile ilgili verilerin içe aktarılması için özel ASCII arayüzü. Çıktı formatları (Dışa aktarma) Ek seçenekler Autocad-DXF, ArcView, BitMap, Immis-Luft, Lima, Rich Text Format, Metin dosyaları (.txt), Ascii-Grid, NUPlot-Grid, Web-Bitmap, SET-T Graph (*.gdl) Diyagramın tüm tabloları ve rastgele seçilmiş bölmeleri, kopyala ve yapıştır yoluyla doğrudan geçici taşıma panosuna aktarılmaktadır. (Ctrl+c, Ctrl+v). CadnaA ya veri aktarımı sırasında da, modeli optimize etmek için çeşitli işlevler kullanılabilmektedir. Örneğin, içe aktarılacak veri dosyasında basit poligon çizgilerinden başka bir şey olmasa dahi bunları projeye bina aktarmak mümkündür. Diğer yandan, son derece detaylı olan eşyükseltiler, gürültü hesaplamasının gereklerine istinaden tek bir komut tıklamasıyla daha basit hale getirilebilmektedir. ArcView verisini içe aktarma ArcView dosya türüyle, şekil dosyaları içe aktarılabilmektedir. Bu dosyalar da ArcView ya da ArcInfo isimli yazılımlardan elde edilen CBS dosyalarıdır. Farklı uzantıya sahip; ancak isimleri aynı olan üç dosya oluşturulmaktadır: shp uzantılı dosyalar: İçinde nesnelerin coğrafi bilgisinin bulunduğu şekil dosyalarıdır. dbf uzantılı dosyalar: nesne yüksekliği, bir karayolu sayımı, genişlik ya da ses emisyon değerleri gibi nesne parametrelerinin içinde bulunduğu veri tabanı dosyalarıdır. shx uzantılı dosyalar ise dizin dosyalarıdır. Veriyi içe aktarma kısmında bu dosyaların tek bir klasör içinde toplanması gerekmektedir. CadnaA, şekil dosyalarını içe ve dışa aktarabilmektedir ve bunu yaparken DXF dosyalarında olduğu gibi nesneleri katman özelliğine göre ayırmaktadır. Eşit ses düzeyi çizgi ve alanları ve hesaplanan alıcı noktasal ızgarası da dışa aktarılabilmektedir. Sayfa 31

32 Şekil 39: Bina katmanını ArcView (shp) formatında içe aktarma Dosya Dosya Al kısmına gidiniz ve içe aktarılacak veri dosyalarını ve tür kısmından ArcView seçiniz. Aç butonuna basmadan önce pencerenin sağ alt kısmında bulunan Seçenekler kısmına tıklayıp ilgili nesne türünün karşısına ilgili dosya(lar)nın isim(ler)ini (.shp) uzantısı olmadan nesne katmanı olacak şekilde sonuna * (yıldız) işareti koyunuz. Birden fazla veri içe aktarımı konusunda farklı dosya isimleri seçebilirsiniz (aşağıya bakınız). Şekil 40: shp dosyasını içe aktarma filtresi Sayfa 32

33 Eğer bütün parametreler otomatik olarak aktarılmazsa, bilinmeyen memo değişkeni özellikle seçeneğini kullanınız. Veri içe aktarıldıktan sonra bütün bilinmeyen öznitelikler aktarılan nesnenin not penceresinde listelenmiş halde olacaktır. Şekil 41: İçe aktarılan bir nesnenin not penceresi Aktarma yoluyla bu isimler CadnaA da kullanılan özniteliklere uyarlanabilmektedir. Örnek: Şekil dosyasında, DTV (günlük trafik sayımı) özniteliğinin adı PKW_AT olarak geçmektedir. Bunun aktarımı aşağıdaki fotoğrafta görüldüğü şekildedir. Şekil 42: shp içe aktarım filtresi. Özellikleri dönüştür penceresi İçe aktarımdan sonra PKW_AT özniteliğinin değeri, veri giriş alanına Counts MDTD olarak yazılmaktadır. Farklı aktarımları bir arada yapmak için aynı alanda her birini alt alta girmeniz yeterli olacaktır. Sayfa 33

34 Alıştırma 14: shp formatında veriyi içe aktarma Exercise_14.cna isimli dosyayı açınız. Dosya Dosya Al kısmına gidiniz. Açılan pencerede Arcview formatını seçiniz. Exercise_14 isimli klasöre gidiniz ve üç adet shp dosyasını seçiniz. Sağ alttaki Seçenekler kısmından açılan pencerede ilgili nesne türüne dosya adını sonuna * (yıldız) koyacak şekilde yazınız. Tamam ve Aç butonlarına tıklayınız. Modeli kontrol ediniz. 13. Birden fazla nesnenin düzenlenmesi Birden fazla nesnenin düzenlenmesi için, ekranda boş yere sağ tıkla içerik menüsünden erişilebilen nesneleri değiştir menüsü kullanılabilmektedir. Bu metinde bununla ilgili işlemin nasıl yapılacağı aşağıda açıklanmıştır. Birden fazla nesnenin silinmesi ya da özniteliklerinin değiştirilmesi gibi eylemler ilgili diğer konular için lütfen CadnaA kullanım klavuzuna bakınız. Temel olarak, nesneleri değiştir menüsünden, değiştirilecek nesne türlerine ve uygulanacak eylemlere ulaşmak mümkündür. Şekil 43: Nesneleri Değiştir Penceresi Sayfa 34

35 Aralık ve aktivasyon Nesneleri değiştir menüsü, kullanıcılara bir aralık seçme imkânı sunmaktadır. Bu işlem; menü arkaplan yerine, bir nesnenin üzerine sağ tıklayıp açıldığında çalışmaktadır. Daha sonra poligonun içinde, dışında ya da sınırda olan nesnelerin yapılacak eylemden etkilenip etkilenmeyeceği belirlenebilmektedir. Ayrıca, açılan pencerede aktivasyon kısmı da bulunmaktadır. Bu özellik ilk olarak eylemlerin yalnızca etkin ya da devre dışı nesnelerle sınırlandırılmasına imkân vermektedir. Ayrıca, açılan listede karşımıza çıkan Nesne Ağacı ndaki belirli bir grubu seçme olanağı da mevcuttur ve bu da iyi yapılandırılmış projeler için son derece kullanışlı bir durum teşkil etmektedir. Alıştırma 15: Bina değerlendirme simgeleri oluşturma Exercise_15.cna isimli dosyayı açınız. Boşluğa fare ile sağ tıklayınız. Nesneleri değiştir seçeneğine tıklayınız. Eylem olarak Bina Değerlendirmesi Oluşturu seçiniz. Nesnelerden Binayı seçiniz. Tamam a tıklayınız. Açılan pencerede Tümü nü seçiniz. 14. Öznitelikleri kullanarak nesnelerin görünümünü değiştirme Nesnelerin görünümü (renk, genişlik, tür) her bir proje için ayrı ayrı belirlenebilmektedir. Ayrıca, çizgi ve dolguların renkleri formüllerle tanımlanabilmektedir. Örnek: Binaları yüksekliklerine göre renklendirme. Bu işlemi, renkler için formül kısmına HA özniteliğini girerek basit bir şekilde gerçekleştirmek mümkündür. Şekil 44: Menü Seçenekler Görünüm Renk Mevcut ızgara renkleri ya da bir renk paletinden seçilen renkler kullanılabilmektedir. Sayfa 35

36 Alıştırma 16: Trafiğe bağlı olarak karayollarının renklendirilmesi Exercise_16.cna isimli dosyayı açınız. Seçenekler Görünüme gidiniz. Yolu seçiniz ve Renk Doldur seçeneğine tıklayınız. Açılan pencerede Renk için Formül kullan kısmını seçiniz. DTV yazınız. Değişiklikleri uygulayınız. 15. Koşullar ve formüller Kısıtlayıcı kriter olarak rakamsal ifadeler için bir koşul girilebilmektedir. İşlem, ancak bu koşul yerine getirilirse gerçekleşmektedir (ifade 0). Alıştırma 17: Mesken binaların üzerinde bina değerlendirme simgeleri oluşturma Exercise_17.cna isimli dosyayı açınız. Boşluğa fare ile sağ tıklayınız. Nesneleri değiştir seçeneğine tıklayınız. Eylem olarak Bina Değerlendirmesi Oluşturu seçiniz. Nesnelerden Binayı seçiniz. Koşul alanına tıklayıp WG_NUM==1 yazınız. Tamam a tıklayınız. Açılan pencerede Tümü nü seçiniz. Birden fazla koşul durumunda bu koşullar, mantık işleçleri ile kombine edilebilmektedir. Yazılım dilinde VE bağlacını kullanmak için, ekil koşullar * karakteriyle birbirine bağlanmaktadır. Bu örnekte, 1. Poligon noktaları 3 m den yüksek, yüzey alanları 50 m² den geniş olan binaların nasıl seçilebileceğini görebilirsiniz. Bunun için de aşağıdaki formülü kullanılabilirsiniz: (PO_HREL_P1>3)*(PO_AREA>50) 16. Dizi işlemler kullanarak düzenleme Etkin bir şekilde öznitelikleri (ID/BEZ gibi) değiştirmek amacıyla karmaşık arama ve ikame ölçütleri kullanılabilmektedir. Bu dizi işlemler, tabloları değiştirirken ve aynı zamanda nesneleri değiştir kısmındaki özniteliği değiştir eylemini seçtiğimizde de kullanılabilmektedir. Aranmış dizileri farklı tanımlamalarla de ikame etmek mümkündür. İlk olarak, bir dizi araması gerçekleştirilebilir (örn. her şeyi ara anlamına gelen * işaretiyle arama yapılabilir). İkame işlemi için ise aşağıdaki karakterler faydalı olacaktır: \1 tüm karakter dizisi \2 ilk köşeli ayraçtaki karakter dizisi Sayfa 36

37 \n n kadar köşeli ayraçtaki karakter dizisi # otomatik numaralandırma için karakter Örnek: Mevcut karakterler: Main_01 Şunları arayınız: (*)_(*) (Mainroad/Ana yol) ilk bağlayıcı karakter dizisi, (_01) ise ikinci bağlayıcı karakter dizisi olsun İkame edilen: Sonuç \1 Main_01 \2road_\3 road_## Mainroad_01 İki basamaklı sayılarla otomatik sayılandırma 17. Not penceresinin ileri düzey kullanımı CadnaA daki nesnelerin, mevcut özniteliklerin ötesine geçen bütün verilerin depolandığı ve her düzenleme penceresinde i harfi ile gösterilen bir not penceresi bulunmaktadır. Bu verileri girmek için çeşitli yollar mevcuttur: 2 Elle girme 3 Nesneleri değiştir Eylem: Özniteliği değiştir (MEMOTXTVAR) 4 İçeri veri aktarma (ODBC) MEMO özniteliğiyle memo değişkenlerine erişim (Örnek: MEMO_Flats ile birlikte Flats (daireler) memo değişkeninde depolanan değerler kullanılabilmektedir). Sayfa 37

38 Alıştırma 18: Çakışan binaların renklendirilmesi Exercise_18.cna isimli dosyayı açınız. Boşluğa fare ile sağ tıklayınız. Nesneleri değiştir seçeneğine tıklayınız. Eylem olarak Özniteliği değiştiri seçiniz. Nesnelerden Binayı seçiniz ve Tamam a tıklayınız. Açılan pencerede Öznitelik: MEMOTXTVAR Metin değişkeni: cakisma Aritmetik Yeni değer: HB_LP1>55 Tamam a tıklayınız ve açılan pencerede Tümü ne tıklayınız. Not penceresini kontrol ediniz. Seçenekler Görünüme gidiniz. Binayı seçiniz. Renk Doldur Renklendirme için şu formülü kullanınız: MEMO_Cakisma Tamam a tıklayınız. 18. İleri düzey proje organizasyonu Proje organizasyonu konusu için, CadnaA da gruplar ile Nesne Ağacı arasından seçim yapabilirsiniz. Nesne Ağacı daha esnek yapıda bir seçenek sunduğu için, bu klavuz gruplardan ziyade Nesne Ağacı seçeneğine yoğunlaşmıştır. Varyant oluşturmak için gruplar kadar Nesne Ağacı da kulanılmaktadır. Burada CadnaA SET ile oluşturulan bir soğutma kulesi örneği kullanılmıştır. Kule karmaşık bir yapıya sahip olduğundan, bunun organizasyonu için bir sistem oluşturulmalıdır. Temelde bütün projeler Nesne Ağacı ile alt gruplara bölünebilmektedir. Farklı yol türleri ya da bir sanayi modelinin çeşitli parçaları için veya bütün bir sanayi tesisini verimli bir şekilde alt gruplara ayırmak için hiyerarşik grup oluşturmak mümkündür. Unutmayınız ki Nesne Ağacını kullanmak için CadnaA SET e ihtiyacınız bulunmamaktadır. Başlangıç noktamız, kendisi için Nesne Ağacı oluşturulacak olan mevcut bir soğutma kulesi olacaktır. Bu soğutucunun ses çıkaran motor, dişli tertibatı vb. gibi her bir parçası için bir grup, bariyerleme etkisi yaratan unsurları için bir grup oluşturma yoluna gideceğiz; çünkü bu şekilde yapılandırma ileri safhalarda tekli parçaları daha kolay değiştirme imkânı sunacaktır. Nesne Ağacı nda yeni grupları klasör simgesi ile oluşturulabilirsiniz ve oluşturduğunuz her grup seçili klasörün altında görünmektedir. Klasörlerin aynı hiyerarşinin içerisinde yerini değiştirmek için aynı pencerede bulunan ok butonlarını kullanabilirsiniz. Sayfa 38

39 Şekil 45: Nesne Ağacı Farklı nesneleri Nesne Ağacı ile birbirine bağlamak için bu nesnelerin düzenleme penceresini açınız. Açılan pencerede Nesne Ağacı butonuna tıklayarak (aşağıdaki şekilde belirtildiği gibi) ilgili nesnenin Ağaç taki ilgili grubunu seçmeniz mümkündür. Diğer şekilde, isterseniz bu işlemi Nesneleri Değiştir Özelliği Değiştir Öznitelik (ID) işlemi ile toplu şekilde ilgili kategorideki bütün nesneleri değiştirebilirsiniz. Şekilde 46: Atama Butonu Mevcut bir sistemin ikinci bir kopyasını çıkarma CadnaA da teknik bir sistemin bir bütün halinde ikinci bir kopyası çıkarılabilmekte ve Nesne Ağacı olmadan projede tekrardan kullanılabilmektedir. Kopyalanmak istenen nesneleri kapalı bir poligon içerisine alıp içeriğini de nesneleri değiştir menüsü ile kopyalamak mümkündür. Bu eylem Sayfa 39

40 sonunda tekli parçaların aynı ID lere sahip olduğu iki sistem (örn. soğutma kuleleri) karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple, iki kopya halinde olan nesnelerden bir tanesinin ID sinin değiştirilmesi gerekmekte ve bunları tek tek yapmak çok meşakkatli bir çalışma anlamına gelmektedir. Ancak Nesne Ağacı ile bu çalışma çok daha rahat bir şekilde yapılabilmektedir. Nesne Ağacı ndaki bütün bir parça halinde olan soğutma kulesini seçtikten sonra, aşağıdaki şekilde de görüldüğü üzere kopyala & yapıştır butonlarıyla yeni bir soğutma kulesi daha eklenebilmektedir. Burada ikinci kopyası çıkarılmış soğutma kulesinin nesnelerinin ID sine Nesne Ağacı ndaki konumuna bağlı olarak benzersiz bir ön ek atanır; böylelikle yeni soğutma kulesinin adı örneğin Cooling Tower 2 olarak karşımıza çıkmaktadır. Şekil 47: Nesne Ağacı nda klasörlerin kopyalanması Yeni oluşturulan soğutma kulelerinin biçimi, girişi yapılırken Dönüştür butonuyla değiştirilebimektedir; bu işlem seçili grup için ileride de nesneleri değiştir menüsünden yapılabilmektedir. Bu şekilde, benzersiz bir ID ye sahip ve istediğiniz şekilde konumlandırabileceğiniz büyük çapta aynı nesne gruplarının hızlı bir şekilde oluşturulması mümkündür. IP Şekil 48: Tekli unsurlardan ortaya çıkan karmaşık bir sistem Daha büyük projelerde tekli Nesne Ağacı seviyelerini kullanma Nesne Ağacı nın içerisine verilerin doğrudan içe aktarımı mümkündür. Bu özellik, büyük projelerde karmaşık grupların yeniden kullanımını önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır. Bu örnekte, Sayfa 40

41 farklı konumlara yerleştirilmesi gereken bazı soğutma kulelerinin bulunduğu bir sanayi tesisine ait mevcut proje temel alınmıştır. Soğutma kulelerinin (ya da en azından kulelerin bir noktasının) mekansal konumunun biliniyor olması gerekmektedir. Ayrıca, aynı soğutma kulesinin ayrı bir dosyadaki konumunun da biliniyor olması gerekmektedir. Genel bir görünüm için ikinci konumun x=0 ve y=0 koordinatlarında olması faydalı olacaktır. İlk başta sanayi projesi açıldığında bir Nesne Ağacı ile yapılandırılması gerekmektedir. Nesne Ağacı penceresinde, altında soğutma kulesinin görüneceği konum seçilmekte ve sonrasında aşağıdaki şekilde göründüğü üzere ilgili butonla içe aktarma işlemi gerçekleştirilmektedir. Kısmi Seviye Analizi Şekil 49: Nesne Ağacı nın içine aktarma Nesne Ağacının en büyük avantajlarından biri de şimdi hiyerarşik bir şekilde gerçekleştirilebilen karmaşık kısmı seviye analizidir. Tablolar Nesne Ağacı Kısmi Düzey yoluyla ilgili listeye ulaşmak mümkündür. Buradaki avantaj, normal kısmi seviyeleriyle karşılaştırıldığunda anında görülebilmektedir: bu tablo sadece tek tek ses kaynaklarının gürültüye olan katkısını değil; aynı zamanda Nesne Ağacı ndaki her bir grubun da gürültüye olan katkısını göstermektedir. Bu örnekte soğutma kulelerinin emme aralıklarının (burada özellikle B aralığı) konuyla en fazla ilgili olan nesneler olduğu anında fark edilmektedir. Sayfa 41

42 Şekil 50: Kısmi Seviye Analizi 19. Izgara aritmetikleri ve renk paletleri Izgara aritmetiğinin yardımıyla çeşitli depolanmış ızgaralarla hesaplama yapmak mümkündür. Örneğin, yansıma, bariyerleme ya da üçgenleme ile ortaya çıkan etkiler, bu aritmetik işlev sayesinde görüntülenebilmektedir. Prosedür: Farklı ızgaraları hesaplayınız ve her birini ayrı isimle kaydediniz. Aritmetik pencereyi açınız (Menü Izgara Aritmetik ) ve ızgarayı (R1 den R6 ya kadar) bir değişkene atayınız. Şekil 51: Izgara Aritmetiği penceresi Sayfa 42

43 Yeni bir ızgara için formül giriniz (örn. r2-r1) Tamam a tıkladıktan sonra yeni ızgara görüntülenecektir. Örnek: Bir yan bariyerdeki yansımanın katkısı Bariyerli Bariyersiz Her iki ızgara da birbirinden çıkarılmış ve renk sınıfları yeni ızgara değerlerine adapte edilmiştir (bkz. Lejand). Bariyerleme ve yansımadan son derece etkilenen alanları görebilirsiniz. r1 r2 r2-r1 Alıştırma 20: Izgara Artimetikleri Exercise_20.cna isimli dosyayı açınız. Menü Izgara Aritmetik e gidiniz ve R1 satırına Original_grid.cnr dosyasını yükleyiniz. 2. Adımı izleyerek bu kez R2 satırına Grid_barrier.cnr isimli dosyayı yükleyiniz. R1-R2 olarak yeni bir ızgara oluşturunuz. Menü Izgara Görünüm e gidiniz İlk değerlendirme parametresinin sağındaki klasöre tıklayınız. Yeni bir renk paleti seçiniz. 20. Çizim Tasarımcısı ile Grafiksel Sunum Çizim Tasarımcısı, CadnaA nın içerisinde, gürültü haritalarını yazdırmak için geliştirilmiş standart bir araçtır. Çizim Tasarımcısı nda, proje alanını parselleme amacıyla yatay (x) ve düşey (y) Sayfa 43

44 konteynırlar kullanılmaktadır. Bu konteynırların içinde plan, 3 boyutlu hücreler, metin hücreler, simge hücreleri, bit eşlem hücreleri, lejand hücreleri ile birlikte boş hücreler bulunmaktadır. Şekil 52: Çizim Tasarımcısı Her çizim tasarımı şablon olarak kaydedilip daha sonra kullanılabilmektedir. Bir şablon yüklendiğinde, içinde bilgi bulunan her bir hücreyi düzenlemek mümkündür. Plan hücrelerini düzenleme Hem yazdırma aralığı hem de plan hücrelerinin ölçeği Çizim Tasarımcısı nda değiştirilebilmektedir. (Plan hücresi plan). Sınırlar ve mevcut pencerenin yanı sıra kesit ve düşey ızgaralar da görüntülenebilmektedir. ID si üzerinden istenen kesit ve düşey ızgara seçilmektedir. Sayfa 44

45 Yazdırma aralığı seçimi: Şekil 53: Yazdırma aralığını seçme Yazdırma aralığı örnekleri: Sınırlar Pencere Kesit Sayfa 45

46 Düşey ızgara Düşey ızgaralar aynı zamanda ızgara adı yoluyla da tahsis edilebilmektedir. Lütfen bkz. Raster, aşırı örnekleme (Izgara Görünüm Raster Aşırı Örnekleme). Raster aşırı örnekleme çok yüksek çıkarsa, grafiksel performansın gösterim için artık yeterli olmadığı sonucu çıkarılabilir. 3B Görünüm Şekil 54: Düşey ızgara ekleme 3 Boyutlu görünüm, çizim tasarımcısında da görüntülenebilmektedir ( - simgesi). Görüş hattı, planda yardımcı poligonlar vasıtasıyla önceden tanımlanabilmekte ve daha sonra 3 Boyutlu hücrede seçilebilmektedir (3B-KAMERA). İki farklı görüş hattına sahip 3B planı: Şekil 55: 3B Kamera Seçimi Sayfa 46

47 Şekil 56: 3B Görünümlü Çizim Tasarımcısı Alıştırma 21: Çizim Tasarımı Exercise_21.cna isimli dosyayı açınız. Dosya Çizimi Yazdır Çizim Tasarımcısı nı seçiniz. Training.cnp isimli şablonu yükleyiniz. Bazı hücreleri düzenleyiniz. 21. Sonuç Tablosu yoluyla genel bakış Sonuç tablosu yardımıyla, alıcı seviyeleri, cephe noktaları ve diğer tek tek tanımlanmış parametreleri görüntülemek ve bunların çıktısını almak mümkündür. Sayfa 47

48 Şekil 57: Farklı varyantların değerlerini gösteren sonuç tablosu Alıştırma 22: Sonuç Tablosu Exercise_22.cna isimli dosyayı açınız. Tablolar Sonuç Tablosu na gidiniz. Öncelikle Düzenle ve sonra Aç a tıklayınız. Training.cnt isimli şablonu yükleyiniz. Tabloyu kontrol ediniz. 22. Protokol aracılığıyla sonuç incelemesi Hesaplama, protokol penceresinden kontrol edilebilmektedir. Protokol, her alıcı noktasındaki geçici hesaplama sonuçlarının kaydedildiği bir metin dosyasıdır. Bu dosya aracılığıyla her bir kaynak alıcı kombinasyonu için herhangi bir azaltım etkenini izlemek mümkün hale gelmektedir. Şekil 58: Protokol önizlemesi Sayfa 48

49 Alıştırma 23: Protokol Exercise_23.cna isimli dosyayı açınız. Menü Hesaplama Protokol e gidiniz. Varsayılan şablonu seçiniz. Hesaplamayı gerçekleştiriniz. Sonra tekrardan Menü Hesaplama Protokol e gidiniz. Yazdır Önizleme yi seçiniz. Azaltım faktörlerini kontrol ediniz. 23. GoogleEarth ile bağlantı Dosya Dosya gönder kısmında açılan pencere aracılığıyla bina, yol vb. nesnelerin geometrisini GoogleEarth (*,.kml) e aktarmak mümkündür. Açılan penceredeki Seçenekler butonuyla çeşitli özelliklere erişme imkânı mevcuttur. Şekil 59: GoogleEarth e aktarma seçenekleri Sayfa 49

50 Alıştırma 24: GoogleEarth e aktarma Exercise_24.cna isimli dosyayı açınız. Menü Dosya Dosya Gönder e gidiniz. GoogleEarth formatını seçiniz. Seçeneklere gidip 3B Nesneleri etkinleştiriniz. Tamam a tıklayınız. Şimdi CadnaA da bir binanın yüksekliğini değiştiriniz ve 3 Boyutlu Görünüm de tekra kontrol ediniz. Menü çubuğundaki GoogleEarth simgesi ile GoogleEarth programı açık iken 2. adımı takip etmeksizin doğrudan veriyi dışa aktarabilirsiniz. 24. Bina Gürültü Haritaları Bina cephelerindeki seviyeleri hesaplamak için, elle ya da otomatik olarak buraya bina değerlendirme simgeleri girmek mümkündür: a) Araç kutusundaki simgeyi kullanarak bir bina için elle girme. b) Bütün mesken binalar için nesneleri değiştir ile: eylem: bina değerendirmesi oluştur. Alıcının zeminden yüksekliğini giriniz (AB Çevresel Gürültü Direktifi ne göre bina başına bir seviye): 4m Sayfa 50

51 Cephe noktalarının dağılımını uygulayınız (örn. Alman standartları VBEB uyarınca): Ortalama alma yöntemi: enerjik ya da maksimum düzey olarak bina değerlendirme değeri 25. Hızlandırma teknikleri Aşağıdaki yöntem yoluyla hesaplama zamanı kısaltılabilir. Belirsizliklerin bağıl artışı DIN ye göre değerlendirilebilir. Maksimum hata (db) Maksimum arama yarıçapı (m) Izgara ara değerlemesi Projeksiyon ve Yansıma (alıcı ve kaynak için arama yarıçapı dâhil) Şekil 60: Hızlandırma Teknikleri Bir hesaplama programının doğruluğunun kalite kontrol yöntemi: Bütün hesaplama alanında (en az 20 tane) birçok imisyon noktaları istatistiksel olarak dağıtılmıştır. Bu noktalar, bir referans yapılandırması (herhangi bir hızlandırma tekniği olmadan) ve hesaplamayı hızlandırmak için kullandığımız mevcut yapılandırma ile her seferinde farklı bir yapılandırma kullanılarak iki kez hesaplanır. Tespit edilen farklar ortalama değer ve standart sapma göz önünde bulundurularak değerlendirilmektedir. Bu hesaplamalar arasındaki fark istatistiksel olarak ortalama değer ve standart sapma şeklinde değerlendirilerek aynı zamanda belirsizliği ortaya koyabilmek için iki adet yüzdelik değer (%90 ve %10) hesaplanır. Sayfa 51

52 Şekil 61: QSI İstatistiksel Analiz penceresi Alıştırma 25: Hızlandırma tekniklerinin etkisi Exercise_25.cna isimli dosyayı açınız. Tablolar Çeşitli QSI-Istatistik Analiz kısmına gidiniz. Yeni alıcılar oluştur kısmını seçip Numara kısmına 100 giriniz. Referans Konfigürasyon: kullanıcı tanımlı olarak seçili olmalıdır. Sonra Varsayılanı Kopyala ya tıklayınız. Hesaplamayı gerçekleştiriniz ve sonuç raporunu Word dosyasına aktarınız. 26. Bölme oluşturma ve dağıtılmış hesaplama Program Kontrollü Bölümleme İşlemi (PCSP) teknolojisi ile CadnaA, geniş çaplı bütün bir şehri ya da büyük alanlar gibi projeleri işleme alabilmektedir. Kullanıcı tanımlı bölmeler, program kontrollü bölümleme işlemi sayesinde art arda yüklenebilmektedir. PCSP, hesaplama sürecini organize edip kontrol etmektedir. Bu hesaplamalar aynı anda bir ağdaki çeşitli bilgisayarlarda da gerçekleştirilebilmektedir. Çoklu işlemciler sayesinde, bölmeler kişisel bir bilgisayarın çok çekirdekli işlemcilerinde tek tek aynı anda hesaplanabilmektedir. Bununla ilgili prosedür ise şu şekilde işlemektedir: Hesaplama alanı 64 bölmeye ayrılır (PART/BÖLME:001 den PART/BÖLME:64 e kadar) Sayfa 52

53 IN klasörünün içerisindeki xxx.cna + xxx.cna.part dosyaları Yığın hesaplamasını başlatma Hesaplama gidişatını kontrol etmek için IN klasöründeki kaynağı açınız ce Ctrl + 1 tuşlarına aynı anda basınız. (Kırmızı = hesaplanmamış, yeşil = hesaplanmış ve mavi = hesaplama işlemi devam ediyor) Sayfa 53

54 Hesaplama işleminden sonra OUT klasöründe aşağıdaki dosyalar belirecektir: xxx.cna.001.cna - xxx.cna.064.cna dosyaları ayrıca xxx.cna ve xxx.cna.part isimli özgün dosyalar OUT klasörü xxx.cna kaynak dosyasını açınız ve PCSP bölmelerini yükleyiniz: Sonucu farklı bir isim altında kaydediniz. Bölmeler ayrıca da yüklenebilmektedir (ızgara aç). Alıştırma 26: Yığın hesaplama Exercise_26.cna isimli dosyayı açınız. Tablolar Çeşitli PCSP PCSP Dizisi Oluştur a gidiniz. 500 x 500 m lik bölmeler oluşturunuz. Dosyayı / IN isimli yığın klasörüne kaydediniz. Yığın hesaplamasını başlatınız. Süreci Hesaplama PCSP PCSP Dizilerini Yenile den control ediniz. Hesaplanan haritayı açınız ve Tablolar Çeşitli PCSP PCSP Dizisi Yükle ye gidiniz. 27. Etki analizi ve maruziyet değerlendirmesi Sayfa 54

55 Nesne Taraması, tek bir sınıfın içindeki bütün nesnelere, rastegele seçilmiş ya da hesaplanarak elde edilmiş olan bir sayısal öznitelik değeri eklemek için gayet faydalı bir çözüm sunmaktadır. (Izgara Nesne Taraması ). Elde edilen öznitelikler kendilerine has değerler olabilir, tablolarda toplanabilir, kapalı poligon şeklindeki nesnelere yüzeysel bir şekilde aktarılabilir ya da ızgara olarak gösterilebilir. Ayrıca, iki tarama işlemini paralel olarak yapmak mümkündür. Nesne taraması, gürültüye maruz kalan insan sayısını hesaplama amacıyla kullanılmadan önce, farklı türdeki toplama işlemleri basit örneklerle aşağıda açıklanmıştır. Sayfa 55

56 Gürültüden rahatsız olan insan sayısının belirlenmesi Herbir Gürültü seviyesi aralığında bulunan sakinlerin toplm sayısı : Her bir cephe alıcı noktasına tahsis edilen sakin sayısının bir tabloda toplanması Şekil 62: Her bir cephe alıcı noktasına tahsis edilen sakin sayısının bir tabloda toplanması Formül: iif((int_lo<=lp1)*(lp1<int_hi)*(lp1>-87), FAC_EINW_v, 0) topla Cephedeki değer (LP1) belirli bir gürültü aralığındaysa (int_lo, int_hi) ve eğer cephedeki değer -87 db den yüksek ise (hesaplanmamış seviyeler göz önüne alınmaz), bir cephe noktasına tahsis edilmiş sakin sayısı (FAC_EINW_v) toplanmaktadır. Şekil 63: Sonuç Tablosu Gürültü seviyesi aynı aralıkta bulunan alanların belirlenmesi Gürültü aralıklarına bağlı olarak bütün ızgara noktalarının (düşey x yatay) toplanmasıdır. Buradaki değerler m 2 ile ifade edilmektedir; çünkü km 2 ile ifade edilse değerler çok küçük çıkacaktır. Sayfa 56

57 Bir alan içerisinde gürültüden rahatsız olan insan sayısının toplanması Belirli bir zaman aralığında (örn. L DEN_60_65) her bir cephe noktasına tahsis edilmiş sakin sayısı, birbirinden bağımsız her bir bina için tek tek toplanabilmekte ve daha sonra çıkan bu değerler, binaları renklendirmek için kullanılabilmektedir. Binanın cephesindeki alıcıların (Nesne Taraması nı gerçekleştirmek için kullanılan nesne türünün) bina dışında olması sebebiyle, değerlerin bina değerlendirmesinin not penceresinde toplanması gerekmektedir. İkinci bir Nesne Taraması nda bu değerler binaların kendi not pencerelerine aktarılmaktadır. 1. Her bir gürültü seviyesi aralığı için her bir cephe alıcısına tahsis edilen sakin sayısı, bağımsız bir şekilde, bina değerlendirme simgelerinin not penceresine yeni bir metin değişkeni uygulayarak toplanmaktadır. 2. Daha sonra, bu değerler bina değerlendirme not penceresinden bina not penceresine kopyalanmaktadır. Sayfa 57

58 3. Sonuç: Farklı aralıklar için Nesne Taraması işleminin tekrarlanmasından sonra farklı sayıda rahatsız olan kişi sayıları karşımıza çıkmaktadır. 4. Not penceresi değişkenleri (LDEN /LN ) alan, ev ve diğer nesneleri renklendirmek için artık kullanılabilir. Gürültüden rahatsız olan kişi sayısının bir ızgaraya toplanması Eğer gürültüden rahatsız olan kişi sayısı renkli bir ızgara ile gösterilmek isteniyorsa, ilk olarak Nesne Taraması nı gerçekleştirmeden önce boş bir ızgaranın hesaplanması gerekmektedir. Sayfa 58

59 Nesne Tarama: 100 m. Aralıklı bir ızgarada toplanmış 65 ile 70 db (A) arasında cephe seviyelerinde (LP1) gürültüden rahatsız olan sakin sayısı (FAC_EINW_V). Şekil 63: farklı Cephelerde tesbit edilen gürültü seviyelerinde rahatsız olan sakin sayısı Sonuçlar: b) Izgara: 100x100 m. aralıklı alıcı b) ızgara interpolasyonlu (10x) Sayfa 59

60 28. Eylem planlama, çakışma haritaları ve sıcak nokta analizi Çakışma Haritaları Çakışma haritaları, Çakışma Haritası Hesaplama işlevi kullanılarak kolaylıkla çıkarılabilmektedir. Şekil 64: Çakışma Haritası Hesaplama penceresi Sıcak Nokta Analizi Amaç: Binalara, alanlara (örn. Yol kesiti) ve raster ızgaralara ilişkin gürültü endeksinin (burada: hesaplanan gürültü değerinin) görüntülenmesi. Binalara ilişkin Bir cephe noktasına tahsis edilen sakin sayısı için Nesne Taraması ile birlikte (L GAG ve L GECE için) gürültü değerinin hesaplanması ve bina değerlendirme (HB) not penceresine bu değerleri yazma Gürültü değerlerini Nesne Tarama ile bina değerlendirme (HB) not penceresinden bina not penceresine kopyalama Hesaplanan gürültü değerlerine bağlı olarak binaların renklendirilmesi Alanlara (örn. yol kesitleri) ve raster ızgaralara ilişkin Alan (örn. paralel nesnelerle) oluşturma ve bir ızgara hazırlama (boş ızgara) Bir cephe noktasına tahsis edilen sakin sayısı için Nesne Taraması ile birlikte (L GAG ve L GECE için) gürültü değerinin hesaplanması ve oluşturulan alanların not penceresine bu değerleri doğrudan yazma Hesaplanan gürültü değerlerine bağlı olarak alan ve ızgaraların renklendirilmesi Hesaplanan gürültü değerleri ve renklendirilmiş binalar Sayfa 60