Kanlıca Mantarı: Lactarius salmonicolor (Melki mantarı olarak ta adlandırılır) Şapka Büyüklüğü 5-15 cm kadardır. Mantar gençken ortası hafifçe

Transkript

1 Kanlıca Mantarı: Lactarius salmonicolor (Melki mantarı olarak ta adlandırılır) Şapka Büyüklüğü 5-15 cm kadardır. Mantar gençken ortası hafifçe çukurdur, kenarı içeri kıvrıktır, büyüdükçe ortası daha da çukurlaşarak hemen hemen huni şekline döner. Renk turuncudur, açık sarıdan erik sarısına kadar değişir, kenarda 1 milimetre genişlikte halka halinde açık parlak sarıdır ve belirgindir. Genel görünüşle turuncu ve sarıdan ibaret halkalıdır. Yeşil renklenme yoktur.

2

3

4 Lameller Başlangıçta kırmızımtırak sarı beyaz, daha sonra açık portakal rengi tonundadır. Sapa doğru kıvrımlı şekil alır, sap üzerinde birazcık devam eder. Sap 3-6,5 cm boyunda 0,8-2,5 cm kalınlığında, silindir şeklindedir. Renk bakımından portakal sarısı, dip kısmında kırmızımtırak sarı beyaz, yukarı kısmında şarap kırmızısı turuncudur. Sapın etli kısmı kırmızı-pembedir ve koparıldığında turuncu renkte bir sıvı çıkarır. Gençken içi dolguludur, daha sonra şapkaya kadar olan alt kısımda boşlukludur.

5

6

7 Etli Kısım Kırmızımtırak sarı beyaz renkli, meyve kokulu ve yumuşak, sünger gibidir. Spor İzi Parlak kırmızımtırak sarı, tunç rengindedir. Yetişme Yeri ve Zamanı Çam altlarında ve çam ormanı açıklıklarında, çayırlıklarda, Avrupa'da yapraklı ağaç ormanlarında, ilkbahar ve sonbaharda yağmurlardan sonra görülür. Mantar gençken, kırılıp koparıldığı yerinden portakal renkli bir sıvı çıkarır, bu sıvı hava ile temas edince kırmızı olur, iki saat sonra kırmızımtırak portakal esmeri renk alır ve acıdır. Mantarın tadı acıdır fakat nahoş değildir, lezzetlidir.

8

9

10 Kaypak Mantar: Boletus luteus Şapka Koni şeklinde, yarım küre gibi tümsektir, daha sonra yayvanlaşır. Tutkallı denecek derecede yapışkan, parlayan bir örtüsü vardır, bu, ince zar halinde kolayca soyulabilir, yağmur ile yıkandığında lifsi ışınsal çizgili-yollu görünüm alır. Renk bakımından kestane renginden koyu morumtrak kahverengiye değişir, nadiren koyu sarıdır. Gençken sapa zar gibi bir örtü ile bağlıdır, bunun kalıntısı önce beyaz sonraları morumsu kahverengi bir yüksük halinde sapın üzerinde kalır.

11

12

13

14 Borucuklar Kısadır ve delikçikler yüzeyi olarak sapa geniş oturur. Önceleri yumurta sarısı, daha sonra limon veya zeytin yeşili rengindedir. Delikçikler Önce zarımsı beyaz bir deri ile örtülüdür, bu örtü mantar geliştikçe şapkanın kenarından kopar ve delikçikler açığa çıkar Renk sarıdır ve değişmez, olgun numunelerde sarımtrak zeytin yeşili rengindedir. Sap Gençlikte dibi, yukarısından daha incedir; yaşlanınca silindir şeklini alır; orta derecede kalındır. Gevşek bir yüksüğü vardır, yüksüğün üst tarafı beyazdır, yaşlanma ile aşınıp kaybolur.

15 Yüksüğün yukarısında kalan sap kısmı sarı ve kahverengi tanecikli, aşağısındaki kısmı beyaz veya siyahımsı kahverenklidir. Etli Kısım Beyazımtraktır, sonraları limon sarısı renk alır, dip kısımda pembemsidir, bu renkler değişmez. Sulu ve yumuşak kıvamdadır. Spor İzi Sarımtrak esmer, çamur renklidir. Yetişme Yeri ve Zamanı Haziran dan Ekim e kadar iğne yapraklı, bilhassa çam ağaçları altında ve kenarındaki çayır, yosun ve eğreltiler arasında çok sayıda kümeler halinde görülür. Orta derecede yaygın olan bir mantardır. Etli kısmın kokusu meyveye benzer, lezzeti mulayimdir. Bilhassa genç numuleri yemek için iyidir.

16

17

18

19

20 Kuzu Mantarı Morchella conica var. deliciosa Şapka Sivri konik şeklinde, 3-6 cm boy, cm çapa sahiptir. Boyu yönünde belirgin şekilde paralel sırtlıdır ve bunlar enine damarlarla birbirine birleşirler. Renk sarımtrak kahverenginden zeytin yeşili kahverengiye veya koyu kahverengiye kadar değişebilir. Çukur kısımlar genç numunelerde sarımtrak beyazdır, yaşlanma ile açık kahverengi olur. Çıkıntılı kısımlar ise gençken kahverengidir, yaşlanınca koyu kahverengiye dönüşür

21

22

23 Sap Boy 3-5 cm, çapı cm kadardır. İç kısmı etsi kıvamdadır, ortası boşlukludur, bu boşluk şapka içinde de devam eder. Dış kısmı beyazımtrak, esmerimtrak renkte olup, pürüzlüdür. Etli Kısım Yumuşaktır, sap ve şapka içindeki boşluktan dolayı incedir. Normalde açık renkli olup, ezildiğinde veya koparıldığında kırmızımtrak olur. Spor İzi Sarımtrak renktedir.

24 Yetişme Yeri ve Zamanı Kireçli arazilerde, çamlık altlarında ve bu ormanların civarındaki çayırlıklarda, çalılıklarda görülür. Çok yaygın olmayan bu mantar, Nisan ve Haziran ayları arasında ortaya çıkar.

25

26

27 Şapka Kuzu göbeği mantarı Morchella esculanta var. rotunda Çok değişken büyüklükte, genellikle 4-8 cm. yükseklikte ve 4-6 cm. çapındadır. Şekil bakımından yumurta gibidir; düzensiz, boyuna yönde düzgün bir sıra oluşturmayan, yuvarlak, biraz uzunca veya köşeli olabilen oldukça geniş, derin olmayan oyukları vardır, oyukların kenarı dolambaçlı sırtlarla ağ gibi görünür, çukur kısımları kırmızımsı sarı renkte, damar gibi çıkıntılar daha sarımtırak, bazen pembe veya kırmızılı zeytin rengindedir. Şapkanın dip kısmı sapa dik olarak oturur.

28

29

30

31 Sap Boyu 3-6 cm, eni 1-3 cm arasında değişir. Kuvvetli olup silindir şeklindedir. İçi boştur, fakat düzenli bir boşluk göstermeyip, dibinde daha genişler. Dış kısmı buruşuklu ve uzunluğuna oluklu, yukarı tarafında az olarak kepeklidir. Rengi kirli beyaz, sarımtrak, yaşlanma ile kahverengimsidir. Çok gevrek bir yapıdadır.

32 Etli Kısım Mum kıvamında, gevrek ve kırmızımtrak sarı renktedir. Hoş bir tada ve kokuya sahiptir. Spor İzi Koyu krem renklidir. Yetişme Yeri ve Zamanı Toprakta, orman açıklıklarında, yol ve akarsu kenarlarında, bitki örtüsü yanmış arazide ilkbaharda, Mart ve Mayıs ayları arasında görülür. Akçaağaç, Fındık, Kayın, Dişbudak ve Karağaçların altında tek tek bulunur. Çok iyi yenen bir mantardır, yavaş pişirildiği zaman çok lezzetli olur. Pişirilmeden önce çok iyi temizlenmelidir. Bir oturuşta çok fazla yenilmemelidir.

33

34

35

36

37 Sütsüz Mantar Russula delica Şapka ve Lameller Büyüklüğü 5-15 cm arasında değişir. Toprağa yakın büyür ve üzerine yapışık olarak toprak, çayır ve yapraklar bulunur. Yapışkan, huni gibi, ortası çukurdur, kenarı uzun zaman içeri kıvrık kalır. Genç halinde beyazımtıraktır, yaşlanınca sarımtrak esmer lekeli bir hal alır. Lameller çok sayıda olup dar, kalın, kısmen dallanmıştır, sap üzerinde belirgin bir şekilde aşağı devam eder. Gençken beyazımsıdır, bastırılan kısımlar esmerleşir, hafifçe mavi-yeşil renklidir, yaşlanınca kahverengi lekelilik kazanır.

38 Sap Sarımtrak beyazdır, deniz yeşili veya pas gibi lekeleri bulunur, uzunluğu 5 cm kadar olup dipte incedir, şapkaya doğru kalınlaşır. Kokusu belirgin olarak balık gibi, tadı önceleri mülayim, sonra keskin ve acıdır. Etli Kısım Beyaz, gevrek ve oldukça katıdır. Spor İzi Parlak beyazdır. Yetişme Yeri ve Zamanı Hem iğne yapraklı hem yayvan yapraklı ağaçlıklarda yaygın ve bol olarak Temmuz ve Ocak ayları arasında gelişir

39

40

41

42 Tirmit Mantarı: Lactarius volemus Şapka 5-15 cm kadar büyüklükte, kuru ve et gibidir, hiçbir zaman yapışkan olmaz. Gençken yarım küre şeklinde tümsek olup olgunlaşınca açılır ve derin olmayan huni şekline dönüşür, üst tarafı düzensiz, dalgalı gibi Kenarı başlangıçta içeri kıvrıktır, daha sonra düzensiz olarak dalgalı olur. Gençken sarımtırak kahverengi olgunlaşınca kırmızımsı kahverengi olan mantarın iki formu vardır: a. Kırmızı kahverengi tipi iğne yapraklı ağaç ve kayın ormanlarında yosunlar arasında gelişir, b. ateş sarısı tipi yalnızca kayın ve meşe ormanlarında bulunur.

43

44

45

46 Lameller Gençken sarımsı beyaz turuncu, olgunlaşınca sarı açık kahverengidir, dokunulduğunda kahverengi olur. Bol miktarda beyaz sıvıya sahiptir. Oldukça sık olup sap üzerinde az olarak aşağı devam eder. Sap 12 cm kadar uzunlukta ve oldukça kalın, sağlamdır. Mum gibi bir örtüsü vardır. Şapka ile aynı renkte veya birazcık daha açık, şapka tarafındaki birkaç santimetrelik kısımda sarımsı, diğer kısımlarında kırmızımtırak kahve renktedir.

47 Etli Kısım Gençken yumuşak, beyaz, olgunlukta sünger gibi, katı ve açık sarıdır, daha sonra yavaş yavaş kahverengi lekelilik kazanır. Spor İzi Çok açık kırmızımtırak sarıdır. Yetişme Yeri ve Zamanı Temmuz ve Eylül arasında yapraklı ağaç çevresinde, bilhassa kayın ormanlarında ve sınırlarında, bazen çam altlarında gelişir. Badem gibi tadı, balık gibi kokusu vardır. Kolay tanınabilen bir mantardır, bilhassa bol miktarda çıkarılan beyaz sıvı ile iyi ayırt edilir. bu sıvı çok lezzetlidir, renk değiştirmez ve balık kokusundadır.

48 Taze mantar kesildiği zaman bol miktarda beyaz sıvı akar, halbuki kuru ve yaşlı mantarlarda bu özellik yoktur, yani yaşlı mantar numuneleri beyaz sıvıdan yoksundur. Yenilebilen iyi bir mantardır, hatta çiğ olarak bile emniyetle yenebilir. Tuzlanıp baharatla muamele edildiği, sıcak yağda kızartıldığı zaman çok lezzetli olur. Kızartılırken lamelleri yukarı gelecek şekilde tavaya konulmalıdır. Çorbalar için de iyidir. Bununla beraber, tadı çok acı olan ve şapkasının ortasında konik bir çıkıntı bulunan Lactarius rufus ile karıştırılmamalıdır, bu mantar zehirli değildir fakat yenmesi lezzet bakımından tavsiye edilmez.

49

50

51