İşletmelerde Problem Çözme Teknikleri

Transkript

1 İşletmelerde Problem Çözme Teknikleri Levent VURGUN Yrd.Doç.Dr.

2 Örgütlerde Sorun Çözme Yaklaşımları Örgütsel etkinliği sağlayan politika ve uygulamalar, çoğu kez bireysel ihtiyaçları karşılayamamakta, hatta kişinin beraberinde getirdiği sorunların ötesinde bireysel sorunlar, örgütsel sorunlara dönüşmektedir.

3 Örgütlerde Sorunların Nedenleri Sizce Neler Olabilir?

4 Örgütlerde Sorunların Nedenleri İnsan faktörü Fiziksel Faktörler Mali Faktörler ( Kuruluş ve İşletme sermayesi) Kaynakların Kıtlığı Karşılanmayan Psikolojik İhtiyaçlar Değerler, Öncelikler ve İlkelerde Farklılıklar

5 Sorunun Teşhisi ve Tanımlanması Bazen bir sorun bizi şaşırtacak bir olay meydana gelene kadar belirti göstermeden devam eder. Böyle sorunlar buzdağları gibidir. Suyun yüzünde kalan kısmı %.. dır. Önce sadece belirtileri görürüz.

6 Sorunun Teşhisi ve Tanımlanması Bazen bir sorun bizi şaşırtacak bir olay meydana gelene kadar belirti göstermeden devam eder. Böyle sorunlar buzdağları gibidir. Suyun yüzünde kalan kısmı %20 sidir. Önce sadece belirtileri görürüz.

7 Sorunun Teşhisi ve Tanımlanması Bir problem çıktığında öncelikle sorundan etkilenmeyen kişilerin mi yoksa sorundan etkilen kişilerin fikrini almalıdır?

8 Sorunun Teşhisi ve Tanımlanması Sorundan etkilenmeyen kişilerinde fikrini almak gerekebilir. Sorundan etkilenenlerin taraf olma ihtimalini unutmamalıdır.

9 Örgütlerde Sorun Çözme Yaklaşımları Örgütlerin kuruluş amacı, örgütsel sinerjiyi ortaya çıkarmaktır. Örgütsel sorunlar, örgütsel sinerjinin ortaya çıkmasını engellediği gibi, örgütsel enerjinin de boşa harcanmasına neden olur.

10 Çatışmaları Çözmek İçin Dört Temel Yaklaşım Belirleseniz Bunlar Neler Olabilir?

11 Çatışmaları Çözmek İçin Dört Temel İlke 1. Kişiler ile sorunları birbirinden ayırmak 2. Pozisyonlar üzerinde değil ortak çıkarlar üzerinde odaklaşmak 3. Herkesin kabul edeceği çözümler bulmak 4. Seçenekleri değerlendirecek nesnel ölçütler bulmak

12 Problem Türleri Bireysel Problemler Organizasyonel Problemler Tekrarlayan problemler Yayılmış problemler

13 Büyük Sorunları Çözmenin Çok Kısa Çözüm Yöntemi Var Mıdır?

14 Büyük Sorunları Çözmenin Çok Kısa Çözüm Yöntemi Yoktur. Kısa çözümler o sorunla sizi tekrar karşılaştırır

15 Problem Türleri Bireysel Problemler -Problemin çözümü ve karar verme sorumluluğu bir kişiye aittir. - Problemin çözümü için bilgi ve deneyim bir kişidedir - Problem özeldir ve çözüm için bir kişi görevlendirilmiştir.

16 PROBLEM TÜRLERİ Organizasyonel Problemler - Problem sistemin yapısından veya kuruluştan kaynaklanmaktadır. -Ekip çalışması ve zaman gerektirir. -Üst yönetim tarafından ekip çalışması istenmektedir.

17 PROBLEM TÜRLERİ Tekrarlayan problemler -Belirli aralıklar ile karşılaşılan problemler Yayılmış problemler -Organizasyon yapısı, kurum kültürü, alışkanlıklar, benimseme

18 Problem Çözme Yaklaşımları DAADİ MODELİ Dinleme Araştırma Amaç saptama Destekleme İzleme

19 Problemlerin çözümü için yönetim kademesinin görüşleri yeterli midir?

20 Problemlerin çözümü için yönetim kademesinin görüşleri yeterli midir?

21 Alfabetik Düşünme Tekniği A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

22 Alfabetik Düşünme Tekniği Alfabenin harfleri dikey bir şekilde yazılır. Her harfle ilgili akla gelen kelimeler harfin karşısına yazılır. Kelimelerin sorunla ilgili olması gerekli değildir ve hatta ilgisiz olması tercih edilir. Ardından her kelime ile sorun arasında bir bağlantı bir ilişki kurulmaya çalışılır.

23 Alfabetik Düşünme Tekniği İşe yarayacak gibi görünen fikirler not alınır. Bütün fikirlerin birlikte kullanılması gibi bir kural yoktur. Yakalanan on-on beş fikirden bir tanesi ya da uyumlu olan birkaç tanesi kullanılabilir. Uygulamaya geçilir.

24 Alfabetik Düşünme Tekniği UYGULAMA YÖNTEMİ : Diyelim ki sorunumuz sıra dışı bir sinema salonu açmak. Elimizde büyük bir şehirde sinema salonu açacak kadar bütçe var. Ancak açacağımız sinemanın tanınması ve başarılı olması için birkaç yıl beklemek istemiyoruz. Öyle bir yol olmalı ki altı ay içinde sinema tanınmalı konuşulmalı sevilmeli ve sinemaya gitmek söz konusu olduğunda akla ilk gelen seçeneklerden olmalı. İlk altı ay içinde doluluk oranları yüksek bir sinema salonuna dönüşmeli.

25 İş ya da spor dünyasında ekibiyle ortak heyecanlar paylaşmış, büyük başarı ya da başarısızlıklar yaşamış liderleri gözlemleyerek üç şey öğrendim: birincisi, ekip lideri bulunduğu yere kendi iklimini götürüyor. İkincisi, insanlara değerli olduklarını hissettirip güçlü yönlerini ortaya koymalarını sağlamadan potansiyeli performansa çevirmek mümkün olmuyor. Üçüncüsü de, paylaşılmayan başarı sürmüyor. Acar Baltaş 25

26 Arşimet Tekniği (M.Ö. 287, Sicilya - M.Ö. 212 Sicilya), Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis) Sorunu önce saptayın( Sorunu tanımlayın, çözmenin olası sonuçlarını ve getirilerini hayal edin) Sorun ile ilgili hazırlık yapın (Sorun ile ilgili enformasyonu literatürden ve insanlardan toplayın, okuyun, konuşun, sorular sorun araştırma yapın)

27 Arşimet Tekniği (M.Ö. 287, Sicilya - M.Ö. 212 Sicilya), Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis) Beyninize emir verin (Hadi bakalım bu sorunun çözümünü bul.) Kuluçkaya bırakın (Sorun üzerinde daha fazla çalışmayın) Evreka (Birkaç dakika, birkaç saat, ya da birkaç hafta, birkaç ay sonra çözüm içinizde doğabilir)

28 Çapraz Düşünme Tekniği Çapraz düşünme yöntemini, Tekniğin birinci adımı sorunu tanımlamak İkinci adımı, bir nesne seç Üçüncü adımı, seçilen nesnenin özelliklerini sırala Dördüncü adımında nesnenin özelliklerinden çapraz ilişki kurularak geliştirilen sorulara cevap aranılır. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz?

29 BURADA KALDIK

30 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Diyelim ki, amacınız ünlü bir müzik yıldızı ile görüşmek. Onun hayranısınız ve mutlaka görüşmek istiyorsunuz. Bunu çılgınlar gibi istiyorsunuz; ama ne yapacağınızı bilmiyorsunuz. Çapraz düşünme yöntemini denemek istediniz. Tekniğin birinci adımı sorunu tanımlamaktı. Bunu hallettiniz.

31 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Tekniğin ikinci adımı, bir nesne seç diyor. Hemen çalıştığınız yere baktınız ve önünüzdeki masayı gördünüz. Bir nesne olarak masa yı seçtiniz.

32 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Tekniğin üçüncü adımı, seçilen nesnenin özelliklerini sırala diyor. Masa dört ayaklı, üç ayaklı ya da tek ayaklı olabilir. Bir tarafı duvara bağlanmış, iki ayaklı modelleri de vardır. Masanın yanında hemen her zaman sandalye ya da tabureler olur. Masada yemek yenir. Masa örtüsü olur. Masa ahşap, plastik, alüminyum ya da başka madenlerden yapılmış olabilir. Her hangi bir nesnenin 40 a yakın özelliği sayılabilir.

33 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Tekniğin dördüncü adımında nesnenin özelliklerinden çapraz ilişki kurularak geliştirilen sorulara cevap aranılır. Masaların dört ayağı vardır. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz? Müzik yıldızına ulaşmak için dört yol ne olabilir? Mektup atmak, fiziksel olarak karşısına çıkmak, telefon açmak, e-posta atmak. Bir masa dört ayaküstünde duruyorsa, neden dört yol birden denenmesin. Kendisiyle bir dakikacık dahi olsa tanışma isteğimizi bu dört yolla da bildirmeye çalışabiliriz.

34 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Masanın birçok örnekte yanında tabure ya da sandalyeleri olur. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz? Acaba müzik yıldızı nın sürekli yakınında olan kimlerdir? Onların telefonlarına ulaşmak, onlara mektup yazabilmek ve onlardan bizi müzik yıldızı ile tanıştırmasını rica etmek daha kolay olabilir. Müzik yıldızının arkasında çalan müzisyenler, baterist ya da gitaristler kimlerdir? Stüdyosunda kayıt yapanlar kimlerdir? Varsa evindeki yardımcıları kimlerdir?

35 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Masada yemek yenir. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz? Müzik yıldızı dışarı yemeğe gidiyorsa, hangi mekanları tercih ediyordur. Aynı yerlere takılacak olursak, müzik yıldızına erişemez miyiz?

36 Çapraz Düşünme Tekniği Örnek Uygulama Masa, ahşap, plastik ya da alüminyum veya başka bir madenden yapılmış olabilir. Bu özellikle sorunumuz arasında nasıl bir ilişki kurabiliriz? Müzik yıldızı ile iletişim kurmak için, karton büyük bir kutu göndersek, içinde sadece sizinle bir dakika olsun görüşmek istiyorum yazsak, küçük bir kağıda. Cevap gelmezse, bu sefer içinde aynı not olan bir büyük ahşap bir kutu göndersek. Tekniğin beşinci adımı, akla gelen fikirlerden işe yarar gibi olanları not al ve uygula diyor

37 Tersine Düşünme Tekniği Amacınız her ne ise sizi bu amaçtan uzaklaştıracak şeyleri düşünmeye iter. Sizi amacınızdan uzaklaştıracak her şeyi, kendi içinde amacınıza ulaştıracak anahtarları da taşır. Tıpkı çıkış kapısından giriş yapılabileceği gibi.

38 Tersine Düşünme Tekniği Örneğin satışları yükseltmek mi istiyorsunuz? Kafanızı satışları düşürecek bir yöntem üzerine yoğunlaştırınız. Ardından satışları düşürebilmek için kullandığımız tekniğin satışları nasıl artırabileceğine bakarız.

39 Tersine Düşünme Tekniği Belki de biraz Monomanyak olmalıyız. Monomanyak, Kendini bir ve ancak bir şeyle uğraşmaya ve merkezini onun oluşturduğu bir dünya kurmaya vakfetmiş kişidir. Peter Drucker ne zaman ortada büyük bir başarı görsem arkasından hep bir monomanyak çıkar demiştir.

40 6 Şapkalı Düşünme Tekniği (Edward De Bono) Altı şapkalı düşünme tekniğinin amacı düşünme faaliyetlerini bir düzene sokmak ve böylece düşünürün her şeyi aynı anda yapmaya çalışmak yerine, her defasında bir düşünme faaliyetinde bulunmasını sağlamaktır.

41 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Temelinde, düşünceleri altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak ya da takmış gibi yaparak analiz etmek ve yaratıcılığı geliştirmek vardır.

42 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Altı şapkalı düşünme tekniğinde her renk farklı düşünme biçimini temsil eder. Beyaz şapka objektifliği, Kırmızı şapka duyguları (öfke, tutku ), Siyah Şapka karamsarlık ve olumsuzluğu, Sarı şapka aydınlık ve olumluluğu, Yeşil şapka yaratıcılık ve yeni fikirleri, Mavi şapka serin kanlılığı ve diğer şapkaların kullanımı ile ilgilidir.

43 Şapkaların özellikleri Beyaz şapka Kırmızı şapka Siyah şapka Sarı şapka Yeşil şapka Mavi şapka :Açık ve tarafsız ol :Duygusal tepkilerini açıkla :Tehlikeleri bil :Avantaj ve faydalarını sırala : Yaratıcılığını kullan : Sonuçları toparla

44 6 Şapkalı Düşünme Tekniği

45 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Sadece olguları öğrenmeye mi çalışıyorsunuz, yoksa kafanızda biçimlenen bir düşünce için kanıtlayıcı bilgi toplamaya mı çalışıyorsunuz? Beyaz şapka takmak bu duruma engel olur.

46 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Batılılar için, Japon katılımcıların toplantıya kafalarında önceden biçimlenmiş herhangi bir fikir olmadan oturmalarını anlamak çok zordur.

47 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Genel olarak zihnimizin arka planında korku, öfke, nefret, şüphe, kıskançlık ya da sevgi gibi güçlü bir duygu yer alabilir. Bu duygusal arka plan, algılama biçimimizi sınırlar ve yönlendirir.

48 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Olumsuz düşünmek çekicidir, çünkü olumsuz düşünmek çok çabuk ve tam bir başarı sağlar. Birisinin hatalı olduğunu kanıtlamak başarı duygumuzu hemen tatmin eder. Siyah şapka takanlar genellikle şu cümleleri kullanırlar; Çok karmaşık, çok basit, çok detaylı zayıf, vasat, evet ama, şunu da unutmuşunuz.

49 6 Şapkalı Düşünme Tekniği Ama sürekli eleştirmenin amacının kusur avcılığından başka bir şey değildir. Burada olumsuz düşünür aslında oldukça değerli ve işe yarar olan tekliflerin ana kısımlarını görmezden gelir ve kesin olmayan daha önemsiz bir kısmına odaklanır.

50 Beyaz Şapka Saflığı, netliği, tartışmasız olarak kabul edilen bilgileri temsil eder. Tarafsız şapka Beyaz renk bilgi ile ilgilidir. Beyaz şapka dikkati elde olan bilgiler ve eksik bilgiler üzerinde toplamak için kullanılır. Beyaz şapkayı takınca şu sorular sorulabilir: 1. Elimizde ne gibi bilgiler var? 2. Daha hangi bilgiler gerekiyor? 3. Gerekli bilgileri nasıl elde ederiz?

51 Siyah Şapka Olumsuzlukları, riskleri, o kararın alınması durumundaki tehlikeleri temsil eder. Siyah şapka bir bakıma şapkaların en yararlı olanıdır. Siyah şapka tehlikelere dikkat çeker. Bu şapka zararlı uygulamaların yapılmasını önler. Riskleri ve alınacak kararların neden işe yaramayacağını gösterir.

52 Kırmızı Şapka Tutkuları, duyguları, sezgileri temsil eder. Kırmızı şapka, duygu sezgi ve heyecanla ilgilidir. Bir şeyden niçin hoşlanıldığı ya da hoşlanılmadığı bilinmeyebilir. Oysa birey, kırmızı şapka takıldığında hiçbir açıklama yapılmaksızın duyguları ve sezgileri söyleme fırsatı bulur.

53 Sarı Şapka Olumlulukları, avantajları, o kararın alınması durumunda sağlanacak yararları ve fırsatları temsil eder. Sarı renk, güneş ışığını ve iyimserliği çağrıştırır. Sarı şapka takıldığında alınacak kararın değeri ve yararı belirlenir. Kararın alınması halinde ne gibi avantajlar sağlanacağı ve kararın bütün olumlu yönleri sıralanır.

54 SARI ŞAPKA DÜŞÜNMESİ İyimserlik Olumlu, Yapıcı Düşünme Ortaya Birşeyler Çıkarmak

55 Yeşil Şapka Yeşil şapka enerji şapkasıdır. Yeşil şapka takıldığında öneriler ileri sürülür, yeni görüş ve öneriler ilişkin değişiklikler, yaratıcı ve yeni Yaratıcılığı üretkenliği kararın alınması durumunda daha nelerin yapılabileceğini temsil eder. ortaya konur. Karar konusuna fikirler ve bugüne kadar düşünülmemiş seçenekler ortaya atılır.

56 Mavi Şapka Serinkanlı bir biçimde karar vermeyi temsil eder. Mavi şapka düşünce sürecini gözden geçirmek ve karar vermek için kullanılır. Mavi denizin, gökyüzünün, serinkanlılığın rengidir. Bütün tartışılanlar üzerinde düşünülür ve artık karar verilir.

57 Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Uygulanması 1.Tekniğin uygulanmasında kullanılacak şapkalar renkli kartonlardan veya başka materyallerden hazırlanır. 2.Karar verilecek konu belirlenir. 3.Karar verme sürecine katılacak kişiler birbirlerini görecek şekilde U ya da halka oluşturacak şeklinde oturtulurlar. 4. Şapkalar sırasıyla takılır veya takılır gibi yapılır. Her şapkanın temsil ettiği fikirler belirtilir. 5. Karar verilir.

58 ÖZET Edward De Bono ; Bilginin tek başına, bir düşünme süreciyle desteklenmediği zaman herhangi bir değeri olmayacağını belirtmiş, zekâ katsayısı yüksek insanların aynı zamanda iyi birer düşünür oldukları yönündeki savın geçerli olmadığına dikkati çekmiştir.

59 Karar verme sürecini altı şapkalı düşünme tekniği ile öğrenenlerin kararları daha az tehlikeli, daha az olumsuz olacaktır. En azından karar veren; karar verme aşamasında riskleri, tehlikeleri, avantajları, net bilgileri ve en önemlisi de duygularını bilerek karar verecektir.

60 UYGULAMA ÖRNEĞİ KONU: Televizyon toplum için yararlı mıdır? Zararlı mıdır?

61 Şapkaların özelliklerini hatırlayalım Beyaz şapka Kırmızı şapka Siyah şapka Sarı şapka Yeşil şapka Mavi şapka :Açık ve tarafsız ol :Duygusal tepkilerini açıkla :Tehlikeleri bil :Avantaj ve faydalarını sırala : Yaratıcılığını kullan : Sonuçları toparla

62 BEYAZ ŞAPKA İnsanların büyük çoğunluğu televizyon izler. Olmadığı ev yok gibidir. Birçok eğitici ve bilgilendirici program izlenebilir. İnsanları bağımlı hâle getirir. Verilen mesajlar hem ses hem de görüntü olarak birçok insana ulaşır. Televizyon zamanımızda toplum yaşamı içerisine girmiş ve bir parçası olmuştur. Televizyon programları toplumun eğitim, haber alma, eğlenme gibi çeşitli gereksinimlerini karşılar. Televizyonun insanlar üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri konusunda daha fazla bilimsel araştırma yapılması sağlanmalıdır.

63 KIRMIZI ŞAPKA Televizyon izlemeyi çok seviyorum. Televizyonda korku filmi izlediğim zaman çok korkuyorum. Belgesel programlardan birçok bilgi öğreniyorum. Komedi filmleri beni çok eğlendiriyor. Eğlence programları beni çok eğlendiriyor. Televizyon karşısında vakit geçirmek çok eğlendirici.

64 SİYAH ŞAPKA Televizyon zaman kaybına yol açar. Ona izlemeye ayrılan zamanın üretim için ayrılması daha faydalı olur. Televizyonlarda yayınlanan programlar şiddeti arttırmaktadır. Bu durum özellikle gençleri olumsuz etkilemekte ve onları saldırganlığa yöneltmektedir. Yayınlanan reklamlar bilinçsiz tüketimi körüklemektedir. Çocuklar ilginç fikir ve davranışlardan kolaylıkla olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Okuma alışkanlığını köreltmektedir. Düşünme yeteneğini köreltmektedir. İnsanları tembelleştirmektedir. Güncel olaylar hakkında eleştirel düşünceyi olumsuz etkilemekte ve beyinin analiz, sentez yapma yeteneğini köreltmektedir.

65 SARI ŞAPKA Yararlı bir iletişim aracı olan televizyonun uzaktan eğitim aracı olarak kullanılması desteklenebilir. Toplumun eğitiminde katkısı büyüktür. Bu sayede toplumun eğitim ve bilgi düzeyini yükseltir. Televizyon boş zamanları değerlendirmek için kullanılabilir. Programlar insanları eğlendirir. Bu sayede bireyleri mutlu kılar. Ulusal ve uluslararası spor etkinliklerini topluma sunar.

66 YEŞİL ŞAPKA Ebeveynler televizyonu çocuğun bütün gününü başında geçireceği bir araç olarak değil, sadece günlük yaşamda karşılaşabileceklerinden çok daha çeşitli konularla ilgili bilgi ve izlenimler edinmesine yardımcı olacak bir araç olarak görmeleri sağlanmalıdır. Çocuklara eleştirel ve bilinçli olarak televizyon izleme alışkanlığı kazandırılmalıdır. Ebeveynler, çocukların televizyonu belli bir planlama çerçevesinde izlemelerini sağlamalıdır. Televizyonun yerine geçebilecek okuma, spor veya eğitici hobiler gibi uğraşlar bulunmalıdır. Ebeveynler çocukların beğenilerini de göz önünde bulundurarak izlenecek programların seçiminde rehberlik yapmalıdırlar. İzlenecek programların yorumlanabilmesine yardım etmek amacı ile ailece televizyon izlenmelidir.

67 MAVİ ŞAPKA Televizyon toplumun eğitim, bilgilenme, haber alma, eğlence ve spor gibi etkinliklerde yararlanmasına yardımcı olmaktadır. Televizyonun bu olumlu yönlerinin yanı sıra olumsuz yönleri de bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak insanları belli bir yöne yönlendirmesi, zamana kaybına neden olması, insanları tembelleştirmesi ve şiddeti özendirmesi başlıkları sunulabilir.

68 Sorun Çözme Araçları 68

69 Sorun Çözme Araçları 1. Beyin fırtınası 2. İki turlu oylama 3. Eşlenik sıralama 4. Beyin Haritası 5. Nominal grup tekniği 6. Kıyaslama 69

70 1. Beyin Fırtınası Bir grubun belirli bir konu üzerinde mümkün olduğunca çok sayıda fikir üretmesini amacıyla kullanılan demokratik ve katılımcı bir çalışma tekniğidir. 70

71 Beyin Fırtınası Disiplinli ama baskıcı olmayan bir yaklaşımla; basit, aykırı, karmaşık, uçuk... düşüncelerden yaratıcı ve uygulanabilir fikirler oluşturmak için grup sinerjisini kullanmayı amaçlar. 71

72 1. Uygulama Adımları Beyin fırtınası oturumunu yönetmek ve fikirleri tahtaya yazmak üzere bir kişi (rehber) seçilir. Üzerinde çalışılacak olan konu herkesin anlayabileceği şekilde, açık bir ifade ile tahtaya (herkesin göreceği şekilde) yazılır.

73 1. Uygulama Adımları Takım üyeleri sıra ile söz alır ve her defasında yalnızca bir fikir söyler. Üretilen her fikir tahtaya yazılır. Fikir üretemeyen kişi PAS geçer.

74 1.Uygulama Adımları Söylenen fikir üzerinde yorum, eleştiri veya değerlendirme yapılmaz. En önemli kural yasaklamak yasaktır. Fikirler tükendiği zaman beyin fırtınası oturumu tamamlanır.

75 1.Uygulama Adımları Yazılan fikirler tek tek tartışılır, anlaşılmayan konular açıklığa kavuşturulur, gerekiyorsa eleme ve birleştirmelerle fikir sayısı azaltılır. Beyin fırtınasının amacına en uygun olan oylama metodu belirlenerek, fikirler öncelik sırasına konulur ve elenir.

76 2. İki Turlu Oylama Bir öneriler (fikirler) listesi üzerinde en çok uzlaşma olan maddeleri belirlemeye yarayan bir tekniktir. Öncelikleri belirleme, listeyi önem sırasına göre dizip kısaltma amacıyla kullanılır.

77 Birinci Oylama 2. Uygulama Adımları Üyeler istedikleri her öneriye oy verebilirler. Belirlenen oy sayısından fazla oy alan öneriler daire içine alınır. Bunlar ikinci tura kalan maddelerdir. Takımın yapısına göre oylama açık veya sessiz (önce tek tek kâğıtlara yazmak sonra sırayla okumak suretiyle) yapılabilir.

78 2. Uygulama Adımları (Devam) İkinci Oylama Önce ikinci tura kalan maddeler herkes tarafından tamamen anlaşılıncaya kadar tartışılır. Bu turda her üye belirli (az) sayıda oy verebilir. Maddeler oylamadan sonra oy sayılarına göre sıralanır. Takımda baskın birey(ler) varsa sessiz (kağıda yazarak) oy verilir. Bu surette oylama sırasında diğer üyelerin etkilenmesi engellenmelidir.

79 Örnek: 2012 Yılını başarısız tamamlayan bir şirket inceleniyor 1. Santral telefonlarının açılmaması 3 2. Müşteri ilişkilerinin yetersizliği 8 3. Reklam - tanıtım yetersizliği 7 4. Birimler arası iletişim kopukluğu 4 5. İlgi yetersizliği 3 6. Fikir geliştirmenin yetersizliği 3 7. Risk analizinin olmaması 5 8. Tahsilatın takip edilememesi 4 9. Personelin dengesiz dağılımı 6 1. Tur Oylama Sonuçları 10.Çalışanların sosyal imkanlarının yetersizliği 6

80 Örnek: Takım Çalışma Konusunu Belirleme 1. Tur Oylama Sonuçları 3. Reklam tanıtım yetersizliği 7 4. Personelin dengesiz dağılımı 5 8. Risk analizinin olmaması 5 10.Çalışanların sosyal imkanlarının yetersizliği Personelin dengesiz dağılımı 6 2. Tur Oylama Sonuçları 1. Personelin dengesiz dağılımı 8 2. Reklam tanıtım yetersizliği 6

81 3. Eşlenik Sıralama Tekniği Az sayıda ve birbirinden bağımsız maddelerden oluşan listeler için kullanılan yapısal bir yöntemdir. Önerileri (fikirleri-sorunları) öncelik sırasına göre dizmeye yarar. Basit oylamadan ziyade uzlaşmaya yönelik kararlar alınmasını sağlar.

82 3. Uygulama Adımları Karşılaştırılacak olan fikirler açık ve anlaşılır ifadelerle tahtaya yazılır. Fikir sayısının 7 yi geçmemesi tavsiye edilir. Her fikre bir sayı numarası verilir. Bir eşlenik matrisi oluşturulur.

83 3. Uygulama Adımları Matristeki her kutu iki fikrin kesişmesini gösterir. Fikir çiftleri (kutular) tek tek ele alınarak değerlendirilir ve takım için hangisinin daha önemli olduğu kararlaştırılıp kutu içine onun sayısı yazılır.

84 3. Uygulama Adımları Bütün kutular tartışılınca her maddenin kaç kez seçildiği sayılır. En yüksek puan alan madde, takım için en önemli fikri gösterir. 1 2 (Devam) 3 4 Beş madde için eşlenik matrisi

85 Örnek: Tahsilat Sürecindeki Problemlerin Belirlenmesi 2. Müşterilerin duyarsızlığı 5. İletişim kanallarının yetersizliği 18. Çalışanların eğitim yetersizliği 20. Teknolojik altyapı yetersizliği 23. Müşteri ilişkilerinin eksikliği 26. İş tanımlarındaki belirsizlikler

86 Örnek: Tahsilat Sürecindeki Problemlerin Belirlenmesi oy 5-0 oy 18-4 oy 20-3 oy 23-5 oy 26-2 oy Buna göre bu takım için en önemli problem: 23. Müşteri ilişkilerinin eksikliği

87 UYGULAMA 1. Beyin fırtınası yöntemi (Tüm kurallara uyarak) ile bir takım adı olabilecek isimleri listeleyelim. 2. Listedeki madde sayısına göre gerekirse iki turlu oylama ile listeyi kısaltalım. 3. Eşlenik sıralama tekniğini kullanarak takım olarak bizi en fazla motive edeceğini düşündüğümüz ismi belirleyelim.

88 88

89 4. Nominal Grup Tekniği Problemleri önceliklerine göre sıralayan Veya Çözüm önerilerinin önem derecesini belirleyen, Beyin Fırtınasını ve Çoklu Oylama Sistemini kullanan bir tekniktir.

90 4. Uygulama Adımları 1. Problem takım üyelerine anlatılır. 2. Problemin nedenleri (çözümü) hakkında fikir (öneri) üretilir. 3. Fikirler tartışılır, gerekirse elenir veya birleştirilir. 4. Çok uzun bir liste oluşmuşsa oylama ile kısaltılabilir. 5. Fikirler bağımsızca puanlanır. 6. Puanlar toplanır, sıralama yapılır.

91 İlk üç adım beyin fırtınası ile gerçekleştirilir. Takımın yapısına göre sesli veya sessiz yöntemler kullanılır. Dördüncü adıma gerek olursa oylama ile yapılabilir.

92 Fikirler bağımsızca puanlandırılır Her üye bağımsız olarak, belirlenen sayıdaki (genelde 4-5) kendince en önemli fikri (öneriyi) kendi puan kartı üzerinde puanlandırır. ÖRNEK : En önemli madde : 5 puan En az önemli madde : 1 puan Üyeler birbirinden etkilenmeden puanlama yapmalıdır.

93 Puanlar toplanır, sıralama yapılır Oturum başkanı her üyeden puan kartlarını toplar. Her maddenin yanına takım üyelerinin verdiği puanlar yazılır. Puanlar toplanır. En yüksek puan grup açısından en önemli maddeyi gösterir. Ortaya çıkan önceliklerin sağlamlığı bir kez daha birlikte kontrol edilir.

94 ÖRNEK. Ziyaretçilerin bina içinde yanlış birimlere gitmesine ve gereksiz dolaşmasına yol açan nedenler nelerdir? A. Bina girişinde yönlendirme yazıları yok B. Bina içindeki yönlendirme yazıları yetersiz veya okunaklı değil C. Ziyaretçilerin yazı okuma alışkanlıkları yok D. Ziyaretçiler hangi birime gideceğini bilmiyor E. Personel ziyaretçilere yardımcı olmuyor F. Personel ilgili birimleri bilmiyor G. Binanın yapısı ve düzenlenmesi karmaşık

95 Bir Puan Kartı Örneği Sorun: Ziyaretçilerin bina içinde yanlış birimlere gitmesine ve gereksiz dolaşmasına yol açan nedenler Fikir G C D B Puan Not : Bu takımdaki 6 kişiden her biri kendince en önemli 4 fikri seçip bu örnekteki gibi puanladı. Şu sonuçlar elde edildi:

96 Toplu Sonuçlar Sorun: Vatandaşın bina içinde yanlış birimlere gitmesine ve gereksiz dolaşmasına yol açan nedenler Fikir A B C D E F G Puanlar Toplam

97 A. Bina girişinde yönlendirme yazıları yok B. Bina içindeki yönlendirme yazıları yetersiz veya okunaklı değil C. Ziyaretçilerin yazı okuma alışkanlıkları yok D. Ziyaretçiler hangi birime gideceğini bilmiyor E. Personel ziyaretçilere yardımcı olmuyor F. Personel ilgili birimleri bilmiyor G. Binanın yapısı ve düzenlenmesi karmaşık

98 Takım Çalışması Beyin fırtınası yöntemi ile; Üniversitemizde Öğrencinin Memnuniyetinin Gerçekleşmesini Zorlaştıran Unsurlar Nelerdir? sorusunun cevaplarını listeleyelim. 2. Listedeki madde sayısına göre gerekirse iki turlu oylama ile listeyi kısaltalım. 3. Nominal Grup tekniğini kullanarak takım olarak en önemli engeli/sorunu belirleyelim.

99 5. Beyin Haritası (MIND MAPPING) Bir beyin haritası temel bir kelime (kavram) ve bu kelimeye bağlı (bu kavramla ilişkili) diğer (5-10 tane) temel kelimelerden oluşur. Daha sonra bu yeni temel kelimelere bağlı olan diğer fikir veya kelimeler yazılarak genişletilir. Bu yolla beyinler fazla zorlanmadan hızlı bir şekilde çok sayıda fikir oluşturulabilir.

100 Beyin Haritasının Yararları 1. Her yeni fikir doğru yere yerleştirilebilir. 2. Her kavramı tek bir kelimeye indirgemeyi destekler. 3. Sonuçta fikirler göz le görülebilir hale gelir ve böylece kolayca görsel hafızaya yerleşebilir. 4. Daha çok fikir göz önünde tutulabilir. 5. Daha kolay bir çalışma ortamı sağlar. 6. Takım olarak çalışılabilir.

101 5. Uygulama Adımları Temel kelimeyi belirleyin. Kelimeyi kağıdın ortasına mümkünse konuyla ilgili bir resimle ve renkli olarak yazın. Bağlantılı konuları dallandırın ve her konuyla ilgili temel kelimeleri yazın. Yeni dallanmış temel kelimelerin alt dallarını tamamlayın.

102 Sağlığımızı Koruma Yaklaşımları ZİHİNSEL Eğitim FinansalDurum şekerleme Yanlış yiyecekler pasta ekmek gazoz Sebzeler Diyet balık Bilgilendiren yayınlar okuma Pornografiden kaçınma RUHSAL Müzik SAĞLIK FİZİKSEL Kilo verme dogru yiyecekler biftek yağsız et sığır eti deniz ürünleri meyve yağlı yiyecekler (fındık gibi) Referanslar "Mastering the Zone by Barry Sears" "Carbohydrate Addicts Diet" yürüme Aerobik kosma Egzersiz yüzme Kuvvetlenme kas kuvveti dayanıklılık Aerobik dışındakiler sürat kosusu basketbol 102

103 Örnek;Piknik Organizasyonu 103

104 Örnek;Piknik Organizasyonu 104

105 FUTBOL TV 105

106 6. Kıyaslama Kıyaslama İngilizce Benchmark kelimesinin karşılığıdır. Bir harita bilimi terimi olan Benchmark; Bilinmeyen bir konumdaki nesnenin yerini belirlemek için, konumu bilinen bir referans noktasına konulan işaret demektir. İş dünyasında Benchmarking; Kıyaslama, başkalarından öğrenme, başka kurum veya süreçleri örnek alma demektir. 106

107 ÖLÇÜM ÇEVRE YÖNETİM İNSAN SORUN METOT MALZEME MAKİNE

108

109 7 M 1. Machine 2. Method 3. Material 4. Man 5. Management 6. Medium 7. Measurability

110 AĞAÇ DİYAGRAMI NEDİR? Belli bir hedefe ulaşmak amacıyla, yapılması gereken işlerin bir haritasını çıkarmaya yarayan tekniktir.

111 ÖRNEK NEDEN NEDEN AĞAÇ DİYAGRAMI HEDEF ARA HEDEFLER ALT HEDEFLER Problem Hastanede tekerlekli sandalye yetersizliği Neden Sandalyelerin kötü kaliteli olması Servislere geri getirilmemesi Yönetim Önemsemiyor Neden Sık sık kırılması Biyomedikal Müh. Becerikli değil Yöntem belirsiz Kimin sorumlu Olduğu belli değil Sonuçlardan Habersiz olma Sorumlu yöneticiler Yetkili değil Şikayetler onlara ulaşmıyor Neden

112 NASIL-NASIL AĞAÇ DİYAGRAMI Metot oluştur Çözüm Kullanıma hazır tekerlekli sandalye sayısını arttır Nasıl? Geri dönüş sistemini oluştur Tamirciyi tekrar eğit Acil durumlar için stok tut Nasıl? Eğit; Deneme yap Sonuçları izle Metodu iyileştir

113 ÖRNEK 1. Aşama Hedef belirleyin Prosedürleri hayata geçirmek 2. Aşama Ara hedeflerinizi belirleyin Personelin eğitilmesi Motivasyonun sağlanması Prosedürleri hayata geçirmek Kalite biriminin tanıtılması Yönetimin desteğinin sağlanması Mekanizma Kurulması

114 3. Aşama Ara hedefleri detaylandırın Hedefler Ara Hedef Alt Hedef Prosedürleri hayata geçirmek Personelin eğitilmesi Zorunlu Eğitim Küçük Gruplar Nasıl? Motivasyonun sağlanması Prim Ödül/Ceza Mekanizma Kurulması Denetim Sıklığı Sorumluların Katılımı Yönetimin desteğinin sağlanması Yönetici Eğitimi Nasıl?

115

116 ZOR İNSAN KİME DENİR?

117 Zor insan kime denir? Sürekli kinayeli konuşan, Kimi zaman saldırgan, Kimi zaman aşırı çekingen olan, İddiacı, Kararsız, Her şey hakkında yorum yapan, Muhalefet bayrağını hiç indirmeyen, Zor beğenen, Alay eden, İçine kapanık, Her şeye Evet ya da Hayır diyen, Hayal dünyasında yaşayan ve Çevrelerine sürekli negatif enerji yayan istisna tiplerdir

118 Zor insanların hemen hemen hiç biri bir diğerine benzemez.

119 Zor insanları tedavi etmeye çalışmak yerine, korunmaya çalışmak en sağlıklı yöntemlerden birisidir (Uzman Psikolog/Psikatr değilseniz).

120 Negatif enerjinin yayılma hızı pozitif enerjiden daha hızlı olduğu için zor insanların etki düzeyleri yüksektir

121 ZOR İNSAN ÇEŞİTLERİ Alaycı olanlar Narsistler Sürekli yakınmacılar Kararsızlar Evetçiler Hayırcılar Düşmanca saldıranlar Aşırı kaygılı olanlar Çok bilmişler Kavgacılar Tepkisizler Aşırı Meraklılar

122 Önemli olan, haklı olmak değil, haklı kalabilmektir.

123 Zor insanlar karşısında ne yapacağız? Öfkelenmek Tepkisiz Kalmak Bırakıp Gitmek Şikayet etmek Süreci yönetmek

124 Kişi, zor insanlar karşısında çaresiz değildir. Ancak, karşıdaki zor insanı hemen değiştirmek gibi bir yaklaşım hem gerçekçi, hem de kolay değildir

125 Zor insanları deyiştiremeğeceğinize göre, yapabileceğiniz tek şey onlara vereceğiniz tepkileri değiştirmektir

126 Zor İnsanlara Karşı ; Cesur ve kararlı olun, Sorunu ve çözümünü açıkça ifade edin, Hedefinize ulaşma beklentisi içinde olun, Olumlu düşünme alıştırması yapın, Aşağılanmayı sineye çekmeyin, duygularınızı biriktirmeyin,

127 Zor İnsanlara Karşı ; Zor kişiler ile aranızda mesafe olsun, Zor insanı değil, ona yaklaşımınızı değiştirmeyi hedefleyin, Zor kişiyle ilişkileriniz için bir strateji benimseyin ve uygulayın Ses tonunuzu ayarlayın, İnsanı zor kişi yapan etkenin, o kişinin korkuları olduğunu unutmayın.

128 Seçkin Tavır Ağları Seçkin Tavırlı kesim önlemlerin yönelik olduğu kesim