ÜNİVERSİTE-TOPLUM BÜTÜNLEŞMESİ: TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI DERSİ: PROJELER, KAZANIMLAR VE SORUNLAR (BOLU ÖRNEĞİ)

Transkript

1 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, ÜNİVERSİTE-TOPLUM BÜTÜNLEŞMESİ: TOPLUMA HİZMET UYGULAMALARI DERSİ: PROJELER, KAZANIMLAR VE SORUNLAR (BOLU ÖRNEĞİ) Dilşad MİRZEOĞLU*, Gülsen ÖZCAN*, Işıl AKTAĞ*, Hakkı ÇOKNAZ* Özet Bu araştırmanın amacı Beden Eğitimi Öğretmenliği Bölümlerinin son sınıflarında okutulan Topluma Hizmet Uygulamaları (THU) dersi ile öğretmen adaylarının sosyal problemlere karşı duyarlılıklarını artırarak farklı sosyal, kültürel ve fiziksel problemler içinde bulunan kişi ve gruplara verdikleri hizmetler yoluyla elde ettikleri kazanım ve karşılaştıkları problemleri tespit etmektir. Bu araştırma nitel bir araştırmadır. Çalışmaya öğretim yılı güz döneminde AİBÜ Beden Eğitimi Öğretmenliği Bölümü dördüncü sınıf öğrencileri (14 kız, 31 erkek) katılmıştır. Çalışmaya katılan öğrenciler 4-8 kişiden oluşan 7 grup oluşturmuş ve hafta boyunca haftada en az 4 saat uygulamalı olarak dönem başında belirlenen projeleri yürütmüşlerdir. Araştırmada veri toplamak için öğrencilerin dönem içinde ve sonunda ders ile ilgili hazırladıkları proje raporları kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi için betimsel analiz ve içerik analizi yapılarak öğrenci ifadeleri üzerinden kodlamalar yapılmış ve kodlamalara ait frekans ve yüzdelikler belirlenmiştir. Araştırma sonucunda beden eğitimi öğretmen adayları, 2 ilköğretim okulu,2 akıl ve ruh sağlığı merkezi, 1 cezaevi,1 farklı kurum ve kuruluş ve 1 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde olmak üzere 7 proje geliştirip uygulamış ve toplam 224 ilköğretim öğrencisi (n=79), tutuklu (n=58), memur (n=42) ve ruhsal ve zihinsel problem yaşayan kişiye (n=45) hizmet vermişlerdir. Öğretmen adaylarının görüşlerine göre, THU dersindeki projeleri uygulamaları sonucunda en önemli kazanımları işbirlikli çalışma yapmayı öğrenmek ve durumsal sorunlarla karşılaştığında problem çözme güçlerinin artması iken, projelerini gerçekleştirirken yaşadıkları en önemli sorunlar ise hava koşulları nedeniyle planlanan etkinlikleri gerçekleştirememe ve planlanan etkinlikleri uygulamada mekan ve malzeme eksikliğidir. Sonuç olarak THU dersi beden eğitimi öğretmen adaylarının istendik kazanım elde etmelerinde etkili olmuştur. Anahtar Kelimeler: Topluma Hizmet Uygulamaları Dersi, Öğretmen Adayı, Proje UNIVERSITY AND COMMUNITY UNIFIYING: COMMUNITY SERVICE COURSE: PROJECTS, BENEFITS AND PROBLEMS (BOLU EXAMPLE) Abstract The purpose of this study was to increase pre-service teachers sensitivity to social problems and determine learnings and problems with the help of community service course which aimed to help people or groups from different social, cultural and physical conditions. This study is a qualitative study. Participants included 45 preservice teachers whom 14 were female and 31 were male. Participants were 4th grade year students at AIBU, Physical Education and Teaching Department.Participants were formed as groups. There were 7 groups with each group was included 4 or 7 students. Preservice teachers carried out their projects at least 4 hours a day during 10 to 14 weeks. Data were collected by using preservice teachers reports during this project. Their reports were gathered and themes were created. Then frequencies and percentages were formed from these themes. At the end of the semester, preservice teachers finished 7 projects which 2 at elemantary public schools, 2 at psychiatric rehabilitation service, 1 at physical rehabilitation service, 1 at jail and 1 at different institution. As a result of this study 7 projects were applied total 224 people (58 people from jail, 79 students at elemantary public schools, 41 civil servant and 45 psychiatric patients) were benefited from this project. According to preservice teachers, community service course taught them how to cooperate with each other and solve problems. Their biggest problem was to cancel or delayed their activities according to weather conditions. Because institutions could not supply them activitiy room during their staying. As a result of this study, ıt can be said that community service course was effective for preservice teachers to gain the desired goals. Key words: Community service course, Preservice teachers, Project A.İ.B.Ü., Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Beden Eğitimi Öğretmenliği Bölümü, BOLU.

2 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, GİRİŞ Üniversiteler çok hızlı değişen ve gelişen dünyada kendi görev ve sorumluluklarını yeniden gözden geçirmeli ve tanımlamalıdırlar. Zaman zaman politikacılar, eğitimciler, öğrenciler ve toplum, üniversite eğitimi ile toplum arasındaki ilişki arasında problemler olduğu konusunda görüş bildirirler (Çuhadar, 2008). İfade edilen bu problemler üniversite ve toplum arasında işbirlikli ve koordineli bir çalışmayı gündeme getirmektedir (Elma ve ark., 2010). Öğretmen yetiştiren kurumlar olan Eğitim fakülteleri, araştırma ve eğitim işlevlerini yerine getirmelerine ek olarak, yakın çevrelerinden başlayarak ülke geneline ve insanlığa hizmet sunması beklenen kurumlardır. Eğitim fakülteleri toplumsal yaşamın zenginleştirilmesine önemli katkılarda bulunabilir. Bu işlevlerini etkili biçimde yerine getirebilmeleri, önemli ölçüde hizmet sunarken benimsedikleri ilkeler ve kullandıkları yöntemlere bağlıdır (Dinçer ve ark., 2011). Bu noktadan hareketle öğretmenliğin büyük ölçüde toplumsal sorumluluk taşıyan meslek alanlarından biri olması, öğretmenlerin toplumla bütünleşme ve toplumsal liderlik işlevini yerine getirme gibi önemli görev ve sorumluluklarının bulunması nedeniyle, öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimleri sırasında bu yönlerini geliştirme amacını güden deneyimler kazanmaları büyük önem taşımaktadır (Erciyes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi THU Rehberi, 2008). YÖK tarafından hazırlanan öğretmen yetiştiren kurumlardaki (Eğitim Fakülteleri ve BESYO) eğitim programlarında öğretim yılından itibaren Topluma Hizmet Uygulamaları (THU) dersi uygulamaya konulmuş ve bu dersin amacı toplumun güncel sorunlarını belirleme ve çözüm üretmeye yönelik projeler hazırlama; panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuşmacı ya da düzenleyici olarak katılma; sosyal sorumluluk çerçevesinde çeşitli projelerde gönüllü olarak yer alma; topluma hizmet çalışmalarının okullarda uygulanmasına yönelik temel bilgi ve becerileri kazanma (YÖK, 2007) olarak belirlenmiştir. İşte bu amaçla, üniversitelerin en önemli işlevlerinden biri olan topluma hizmet işlevinin, eğitim fakültelerinin de çağdaş ve bilimsel eğitimin sürdürülebilirliğini sağlama yolunda üstlenmesi gereken önemli görevlerinden biri olması, bu dersin öğretmen yetiştirme programı içinde yer almasına neden olmuştur yılında yapılan THU Ulusal Çalıştayı nda dersin genel ilke ve uygulama esasları üzerinde çalışılmış ve bu ilkeler içerisinde THU dersinin proje tabanlı bir yaklaşımla tasarlanacağı belirtilmiştir. Eğitim Fakülteleri ve BESYO Beden Eğitimi Öğretmenliği bölümlerindeki programlarda okutulmaya başlanan 1 saat teorik, 2 saat uygulamadan oluşan 2 kredilik derste, öğretmen adaylarına toplumsal sorunlara karşı duyarlılık ve farkındalık geliştirilmesi (Tanrıseven, Üredi ve Yanpar Yelken, 2010) ve yaşanan bu sorunlara öğretmen adaylarının kendi alanlarına ait projeler üreterek çözüm yolları oluşturmalarını sağlama amaçlanmıştır yılında Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Öğretmen Yeterlikleri kitabında beden eğitimi öğretmenlerinin sahip olmaları gereken yeterliklerden birisinin de okul, aile ve toplumla işbirliği yapma başlığını taşıması ve bu alanın kapsamının da tören ve organizasyonları başta olmak üzere tüm tören programlarının etkin olarak hazırlanması ve sunulması, ailelerle işbirliği, okulun kültür ve öğrenme merkezi olmasına yönelik uygulamaları kapsamaktadır (MEB, Öğretmen Yeterlikleri, 2008) şeklinde ifade edilmesi, beden eğitimi öğretmen adaylarının hizmet öncesi dönemde bu özelliklerini geliştirme zorunluluğunu gerekli kılmıştır. Böylelikle, beden eğitimi öğretmenliği eğitim programında yer alan THU dersi, beden eğitimi öğretmen adaylarının ihtiyaç duydukları birçok beceriyi kazanmaları açısından önemli bir boşluğu doldurmaktadır.

3 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, Yukarıda verilen bilgiler ışığında beden eğitimi öğretmenliği programlarında iki yıldır okutulan THU dersinin işlenişine ve yaşanan sorunlarına ait çalışmalar yapılması gerekliliği doğmuştur. Bu nedenle, gerçekleştirilen araştırmayla, sosyal yaşantının şekillendiricisi ve aydınlatıcısı olan öğretmenlik mesleğine aday beden eğitimi öğretmenliği bölümü öğrencilerinin sosyal problemlere karşı duyarlılıklarını geliştirerek, farklı sosyal, kültürel ve fiziksel problem grupları içinde olan kişi ve gruplara verdikleri hizmetler yoluyla edindikleri kazanımlar ve bu hizmetler esnasında karşılaştıkları problemler tespit edilmeye çalışılmıştır. Diğer yandan araştırma sonuçlarının THU dersinin belirlenen hedeflerine ne derece ulaşıldığı hakkında da bilgi verdiği düşünülmektedir. YÖNTEM Araştırma nitel bir çalışma olup, nitel veriler üzerinden çıkarılan yüzde frekans ölçümleriyle nicel boyut da kazandırılmış ve böylece verilerin daha kolay anlaşılıp yorumlanmasına katkı sağlanmıştır. Çalışma Grubu Çalışmaya öğretim yılı güz döneminde A.i.B.Ü. Beden Eğitimi Öğretmenliği Bölümü 4. sınıfında bulunan ve Topluma Hizmet Uygulamaları dersine kayıt yaptıran 45 öğrenci (14 kız, 31 erkek) katılmıştır. Çalışmaya katılan öğrenciler dönemin başında 4-8 kişilik gruplara ayrılmış ve her grup için farklı bir öğretim elemanı danışman olarak belirlenmiş, her grup danışman öğretim elemanı eşliğinde kendi branşlarına ait toplumda hizmet duyulan alanları belirlemiş ve bu alanlarda kendi tercih ettikleri konularda projeler üretmişler, gerekli yazışma ve izinler alındıktan sonra bu projeleri haftada en az 4 saat uygulama olmak üzere hafta boyunca gerçekleştirmişlerdir. Veri Toplama Aracı Araştırmada veri toplamak için öğrencilerin dönem içinde ve dönem sonunda THU dersi ile ilgili hazırladıkları proje raporları kullanılmıştır. Verilerin Çözümlenmesi Öğretmen adaylarının raporlarından elde edilen bilgilerin değerlendirilmesi için betimsel analiz ve içerik analizi yapılarak öğrenci ifadeleri üzerinden kodlamalar yapılmış ve kodlamalara ait frekans ve yüzdelikler belirlenmiştir. BULGULAR Topluma hizmet uygulaması kapsamında yapılan projeler, amaçları ve yapılan etkinliklere ait bilgiler Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. THU Dersinde Gerçekleştirilen Projeler, Amaçları ve Etkinlikler Projenin Başlığı HAYDİ SPORA Proje Ekibi ve Süresi 7 kişi 12 hafta İşbirliği Yapılan Kurum Karaköy TOKİ İlköğretim Okulu (4.-5. sınıflar) Projenin Amacı *Katılımcı öğrencilere spor branşlarını tanıtmak *Öğrencilerin yeteneklerini farkına varmalarını sağlamak *Sosyalleşmelerini sağlamak *Yaratıcılıklarını geliştirmek Projede Ulaşılan Kişi Sayısı Etkinlikler 43 öğrenci 1.Tanışma ve proje tanıtımı 2. Dart ve drama 3. Masa tenisi ve çim hokeyi 4. Masa tenisi turnuvası

4 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, SANİYE 4 kişi ENGELSİZ SPOR CEZAEVİNDE CEZASIZ YAŞAM MUTLULUĞA İLK ADIM EĞLENEREK ÖĞRENELİM 14 hafta 4 kişi 12 hafta 7 kişi 14 hafta 8 kişi 12 hafta *Bolu Valiliği *Bolu Belediye Başkanlığı *A.İ.B.Ü. Rektörlüğü *A.İ.B.Ü. Eğitim Fak. Bolu Toplum Ruh Sağlığı Merkezi Bolu Yarı Açık Cezaevi Bolu Akıl ve Ruh Sağlığı Hastanesi 7 kişi Özel Makbule Ölçen Özel *Özgüvenlerini arttırmak *İletişim becerilerini geliştirmek *Öğrencileri spor yapmaya teşvik etmek *Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışmakta olan memurları postür bozuklukları (kifoz, skolyoz ve lordoz) ve beden sağlığı ile ilgili bilgilendirmek ve sonrasında kifoz, lordoz ve skolyozu önleyici egzersizler yaptırarak, memurların zinde kalıp daha rahat hizmet sunmalarına olanak tanımak. * Katılımcılara fiziksel ve mental yönden destek sağlamak *Katılımcıların ihtiyaçlarına göre fiziksel etkinlikler hazırlamak ve etkinliklere katılımı sağlamak *Eğlenceli vakit geçirmelerini sağlamak *Fiziksel etkinlikler yapmak sureti ile hayatla bağlılığı güçlendirmek *Fiziksel aktiviteler ile hastalıklara karşı dirençlerini arttırmak *Özgür yaşam alanları kısıtlanmış kişilere yeni bir heyecan ve fiziksel aktivite çeşitliliği sağlamak. *Ceza evindeki sıradan yaşantılarını kendilerine faydalı hale getirici etkinliklerle anlamlandırmak * Birliktelik, paylaşım duygusunu geliştirmek ve etkinliklere katılımı artırmak * Ceza evinde de mutluluğun yakalanabileceğinin farkındalığını yaratmak *Ceza evinde zamanın daha etkili ve aktif geçirilmesine yardımcı olmak. *Hafif ve orta derecede ruhsal kaygı içinde bulunan bireyleri rahatlatıcı etkinlikler uygulamak *Hedef kitledeki yalnızlık ve anlaşılmazlık duygularına yönelişini en aza indirgemek *Hedef kitlenin yapılan komik, eğlendirici, yargısız ve başarı tattırıcı etkinliklerle hayata bağlılıklarını güçlendirmek *Hedef kitlenin genellikle uyku ilaçları yardımıyla uzaklaştıkları sorunlarına odaklaşma uygulamasına daha insani ve daha etkili olduğu düşünülen alternatif uygulamalar oluşturmak *Engelli öğrencilere sportif etkinlikler yaptırmak 5. Dart turnuvası 6. Eğitsel oyunlar 7. Artistik cimnastik ve badminton 8. Yüzme 9. A.İ.B.Ü. tanıtımı 42 kişi *Postür ile ilgili teorik bilgi *Germe hareketleri *Pelvik tilt hareketleri *Mobilizasyon egzersizleri *Abdominal egzersizler *Bel stabilizasyonu *Scapularis egzersizler *Masa başı egzersizleri * Rotasyon hareketleri *Omuz stabilisazyonu * Yüzen gemi modeli konferansı 10 kişi 1. Futbol 2. Voleybol 3. Eğitsel oyunlar 4. Basketbol 5. Step ve aerobik 6. Hentbol 7. Yürüyüş 58 kişi 1.Tanışma partisi 2.Toplanan kitapların paylaşımı ve dağıtımı 3.Voleybol turnuvası 4.Geleceğe mektup etkinliği 5. Futbol turnuvası 6.Ayak tenisi turnuvası 15 kişi 1.Tanışma 2.Yaratıcı drama etkinliği 3.Film izleme, eğitsel oyun (mendil kapmaca) 4.Eğitsel oyunlar 5.Basketbol oyunu 6.Step etkinliği 7.Yaratıcı drama 8.Dans etkinliği 9.Dart oyunu 10.Bazı Spor Branşlarının tanıtımı (Kayak ve sörf), 11. Eğitsel oyunlar 12.Resim yorumlama 13. Hayattan beklentiler konusunda mektup 20 kişi 1. Futbol 2. Futbol

5 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, ÇOCUKLAR İÇİN ELELE 10 hafta Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi 8 kişi 10 hafta İnkılap İlköğretim Okulu * Fiziksel etkinlikler yolu ile zevkli vakit geçirilmesini sağlamak * Engel türlerine göre farklı fiziksel etkinlik planlayıp, katılımı sağlamak * Okulda beden eğitimi derslerinin daha etkili işlenebilmesi için uygun ortamın yaratılmasını sağlamak. *Öğrencilerin serbest zamanlarında kullanabilecekleri fiziksel ortamları yaratmak. * Öğrencilere hazırlanan fiziksel ortamları kullanabilecekleri turnuvalar düzenleyerek, katılımı arttırmak. Beden eğitimi derslerini alan tüm okul öğrencileri ve voleybol turnuvasına katılan 36 kişi 3. Basketbol 4. Basketbol 5. Bocce 6. Bocce 7. Eğitsel Oyun 8. Eğitsel Oyun 9. Dart 10. Bilek Güreşi 1. Mini voleybol sahası çizimi 2. Bahçeye voleybol ve basketbol sahası çizimi 3. Voleybolla ilgili drillerin spor salonuna çizilmesi 4. Voleybol turnuvası Tablo 1 incelendiğinde, öğretim yılında AİBÜ Beden Eğitimi Öğretmenliği bölümünde THU dersini alan 4. sınıf öğrencileri, farklı kurum ve kuruluşlara hizmet vermek üzere 7 adet proje gerçekleştirmişler ve bu projelerde haftada minimum 4 saat olmak üzere hafta boyunca toplam 224 öğrenci, tutuklu, memur ve ruhsal ve zihinsel sorun yaşayan kişilere hizmet vermişler ve tabloda belirtilen proje amaçlarını belirtilen etkinlikler yoluyla yerine getirmeye çalışmışlardır. Topluma Hizmet Uygulamaları dersinde gerçekleştirilen projelerde, proje ekiplerinde görev alan beden eğitimi öğretmen adaylarının görüşlerine göre derse ait kazanımlar ve bunlara ait frekans ve yüzde değerleri Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2. THU Dersinde Gerçekleştirilen Projeler İle İlgili Öğrenci Kazanımlarına Ait Frekans ve Yüzde Tablosu KAZANIMLAR ÖĞRENCİLER f % Resmi işlerin nasıl yürüdüğünü öğrendik 1,3,4,5,6, Bu ders sorumluluk alma özelliğimizi geliştirdi 1,4,5,6,7,14,15,32,33,37,38, İşbirlikli çalışma yapmayı öğrendik 1,2,3,5,6,7,13,14,15,16,17,19,21,22,24, ,26,28,30,40,42,43,44,45 Zamanı etkili kullanmayı öğrendik 1,3,4,5,6,7,38,39, Planlı ve programlı çalışmanın önemini kavradık 2,3,5,6,7,40,42,43,44, Durumsal sorunlarla karşılaşıldığında, duruma 1,3,4,5,6,7,16,18,19,20,22,24,25,26,28, uygun problem çözme gücümüz gelişti Ruh sağlığı bozulmuş ve engelli kişilerle nasıl 8,9,10,16,17,18,19,20,21,23,31,33,34,36, iletişim kurulacağını kavradık 37 Sabırlı olmayı öğrendik 12,14,24,26,27,32,33, Empatik yaklaşımın iletişimdeki önemini 16,17,18,19,21,24,25,29,30,32,35, kavramamıza yardımcı oldu Liderlik özelliklerimizin gelişmesine yardımcı 12,13,15, oldu İnsanlara ve olaylara karşı önyargılı olunmaması 24,25,26,27, gerektiğini anladık Başkalarına bir şekilde yardımcı olmanın ne kadar güzel bir duygu olduğunun farkına varmamızı sağladı 8,9,10,11,38,40,41,42,44, Sosyal sorumluluk projelerinin toplum için 8,10,11,25,26,28,30,31,32, önemini kavradık Ödülün yapılan etkinliklerdeki başarı üzerindeki 8, etkisini anlamamızı sağladı İşbirlikli çalışmanın avantaj ve dezavantajlarını öğrendik 13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,43,44, Dayanışma ve birbirimize güven duymayı 31,32,33,34,35,37,38,42, geliştirdi Karmaşık becerileri öğretirken aşamalı ve 13,14,16,18,20,21,32,33,35,36,

6 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, basitleştirerek öğretmek gerektiğini anladık Eldeki malzeme ve olanakları etkili kullanmayı öğrendik Fiziksel etkinliklerin kişilerin özelliklerine göre farklı şekillerde planlanması gerektiğini kavradık 1,4,5,6,7,13,14, ,14, Tablo 2 incelendiğinde, beden eğitimi öğretmen adaylarının görüşlerine göre THU dersinde gerçekleştirilen proje ve uygulamaların, öğretmen adaylarına olan kazanımlarından en önemlilerini %53.33 oranında İşbirlikli çalışma yapmayı öğrendik, % oranında Durumsal sorunlarla karşılaşıldığında, duruma uygun problem çözme gücümüz gelişti ve %33.33 oranında ise Ruh sağlığı bozulmuş ve engelli kişilerle nasıl iletişim kurulacağını kavradık görüşleri oluştururken; en düşük önem sırasına sahip olanlar ise Fiziksel etkinliklerin kişilerin özelliklerine göre farklı şekillerde planlanması gerektiğini kavradık (%6.66), Ödülün yapılan etkinliklerdeki başarı üzerindeki etkisini anlamamıza yardımcı oldu (%4.44) ve Liderlik özelliklerimizin gelişmesine yardımcı oldu (%8.88) görüşleridir. THU dersinde projeler uygulanırken beden eğitimi öğretmen adaylarının görüşlerine göre karşılaşılan sorunlara ait bilgiler ise Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3. THU Dersinde Gerçekleştirilen Projelerde Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Frekans ve Yüzde Tablosu SORUNLAR ÖĞRENCİLER f % Proje harcamalarını karşılamada maddi kaynak bulma sıkıntısı Bürokratik engeller yüzünden etkinliklere istenilen zamanda başlayamama Projenin gerçekleştirildiği okula/kuruma ulaşım sıkıntısı Okul müdürünün okul dışı etkinliklerde sorumluluk almak istememesi Öğrencilerin yoğun ders/dershane programlarından dolayı etkinliklere katılmak istememesi Öğrenci velilerinin öğrencilerin derslerini etkileyeceği düşüncesi ile katılımlarına izin vermemesi Planlanan etkinlikleri gerçekleştirmede mekan ve malzeme eksikliği Proje uygulanan grubun kameraya alınması, fotoğraflarının çekilmesi gibi belgeleme işlemine izin verilmemesi Hava koşulları nedeniyle planlanan etkinliği yapamama Fiziksel etkinlikleri istenilen şekilde gerçekleştirmek için katılımcılardaki kıyafet eksikliği Ruhsal sorunu olan ve tutuklu kişilerin bazı etkinlikleri yapmak istememeleri Projede beraber çalıştığımız arkadaşlarla iletişim sorurunu Engelli ve ruhsal sorunu olan bireylerle yaşanan iletişim sorunu Engelli bireylere fiziksel etkinlik yaptırmanın/öğretmenin zorluğu 12,14,15,17,38,39,40,42,43,44, ,24,25,26,27,28,29, ,2,3,4,5, ,4,5, ,2,4,5, ,2,4,5,6, ,10,11,16,17,18,19,20,22,23,31,33,34,36, ,17,19,20,21,25,26,27,28, ,19,20,21,22,23,24,25,26,27,28,29,30,38,40, ,42,43,45 12, ,17,19,20,21,22,23,25,27,28,29, , ,10,32, ,32,33,34,35,36, Tablo 3 incelendiğinde, beden eğitimi öğretmen adaylarının THU dersindeki projeleri gerçekleştirirken yaşadıkları en önemli üç sorun önem sırasına göre Hava koşulları nedeniyle planlanan etkinliği yapamama (%42.22), Planlanan etkinlikleri gerçekleştirmede mekan ve malzeme eksikliği (%33.33) ve Ruhsal sorunu olan ve tutuklu kişilerin bazı etkinlikleri yapmak istememeleri (%26.67) olarak belirlenirken, en düşük önem sırasında gördükleri sorunlar arasında %4.44 ile Fiziksel etkinlikleri istenilen şekilde gerçekleştirmek için

7 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, katılımcılardaki kıyafet eksikliği, %8.89 oranı ile Projede beraber çalıştığım arkadaşlarla iletişim sorunu ve Engelli ve ruhsal sorunu olan bireylerle yaşanan iletişim sorunu olarak belirlenmiştir. TARTIŞMA VE SONUÇ İster kişisel, ister toplumsal boyutta olsun toplumda gelişen olay ve sorunlar eğitim kurumunun çalışma alanı içinde yer almaktadır. Bu anlamda eğitim-toplum dayanışmasının bir örneği kabul edilen bu çalışmada araştırmaya katılan öğrencilerin raporlarına yansıttıkları ifadeler analiz edildiğinde, öğrencilerin genel olarak THU dersi kapsamında yaptıkları proje sürecinde olumlu kazanımlar elde ettikleri görülmüştür (Tablo 2). Bu sonuç THU dersinin sosyal sorunlara duyarlılık gösterme, okul-toplum arasındaki pragmatik bağı güçlendirme, toplumsal sorunların çözümünde kendisini sorumlu hissettirme gibi beklendik hedeflerine ulaşıldığının bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Araştırmada elde edilen bu sonuç Çoban, Kaşkaya ve Ağırbaş (2010) ve Elma ve ark. (2010) tarafından yapılan araştırma sonuçlarıyla da desteklenmiştir. Araştırma sonunda öğrencilerin yarıdan fazlası yaptıkları proje sürecinde işbirlikli çalışmayı öğrendiklerini belirmişlerdir. Bu sonuç proje çalışmalarının gerektirdiği birlikte plan yapma, yapılan planlamaya uygun sorumluluklar alma, alınan sorumlulukları uygulama ve yapılan çalışmayı raporlandırma gibi etkinliklerin doğal kazanımları olarak düşünülebilir. Ayrıca öğrenciler ikinci ağırlıktaki kazanım olarak durumsal gelişen problemler karşısında çözüm üretme becerilerinin arttığını ifade etmişlerdir. Öğrencilerin planladıkları etkinlikleri hayata geçirirken çeşitli engellerle karşılaşmaları bir bakıma onların yararına olmuştur. Çünkü, sorunlar aslında insanın gelişiminin tetikleyicileridir. Yaşadığı yerdeki problemleri görmeyen biri yeni şeyler düşünme, yeni hedefler koyma, bir şeyleri değiştirme ihtiyacı da duymaz. Bu anlamda çıkan bu sonuç öğrencilerin bir bakıma hayatın içine girmelerini sağlamış ve planla gerçeğin farklı olabileceği tecrübesini yaşamalarına da olumlu bir katkı getirmiştir. Ayrıca bu sonuç Tanrıseven, Üredi ve Yelken (2010) tarafından yapılan araştırma sonuçlarıyla da desteklenmektedir. Öğrencilerin görüşlerine göre üçüncü sıradaki kazanımları ise yaptıkları projenin onların iletişim becerisini artırdığı yönündedir. Bu sonuç projelerin etkin yürütülmesi sırasında öğrencilerin tanımadıkları farklı kurum ve kuruluştaki çeşitli kişilerle görüşme yapma, kurum ve kuruluşlardaki kişilerden yardım alma, projenin maddi boyutu için sponsor bulma, projeden yararlanan grupla geçirilen süreç esnasında kurulan bağların bir sonucu olarak düşünülebilir. Bu noktada vurgulanması gereken önemli bir husus THU dersinin nitelikli insan gücünü oluşturan pek çok özelliğin (toplumsal sorunlara duyarlılık gösterme, işbirliği yapma, problem çözme, sorunlara karşı proje üretebilme ve bunları uygulamaya dönüştürebilme, iletişim gücü geliştirme ve iletişimde empatik yaklaşım sergileyebilme, sorumluluk alma ve planlı-programlı çalışmanın önemini kavrama vb. gibi) kazanılmasında oldukça önemli bulunmuş olmasıdır. Bu sonuçlar, dersi alan beden eğitimi öğretmen adaylarının toplumsal duyarlılık kazanma ve sosyal projeler üretme ve bunları hayata geçirme için oldukça etkili bir ders olduğunun göstergesidir. Elde edilen bu sonuç Elma ve arkadaşlarının (2010) ve Sönmez (2010) in yaptıkları çalışma sonuçları ile de benzerlik göstermektedir. Elma ve ark. yaptıkları çalışmadaki sonuçları değerlendirdiklerinde genel olarak öğretmen adaylarının derse ilişkin algılarının olumlu olduğunu belirtirlerken, Sönmez de çalışmasının sonucunda öğretmen adaylarının THU dersini faydalı buldukları görüşünde birleştiklerini belirtmiştir. Beden eğitimi öğretmen adaylarının gerçekleştirdikleri projeler esnasında karşılaştıkları en önemli sorun ise hava koşulları nedeniyle planladıkları etkinlikleri yapamamaktır. Araştırmaya katılan öğrencilerin beden eğitimi öğretmenliği bölümü öğrencileri olduğu ve bu nedenle proje etkinlikleri arasına çoğunlukla dışarıda ya da bir salonda yapılması uygun olan sportif etkinlikleri koymuş olmaları ve projelerini

8 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, gerçekleştirdikleri okul/kurumda spor salonu bulunmaması bu sorunla karşılaşmalarına sebep olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, öğrenciler planladıkları etkinlikleri yapmada gerekli malzemeleri bulamadıklarını belirtmişlerdir. Bu sorun bir bakıma öğrencilerin planlamalarını gerçekçi ve titiz yapmadıklarını gösterebilir. Öğrenciler üçüncü karşılaşılan sorun olarak ise ruhsal sorunu olan ve ceza evinde tutuklu olan grubun bazı etkinlikleri yapmada istekli olmadıkları belirtmişlerdir. Bu kurumlarda proje uygulayan öğrencilerin bu dezavantajlı grupları oluşturan kişilerle yeterince ve sağlıklı iletişim için yeterli zamanı bulamamaları ve ruhsal sorun yaşayan kişilere karşı nasıl liderlik/öğretmenlik yapacakları konusunda yeterli deneyime sahip olmamaları böyle bir sonuca neden olmuş olabilir. Sonuç olarak araştırmadan elde edilen sonuçlar, beden eğitimi öğretmen adaylarının planlayıp uyguladıkları projelere özgü sorunlardır. Farklı gruplar üzerinde gerçekleştirilen benzer projeler ya da aynı gruplar üzerinde gerçekleştirilecek farklı projelerde beden eğitimi öğretmen adayları farklı sorun ve kazanımlarla karşılaşabilirler. Ancak, öğrencilerin projelerini gerçekleştirirken kurum, kuruluş, okul yönetiminden veya öğretmen, öğretim elamanından dolayı sorunlarla karşılaşmamış olmaları istendik bir durum olarak değerlendirilebilir. ÖNERİLER 1. Araştırmaya katılan öğrencilerin karşılaştıkları sorunlar açısından bakıldığında öğrencilerin hava koşulları nedeniyle etkinliklerini yapamamaları, gerekli malzemeleri temin edememeleri ve bazı katılımcıların etkinliklere katılmaya isteksizlikleri bir bakıma planlama hatasını da işaret etmektedir. Öğrencilere bir proje planlamasında, eldeki olanakların bilinmesi, proje uygulanacak yerde yapılacak ihtiyaç analizi ve olanaklar gibi önemli detayların vurgulanmasının bir sonraki uygulamalarda bu sorunları eleyeceği düşünülebilir. 2. Öğrencilere etkinlik planlarını yaparken gelişebilecek olası problemlere göre devreye sokabilecekleri alternatif plan yapmaları, ilgili koordinatör öğretim elemanları tarafından mutlaka hatırlatılmalıdır. 3. Öğrencilerin hizmet verecekleri kurum ve kuruluşlarla resmi anlamda problem yaşamamaları için üniversitenin ilgili bölümleri devreye girmelidir. 4. THU dersinin amaçlarından olan panel, konferans, kongre, sempozyum gibi bilimsel etkinliklere izleyici, konuşmacı ya da düzenleyici olarak katılma ile ilgili olarak projelerin geliştirilmesine yönelik çalışmalarda planlanabilir. 5. Daha küçük proje grupları oluşturularak, üretilecek proje sayısı ve hizmet alacak kişi sayısı arttırılabilir.

9 Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Öğrt. Kongresi Mayıs 2011, VAN/YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, KAYNAKLAR ÇOBAN, B., A. KAŞKAYA ve Ö. AĞIRBAŞ. (2010). Sınıf Öğretmenliği Bölümünde Okuyan Öğrencilerin Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Tutumlarının Diğer Bölümler İle Karşılaştırılması (Erzincan Üniversitesi Örneği). 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, ÇUHADAR, A. (2008).Topluma Hizmet Uygulamaları Aracılığı ile Yurttaş Öğretmen Yetiştirmek, VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumunda Sunulan Bildiri,Çanakkale DİNÇER, Ç., A. ERGÜL, M. ŞEN ve B. ÇABUK (2011). Bir Topluma Hizmet Uygulaması Örneği: Haydi Kavram Oyuncaklarıyla Oynayalım, Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), ELMA, C.,A. KESTEN.,K. KIROĞLU, E.M.UZUN, ve A.N. DİCLE (2010). Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. Sayı.62, ERCİYES ÜNİVERSİTESİ. (2008). Eğitim Fakültesi, Topluma Hizmet Uygulamaları Rehberi, Kayseri. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü (2008). Öğretmen Yeterlilikleri, Ankara. SÖNMEZ, F. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine Yönelik Görüşlerinin Kazanım Boyutunda Değerlendirilmesi. The Black Sea Journal of Social Sciences.Year:2, Number:2, TANRISEVEN, I., L. ÜREDİ ve T.Y.YELKEN. (2010). Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet uygulamaları Dersine İlişkin Kazanımları, Karşılaştıkları Güçlükler ve Çözüm Önerileri, 1. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Balıkesir. YÖK. (2007). Beden Eğitimi Öğretmenliği Lisans Programı, Ankara.