4.2 Radikal demokrasinin kurucu gücü olarak kadın özgürlük deneyimleri

Transkript

1 Bu konuşma 3-5 Şubat arası Hamburg Üniversitesi'nde düzenlenen Kapitalist moderniteye karşı Alternatif konseptler ve Kürtlerin arayışı isimli konferansta yapıldı. Bütün program, ses kaydı, daha fazla metin ve görüntü sitesinden izlenebilir. 4.2 Radikal demokrasinin kurucu gücü olarak kadın özgürlük deneyimleri Gönül Kaya Konuşmama başlamadan önce böylesi önemli ve anlamlı bir konferansı organize eden, hazırlayan, emekleri geçen herkesi kutlamak istiyorum. Yine tüm katılımcıları da saygıyla selamlıyorum. Konuşmamda; Kürt Kadın Özgürlük Mücadelesini, şekillenmesini, tecrübelerini ve kapitalist modernite karşısında geliştirilen alternatif demokratik modernite perspektifinin kadın bakış açısını sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Bu temelde buradaki düşünce denizinde bir damla da olsa katkıda bulunmaya çalışacağım. Kapitalist modernite karşısında özgürlük, demokrasi, eşitlik, kısaca yaşam mücadelesini ve direnişini yürütenler olarak tarihi bir süreci yaşadığımıza inanıyorum. Devletli-sınıflı ve iktidarcı uygarlığın son temsilcisi olan Kapitalist Modernite nin artık sadece sorgulanmadığı, bununla beraber alternatif sistem geliştirme pratiklerinin denendiği ve yaşandığı bir dönemin içindeyiz. Bu açıdan mevcut sistemi ve sorunları eleştirmek, sorgulamak elbette ki yeterli değildir. Önemli olan alternatif yaşam sistemini yaratmak ve pratikleştirmektir. Bunu yaparken tarih günümüzde, biz de tarihin derinliklerinde gizliyiz diyerek, kendimizi tarihsel temellere inerek incelemek, sorgulamak, bugün yaşanılan sorunların köklerine inmek ve çözümler için dersler çıkararak, geleceği bu temelde inşa etmek önemlidir. Kapitalist modernite güçleri, yeni saldırı dalgası başlatarak, ki bu 3. dünya savaşı olarak ifade ediliyor, yarattıkları sistemsel, toplumsal, ekonomik, ekolojik, siyasal, ahlaksal vb sorunlar karşısında yeni çıkış yolları aramaktadırlar. Bu 3. Dünya savaşı, insanlığın yaşadığı diğer savaşlardan farklı olarak egemen tüm güçlerin, ister halk, ister kadın, ister ekolojik, ister kültürel-etnik olsun tüm direnenlere karşı yürüttüğü bir savaştır. Ezenlerin ezilenlere, yönetenlerin yönetilenlere karşı yürüttüğü bir savaştır. Bu savaşın temelinde, kendisine alternatif olabilecek özgürlük ve demokrasi hareketlerine yönelim, bastırma, imha etme ve bu güçlerin ortaklaşmalarına yönelme yer almaktadır. Yaşanan 3. dünya savaşında, alternatif sistem arayışçılığının en önemli güçlerinden biri de Kadın Özgürlük Hareketleri olmaktadır. Kadın özgürlük hareketlerinin yüzyıllara varan ataerkil sisteme karşı yürüttüğü bir aydınlanma, kendini varetme ve direnme gerçekliği vardır. Kapitalist modernitenin köklerinin 5000 yıllık devletli-sınıflı ve iktidarcı uygarlık olduğu buradaki konuşmalarda dile geldi. Bu uygarlığın ilk oluşum, şekillenme ve yayılma merkezi Ortadoğu olmaktadır. Bu ilk oluşumun, şekillenmenin ve yayılmanın temelinde kadın etrafında oluşturulan uygarlığın parçalanması, bastırılması, tüm değerlerine el konulması olduğu da dile getirilmiştir. Bu gerçeğin çözümlenmesi, kadının halen bilinmeyen tarihinin açığa çıkarılması özellikle günümüz açısından daha da büyük bir önem taşımaktadır. Son 200 yıldır ataerkil sistemin kadın 1 / 5

2 özgürlüğü temelinde çözümlenmesi, eleştirisi bildiğimiz gibi 1960lardan itibaren daha güçlenmiştir. Halk özgürlük hareketleri, feminist hareketler, ekolojik hareketler bunda önemli rol oynamışlardır. Gerek halkların özgürleşmesi, yine kadının özgürlük arayışında bu süreçle birlikte önemli tecrübe ve bilgi birikimini de oluşturmuştur. 20. Yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkan felsefetik, bilimsel, toplumsal birikimler ve tecrübeler, günümüzde Ortadoğu nun değişim ve dönüşümünde önemli bir rol üstlenen Kürt özgürlük hareketinin de dayandığı, etkilendiği bir zemin olmaktadır. Kürt özgürlük hareketi, 1970lerde doğduğunda reel sosyalizmin etkilerini, yine devlet hedefli amaçları bulunurken, bugün devlete, iktidara, hiyerarşik sistemi aşarak, yeni bir toplumsal yaşam sistemini hedeflemektedir. Bu aşamaya gelişinde özellikle zihniyetteki değişimin gerekliliği, 30 yılı aşkın bir süreci kapsayan pratiğinde ortaya çıkmıştır. Kürdistan da yürütülen özgürlük mücadelesinin en önemli farklılıklarından biri mücadelesinin temeline kadın özgürlük ve örgütlülük mücadelesini koyması olmuştur. Kürdistan daki mücadelenin temel karakteri bir sosyal devrim olmasıdır. İktidara dayalı tüm ilişkilerin sorgulanmasının gerekliliğine inanmasıdır. Kuşkusuz toplumsal sorunlar birbirinden kopuk ele alınmaz, alınmamalıdır. Yine toplumsal sorunlar matematiksel yöntemlerle ele alınamaz. Toplumsal alanda her zaman 2 kere 2, 4 etmez. Dolayısıyla toplumu ve sorunlarını tanımak ve çözüm üretmek için, toplumdaki egemenlikçi sistemin tüm özelliklerini çözmek, toplumu ruhsal, düşünsel, duygusal boyutlarıyla da ele almak gerekir. Kürdistan da yaşanılan toplumsal değişim süreci bu gerçeklikle her zaman karşı karşıya gelmiştir. Kürt özgürlük mücadelesi 1970lerden itibaren başladığında hem tarihsel sorgulama yürütülürken, en başta Kürt gerçekliğini gün yüzüne çıkarmışlardır. Çünkü Kürt gerçeği, var mı, yok mu sorusu ile bastırılmıştı. Bırakalım egemenlerin Kürt gerçekliğini kabul etmesini, Kürt insanının bile kendisinin varolduğuna inanmadığı, ben var mıyım sorusunu sorduğu bir süreç yaşanmaktaydı. Bu açıdan Kürt ve Kürdistan gerçekliği bu mücadele ile var kılınmıştır. 30 yıllık mücadele, bunun mücadelesini ifade etmiştir. Bugün açısından ise artık nasıl yaşamalı sorusuna cevap aranmakta, özgür-eşit-demokratik bir toplumu inşa etme aşaması yaşanmaktadır. Kürt kadını da bu gerçeklik içinde öncelikle Kürt kimlik mücadelesini yürütürken, bu mücadele içinde kadın özgürlük mücadelesini ve örgütlülüğünü inşa etmiştir. Kürt kadın özgürlük mücadelesi, Kürt özgürlük Hareketi içinde doğmuştur. Kürt kadınının, bu mücadeleye katılımı ilk yıllar içinde ulusal kurtuluş amacını ve rengini taşımıştır. 1970ler ve 1980lerde daha çok birey olarak kadının katılımları olmuş, genel hareketin örgütlülüğü içinde yer almıştır. Bu mücadeleye katılın kadın, toplumun örgütlenmesinde, eğitiminde, gerilla mücadelesinde yerini almış, sömürgecilerce tutuklanmış, işkence görmüş, her türlü zor şartlar karşısında direnmiştir. Ancak ilk yıllar açısından özgün bir kadın örgütlenme ve mücadelesi söz konusu olmamıştır. Kürt özgürlük mücadelesi açısından 1980lerin ortalarından itibaren toplumsallaşma aşaması yaşanmaya başlamıştır. Mücadeleye katılan kadrolar açısından sömürgeciliğe karşı mücadelede kişilikte ve yaşamda da sömürgeciliği çözümleme ve aşma süreci başlamıştır. Buna kişilik çözümlemesi denilmiştir. Yöntem olarak da eleştiri-özeleştiri benimsenmiştir. Yani kadın ya da erkek, öncülerin kendi kişiliklerini eleştirerek, sistemin etkilerini tespit etmek ve bunları aşmak için düşünsel yoğunlaşmayı yaşamak... Bu çözümlemeler Kürt özgürlük hareketinde kadın ve erkek gerçekliklerinin sorgulanmasını da sağlamıştır. Bu, toplumsal cinsiyetçiliğin sorgulanması olmaktadır. Bir toplumun özgürleşmesi için mücadele etmenin önemli bir boyutu da, öncülük 2 / 5

3 yapanların kendilerinde egemenlikçi-iktidarcı sistemi aşmak olmalıdır. Bu süreçte ulaşılan önemli sonuçlardan biri şöyle ifade edilir: Bir toplumun özgürlük düzeyi, o toplumdaki kadının özgürlük düzeyiyle ölçülür, yine Kadın özgürleşmeden Kürdistan özgürleşmez... Kürt toplum gerçekliğinde bir kadının, özgürlük mücadelesine aktif katılması oldukça önemli ve sarsıcı bir etki yaratmıştır. Feodal sistem özelliklerinin ve sömürgeci sistemin baskısı altındaki bir toplumda, kadın en çok ezilendir. Hem erkek egemenlikli sistem tarafından ezilmekte, hem de sömürgeci devletlerin baskısı altında ezilmektedir. Ayrıca kadında içselleştirilen bir baskı sistemi daha vardır. Kürdistan da ister gerillaya, ister siyasal mücadele alanına, ister mücadelenin farklı alanlarına aktif katılan kadın açısından ilk yıkılması gereken sınır kendi etrafına çizdiği oto-sınır olmuştur. Diğer sınır, ailesinin çizdiği sınır olmuştur. Bir diğeri toplumun sınırları, ardından da sömürgeci devletlerin çizdiği sınırlar olmuştur. Bu açıdan Kürdistan da kadının mücadelenin alanlarına katılımı, devrim içinde devrim yapma özelliğini taşımaktadır. Kadın, babası, abisi, kocası, dostu, sevgilisi vb olmadan kendi ayakları üzerinde kalmayı başarması gerektiğini anlamış, kabul etmiş ve mücadele etmiştir. 1990lı yılların başından itibaren Kürdistan da kadının mücadeleye katılımında büyük bir artış yaşanmıştır de ilk özgün kadın örgütlenme çalışmasına başlanır. Kadının bilinçlendirilmesi, örgütlendirilmesinin üzerinde özellikle durulur. Toplumun her kesiminden gelen kadınların katılımı artmıştır. Yine her halktan kadınlar da bu harekete katılmaya başlar. Kürt hareketi içinde 1995 yılıyla birlikte ayrı, özgün kadın örgütlenmesine geçilir. Kadın mücadele içinde kendi mücadelesi ve örgütlenmesi hakkında kendi karar mekanizmasını geliştirmeye başlar. Bunda önemli sancılar da yaşanır. Kürt hareketi içinde kadın özgün örgütlenmesinin gerekliliğine inançsız yaklaşımlar da olur. Ama bundan vazgeçilmez. Kadın kurtuluş mücadelesi, Kürdistan özgürlük mücadelesinin temeline oturtulur. Cins mücadelesi, ulusal mücadele içinde kilit bir role kavuşur. Gerilla içinde kadın ordulaşmasına geçilir. Ordu kavramı ataerkil bir kurumu ifade ederken, kadın ordulaşması tüm eşitsiz-iktidarcı ilişki ve sisteme karşı mücadele etmeyi amaç olarak belirler. Eşitliğin-özgürlüğün meşru savunma gücü olduklarını belirtirler de kadın kurtuluş ideolojisi geliştirilir. 5 ilkesi vardır bu ideolojinin: 1- Yurtseverlik-kadının özgürlüğü inşa edeceği özgür toprakla bağı güçlü olmalıdır denilir. 2- Kadın ideolojik ve düşünsel olarak kendini güçlendirmelidir, bilinçlendirmelidir, denilir. 3- Kadın özgün örgütlülüğü esas alınır, denilir. 4- Kadın, özgürlük için kesintisiz mücadele etmeyi esas almalı, mücadelesiz kazanılamayacağını bilmelidir, denilir. 5- Kadının, ataerkil sistemin ve toplumsal cinsiyetçiliğin ortaya koyduğu estetik anlayışına ve ölçülerine alternatif olarak özgür estetik anlayışı, biçimi vardır, denilir. Bu ideolojik gelişimin bir boyutu da kadının, ataerkil sistemden, egemen erkekten ve tüm iktidar ilişkilerinden kopuşu ifade eden kopuş teorisi olur. Önemli bir diğer derinleşme de cins özgürlük sorununun sadece kadına ait olmadığı, erkeğin de özgürleşme sorunu olduğunu belirleyen değerlendirmeler olmuştur. Erkeğin dönüşümü projesi de bu yıllardan sonra Kürt özgürlük mücadelesinin gündemine gelmiştir yılından sonra Kürdistan Özgürlük mücadelesinde yeni bir aşama başlar: Kadın partileşmesi. 3 / 5

4 Tüm bu deneyimler günümüze gelirken daha da geliştirilmiştir. Kadının özgürleşme sorununun çözümünü devrimden sonraya erteleme olmamıştır. Hepimiz eziliyoruz, Kürt halkı kurtulursa kadın da kurtulur denilmemiştir. Kadın özgürlük mücadeleleri çoklu mücadele karakterine sahiptir. Bir yandan Kapitalist modernite ve devletçi-sınıflı uygarlıkla mücadele ederken, aynı zamanda da bu uygarlık ve modernitenin toplumsallaşan etkilerine karşı da cinslerin özgürleşme mücadelesini yürütmektedir. Kürt kadın özgürlük mücadelesinin, kapitalist moderniteye karşı alternatif olmada, demokratik, ekolojik, cinsiyet özgürlükçü toplum inşasını gerçekleştirme özelliği yer almaktadır. Bir yandan modernite karşısında Ortadoğu zemininde Kürdistan demokratik konfederalizm (KCK) inşasında mücadele edilirken, diğer yandan da bu alternatif sistem içinde kadının demokratik konfederalizm sistemi (KJB) inşa edilmektedir. PKK öncülüklü Kürdistan özgürlük mücadelesinin yaklaşık 35 yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. Bu mücadelenin kadın özgürlüğü temelinde şekillenmesinde, devletli-iktidarcı sistemin etkilerinin Hareket içinde aşılmasında, yine sistemin ezdiği toplumun farklı kesimlerinden PKK ye katılanların kişilik değişim ve dönüşümünde Abdullah Öcalan ın tarihi, önemli, olumlu ve belirleyici öncülüğü olmuştur. Kürdistan Özgürlük Hareketi nin Önderi olan Abdullah Öcalan, PKK öncesinde de çocukluğundan itibaren ulusal, toplumsal, sınıfsal çelişkilerin yanında cins temelli çelişkileri de yaşamış bir insandır. Annesini ve kız kardeşlerini, yine köyündeki ilişkileri izleyerek kadının ve erkeğin nasıl kimliksizleştirildiğine, köleleştirildiğine tanıklık etmiştir. Bu konuda; Böyle bir toplumda yaşamak istemedim, ama özgürce yaşayacağım bir toplumum da yoktu. Benim mücadelem biraz da içinde yaşamak istediğim özgür toplumumu yaratmak içindir demektedir. Daha sonraki yıllarda Kürt sorununu ulusal, sınıfsal, toplumsal olduğu kadar cins çelişkileri temelinde de gözlemlemiş, yaşamış ve çözümlemiş bir insandır. Bu nedenle özgürlük ve sosyalizm arayışında kadın özgürlük sorunu da önemli bir yer almıştır. Abdullah Öcalan, en başta kendi kişiliğinde ataerkil sisteme karşı büyük bir mücadele yürütmüştür. Bu sistemi kendinde aşarak, örgütsel yapısında ve toplumda bu değişimi yürütmüştür. Bu noktada PKK nin ve Kürt özgürlük mücadelesinin şekillenmesinde kadın sorununa yaklaşımda önemli bir farklılığı ortaya çıkarmıştır. Toplumun özgürleşme ve demokratikleşmesinde kadın özgürlüğünü temel kıstas olarak belirlemiştir. PKK içinde örneğin bir erkek militanın sosyalist ve özgürlükçü olma ölçüsü olarak, kadına ve kadın özgürlük mücadelesine yaklaşımı temel ölçü olarak ele alınmıştır. Kürt halk Önderi Abdullah Öcalan, son savunmalarında devrimci tanımlamasında toplum adına devrim yapan değil, toplumun devrim yapması önündeki engelleri ortadan kaldıran tanımlamasını yapmıştır. Bu temelde kendi yaşamında ve mücadelesinde kadın özgürlük mücadelesinde kadının devrim yapması önündeki engelleri kaldırmayı esas almış, kadının kendi öz devrimini yapmasının hep yanında olmuştur. Abdullah Öcalan ın kişiliği, yaşamı, düşünceleri, çözümlemeleri sadece toplumsal hareketler açısından değil, özellikle kadın hareketleri açısından da incelenmesi, okunması ve anlaşılması gerekmektedir. Kendinde sistemin erkek karakterini yenen, aşan Öcalan gerçekliğini görmek, tanımak ve anlamak çok önemlidir. 4 / 5

5 Abdullah Öcalan en son 1999 sonrasında da hem Kürdistan, hem Ortadoğu, hem de insanlık için geliştirdiği Demokratik modernite alternatifinin merkezine demokratik-ekolojik-cinsiyet özgürlükçü toplum paradigmasını ve kadın özgürleşmesini koymuştur. Konuşmama son verirken bir kez daha sizleri selamlıyor, teşekkür ediyorum. 5 / 5