A Framework for an Emancipatory Social Science

Transkript

1 Lecture 1 A Framework for an Emancipatory Social Science Erik Olin Wright University of Wisconsin - Madison November, 2007

2 Çerçeveeve I. Ö Özgürleştirici Sosyal Bilim nedir? II. Üç Vazife III. Sosyalizm'in 'Sosyal' Olanını Önemsemek IV. Toplumsal GüçG üçlendirme Yolları V. Sonuçlar

3 I. Özgürleştirici Sosyal Bilim Nedir? Tanım: Özgürleştirici Sosyal Bilim değişik ik baskılara karşı koyabilmesi ve insan yaşam amının n serpilme koşullar ulları yaratılabilmesi için i in gerekli kolektif projelere ilişkin bilimsel bilgi üretmeyi amaçlar.

4 Özgürleştirici: : bilgi üretiminde merkezi bir ahlaki amaç belirler. Bu amaç baskının n yokedilmesi ve insan yaşam amının n serpilmesinin koşullar ullarının yaratmaktır. r. Bilim: : DünyanD nyanın n nasıl l işledii lediğine ine ilişkin yalnızca felsefi veya sosyal eleştirel düşüncenin d degili değil sistematik bilimsel bilginin önemini kabul eder. Sosyal syal: : insanin özgürleşmesinin yalnızca kişilerin ilerin iç dünyalarının n değil, toplumsal dünyand nyanın dönüşmesine bağlı olduğuna una işaret i eder.

5 II. Özg zgürleştirici Sosyal Bilim in in Üç Vazifesi 1. Teşhis ve Eleştiri 2.Alternatiflerin Tahayyülü 3.Dönüşüm m Kuramı

6 Vazife 1. Teşhis ve Eleştiri Normatif Temelleri: EşitlikE itlikçi i Radikal Demokrasi Toplumsal Adalet: : Toplumsal olarak adil bir dünyada, tüm t m insanlar insan yaşam amının serpilebilmesi için i in gerekli olan tüm t m maddi ve toplumsal ihtiyaçlara eşit e olarak erişebilirler. ebilirler. Siyasal Adalet: : Siyasi olarak adil bir dünyada, d tüm t insanlar kendi kaderlerini etkileyecek kararları ve koşullar ulları kolektif olarak kontrol edebilecekleri gerekli siyasi araçlara eşit e olarak erişebilirler. ebilirler.

7 Vazife 1. Temel Kapitalizm Eleştirileri Kapitalizm, bir yandan insanin serpilmesi ve demokrasinin yayılmas lması için in potansiyeller yaratırken rken aynı zamanda bu potansiyelin tam anlamıyla gerçekle ekleşebilmesinin ebilmesinin önünü tıkamaktadır. 1. Kapitalizm engellenebilir insan eziyeti yaratır r ve insanın n serpilmesinin evrenselleşmesini engeller. 2. Kapitalizm demokrasinin gerçekle ekleşmesini engeller.

8 Vazife 2. Alternatiflerin Tahayyülü I.. Arzu Edilebilirlik (1) Arzu edilen Alternatifler II. Gerçekle ekleştir- ilebilirlik (2) Gerçekleştiri lemez Alternatifler (3) Gerçekleştiril ebilir Alternatifler III.. Ulaşı şılabilirlik (4) Ulaşılamaz Alternatifler (5) Ulaşılabilir Alternatifler

9 Dönüşümün n Stratejik Mantığı 1. Kopuş (Kurumlarda Radikal Kopuşlar): Devrimci Sosyalist Gelenek 2. Çatlaklararası (Sistemin Çatlakları arasında yeni kurumların n inşas ası): Anarşist Gelenek 3. Simbiotik (Sorunların çözülebilmesi için i in mevcut kurumların n kullanılmas lması ve bu yolla kurumların n dönüştürülmesi): d Sosyal Demokrat Gelenek

10 III. Gerçekle ekleştirilebilir Alternatiflere Bir Yaklaşı şım: Sosyalizm'in 'Sosyal' Olanını Önemsemek

11 Kavramsal yapı taşlar ları 1. İktidar 2. İktidar TürleriT 3. Ekonomik Yapı Türleri 4. Hibritler

12 İktidarın Üç Türü 1. Ekonomik İktidar: Maddi kaynakların koltrolünden kaynaklanan iktidar 2. Devlet iktidari: yasa yapımı ve yasaların n uygulamasının n kontrolünden nden kaynaklanan iktidar. 3. Toplumsal/Sosyal İktidar: gönüllg llü işbirliği i ve kolektif hareketin örgütlenme kapasitesinden kaynaklanan iktidar.

13 Üç Ekonomik Yapı: : Kapitalizm, Devletçilik ve Sosyalizm Kapitalizm: Üretim ara retim araçlarının özel mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla ekonomik iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda yatırımlar mların n ve üretimin kontrolü sermaye sahiplerinin ekonomik iktidarını uygulanmasının n sonucudur. Devletçilik: ilik: Üretim araçlar larının n devlet mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla devlet iktidarı yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda devlet görevlileri g yatırımlar mları ve üretimi devlet-idare mekanizmaları yoluyla kontrol ederler. Sosyalizm: Üretim ara retim araçlarının toplumsal mülkiyetim lkiyeti ne dayalı ve böylece kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik toplumsal amaçlarla toplumsal iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Toplumsal iktidar insanların n işbirlii birliği i ve sivil toplumdaki dernek faaliyetlerinin kapasitesinden kaynaklanan bir iktidardır. r. Sosyalizmde yatırımlar ve üretim toplumsal güçg üçlenmenin farklı mekanizmalarının uygulanmasının n sonucudur.

14 Üç Ekonomik Yapı: : Kapitalizm, Devletçilik ve Sosyalizm Kapitalizm: Üretim ara retim araçlarının özel mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla ekonomik iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda yatırımlar mların n ve üretimin kontrolü sermaye sahiplerinin ekonomik iktidarını uygulanmasının n sonucudur. Devletçilik: ilik: Üretim araçlar larının n devlet mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla devlet iktidarı yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda devlet görevlileri g yatırımlar mları ve üretimi devlet-idare mekanizmaları yoluyla kontrol ederler. Sosyalizm: Üretim ara retim araçlarının toplumsal mülkiyetim lkiyeti ne dayalı ve böylece kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik toplumsal amaçlarla toplumsal iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Toplumsal iktidar insanların n işbirlii birliği i ve sivil toplumdaki dernek faaliyetlerinin kapasitesinden kaynaklanan bir iktidardır. r. Sosyalizmde yatırımlar ve üretim toplumsal güçg üçlenmenin farklı mekanizmalarının uygulanmasının n sonucudur.

15 Üç Ekonomik Yapı: : Kapitalizm, Devletçilik ve Sosyalizm Kapitalizm: Üretim ara retim araçlarının özel mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla ekonomik iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda yatırımlar mların n ve üretimin kontrolü sermaye sahiplerinin ekonomik iktidarını uygulanmasının n sonucudur. Devletçilik: ilik: Üretim araçlar larının n devlet mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla devlet iktidarı yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda devlet görevlileri g yatırımlar mları ve üretimi devlet-idare mekanizmaları yoluyla kontrol ederler. Sosyalizm: Üretim ara retim araçlarının toplumsal mülkiyetim lkiyeti ne dayalı ve böylece kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik toplumsal amaçlarla toplumsal iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Toplumsal iktidar insanların n işbirlii birliği i ve sivil toplumdaki dernek faaliyetlerinin kapasitesinden kaynaklanan bir iktidardır. r. Sosyalizmde yatırımlar ve üretim toplumsal güçg üçlenmenin farklı mekanizmalarının uygulanmasının n sonucudur.

16 Üç Ekonomik Yapı: : Kapitalizm, Devletçilik ve Sosyalizm Kapitalizm: Üretim ara retim araçlarının özel mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla ekonomik iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda yatırımlar mların n ve üretimin kontrolü sermaye sahiplerinin ekonomik iktidarını uygulanmasının n sonucudur. Devletçilik: ilik: Üretim araçlar larının n devlet mülkiyetine m dayalı ve böylece b kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik amaçlarla devlet iktidarı yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Bu yapıda devlet görevlileri g yatırımlar mları ve üretimi devlet-idare mekanizmaları yoluyla kontrol ederler. Sosyalizm: Üretim ara retim araçlarının toplumsal mülkiyetim lkiyeti ne dayalı ve böylece kaynakların n kullanımı ve dağı ğılımının n değişik ik toplumsal amaçlarla toplumsal iktidar yoluyla yapıld ldığı ekonomik yapıdır. Toplumsal iktidar insanların n işbirlii birliği i ve sivil toplumdaki dernek faaliyetlerinin kapasitesinden kaynaklanan bir iktidardır. r. Sosyalizmde yatırımlar ve üretim toplumsal güçg üçlenmenin farklı mekanizmalarının uygulanmasının n sonucudur.

17 Hibritler Fikri Tüm m ekonomik sistemler kapitalizm, devletçilik ve sosyalizmin karmaşı şık k bir kombinasyonudur. Kapitalist ekonomi dediğimiz imiz kapitalizmin egemen olduğu sistemdir. Sosyalizm ihtimali bu hibritteki sosyalist bileşenlerin enlerin genişlemesi ve derinleşmesi ile gerçekle ekleştirilebilir. Ben bu sürece sosyal güçg üçlendirme izlekleri sorunu diyorum.

18 IV. Toplumsal GüçG üçlenmenin Beş İzleği

19 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü Devlet i

20 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü I. Devletçi Sosyalizm Devlet i

21 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü Otoriter Devletçilik Devlet i

22 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü II. Sosyal Demokratik Devletçi Düzenleme Devlet i

23 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü Kapitalist Devletçi Düzenleme Devlet i

24 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü III. Dernekler Demokrasisi Devlet i

25 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü IV. Sosyal Kapitalizm Devlet i

26 Toplumsal GüçG üçlenme İzleği Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü V. Sosyal Ekonomi Devlet i

27 Ekonomik Sivil Toplum: Toplumsal Kaynakların dağıtımı ve üretimin ve gelir dağılımının kontrolü Toplumsal GüçG üçlenmenin Çoklu İzleği Devlet i

28 Sonuçlar

29 Sonuçlar 1. Topluca değerlendirildi erlendirildiğinde, inde, bu beş yol üzerinde önemli hareketler topluca kapitalist sınıf s f ilişkilerinde köklk klü bir değişime ime sebep olacaktır.

30 Sonuçlar 1. Topluca değerlendirildi erlendirildiğinde, inde, bu beş yol üzerinde önemli hareketler topluca kapitalist sınıf s f ilişkilerinde köklk klü bir değişime ime sebep olacaktır. 2. Temel Tez: Eger bu izlekleri takip ederek sosyalizmin hakim olduğu u bir hibrite doğru gidersek, demokratik eşitlike itlikçi toplumsal adalet ideallerini gerçekle ekleştirmekte daha iyi bir durumda oluruz.

31 Sonuçlar 1. Topluca değerlendirildi erlendirildiğinde, inde, bu beş yol üzerinde önemli hareketler topluca kapitalist sınıf s f ilişkilerinde köklk klü bir değişime ime sebep olacaktır. 2. Temel Tez: Eger bu izlekleri takip ederek sosyalizmin hakim olduğu u bir hibrite doğru gidersek, demokratik eşitlike itlikçi toplumsal adalet ideallerini gerçekle ekleştirmekte daha iyi bir durumda oluruz. 3. Şüpheci olmak için i in iyi sebepler var.

32 Sonuçlar 1. Topluca değerlendirildi erlendirildiğinde, inde, bu beş yol üzerinde önemli hareketler topluca kapitalist sınıf s f ilişkilerinde köklk klü bir değişime ime sebep olacaktır. 2. Temel Tez: Eger bu izlekleri takip ederek sosyalizmin hakim olduğu u bir hibrite doğru gidersek, demokratik eşitlike itlikçi toplumsal adalet ideallerini gerçekle ekleştirmekte daha iyi bir durumda oluruz. 3. Şüpheci olmak için i in iyi sebepler var. 4. Fakat:Şüphecilik bilimin, buna özgürleştirici sosyal bilimlerde dahil, asli bir özelliğidir. idir.

33 Sonuçlar 1. Topluca değerlendirildi erlendirildiğinde, inde, bu beş yol üzerinde önemli hareketler topluca kapitalist sınıf s f ilişkilerinde köklk klü bir değişime ime sebep olacaktır. 2. Temel Tez: Eger bu izlekleri takip ederek sosyalizmin hakim olduğu u bir hibrite doğru gidersek, demokratik eşitlike itlikçi toplumsal adalet ideallerini gerçekle ekleştirmekte daha iyi bir durumda oluruz. 3. Şüpheci olmak için i in iyi sebepler var. 4. Fakat:Şüphecilik bilimin, buna özgürleştirici sosyal bilimlerde dahil, asli bir özelliğidir. idir. 5. Böylece, amacımız z dünyayd nyayı yalnızca anlamaya değil dönüştürmeye çalışma işinde i inde başarmam armamız z gereken üç vazifeyi -teşhis ve eleştiri, alternatiflerin tahayyülü,, dönüşüm d Kuramı- yaparken sorduğumuz umuz sorulara verdiğimiz imiz cevapları sürekli geliştirmektir.

34 The full text of book-in-progress, Envisioning Real Utopias can be found at:

35 Vazife 3: Dönüşüm D m Kuramının n Bileşenleri enleri 1. Toplumsal Yeniden Üretim Kuramı: Özgürleştirici dönüşümün d n engelleri 2. Yeniden üretimdeki boşluklar, kısıtlk tlılıklar ve çelişkiler Kuramı: Dönüşümün n imkanlılıklar kları 3. Öngörülemeyen Toplumsal Değişimin imin Yörüngeleri Kuramı: Gelecekteki kısıtlar k ve imkanlılıklar klar ihtimalleri 4. Dönüşüm m stratejisi Stratejisi: Ne yapmalı?