Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas. ktisadi Yönelim ve Beklenti Anketi Nisan - Haziran 2009 Dönemi Sonuçlar

Transkript

1 Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ktisadi Yönelim ve Beklenti Anketi Nisan - Haziran Dönemi Sonuçlar

2 ktisadi Yönelim ve Beklenti Anketi Giri 1 KKTC Merkez Bankas n n üç ayl k piyasa yönelim ve beklenti anketinin un ilk üç ay olan dönemi yönelim ve Nisan Haziran beklenti sonuçlar toplam 115 firma ile yüz yüze ve telefon anketi yoluyla sorgulanmas sonucu elde edilmi tir. Amaç Çal man n amac, Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti nde bugüne kadar düzenli olarak yap lmam olan ve çeyrek dönemler itibar ile piyaslarda ya anan geli melerin ve beklentilerin ölçülmesi üzerine dayanmaktad r. Çal ma bir önceki üç ayl k döneme ait gerçekle melerin ölçülmesi yan nda, içinde bulunulan üç ayl k dönem sonuna ait beklentilerin ölçülmesini de içermektedir. Bu yönüyle çal ma hem geçmi dönem sonuçlar n hem de gelecek döneme ait beklentileri bir arada toplayarak ekonominin genel seyri hakk nda bir yap ortaya koymay amaçlamaktad r. Ku kusuz bu yönde elde edilecek her türlü sonuç ve veri ileride olu turulacak politika ve kararlara da yol gösterici olabilecektir. Yöntem Çal ma üçer ayl k dönemleri kapsayacak ekilde y lda dört kez tekraralanmaktad r. Her dönem için geçmi üç ayl k dönemdeki gerçekle meler ile içinde bulunulan üç ayl k döneme ait beklentiler sorulmaktad r. Geçti imiz ay içerisinde yap lan anketlerde i letmelere dönemindeki gerçekle meleri ile dönemine ait beklentileri sorulmu tur. Çal mada i letmelerin üretim, finansman ve istihdam alan ndaki yönelimlerini belirlemeye yönelik ve bir önceki döneme ait gerçekle me sonuçlar na yönelik sorulan sorular n cevap seçenekleri azald - de i medi artt eklinde ayr t r larak puanlanmaktad r. Her soru ayr ayr puanlan rken daha sonra ayn konu ba l alt ndaki sorular n toplam ndan o bölüme ait genel bir puan elde edilmektedir. Olumlu geli me ve beklentiler 3 puanla, de i meyen durumlar 2 ve olumsuz geli meler ve beklentiler ise 1 puanla de erlendirilmi tir. Bu nedenle her soru ve gruba ait puanlar 1 ile 3 aras nda de i mektedir. Bu nedenle 3 üzerinden 1 ve 1 e yak n de erler olumsuz gerçekle me ve beklentileri, 3 ve 3 e yak n de erler olumlu gerçekle me ve geli meleri ifade etmektedir. 2 civar ndaki puanlar ise genelde de i meyen ve daha dura an bir durumu ifade etmektedir. Ancak anket her üç ayl k dönemde sürekli olarak yap ld ndan dolay olu acak seri ile genel e ilimlerin ne yönde de i ti ini veya de i mesinin beklendi ini de takip etmek mümkün olabilecektir. Bu üç temel alan d nda genel makroekonomik beklentileri ölçebilmek ad na i letme sahiplerine y l sonu döviz kuru beklentileri ile y ll k enflasyon beklentileri de sorulmaktad r. Anketler, önceden belirlenen i letmelerin üst düzey sorumlu ki ileriyle yüz yüze görü me veya telefon anketi yöntemi ile yap lm t r. Ankete seçilen i letmeler 1 Ankete dahil edilen firmalar çal an say s ve sektörel faaliyet alanlar dikkate al narak rassal olarak seçilmi tir. Toplam 176 firma belirlenmi olmas na ra men, 115 firma anketleri yan tlam t r. Elde edilen tüm sonuçlara gerekli istatistiki anlaml l k testleri uygulanarak tablola t r lm olmas na ra men sonuçlar sadece ankete kat lan firma yönetici ve temsilcilerinin görü lerinden olu maktad r. Bu nedenle sektörel veya genel resmi istatistik içeri i ta mamaktad r. 1

3 tamamen rassal yöntem ile ve sektörel olarak mili gelir olu umundaki sektör paylar na göre belirlenmi tir. Seçilen i letmeler çal an say lar na göre de s n fland r lm t r. 50 ve üzeri istihdam sa layan i letmeler büyük, 5 ile 50 aras olanlar da küçük ölçekli olarak s n fland r lm t r. Sonuçlar Elde edilen verilerin kullan lmas yla çe itli endeksler olu turulmu tur. Söz konusu endekslerin y l içinde takip edilerek ilgili alandaki seyrin ne yönde oldu u daha net görülebilecektir. Ekonomide hangi alanlarda geni leme veya daralma oldu u da ilk elden ölçülebilmi olacakt r. Bu dönemdeki çal ma, ilk uygulama olmas nedeniyle sonuçlar baz dönemi olu turacakt r. ktisadi Yönelim ve Beklenti Anket uygulamas gerçekle me Genel Endeks de eri 1.79 ve Nisan Haziran dönemine ait beklenti endeksi ise 2.10 olmu tur. Bu de erler bir önceki dönemde s ras yla 1.50 ve 1.84 olarak ölçülmü tü. De i ken Ad Genel Puan Alt De i ken Alt Puan Son üç aydaki sat miktar n z nas l de i ti? UR_GEC Üretim (Geçmi ) Son üç aydaki yurt d sipari miktar n z nas l 2.54 de i ti? Gelecek üç ayl k dönemde i letmenizin üretim 2.30 UR_GEL Üretim (Gelecek) 2.25 miktarlar ile ilgili beklentiniz nedir? Gelecek üç ayl k dönemde i letmenizin sat miktarlar ile ilgili beklentiniz nedir? Gelecek üç ayl k dönemde yurtd sipari beklentiniz nedir? FIN_GEC Finansman (Geçmi ) FIN_GEL Finansman (Gelecek) Son üç aydaki ortalama sat fiyatlar n z nas l de i ti? 1.81 Son üç aydaki tahsilat oran n z bir önceki döneme göre nas l de i ti? 1.37 Son üç ayda kar la t n z kar l ks z çek veya ödenmemi senet miktar n n toplam sat lar n z 1.57 içerisindeki pay nas l de i ti? Son üç aydaki ücret d girdi maliyetleriniz (elektrik, hammadde, faiz, kira vs.) nas l de i ti? 1.43 Son üç aydaki sat lar n z n ödenme vade süresi nas l de i ti? 1.43 Son üç ayda ödemelerinizin vadeleri nas l de i ti? 1.73 Gelecek üç ayl k dönemde sat fiyatlar beklentiniz nedir? 2.07 Gelecek üç ayl k dönemde sat lar n z n ödenme vade süreleri ile ilgili beklentiniz ne yöndedir? 1.73 Gelecek üç ayl k dönemde ödeme vadelerinizle ilgili beklentiniz ne yöndedir? 1.92 Son üç ayda i yerinizdeki çal an say s nas l de i ti? 1.96 Son üç ayda i yerinizde uygulanan çal an ücretleri nas l de i ti? Gelecek üç ayl k dönemde i letmenizdeki çal an say s yla ilgili beklentiniz ne yöndedir? 2.12 Gelecek üç ayl k dönemde i letmenizde çal anlar n ücretleri ile ilgili beklentiniz ne yöndedir? 1 (Azalmakta) 2 (De i medi) 3 (Artmakta) IST_GEC stihdam (Geçmi ) IST_GEL stihdam (Gelecek)

4 1. ÜRET M Bu bölümde i letmelere üretimleri ile ilgli sorular sorularak geçmi dönem boyunca ve içinde bulunulan dönemle ilgili beklentiler sorgulanm t r. Tüm sektörlere sorulan bu soru grubunda ayr ca üretimi k s tlayan alt faktörü de de erlendirmeleri istenerek hangi faktörün hangi sektörde daha etkili oldu u tespit edilmeye çal lm t r. Ayr ca yurtd na ihracat ve sat yapan sanayi ve in aat sektörü temsilcilerine yurtd talep düzeyleri de sorulmaktad r. 1a. Üretim ve Sat lar: Ekonomik durumu en etkili olarak yans tan gösterge konumunda olan üretimle ilgili sorunun yer ald bu bölümde, i letmelerin üretim ve sat ile ilgili döneminde gerçekle en performanslar ile dönemi beklentileri sorgulanm t r. letmelerin bir önceki döneme ait üretim performanslar ile ilgili soruya verilen cevaplar n puan de eri 1.68 olmu tur. Bu rakam döneminde üretimin azalmakta oldu unu ancak bir önceki dönem olan Ekim-Aral k dönemine göre azalman n h z kesti ini ifade etmektedir. Gelecek üç ayl k sürede (Nisan- Haziran ) üretim beklentisi sorusuna verilen cevap ortalamas ise 2.32 gibi yüksek bir oran olarak gerçekle mi tir. Bu durum i letmelerin üretimle ilgili olarak Nisan Haziran döneminde art beklentisi içinde olduklar n ortaya koymaktad r. 1a. Üretim ve Sat lar Ekim Aral k Artt %16,2 %21.7 %48.7 De i medi %18,2 %24.3 %34.5 Azald %65,7 %54.0 % (115) 2.32 (157) Bu bölümde sorulan sorulardan bir tanesi de üretimi k s tlayan faktörler olmu tur. letmelerden üretimlerini en çok k s tlayan alt faktörü s rlamalar istenmi tir. Bu faktörler en etkili olandan en önemsiz olana do ru s raland nda u sonuçlar elde edilmi tir: Üretimi K s tlayan Faktörler Ekim-Aral k Talep yetersizli i 5, Maliyet art lar 4, Kamu Kaynakl Bürokratik sorunlar 3, Mali imkansizl klar 3, gücü yetersizli i 2, Hammadde yetersizli i 2,38 1,37 Üretimi k s tlayan en önemli etken talep yetersizli i olurken, ard ndan maliyet art lar ve s ras yla bürokratik sorunlar ile mali imkans zl klar n geldi i görülmü tür. Üretimi k s tlamakta en az etkili olan faktörler ise i gücü yetersizli i ile hammadde yetersizli i 3

5 olarak belirlenmi tir. Her faktörle ilgili ortalama de erlerinin bir önceki dönemde elde edilen sonuçlarla çok yak n olmas her faktörün ayn etkiyi göstermeye devam etti ini ifade etmektedir. 1b. Yurtd sipari ler: Ankete kat lan ihracatç i letmelerin (bu i letmeler sanayi ve in aat sektörlerinden seçilmi tir) önemli bir bölümü ise d talepte ciddi bir azalma oldu u yönünde görü belirtirken bu alanla ilgili ortalama puan 1.29 olarak hesaplanm t r. Ancak üretimde oldu u gibi bu alanda da önümüzdeki döneme yönelik daha olumlu bir bekleyi in oldu u görülmektedir. Özellikle art bekleyen bir kesimin olmas bu beklentinin sezonluk hareketlerle de ba lant l olabilece ini dü ündürmektedir. 1b. Yurtd Sipari ler Ekim Aral k Art 0 %22 %34 Ayn kalacak %29 %22 %32 Azalacak %71 %56 % (128) 2.00 (155) 1c. Kapasite Kullan m ve Stok seviyesi: Üretimle ilgili olarak sorgulanan bir di er alan da kapasite kullan m oran ile stoklar n dönemselli i olmu tur. Kapasite kullan m na yönelik olarak sanayi ve in aat alan nda faaliyet gösteren i letmelere önceden belirlenmi kapasite kullan m aral klardan uygun olan seçmeleri istenmektedir. Verilen cevaplar n a rl kl ortalamas hesaplanarak kapasite kullan m ndaki de i imler yakla k olarak hesaplanamktad r. Örne in bu rakam Ekim Aral k dönemi için yakla k %42 olarak hesaplan rken döneminde %43 olarak hesaplanm t r. Tam rakama ula mak yerine ankete kat lan i letmelerin ilgili dönemde bir önceki döneme göre kapasite kullan m ndaki de i imi takip etmek anlaml olacakt r. Bu anlamda in son çeyre inin ard ndan un ilk çeyreklik döneminde kapasite kullan m nda ciddi bir de i im gözlenmedi i yorumu yap labilir. Kullan lan Kapasite Ekim Aral k Ocak Mart %39 % %24 % %24 % %6 % %6 %9 Ortalama %42 %43 4

6 Üretim yapan i letmelere (sanayi ve in aat) mamül stoklar n n mevsimsel durumu ile ilgili bir soru da sorularak stok de i imlerine yönelik olarak da bir e ilim belirlenmeye çal lm t r. Mevcut mamül stoklar n mevsimsel durumu ile ilgili sorulan soruya verilen cevaplar n da l m a a da görüldü ü gibidir. Mevcut Mamül Mal Stoklar n Seviyesi Ekim Aral k Normal üstü %35 %41 Mevsim normalinde %42 %47 Normal alt %23 %12 Ocak Mart Bu sorudan elde edilen cevaplar n çok fazla genel konjonktürle tutarl olmad de elendirilmektedir. Genel olarak durgunluk dönemlerinde stoktan sat yapman n a rl kl e ilim oldu u dü ünüldü ü zaman i letmelerin bir ço unun stoklar n n normal üstü oldu unu beyan etmesi bu soru ile ilgili e ilimin bundan sonraki anketlerde daha yak ndan takip edilerek de erlendirilmesi ihtiyac n ortaya koymaktad r. 5

7 2. F NANSMAN Finansman alan nda i letmelere sat fiyatlar, tahsilat oranlar, kredi kullan m ve maliyetler ile ilgili sorular yöneltilmi tir. Her soru ile ilgili ayr endeks de eri hesapland gibi baz soru gruplar na ait endeks de erleri yan nda, alt detaylar n da sorgulanmas yoluyla daha detay geli meler de takip edilmeye çal lmaktad r. Kredi talebi ve kredi kullan m alanlar ile kredi vade süreleri ve limit art rma talebi gibi sorulara da bu anket döneminde yer verilerek finansman alan nda daha net bilgiye ula lmaya çal lm t r. Finansman genel endeks puan geçti imiz üç ayl k dönemde 1.40 gibi olumsuz bir seviyedeyken bu dönemde ( ) bu rakam 1.56 ya yükselmi tir. Her ne kadar hala normalin alt n (2.00) gösteren bir rakam olsa da gelecek döneme ait beklentilerin 1.81 den 1.94 e yükselmi olmas giderek normale do ru beklentilerin geli me gösterdi ini ifade etmektedir. 2a Sat Fiyatlar : letmelerin ürün veya hizmet sat fiyatlar n n bir önceki dönemde nas l bir seyir izledi i sorusuna verilen cevaplardan, sat fiyatlar ndaki azalma e iliminin yava lad n ve hatta bir sonraki dönem olan döneminde dü ü beklenmedi i ve bunun yan s ra çok az da olsa (2.07) artmas beklendi i yönünde bir oran elde edilmi tir. bu e ilimin azalarak devam etmesi beklendi i tespit edilmi tir. 2a. Sat Fiyatlar Ekim Aral k Nisan Haziran Artt %11 %17 %21 De i medi %45 %47 %66 Azald %44 %36 % (108) 2.07 (123) 2b. Tahsilat Oranlar : letmelerin tahsilat oranlar ndaki de i imle ilgili sorulan soruya verilen cevaplardan tahsilatlardaki gerilemenin devam etmekte oldu u görülmektedir. Ekim-Aral k döneminde i letmelerin tahsilatlar n n azald yönündeki gerilemenin döneminde de devam etti i görülmü tür. Ekim Aral k döneminde 1.36 olan oran döneminde nerdeyse ayn kalarak 1.37 olarak hesaplanm t r. 2b. Tahsilat Oranlar Ekim Aral k Artt %7 %9 De i medi %21 %20 Azald %72 % (101) 6

8 2c. Ödenme vade süreleri: letmelerin finansmanlar ile ilgili önemli alanlardan bir tanesi de vadelerle ilgilidir. Anket te i letmelere hem yapt klar sat lara ait ödenebilme vade sürelerinin yönü, hem de kendi al mlar nda kar la t klar ödeme vadesi süreleri sorulmu tur. Verilen cevaplardan yapt klar sat lar n vadelerinin uzamakta oldu u, ancak i letmelerin al mlar na yönelik yapt klar ödemelerin de vade sürelerinin uzad görülmü tür. Bu tabloda puanlama yap l rken sat vadelerindeki uzaman n i letmeler için olumsuz bir durum oldu u de erlendirilmi, i letmelerin al mlar ile ilgili ödeme vade sürelerinin uzamas n ise kendi finansmanlar aç s ndan olumlu bir durum olarak de erlendirilerek puanlama yap lm t r. 2c. Sat lar n Ödenme Vade süresi Ekim Aral k Artt %77 %63 %38 De i medi %20 %30 %52 Azald %3 %6 % (138) 2d. Kredi Talebi: letmelerin finansmanlar na yönelik sorulan sorulardan bir tanesi de kredi kullan m na yönelik olmu tur. Ankete kat lan i letmeler aras nda yeni kredi kullan m n n geçti imiz döneme göre bir miktar azald görülmektedir. Gelecek dönemde yeni kredi kullanmay dü ünen i letme oran ise azalma e ilimi göstererek yüzde 29 oran nda görülmektedir. 2d. Kredi Kullan m Ekim Aral k Yeni Kredi Kullanan Kullanmayan %51 %49 %34 %76 %29 %71 letmelerin kredi kullan m amaçlar n n daha çok i letme sermayesi ihtiyac na yönelik oldu u, bunun d nda yat r m ve ithalat amac yla da kredi talep edildi i tespit edilmi tir. Kredi kullan m alanlar n n da l m u ekilde gerçekle mi tir: Kredi Kullan m Amac Ekim Aral k Ocak Mart letme sermayesi %36 %46 thalat %22 %19 Yat r m %25 %30 Di er %7 %5 7

9 2e. Kredi Vadeleri: Finansmanla ilgili olarak i letmelere kulland klar kredi vadeleri ile ilgili sorulan sorular sonucunda a rl kl olarak vadesiz limitli kredi türünün en yo un talep edilen kredi türü oldu unu takiben 1 y ldan az vadeli kredi kullan ld tespit edilmi tir. Kredi Vadeleri Ocak Mart Vadesiz %49 12 aydan k sa %21 12 ay-24 ay aras %12 24 aydan uzun %18 En yayg n kredi kullan m türü olan vadesiz limitli kredi hesab (overdraft) kullan m nda i letmelerin büyük bir bölümü geçti imiz dönemde limit art r m talep etmi tir (yüzde 53). Gelecek dönemde bu yöndeki talepleri soruldu unda ise i letmelerin sadece + ile ilgili yüzde 21 inin limit art r m planlad görülmü tür. Vadesiz Limitli Kredi Talep Ocak Mart Limit Art %53 %21 De i iklik yok %42 %64 Limit Azaltma %5 %15 2f. Kar l ks z Çek-Senet Kullan m : Ekonomideki daralma ve olumsuzlu u gösteren bir di er gösterge de piyasada kar la lan kar l ks z çek ve senetlerle ilgili oranlard r. Bu konuyla ilgili sorulan soruya kar l k i letmelerin yüzde 54 ünün bir önceki döneme göre ellerine geçen kar l ks z çek ve senet oran nda art oldu u tespit edilmi tir. Bu oranda bir önceki döneme göre azalma oldu unu ifade eden i letme oran ise sadece yüzde 5 düzeyinde olmu tur. Geçti imiz dönemdeyse kar l ks z çek ve senet miktar nda art oldu unu ifade eden i letme oran yüzde 67, bir önceki döneme göre azalma oldu unu ifade eden i letme oran ysa sadece yüzde 2 idi. Kar l ks z Çek ve Senet Say s Ekim-Aral k Artt %67 %53 De i medi %31 %37 Azald %2 %10 Ocak Mart 8

10 3. ST HDAM Ankette yer alan üçüncü bölüm ise istihdamla ilgili sorulardan olu maktad r. Hem i letmelerin yaratt klar istihdam, hem de ilgili dönemdeki i ten ç karmalar yan nda, i letmelere çal anlar na ödedikleri ücret de i imlerine yönelik sorular da sorulmu tur. Farkl sorular n bile iminden olu an genel istihdam skoru Ekim-Aral k döneminde 1.58 olarak (azalma e iliminde) ölçülen gösterge de er döneminde 1.96 olarak ölçülmü tür. Ölçülen de erin 2 ye yak n olmas istihdamda görülen azalma e iliminin durdu unu ve bir sonraki dönemdeki istihdam beklenti de erinin 2.12 olmas n n ise istihdamda dura anl n devam edece i beklentisini göstermektedir. 3a stihdam: letmelere istihdam ile ilgili olarak sorulan sorulardan bir tanesi de geçti imiz dönem içerisinde ( ) i yerinde çal an say s n n ne yönde de i ti i olmu tur. Genel olarak i letmelerin çal an say lar ile ilgili önemli bir de i imin bu dönemde görülmedi i belirtilmi tir. Hatta takip eden dönem için (Nisan Haziran ) istihdam n çok k s tl da olsa (2.12) artmas beklenmektedir. stihdam n en çok azald sektörler ise in aat ve sanayi olarak tespit edilmi tir. stihdamdaki de i imlerin sektörler aras farkl l n yan nda küçük ölçekli ve büyük ölçekli i letmelerde de az da olsa farkl l k gösterdi i görülmü tür. Örne in i ten ç karmalar n büyük i letmelerde küçüklere göre daha yüksek oldu u tespit edilmi tir. 3c. Çal an Say s Ekim Aral k Artt %4 %11 %22 De i medi %51 %52 %58 Azald %45 %37 % (109) 2.02 (125) 3b. Ücretler: stihdam alan nda sorgulanan bir di er konu ise çal anlara ödenen ortalama ücret seviyesi olmu tur. letmelerin çal anlar na ödedikleri ortlama ücretin döneminde çok k s tl düzeyde art gösterdi i (2.17), bir sonraki dönem olan döneminde ise bir miktar daha artmas öngörülmektedir (2.22). 3b. Ödenen Ortalama Ücretler Ekim Aral k Artt %18 %17 %21 De i medi %81 %82 %76 Azald %1 %1 %3 (endeks) (102) 9

11 4. Makroekonomik Hedefler Anketin son bölümünde yer alan sorular ekonominin geneline yönelik beklentileri ölçmeye yönelik olup, kat lan i letme temsilcilerine döviz kurlar ve enflasyonla ilgili y l sonu hedefleri sorulmaktad r. Elde edilen cevaplardan her gösterge ile ilgili a rl kl ortalamalar olu turulmaktad r. Bu alanda ekonomide en fazla kullan lan üç döviz cinsi olan ABD Dolar, Euro ve ngiliz Sterlinine ait y l sonu kur tahmini yan nda y ll k enflasyonu ölçmekte kullan lan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) enflasyon tahminleri de sorulmaktad r. Ayr ca her i letmeye faaliyette bulundu u sektörün geli imi ile ilgili beklentileri de sorulmaktad r. Bu tahminler, her dönemde y l sonuna ait beklentileri ölçtü ünde, ilgili dönemdeki beklentilerin bir önceki döneme göre ne yönde de i ti ini de göstermektedir. 4a. Kur tahminleri: Nisan Haziran döneminde i letme yöneticilerinin kur tahminlerinden a rl kl ortalama yöntemi ile elde edilen y l sonu kur beklenti sonuçlar a a daki tabloda verilmi tir. Ayn tabloda ayr ca bir önceki dönemde y l sonu kur beklenti rakamlar da görülmektedir. Tabloya göre döneminde Amerikan Dolar ve ngiliz Sterlini y l sonu kur de erinde bir önceki döneme göre art olaca beklenirken, Euro y l sonu kurunda küçük miktarda da olsa bir dü ü beklentisi oldu u görülmektedir. Y l Sonu Kur Tahminleri döneminde Nisan Haziran döneminde Dolar Kuru Euro Kuru Sterlin Kuru Makroekonomik beklentilerle ilgili sorulan bir di er soru da y l sonu Tüketici Fiyat Endeksi de eri yani enflasyon beklentisi olmu tur. Al nan cevaplardan a rl kl ortalama yoluyla türetilen y l TÜFE beklentisi döneminde yüzde 14.1 döneminde ise yüzde 13.3 olmu tur. Son olarak her i letme temsilcisine faaliyet gösterdikleri i koluna ait beklentileri sorularak, genel bir de erlendirme yapmalar istenmi tir. Burada kendi i kollar nda bir i hacmi art beklentisi olup olmad yönündeki beklenti ölçülmeye çal lm t r. Sonuçlara bak ld zaman a rl kl olarak i letmelerin, ilgili i kolundaki i hacminin dü ü ünde yava lamay bekledi i görülmektedir. Bulundu unuz Kolundaki Hacmi Artacak %14 %40 Ayn kalacak %27 %34 Azalacak %59 % Nisan Haziran 1.83 (118) 10