Avrupa da Yerelleşen İslam

Transkript

1 Avrupa da Yerelleşen İslam Doç. Dr. Ahmet Yükleyen Uluslararası İlişkiler Bölümü Ticari Bilimler Fakültesi İstanbul Ticaret Üniversitesi İçerik Medeniyetler Sorunsalı: İslam ve Avrupa uyumsuz mu? Özcü ve Bağlamsal Yaklaşımlar Avrupa daki Müslümanların Bağlamı Avrupa da Yerelleşen İslam İslami Otoriteler Devlet politikaları ve İslam İslami Aktivizm Müslüman Entegrasyonu Argüman: İslami otoriteler kendi aralarında aktivizm için rekabet ederken, devlet ve Müslümanlar arasında aracılık yapıyorlar ve bu da Avrupa da İslamı yerelleştiriyor. Sonuç 1

2 Teorik Yaklaşımlar (I) Dinin toplum hayatındaki yerini ele alan iki ana yaklaşım vardır. 1. Özcü Yaklaşım İlgilendiği soru: Bir dinin özündeki değişmez özellikleri nelerdir? Temel varsayımı: Her dinin değişime direnen bir özü vardır. Bu öze şunları inceleyerek ulaşabiliriz: 1. Kutsal Metinler 2. O dinin tarihi Eleştirisi: Bir dinin bütün mensuplarının paylaştığı dini inançlar sınırlı ve soyuttur. Her din kendi içinde çeşitlilik gösterir Bir dinin özünü bulmak için kullanılacak kaynaklar yanıltıcıdır Kutsal metinler yorum gerektirir ve seçmecilik vardır Tarihten toplanan delillerde de seçmecilik vardır Teorik Yaklaşımlar (II) 2. Bağlamsal Yaklaşım İlgilendiği soru: Bir din adına konuşma yetkisi hangi otoriteye, yani kime aittir? Temel Varsayım: Bir din, ona mensupların verdiği şekil, yorum neyse odur. Bir dinin gücü onun adapte olma kabiliyetinden gelir Her dinin iç çeşitliliği vardır Bir dinin mensuplarının içinde yaşadıkları sosyal, kültürel, siyasi ve ekonomik şartlar o dini şekillendirir. Sosyal Organizasyon ve Dini otorite Dikeye karşı Yatay Organizasyonlar Katolik Kilisenine karşı Protestan Kilisesi Şii İslama karşı Sünni İslam Toplumun eğitim seviyesi Okur yazarlık ve kutsal metinlere erişim Kültürel Bağlam Erkeklerin domine ettiği toplumlarda ataerkil kültür vardır Katolik Kilisesi halen kadın papazları kabul etmiyor Geleneksel kadın erkek rolleri İslam adına güçlendiriliyor Siyasi Şartlar Dini ve Siyasi liderlik arasındaki etkileşim Haçlı Seferleri Osmanlının Doğuya ve Batıya doğru büyümesi 2

3 Avrupa da Müslümanlar (I) Müslümanlar 711 yılından beri Avrupa kıtasında yaşıyorlar Endelüs Devleti ( ) 1354 te Osmanlılar Geliboluyu ele geçirdiler Balkanlarda yaşayan 8.2 milyon yerli Müslüman var 20. YY da Müslüman nüfuslu ülkelerden Batı Avrupa ya göç edenlerin sebepleri İş Göçü: Avrupa devletleri Güney Avrupa, Fas ve Türkiye den misafir işçi davet etti İşçi göçmenlerin sosyo-ekonomik yapısı Düşük eğitim seviyesi Kırsal alan Düşük gelir seviyesi Avrupa da Müslümanlar (II) Avrupa kamu hayatında İslam ın ortaya çıkışı : Bekar erkek işçi göçmenler. Kamu alanında İslam görünmüyor s: Aile birleşimi ve İslamın kurumsallaşması 1990s-2001: Avrupa ya yöneliş, Genç Müslüman liderler Since 2001: İslam, Avrupa kamu hayatının parçası ama aynı zamanda iç güvenlik problemi olarak görülüyor Misafir İşçiler Etnik Gruplar Müslümanlar 2005 te Fransa da Ayaklanan Müslüman Gençlik İşçi Sınıfı=Etnik Kimlik=Dini Kimlik 3

4 Avrupa da Müslümanlar (III) Müslümanlar arasındaki etnik ve milli kimlik Fransa: 5 milyon (Kuzey Afrika: Arap, Berberi) İngiltere: 2 milyon (Güney Asya: Pakistanlı) Almanya: 3.3 milyon (Türkiye: Türk, Kürt, Boşnak) Hollanda: 1 milyon (Türk ve Faslı) Batı Avrupa: milyon Müslüman Avrupa da İslam Adına Kim Konuşuyor? Transnasyonel İslami örgütler Avrupa da İslam adına konuşan en güçlü otoritelerdir Bu İslami örgütler arasındaki (Sünni) İslam ın Başlıca Yorumları 1. Resmi İslam: Diyanet, UMMON, Paris Camii 2. Geleneksel: Tebliğ Cemaati, Süleymanlılar 3. Siyasal İslamcı: Müslüman Kardeşler, Milli Görüş, Cemaat-i İslami 4. Sivil İslam: Nur Hareketi, Tasavvuf Grupları 5. Devrimci: Kaplan, Cihadi Selefi 4

5 Avrupa daki Türk İslami Örgütler İsim İslam Yorumu Kurum Sayısı(Almanya ve Hollanda) Ayırt Edici Karakteri Diyanet Resmi İslam 740, 140 Camii Türkiye Cumhuriyetine Sadakat Milli Görüş Siyasal İslamcı 323, 34 Camii Müslüman Kamu Kimliği Süleymanlı Geleneksel İslam 274, 48 Camii Kuran Kursları Neo-Nur Sivil İslam 200, 15 Eğitim Merkezleri Eğitim, Dinler arası Diyalog Kaplan Devrimci İslam 2001 de yasaklandı, ~300 üyesi Din ve devlet birlikteliği Avrupa da İslami Alanın Yapısı Devlet (Regüle ediyor) İslami Örgütler (rekabet halinde) Müslümanlar (Taleplerinin karşılanmasına karşılık olarak destek veriyorlar) 5

6 Avrupa da İslam ın Yerelleşmesi 1. Devlet Politikaları ve İslam Çokkültürlü devlet politikaları yerelleşmeyi teşvik ediyor Almanya ve Hollanda daki Milli Görüş Karşılaştırması 2. İslami Aktivizm Kamu alanı ve eğitim gibi alanlarda aktif olan İslami örgütler yerel şartlara daha çok uyum sağlıyorlar Dinler arası Diyalog 3. Müslüman Entegrasyonu Köprü faaliyetleri entegrasyonu teşvik ediyor Eğitim sosyo-ekonomik entegrasyonu artırıyor Genç Müslüman liderlerin önceliği Avrupa haline geliyor Avrupa da İslam ın Yerelleşmesinin Önündeki Zorluklar İşçi Sınıfı=Etnik Kimlik=İslam denklemi sosyal ayrımcılığa sebep oluyor Küresel siyasal dengelerden dolayı Müslümanlar Avrupa da bir güvenlik problemi olarak görülmeye başlandı Aşırı Sağ partiler Müslümanları Avrupa nın ötekisi olarak sunuyorlar Devrimci İslamcılar marjinal ama medyada çok yer alıyorlar 6

7 Sonuç Özcü yaklaşım Müslüman karşıtlığı ve ayrımcılığına sebep oluyor Müslümanlar yaşadıkları toplumlardan Avrupa nın eşit yurttaşları olarak kabul edilmek istiyorlar Devletler de Müslümanlar kadar İslam ı şekillendiriyorlar Genç Müslümanların ihtiyaçlarına cevap veren örgütler büyüyor İslam Avrupa daki liberal demokrasiye uyum sağlıyor Suleymaniye Mosque in Tilburg, Netherlands 7