GENÇLER İÇİN MESLEK SEÇİMİ VE 03KARİYER PLANLAMA

Transkript

1 İstanbul Kalkınma Ajansı Çocukların ve Gençlerin Girişimcilik, Beceri ve Geleceklerini Destekleme Mali Destek Programı MESLEKİ EĞİTİM, REHBERLİK VE KARİYER DANIŞMANLIĞI MERKEZİ PROJESİ GENÇLER İÇİN MESLEK SEÇİMİ VE 03KARİYER PLANLAMA NUR ERDEM ÖZEREN ISBN: İSTESOB Yayın No: 11 Ekim 2013 / İstanbul

2 ISBN: İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Adres Kartal Tepe Mahallesi Alpay İzer Sokak No: 12 İncirli - Bakırköy / İstanbul Telefon Faks İnternet Sitesi Elektronik Posta Adresi istesob@istesob.org Proje İnternet Sitesi: İstanbul Bilumum Madeni Eşya Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği Adres Tarlabaşı Cad. No: 198 Beyoğlu/İstanbul Telefon Faks İnternet sitesi Elektronik posta adresi imesob@imesob.org Baskı Portakal Basım Adres Seyrantepe Mh. İmam Çeşme Yolu G47 S N5 K1 4.Levent / İSTANBUL Telefon İstanbul Kalkınma Ajansı nın 2012 Yılı Çocukların ve Gençlerin Girişimcilik, Beceri ve Geleceklerini Destekleme Mali Destek Programı tarafından desteklenen İSTKA/2012/GNC/299 Referans No lu Mesleki Eğitim, Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Merkezi Projesi kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği İstanbul Kalkınma Ajansı veya Kalkınma Bakanlığı nın görüşlerini yansıtmamakta olup, içerik ile ilgili tek sorumluluk İSTESOB ve İMESOB a aittir.

3 ÖNSÖZ Sevgili Gençler İstanbul Kalkınma Ajansının 2012 yılında hayata geçirdiği Çocukların ve Gençlerin Girişimcilik, Beceri ve Geleceklerini Destekleme Mali Destek Programı kapsamında, İstanbul Kalkınma Ajansının desteğiyle İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (İSTESOB) tarafından uygulanan Mesleki Eğitim, Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığı Projesi gençlerimizi mesleki eğitim hakkında bilgilendirmeyi ve yönlendirmeyi amaçlamaktadır. İstanbul Bilumum Madeni Eşya Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliğinin (İMESOB) ortak olarak destek verdiği Projemiz ile; İstanbul ilinde esnaf ve sanatkar işletmelerinde stajer, çırak ve kalfa olarak çalışan ve meslek öğrenen gençlerimizin kariyerlerini planlamaları amacıyla desteklenmesi, bunun yanında meslek seçimi aşamasında bulunan ilk ve ortaöğretim öğrencilerine yönlendirme ve rehberlik desteği sağlanarak mesleki eğitime ilginin arttırılması ve okuldan mesleki eğitime ve iş hayatına geçişlerin bilinçli olmasına katkı sağlanması hedeflenmektedir. Her alanda rekabetin giderek arttığı bir dünyaya doğan siz gençlerimize çeşitli açılardan destek olmak meslek kuruluşu olarak İSTESOB un sosyal sorumluluk alanı içinde yer almaktadır. Elinizde bulunan bu bilgilendirme seti de bu amaçla ve bütüncül bir bakış açısıyla hazırlanmıştır. Bu bilgilendirme setinde meslek seçimi, kişisel gelişim, mesleki eğitim ve iş kurma ve girişimcilik konularında temel bilgileri içeren kitapçıklar bulunmaktadır. Hazırlanan bilgi setinin siz gençlerimize yararlı olmasını diliyor, İstanbul Kalkınma Ajansına Projemize sağladıkları destek için teşekkür ediyor ve çalışma hayatınızda hepinize sonsuz başarılar diliyorum. Faik YILMAZ İstanbul Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı

4 İçindekiler Önsöz Yaşama Amacın Ne? İş Bulma ve Para Kazanma Garantili Meslek Seçimi Sana Uygun Mesleği Seçmek Kariyer Planlamada Ailenin Rolü Asıl Amaç Gurur Duyulacak İnsan Olmak Okul Hayatını Etkin Değerlendir, Farklı Ol Kendi Markanı Yarat, Markanı Pahalıya Sat İş Hayatı Ne İstiyor Senden? Doğru Meslek Seçimi ve Kendini Geliştirme ye Örnekler Hangisini Seçerdin? Üniversite nin Önemi? İyi Bir Gelecek İçin Üniversite Şart mı? Özgeçmişi Hazırlayalım CV n Hazır, Peki Ya Nasıl İş Arayacaksın? Çevre nin Önemi Ama Onun Torpili Var! Benim Yok İş Görüşmesine Hazırlanıyoruz Görüşme Günü Geldi Çattı SON SÖZ

5 Giriş GİRİŞ Selam genç! Eğer şu anda bu kitapçığı okuyorsan, seninle aynı yaşlardaki diğer arkadaşlarına göre bir adım öndesin Yalnızca bu kitapçıklarda okuyacakların ve öğreneceklerin nedeniyle değil, okuma alışkanlığın olması nedeniyle Sana ilk ve en önemli vereceğim bilgi şu ki, okumayı ve öğrenmeyi hiç bırakma Hayatının sonuna kadar hep kendini geliştir Ne işime yarar ki?! deme, hiç beklemediğin anda hiç beklemediğin bir bilgi seni bir ya da birkaç adım öne götürebilir ya da bir anda hayatını değiştirebilir Hayat hiç kimse için çok kolay değil Çok az sayıda insan şanslı doğuyor Sen de o az sayıdaki insandan biri değilsen, hayat senin için de kolay değil ve hiçbir zaman da olmayacak Bu gerçeği kabul etmek demek, umutsuzluğa kapılmak demek değil Hayatta başarılı olmak için şanslı doğmuş olman gerekmiyor Dünya sıfırdan, hatta eksiden başlayan ve çok başarılı olmuş insanlarla dolu Ama kendine asıl sorman gereken şey şu: senin yaşama amacın ne? Ve senin için başarı nedir?

6 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Yaşama Amacın Ne? Senin için biçilmiş bir rol var Senin bu hayattaki amacından önce, ailenin ve çevrendekilerin senin için biçtikleri roller ve senin için belirledikleri amaçlar var Peki sen bunu istiyor musun? Senin kendin için biçtiğin rol ile, senin gelecek hedeflerinle, bu roller örtüşüyor mu? Eğer genç yaşta bir mesleğe yönlendi(rildi)ysen, genellikle bu sorunun cevabı % 50 Evet, % 50 Hayır oluyor İşte tam da bu sebepten, önce şuna karar ver; Şu anda yaptığın işi seviyor musun? Eğer cevabın Evet ise, burada yazılanları o çerçevede değerlendir Eğer cevabın Hayır ise, sevdiğin işi bulmalı ve bu yolda ilerlemelisin 04

7 Yaşama Amacın Ne? Peki bunu nasıl yapacaksın? Sana uygun mesleği nasıl seçeceksin? Bu sorunun cevabını vermek için liseyi ya da üniversiteyi bitirince yapacağın mesleğe bakma Sorunun cevabı orada değil Daha ileriye bak önce Sana uygun olan meslek, hayatının geri kalanında uyumak dışında kalan vaktinin yarısından fazlasını geçireceğin şeyi tarif ediyor Daha da ileriye bak Bu dünyadan göçüp giderken, bırakmak istediğin ne? İşte o an düşündüğün, senin bu hayattaki yaşama amacın Can DÜNDAR, bir yazısında, okuduğu bir kitaptan bahsediyordu Kitap ona cenazesini hayal etmesini söylüyor, o da cenazesini gözünde canlandırıyordu Çocukları, eşi, annesi, babası Onun için ne düşünüyorlar, ne yapıyorlar Ben de yaptım aynısını Ama daha farklı bakarak Sen de dene Cenazeni hayal et Yani artık bu dünya için hiçbir şey yapamayacağın günü Geriye dönüp elinden hiçbir şey gelemeyeceği gün, ne desinler istersin senin için? Ne söylesinler sen gidince? Kaç kişi gelsin? Gelenler kimler olsun? Sadece seni tanıyan birkaç kişi mi? Yoksa tanımayan insanlar da mı? Ve tekrar soruyorum, ne desinler senin için? İnsanlara faydalı olmak mı, ki bunu yapmanın onlarca yolu var, yapacağın birçok işi insanlara fayda sağlasın diye yapabilirsin İnsanlara yardım etmek mi? Herkesin bir ihtiyacına çözüm bulmak mı? İnsanlara bir şeyler öğretmek mi? Rakamlarla doğru analizler yaparak insanların hayatlarını kolaylaştırmak mı? Sadece yakın çevresi tarafından çok sevilen bir insan olmak mı? Bir sürü insanın çok sevdiği bir insan olmak mı? Deneyimlerini paylaşarak gençlere destek olmak mı? Makinelerin daha verimli ve sorunsuz çalışmasını sağlamış olmak mı? Daha bunun gibi yüzlerce cevap var Bunlardan biri de senin cevabın olabilir 05

8 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Peki hangisi daha mutlu ederdi seni arkandan söylenenlerden, düşünülenlerden? Çok iyi biriydi Çok zengindi ama şerefsizin tekiydi Bize de şöyle bir iyiliği dokunmuştu Çok başarılıydı ama hep başkalarının hakkını yemişti buralara gelirken İşini çok iyi yapardı, başkalarına da öğretirdi Çok emeği geçti bize İşte aslında bunlar yaşama dair amacın Örnek ister misin? Ben ne mi hedefledim? Nasıl bir cenaze mi hayal ediyorum? Milyonlarca insan gelsin Evet evet, milyonlar Binler değil Gelen herkes de desin ki, bize de şöyle bir faydası dokundu, bizim bir yakınımıza iş buldu, benim hayatımı değiştirdi, bana şöyle bir iyilik yaptı, iyi ki tanımışım ya da keşke ben de tanışsaydım 78 değil 88 de de ölsem, keşke daha yaşasaydı, daha yapacak çok şeyi, yardım edeceği çok insan vardı desinler gelenler Bizzat tanıyan ya da tanımayan herkes gelip hakkını helal etmek istesin Üzerinde gerçekten hakkı olduğumu düşünüp, hissedip İçinden gelerek söylesin herkes Helal Olsun! u Bu amaca ulaşmak için çizdiğin yolda, kurumsal bir şirkette profesyonel yönetici olarak ulaşamazsın amacına Hayata dair koyduğun amacına ulaşmak için, ona uygun bir yolun olmalı Önce bunu düşünürsen, hayata dair bir amaç belirlersin kendine Ve o amaca ulaşacak bir yol çizersin kendine Sonra da o yaşam amacın senin yol haritan olur Uzağa bakmayı başarırsın Sınav da neymiş, üniversite de neymiş, benim bir hayat hedefim var. demenin güzelliğini hissedersin O zaman yaşama daha dört elle tutunursun Sınavlara değil Sınavda değil, hayatta başarılı olmanın önemini anlarsın 06

9 Yaşama Amacın Ne? Kendine sor Senin yaşama amacın ne? Eğer buna bir cevap bulursan, sana uygun olan mesleği bulmanın ilk ve en önemli adımını atmış olursun Eğer bir Yaşam Amacı n olursa, bu amaç doğrultusunda seçeceğin meslek, bu amaca ulaşmadaki en önemli araç olacak Eğer yaşama amacın olmaksızın meslek seçersen, yapacağın işle tatmin olman ve mutlu olman daha zor olur 07

10 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama İş Bulma ve Para Kazanma Garantili Meslek Seçimi İçinden İyi de Erdem Abi, iş bulmak ve para kazanmak gerek önce, hayat amacı falan, bunlar yalan şeyler dediğini duyar gibiyim Önce şuradan başlayalım o zaman Neden meslek sahibi olursunuz? Bir düşünün Amaç ne? İlk aklınıza gelen muhtemelen şu; PARA! Herhalde abi, para olmadan ne oluyor bu hayatta?! diyenlere selamlar Peki, hiç paraya ihtiyacınız olmasa çalışmayacak mısınız? İş ve meslek sahibi olmayacak mısınız? Bunun cevabı hayır çalışmayacağım ise diyecek çok şeyim yok Ama bu durumda da çalışacaksanız; Bir diğer meslek sahibi olma sebebiniz BAŞARI dır Manevi tatmin Yani maddi ve manevi tatmin için meslek sahibi olursunuz Çalışırsınız Siz de para kazanabileceğiniz ve kolayca başarılı olabileceğiniz mesleklere sahip olmak istersiniz Ve o yüzden de popüler meslekleri, para kazanma garantili meslekleri seçmeye çalışırsınız Herkese de meslekleri sorarken iş bulma imkânlarını ve para kazanılıp kazanılmadığını sorarsınız Aslında unutursunuz Asıl derdiniz; iyi bir yaşam ve kaliteli bir gelecek En büyük hedef mutlu ve huzurlu olmak Siz zannediyorsunuz ki, para kazanmayı ve iş bulmayı garantilediğiniz bir meslek olursa, (artık o meslek nasıl oluyorsa), mutlu ve huzurlu olacaksınız Öyle olmuyor işte o iş! Çok para mutluluk getirmiyor! Rahmetli Sakıp SABANCI, Türkiye nin en zenginlerindendi Bir gün bir röportajında dedi ki; 08

11 İş Bulma ve Para Kazanma Garantili Meslek Seçimi Araba fabrikam var, ama oğluma bir bisiklet bile alamıyorum, neyleyim bu fabrikaları, bu parayı Cümle tam olarak bu şekilde olmasa da, anlatmak istediği buydu Paranın mutluluk ve huzur getirmediğini anlatıyordu Para ve başarıyı hedefleyip, onların mutluluk ve huzur getirdiğini sanarak önce lise yıllarınız sonra da üniversite yıllarınız geçer Aslında bunun iyi üniversitelerle ve iyi bir meslekle alakası olmadığını geç anlıyorsunuz Ben bunu erken anlamanız için sizi şimdiden uyarıyorum Tam tersinden gitmeniz gerekiyor Mutlu ve huzurlu olmanın yolu, mutlu ve huzurla yapacağın bir meslek seçmekten geçer Sen doğru mesleği seç, eğer o meslek için yaratıldıysan ve kendini bu konuda geliştirirsen, ki zaten severek yapacağın meslektir sana uygun olduğu için, başarılı olman da para kazanman da garantidir Bu durumda aynı zamanda mutlu ve huzurlu da olabilirsin Yani kardeşim, sana iş bulma yı ve para kazanma yı garanti edecek bir meslek yoktur Sen önce sevdiğin işi yaparsın, işini sevdiğin için başarılı olursun, başarılı olunca iş bulman da kolaylaşır, para kazanma da Sana Uygun Meslek SEVDİĞİN SANA UYGUN MESLEK İSTEDİĞİN Mutlu ve Huzurlu Olmak Başarılı Olmak = Mutlu ve Huzurlu Olmak YAPABİLDİĞİN Para Kazanma 09

12 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Sana Uygun Mesleği Seçmek Ben şu an yaptığım işi sevmiyorum ya da ben neyi sevdiğimi bilmiyorum ki diye düşünen ve şu an bunu okurken içinden geçiren gençler var biliyorum Tam da bu sebepten, kendine güveni eksik oluyor gençlerin Sen de kendini tanımadığını düşünüyor ya da şu an uğraştıklarından memnun değilsen, merak etme çaresi var Herkes başka birinin beceremediği konuda ustadır diye çok sevdiğim bir söz var İmrenerek baktığınız birçok kişinin, aslında sizin sahip olduğunuz bazı nimetlere sahip olmadığının farkında değilsiniz! Mesela ben, hem insanların karşısına geçip hitabet yeteneğimle saatlerce konuşabiliyor, hem de duygularımı yazıya dökebiliyorum Aferin bana! Değil işte! Mesela ben asla bir mühendisin, bir teknisyenin sabrına sahip olamadım Olamam da 10

13 Sana Uygun Mesleği Seçmek Mesela ben asla bir tıp doktorunun metanetine sahip olamadım Olamam da Benim yapabildiklerimi sen, senin yapabildiklerini ben yapamıyorum Sen içindeki cevheri keşfetmeye bak! Boş ver gerisini! Kendimize o kadar yakınız ki, kendimizi görüp analiz edemiyoruz Bunun da bir formülü var Bir mesleğin sana uygun olup olmadığını anlamanın, sana en uygun mesleğin ne olduğunu anlamanın 3 aşamalı bu formül için ilk adımda; kişilik envanteri, karakter analizi, yetenek testi vb isimlerle sunulan ve genellikle soruluk olan testlerden uygula Bu testler size uygun olabilecek ayrı meslek ya da bölüm ismini karşına çıkaracak Kafan karışacak, bu kadar çok mesleğe aynı anda uygun olabilir miyim? diye düşüneceksin Burada hemen ikinci aşamaya geçmelisin Biraz zaman alacak belki ama, testte çıkan tüm meslek ya da bölümlerin üniversite ve meslek yüksekokullarındaki ders programlarını oku Ders isimlerini ve içeriklerini okudukça eleme yapacaksın Her gördüğünde ya işte bu! ya da offf çok sıkıcı diyeceksin ve bazılarını elerken, bazılarını kendine daha yakın bulacaksın Alternatiflerin azalacak, alternatif 5-6 civarına düşecek Sıra gelecek sana en yakın 2-3 alternatifi bulmaya İşte bu aşama, bir Meslek Lisesi son sınıf öğrencisinin bilmeden de olsa uyguladığı yöntem O işi yapan birinin yanında en az bir gün vakit geçiriyor olmak, o meslek ya da bölümün sana uygunluğunu test etmenin en iyi yolu En az bir tam gününü geçirince, ya Benim hayatım boyunca yapmak istediğim şey bu! diyeceksin ya da Hiç işim olmaz! diyeceksin 11

14 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Size Uygun Mesleği Seçmek İçin Kişilik Envanteri, Karakter Analizi vb. Test Uygulayın Ders programını okuyun O işi yapan birinin yanında en az bir gün geçirin Bir şey danışmak için kapısını çaldığın kimse muhtemel seni geri çevirmeyecektir Ama burada kritik nokta, o işi severek yapan birine danışmaktır İnsanlara danış Soru sor Bilgilerinden, tecrübelerinden yararlan Her işi yapan en az birine danış Başkalarının hatalarından öğrenmelisin Yani başkalarının hatalar yaparak ve başarılar elde ederek biriktirdiği ve dersler çıkararak edindiği tecrübe lerden yararlanmalısın Bu hataların ya da başarıların hepsini kendin yapacak kadar vaktin yok Mesleğini doğru seçmen şunun için önemli: Laf olsun diye bir mesleği yapan da o işten para kazanmaya çalışacak ve iş bulmaya çalışacak, bu işi yapmak için doğmuş olan insan da Hanginiz daha başarılı olursunuz?! 12

15 Kariyer Planlamada Ailenin Rolü Kariyer Planlamada Ailenin Rolü Bu kısmı okuduktan sonra ailene de okutabilirsin En başta söylemiştik Sana çevrenin biçtiği bir rol var Ailenin ve çevrendekilerin senden beklediği bir hayat var Peki senin istediğinle onların istedikleri aynı mı? Çoğunlukla aynı olmuyor Aileler kendi yaşayamadıkları hayatları çocuklarında yaşamak istiyorlar Meslek seçimi konusunda ailenle tartışma, mücadele etme Onları ikna etmek için çeşitli yöntemler dene En etkili yöntem de araya ailenin fikirlerine saygı duyduğu ve seni anlayan birilerini koy İletişim kuramayan bir toplumuz Aileleriniz de aileleri ile zor iletişim kurarlardı Çevreleri ile Şartlar gereği Sizin onlarla iletişiminiz nasıl kuvvetli olabilir ki Bu kitapçığı okumalarını sağla, sakin sakin konuş Her yolu denedikten sonra hala onları ikna edemediysen, sonunda yine kendi doğru bildiğini yap Eğer bu kısmını ailene okutuyorsan, şu anda bu satırları okuyan bir aile bireyi bana içinden neler söylüyor tahmin ediyorum Ama lütfen sakin olun ve bundan sonrasını okumaya devam edin Sizin şu anda iyi ya da kötü sahip olduğunuz özelliklerinizin birçoğu ailenizin eseri Başarılarınızın da, başarısızlığınızın da en önemli sebebi aileleriniz Çünkü sizler onların eserisiniz Sizi bu şekilde onlar yetiştirdiler Siz doğduğunuzda böyle miydiniz? Hayır Ailelere hatırlatmak istediğim bir konu var O da bir sonraki bölümün başlığı ve içeriğinde Ama özetlemek gerekirse; Asıl önemli sorun, bu sistem içinde aileler iyi birer insan yetiştirmeyi unuttular Herkes iyi birer öğrenci yetiştirmeye odaklandı Ve sizler yıllardır iyi bir öğrenci olmak için, bir daha geri gelmeyecek yaşlarınızı heba ettiniz 13

16 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama 14 Asıl Amaç Gurur Duyulacak İnsan Olmak Aslında herkesin ortak bir hedefi vardır hayatta, farkında olmadığı Gurur duyulacak bir insan olmak Ailelerin de en büyük derdi budur aslında, gençlerin de Yani aslında senin doktor, mühendis ya da avukat olman değildir ailelerin ve çevrenin istediği Seninle gurur duymaktır Çünkü onlar için bu klişe meslekler birer gurur kaynağıdır Birkaç dakikalığına Ama asıl gurur kaynağı senin ne kadar başarılı, ahlaklı, işini iyi yapan, düzgün bir insan olduğundur aslında Kimse başarılı bir öğrenci ama başarısız bir insan la gurur duymaz Ya da duysa bile bu gurur birkaç gün sürer en fazla Ama başarılı bir insan olmanın gururu yıllarca devam eder Aslında başarı da değil ya kriter, adam gibi adam olmak Merak etme hangi mesleği seçersen seç ailen seninle gurur duyacak Ortaokulu bitirirken girdiğin sınavlardan sonra da duyuyorlardı Eğitim hayatın boyunca girdiğin sınavlarda ne sonuç alırsan al, yine senin insan lığınla gurur duyuyorlardı Sen de hayatta yeni başarılar elde edip kendinle gurur duyacaksın Hayatın boyunca çıktığın Ünvan Maçları nda, girdiğin Okul Sınavları nda aldığın sonuçlar gurur kaynağın sandın Ama bu unvanlar sandığın kadar uzun süreli olmadı, olmayacak da Başka maçlar oynayacaksın Daha yüksek sıkletlerde mücadele edeceksin hayatta Sınavlardan sonra sana sonuçları soran amca ve teyzeler, vereceğin cevapları birkaç gün sonra unutacaklar Ailen de, sınav sonuçların ya da seçtiğin meslek üzerinden seninle sadece kısa bir süre gurur duyacaktır Başarılı bir öğrenci ile kısa bir süre gurur duyulur, ama iyi bir insan la hayat boyu gurur duyulur Sen de iyi bir meslek seçmeye çalışmak yerine, sana uygun bir meslek seçip başarılı, mutlu, huzurlu olmaya bak Bunu yaparken de iyi bir insan olup gurur duyulacak bir insan olmayı unutma

17 Asıl Amaç Gurur Duyulacak İnsan Olmak / Okul Hayatını Etkin Değerlendir, Farklı Ol Okul Hayatını Etkin Değerlendir, Farklı Ol Sana uygun bir mesleği buldun, seçtin diyelim Lisede, üniversitede ya da meslek yüksekokulunda yapman gereken başka işler de var Eğer kendini geliştirmezsen ve okul hayatını etkin değerlendirmezsen, diploma dediğin şey sahip olacağın bir karton parçasından öteye geçemez Gurur duyulacak bir insan olmak için, aynı zamanda işini de başarıyla yapan biri olursan, iş bulman ve para kazanman daha da kolaylaşır Asıl mesele şu ki; üniversiteye kapağı atan herkese o diplomayı eninde sonunda veriyorlar Artık atılma da kalktı Zaten üniversitelerin toplam kontenjanı ile sınavda tercih yapmaya hak kazananların da oranı % 80 lere dayandı Yani artık herkes üniversiteye girebiliyor, herkes üniversite mezunu olabiliyor Bu da demek oluyor ki, tek başına lise ya da üniversite mezunu olmak artık işe yaramamaya başlıyor Çok olan şeyin değeri azalır, az olan kıymetlidir Genç sayısı çok, üniversite mezunu sayısı çok, dolayısıyla da kıymet azalıyor 15

18 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Bu da aynı zamanda şunu getiriyor; Rekabet! Artık iş hayatında rekabet çok daha fazla Yani üniversite sınavı rekabetinden çok daha fazlası ve acımasızı, üniversite mezunları arasında var Bu rekabet ortamında aradan sıyrılmak, kendinizi diğer gençlerin ve diğer insanların önüne çıkarmak istiyorsanız, farklılaşmanız gerekiyor Bu farklılaşma, farklı olmaya çalışırken diğer tüm gençlerle aynı olarak olmaz Herkesin kullandığı telefonu kullan Herkesin saçı gibi saç modelin olsun Saçının rengi herkesinkiyle aynı olsun Herkes gibi giyin Herkes gibi toplumsal meselelerle ilgilenme Herkesin yaptığı işi yap Sonra da ben farklıyım! diye bak kendine Kimden farklısın? Senden büyüklerden! Sizleri işe alacak olan, birlikte çalışacağınız kişiler, sizden önce iş hayatına giren büyükleriniz, yani biz, ağabeyleriniz ablalarınız Empati yapın Kendinizi bizim yerimize koyun Siz bizim yerimizde olsanız, kimlerle çalışırsınız? Peki; siz bize benziyor musunuz? Yoksa farklılaşmak adına, sizinle aynı ortamdakilerden farklılaşmaya çalışmak yerine, doğru olandan daha farklı olmaya çalıştığınızın farkında mısınız? Peki; farklılaşmak için ne yapmak lazım? Bunu ne zaman, nasıl yapabiliriz? Hemen şimdi! Beklemenin ne gereği var? Zaman hızlı akıyor, hızla geçiyor Beklemeyin! İş bulamayan gençlerin en önemli sorunu, kendilerini geliştirmek zorunda olduklarını iş aramaya başladıkları zaman anlamaları Sen de onlardan biri olma! Ölürken edilen şahadet imanı kurtarmaz! Lise bitecek, eğer devam edip okuduysan üniversite bitecek, mezun olurken CV hazırlayacaksın Peki, ne yazacaksın? Şimdiden düşünmezsen, o gün yazacak bir şey bulamazsın 16

19 Asıl Amaç Gurur Duyulacak İnsan Olmak İlerleyen kısımlarda, CV denen, özgeçmiş denen işe girişin ilk adımını sana öğreteceğiz Ama önce onun içine yazacaklarına değinmeliyiz Şimdiden bunun farkında olursanız, lise veya üniversite bitirip iş hayatına atılırken donanımlı bir birey olmanız gerektiğini bilirseniz, lise ve üniversite hayatınız boyunca karşınıza çıkan kendinizi geliştirme fırsatlarını değerlendirebilirsiniz Mesleğe lise ya da üniversite biterken sahip olunmaz Dünya çapında başarılı olmuş insanlar, ülke çapında başarılı olmuş insanlar, ya da boş verin öyle ülke ve dünya çapını, kendini aşmayı başarmış insanlar, 18 yaşına kadar da boş durmamış olan insanlardır İnsanlar 18 yaşına kadar neler yapıyorlar kendilerini geliştirmek için Bir araştırın, görün Ama bazıları da neler yapmıyorlar 25 yaşına gelene kadar Üniversite hayatını yalnızca okula gidip gelerek geçirenler, ayakları giden ama kendi bir şey öğrenmeyenler, işsiz kalmaya mahkûmlar ne yazık ki 17

20 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Kendi Markanı Yarat, Markanı Pahalıya Sat Hayatta başarılı olmak için, önce kendine şunu sorman gerekiyor; Benim cebimde satacak neyim var? Kendine bu soruyu sor, sonra cebine kendini daha pahalıya satacak şeyler koy Markaları düşünün Daha pahalı olanlar, daha kaliteli olanlar, daha çok reklam yapanlar, içeriği daha zengin olanlar, hammaddesinde daha çok değerli şey olanlardır Sen de kendi markanı yarat! Hayatta herkes bireysel olarak birer marka olacak ve bu hayatta senin markanın ne kadar pahalıya satılacağı senin elinde! Marka meslek yoktur hayatta! Marka üniversite de yoktur! Marka insan vardır Asıl önemli olan, başarılı ve düzgün bir insan olmaktır Gurur duyulacak bir insan İnsanoğlu takdir edilmek ister Her yaşta Markana yatırım yap, kendini geliştir, cebine kendini pahalıya satacak şeyler koy, sonra da pazarlık yap! İşletmelerin seni seçmesine izin verme mezun olduğunda, sen onlardan birini seçecek kadar donanımlı ol Ama bunu ne girdiğin sınavlarda aldığın başarılı sırayla, ne de not ortalamanla yapamazsın Çünkü işe, not ortalamana göre alınmıyorsun Hayatta kendine ne kadar katma değer sağlamışsın, kendini ne kadar geliştirmişsin ve daha ne kadar geliştirebilirsin, buna bakacaklar sen iş ararken, işe alınırken İşte tam da bu yüzden, iyi bir öğrenci olmak yerine iyi bir insan olmayı öğrenirsen, iyi bir insan olmak adına kendine ne kadar yatırım yaparsan, markanı o kadar pahalıya satarsın! 18

21 Kendi Markanı Yarat, Markanı Pahalıya Sat Kendini Geliştirmek İçin; Hobilerinle, sporla, sanatla, müzikle ilgilen. Kulüp etkinliklerine katıl, izleyici ol. Kulüp faaliyetlerinde etkin ol, sen de taşın altına elini koy. Konferans, seminer, panellere katıl, başkalarını dinle, onların deneyimlerinden öğrenmeye bak. Staj yap! Mümkün olduğu kadar çok yerde staj yap Ne sana uygun, ne değil, iyi anla Ve bir sürü yeni insanla tanış. Çalış! Bedava bile olsa çalış İşe girerken, daha önce çalıştığın yerlerde kaç para aldığından önemlisi, iş deneyiminin olup olmaması olacak. SÖYLEYECEK SÖZÜN OLSUN! Kendini geliştirmek adına yaptığın her şey, insanların boş işler gibi gördüğü şeyler bile, sana katma değer sağlayan şeylerdir Hayatta ve mesleğinde, diplomanla değil, hayatın boyunca öğrendiklerinle yaşayacaksın O yüzden hayata antenlerin açık bak Ne kadar doldurursan cebini, o kadar çok konuşacak sözün olur Ne kadar çok konuşacak sözün varsa, o kadar çok toplum içinde söz sahibi olursun Kendini geliştirmek adına yaptıklarının hepsini bir gün kullanırsın Markanı daha pahalıya satmana katkı sağlayacak şeyler olarak girer onlar ceplerine 19

22 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama İş Hayatı Ne İstiyor Senden? İster büyük şirketlerde çalış, ister KOBİ adını verdiğimiz daha küçük çaplı işletmelerde, ister kendi işini yap Her yerde ihtiyacın olacak olan aynı Gelişime ve öğrenmeye açık olmak Bireysel olarak gelişimini sürdüren biri olursan, her zaman kendini daha güvenli hissedersin Bireysel gelişim için en önemli ihtiyacın, hayata antenlerin açık bakmak Yani önüne çıkan fırsatları görebilmek Ve o fırsatları değerlendirmek Hayat cesareti ödüllendirir Şimdi dünyanın en güzel mesleğini yapıyorsunuz Öğrencilik! Her ay istediğiniz dönemlerde, çalışsanız da çalışmasanız da maaş alıyorsunuz Az ya da çok Terfi de edeceksiniz Ortaokuldan liseye, liseden üniversiteye geçince Maaşınız artacak İmkânlarınız artacak Ek gelir kaynakları gelecek Aile büyükleri, amcalar teyzeler de prim niyetine destek atacaklar arada bir memlekete döndüğünde Süper meslek gençler! Bırakmayın! Ama yıllar sonra, liseden ya da üniversiteden mezun olduğunuzda, para kaynakları kesilecek Kimse bugünkü gibi desteğe devam etmeyecek Şu an sizden para kazanmanız yönünde bir beklenti olmayabilir, o yüzden de kaynaklar zorlanılarak size aktarılıyor olabilir Ama okul bitince, artık kendi ayaklarınız üzerinde durmanız gerektiği en azından hissettirilecek Ki direk olarak yüzünüze çat diye söylenebilir de Şu anda da para kazanmak zorunda olabilirsin Bu nedenle hayata erken atılmak durumunda da kalmış olabilirsin O zaman bu okuyacaklarını gelecek için değil bugün için uygulayabilirsin Hangi sektörde olursan ol, ne iş yaparsan yap, yaptığın işin hakkını vermek ve o işi yapabilecek kadar bilgi, deneyim ve donanım a sahip olmak önemli 20

23 İş Hayatı Ne İstiyor Senden? Aranızda Türkiye de iş sıkıntısı olmadığını düşünen var mı? Ben rahat rahat iş bulurum diyen var mı? Bence Türkiye de iş sıkıntısı yok, ben mezun olunca rahatça iş bulurum ve rahat yaşarım diyen var mı? Sanırım içinizden Abi sen de iyice saçmaladın! demeye başladınız Evet evet haklısınız Türkiye de iş sıkıntısı var! Binlerce üniversite mezunu işsiz insan, işsiz gençler var! Ama Türkiye de iş sıkıntısı yok! Türkiye de kalifiye eleman sıkıntısı var Türkiye de işini düzgün yapan insan sıkıntısı var Türkiye de diploma sahibi olup meslek sahibi olamamış insanların sıkıntısı var Türkiye de işsizlik değil, mesleksizlik sorunu var Türkiye de bundan 10 yıl önce gazetelerin İnsan Kaynakları ekleri, milyonlarca üyesi ve cirosu olan İnsan Kaynakları web siteleri yoktu Demek ki hala eleman arayan binlerce işletme var Demek ki öyle iş sıkıntısı falan yok Abartıldığı kadar Her sektörde onlarca eleman aranıyor Her departmana Gelişmeye ve büyümeye uğraşan KOBİler, donanımlı ve iş yapmaya niyeti olan meslek eğitimi almış lise veya üniversite mezunları ile çalışmak için can atıyor Ama biz, adı güzel büyük şirketlerin kapılarında sıra olmayı tercih ediyoruz Türk insanının, iş bulana kadar işsizlikten şikâyet edip, işi bulunca çalışmak istememe sıkıntısı var İş beğenmeme sıkıntısı var Kendini dev aynasında görüp, donanımını arttırmadan iş bulup, layıkıyla iş yapmadan yüksek ücretlerle çalışmak isteği var Yıllarını boşa geçirip Bizde herkesin diploması var Ama meslek sahibi olmak yok Şöyle anlatalım; araba kullanabiliyor musun? Muhtemel birçoğunuzun cevabı evet tir Peki, ehliyetiniz var mı? Muhtemel yok Ya da varsa bile, ehliyetiniz yokken de araba kullanabiliyordunuz Yani; arabayı ehliyet kullanmıyor Arabayı siz kullanıyorsunuz İşte aynı şekilde, işi de diploma yapmıyor Sen yapıyorsun 21

24 Gençler İçin Meslek Seçimi ve Kariyer Planlama Ama bizim sorunumuz, diploma sahibi olup işi yapacak bilgi ve donanıma sahip olmayan gençlerin olması Lise yıllarınız göz açıp kapayana kadar geçiyor. Lise hayatınız boyunca yaşadığınız stres ve baskının etkisi ile, eğer kazandıysanız üniversiteye gidince özgürlük ilan ediyorsunuz Sonra bir bakıyorsunuz 2 ya da 4 yıl geçmiş Elinizde bir karton parçası Adı diploma Ama bir şey öğrenmemişsiniz Donanımınızı arttırmamışsınız İşe girseniz, yapacak bilgi ve beceriniz yok E böyle olunca da doğal olarak işsizlikten yakınıyoruz Tıp okumak ve diploması almakla, hekim olmak başka şeyler Mühendis diploması almak başka, gerçekten mühendis olmak başka bir şey Hukuk okumakla; avukat, hâkim ya da savcı olmak da bambaşka şeyler Dolayısıyla, ister lise mezunu olun, ister üniversite, yapacağınız iş ne olursa olsun, o işin hakkını vermek için işinizle ilgili bilgi, deneyim ve donanım sahibi olmak için bugünden başlayarak kendinizi geliştirin Mesleğini severek yapanlar, kendine uygun mesleği seçmiş olanlar, mecburen ya da adı güzel diye bir bölüme gidip okuyanlardan her zaman bir adım önce olacaklardır Çünkü işini seven insan, o konuda her zaman kendini geliştirmeye açık olur ve sürekli yeni şeyler öğrenir İlk bakışta iyi bir üniversiteden mezun olmak öncelikli gibi görünse de, zamanla asıl önemli olanın kişinin kendini geliştirmesi olduğunu anlayacaksın Türkiye de neredeyse tüm üniversitelerde İşletme bölümü vardır Dolayısıyla her yıl binlerce mezun verir Ama İşletme yi yazanların birçoğu, sırf adını daha önce duyduğu için ve puanı tuttuğu için İşletme yazarlar İşletme yi gerçekten kendi işini yapmak için yıllar önce seçmeye karar veren biri, derslerde dinlediği her şeyi gerçek hayata adapte ederek öğrenen biri, öğrenim hayatı boyunca çalışan biri, hangi üniversitenin işletmesinden mezun olursa olsun başarılı olacaktır Adı bilinmiş, süper üniversitelerden mezun olup işsiz olan tanıdıklarınız vardır Hep de dillerdedir zaten; Çocuk bilmem nerden mezun oldu, Amerikalara gitti, ama iş bulamıyor güzelim İşsizlik var memlekette işsizlik! 22