Hamd Allah a ibadetin özü, özeti ve küçük bir nüshasıdır. Yani hamdde Allah a ibadetin tamamı bir hülasa olarak vardır.

Transkript

1 İçindekiler 1. Haftanın müzakere cümlesi: 2 Cümle ile ilişkili Ayet, Hadis ve diğer kaynaklar: 2 Cümleye ilişkin açıklamalar: 2 Sorular ve cevaplar: 5 1. Soru: Hamd ile şükür arasındaki fark nedir? 5 2. Soru: Mevcudatin en galibi zikri tesbih midir? Hamd midir? Ve hangisi ise Neden odur? 5 3.soru: Şehadet ile müşahede farklı manalar midir? Neden iki kelimeyi de bir arada kullanmış? 5 4. Soru : Tesbih ve Tahmid in birlikte yer aldığı ve hadislerde fazileti bildirilen zikirlerden aklınıza gelenler nelerdir? 6 Çıktılar: 6

2 1. Haftanın müzakere cümlesi: İnsanın en evvel ve en büyük vazifesi, tesbih ve tahmiddir. Evvelâ mazi, hal ve istikbal zamanlarında görmüş veya görecek nimetler lisanıyla, sonra nefsinde veya haricinde görmekte olduğu in'amlar lisanıyla, sonra mahlûkatın yapmakta oldukları tesbihatı şehadet ve müşahede lisanıyla Sâni'i hamd ü sena etmektir. ~RN Mesnevi i Nuriye/206~ Cümle ile ilişkili Ayet, Hadis ve diğer kaynaklar: a) Cinleri ve insanları ancak beni tanıyıp bana ibadet etsinler diye yarattım (Zariyat Suresi). b) Hiçbirşey yoktur ki Allah a hamd ile tesbih ediyor olmasın (İsra Suresi) c) İ'lem eyyühe'l aziz! Cenab ı Hak seni ademden vücuda ve vücudun pek çok eşkâl ve vaziyetlerinden en yükseği Müslim sıfatıyla insan suretine getirmiştir. Mebde i hareketinle son aldığın suret arasında müteaddit vaziyetlerin, menzillerin ve etvar ve ahvâlin herbirisi sana âit nimetler defterine kaydedilmiştir. Bu itibarla, senin geçirmiş olduğun zaman şeridine elmas gibi nimetler dizilmiş, tam bir gerdanlık veya nimetlerin envâına bir fihriste şeklini veriyor. Binaenaleyh, geçirmiş olduğun vücudun her menzilinde ve vaziyetinde, etvarında, ahvâlinde, "Nasıl bu nimete vâsıl oldun? Neyle müstahak oldun? Ve şükründe bulundun mu?" diye suale çekileceksin. Çünkü, vukua gelen haller suale tâbidir. Amma imkânda kalıp vukua gelmeyen şeyler suale tâbi değildir. Geçirmiş olduğun ahvâl, vukuattır. Gelecek ahvâlin ademdir. Vücut mesuldür, adem ise mes'ul değildir. Öyleyse, mâzide şükrünü edâ etmediğin nimetlerin şükrünü kaza etmek lâzımdır. Cümleye ilişkin açıklamalar: Hamd Allah a ibadetin özü, özeti ve küçük bir nüshasıdır. Yani hamdde Allah a ibadetin tamamı bir hülasa olarak vardır. Ayette buyrulduğu üzere, kainattaki her şey Cenab ı Allah ı tesbih ve hamd eder. Tesbih tenzih manasındadır. Yani her bir şey, Allah tan başka ilah, rabb, yaratan, rızıklandıran, hayatta tutan vb. olamayacağını açıkça ortaya koyar. Aynı zamanda, Cenabı Allah ın her türlü ortaktan ve ortakları olmaktan mutlak münezzeh ve O na ait olamayacak her türlü sıfattan da mutlak uzak bulunduğunu ilan eder. Bu, tesbihtir. Varlıklar Cenabı Allahı sadece tesbih etmekle kalmaz, O na hamd de ederler. Yani O nu İsimleri ile ve özellikle bütün kemal Sıfatları ile, mutlak İlmi, Hayatı, İradesi, Kudreti, Kelamı, Görmesi, İşitmesi, Varlığı, Birliği, Ezeliyeti, Ebediyeti, Kendi Kendine Var ve Varlığını Kendi Kendine Devam Etttiren Olması, Yarattıklarından Hiç Birine Benzememesi ile tanıtırlar. Bu da hamddir. Her bir varlık Cenabı Allahı tesbih ve O na hamd ettiği gibi, insan bütün kainatın ibadetini, tesbih ve hamdini yapabilecek kapasitede yaratılmıştır. Allah, insanı onsekiz bin alemi içine alan kainatın bir fihristi bir özü, özeti, hülasası, meyvesi olarak yaratmıştır ve kainatta tecelli eden bütün isimlerini onda tecelli ettirdiği gibi, her bir ismin ve sıfatın numunesini insanın cevherine bırakmıştır. Eğer insan maddi ve manevi her bir uzvunu Allah ın emrettiği yere sarf etmekle hamdin şubelerinden olan şükrü ifa ederse, cevherine her bir alem adına bırakılan o numunlerin her birisi numunesi bulunduğu aleme pencere olur. İnsan o pencereden o aleme bakar ve o aleme tecelli eden sıfatla o alemden tezahür eden isme bir ayna haline gelir.

3 Evvela, dünyaya gelmeden güneş, ay, meyve ve sebze gibi her bir şey insanın emrine hazır bulunmuştur (her an istifade ettiğimiz bu nimetler şükür gerektirir) Sonra insan olmakla şereflenmişiz, başka bir şey olmamışız (hasta bir insan mı yoksa kedi mi olmak tercihe sunulsa insan olmayı tercih ederdik ya da binlerce ağaç, binlerce hayvan ve bir evlat sahibi olsak nebat ve hayvanatı istediğimiz gibi kesebileceğimiz halde çocuğumuzun bir parmağını dahi kesemeyiz iste insanın kıymeti şükür gerektirir) Ve Sonra, mahlukatın Cenabı hakkın emrine karşı itaatlari birer ibadettir (güneşin aydınlatması, tavuğun yumurtlaması, arının bal yapması bir tesbihtir tefekķuŕü, görüp sahitligimiz şükür gerektirir) Veiz kale rabbuke inni cailun fil ardi halife Allah yeryuzunde bir halife yaratacagim dedi. Halife ise elbet en buyuk en ali vezife ile vazifelendirilir. Hem halife butun mahlukatin da ustunde oldugu gibi padisah ile mahlukat arasindaki bir illiyet bir vasitasiz vasitadir. Hem kendi adina hem mahlukat adina mahlukatin rezzakindan rizkik rahmetinden merhamet rahimiyetinden bagislanma dileyecektir. Hem kendi hesabina hem mahlukat hesabinadir taat ibadeti ve duasi: Bu nestain deki n harfinin bir boyutu. İnsan gecmisiyle alakdardir. Insanin gecmisinde en evvel Adem A.S. dan baslayan enbiya ve diger mubarek zatlar var ki onlarin vefatıyla onlarla irtibat kesmemistr. Namazdaki selamin bir manasi budur denilir. Onlardan sirati mustakim nimetini o yolun ne oldugunu ogrenmistr.mazi hal ve mustakb3ldeki nimetlerin y3kunu adina kulli bir ibadet gerekir ki o da tesbih ve tahmiddir. Once tesbih. Cunku tum nimetleei veren zat oyle bir zat olmali ki her seye sozu geçsin, Rezzaki hakiki olsun, Sonsuz sinirsz olsun. O ise subhanallah iledir. Onu takdisten sonra hamd edilir. Birincisi besmelede ikincisi fatihada. Tesbih ve hamde en ehemmiyetli ve birinci vazife denmesi dikkate şayan. 21.asır insanı olarak Hayatımıza o kadar çok 1. bırakmışken. Tüme varım (gerçi hepsi külliyet boyutu taşıyor gibi) yöntemiyle Hz. Üstad bizi çepeçevre saran inamları sıralıyor. Önce şahsımıza bakan dün bugün ve yarını kapsayan emsalsiz nimetler (hayat, beden, sağlık, valide, şefkat vs.) Sonra bugünde hem şahsi hemde hariçteki (bütün tabiatta işleyen ilahi kanunlar, hava yağmur güneş sinek inek yaprak toprak böcek çiçek, dahilde hücre altı parçalardan tut organ ve sistemlere kadar... neredeyse sonsuz) sayısız nimet. En sonda kainattaki sayısız mahlukun sayısız lisanla yaptıkları hamd ve tesbihi müşahede (tefekkür ulvi bir tesbih ve hamd) ile onlar nam hesabına Asıl sahiplerine sunmak. (fatihada bu mana daha kuvvetli) Nimetin nihayetsizliğine bir perspektif; Nihayetinde kainattaki tüm fiiller ve şeyler, Ezel ve Ebed Sultanının bir veya daha fazla esmasının yansımasıdır. Her isim sonsuzluğu tuttukları için her biri sonsuz hamd iktiza ederler. Rab ismine baktığımızda sadece bu ismin üç boyutu var. Bunlardan biri terbiye edicilik (tedricen kemale götürülme, zibillikte zibil yen tavuk çıkan yumurta, zibilden yumurta çıkarmak kemale götürme, terbiye ediş). Eğer Allah kainatta rubibeyetini yansıtmasa hayatın acılaşmasını düşünelim. Her isim ve onların kusursuzluğu hamd ve tesbih sebebidir. O'ndan başka hamde ve tesbihe layık kim varki? O

4 tüm isim ve sıfatlarıyla sonsuzluğu tutmuş ve kusursuzsa (amenna) hamd ve tesbihten önde hangi vazife olabilir ki? Varlığımızı varlığına (vacibül vücud), varlığımızın devamını vahdaniyetine borçlu olduğumuz Allah'a nekadar hamd etsek azdır. Öyleyse en evvel vazifemiz bu olmalı. Nimetlerden Mün'im'in kusursuzluğunu, ikramlardan Kerim'in büyüklüğünü, terbiyeden Rububiyet'in eksiksizliğini, hazinelerde Gani'nin gınasını vb. görüp müşahede edenin artık Allah'ı tesbih ve O'na hamd etmekten daha mühim daha evvel bir vazifesi olabilir mi? şu soru aklıma geldi; nasıl bukadar nimete mukabelede bulunulacak. Bu mukabele cüzzi kudretimizin pek fevkindedir. Şu açıda mühim; bu mana namazda fatiha'da "iyyake na'büdü ve iyyake nestain" ayetinde görülmektedir. Üç boyutlu olarak hem gelmiş geçmiş tüm iman edenlerin nam hesabına, hem bedenimdeki alemler cüzler mürekkepler nam ve hesabına, hemde tüm mahlukatın nam hesabına tüm hamd ve tesbihleri sözcülük sıfatıyla Rabbul Alemine sunmak rütbesi ve görevi. Aynı mana tahiyattada mevcuttur. Bu sözcülük ve külli hamd ile; Öyleyse en külli ve en kıymetli ve en birince vazife namazdır ve namazla gücümüzün fevkinde hamd ve tesbih vaifemiz yapılmış olmaz mı? (Namaz kılmak şartıyla aradaki helal işler ibadet hükmü kazanır, ibadet bir nevi hamd ve tesbih değil mi?) Birinci sözden anladığımız nimetlerin istediği neydi? Başta besmele sonda hamd ortada fikir yani tefekkür. Buda en ehemmiyetli en evvel vazifemiz olan hamd ve tesbihi icrada önemli bir tarz. Herşeyde Allah'ın sikkesini görüp sadece O'na minnet edip O'na şükran duyguları taşıyıp, agah bir kalple hep bu irtibatı korumak, herşeyde bu illiyeti müşahede etmek. bu illiyeti unutup tablacılara tamah etmek, namaz ve tefekkür gibi ulvi sözcülük rütbesini söküp atmak küfranı nimet değil mi? Insanı hayvanattan ayıran özellik aklıyla cenab ı Hakka muhatab olmasıdır. Akıl insanın mazi ve müstakbeli idrak etmesini sağlar. Bunun gereği ise iki türlüdür. Birincisi kendine bakan boyutu, aklı ile (şuurlu bir şekilde) tesbih ve tahmiddir. Tesbih, subhanallah. Tahmid, elhamdulillah. Mahlukatın acziyetini ve fakrını düşünmek bir taraftanda Allah ın sonsuz kudretini, esmalarını düşünmek ve O nu her türlü noksanlıktan tenzih etmek tesbih. Allah ın sonsuz yüceliği ve bizim acz ve fakrımıza rağmen Allah u telanın üzerimizdeki nimetlerini (rahmet eserlerini) düşünmek ve bunun neticesinde şükretmek tahmid. Diğer boyutu ise, diğer mahlukatta tecelli eden esmalara şahitlik etmesidir. Sâni, sanatını görmek ve sanatının görünmesini ister. Bu nedenle, insanın şuur sahibi olması, Sâni' nin sanatına şahitlik etmesini mukteza eder.

5 Sorular ve cevaplar: 1. Soru: Hamd ile şükür arasındaki fark nedir? Hamd daha cami bir mana teşkil ediyor galiba Hamd umumi, Sukur hususi Musibet karşısında hamd edilir, nimete şükür edilir Hamd genel şükür ozeldir. Hamd sukru de kapsar. Şükür veeilen bir nimete bir ikrama o nimet adina tesekkurdur. Hamd ise butun nimetler adina ve nimeti verenden bilerek ve nimeti vereni overek yapilan tesekkurdur ki hamd hmd kokunden gelir o da ovmek siyasidir Şükür bir nimetin verilmesine mukabil iken, hamd bir nimet veya lütufa ihtiyaç olmadan Allah'a isimleri ve sıfatları itibari ile bir övgüdür 2. Soru: Mevcudatin en galibi zikri tesbih midir? Hamd midir? Ve hangisi ise Neden odur? Kuran zikirle (besmele) baslar hamd(fatiha) ile devam eder. Demek kainat kitabi da oyle baslar oyle devam eder. Zira biri birinin aynasi Hamd tesbihin neticesi, ahiri gibi. O maksatla tesbih galip olması gerekir Kuranda 67 hamd kelimesi vardir. 300e yakin zikir ve turevkeri ile esma toplamda zikirle ilgiki kelime Kuran zikirle baslar kuranin en basinda besmele var ki en buyuk zikir Ve onemine binaen imam safi istilahatinca 114 defa ayri ayri nazil olmus Bence hamdir cunku zikir hamd etmek icin yapilir diye dusunuyorum Mevcudat lisanı haliyle tesbihat ederler ama sanki hamd akıl ve irade sahiplerine has gibi. Eğer öğleyse tesbih mahlukatın adedince olunca kesretli. Ama irade sahiplerinin yaptıkarıda keyfiyetli. Kesretmi keyfiyet mi? Fatiha nin ozu de besmele dior hz ali Onun ozu de b harfi... Bir nimete baslarken de zikir olmasa onda sukur de olmaz Zikirsiz kesilen hyvan yenmez haramdir mundardir Sukursuz yenilen nimet helaldir belki gunahtir Zikir= tesbih Hamd etmek için önce nimeti derketmek lazım. Nimeti verenin kusursuzluğunu görmek lazım. Tesbih etmek kusurlardan izâle manasına gelebilir. Bence tesbih daha galip olabilir Gökte ve yerde hersey Allahı tesbih eder diyor Ayet 3.soru: Şehadet ile müşahede farklı manalar midir? Neden iki kelimeyi de bir arada kullanmış? Görmek, şahitlik etmek 2. Tefekkür olsa gerek Müşahade sadece bu meselenin gözlemlenmesini ve bundan gelen hayreti ifade ediyor. Şehadet ise görülmesi ile birlikte buna iman edilmesini kapsıyor. Müşahede eden insan şehadet etmeyebilir Şehadet de bir de kabul ve tasdik manası ilave olmuş gibi Şhd orda olmak manasinadir Aynen ecnebi bilim adamların kainattaki harikalıkları müşahede edip şehadet etmemeleri gibi Petekteki bala mesela arabide şehdu denir ki balin olmasi gereken yerde oldugu manasidir. Meshed mezarlarin toplu yerde olmasi manasidir. Sehid Allah icin cihadda var olma manasidir. Demek arabide shd bir y3rde bulunma manasinadir. Lakin musahede ise Olunmasi

6 gereken yerde ayni zamanda izlemek görmektir. Musahede etmek sahid onunan yeri goruo gozlemleyip bildrmektr. Turkcede bakmak ve gormek arasndaki fark gibi bir sey. Her musahede eden zat sehadet etmez. Mesela biri bir olay gordu gozlemledi Lakin mahkemede sahidlik etmeyebilir. Kafir de musahede etse de ennetice olmasi gerekn yerde olmaz balin petekte olmasi gibi olmaz. Musahede ettigine sahidlik etmez. Nimetler adina zikir fikit sukur yaomaz 4. Soru : Tesbih ve Tahmid in birlikte yer aldığı ve hadislerde fazileti bildirilen zikirlerden aklınıza gelenler nelerdir? SubhannallahivebihamdihisubhanAllahulazim Subhanallahü velhamdülillahı vela ilahe illlahu vallahu ekber Bismihi subhanehu ve in min şey in illa yusebbihu bi hamdihi Subhanallahi velhamdulillahi vela ilahe illallahu vallahu ekber. Nanazdan sonra 33 er defa subhanallah elhamdulillah allahu ekber demek sunneti Çıktılar: İnşallah müzakeremizin bir meyvesi olarak bu hafta boyunca günde 100 kere subhanallahi ve bi hamdihi zikrini hepimiz bu manalari da tefekkur ederek cekelim. Boylece hayata yansımış olsun.