İNCE YAPI DERS 7 MERDİVENLER 2

Transkript

1 İNCE YAPI DERS 7 MERDİVENLER 2 KAYNAKLAR: Prof. M. Rifat Çelebi, Yapı Bilgisi, İKÜ, Francis D.K. Ching, Çizimlerle Bina Yapım Rehberi, YEM, Prof. Dr. Erkin Erten, Mimarlıkta Yapı-Yapım, Birsen yayınevi, 2014.

2 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 1. OTURTMA MERDİVENLER: 1. Doğal zemin üzerine, zemin basamak şeklinde biraz düzeltilerek ve taş, tuğla, ağaç gibi doğal malzemelerle kaplanarak oluşturulmuş merdivenlerdir. Doğal zeminde ağaç kütükleri ya da doğal taş oturtularak oluşturulmuş merdivenler (Çelebi, 2012).

3 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 1. OTURTMA MERDİVENLER: 2. Yine doğal zeminin betonla düzeltilerek, kaplama malzemesinin oturtulduğu merdivenler de oturtma merdivenler kategorisinde incelenir. Betonla düzeltilmiş doğal zeminde, kesme taş kaplama merdiven (Çelebi, 2012). Betonla düzeltilmiş doğal zeminde, ince taş kaplama merdiven (Çelebi, 2012).

4 Betonla düzeltilmiş doğal zeminde, doğal taş basamak kaplama merdiven (Çelebi, 2012). Betonla düzeltilmiş doğal zeminde, doğal veya yapay taş basamak kaplama merdiven (Çelebi, 2012). Betonla düzeltilmiş doğal zeminde, tuğla kaplama merdiven (Çelebi, 2012).

5 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 2. KONSOL MERDİVENLER: Duvar ya da benzeri taşıyıcı bir eleman içine, kagirde 20 cm yaklaşık, girmiş olan ya da dayanım sağlayacak şekilde kaynak, cıvata vb. ile bağlanan bir ucu boşta basamaklardan oluşur.

6 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 2. KONSOL MERDİVENLER: Teorik olarak her konsol basamağın kendi kendini taşıdığı ve alttakine yük vermediği kabul edilir. Doğal taşlarda basamak uzunluğu 1.80 m ye kadar yapılabilirken, yapay taş basamaklar 2.50 m ye kadar uzatılabilmektedir.

7 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 2. KONSOL MERDİVENLER: Konsol basamakların kesitleri, üçgen, dikdörtgen ya da L biçiminde olur. Eski yapılarda en çok kullanılan basamaklar üçgen kesitli olup, her basamak diğerinin üstüne 3-4 cm lik dişlerle geçirilir. Basamak altları 1 cm. sıvanır.

8 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 2. KONSOL MERDİVENLER: İlk ve son basamaklar: Sahanlık ve katlarda merdiven bitişindeki son basamaklar özellik gösterirler. Döşeme ile birleşen basamaklar, döşeme önüne konulabildiği gibi döşemeye de giydirilebilirler. Döşeme ile basamak kalınlıklarının uyumlu olmasına çalışılır.

9 Farklı son basamak uygulamaları

10 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 3. KİRİŞLİ MERDİVENLER: Merdiven basamaklarının taşıyıcı kirişler üzerine oturtulması yolu ile oluşturulan merdivenlerdir. Kirişler bir tarafta, iki tarafta yada ortada bulunabilir. Bir taraf kirişliyken diğer taraf ankastre olabilir.

11 Betonarme kirişli basamak plan-kesitgörünüşü

12 Betonarme kirişli merdivende doğal taş ve ahşap basamak uygulamaları; rıhtlar; doğal veya yapay taş, sert sıva veya ahşap parçalardan oluşturulabilir.

13 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 3. KİRİŞLİ MERDİVENLER: AHŞAP MERDİVENLER: Basamaklar genellikle 3,5-5 cm kalınlıkta ahşaplardan yapılır. Bunlar limon kirişleri olarak adlandırılan taşıyıcı kirişlerin içine 2,5 cm kadar gömülür veya bu kirişlere geçirilir. Ayrıca bu limon kirişlerine çakılan çıtalara oturtulan basamaklardan oluşan merdiven türü de vardır. Limon kirişleri 6-8 cm kalınlıktadır.

14 Limon kirişine tutturulmuş korkuluk Basamaklar limon kirişine bağlanan çelik köşebentlerle taşınabilir veya limon kirişi içine girerek taşınabilir Limon kirişi Ahşap basamak 2,5-4 cm bindirme payı Limon kirişini döşemeye bağlayan çelik köşebent RIHTSIZ MERDİVENLER

15

16 Limon kirişleri; bir merdiven kolundaki basamak ve rıhtları taşıyan, eğime göre yerleştirilmiş ana kirişlerdir. Alın tahtaları; alınlarda oluşan kötü görüntüyü örtmek için kullanılabilen bitirme elemanlarıdır. Basamak (basış) tahtaları; ahşap basamak Rıht tahtaları; ahşap rıht Limon kirişleri, taşıyıcı bir kirişe, döşeme kasnağına veya duvara metal köşebentlerle bağlanabilir Tekmelik; eğimli limon kirişlerinin birbirine bağlandığı takviye elemanı

17 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 3. KİRİŞLİ MERDİVENLER: AHŞAP MERDİVENLER: Ahşap merdivenlerin yangına dirençleri yoktur. Bu sebeple bu tür merdivenleri bir süreye kadar yangından koruyabilmek için altlarına hasır çekilerek sıva vurulur. Ahşap merdivenler çıralı çam veya daha sert olan meşe veya gürgen ağaçlarından yapılır.

18

19 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 4. PAYASLI (betonarme plak) MERDİVENLER: Merdiven kolu ve sahanlıklar tek parça olarak betonarme gibi kagir bir döşemeden oluşturulan merdivenlerdir. Duvar içinde kirişlere iki taraftan bindirilmiş olabilir ya da tek tarafı konsol çalışabilir. Sahanlık kirişi olmayan merdivenlerde kollara daha çok kesit vermek gerekir yani daha kalın kesitli olmaları gerekir. Genel yapılar ile deprem bölgelerinde tercih edilen bir merdiven türüdür.

20 Merdiven plağının kenarı, korkuluk duvarı oluşturacak şekilde yukarı doğru uzatılabilir. Bindirme payı Plak kalınlığı; min. 10 cm. Plağı taşıyan elemanlar arasındaki açıklık

21

22 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 4. PAYASLI (betonarme plak) MERDİVENLER: Payaslı merdivenlerde basamaklar çeşitli şekillerde oluşturulabilir: 1. Basamak ve payasın birlikte döküldüğü çözüm, 2. Önce payas dökülüp, basamakların sonradan harç ile oluşturulduğu ya da yapay taş oturtulduğu çözüm 3. Sahanlık döşemeleri arasına, basamaklarıyla birlikte prefabrik olarak oluşturulmuş merdiven kolunun oturtulduğu çözüm, 4. Kırık betonarme plak biçimindeki payaslı çözüm.

23 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 4. PAYASLI (betonarme plak) MERDİVENLER: Payaslı merdivenlerde basamaklar çeşitli şekillerde oluşturulabilir: 1. Basamak ve payasın birlikte döküldüğü çözüm, 2. Önce payas dökülüp, basamakların sonradan harç ile oluşturulduğu ya da yapay taş oturtulduğu çözüm 3. Sahanlık döşemeleri arasına, basamaklarıyla birlikte prefabrik olarak oluşturulmuş merdiven kolunun oturtulduğu çözüm, 4. Kırık betonarme plak biçimindeki payaslı çözüm.

24 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 4. PAYASLI (betonarme plak) MERDİVENLER: Payaslı merdivenlerde basamaklar çeşitli şekillerde oluşturulabilir: 1. Basamak ve payasın birlikte döküldüğü çözüm, 2. Önce payas dökülüp, basamakların sonradan harç ile oluşturulduğu ya da yapay taş oturtulduğu çözüm 3. Sahanlık döşemeleri arasına, basamaklarıyla birlikte prefabrik olarak oluşturulmuş merdiven kolunun oturtulduğu çözüm, 4. Kırık betonarme plak biçimindeki payaslı çözüm.

25 MERDİVEN KONSTRÜKSİYONLARI 4. PAYASLI (betonarme plak) MERDİVENLER: Payaslı merdivenlerde basamaklar çeşitli şekillerde oluşturulabilir: 1. Basamak ve payasın birlikte döküldüğü çözüm, 2. Önce payas dökülüp, basamakların sonradan harç ile oluşturulduğu ya da yapay taş oturtulduğu çözüm 3. Sahanlık döşemeleri arasına, basamaklarıyla birlikte prefabrik olarak oluşturulmuş merdiven kolunun oturtulduğu çözüm, 4. Kırık (katlanmış) betonarme plak biçimindeki payaslı çözüm.

26 BASAMAKLARIN KAPLANMASI Betonarme basamaklar; ahşap, doğal veya yapay taş, mozaik harcı ya da Şap veya linolyum (pvc kaplama) gibi gereçlerle kaplanabilir. Bu arada basış yüzeyi ile rıht kaplamaları farklı malzemelerden yapılabilir. Sert ağaçtan yapılan kaplamalık ahşap, beton dökülürken içinde bırakılmış yine sert ağaçtan takozlara vida ile bağlanır. Basış ahşap, rıht sıva kaplama Basış ahşap, rıht ahşap kaplama

27 BASAMAKLARIN KAPLANMASI Basamaklar şap ile kaplandığında basamak ucunun kopup kırılmasını önlemek için buraya köşebent uygulanır. Basış mermer, rıht mermer kaplama Şap veya linolyum ile kaplama ve köşebent uygulaması Mozaik harcı ile kaplama

28 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ Döner (yelpaze) basamaklı merdivenlerde, kova tarafındaki basamakların çok dar olmasını önlemek ve çıkış hattında basamak genişliklerinin eşitliğini sağlayabilmek amacıyla merdiven dengelemesi yapılır. Yani dengeleme ile; döner basamağın kovaya doğru çok daralmaması ve duvara doğru da çok genişlemeyerek basamak genişliği ile dengeli bir genişlikte olması sağlanır. Döner basamağın kova tarafındaki genişlik 10 cm in altına düşmemelidir.

29 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ Ayrıca dengeleme ile, merdiven eğiminin de, kova tarafında çok dik ve duvar tarafında çok yatık olmaması sağlanmaya çalışılır.

30 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ : yarım dönel merdivende Dengelemeye başlamadan önce, merdiven planında, kova hattı, başlangıç ve bitiş basamakları ile çıkış hattı çizilir. Daha sonra çıkış hattı, hesaplanmış olan basamak sayısına bölünerek işaretlenir. Simetri eksenin üzerindeki basamak kenarı min cm olarak işaretlenir ve çıkış hattı üzerindeki basamak genişliğine bağlanır. Ayrıca son düz basamak kol genişliğinin yaklaşık iki katı olan hizada olarak işaretlenir.

31 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ: yarım dönel merdivende Bundan sonra pek çok yöntemle dengeleme yapılabilir. Bunlardan biri şöyledir: Son düz basamak çizgisi kaçış çizgisi olarak uzatılır. Simetri eksenindeki basamak çizgileri de bu kaçış çizgilerine uzatılır. Bulunan mesafe, dengelenecek basamak sayısı kadar kaçış çizgisi üzerinde işaretlenir. Daha önce işaretlenmiş olan çıkış hattındaki noktalar ile bu aralıklar birleştirilerek dengeleme tamamlanır.

32 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ: çeyrek dönel merdivende Merdiven köşesinin açıortayı üzerinde merkez belirlenerek çıkış hattı ve kovanın yayı çizilir. Her iki kolda son düz basamak çizgileri kaçış çizgileri olarak uzatılır. Örnekte 5. rıht merkeze uzatılır ve en dar basamak ölçüsü 10 cm alınarak 6. rıht çizilir. 5. ve 6. rıhtlar kaçış çizgilerine uzatılarak, her iki kol için, kaçış çizgileri üzerindeki mesafeler belirlenir.

33 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ: çeyrek dönel merdivende Bu kaçış çizgisi üzerinde belirlenen mesafeler, her iki kolda ilgili rıhtlarla birleştirilerek basamakların dengelenmesi tamamlanır.

34 UYGULAMA Kat yüksekliği 2.90 m. olan bir sosyal konutta, uygun basamak hesabını yaparak, yarım dönel merdiveni dengeleyerek çiziniz. Kol genişliği 1.00 m., kova genişliği 10 cm. alınacaktır. PLAN TAMAMLANDIKTAN SONRA ÖDEV OLARAK A-A KESİTİ VE ÖN GÖRÜNÜŞ EVDE YAPILACAKTIR. MERDİVEN BASAMAĞI PROFİL KESİTİ YANDAKİ GİBİDİR. ÖLÇEK 1/20 DİR.

35 AŞAMA 1: basamak hesabını yapınız ve çıkış hattı uzunluğunu bulunuz. AŞAMA 2: merdiven kovası, kova boşluğu ve çıkış hattını çiziniz. AŞAMA 3: çıkış hattı üzerinde bulduğunuz basamak genişliklerini işaretleyiniz. AŞAMA 4: ortadaki basamağı, kova tarafı 10 cm. olacak şekilde çiziniz.

36 AŞAMA 5: merdiven kolu genişliğinin yaklaşık iki katındaki mesafede son düz basamağı belirleyip, kaçış çizgisini uzatın AŞAMA 6: İlk çizdiğiniz ortadaki basamağı kaçış çizgisine uzatın AŞAMA 7: aradaki mesafeyi ölçerek, kaçış çizgisi üzerinde işaretleyin ve her birini çıkış hattı üzerindeki dönel basamak işaretleri ile birleştirin

37 AŞAMA 8: kova hattına kadar olan fazla çizgileri silin ve diğer kola simetrik olarak basamakları yerleştirerek çizimi tamamlayın.

38 AŞAMA 9: basamak numaralarını yazın, küpeşteyi çizin, merdiven kesme işaretini yerleştirin (Bu bir ara kat merdivenidir). AŞAMA 10: basamak profil çizgilerini de çizerek merdiveni tamamlayın

39 AŞAMA 11: A-A kesiti ve ön görünüşünü yapın son olarak