䐀攀甀琀猀挀栀昀 ﰀ 爀琀 ﰀ 爀欀椀猀挀栀猀瀀爀愀挀栀椀最攀䰀攀爀渀攀渀搀攀

Transkript

1 一䔀唀 䐀攀甀琀猀挀栀昀 ﰀ 爀琀 ﰀ 爀欀椀猀挀栀猀瀀爀愀挀栀椀最攀䰀攀爀渀攀渀搀攀 䴀椀 琀 䬀漀 渀 樀 甀 最 愀 琀 椀 漀 渀 猀 琀 愀 戀 攀 氀 氀 攀 渀稀 甀搀 攀 渀甀 渀 爀 攀 最 攀 氀 洀 椀 最 攀 渀嘀 攀 爀 戀 攀 渀 䄀氀 氀 攀猀 ﰀ 戀攀爀倀爀 瀀漀猀椀 琀 椀 漀渀攀渀Ⰰ䬀漀渀樀 甀渀欀琀 椀 漀渀攀渀Ⰰ圀 爀 琀 攀爀甀渀搀匀 琀 稀 攀 䴀漀搀攀爀 渀攀搀攀甀琀 猀挀栀攀匀瀀爀 愀挀栀攀 䐀椀 攀圀漀爀 琀 愀爀 琀 攀渀爀 椀 挀栀琀 椀 最瘀攀爀 眀攀渀搀攀渀 匀 琀 稀 攀欀 漀爀 爀 攀 欀 琀戀椀 氀 搀攀 渀 䄀甀琀 栀攀渀琀 椀 猀挀栀攀䈀攀椀 猀瀀椀 攀氀 猀 琀 稀攀 䄀䠀䴀䔀吀䈀䔀刀䜀䴀䄀一一

2 Giderek artan turizm potansiyelimiz her yıl milyonlarca Alman turisti ülkemize çekiyor. Tarih boyu Türkler ve Almanlar sıcak ve samimi iletişim kurdular. Bugün Almanya Türkiye nin en büyük ticari ortağıdır. Avrupa da en çok Türk nüfusu Almanya da yaşıyor. Türkiye de Almanca ve Almanca bilmek her gün biraz daha önem kazanıyor.tüm bu bağlar Almanca konuşabilmeyi ve anlayabilmeyi zorunlu kılıyor. Grammatik und Konversation:Almanca nın zorluğundan yakınan öğrenenler için konular ve dersler kolay anlaşılacak bir Türkçe ile yazıldı. Konular, dersler ve kurallar hem almanca hem Türkçe verilen örnek cümlelerle zenginleştirildi. Hiçbir detay göz ardı edilmedi ve istisna durumların altı çizildi. Bu kitap daha önceden Almancayla tanışmış, belirli bir Almanca birikimi olan öğrenenler için Almancayı geliştirmek adına eşsiz bir kaynaktır. Bu kitap sayesinde konuşmalarınız ve yazmalarınız dilbilgisi açısından hatasız olacaktır. Kitapta bulunan sayısız örnek cümleler sayesinde bağımsız olarak kendi cümlelerinizi kurabileceksiniz. Kitabın Özellikleri Açık ve anlaşılır gramer kuralları Almanca<->Türkçe karşılaştırmalı örnek cümleler Detaylı anlatılan konular Modern Almanca Elinizdeki bu kitap kendi kendine Almanca öğrenmeye çalışan bağımsız bireyler için, Almanya da yaşayan Türkler için ve lisede ya da üniversitede Almanca eğitimi alan öğrenciler için ideal bir referans kaynağıdır. Ahmet Bergmann Anadolu Üniversitesi Yabancı Diller & Ruhr Üniversität - Bochum

3 Almanya ile sıcak ve samimi ilişkilerimiz çok eski tarihlere dayanır, Kurtuluş Savaşı ve 1.Dünya Savaşı yıllarında Almanya en yakın müttefikimizdi. Yeni Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra da Almanya ile dostluğumuz devam etmiştir. Yıllardan beri Almanya en büyük ticari ortağımızdır. Bir Akdeniz Türkiye ye gelen turist sayısı karşılaştırıldığında Almanya ilk sırada yer alır. Halen ülkemizi her yıl milyonlarca alman turist ziyaret etmektedir. Bu yüzden Almanca bilen birinin asla işsiz kalmayacağı bir ülkede yaşıyoruz. Güçlü sanayisi ve ekonomisi ile Almanya, Avrupa Birliği nin lokomotifi konumundadır. Almanya ve Almanca Avrupa'nın geleceğidir. Ülkemizde yüzlerce firma Almanca bilen personel istihdam ediyor. Akıcı ve düzgün Almanca konuşabilen kişiler bu firmalarda rahatlıkla çalışabilir. Almanca konuşmak kadar yazmak da önemlidir. Birçok uluslararası firmamız Alman firmalarıyla yazışmalarını yönetecek kişilere ihtiyaç duymakta. Bu kitap sayesinde hatasız Almanca konuşabilecek ve yazabileceksiniz. Almancanızı geliştirecek, Alman dilinin yapısını ve işleyişini öğreneceksiniz. Bu kitapta dersler anlaşılır bir Türkçe ile anlatıldıktan sonra hem Türkçe hem Almanca örnek cümlelere yer verilerek dersler çabuk kavranır hale getirilmiştir. Ülkemizde her bireyin mutlaka Almanya'da yaşayan tanıdığı/tanıdıkları vardır. Almanya ülkeye girecek yabancılara Almanca bilme şartı koymakta. Bu kitap sayesinde tüm Almanca sınavlarından başarıyla geçebileceksiniz. Bu kitap Amanca eğitimi veren lise ve dengi okullarda okuyanlar; üniversitelerin hazırlık ve 1. Sınıfında öğrenim görenler, Almanya'da yaşayan Türkler ve Almancasını geliştirmek, ilerletmek isteyen herkes için idealdir.

4 Almancada kavramlar ve terimler Kitaptan maksimum düzeyde faydalanmak için lütfen aşağıdaki kavram ve terimleri iyice anladığınızdan emin olun. Ders içinde bu terimlerin geçtiği yerlerde tekrarlamadan kaçınmak için bu almanca kelimeleri yeniden açıklamayacağız. Örneğin: Almancada eril(maskulin) isimlerin artikeli(tanımlık) der olur. Almancada maskulin isimlerin artikeli der olur. Anlatımlarımız birinci örnekte olduğu gibi değil, ikinci örnekte olduğu gibi olacaktır. Kavramları ve terimleri tanıyalım Maskulin: Almanca da artikeli der olan isimlere denir d.h. der Mann, der Flamingo usw. Feminin: Artikeli die olan isimlere feminin isim denir d.h. die Frau,die Klinik usw. Neutral: Artikeli das olan isimlere neutral(nötr) yani cinsiyetsiz isim denir d.h. das Auto, das Mädchen usw. Singular: Tekil isimlere denir. Sayı olarak tek bir varlığı karşılayan isimlerdir d.h. der Lehrer, eine Frau, kein Mensch usw. Plural: Anlamında, yapısında çoğul varlığı karşılayan isimlerdir d.h. die Eltern, die Fragen usw. Der-wörter: Türkçe ye der-kelimeleri diye tercüme edebiliriz. Bunlar çekimlenirken aynı belirli artikeller gibi davranış gösteren tanımlıklardır. dieser bu jeder her bir, her (sadece tekil) jener O,şu mancher bazı solcher böyle welcher hangi alle bütün (jeder in çoğulu) Ein-wörter: Bu gruba ein(bir) ve kein(değil, yok, hiç) girer. Aynı zamanda aitlik zamirleri de bu gruba girer. mein (benim) unser (bizim)

5 dein (senin, samimi) euer (sizin, çoğul) sein (onun) ihr (onun) sein (onun) ihr (onların) Ihr (sizin, resmi) Futur I: gelecekte yapmayı planladığımız işler için kullanırız. Örneğin: ich werde ein Buch kaufen. Futur II: Planladığımız bir işi gelecekte yapmış olacağımızı belirtmek için kullanırız. Ancak bir eylemi yapmış olacağımızı belirttiğimiz için bu zamana Futur Perfekt de denir.bu zaman geçmişte kalan eylemleri anlatırken kullandığımız Perfekt in gelecek zaman versiyonudur. Örneğin: ich werde das Buch Auf Deutsch Bitte.Deutsch als Fremdsprache für Türken gekauft haben. Lokal: yerel, bölgesel demektir. Almancada bazı edatlar ve kavramlar bir yer ismi ile kullanım gerektirir. Temporal: zamansal, Almancada bazı edatlar, kelimeler ve terimler zaman bildiren bir kelime ya da kavramla kullanım gerektirir. Infinitiv: Mastar, fiilin çekim eki almamış halidir ör: kaufen Stamm: kök demektir. Fiilin hiçbir ek almamış halidir. Ör: kaufen fiilinin kökü => kauf Hauptsatz: Tamamı okunduğu zaman bir yargı, haber bildiren cümlelerdir. Türkçeye ana cümle olarak tercüme edilir. Nebensatz: Tamamı okunduğu zaman bir yargı, haber, sonuç bildirmeyen cümlelerdir. Nebensatz lar tek başına bir anlam ifade etmezler ama Hauptsatz lar tek başına bir haber bildirir. Vergangenheit: Geçmiş zaman demektir. Kısaca şu an itibarı ile geride kalan bütün zamanlar Vergangenheit olur. Konjunktion(Bağlaç): Anlam bütünlüğünü sağlamak adına cümleleri birbirine bağlamak için kullanılan kelimelerdir. örneğin: als,wenn usw. Perfekt Almancada var olan bir gerçek zaman biçimidir, ge-form olarak bilinir. Wemfall(Dativ; 3.Fall) ismin e ve de hali Wesfall(4.Fall; Genitiv): İsmin in hali Wenfall(2.Fall; Akkusativ): ismin i hali

6 Präposition(önposizyon): edat, bir kelimenin önünde durak ek. Ama bazıları bir isim veya zamirden sonra gelir.

7 Kullanılan ikonlar ve anlamları Aşağıda kitapta kullanılan ikonlar ve anlamları verilmiştir. Bu ikonların geçtiği yerlere biraz daha dikkat etmeniz önerilir. Bu ikonu gördüğünüz bölümü anlayıncaya kadar çok kez okuyunuz. Bu ikon anlatılan konuda dikkat edilmesi gereken bir detayın geçtiğini belirtir. Highlighter ikonu; Ders çalışırken önemli gördüğümüz kısımları belirginleştirmek üzerini genelde sarı veya turuncu renkli,kalın uçlu kalemle çizeriz.bu ikonun geçtiği yerlerde kendi önemli bulduğumuz kısımları belirginleştirdik. Buna bağlı kalmayıp siz kendiniz ayrıca önemli gördüğünüz kısımların üzerini kalın uçlu sarı ya da turuncu renkli kalemle çiziniz. Not al ikonu: Bu ikonun geçtiği yerlerde konuyu daha iyi kavramanıza yardımcı olmak için size kayda değer bilgiler verdik. Bilgi ikonu:bu ikonun geçtiği yerlerde dersle alakalı bilmeniz gereken bir bilgi verildiğini belirtir.bu ikonun bulunduğu bölümü iyice anladığınızdan emin olana kadar dersi tekrar ediniz. istisna ikonu: Anlatılan konuda kural dışında kalan istisnai durumların olduğunu belirtir. Gramer ikonu:doğru yazım için bir dilbilgisi kuralının geçtiğini belirtir.

8 İçindekiler(Inhaltsverzeichnis) 1 Şahıs zamirleri(personalpronomen) 1 (Kasus,Wer oder was? Wessen? Wem? Wen oder was?) 2 Artikeller(Artikel) 4 (der, die, das) (ein, kein)(feminin, maskulin, neutral, plural) (bestimmt, unbestimmt, unbestimmt negativ) 3 Belirli artikeller(bestimmte Artikel) 7 (dieser[m], jeder, welcher, jener, mancher, solcher) 4 Belirsiz artikeller(unbestimmte Artikel) 10 (ein, kein) 5 İsmin halleri(deklination der Substantiv) 14 [Durum(Fall), Nominativ(1.Fall,werfall), Akkusativ(2.Fall,wenfall),Dativ(3.Fall,wemfall), Genitiv(4.Fall,wesfall)] 6 Aitlik artikelleri(possessivartikel) 17 (mein-, dein-, sein-, ihr-, sein-, uns(e*)r-, eu(e*)r-, ihr-, Ihr-) 7 Fiiller ve fiil çekimleri(verben und ihre Deklinationen) 22 [Ayrılabilen fiiller, Ayrılamayan fiiller, Geçişli fiiller, Geçişsiz fiiller, Dativ fiiller, Genitiv fiiller, Dönüşlü fiiller, Edat alan fiiller(achten auf, denken an etc.), Doğa fiilleri(regnen, donnern etc.)] 8 Der Nominativ(Werfall) 27 9 Der Akkusativ(Wenfall) Der Dativ (Wemfall) Der Genitiv(Wesfall) Düzenli fiiller(regelmäßige Verben) Fiiller ve halleri(verben und ihre Besonderheiten) 48 (Infinitiv, Partizip Präsens und Partizip) 14 Ayrılabilen ve Ayrılamayan fiiller(trennbare und untrennbare Verben) 53 (z.b.: aus + gehen = ausgehen dışarı gitmek; ver + kaufen = verkaufen satmak) 15 KARIŞIK FİİLLER(gemischte Verben) 57 (Brennen, kennen, wenden, denken, wissen usw.) 16 HABEN (das Verb haben ) Kuvvetli Fiillerin Çekimi(Konjugation der starken Verben) 63 (sprechen: Er spricht, sie spricht, es spricht, du sprichst etc.) 18 SIFAT ÇEKİMLERİ(Deklination von Adjektiven) 69 [Belirli Artikel ile Sıfat Çekimi: z.b.: der Tag, der warme Tag(nominativ)] 19 SIFATLARIN DERECELENDİRİLMESİ(Steigerung der Adjektive) 74 (Der Positiv, der Komparativ, der Superlativ) 20 TEKİL ve ÇOĞUL İSİMLER(Mehrzahl und Einzahl) 81 Plural/Mehrzahl(Çoğullar) Singular/Einzahl(Tekil isimler) 21 BİLEŞİK İSİMLER(Zusammengesetzte Nomen) 86 Substantiv+ Substantiv (der Mülleimer); Adjektiv + Substantiv (die Großeltern); Substantiv + adjektiv (luftleer); Verbstamm + Substantiv (die Waschmaschine); Präposition + Substantiv (der Vorort); Präposition + verb (runterspringen[aşağı atlamak]); Adjektiv + adjektiv (hellblau) 22 SORU KELİMELERİ(FRAGEWÖRTER) 89 (Wie, wo,was etc.) 23 DAS İŞARET ZAMİRİ(das) EDATLAR(Präpositionen) 98 (in, nach, bis, über, von) 25 İlgi Cümleleri(der Relativsatz) 105 Edatlar(mit, auf usw.) ilgi zamirinden ayrı tutulamaz. Z.B.: Ist das der Mann, mit dem du gesprochen hast? Relativsatz tamamlanmalıdır. z.b.: Ist der Mann, mit dem?(yanlış) Ist der Mann, mit dem du gesprochen hast?(doğru) 26 Tüm Pasif Yapı(Alle Passive Struktur) z.b.: Çocuğu(aktifte) => Çocuk(pasifte); Ich sehe dich => du wirst gesehen 113

9 27 Imperativ (Emir Kipi) Emir kipini emir/talimat vermek veya isteklerimizi/taleplerimizi ifade etmek için kullanırız. Emir kipinde bir fiilin hangi eki alacağı kime hitap ettiğimize bağlıdır N-Deklination 123 N-Deklination anadili almanca olmayan ama almanca konuşmak isteyen kişilere bir labirentin içinden çıkmak kadar zor gelebilir. Neden böyle? N-Deklination nedir? 29 Konjunktiv II 128 İsimlerin artikelini tahmin etmek(um Artikel des Nomens zu fühlen) 142 Almanca öğrenenlerin başını en çok ağrıtan problem belki de isimlerin cinsiyeti. Binlerce ismin artikelini tek tek öğrenmeye bir ömür yetmez. Bazen tahmin etmekten başka çaremiz kalmıyor, ama doğru tahmin etmeliyiz. 30 Cümle Kurulumu(der Satzbau) 148 Almancada Tarihler ve Zamanlar(deutsche Terminen und Zeiten) Almanca Kelimelerde Vurgu(Die Betonung der Wörter) 160 ge-, ver-, zer-,er-, ve ent- gibi belirli kısa öneklerle başlayan kelimelerde vurgu önekten sonraki hecede olur 32 als ve wenn ile yan cümleler(nebensätze mit als und wenn) Das Pronomen es ( es zamiri) 166 Es zamirinin Almancada birden çok görevi vardır. Bazı durumlarda es zamiri cümlenin birinci ya da üçüncü pozisyonunu işgal eder. Bazen es kullanmak zorunludur bazen isteğe bağlıdır. 34 sein fiili (Das Verb sein ) 172 Gramer açısından sein oldukça ilginç bir fiildir. Bir çok cümlelerde asıl fiil olarak kullanılmasının yanı sıra Perfekt cümlelerde yardımcı fiil olarak da kullanılır. 35 Her zaman dişil olan isimler(die/eine) 177 Sonu -heit, -keit, -tät, -ung, -schaft ekleriyle biten isimler - Örnekler: die Freiheit, Schnelligkeit, Universität, Zeitung, Freundschaft 36 Sıfat fiiller(partizip I) Şimdiki Zaman(Das Präsens) 182 Dativ alan edatlar(präpositionen mit Dativ) Edat alan fiiller(verben mit Präpositionen) 190 Bu derste hangi fiilin hangi edatı alacağını öğreneceğiz. Dersi takip ederken edatların cümle içinde ve isimlerle kullanımına dikkat edelim. Hangi edatlar hangi hal gerektiriyor kavramaya çalışalım. 39 Aktarım Cümleleri(Konjunktiv I) Almancada Edatlar(Präpositionen) Edatlar bir dilde en çok kullanılan kelimeler arasında yer alır. 206 Er bleibt bis nächste Woche. O gelecek haftaya kadar kalıyor. Die Liebe geht durch den Magen. Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer. 40 Partikeln(ilgeçler) 240 (aber,also,doch, doch mal, denn etc.) 41 Ein besonderes Verb lassen Modale Verben 247 können, dürfen,müssen,mögen,wollen,sollen 43 Ausführliche Liste der unregelmäßigen Verben 254

10 Ders 1: ŞAHIS ZAMİRLERİ(PERSONALPRONOMEN)

11 Durum Soru: Nominativ Wer oder was? Genitiv Wessen? Dativ Wem? Akkusativ Wen oder was? 1.Tekil şahıs. 2. Tekil şahıs. Tekil(Singular) 3. Tekil şahıs eril 3. Tekil şahıs dişil 3. tekil şahıs cinsiyetsiz ich(ben) du(sen) er(o) sie(o) es(o) meiner(benim) deiner(senin) seiner(onun) ihrer(onun) seiner(onun) mir(bana) dir(sana) ihm(ona) ihr(ona) ihm(ona) mich(beni) dich(seni) ihn(onu) sie(onu) es(onu) Kasus Frage: Nominativ Wer oder was? Genitiv Wessen? Dativ Wem? Akkusativ Wen oder was? Plural(Çoğul) 1. Şahıs çğl. 2. Şahıs çğl. 3. Şahıs çğl. wir(biz) ihr(siz) sie(onlar) unser(bizim) euer(sizin) ihrer(onların) uns(bize) euch(size) ihnen(onlara) uns(bizi) euch(sizi) sie(onları) Yukarıdaki tabloya dikkatli baktığınızda 3.tekil dişil şahıs zamiri ile 3.çoğul şahıs zamirinin çekimlerinin Dativ hariç aynı olduğunu rahatlıkla fark edersiniz. Bu benzerliği yukarıdaki tabloda sarı arka zemin rengiyle, farkı ise mavi yazı rengiyle belirttik. Artı aşağıdaki ayrı bir tabloda gösterdiğimiz 2.tekil şahıs nazik hitap zamiri ile 3.çoğul şahıs zamirin çekimleri arasındaki tek farkın nazik hitap şeklinin ilk harfinin her durumda büyük yazıldığını fark etmiş olmalısınız. Bir diğer kafa karıştıran zamir ise ikinci çoğul şahıs zamiri ihr. Bunu doğru kullanmanın mantığı şu şekildedir: Eğer sizi dinleyen bir kitleye(seyirci, öğrenci, grup vs.) hitap ediyorsanız ihr yok eğer tanımadığınız ya da aranızda resmiyet bulunan ya da saygı gösterdiğiniz birine hitap ediyorsanız Sie zamirini kullanıyoruz

12 1. Nazik hitap Sie ile üçüncü çoğul şahıs zamiri sie nin çekimi aynıdır. Tek fark nazik hitabın ilk harfinin her durumda(nom./akk./dat./gen.) büyük yazılmasıdır. 2. siz demek için bir kitleye sesleniyorsanız ihr, aranızda resmiyet olan birine sesleniyorsanız Sie kullanmalısınız. Kafanızın karışmaması için bunu ayrı bir tabloda veriyoruz. Türkçemizde olduğu gibi Almancada da nazik hitap vardır. Almancada nazik hitap 3. çoğul şahıs zamirinin baş harfi büyük yazılarak oluşturulur. Nazik hitap şeklini çoğuldan ayırt etmek için zamirin baş harfine bakarız. Çünkü nazik hitap cümlenin neresinde olursa olsun baş harfi büyük yazılır. Buna göre Sie nazik hitap zamirinin çekimi aşağıdaki gibidir. Nom. Akk. Dat. Gen. Sie(siz) Sie(sizi) Ihnen(size) Ihrer(sizin)

13 Ders 11: Der Genitiv(Wesfall)

14 Daha önceki dersimizde Türkçe ismin hallerini açıklamıştık ve Akkusativ konusuna değinmiştik. Bu dersimizde Genitiv konusuna değineceğiz. Genitiv denildiğinde aklınıza aitlik durumu gelsin. Türkçede aitlik durumuna ismin in hali diyorduk, buna Almancada Genitiv deniyor. Genitiv kimin sorusuna cevap verir. Genitiv Almancada konuşma dilinden daha çok yazma dilinde görülür. Günlük konuşulan Almancada çoğunlukla genitiv yerine von kullanılır ör: Das Auto von meinem Bruder.(Erkek kardeşimin arabası.) Yazma dilinde bir isim Genitiv durumda maskulin ve neutral ise des/eines şeklini ya da feminin ve plural ise der/einer şeklini alır. Genitiv in sadece iki tane şekli(des ya da der) olduğu için bu ikisini öğrenmeniz yeterlidir. Ancak maskulin ve neutral durumda isimlere ayrıca bir -es ya da -s takısı eklenir. Aşağıdaki örnekleri inceleyiniz. das Auto meines Bruders erkek kardeşimin arabası die Bluse des Mädchens kız çocuğunun bluzu der Titel des Filmes (Films) filmin adı Genitiv durumda feminin ve plural isimler bir ek almaz. Feminin Genitiv (der/einer) feminin Dativ ile benzerlik gösterir. Ich gebe eine rote Rose der netten Frau.(Hoş kadına kırmızı bir gül veriyorum.) Die Brieftasche der netten Frau ist gestohlen.(hoş kadının cüzdanı çalındı.) Birinci cümlede der dativ durumda iken ikinci cümlede genitiv durumda kullanılmıştır. Burdan sonuçla artikeli die olan tekil isimlerin dativ ve genitiv yapılışı aynıdır diyebiliriz. Dersimizin konusu değil artı sonraki dersimizde ele alacağız ama yine de hatırlatmak istiyorum çoğul feminin Dativ yapıda isimler eğer zaten -(e)n ile bitmiyorsa ilaveten en ya da e takısı alır ve die artikeli der değil den şeklini alır. Ör: den schönen Frauen(güzel kadınlara); den anderen Leuten(diğer insanlara)şimdilik buna takılmayıp akılda tutmanız yeterli, zaten sonraki dersimizde buna ayrıca değineceğiz. Örnekler: bestimmte Artikel(belirli) Fall Mask. Neu. Fem. Plur. (durum) Nom der das die die Gen des (-es/s)* der unbestimmter Artikel (bir) Nom ein ein eine keine Gen eines (-es/s)* (k)einer *Not:Bazı eril isimler nominativ hariç genitiv ve diğer durumlarda ilaveten bir en ya da e takısı alır. Sıfat ekleri:genitiv durumda sıfatlar hemen hemen her zaman en takısı alır. z.b. des neuen Autos, der hohen Kosten

15 Almanca Genitiv durum için kullanılan kelime der Wesfall, ve soru kelimesi wessen(kimin) Wessen Buch hast du?(kimin kitabı var sende?) Şehirlerin, isimlerin ya da ülkelerin iyelik eki: Almanca aitlik durumunu şehirler, isimler ya da ülkeler için belirtmek istersek bu isimlere üst tırnak işareti ( ) olmadan sadece s ekleriz. Karls Haus, Marias Buch, die Geschichte Deutschlands. Malesef birçok alman konuşmacı bunu İngilizcedeki gibi kullanma taraftarı ör: Karl s Haus. Ama bu kullanımın hala Almanca standartlarına uymadığı düşünülüyor. Genitiv ifadeler Genitiv bazı deyimsel ifadelerde kullanılır. Ende der Woche gehen wir. Haftanın sonunda gidiyoruz. Ich muss das Anfang des Monats bezahlen. Bunu ayın başında ödemek zorundayım. Özel Durumlar Şimdi Genitiv ile alakalı özel durumlara değinelim. Maskulin ve neutral isimlerin Genitiv yapılışı kolayca tahmin edilebilir. Bu isimlere es ya da s takısı ekleyerek Genitiv yapabiliriz. Sonu s, ss, ß, sch, z ya da tz ile biten nerdeyse bütün isimler Genitiv de es veya s takısı alır. Ancak bazı isimlerin Genitiv de alışılmışın dışında bir kullanımı vardır. Bunların birçoğu Genitiv de es veya s yerine n takısı alan maskulin isimlerdir. Bu gruptakilerin çoğu(ama hepsi değil) dativ ve akkusativ durumda n ya da en alan zayıf isimlerdir, artı bazı neutral isimler. İşte bir kaç örnek: der Architekt - des Architekten (mimar) der Bauer - des Bauern (çiftçi, köylü) der Friede(n) - des Friedens (barış, sükunet) der Gedanke - des Gedankens (düşünce, fikir) der Herr - des Herrn (beyefendi, bey) das Herz - des Herzens (kalp) der Klerus - des Klerus (rahip) der Mensch - des Menschen (kişi, insan) der Nachbar - des Nachbarn (komşu) der Name - des Namens (isim) Sıfatlar tüm durumlarda ve çoğulda Genitiv çekim yaparken en takısı alır demiştik, hatta sıfatlar belirli ya da belirsiz artikellerle bile Genitiv çekim yapılırken en takısı alır, artı dieser kelimesiyle dahi. des roten Autos meiner teueren Karten dieses neuen Theaters Ama bunun da istisnaları var bazı renklerde ve şehir isimlerinde bu en takısı düşer. der Frankfurter Börse.(Frankfurt menkul kıymetler borsası.)

16 Genitiv sıfat çekimindeki en takısı dativ sıfat çekimindekiyle aynıdır. Hatta bu Genitiv ifadelerde artikelsiz bile uygulanır: scheweren Herzens.(bin bir güçlükle.) Şimdi bazı neutral ve maskulin isimler için genitiv durumda görülen, normalin dışında kalan ilave istisnalara göz atmaya devam edelim: Genitiv ek almayanlar Aşağıdaki isimlerde genitiv ek düşer: Birçok yabancı kelimeler - des Atlas, des Euro (ayrıca des Euros), die Werke des Barock Birçok yabancı coğrafi isimler - des High Point, die Berge des Himalaja (ya da des Himalajas) Haftanın günleri, aylar - des Montag, des Mai (ayrıca des Maies/Maien), des Januar Unvan isimleri (ek sadece ünvandadır) - des Professors Schmidt, des amerikanischen Architekten Daniel Libeskind, des Herrn Maier ancak... des Doktor (Dr.) Müller ("Dr." ismin bir parçası olarak kabul edilir.) Kalıplaşmış Genitiv İfadeler Genitiv Almancada bazı deyimsel ve kalıplaşmış ifadelerde kullanılır. Bu durum uzun uzun cümle yazmaktan kaçınmanın sonucu olarak ortaya çıkar. eines Tages bir gün eines Nachts bir gece (dikkat düzensiz genitiv form) eines kalten Winters - soğuk bir kış günü erster Klasse fahren birinci sınıf yolculuk için letzten Endes en sonunda(her şey söylenip her şey yapıldığında) meines Wissens bildiğim kadarıyla, bildiğime göre meines Erachtens bence/kanaatimce eines Tages geride bıraktığım ya da ileriki günlerin birinde demektir. Yaşanılan ya da yaşanılacak günün tarihi tam belli olmadığı durumlarda kullanılabilir. Öyleyse bunu hem gelecek hem de geçmiş zaman için kullanabiliriz. Diğer genitiv kalıplar da benzer sebeplerden ötürü ortaya çıkmıştır. Genitiv yerine çoğu kez von kullanılır: Tekrarlamaktan kaçınmak için: der Schlüssel von der Tür des Hauses Garip söylemlerden kaçınmak için: das Auto von Fritz (eski moda kullanım des Fritzchens ya da Fritz' Auto) Almanca konuşma dilinde: der Bruder von Hans, vom Wagen (eğer kasdedilen açık ve belli ise)

17 Aşağıdaki gibi durumlarda genitiv yerine von lu bir ifade kullanılmalıdır: zamirlerle: jeder von uns(hepimiz), ein Onkel von ihr(bir amcanız) artikelsiz bir tekil isim ya da düşmüş bir sıfat varsa: ein Geruch von Benzin(benzin kokusu), die Mutter von vier Kindern.(dört çocuklu anne) viel ya da wenig kelimelerinden sonra: viel von dem guten Bier(iyi biraların çoğu) Yukarda da bahsettiğimiz gibi almanca günlük konuşmalarda dativ genitiv in yerini alıyor gibi görünüyor. Ama Almancada genitiv hala dilbilgisinin sıkıntılı bir bölümü durumunda. Eğer Genitiv i yeterince anlamadığınızı düşünüyor ve bu yüzden üzülüyorsanız kendinizi boşu boşuna geriyorsunuz zira yeni doğan bir alman bile en son Genitiv i öğreniyor. Zaten gramer dizilimine baktığınızda Genitiv in en son sırada olduğunu görürsünüz. Bu durumların Almanca sıralaması nominativ, akkusativ, dativ ve en son genitiv şeklindedir.umarım burada anlattıklarım die Sprache der großen Dichter.(büyük şairlerin dili) ni anlamana ve bu dilin uzmanı olmana yardımcı olur.

18 Ders 18: SIFAT ÇEKİMLERİ(Deklination von Adjektiven)

19 Almancada sıfat çekimlerinde artikeller yine başrol oynar. Sıfat bir isim ile belirli/belirsiz artikel arasında bulunur. Türkçede olduğu gibi bir ismin önünde bir ya da daha fazla sıfat bulunabilir. Bu durum sıfatın çekimine etki etmez. Bir ismin önünde ne kadar sıfat olursa olsun çekimi tek sıfat çekimi ile paraleldir. Belirli Artikel ile Sıfat Çekimi: z.b: der Tag der warme Tag(nominativ) Hal Maskulinum Femininum Neutrum Nominativ der alte Mann die junge Frau das kleine Kind Genitiv des alten Mannes der jungen Frau des kleinen Kindes Dativ dem alten Mann(e) der jungen Frau dem kleinen Kind(e) Akkusativ den alten Mann die junge Frau das kleine Kind Belirli Artikel ile sıfat çekimi & Çoğul isimler: Çoğul bir ismin önünde bulunan sıfatı çekimlemek kolaydır. Her durumda sıfat -en takısı alır. Aşağıdaki tabloyu inceleyiniz. Hal Maskulinum Femininum Neutrum Nominativ die alten Männer die jungen Frauen die kleinen Kinder Genitiv der alten Männer der jungen Frauen der kleinen Kinder Dativ den alten Männern den jungen Frauen den kleinen Kindern Akkusativ die alten Männer die jungen Frauen die kleinen Kinder Çoğul hariç, nominativ çekimlerde tüm sıfatlar sonuna -e takısı alır. Buna karşın ismi niteleyen bir sıfatın önünde ein belirsiz artikeli varsa, ismin artikelini belirtmemiz gerekir. z.b: der Tag ein warmer Tag(nom.) Belirsiz Artikel ile Sıfat çekimi: o Nominativ durumda sıfatlar artikelin ekini alır d.h. artikel der -> -er; die -> -e; das -> -es o Artikelin yapısında değişiklik olursa sıfat en eki alır.

20 Hal Maskulinum Femininum Neutrum Nominativ ein alter Mann eine junge Frau ein kleines Kind Genitiv eines alten Mannes einer jungen Frau eines kleinen Kindes Dativ einem alten Mann einer jungen Frau einem kleinen Kind Akkusativ einen alten Mann eine junge Frau ein kleines Kind Bir ismin önünde sadece sıfat varsa çekim aşağıdaki gibi olur Hal Maskulinum Femininum Neutrum Plural Nominativ alter Hund alte Katze altes Kind alte Hunden Akkusativ alten Hund alte Katze altes Kind alte Hunden Dativ altem Hund alter Katze altem Kind alten Hunden Genitiv alten Hundes alter Katze alten Kindes alter Hunden Bir ismi niteleyen birden çok sıfat varsa çekimi aşağıdaki gibidir. Hal Maskulinum Femininum Neutrum Nominativ der gute alte Mann die hübsche junge Frau das spielende kleine Kind Genitiv des guten alten Mannes der hübschen jungen Frau des spielenden kleinen Kindes Dativ dem guten alten Mann der hübschen jungen Frau dem spielenden kleinen Kind Akkusativ den guten alten Mann die hübsche junge Frau das spielende kleine Kind Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi bir ismi niteleyen birden çok sıfat varsa, tek bir sıfat varmış gibi hepsi aynı kurala göre çekimlenir. İsmin önündeki sıfat sayısı çekime etki etmez. Aşağıdaki Tablo Konuyu Daha İyi Anlamanıza Yardımcı Olabilir. Sıfat son ekleri m n f pl Maskulin Neutral Feminin Nom. -e -e -e -en der kühle das frische Brot die alte Frau Wein Akk. -en -e -e -en den kühlen das frische Brot die alte Frau Wein Dat. -en -en -en -en dem kühlen Wein dem frischen Brot der alten Frau Gen. -en -en -en -en des kühlen Weines des frischen Brotes der alten Frau

21 Plural die alten Hunde die alten Hunde den alten Hunden der alten Hunde Yukarıdaki tabloda gri renkte belirttik maskulin nominativ, neutral nominativ ve akkusativ, feminin nominativ ve akkusativ tipindeki sıfat çekimlerinde -e son ekinin değişmeden sabit kaldığını görmektesiniz. Bu durumdan şu sonuca varabiliriz: artikelin yapısında değişiklik olmuyorsa son ek daime -e dir, ya da artikelde bir değişiklik oluyorsa son ek daima -en olur. Bu konu ile ilgili olarak diğer bir ipucu ise: Dativ, Genitiv ve Plural da sıfatın son eki daima -en olur. Tablolarla kafanızı karıştırmak istemiyoruz. Örnek cümlelerle konuyu daha iyi anlamaya çalışalım. Haben Sie hier ein spielendes kleines Kind gesehen? Buralarda oyun oynayan küçük bir çocuk gördünüz mü? Der Großvater des spielenden kleinen Kindes ist mein Onkel. Oyun oynayan küçük çocuğun dedesi benim amcam. Ein alter Mann steht an der Ecke, er sieht sehr bedürftig aus. Köşede yaşlı bir adam duruyor, o çok yoksul görünüyor. Ich habe dem alten Mann ein Stück frisches Brot gegeben. Yaşlı adama bir parça taze ekmek verdim. Der alte Mann hat das frische Brot gegessen. Yaşlı adam taze ekmeği yedi. Die hübsche junge Frau hat *einen gut aussehenden Freund. Genç güzel bayanın yakışıklı bir erkek arkadaşı var. Wie nennt man einen intelligenten sensiblen und gut aussehenden Mann? Zeki, anlayışlı ve yakışıklı bir erkeğe ne denir? haben + Akk. haben fiilinden sonra gelen zamir veya artikel Akkusativ olmalıdır. Yukarıdaki cümlede ein gut aussehender Freund olması gerekirken haben yardımcı fiilinden dolayı cümle einen gut aussehenden Freund şeklinde olmak zorunda.

22 Bu dersimizde Almancada sıfat çekimleri, belirli sıfat çekimleri, belirsiz sıfat çekimleri konularını öğrendik. Gelecek derse geçmeden önce dersi iyice anladığınızdan emin olun.

23 Ders 26: İlgi Cümleleri(der Relativsatz)

24 Başlarken Relativ kelimesinin sözlük anlamına baktığımızda isim olarak akraba, hısım ve sıfat olarak ilgili anlamına geldiğini görürüz. Biz bu derste onun isim anlamı üzerinde değil sıfat anlamı üzerinde duracağız ve relativ sıfatını der Satz ismi ile beraber kullanarak der relativsatz(relativsätze) yani ilgi cümlecikleri kurmayı öğreneceğiz. Zaten der Relativsatz kelimesinin sözlük anlamı ilgi cümlesi demektir. İlgi cümlecikleri bir ismi, zamiri ya da bazen bütün bir cümleyi tanımlayan, en az bir özne ve yükleme sahip cümlelerdir. Tanımlama yapmada relativ zamir bir köprü vazifesi görür ve tanımlanan şeyden sonra bulunur. Bir başka ifade ile tanımlanan kısım cümlenin en başında yer alır ve hemen ardından relativ zamir gelir. Almancada daima relativsatz virgülle başlar ve virgülle biter, yani relativsatz cümle içinde virgülle ayrı tutulur. Burada tanımlamak kavramı relativsatz kurmada hayati önem taşır. Eğer bir ismi, zamiri ya da bütün bir cümleyi relativ açısından doğru tanımlayamazsak kurduğumuz relativsatz yanlış olabilir. Günlük hayatta relativsatz içeren konuşmalara çok sık rastlarız, hatta bizzat kendimiz defalarca ilgi cümlesi kurarız. Türkçe relativsatz(ilgi cümlesi) içeren cümle örnekleri: Mahallemizde yalnız yaşayan, yaşlı ve kimsesiz kişilere yardımda bulunuyoruz. Kırmızı ışıkta geçen çocuğa bir araba çarptı. Konuştuğun adam benim babamdı. Güzel yemek yapabilen bir kadın kolayca eş bulabilir. Uzun boylu ve siyah ceket giyen biri cep telefonumu çaldı. Türkçe relativ cümleleri bu şekilde artırmak mümkündür. Almancada relativsatz genel özellikleri şu şekildedir: Relativ cümlede fiil çekimli halde sona gider İlgi zamiri mutlaka kullanılmalıdır. Relativsatz her zaman virgülle başlar virgülle biter. Edatlar(mit, auf usw.) ilgi zamirinden ayrı tutulamaz. z.b. Ist das der Mann, mit dem du gesprochen hast? Relativsatz tamamlanmalıdır. z.b. Ist der Mann, mit dem?(yanlış) Ist der Mann,mit dem du gesprochen hast?(doğru)

25 Relativ bir ilgi zamiri 4 cinsiyet türünden biri ve 4 durumdan biri olabilir. Aşağıdaki relativ ilgi zamirlerini 4 durumda ve 4 cinsiyet türünde görmektesiniz. Lütfen tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Relativ zamirler: Maskulin Feminin Neutral Plural Nominativ der die das die Akkusativ den die das die Dativ dem der dem denen Genitiv dessen deren dessen deren Ayrıca Genitiv durum hariç welch- bazen welcher,welchen vb. şekilde relativ zamir olarak da kullanılabilir. Relativ ilgi zamirinin kökünün artikeller olduğunu görmekteyiz. İşte bu yüzden relativ cümlelerde ilgi zamiri yerine kişi zamiri kullanmak yanlış olur. z.b.: Ist das der Mann, mit ihm du gesprochen hast?(yanlış) Ist das der Mann, mit dem du gesprochen hast?(doğru) Bundan başka Relativsatz kurarken dikkat edilmesi gereken nokta, relativ ile tanımlanan kısmın hangi hal ile başlayacağı, dolayısıyla ilgi zamirini doğru tespit edebilmektir. Bazen relativ ile tanımlanan kısım bütün bir cümle olabilir demiştik, bu noktada tanımlanacak kısmın tekil mi yoksa çoğul mu olduğunu tespit edebilmek doğru bir relativsatz kurabilmek için ayrı bir önem taşır. Örnek Relativ cümleler Nominativ relativ zamirler: Ein Schneider ist ein Mann, der seine Hose nicht reparieren kann. (Bir terzi kendi pantolonunu tamir edemeyen bir adamdır.) Ist das die Ärztin, die dich operiert hat? Ich suche ein Buch, das die Berliner U- Bahn beschreibt. Hunde, die bellen, beißen nicht. Bu seni ameliyat eden (bayan)doktor mu? Berlin Metro Sistemi ni açıklayan bir kitap arıyorum. Havlayan köpekler ısırmaz.

26 Akkusativ durumda relativ zamiri örnekleri Ich brauche einen Wagen, den ich mir leisten kann. Er ist ein Mensch, auf den man bauen kann. Der Freund, auf den ich warte, ist neu in der Stadt. Ist das die Suppe, die du bestellt hast? Die Frau, an die du denkst, war meine Lehrerin. Wo ist das Buch, das Sie mir geschenkt haben? Das Haus, in das Sie jetzt gehen, gehört meiner Mutter. Das sind Gäste, die ich besonders gern sehe. Almaya gücümün yeteceği bir araba arıyorum. O güvenebileceğin bir insan. Beklediğim arkadaş şehirde yeni. Sipariş verdiğin çorba bu mu? Düşündüğün kadın benim öğretmenimdi. Bana hediye olarak verdiğiniz kitap nerede? Şu an girdiğiniz ev benim anneme ait. Bunlar özellikle görmeyi sevdiğim misafirler. Mit Relativpronomen im Dativ(Dativ durumda relativ ilgi zamirleri.) Er ist ein Mensch, dem man nicht helfen kann.(o yardım edemeyeceğiniz bir insan.) Das ist ein Hund, vor dem man Angst haben soll.(bu korkman gereken bir köpektir.) Weißt du, wie die Frau heißt, der ich das Geld geben soll? (Parayı ona vermem gereken kadının adını biliyor musun?) Die Maschine, von der Sie sprechen, gehört uns nicht mehr. (Sözünü ettiğiniz makine artık bize ait değil.) Das Kind, dem ich danken wollte, ist schon weg. (Ona teşekkür etmek istediğim çocuk çoktan gitmiş.) Das Holz, aus dem der Tisch gemacht ist, ist wahrscheinleich Eiche. (Ondan masanın yapıldığı tahta muhtemelen meşedir.) Es gibt keine Politiker, denen ich noch traue.(henüz güveneceğim hiç politikacı yok.) Die Leute, bei denen ich wohne, sind wirklich nett. (Beraber yaşadığım insanlar gerçekten nazikler.)

27

28 Relativpronomen im Genitiv(Genitiv Durumda Relativ İlgi Zamirleri) Ein Student, dessen Wecker nicht klingelt, soll einen neuen kaufen. (Alarmı çalmayan öğrenci yeni bir tane almalıdır.) Das ist der Mann, mit dessen Wagen wir gefahren sind. Bu arabasıyla gittiğimiz adam. Ich kenne keine einzige Frau, deren Mann bereit ist, die Hausarbeit mit ihr zu teilen.(kocası ev işlerinde kendisine yardım edecek tek bir kadın tanımıyorum.) Das ist dieselbe Professorin, in deren Vorlesung du eingeschlafen bist. (Bu dersinde uykuya daldığın aynı profesör.) Die Fotografin, deren Kamera du benutzt hast, will sie jetzt zurück haben. (Kamerasını kullandığın fotoğrafçı şimdi onu geri istiyor.) Alle Studenten, deren Hunde ihre Hausaufgabe gefressen haben, kriegen eine 6. (Köpeklerinin ev ödevlerini yediği tüm öğrenciler bir F alacaklar.) Relativ zamirlerin diğer türleri wer sadece her kim anlamını vermek için kullanılır. Teknik olarak bu bir relativ zamir değildir. Çünkü onun yerine kullanabileceğimiz bir zamir bulunmuyor. Daha doğrusu wer bütün bir cümlede öznenin ya da nesnenin yerini alabilir. Buna benzer olarak was relativ cümlede şey ya da her ne anlamına gelebilir: Wer zuerst kommt, mahlt zuerst. Önce gelen, önce[buğdayını] öğütür.(örneğin: ilk gelen ilk hizmet görür.) Wer eine Grube gräbt, fällt selbst hinein.(kim bir çukur kazarsa içine kendi düşer.) Wen der Herr liebt, den züchtigt er.(allah sevdiğine dert verir.) Was mich ärgert, ist, dass sie sich nicht entshuldigt.(beni kızdıran şey onun özür dilemeyişi.) Was er Ihnen gesagt hat, war eine Lüge.(Onun size söylediği şey bir yalandı.)

29 Günlük konuşma dili tarzında wo bazen zamansal zamir anlamında kullanılır. In der Zeit, wo ich studierte, hatte ich kein Geld.(Öğrencilik zamanlarımda hiç param yoktu.) Yerine zamir gelecek isim bir yer olduğunda wo kullanılır. Der Ort, wo er wohnt, ist ziemlich klein.(onun yaşadığı yer oldukça küçük.) Ich möchte in einer Stadt arbeiten, wo ich kein Auto brauche.(hiç arabaya ihtiyaç duymayacağım bir şehirde çalışmak istiyorum.) Yerine zamir gelecek isim açıkça belliyse was relativ zamir yerine kullanılır. Fakat was yerine zamir gelecek isimden sonra bulunur. Neutral nesnelerin ve isimlerin relativ ilgi zamiri şunlardır: das ya da dem Leben ist das, was passiert, wenn du gerade andere Pläne schmiedest.( Hayat sen şu anda başka planlar yaparken olanlardır.) Sofri hält die Balance zwischen dem, was man sieht, und dem, was man fühlt.( Sofri [bir yoga biçimi] gördüklerimiz ve hissettiklerimiz arasında denge sağlar. etwas Ich habe etwas, was ich dir geben möchte.(sana vermek istediğim bir şeyim var.) alles Ist das alles, was du zu sagen hast?(söyleyeceklerinin hepsi bu kadar mı?) nichts Es gibt nichts, was er jetzt sagen könnte.( Şimdi onun söyleyebileceği bir şey yok.[olsa söylerdi.]) wenig Ich habe nur wenig, was ich Ihnen bieten könnte.( Size sunabileceğim çok az şeyim var.[çok olsa hepsini sunardım.]) viel Es gibt viel, was Sie für ihn tun könnten.( Onun için yapabileceğiniz çok şey var.) vieles Vieles, was er sagt, ist Quatsch.( Onun söylediklerinin çoğu saçma.) Bir en üstünlük derecesi bildiren sıfattan(superlativ Adjektiv) oluşturulan cinsiyetsiz isim: Das Beste, was er zu bieten hat, ist seine Wohnung.(Sunmak için sahip olduğu en iyi şey dairesi.) bieten Burada satılığa çıkarmak anlamında kullanılmıştır. Das ist das Klügste, was du in dieser Situation tun könntest.(bu, bu durumda yapabileceğin en akıllıca şeydir.) Sıra sayısından oluşturulan cinsiyetsiz(nesnel) bir isim

30 Das Erste, was ich sagen möchte, ist ganz einfach.(size söylemek istediğim ilk şey çok basit.) das Letzte das Einzige Bütün bir cümle Das ist das Letzte, was ich für dich wollte.( Bu senin için isteyeceğim son şey.[senin için böyle bir şeyi asla istemem.]) Das Einzige, was ich zum Geburtstag bekommen möchte, ist Geld.(Doğum günümde almak istediğim tek şey para.) Er kann nicht mehr sprechen, was nicht so schlecht ist.(artık konuşamayabilir, bu o kadar kötü değil.) was relativ zamir durumundaysa edatsı ifadelerde wo- bileşimi olur. Das ist etwas, worum ich bitten möchte.(bu rica ettiğim bir şey.) Das Erste, wovon sie gesprochen hat, war die Situation in den Schulen.( Hakkında konuştuğu ilk şey okullardaki vaziyetti.) Ama normalde relativ zamirden önce edatın gelmesi gerekir. Das ist eine Firma, für die ich gerne arbeiten würde lch brauche eine Lupe, mit der ich das lesen könnte. Bu çalışmaktan zevk duyacağım bir firma. Bunu[onunla, onun yardımıyla]okuyabilmem için bir büyütece ihtiyacım var.

31 Imperativ (Emir Kipi)

32 Emir kipini emir/talimat vermek veya isteklerimizi/taleplerimizi ifade etmek için kullanırız. Emir kipinde bir fiilin hangi eki alacağı kime hitap ettiğimize bağlıdır: Emir kipi formülü kaufen warten du kauf(e)! warte! ihr kauft! wartet! Sie kaufen Sie! warten Sie! fahren handeln du fahr! handle! ihr fahrt! handelt! Sie fahren Sie! handeln Sie! Emir cümleleri nasıl kurulur? 1. Emir kipinin du formu mastardan en eki atılarak ve köke e ekleyerek yapılır. Bu e eki konuşma dilinde genellikle atılır, hatta yazma dilinde atıldığı da sıkça görülür. 2. du formundaki e eki her zaman bir sessiz harften sonra gelen d, t, ig, ve m ya da n harflerinden sonra bulunur. Örneğin yukarıdaki tabloda warten (=beklemek) fiiline bakınız. 3. Mastar halinde iken sonu eln ile biten fiillerdeki e harfi emir kipinin du formuna göre çekimlendiğinde kökteki e harfi düşer, ancak ihr form ve Sie formda düşmez. Yukarıdaki handeln (=davranmak) fiilini inceleyiniz. 4. Emir kipinin "ihr" formu şimdiki zamanın "ihr" formu ile tam olarak aynıdır. 5. Emir kipinin "Sie" formu tam olarak şimdiki zamanın "Sie" formuyla aynıdır, ANCAK kelime dizilişi yer değişir, fiil zamirden önce gelir. 6. Özellikle şunu aklınızda bulundurun bütün emir kiplerinde sadece emir kipinin "Sie" formunda zamir kullanılır. Diğer emir kiplerinde zamirleri es(atlamak) geçmek zorundasınız. Emir kipinin "du" ve "ihr" formunda zamirleri kullanmamalısınız. Bazı düzensiz fiillerde du emir kipi Bu tip düzensiz ya da kuvvetli fiillerin şimdiki zamanın du formuna göre çekimlerine baktığımızda köklerinde bulunan -e- sesli harfinin -i- ve ya -ie- şeklinde bir kök değişikliğine uğradığını görürüz. Bu kuvvetli fiiller emir kipinin du formunda çekimlenirken de kökteki bu sesli harf değişikliğini devam ettirir. Böyle fiiller asla emir kipinin du formunda e ekini almazlar. Buna karşın ihr form ve Sie form bu sesli harf değişikliğinden etkilenmez.

33 unregelmäßiger Imperativ geben nehmen du gib! nimm! ihr gebt! nehmt! Sie geben Sie! nehmen Sie! empfehlen lesen du empfiehl! lies! ihr empfehlt! lest! Sie empfehlen Sie! lesen Sie! Ancak şunu unutmayın; emir kipinin du formundaki bu sesli harf değişikliği yalnızca kökünde -e- sesli harfi olan ve bu -e- sesli harf -i- veya -ie- şekline dönüşen fiiller içim geçerlidir. Şimdiki zamanın du çekiminde köklerinde farklı sesli harf değişikliği olan diğer fiiller emir kipinde bu sesli harf değişikliğini göstermezler. Örneğin: fahren fiilinin du emir kipi; fahr! (fähr değil), fiilin şimdiki zaman çekimi du fährst olmasına rağmen. tragen fiilinin du emir kipi trag! (träg değil), fiilin şimdiki zaman çekimi du trägst olmasına rağmen. laufen fiilinin du emir kipi; lauf! (läuf değil), fiilin şimdiki zaman çekimi du läufst olmasına rağmen. stoßen fiilinin du emir kipi; stoß! (stöß değil), fiilin şimdiki zaman çekimi du stößt olmasına rağmen. wir emir kipi Emir kipinin emir vermekten ziyade hadi şunu yapalım anlamında kullanılan bir de wir formu vardır. Aynı emir kipinin Sie formu gibi wir form için fiili wir zamirine göre çekimliyoruz ve fiilden sonra wir zamirini getiriyoruz. Yalnız unutmayın zamir mutlaka kullanılmalıdır. wir formda ayrılan önekler cümlenin sonuna gider. "Gehen wir!" (= "Gidelim!") "Spielen wir!" (= "Oynayalım!") "Lesen wir!" (= "Hadi okuyalım!") "Fangen wir jetzt an!" (= "Hadi şimdi başlayalım!")

34 Biz Türkler wir formda cümleye hadi ifadesi ile başlamaya meyilliyiz. Gidelim! yerine Hadi gidelim! Görüşürüz! yerine Hadi görüşürüz! deriz. Almanlarda buna gerek duysalardı cümlenin başına Los!, Nun! ifadelerini ekleyeceklerdi. sein fiilinin emir kipi sein Almancada belki en düzensiz fiildir. Bu fiil emir kipinde de düzensizlik gösterir. Bu fiilin wir ve Sie zamirine göre şimdiki zaman çekimiyle emir kipi çekimi farklıdır. Bütün zamirler için fiilin kökü sei- alınır ve hemen ardından kime emir verdiğimizi belirten şahıs eki gelir. "Sei glücklich!" (= "Mutlu ol!") "Seien wir optimistisch!" (= "İyimser olalım!") "Seid pünktlich!" (= "Dakik olunl!") "Seien Sie glücklich!" (= "Mutlu olunuz!") Emir kipinin wir formunda konuşmacı yapılacak işe kendisini de dâhil eder. Size Machen wir! diyen komutanınız veya patronunuz değilse bu bir emirden ziyade bir öneri, teklif hatta bazı durumlarda bir nasihat olabilir.

35 Partizip I

36 Almancada Partizip I olarak bilinen fiil biçimi fiilin çekimlenemez/çekimlenmemiş şeklidir. Partizip I sıfat ya da zarf olarak kullanılır. Bir isim 1 veya fiil olarak kullanılamaz. Almancada Partizip I ingilizce fiillerin ing formuna aşağı yukarı eşittir. Partizip Türkçe de sıfat-fiil demektir. Almancada Partizip I ayrıca Praesens Partizip olarak bilinir. Türkçede bazı sıfat fiiller -Çabuk çalışan bir motor. -Çok gülen çocuklar. -Bazı yavaş büyüyen ağaçlar. -Herkes filmi beğenerek izledi. Partizip I bir fiilin köküne nd veya end takıları eklenerek oluşturulur. Almancada Partizip I Örnekleri: Mastar fiil Fiil kökü Partizip ek Partizip I Türkçe laufen lauf + end laufend koşan stinken stink + end stinkend kokan lachen lach + end lachend gülen sein sei + end seiend olan tun tu + end tuend yapan knistern knister + nd knisternd çatırdayan flustern fluster + nd flusternd fısıldayan sein ve tun almancada "en" ya da "rn" ile bitmeyen tek fiillerdir. Bu yüzden bunların kökü diğerlerinden farklıdır. Dolayısıyla Partizip I formları da farklı görünür. Partizip I bir sıfattır ve genelde kendinden sonra isim gelmelidir. Partizip I sıfat olduğu için doğal olarak sıfat eklerini almalıdır. Aşağıdaki almanca Partizip I cümle örneklerini inceleyin ve sıfat eklerini not edin. Partizip I bir niteleme sıfatı olarak kullanılır ve tanımladığı ismin solunda bulunur. Auf der Hütte gibt es laufendes Wasser. Der stinkende Müll wird den Nachbarn stören. Der Clown hat die lachenden Gäste lange unterhalten. Herr Reinert ist ein wohlhabender Mensch. Wir saßen neben dem knisternden Feuer. Kulübenin üstünde akan bir su var. Kokan çöplük komşuları rahatsız edecek. Palyaço gülen misafirleri uzun süre eğlendirdi. Bay Reinert tuzu kuru(hali vakti yerinde) bir insandır. Çatırdayan ateşin yanında oturduk. 1 Partizip I cümlenin öznesi ise isim olarak kullanılır. (abwesend ) Alle Abwesenden haben diese wichtige Information nicht erhalten.

37 Partizip I de fiiller asla çekim eklerini almaz. Almanca fiilin mastar halini nötr isim olarak kullanır(asla Partizip I olarak değil.) Das Rudern ist mein Lieblingssport.(Kürek çekme benim en sevdiğim spordur.) Bei dem Schreien können wir nicht schlafen.(susmak bilmeyen bu gürültüde uyuyamayız.) Das Partizip I als Adjektiv Sıfat olarak Partizip I eş zamanlı gerçekleşen ya da tamamlanmamış olayları ifade etmek için kullanılır. Eş zamanlı demek iki olayın da gerçekleşme zamanının aynı olması demektir. Bu olaylardan biri daha az önemli olur ve Partizip I(sıfat-fiil) oluşur. Diğeri asıl önemli olan ve öne çıkan eylemdir ve cümlede yüklem(prädikat) olur. Der Hund liegt vor seiner Hundehütte und knurrt.(köpek kulübesinde yatıyor ve hırlıyor) Der Hund liegt knurrend vor seiner Hundehütte. (Köpek kulübesinde hırlayarak yatıyor.) Der Chef ging aus dem Zimmer und lachte. (Şef kapıdan dışarı gitti ve güldü.) Der Chef ging lachend aus dem Zimmer. (Şef kapıdan gülerek dışarı gitti.) Partizip I cümlede tek başına durabilir. Bu durumda bile fiil çekim eki almaz. Die Hausfrau kocht Suppe und telefoniert dabei. (Ev hanımı çorba pişiriyor ve aynı zamanda telefonla konuşuyor.) Die telefonierende Hausfrau kocht Suppe.(Telefonla konuşan kadın çorba pişiriyor.) Der Vogel saß auf einem Ast. Dabei zwitscherte er. (Kuş bir dalda oturuyor ve ötüyor) Der zwitschernde Vogel saß auf einem Ast. (Öten kuş bir dalda oturuyor.) Partizip I bir ismin önünde niteleme sıfatı olarak durur ve genel sıfat çekim eklerini alır. Artikel + Partizip I + Adjektivdeklination + Nomen

38 Partikeln(ilgeçler)

39 Almancada cümlelere ayrı bir lezzet, tat katan ve cümlelere yeni anlam yükleyen bir grup küçük kelimeler vardır. Bunlar genelde cümlenin ortasında ve çoğunlukla çekimli fiilden sonra bulunur. Parçadaki anlamına göre bunlara Füllwörter, Würzwörter, Modalglieder veya kısaca zarflar denir. Ancak maalesef çoğu dilbilgisi derslerinde bu kelimelere yer verilmez. İşte bazı genel geçer kurallar: 1. Bu ilgeçler cümlenin anlamını değiştirir. 2. Birden çok dilbilgisi kuralına sahiptirler ve ilgeç olarak kullanıldıklarında farklı tercümeleri vardır. 3. Konuşma dilinde bu ilgeçler vurgulanmaz veya öne çıkarılmaz. İşte genel tercümeleriyle ve birkaç örnekleriyle en çok kullanılan bazı ilgeçler. aber (ama) Du bist aber groß geworden. Canım, ama sen büyüdün! Kommst du? Aber ja. Geliyor musun? Ama tabii ki. also (bundan dolayı, bu nedenle, yani) Sie ist die Mutter meiner Frau. Sie ist also meine Schwiegermutter. O benim eşimin annesi. Yani o benim kaynanam. auch ([genelleştirme]; her ne, herhangi) Was er auch sagt ist eine Lüge. Söylediği her şey bir yalan. So klug er auch sein mag, das wird er nicht wissen. Akıllı olmasına akıllı, ama bunu bilemez. denn (o zaman, ki, öyleyse, peki, acaba) Was macht ihr denn hier? Peki, burada ne yapıyorsun? Was ist denn mit dir los? Acaba senin neyin var? Ist das denn so wichtig? O zaman, bu gerçekten çok önemli mi? Wo bist du denn? Sen nerdesin ki? doch ([vurgu]) Du kommst doch morgen, oder? Yarın geliyorsun, değil mi? Ich habe aber doch Recht! Ama bu hususta gerçekten haklıyım! Es ist doch wahr! Gerçekten bu doğru! komm doch! Gelsene! geh doch! Yürüsene be! doch mal ([doch dan daha az vurgulu]) Komm doch mal zu Besuch! Hadi ama bizi ziyarete gel. Geben Sie mir doch mal das Salz! Uzanıp tuzu bana verebilir misiniz?(höflichkeit) eben ([tevekkül,sabır]) Das sind eben unsere Schwierigkeiten. <iç çekiş> demek ki bunlar bizim sorunlarımız. eigentlich (bu arada; işin aslı, aslında) Was sind eigentlich Mormonen? Gerçekten, tam olarak mormonlar nedir? Wann kommt eigentlich dein Bruder? Aa, erkek kardeşin ne zaman geliyor? etwa ([olumlu cevap almaktan korkulduğunda kullanılır.]) Kommt heute etwa der Inspektor? Müfettiş bugün mü geliyor? Hast du etwa dein ganzes Geld ausgegeben? Bana bütün paranı harcadığını mı söylemeye çalışıyorsun? ganz und gar (tamamen; bütünüyle) Er ist ganz und gar von Sinnen. O tamamen beyin özürlü.

40 immer ([genelleme]; daima) Kommen Sie, wann immer Sie Zeit haben. Ne zaman zamanınız olursa gelin. ja [vurgulu değil] Bilinen bir şeyi onaylamak. Laufen wir, es ist ja nicht weit zur Uni. Hadi yürüyelim; hala, üniversiteye uzak değil. Şaşırma Es schneit ja! Vay, kar yağıyor! Du siehst ja ganz blaß aus! Canım benim, ama sen çok solgun görünüyorsun! Bir durumu vurgulamak Ich mag Pizza, ja, ich liebe sie sogar. Pizza hoşuma gidiyor; işin aslı, pizzayı seviyorum. ja [vurgulu] Acil komut ( nur ja çok daha vurgulu) Sieh den Film ja an! Dostum, bu filmi harbiden görmen lazım! Glauben Sie das nur ja nicht! Bunun olacağına ihtimal bile vermeyin! Uyarı, tehdit Tue das ja nicht! Bunu yapmaya cesaret edemezsin! Komm nur ja nicht zu spät nach Hause! Eve geç gelmeyi aklından bile geçirme! mal ([nazik teklif]) Gehen wir mal ins Kino. Sinemaya gitmeye ne dersin? Komm mal her. Buraya gelsene?/neden buraya gelmiyorsun? nicht ([olumlu cevap almayı beklediğimiz soru]) Ist das Haus nicht schön? Bu ev güzel değil mi? Habe ich nicht Recht? Haklıyım, değil mi? nun (şimdi, neyse) War es nun das beste? En iyisi bu muydu şimdi? nur [vurgusuz] Genelleme Du bekommst, was du nur wünschen kannst. İstediğin her şeyi alıyorsun. Rıza göstermek, takmamak, ilgisiz kalmak Er soll nur kommen. Boşver, bırak gelsin. Cesaretlendirmek (mit imperativ) (Haben Sie) nur Mut! Sadece cesaretini topla. Bunu yapabilirsin! Keşke, dilek kipi ile kullanıldığında Wenn er nur käme! Keşke gelse! Wenn wir nur Geld hätten! Keşke biraz paramız olsaydı! İlgi göstermek, merak etmek veya endişe duymak. Wo ist er nur? Nerede olduğunu merak ediyorum? Warum kommt er nur nicht? Neden gelmiyor merak ediyorum? (Ters giden bir şey mi var acaba?) nur [vurgulu] Uyarı, tehdit Komm nur nicht nach Hause! Eve gelme! (yoksa sana ceza verecekler) Geh nur nach Hause! Hemen şimdi eve gidiyorsun! (seni bir ceza bekliyor) schon Sınırlama, ihtiyat Der Film war schon gut, aber ich habe mehr erwartet. Filmin seyri güzeldi,ama ben daha fazlasını bekliyordum. Bir koşul (genelde auch ile kullanılır) Wenn ich schon in Deutschland bin, will ich auch Deutsch sprechen. Almanya da olduğum sürece, yarım bırakmamak ve almanca konuşmak istiyorum. Cesaret veren komut Komm schon her! Hadi gel buraya; her şey yolunda gidiyor. so (bu arada, peki) Wie geht es so mit deiner Arbeit? Peki, işler güçler ne âlemde?

41 sogar (hatta, bile) Das ist sogar eine Menge wert! Aslında bu bir dünya para eder. überhaupt (hiç, her şeye rağmen) Können Sie überhaupt Fremdsprachen? Bildiğiniz bir yabancı dil var mı? übrigens (bu arada) Die Klasse ist übrigens gar nicht so leicht. Bu arada, bu sınıf o kadar da kolay değil. vielleicht ([şaşkınlık ifade etmek, alay içeren]) Der Mann hat vielleicht gearbeitet! Adam keşke deli gibi çalışmasaydı! Du hast vielleicht dumme Ideen! Dostum, çok saçma fikirlerin var! wohl Muhtemelen Du bist wohl böse. Ben bu konuda üzgün olduğunu seziyorum. Er wird wohl heute noch kommen. Muhtemelen o yarına kalmadan gelecek. Belki Hast du wohl morgen Zeit? Yarın zamanın olur mu? zwar (rağmen, imtiyazlı, kuşkusuz) Der Hauptsitz der Kirche ist zwar in Amerika, aber sie ist eine weltweite Kirche. Bu bir gerçek/kilisenin merkezi amerikada olmasına rağmen dünya çapında bir kilisedir. Es schneit zwar, aber es ist nicht kalt. Kar yağmasına rağmen hava soğuk değil.