SOSYAL MEDYA SPOR İLİŞKİSİ

Transkript

1 SOSYAL MEDYA SPOR İLİŞKİSİ İsa Karaca (Giriş) Teknolojinin gelişimi insanları iletişim ortamında yeni arayışlara yönlendirmektedir larda televizyon yayını ve 1970 lerde internet kullanımının insan yaşamında yer etmesi bu arayışların ne kadar haklı olduğunun kanıtı niteliğindedir. Bu bilinmeyeni aramanın en büyük destekçisi internet olmaktadır larda hız kazanan internet kullanımı web sitelerin yaygınlaşması, portalların artması vb. durumlarla kullanıcı sayısında artış sağlamıştır. Bu araştırmalar yeni bir medya platformunu doğurmuştur. Bu medya platformunu yeni medya olarak da adlandırılan sosyal medya oluşturmaktadır. İnsanlar sosyal medyada kendi hesaplarını açarak bunları yönetmeye başlamışlar ve bunun sonucunda herkes birer medyacı olmuştur. Kendi sosyal medya hesaplarında birer medya patronu, yöneticisi olmuşlardır. SOSYAL MEDYA NEDİR? Sosyal medya zaman ve mekan sınırlaması olmadan (mobil tabanlı) paylaşımın, tartışmanın esas olduğu bir iletişim şeklidir. Teknoloji ve telekomünikasyon sosyal iletişimin; kelimeler, görseller, ses dosyaları yolu ile sağlandığı bir yapıya sahiptir. İnsanların hikayelerini ve tecrübelerini paylaştığı bir çerçeveye de sahiptir. Genel olarak bireylerin internette birbirleriyle kurduğu diyaloglar ve paylaşımlar sosyal medyayı oluşturur. Sosyal medyada, sosyal ağlar ve toplu gruplar da yer alır. İnsanlar, kurumlarını tanıtırlar, arkadaşlık ilişkileri kurarlar aynı zamanda da ürün servis, fikir ve nesnelerin içeriğine ilişkin bağlılık gösterirler. Sosyal medya en yüksek derecede paylaşımın gerçekleştiği, online medyanın yeni bir türüdür. ( Sosyal medya geleneksel medya olarak nitelendirilen gazete, televizyon ve sinemadan farklılık gösterir. Genellikle geleneksel medya enformasyonun yayınlanması için belirli kaynaklara ihtiyaç duyarken, bilgiyi yayınlamak veya erişmek için sosyal medya göreceli olarak masrafsızdır ve erişim araçları herkese açıktır (bireyler bile kullanabilir). Sosyal medyada birey, Bir matbaa yatırımı veya TV yayını yapmak için zorunlu olan

2 lisansa ihtiyaç duymaz. Geleneksel medya uygulamalarında (televizyon, gazete, radyo vb.) bireyler gönderilen iletileri izleyebiliyorlardı. Bu iletilere geri bildirim yapmaları, mesaj göndermeleri oldukça güçtü ancak online iletişim ve sosyal ağ araçları bu imkanı izleyicilere sunmaktadır. Bu durum kitle iletişimi için oldukça önemli bir yeniliktir. Sosyal medya en yüksek derecede paylaşımın gerçekleştiği, online medyanın yeni bir türü olarak fırsatlar sunduğu en iyi fikirlerden biridir ve aşağıdaki özellikleri içerir: ( Erişilebilirlik - medya içeriğine internet aracılığıyla her zaman her yerden erişilebilir. Platformlar, ilk günden mobil cihazlarla uyumlu geliştirilirler ve e-posta ile güncellenebilirler. Katılım - Sosyal medya, iletişim kurulan kişilerin geri bildirimde bulunmasını ve gerekli katkılar göstermesini kolaylaştırır. Medya ile izleyicisi arasındaki çizgiyi silikleştirerek, patronluğu kullananın hizmetine verir. Konuşma ve topluluklar - Geleneksel medya daha çok tek yönlü bir iletişim içermektedir. Klasik kitle iletişim araçlarında geri bildirim zordur ve zaman alır. Buna karşılık sosyal medya bireylere çift yönlü iletişim, rahat ve zamanında geri bildirim sunar. Sosyal medya toplulukların ilgili konu veya kişiler üzerinde hızla oluşmasına ve buna bağlı olarak etkin bir şekilde iletişim kurulmasına izin verir. Bağlantısallık - Birçok sosyal medya bağlantısaldır. Kullanıcı kolaylığı, reklam veya herhangi bir gerekçeden dolayı diğer sitelere, kaynaklara ve kişilere link verirler. Programlanabilirlik - Her platformun kendine has ya da belli standartları kullanan bir uygulama geliştirme ara yüzü (API) vardır. Bu sayede sürekli bir takım araçlarla, kullanıcılara ek işlevlerin sağlanması mümkün olur. Ölçeklenebilirlik - Binlerle ifade edilen bu araçların kullanıcı sayısı milyonları bulsa da baştan itibaren pek çok yeni nesil teknolojiyi kullanarak kitlelere hizmet verebilecek kapasitededirler. Dinamiklik- Sosyal medyanın en önemli özelliği de her şeyin su gibi akıcı, dinamik, sürekli güncelleniyor olmasıdır. ( Geleneksel medya genellikle endüstriyel, broadcast veya mass medya olarak tanımlanır. Sosyal medyanın ve geleneksel medyanın ortak taşıdığı bir karakteristik özellik, küçük veya büyük kitlelere ulaşabilmeleridir.örneğin, hem bir blog yazısı hem de bir televizyon programı sıfır kişiye de ulaşabilir milyonlarca kişiye de ulaşabilir. Sosyal medya ve geleneksel medya arasındaki farkları tanımlamaya yardımcı olacak özellikler kullanılan yönteme göre farklılıklar gösterebilir. Bu özelliklerden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

3 Erişim - Hem geleneksel medya hem de sosyal medya teknolojileri herkesin genel bir kitleye erişebilmesine olanak tanır. Erişilebilirlik - Geleneksel medya için üretim yapmak genellikle özel şirketlerin ve hükümetlerin sahipliğindedir; sosyal medya araçları genel olarak herkes tarafından az veya hiç maliyetle kullanılabilir. Kullanılırlık - Geleneksel medya üretimi çoğunlukla uzmanlaşılmış yetenekler ve eğitim gerektirmektedir. Çoğu sosyal medya için bu geçerli değildir veya bazı durumlarda yetenekler tamamen değişmiş ve yenidir, yani herkes üretimde bulunabilir. Yenilik - Geleneksel medya iletişimlerinde meydana gelen zaman farkı (günler, haftalar, hatta aylar) anında etki ve tepkisi olan sosyal medya ile kıyaslandığında uzun olabilmektedir.tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir. Geleneksel medyada sosyal medya uygulamalarına adapte olmaktadır, dolayısıyla yakın zamanda bu farklılık ortadan kalkacaktır. Kalıcılık - Geleneksel medya yaratıldıktan sonra değiştirilemez. (Örneğin,) bir dergi makalesi basıldıktan ve dağıtıldıktan sonra aynı makale üzerinde değişiklik yapılamaz.oysa sosyal medya yorumlar veya yeniden düzenlemeyle anında değiştirilebilir. Özgürlük - Geleneksel medya ile sosyal medya arasındaki belki (de) en önemli fark özgürlüktür. Geleneksel medya hükümetlerin ve reklam verenlerin baskısı altındadır ve özgürce yayın yapamaz. Sosyal medya ise kolay erişilebilir, herkes tarafından eşit düzeyde müdahale edilebilir, global bir platform olduğundan çok daha özgürdür. ( SOSYAL MEDYANIN NE KADAR İÇİNDEYİZ? Dijital pazarlama ajansı We Are Social, 2016 yılı için küresel ve lokal dijital istatistikleri içeren raporunu yayınladı. Digital in 2016 adlı 537 sayfalık raporda; dijital, sosyal ve mobil mecralara hakim olan son trendler ve kullanıcı sayıları hakkında önemli bilgiler bulunmaktadır. "Global Web Index" verileri ile hazırlanan rapora göre, dünya genelinde 3,419 milyar insan internete bağlanmaktadır. 2,307 milyar kullanıcı aktif olarak sosyal medyada da yer alıyor. 3,790 milyar mobil cihaz kullanıcısının 1,968 milyarı ise sosyal medyayı mobil cihazlar üzerinden kullanıyor. ( Raporda Türkiye istatistiklerine baktığımızda;

4 ülkemizdeki milyonluk nüfusun, 46.3 milyonunun internete bağlandığını ve internet kullanıcılarının 42 milyonu aktif olarak sosyal medyada yer alırken, bu kullanıcıların 36 milyonu ise sosyal medyaya mobil cihazlardan ulaşıyor. Sosyal medya kullanıcılarının önemli bir kısmının mobil cihaz üzerinden sosyal medyaya ulaştığını gösteren bu rakamlar, insanların sosyal medyanın içinde aktif olmak istediklerini kanıtlar niteliktedir Ülkeler arasında kullanım oranları farklı olan sosyal medya, ülkemizde de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Artık tüm dünyada sınırlar kaldırılmış, dileyen herkes birbiri ile iletişim kurabilir hale gelmiştir. Türkiye de en çok kullanılan sosyal medya platformlarına baktığımızda ilk sırada yüzde 32 ile Facebook un yer aldığını görüyoruz. Twitter kullanıcısı yüzde 17, Instagram kullanıcıları ise yüzde 16 sıralama Google, Skype, Linkedin, Viber ve Vine ile devam etmektedir. Sosyal medya platformlarının bulunmasıyla beraber artık dünya küçülmeye başlamış ve dünyanın keşfedilmesi kolay hale gelmiştir. Sosyal medya üzerinde paylaşılan bilgiler, katılımcıların yorumları ile her zaman yön değiştirebilir. Sosyal medya kişilerin fikirlerinin değer kazanması açısından önemlidir. Fikirlerin bu yolla iletişimi özgürce yapılabildiğinden, insanlar herhangi bir kısıtlamaya maruz kalmadan dilediğince haberleşip, iletişimlerini sağlayabilmektedir. SPOR NEDİR VE SPORUN MEDYA İLE İLİŞKİSİ Spor, rekabetçi ve fiziksel bir aktivitedir. Toplumsal yaşamın ve kültürün organik ögelerinden birisidir. Spor yarışma amaçlı düzenli egzersiz yapma durumudur. Belirli kurallar çerçevesinde yapılan fiziksel beceri ve yeteneklerin kullanıldığı yarışmalarla, bazı yönleri ile işe bazı yönleriyle oyuna benzeyen toplumsal yaşantımızın bir minyatürüdür. Spor aynı zamanda içinde ideolojinin saklandığı ve toplumsal ilişkilerin kurulmasında yardımcı olan bir alandır. (Talimciler-2015). Sporun kitleselleşmesi ile televizyonun yaygınlaşması eş zamanlı olgulardır. Spor-televizyon arasındaki beraberliğin oluşmasında karşılıklı bir ilişki söz konusudur. Spor; gösteri toplumunun en önemli organlarından birisi olan televizyona, yüksek rating ve kitlelere sunulacak gösterileri sunmaktadır. Televizyon ise geniş kitlelere spor ve sporcuları tanıtmakta, sporun yayılıp gelişmesinde etkili olmaktadır. (Talimciler-2015).

5 Kitle iletişim araçları denildiğinde tüm yazılı ve görsel basın (gazete, dergi, radyo, televizyon, film vb. ) anlaşılır. Ancak radyo ve özellikle televizyon her evde bulunduğu ve günümüzün gelişmiş teknolojisi sayesinde çok uzaklardaki olayları bile canlı olarak tüm ayrıntısıyla görüntülü olarak karşımıza getirdiği için en etkili olanlarıdır. Televizyonun bu etkisi spor faaliyetlerine olan ilgiyi de arttırmıştır. Hayatlarında hiç spor yapmamış insanlar bile televizyon sayesinde spor karşılaşmalarına ilgi duymaya başlamışlardır. Kitle iletişim araçlarının ve yapımcılarının görevleri ise halka haber ve bilgi vermek, eğitime ve eğlenceye katkıda bulunmak olarak sıralanabilir. Ancak hızla gelişen teknolojiye bağlı olarak kitle iletişim araçlarının nitelik ve niceliğinde ortaya çıkan artışlar, bunlar arasındaki rekabeti de arttırmıştır. Sonuçta tiraj kaygısı bilgi verme ve eğitime katkıda bulunma görevini unutturmaya başlamıştır lerden sonra yaşanan teknolojik gelişmeler ile sportif aktiviteler TV kanallarında daha fazla yer almaya başlamışlardır. Görsel iletişimde oluşan bu gelişim sporun profesyonelleşmesi ve uluslararası boyuttaki gücünü arttırmıştır. Medya tarafından daha çok takip edilen spor dallarına olan kitlesel ilgi daha fazla hale gelirken, bu spor dallarını icra eden sporcularda yakından takip edilmeye başlanmıştır. Sporun tüketimindeki artış beraberinde naklen yayın gelirlerinden, lisanslı ürünlerin satışına, yeni stadyumların inşasından, spor sponsorluklarına kadar çok farklı alanlarda büyük bir endüstrinin doğmasına olanak sağlamıştır. (Talimciler-2014). SOSYAL MEDYADA SPOR Günümüzde kullanımı ve kamuoyu gücü sürekli artan sosyal medya, artık spor dünyasını da şekillendirip yön vermektedir. Spor özellikle de futbol popüler kültürün en önemli parçalarından biridir. Dolayısıyla yeni medya olarak nitelendirilen sosyal medya sporun içinde etkili bir şekilde var olmaya çalışacaktır. Bu duruma paralel olarak da sosyal medyanın insanlar tarafından oldukça fazla kullanılması da sporun sosyal medya içine girmesini sağlamıştır. Türk kulüplerinin de sosyal medyada etkin bir şekilde yer aldığını görmekteyiz. Takipçi sayıları bakımından en önde gelen Türk spor kulüpleri: Takım Twitter Facebook İnstagram Galatasaray Milyon Milyon 3.5 Milyon Fenerbahçe Milyon 9.23 Milyon 2.4 Milyon Beşiktaş Milyon 6 Milyon 1.2 Milyon Trabzonspor 839 Bin 952 Bin 169 Bin

6 Kişiler maç günleri kendi takımlarını ve oyuncularını Twitter da hashtag haline getirip trend topic yapabilir ya da İnstagram a maç günü tercih ettiği mekanlarda fotoğraflar koyup tag yaparlar ve o gün takımlarının popülaritesini arttırma imkanı sağlarlar. Sosyal medyada takımlara gösterilen ilgi sponsorluklara, reklam ilişkilerine dolayısıyla ekonomilerinede olumlu yansımaktadır. Kulüplerin hesaplarından yaptığı her paylaşımda sponsor firmaların isimlerini mutlaka görmekteyiz. Forma üzerinde veya maç bilgilendirme görselinde sponsor kurumun adı ya da logosu mevcuttur. Takipçileriyle paylaşılan her bilgi sponsor firmanın da bir nevi reklamı olma durumudur. Sponsorluk ya da reklam anlaşmaları yaparken kulüpler sosyal medyadaki güçlerini (takipçi sayısı) sunarak daha fazla paralara anlaşmalar yapabilmektedirler.bu da spor kulüplerine konvansiyonel mecraların yanında dijital mecralardan da gelir elde etme imkanını tanımıştır. Böylelikle sosyal medyanın verdiği ekonomik imkanlarla daha güçlü kulüp bütçeleri oluşturulabilir ve daha kaliteli bir spor ligi kurulma imkanı sağlanabilir. Günümüzde sosyal medya gücünün oldukça fazla olduğunu bilmekteyiz. Toplumsal olaylar, siyasal fikir ve düşünceler, sosyal durumlar ve hatta özel hayat bile sosyal medyada hararetli bir şekilde tartışılır. Herhangi bir olayda haksızlık, hukuksuzluk olmuş ise çok hızlı bir şekilde kamuoyu oluşturulup o olayın düzeltilmesi için çabalar gösterilir. Sosyal medyanın karar verici olduğunu spor camiasının içinde de görebilmekteyiz. Bu duruma güncel olaylardan örnek olarak gösterecek olursak, Galatasaray Spor Kulübü mevcut teknik direktörü olan Igor Tudor u Twitter dan yürüttükleri kampanyalarla ne kadar istediklerini yönetimlerine duyurmayı başarmışlardır. Sonrasında Galatasaray Spor Kulübü teknik direktörlük görevine Tudor u getirmiştir. Bu durumu eski Galatasaray yöneticisi Levent Nazifoğlu, Tudor un sosyal medyada oluşan kamuoyu ile transfer edildiğini doğrulamıştır. Spor kulüplerinin hepsi aynı zamanda birer sivil toplum örgütleridirler. Zaman zaman haksızlara ya da bir konu karşısında seslerini duyurabilmek için çeşitli yürüyüşler yaparlar. Bu yürüyüş ve propagandaları sosyal medyada organize ederler. Açılan tag ler ve etiketler ile birbirlerinden haberdar olmaktadırlar. Bu durumun belki de en çarpıcı örneği 3 Temmuz sürecinde Fenerbahçe camiası ve taraftarın yaptığı sosyal medya organizasyonudur. Bağdat Caddesi nde yapılan yürüyüşe milyonlarca taraftarın katılması ve Fenerbahçe lisanslı ürün mağazası olan Fenerıum dan bir günde 1 milyon TL alışveriş kampanyası sosyal medyada gerçekleştirilen başarılı spor örgütlenmesidir. Amerikan Basketbol Birliği (NBA) 2007 yılında yayın hakları konusunda yeni bir anlaşma imzalamıştır. Bu anlaşma Direct Tv ve Dish Network medya şirketleriyle olmuştur ve sosyal medya araçlarıyla ilgili yeni maddeler içermekteydi. Bu anlaşma ile yayın hakları konusunda yeni medya araçlarına da ayrıcalıklar tanınmış

7 oldu yılında düzenlenen NBA All Star organizasyonunda smaç yarışması oyları kısa mesaj atılarak mobil cihazlar üzerinden verildi ve sporcular yeni medya organlarından oy istediler. İnsanları yeni medya araçlarını daha etkin kullanımı için girişimlerden olmuştur. Türkiye Basketbol Ligi takımları ve federasyonun da sosyal ağ bağlantılarının bulunduğunu ve aktif bir şekilde kullanıldığını söyleyebiliriz. Ülkemizde futbola nazaran basketbol, voleybol, tenis, hentbol gibi sporlar daha az bilinmekteydi ancak sosyal medya sayesinde bu sporların da popülaritesinin arttığını söyleyebiliriz Rio Yaz Olimpiyatları'nda okçuluk branşında yarışan Türk sporcu Mete Gazoz un ve okçuluk sporunun öğrenilmesi sosyal medyanın gücünü göstermektedir. Sosyal medya herkes tarafından az ya da hiç maliyetle ve mobil olarak kullanılmaktadır. Dolayısıyla günümüzde oldukça fazla insanın hayatının içinde yer almaktadır. İnsanların spor müsabakalarına özellikle de futbol maçlarına ilgisi bir hayli fazladır. Ancak ülkemizdeki lig maçları ve diğer ülkelerdeki birçok ligin maçları şifreli yani belli miktar parayla yayınlanmaktadır. Ancak sosyal medyanın yeni uygulaması olan Periscope ile insanlar daha az maliyetle tuttuğu takımların maçlarını izleyebilmektedirler. İnternet üzerinden canlı yayın yapma programı olan Periscope uygulamasını edinen herkes tarafından kullanılmaktadır. Tabii bu durum hukuka aykırıdır ancak programın özelliği doğrultusunda yayın yapan kişi gerekli tedbirleri aldığından henüz bir yaptırımda bulunulamamıştır. Bilgi kirliliğinin en fazla olduğu yerlerdendir sosyal medya. Söylenmemiş demeçlerin söylenmiş gibi gösterilme tehlikesi vardır. Gerçekleşmemiş olayı olmuş, ya da değişik kurgularla önümüze sunulduğunu görebiliriz. Dolayısıyla manipülasyona açık bir mecradır. Ancak yine de haber merkezlerinin önemli haber kaynaklarından biridir. Sosyal ağlarda kişilerin kendi isimlerini kullanmaları bu mecradaki iletişimin gerçekçiliği açısından önemlidir. En doğruyu yine olayın öznesi olan kişi kendi kişisel hesabından açıklama yayınlar ve bu yapılan açıklama basın kuruluşları tarafından kullanılır. Çoğu sporcunun Instagram ya da Twitter üzerinden bu tarz zorunlu açıklamalar yaptığını görmekteyiz. Sosyal medya sporcuların hayranlarıyla buluştuğu kocaman kahvehanelere de dönüşebilmektedir. Spor yıldızlarının günlük yaşantısı, yediği yemeğe dair her türden enformasyona sahip olunabilmektedir. Kimi zaman kişisel hesaplarından yayınlar açar ve hayranlarıyla soru cevap organizasyonu düzenlerler. Bireyler sevdikleri sporcularla sosyal ağlar üzerinden yakın ilişkiler kurmaktadırlar. Sosyal medya (yeni medya) kitle iletişimine yenilikler getirmiştir. Önceleri istisnalar haricinde izleyici, okuyucu, dinleyici konumunda olan kitleler sosyal ağların yeni uygulamalarıyla beraber uygulamalara ve içeriklere etkileşimli bir biçimde ulaşabilme konumuna gelmişlerdir. Bir spor müsabakasında olan olaylara hemen anında tepkisini gösterebilmektedir. Sosyal ağda bulunan spor basını hesaplarının anketlerine

8 katılabilme ve konular hakkında seviyeli bir şekilde yorum yapabilme hakkına da sosyal medya içinde sahiptir. Spor ve sosyal medya birbirlerini karşılıklı etkileyen ve güçlendiren konumdadırlar. Beşiktaş ın sosyal medyada bulunan Haber Kartalları hesabının sloganı Güçlü sosyal medya, güçlü Beşiktaş bu durumu destekleyen iyi bir örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. (Sonuç) Teknolojik yenilikler imkan sağladıkça farklı spor dalları için internete girme, sosyal medyaya katılma çevrimiçi olma ve kendilerini izleyenlere tanıtma olanakları gelişmiştir. Yeni medya araçları spor kulüplerine ve onların hayranlarına kişisel web sayfalarını oluşturma olanağı sunmuştur. Dünyanın her tarafından spor takımlarının hayranları bir araya gelmişlerdir. Bireyler en sevdiği sporları ve bu sporla uğraşan sporcularıyla yeni bir dünyada iletişime geçme imkanı bulmuşlardır. Günümüzde ülkemiz ve diğer ülkelerde yayın yapan bazı özel televizyon kanalları internet televizyonu (online tv) hizmetlerini izleyenlerine ve spor severlere sunmaktadırlar. Bu durumda da yeni medyanın içinde yeni gelir elde etme durumudur. Sitelere alınan reklam ve tıklama kurumunuzun içinde yeni bir iş kolu ve maddi kaynak sağlayacaktır. Akıllı olarak lanse edilen yeni medya araçları (Iphone, android, blackberry v.b) telefon olarak kullanılabilmenin yanı sıra bilgisayarların yaptığı işleri de yapabilme konumundalardır. Operatörler bu cihazlar için çok geniş yelpazede uygulamalar geliştirmektedirler. Büyük kitleleri ilgilendiren spor etkinlikleri de bu uygulamaların içinde yer almaktadır. Yeni taşınılabilir medya araçlarıyla artık her istenilen yerde ve zamanda spor etkinlikleri rahatça takip edilebilir ve sosyal ağ hesaplarından yorumlarda ve paylaşımlarda bulunulmaktadır. Dünya üzerinde spor ve sporcuların sosyal medyayı etkin bir şekilde kullandıklarını görmekteyiz. Paylaşılan her enformasyon ya da geleceğe dair yapılan bir bildiri medya şirketleri için oldukça önemlidir. Sporcuların günlük yaşamında attığı tweet, mesaj, bildiri anında haberlere yön verebilir. Bu spor medyasının gelişmesini de sağlamaktadır. KAYNAKÇA Ahmet Talimciler ( ikinci basım 2015) Sporun Sosyolojisi Sosyolojinin Sporu ( ikinci basım 2014) Türkiye de Futbol Fanatizmi ve Medya İlişkisi Z. Beril Akıncı VURAL-Mikail Bat ( 2010) YENİ BİR İLETİŞİM ORTAMI OLARAK SOSYAL MEDYA Araştırması

9 İnternet ve sosyal medya kullanım oranı haberi Sosyal medya tanımı