T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU. MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA VI. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER

Transkript

1 T.C. PLATO MESLEK YÜKSEKOKULU MEDYA VE İLETİŞİM PROGRAMI YENİ MEDYA VI. HAFTA Öğr. Gör. TİMUR OSMAN GEZER

2 İÇERİK Dijital Aktivizm Dijital Aktivizm İle İlgili Kavramlar Dijital Aktivizm Türleri

3 DİJİTAL AKTİVİZİM

4 İnternet Destekli Aktivizm Düşük Düzeyde İnternet Destekli A. Yüksek Düzeyde İnternet Destekli A. İnternet Tabanlı Aktivizm Düşük Düzeyde İnternet Tabanlı A. Yüksek Düzeyde İnternet Tabanlı A. 4

5 DİJİTAL AKTİVİZİM

6 Dijital aktivizm kavramını incelemeden önce aktivizm kavramının anlamını bilmek faydalı olacaktır. Aktivizm; sosyal, siyasal, ekonomik veya çevresel anlamda toplumsal değişimi gerçekleştirmek için hareket eder. Bu bireyler liderliğinde olabildiği gibi toplumsal hareketler aracılığıyla topluca da yapılabilmektedir. DİJİTAL AKTİVİZİM 6

7 DİJİTAL AKTİVİZİM Eylemin kendisine aktivizm adı verilirken, eylemciye ise aktivist adı verilmektedir. 7

8 DİJİTAL AKTİVİZİM Topluluk kavramını düşünürken sadece coğrafi bağlamda düşünmek yanlıştır. Çünkü artık topluluk aynı zamanda siber alanda da yer almaktadır. Online ya da sanal topluluk olarak adlandırabileceğimiz siber alanda topluluklar genellikle sosyal medya platformlarında örgütlenmektedir. 8

9 DİJİTAL AKTİVİZİM Böylelikle topluluklar küresel olarak seslerini duyurabilmektedir. Toplumlar eylemlerde birbirilerinden etkilenmiş ve birbirlerini desteklemişlerdir. Bu anlamda kullanabileceğimiz kavram dijital aktivizm dir. 9

10 DİJİTAL AKTİVİZİM 1990 ların başında internet kullanıcıları daha ağırlıklı olarak blog ya da forumlarda bilgi paylaşımda bulunmakta ve oralarda eylemler için örgütlenmekteydiler. Fakat 2000 li yılların ortalarına geldiğimizde aktivist grupların örgütleneceği daha farklı platformlar yer almaya başladı. 10

11 DİJİTAL AKTİVİZİM Bu platformlar, aktivistlerin seslerini duyurmalarına, destekçi toplamalarına ya da destekçilerle iletişim içinde olmalarına olanak sağlamış ve böylelikle dijital aktivizm kavramı ortaya çıkmıştır. 11

12 TANIM -1 Belli bir amacın savunusu ve bu amaç etrafında veya belirli bir eylemi gerçekleştirmek için örgütlenme, amaca yönelik mesajları bir iletişim kampanyası çerçevesinde kitlelere iletmektir. 12

13 TANIM -1 Bu amaç doğrultusunda faaliyetleri, internet üzerinde eylem gerçekleştirme (boykot, site karartma vb.), amaca yönelik kaynak toplama / fon oluşturma, hükümetler veya şirketlerin faaliyetlerini izleyerek düzenli olarak raporlama (watchdog) gibi temel aktivist faaliyetlerin, 13

14 TANIM -1 Başta sosyal medya olmak üzere geniş kitlelere gerçek zamanlı bilgi akışı ile ulaşmaya imkan tanıyan alanlarda veya blog, podcast, video, fotoğraf paylaşım siteleri gibi alanlarda gerçekleştirilmesi anlamına gelmektedir. 14

15 TANIM -2 İnternetin sosyal dünyada bir devrim yaptığını, insanlığın problemlerinin bu araç üzerinden çözüleceğini, politik süreçlerden ve karar alma mekanizmalarından dışlanan yurttaşların daha katılımcı ve şeffaf demokrasiye bu araç üzerinden kavuşabileceklerini savunanlar oluşmaktadır. 15

16 Bireylerin, ağ yapılarını ve bilgi teknolojilerinin hızlı yayılım niteliklerinden faydalanarak, savundukları ya da tepki gösterdikleri, ifade özgürlüğü, insan hakları ya da çevre gibi sosyal ve/veya politik konulardaki dava, düşünce ya da olaylar üzerine merkezden bağımsız büyüyebilen, temel amacı kamuoyunun sesini duyurarak ve eylemler tasarlayarak fikirlerin ortaya konmasıdır. TANIM -3 16

17 DİJİTAL AKTİVİZM Ayrıca dijital aktivizm; belli bir amaç etrafında eylemi gerçekleştirmek için örgütlenme, kitlelere mesaj verme ve bilgi akışı sağlama, protesto ve eyleme ilişkin yazılı ve görsel kaynakların toplanması gibi temel amaçlar içermektedir. 17

18 DİJİTAL AKTİVİZM Yapılan protestoların Youtube sitesine yüklenmesi, SMS, Twitter, Facebook ve Bloglar aracılığıyla insanlara ulaşılması, bilgi paylaşılması sayesinde protestoya olan ilgi çoğalmaktadır. 18

19 ONLİNE AKTİVİZM - E- AKTİVİZM SİBER AKTİVİZM Dijital aktivizm kavramının yanı sıra online aktivizm, e-aktivizm, siber aktivizm gibi farklı adlandırmaları görmek ve rastlamak mümkündür. Fakat bu kavramların her biri farklı anlamlar içermektedir 19

20 SİBER AKTİVİZM Siber aktivizm kavramı kullanımı daha çok internete vurgu yapılmaktadır. Aktivizm günümüzde toplumsal değişimi sağlamak amaçlı internettin ve sosyal medyanın kullanılmasıdır. Sosyal medya da sosyal değişikliklere yol açmaktadır. 20

21 DİJİTAL AKTİVİZM Fakat dijital aktivizm kavramı, eylemin oluşumunun alt yapısından, ilerleyişine, gelişimine kadar birçok aşamayı anlatmak adına kullanılmaktadır. Belirli bir amaçla meydana gelerek sonucunda bazı etkiler doğurur. Dijital aktivizm alt yapısı dijital ağlara dayanmaktadır. Bu ağlar sayesinde dijital aktivizm fiziksel yapısını oluşturur. 21

22 Dijital aktivizme katılımı etkileyen bağlamsal faktörleri nelerdir? Dijital aktivizmin bağlamsal faktörleri sosyal, siyasal ve ekonomik faktörlerden oluşmaktadır. 22

23 Ekonomik faktörler; zengin ve gelişmiş ülkelerde internet kullanımının yaygın olması ekonomik faktörler bağlamında değerlendirilebilir. Gelişmiş ve zengin ülkelerde rekabet fazla olduğu için internete ödenen ücret düşük ve ulaşılabilirlik kolaydır. İnternete ulaşılabilecek araçların (bilgisayar, telefon ya da tablet) bulunması ya da onlara sahip olabilme olanları da önem taşımaktadır. EKONOMİK FAKTÖRLER 23

24 EKONOMİK FAKTÖRLER Bu gibi etkenler dijital aktivizme katılım oranını etkilemektedir. Bu nedenlerden dolayı insanlar dijital aktivizm için araç olarak bilgisayarı değil cep telefonlarını seçmişlerdir. Bilgisayarı olmayan insanlarda internet kafeler aracılığıyla internete erişim sağlayabilmektedir. 24

25 EKONOMİK FAKTÖRLER Fakat internet kafede kişinin girdiği web siteleri gözetim altında tutulmaktadır bu da kullanıcıya bir sınır getirmektedir ve kullanıcı internet kafeyi kullandığında bir ücret ödemek zorundadır. 25

26 SİYASAL FAKTÖRLER Siyasi faktörler; dijital aktivizm siyaset ile yakından ilgilidir. Eğer vatandaşlar kendi ülkesinde demokratik haklara sahip olmadığını düşünüyor ve bunu dile getirmek istiyorsa dijital aktivizme başvurur. Baskıcı ve otoriter hükümetlerde bu daha fazla görülür. 26

27 SİYASAL FAKTÖRLER Hükümettin dayattığı kısıtlamalardan dolayı insanlar kendilerini ifade edebilecekleri farklı bir ortamın arayışına girerler. Dijital aktivizmin amacını dijital teknoloji araçlarını kullanarak toplumu ve politikayı değiştirme olarak da algılayabiliriz 27

28 SOSYAL FAKTÖRLER Sosyal faktörler; dijital aktivizm sosyal etkilerinden biri örgütlenme şekilleridir. Eski toplumsal hareketlerde yer alan hiyerarşik örgütlenme yerini bireyselliğe bırakmış. Her bireyin söz söylemeye sahip olduğu bir toplum yaratılmıştır. 28

29 SOSYAL FAKTÖRLER Barış Engine (2011) göre, Dijital aktivizm hareketleri tabandan gelişen bir harekettir. Egemen medya anlayışına, gelenekçi düzene başkaldıran bir olgudur. Tabandaki küçük klavye hareketleri sayesinde tavandaki kitleler etkilenmiştir 29

30 SİBER KUŞKUCULAR Sosyal medya ve bloglara açıkça dudak büküyorlar ve değişimin bu mecralardan gelemeyeceğini, bazı eylemlerin Batı medyası tarafından bilinçli bir şekilde abartıldığını ve yönlendirildiğini söylüyorlar. Tweetler değil, insanlar hükümetleri alaşağı eder. 30

31 SİBER BÖLÜNME Dijital aktivizmin olumsuz yanını Özgür Uçkan Dijital Bölünme kavramı ile açıklamaktadır; 31

32 SİBER BÖLÜNME Dijital Bölünme; bilgiye erişebilenler ve erişemeyenler arasında ulusal ve uluslararası ölçekte giderek derinleşen uçurumdur (Uçkan, 2003, s.72). 32

33 Yeni teknolojilere erişemeyen, nasıl kullanılacağını bilmeyen sınıflar açısından bu siber-demokrasi alanı yetersiz kalmaktadır. Bu da sınırlılığı beraberinde getirmektedir. Yine de gelişen dünyada internet kullanımının yaygınlaşması ve her tabakaya yavaş yavaş ulaşması da bu sorunu göz ardı etmek üzeredir. SİBER BÖLÜNME 33

34 Eskiden bilgi iletişimi tek kanala dayanmaktaydı şimdi ise yeni iletişim teknolojilerinin sunduğu olanaklar sayesinde birçok kişi bilgi almanın dışında aktif olarak iletişim eyleminin içine katılmak istiyor. Barry Wellma ise ağ bireyselleşmesi kavramını ile bu konuya vurgu yapmaktadır. Wellma ya göre artık insanlar birbirlerine sosyal ağlar ile bağlı tüm iletişimlerini sosyal ağlar üzerinden sürdürmektedir. 34 SİBER BÖLÜNME

35 AKTİVİZİM ÇEŞİTLERİ

36 AKTİVİZİM ÇEŞİTLERİ Aktivizmin iki çeşidi vardır; eylemler taşıdığı risk itibariyle yüksek ve düşük düzeyde olmak üzere ikiye ayrılırken, internet destekli ve internet tabanlı olmak üzere iki bölümde sınıflandırılır. 36

37 AKTİVİZİM ÇEŞİTLERİ İnternet destekli olanların şiddetle mala zarar verme, oturma eylemleri, uluslararası gösteri ve buluşmalar yüksek düzeyde dijital aktivizmin türüne girerken; yasal gösteriler, tüketici davranışı ve bağışta bulunmak ise düşük düzey dijital aktivizmin türünde yer almaktadır. 37

38 AKTİVİST NEDİR/KİMDİR? Resmi veya gayrı resmi, hukuki veya hukuki olmayan, onaylanabilir yada onaylanamayan aynı düşünce yada hayat görüşüne sahip kişi veya kişilerin bu düşünce yada hayat görüşlerini legal (yasal) veya illegal (yasal olmayan) yollar ile eyleme dönüştürmesine katılan bireylere verilen tanım addır. 38

39 AKTİVİZM NEDİR? Genel anlamda aktivizm, toplumsal değişme ya da politik değişiklik meydana getirmek için kasıtlı bir biçimde yapılan eylem olarak tanımlanır. 39

40 AKTİVİZM NEDİR? Aktivizm kelimesi sıklıkla protesto veya muhaliflik ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır, ancak aktivizm sayısız politik yönlendirmede yer bulabilir ve geniş bir biçim yelpazesi içinde oluşabilir; bir gazeteye ya da politikacıya bir mektup yazmaktan, politik kampanyadan, 40

41 AKTİVİZM NEDİR? Ekonomik aktivizmden (tercih edilen şirketleri desteklemek veya boykot etmek gibi), toplantılardan, blog yapmaktan ve sokak yürüyüşlerinden, grevlere ve hatta gerilla taktiklerine kadar. 41

42 AKTİVİZM NEDİR? Aklınıza neler geliyor? 42

43 43

44 44

45 KAYNAKÇA KARABULUT, Nejla, Yeni Medya Teknolojileri ve Halkla İlişkiler, İstanbul, 2014 Doç. Dr. Uğur Gündüz, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Yeni Medya ders notları. 45

46 Doç. Dr. Özgü Yolcu, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Medya ve İletişim Programı Bölümü Yeni Medya ders notları. Maltepe Üniversitesi SBE Radyo Sinema ve Televizyon ABD «Yeni Toplumsal Hareketler, Küreselleşeme ve Dijital Aktivizm: Gezi Parkı Örneği» YL Tezi, Duygu Furuncu Anadolu Üniversitesi Yayınları Yayın No: 2956 Dijital İletişim ve Yeni Medya Dr. Ögür Uçkan Kadir Has Üniversitesi Ders Notları 46