1960 SONRASI SANATTA KADIN SANATÇILAR: YOKO ONO VE MARINA ABRAMOVIC ÖRNEĞİ

Transkript

1 İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ SANAT VE TASARIM DERGİSİ Inonu University Journal of Art and Design ISSN: E-ISSN: ÖzelSayı/Special Edition Cilt/Vol.1 (2011) 1960 SONRASI SANATTA KADIN SANATÇILAR: YOKO ONO VE MARINA ABRAMOVIC ÖRNEĞİ Dr. Meral PER Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı, 14280, Bolu, Türkiye ÖZET 1960'lardan sonra ortaya çıkan Vücut Sanatı, Kavramsal Sanat, Yeryüzü Sanatı, Fluxus, Gösteri Sanatı ve Süreç Sanatı gibi sanat eğilimlerinde sanatçıların tümü, yalnızca resim ve heykele karşı alternatif teknik ve malzemeler kullanmakla kalmamış, bir yandan gelecek kuşaklar için sanatçının ve izleyicinin rolü ile sanat nesnesinin statüsünü yeniden biçimlendirirken, bir yandan da sanatın tanımını genişletmişlerdir (Atakan, 1997). Bu sanat eğilimlerinden Vücut Sanatı nda sanatçılar, sanat malzemesi olarak kendi bedenlerini kullanmaya yönelmişlerdir. Vücut Sanatı nın önemli kadın temsilcilerinden Marina Abramovic, performanslarıyla fiziksel ve zihinsel potansiyelin sınırlarını zorlayan bir sanatçıdır. Abramovic; kendini kırbaçlamış, buz kütleleri üzerinde vücudunu dondurmuş, psikoaktif ürünler ve hafıza kaybına uğramasına yol açan kas kontrol ürünleri almıştır. Günümüze değin varlığını sürdürmekle birlikte en etkin dönemlerini yılları arasında sürdüren Fluxus ta ise sanatçılar; şenlikler, gösteriler, yayınlar ve filmlerden oluşan çalışmalarıyla sanata alternatif bir yaklaşım getirmişler ve bu yolla sanat-yaşam ikilemini çözmeye çalışmışlardır. Bu grubun önemli kadın sanatçılarından Yoko Ono nun sanatında, şiddete karşı açtığı savaş dikkat çekmektedir. Ono, dünya görüşünü yansıttığı eserlerinde izleyicilerin katılımını sağlayarak onları bilinçlendirmeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırma özelliği taşıyan bu araştırmada, 1960 sonrası ortaya çıkan sanat eğilimlerinde, kadın sanatçıların önemini vurgulamak amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Marina Abramovic ve Yoko Ono nun sanatı araştırılmış ve sanatçıların birer eseri analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Yoko Ono, Marina Abramovic, vücut sanatı, fluxus. WOMEN ARTISTS AFTER 1960: SAMPLES OF YOKO ONO AND MARINA ABRAMOVIC ABSTRACT All of the artists not only used alternative techniques and materials for drawing and sculpture but also reshaped the role of artists, viewers and status of art object, and widened the description of art in the art works such as Body Art, Conceptual Art, Land Art, Fluxus, Performans Art and Process Art (Atakan, 1997). Artists directed to use their own bodies as an art material in the Body Art among these art works. Marina Abramovic, one of the famous representatives of the Body Art, is an artist who uses all of her physical and mental potential via her performance. Abramovic scourged herself, frosted her body on the ice mass, and took psychoactive medicine and neuromuscular blocker which caused her to lose memory. Artists in Fluxus, which was very popular between the years of 1962 and 1978, and continues its existence even today, brought a new alternative perspective to the art via their works of festivals, exhibitions and movies. They also tried to solve the art-life dilemma via this ways. One of the significant women artists of this group, Yoko "Women as a Category of Science: The Fourth International Women`s Symposium on Literature, Language, Culture, Art, Landscape and Design Studies" May 2011, Inonu University, Malatya-Turkey

2 Ono tried to create awareness towards violence in her drawings. One aims to shape the viewers by achieving their participation in her drawings on which she reflects her worldview. Emphasizing the significance of women in the art works which came into existence after 1960 has been aimed in this qualitative study. In the light of this purpose, the art of Marina Abramovic and Yoko Ono has been evaluated, and one of the art works of each artist have been analyzed. Keywords: Yoko Ono, Marina Abramovic, body art, fluxus. 1. GİRİŞ 1960 sonrası sanatçılar; sanatsal üretimde farklı yaklaşımlar kullanmış, sanatsal ifade biçimlerinde yeni yollar aramış ve sanatın kurumsallaşmasını sorgulamışlardır. Alışılmadık sunuş yöntemleri, yapıt ve metin, sergi ve katalog arasındaki sınırların netliğini yitirmesine neden olmuştur sonrası dönem sanatçılarının gerçekleştirdiği yapıtların hedefleri şöyle sıralanabilmektedir: Güçlü sanat kurumlarının varsayımlarını yıkmak, Sanatın alınan-satılan bir meta olduğu düşüncesini azaltmak, Algılama sınırlarını sorgulamak, İmge ve dil arasındaki ilişkileri irdelemek, Sanat kavramını estetikten ayırmak, Süreç-ürün ilişkisini sorgulamak, Sanat yapıtını, sanatçı ve izleyici arasındaki ilişkileri yeniden yapılandırmak sonrası sanat ortamında Yoksul Sanat, Performans Sanatı, Vücut Sanatı, Yeryüzü Sanatı, Fluxus, Gösteri Sanatı ve Süreç Sanatı gibi eğilimler ortaya çıkmıştır. Bu dönemin kadın sanatçıları arasında; Yoko Ono, Yayoi Kusama, Barbara Kruger, Laurie Simmons, Jenny Holzer, Rosemarie Trockel ve Marina Abramovic dikkat çekmektedir. Avrupa da Kavramsal Sanat bağlamındaki ilk etkinliklerden biri sayılan Fluxus, ilk olarak 1960 yılında Litvanyalı-Amerikalı sanatçı George Maciunas tarafından John Cage ve çevresindeki sanatçı ve müzisyenleri tanımlamak için kullanılmış uluslararası bir avant-garde gruba verilen addır. Maciunas a göre Fluxus un amacı; sanatta devrimsel bir gelgitin oluşmasını sağlamak, yaşayan sanatı ve karşı sanatı (anti-art) yaymaktır. Fluxus anlayışı, atom bombası ve ölümcül teknolojiyle belirlenen bir çağa, doğaya ve kardeşlerine karşı yıkıcı insana tepki olarak doğmuştur. Böyle bir çağda ve toplumda sanatın da yıkıcı bir eylem olması gerektiği düşüncesine dayanmaktadır. Zamanın çoğu avant-garde sanatçısı Fluxus içinde yer almıştır. Bunlar arasında Joseph Beuys, Nam June Paik ve kadın sanatçılardan Yoko Ono öne çıkan sanatçılardır. Amacı, popüler kültürü canlandırmak olmayan Fluxus; sanatçılara, müzisyenlere, ressamlara, heykeltıraşlara, ve şairlere yepyeni kültür yaratma olanakları sağlamak istemektedir. Onu aynı dönemde ortaya çıkan sanat akımlarından farklı kılan yanı ise bir akımdan ziyade farklı sanat kategorileri arasındaki keskin sınırları kaldırmak ve onları alternatif kültürel formlar altında birleştirmek isteyen radikal yenilikçi sanatçıların oluşturduğu bir koalisyon olmasıdır. Eylem ve Oluşumlar ile benzerlik gösteren Fluxus hareketlerinde birbirine hiç uymayan tutarsız ama bilince doğrudan etki eden anlatım biçimleri sergilenmiştir. Bir Fluxus hareketi, kesinlikle önceden kararlaştırılmış değildir ve yaratma sürecinde rastlantıya büyük önem verilmektedir sonrası sanatta kimi sanatçılar sanat malzemesi olarak kendi bedenlerini kullanabilme olanakları üzerinde yoğunlaşmaya başlamışlardır. Performans sanatı ile yakından ilişkili olan vücut sanatı, seyirci önünde gerçekleştirilmekte ya da fotoğraf ve video araçları ile izleyiciye ulaşmaktadır. Vücut Sanatı, 1964 yılından başlayarak Avrupa ve Amerika da yaygınlık kazanmıştır. ABD de Willoghby Sharp ın yayınladığı Avalanche adlı dergide Bruce Nauman ın Yüz Buruşturmaları ve Vito Acconci nin Isırıklar adlı eserleri yazı ve 145

3 resimlerle tanıtılarak Vücut Sanatı gündeme getirilmiştir. Fransa da, François Pluchart, ArTitudes adlı dergide Vücut Sanatı nın farklı anlatımlarını Michel Journiac, Gina Pane ve Urs Lüthi gibi sanatçıların çalışmaları aracılığıyla tanımlayarak bu eğilimi kuramlaştırmıştır. François Pluchart a göre vücut, malzeme ve anlatım aracı olarak Vücut Sanatı nın temel verisi, aynı zamanda toplumsallaştırılmış et ve ussuzluk okyanusu olarak tanımlanmaktadır. Bu sanatın temsilcileri arasında; Hermann Nitsch, Bruce Neuman, Arnulf Rainer, Chris Burden, Dennis Oppenheim, Rebecca Horn ve Marina Abramovic sayılabilmektedir. Nitel araştırma özelliği taşıyan bu araştırmanın yöntemi, betimleme-survey yöntemidir. Bu yöntem olayların, objelerin, varlıkların, kurumların ve çeşitli alanların ne olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışan araştırmalarda kullanılmaktadır (Kaptan, 1995). Bu araştırma, 1960 sonrası Kavramsal Sanat ta kadın sanatçıların yerini ve mevcut sanat ortamındaki önemini vurgulamak açısından önem taşımaktadır. Verilerin toplanması aşamasında, Fluxus ve Performans sanatını içeren basılı yayınlar ve internet yayınları taranmıştır. Gerekli kavramsal çerçeve hazırlandıktan sonra Marina Abramovic ve Yoko Ono ya ait birer eser analiz edilmiştir. Analizlerde eserin morfolojik özellikleri, konusu, içeriği, üslup özellikleri göz önünde bulundurulmuş ve bu kadın sanatçıların sanat anlayışlarının daha iyi kavranabilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada özellikle Vücut Sanatı ve Fluxus sanatından kadın sanatçıların seçilmesinin nedeni bu iki sanatın birbiri ile yakından ilgili olmasıdır. 2. MARINA ABRAMOVIC 1946 yılında II. Dünya Savaşı sonrası dünyaya gelen Marina Abramovic, 1960 larda ortaya çıkan Body Art / Vücut sanatının önemli temsilcilerindendir. Performanslarında bedenin ve beynin sınırlarını zorlayan sanatçı, bu performanslardan birinde alev alan bir perdenin altında kalarak ölüm tehlikesi atlatmıştır. Bu tehlikeli performanslarının mantığını sanatçı, Tehlikenin tanımını zorlayan ve kucaklayan sanat benim ilgimi çekiyor. Dahası izleyenin gözlemi burada ve şimdi olmalı. Dikkatini tehlikede toplamak, şimdiki zamanın, şu anın merkezine kurulmaktır diye açıklamaktadır. Abramovic in ilk eserlerinde, aldığı katı eğitim ve Yugoslavya nın savaş sonrası baskıcı kültürüne karşı asi bir tutum görülmektedir yılında 20 sene boyunca birlikte eserler üretecekleri sanatçı Ulay (Uwe Laysiepen) ile tanışmıştır. İki sanatçı 1975 yılında yaptıkları Fototot adlı performanslarıyla birlikte çalışmaya başlamışlardır yılları arasında, Nightsea Crossing adını verdikleri bir aksiyon serisi gerçekleştiren iki sanatçının birlikte yaptıkları son çalışma, Aşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü adlı performanstır Marina Abramovic & Ulay - Âşıklar Büyük Duvar Yürüyüşü Yugoslav sanatçı Marina Abramovic ve Alman performans sanatçısı Ulay Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü adlı performansı, 1988 yılında gerçekleştirmişlerdir. 90 gün süren performans, 30 Mart 27 Haziran tarihleri arasında gerçekleşmiş, Jung Chang tarafından kameraya alınarak belgelenmiştir. 60 dakika süren bu renkli video, şu an Almanya da Ludwig Müzesi koleksiyonunda bulunmaktadır. Büyük duvar yürüyüşü fikri 1980 lerin başında doğmuştur. Marina Abramovic ve Ulay, 1981 yılından itibaren bu proje üzerinde çalışmaya başlamışlardır. İlk astronot Yuri Gagarin in Dünya buradan küçük ve mavi görünüyor ve Huang Xiang ın Çin Seddi için söylediği dünya küçük ve mavi, bense içinde küçük bir yarık sözleri, Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü adlı performansın mekânı için ilham kaynağı olmuştur. Ancak kuşkusuz bu performansta asıl kaynak, iki sanatçının 13 yıl süren ilişkileridir. Abramovic, Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü adlı performansta Ulay la birlikte insan ilişkilerini ve doğa-insan ilişkisini konu almıştır. 146

4 Şekil 1. Performanstan Çin Seddi görüntüsü Şekil 2. Performanstan bir kesit Çin Seddi nin farklı uçlarından yürümeye başlayan çift, ortada buluşmak için 2000 km yürümüşlerdir. Marina Abramovic doğuda Sarı Deniz den, Ulay ise batıda Gobi Çölü nden yürümeye başlamıştır. Sürekli yürüyerek 90 gün sonra Shaanxi iline bağlı Er Lang Shan adlı kasabada buluşmuşlardır. Şekil 3. Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü performansının video görüntüleri dizisi Performansta grafik düzen olarak Çin Seddi nin ejderha biçiminden bahsedilebilinir. Buna göre Abramovic, Çin Seddi nin doğu ucunda ejderhanın başı olarak adlandırılan bölgeden batıya doğru, Ulay ise batıda ejderhanın kuyruğundan başlayarak doğuya doğru yürümektedir. Performansta Abramovic ve Ulay ın yürüyüşleri ilgi odağı olurken, arka planı; görüntülerde geçen dağ, vadi, gökyüzü, çöl manzaraları ve sanatçıların yanlarından geçen insanlar oluşturmaktadır. Çin kültüründe ejderha enerjisinin, insanlar üzerinde psikolojik etkileri olduğu inancı, performansın grafik düzeni üzerinde önemli bir yer tutmaktadır. Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü performansı, Abramovic ve Ulay çiftinin birlikteliklerinin bir simgesi olmakla birlikte, birbirlerinden bağımsız olarak iki ayrı insanın, iki yeni ve farklı yolun başlangıcında yeni deneyimler için iç arınmalarını gerçekleştirmelerini de temsil etmektedir. Performans yan anlam olarak mitolojik ve felsefi bir anlam taşımaktadır. Abramovic ve Ulay ın yürüyüşleri doğu efsanelerinin etkisinde, batının yitik değerlerini arayış süreci niteliğindedir. Marina Abramovic ve Ulay, performans süresince, sanki ilk adımlarıymış gibi yürürken düşüncelerini, korkularını ve deneyimlerini, çevrelerinde gördüklerini anlatmış ve yürüyüş boyunca diğer insanlarla karşılaşmışlardır. Ulay ın günlüğünden yapılan bir alıntıda şunlar yazmaktadır: Kuzey ölü. Çöl geniş. Ufuk eğik. Güneyde hayat var. Kuzey siyah. Güney kırmızı. Batı mavi. Bu sözleriyle Ulay, Çin Seddi nin ejderha efsanesini anlatmaktadır. Efsaneye göre Çin Seddi nin bazı kısımlarının ejderhalara göre adlandırıldığı ve onların dünyevi enerji akışlarını izlediği düşünülmektedir. Her ejderha bir minerali yansıtmaktadır; kırmızı ejderha demiri, siyah ejderha kömürü, yeşil ejderha bakırı simgelemektedir. Abramovic, bu alanlarda yürürken yoğun bir enerji hissettiğini belirtmiştir. Yoğun bir manyetik enerji altında birbirlerine doğru yürüyen çift her adımda kendilerini evren karşısında dünyadaki en küçük birim olarak hissetmeye başlamış ve gerçek dünyayla bağlantı yollarını aramışlardır. Abramovic ve Ulay yürüyüşleri boyunca kendi ilişkilerinde yeni yollar arar gibiydiler, fakat aynı zamanda kendilerinin de söylediği gibi batı kültüründe kaybolmuş değerleri aramaktaydılar. Doğu efsanelerinin etkisinde kalarak hem kendi içlerinde hem de ilişkilerinde içsel bir yolculuğa çıkmışlardır. Abramovic ve Ulay ın performanslarında mekân, dünyaca ünlü bir yer olan Çin Seddi dir. Yeryüzünden bir kesit olarak seçilen mekân, kendi tarihsel bütünlüğüyle sanatsal bir amaca hizmet etmektedir. Performansın eylem 147

5 sürecinde rol oynayan sanatçılar ise Batı nın kaybolmuş değerlerini doğu kültüründe arayan ve kendi ilişkilerini sorgulayan düşünsel bir süreç içerisindedirler. Bu durumda mekânın düşünsel bir süreci içerdiği görülmektedir. Abramovic, Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü için şunları söyler: Aslında ejderha yeryüzü ve gökyüzü ile evlidir. Ve bu evlilik içinde güçlü dişi ve erkek prensipler vardır.( ) Bu projenin doğuşu sekiz yıl aldı. Sonunda ayrıldık ama hiç olmazsa bu yürüyüşü gerçekleştirdik. Bu sözlerinden Abramovic ve Ulay ın evliliklerine felsefi bir anlam yüklemek amacıcyla performanslarının mekânı olarak Çin Seddi ni seçtikleri anlaşılabilmektedir. Bu şekilde çift, adeta ilk çağlardaki ayinler gibi birlikteliklerini kutsamayı amaçlamıştır. Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü adlı performans, performans sanatının doğasına uygun bir biçimde seyirci önünde gerçekleştirilmiştir. Marina Abramovic ve Ulay bu performanslarıyla kadın-erkek ilişkisini özgün bir yorumla ele alarak, 1960 lı yıllarda ortaya çıkan performans sanatını, 20. yüzyılın sanat ortamında gerçekleştirmişlerdir. Abramovic, Büyük Duvar Yürüyüşü nden sonra bireysel olarak performanslarına devam etmiştir. Abramovic in Ulay ve ben bu projeyle ilişkimizi bitirdik dediği Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü projesi, başlangıçta sadece Âşıklar ismini taşımaktadır. Uzun bir yürüyüş sonrası Çin Seddi nin ortasında buluştuklarında evlenmeyi planlayan Abramovic ve Ulay, Çin Seddi üzerinde evlenmek yerine birbirlerine sarılmış ve birlikteliklerini noktalamışlardır. Âşıklar-Büyük Duvar Yürüyüşü performansı iki sanatçının son performansı olmuş ve sanat tarihindeki yerini almıştır. 3. YOKO ONO Fluxus sanatçısı Yoko Ono, 1933 yılında Tokyo da dünyaya gelmiştir. İsminin anlamı deniz çocuğu olan Ono için sanat, yeni bir karanlık çağın gölgesini hissettiren olaylar arasında dünyaya barış ve sevgi aşılamanın bir yoludur. Sanatçı, eserlerinde izleyiciyi bilinçlendirmek adına, onların aktif katılımına yer vermektedir. Bu çalışmalar tamamen Fluxus un ruhuna uygun bir biçimde izleyici katılımına dayanmakta ve bitmiş yapıt yerine süreci vurgulamaktadır. Bu durumda izleyici yapıt için en temel gereksinim haline dönüşmektedir. Yoko Ono, kimi yapıtlarında izleyiciden masadaki kırık seramikleri onarmasını, kimilerinde ise bir tabutu renklendirmelerini istemiştir. Bir eserinde ise Ono nun elindeki el fenerini arka arkaya yanıp söndürerek izleyicilere seni seviyorum mesajını verdiği görülmektedir larda gerçekleştirdiği Kesik Parça adlı yapıtı Yoko Ono nun sanatında bir başyapıt niteliğindedir. Bu performansta Ono, insandaki doğal saldırganlık içgüdüsüne araç konumundadır Yoko Ono - Kesik Parça Japon sanatçı Yoko Ono, Kesik Parça adlı performansını ilk kez 1964 te Japonya da gerçekleştirmiş ve 1965 te New York Carnegie Hall da tekrarlamıştır. Sanatçının kendisi, seyirciler ve bir makastan oluşan performansta, Yoko Ono sahnede oturur vaziyetteyken seyircilerden birer birer yanına gelmesini ve giysisinden bir parça kesmelerini istemiştir. 200 seyirci sessizce, tek sıra halinde sahneye çıkarak, siyah uzun bir etek ve uzun kollu bir bluz giymiş olan Yoko Ono nun yanında bulunan makasla giysisinden bir parça kesmişlerdir. Bir saatin sonunda sahnede iç çamaşırlarıyla kalan sanatçının yanına yardımcısı bir bornozla gelmiş ve performans sona ermiştir. 148

6 Şekil 4. Kesik Parça dan bir kesit Performans süresince Yoko Ono sabit bir şekilde oturuyor durumda olsa da, seyircilerin kendilerine doğru yaklaşması doğaçlama bir şekilde olduğundan belirli bir grafik düzenden bahsedilememektedir. Mekânda seyirciler tarafından sanatçıya doğru bir hareket ve dönüş söz konusudur. Sanatçı, bu performansta ilgi odağı konumundadır. Yoko Ono Kesik Parça adlı performansını dünya barışı adına gerçekleştirdiğini belirtmiştir. Sanatçının barış konusunu bu denli irdelemesinin nedeni, 6 Ağustos 1945 tarihinde Hiroshima ya atılan atom bombası ve bunun sonucunda da kendisinin barış ve insan hakları alanında etkin bir eylemci olmasıdır. Bu durum sanatçının Kesik Parça adlı performansının konusuna kaynaklık etmiştir. Yoko Ono Kesik Parça adlı performansında siyah giysiler kullanmıştır. Siyah rengin psikolojik etkisiyle ona savaş anlamını yükleyen Ono, bu tavrıyla performansının konusunu desteklemiştir. Mekânın bir elemanı olarak performansta dikkati çeken makas, genellikle şiddeti çağrıştıran bir nesne olmasına karşın, Yoko Ono nun performansında barışla bağdaştırılmıştır. Siyah giysi savaşla ilişkilendirilmiş ve seyirciler makasla o giysiyi, yani savaş kavramını, parçalamaya yönlendirilmişlerdir. Bu parçalama ve yıkma eylemi sanatçının öncü figürlerinden biri olduğu Fluxus akımıyla da bağdaşmaktadır. Ayrıca Ono, tehlikeli bir nesneyle seyircilerin kendisine yaklaşmasına izin vererek içinde bulunduğumuz zamanda birbirimize güvenmeye daha çok ihtiyacımız olduğunu vurgulamak istemiştir. Şekil 5.Kesik Parça dan bir video görüntüsü Şekil 6.Performansın sonu Yaşama dâhil olan sanatla mekân, yaşam alanının içerisinde herhangi bir yer olabilme özelliği kazanmıştır. Yoko Ono nun performansında mekân bir tiyatro sahnesidir. Ancak bu tiyatro sahnesi, performansın gerçekleştiği an ile sanatsal boyutta değerlendirilmektedir. İzleyicinin bizzat sanatın içerisine girdiği, mekânda önem teşkil ettiği görülmektedir. Artık sanatta mekân; sosyal, kültürel, ulusal ve etnik kavramların irdelendiği ve mesaj içeren düşünsel bir olgu haline gelmiştir. 149

7 Yoko Ono nun Kesik Parça adlı performansı nadiren sosyal, kültürel, ulusal ve etnik bağlamlarda incelenmiştir. Performansın gerçekleştiği tarihte mazoşizm/sadizm, şiddet/saldırganlık gibi kavramlarla çok farklı şekillerde yorumlanmış, hatta feminist söylevlerde Yoko Ono nun bu performansıyla kadın vücudu üzerinde erkek bakış açısını sorguladığı zannedilmiştir. Performans sonrası Yoko Ono, Ben sadece dünya barışını imgelemek ve sizi seviyorum demek için buradayım. Haydi, huzurlu bir dünya yaratalım, umuyorum ki bu tür şeylerin faydası olacaktır demiştir. Yoko Ono Kesik Parça adlı performansında insanları dünya barışı için çalışmaya davet etmiştir. Sanatçı bu performansıyla şiddetin dışında kalırsanız barışa ulaşabiliriz mesajını vermektedir. Yoko Ono nun Kesik Parça adlı performansı, sanat tarihinde sosyolojik konuları işleyen eserler arasında önemli bir yere sahiptir. 4.SONUÇLAR 1960 sonrası ortaya çıkan sanat eğilimlerinde ortaya çıkan sanatsal algılamanın sanat üretimi üzerindeki etkisi sanat dünyasında köklü değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Kavramsal sanat anlayışında beliren sanat eğilimlerinin hiçbiri kesin kuralları olan üsluplar ya da akımlar değildir. Sanatçılar birden çok sanat eğilimi içinde aktif olarak rol almış ve yeni sanat anlayışına katkıda bulunmuşlardır. Ortaya çıkan eserler, sanat yapıtlarında kullanılan geleneksel betimleme anlayışını ve sanat yapıtının algılanmasını sorgulamaktadır. Sanatçının düşüncesinin sanat yapıtının biçiminden daha çok önem kazandığı bu dönem sanatçıları arasında bazı kadın sanatçıların performanslarıyla öne çıktıkları ve 1960 lardan günümüze dek sanat ortamında önemli bir etki yarattığı görülmektedir sonrası kadın sanatçılar arasında kuşkusuz en tanınmış olanları Marina Abramovic ve Yoko Ono dur. Her iki sanatçı da eserlerinde bizzat kendileri yer alarak kadın kimliğini sanat eserinde görsel bir biçimde vurgulamışlardır. İçinde bulundukları toplumun siyasi ve sosyolojik boyutunu irdeleyen bu sanatçılar izleyicilere sanat yoluyla mesajlar vermektedir. Dünya Sanat Eleştirmenleri Derneği ve New York Dans ve Performans ödüllerinin de içinde bulunduğu ödüller alan Marina Abramovic, performanslarında çağının kaybolan kültürel değerlerini sorgulamış, insan ilişkilerini içsel bir yöntemle irdelemiş ve bunu sanatsal bir içgörü ile yansıtmıştır. Su, gökyüzü, doğa, kırılma ve onarma, düşmanlık ve sevgi, savaş ve barış gibi kavramları irdeleyen Yoko Ono ise, hiçbir dolaylı anlatıma gerek duymadan performanslarında doğrudan topluma sevgi ve barış mesajları iletmiştir lardan itibaren barış ve insan hakları alanında etkin bir aktivist olarak dikkat çeken Ono nun politik ve radikal tavrını günümüzde de sürdürdüğü görülmektedir. Sanatçıya, 2002 yılından bu yana kendi adını taşıyan bir barış ödülü verilmektedir. Kadın sanatçıların günümüz sanat ortamında, topluma iç görü sunma, sevgi ve barış mesajları iletmede ne denli ön planda oldukları incelenen eserlerde görülmektedir. Bu sanatçıların günümüz sanatındaki yerinin daha iyi anlaşılabilmesi için, biyografi ve eserlerinin çoklu örnekler ile incelenerek dilimize kazandırılması önerilmektedir. KAYNAKLAR Atakan, N Arayışlar. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul. Bozkurt, M Video Sanatı. Bileşim Yayınevi, İstanbul. Esaak, S. Art History Performance Art Erişim tarihi: Journal of Contemporary Art, Marina Abramovic, Paris, June 1990, Erişim tarihi: Kaptan, S Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. 10. Baskı. Tekışık Web Ofset Tesisleri, Ankara. Sanat Dünyamız, Fluxus, Sayı 59, İstanbul, Schwendener, M Yoko Ono - art exhibition - Brief Article. Erişim tarihi: