BIOPHARM MAYIS 08 BÜLTENĐ

Transkript

1 BIOPHARM MAYIS 08 BÜLTENĐ 1

2 FIV (Feline Immunodeficiency Virus) Genel Bakış: Feline immunodeficiency virus (FIV)evcil kedilerde ve çitalarda, insanlardaki HIV enfeksiyonuna benzeyen enfeksiyöz bir hastalık oluşturur. Vücudun bağışıklık sistemine saldırarak güçsüzleştirir; hayvanı enfeksiyonlara ve normalde sağlıklı kedileri etkilemeyen hastalıklara duyarlı hale getirir. FIV in tedavisi yoktur, enfeksiyonu engellemek için hayvanların aşılanması gerekmektedir. FIV yavaş ilerleyen tarzda hastalık oluşturan bir Lentivirus tur. Sonuçta ölümcül olmakla beraber, FIV pozitif bir kedi hastalık belirtisi göstermeden yıllarca yaşayabilir. Prevalans: FIV tüm dünyada görülen bir hastalıktır ve prevalansı coğrafi olarak değişmektedir. Buna rağmen ne FIV ne de FeLV bugüne kadar Türkiye de rapor edilmemişti. Đstanbul da yapılan bir çalışmada 103 kediden alınan serum örnekleri incelenmiştir. Örneklerin bir kısmı sokağa hiç çıkmamış ev kedilerinden, diğer kısmı ise sokağa çıkan veya sokakta yaşayan kedilerden alınmıştır. Çıkan sonuçlara göre kedilerin %22,3 ünde FIV tespit edilmiştir. Bu sonuç Japonya, A.B.D., Fransa ve Birleşik Krallık taki oranlar ile aynı olmakla beraber, Hollanda, Đsviçre, Norveç ve Almanya daki oranlardan yüksektir. Çalışmada, sadece evde tutulan kedilerdeki FIV prevalansının sokaktaki kedilerle neredeyse aynı olduğu görülmüştür ki, bu kedilerin yaşamlarının ilk birkaç haftası içinde, henüz kalıcı evlerine gitmeden önce virüsü almış olduklarını gösteriyor. Risk Faktörleri: FIV için risk faktörleri: yaş, cinsiyet, hastalık, ev dışında geçirilen zaman. Yaşlı kediler enfekte olmaya daha elverişlidir. Tanı konduğunda FIV li kedilerde yaş ortalaması 5 olmaktadır. Sokağa çıkan ve diğer kedilerle kavga eden agresif erkek kediler dişi kedilere ve agresif olmayan erkek kedilere göre daha fazla risk altındadır. Hasta kedilerin FIV olması çok daha büyük bir olasılıktır. Başka hastalıkarın klinik belirtilerini gösteren kedilerin %15 inde ayrıca FIV de saptanmaktadır. Özgürce sokaklarda dolaşan kediler ev kedilerine nazaran enfekte olmaya daha yatkındır. Bulaşma: FIV birincil olarak derin, penetre eden ısırık yaraları aracılığıyla bulaşır. Bir anne kedi gebelik, doğum kanalından geçiş veya emzirme esnasında virüsü yavrularına geçirebilir. FIV ayrıca kontamine kan transfüzyonu ile de bulaşabilir. FIV sadece kedigilleri etkiler. FIV pozitif kedilerde fırsatçı enfeksiyonlara yol açan bazı patojenler (ör: bakteriler, parazitler), hayvanlardan insanlara geçerek bağışıklığı zayıf olan kişilerde hastalığa neden olabilir. 2

3 Belirtiler: 1. Safha: Etken alındıktan sonra, virüs yakındaki lenf nodüllerine ve sonunda da tüm lenf nodüllerine yayılır. Bu safha genelde asemptomatiktir (belirtisiz) ve günler, haftalar, ya da aylar sürebilir. Bağışıklık hücrelerinin (CD4 veya T helper hücreleri) sayısında ilerleyen bir düşüş vardır. CD4 sayısı düştükçe hastalığın tehlikesi artar. Birçok kedide 1. safha esnasında hastalıkla mücadele için yeterli sayıda CD4 hücresi bulunur. Bazı kedilerde yüksek ateş, nötropeni (dolaşımdaki nötrofil sayısında anormal düşüş) veya anemi görülebilir, fakat genelde FIV enfeksiyonu bu safhada farkedilmez. 2. Safha: Bu safha yıllar sürebilen asemptomatik bir dönemdir. 3. Safha: Bu safha bazen AIDS-related complex (ARC) olarak adlandırılır. Kedinin bağışıklık sistemi farkedilir şekilde zayıflar ve kediyi bakteri, virüs, mantar ve protozoonların yol açtığı, normalde sağlıklı kedileri etkilemeyen hastalıklara karşı duyarlı kılar. Bunlara fırsatçı veya sekonder enfeksiyonlar adı verilir; kronik seyirli, nüks eğilimi olan ve zamanla ağırlaşan niteliktedirler. Fırsatçı Enfeksiyonlar: Fırsatçı enfeksiyonlar FIV pozitif kedilerde ana ölüm nedenidir. Genellikle deride ve gastrointestinal sistemde gelişirler. Sık karşılaşılan bazı belirtiler: tüylerin kalitesinde ve kürkte bozulma, inatçı seyreden yüksek ateş ve iştah kaybıdır. Diğer belirtiler ve durumlar aşağıdaki gibidir: Dermatolojik- Kronik apseler Kronik gingivit Kronik stomatit Periodontit Püstüler dermatit Gastro-intestinal- Kronik diyare Kilo kaybı (yavaş ve ilerleyici tarzda) Đmmünolojik- Anemi Lökopeni Lenf nodüllerinde hipoplazi Lenf adenopati Lenfosarkoma Nörolojik- Davranış değişiklikleri Demans 3

4 Yüz bölgesinde tikler Periferik nöropatiler Psikomotor anomaliler Nöbetler Oküler- Katarakt Konjunktivit Glokom Keratit Üreme- Ani abortlar ve ölü doğumlar Üst Solunum Yolları- Tanı: Kronik rinit FIV in tanısı için FIV antikor testi gereklidir. ELISA birçok veteriner kliniğinde ve laboratuarda yapılabilen basit bir testtir. Test, kedinin kanında FIV e karşı antkor aranması prensibine dayanır. FIV antikorları bağışıklık sisteminin FIV enfeksiyonuna karşı ürettiği benzersiz proteinlerdir. Test sonuçları 10 ile 20 dakika arasında elde edilir. Hatalı sonuçlar çıkabileceğinden pozitif çıkan tüm kedilerin Western Blot Assay yöntemiyle yeniden test edilmeleri gerekir. Bazen test sonucu kesin olmayabilir; bu durumda kedinin 8 ile 12 hafta içinde tekrar test edilmesi gerekir. Şu anda veteriner kliniklerinde rutin olarak uygulanan testler ne yazık ki FIV ile enfekte bir kediyi FIV aşısı yapılmış bir kediden ayıramamaktadır. Bu durum hatalı yargılara varılmasına neden olabilir. Bazı durumlarda kediler hem aşılanmış hem de FIV ile enfekte olabiliyor; hatayı ortadan kaldırmak için kediler aşılanmadan önce mutlaka FIV yönünden test edilmelidir. FIV negatif olan kediler aşılanmalıdır. Burada önemli olan nokta kedinin FIV yönünden aşılandığının bilinmesidir; hayvan sahibi bu konuda uyarılmalıdır. Aksi takdirde, ileride bir FIV testi yaptırıldığında aşının sağladığı antikorlar nedeniyle kedinin FIV pozitif olduğu düşünülebilir. Bu yanlış anlama, gereksiz bir ötenaziye bile sebep olabilir. Aşılanan hayvanların bir çip veya buna benzer bir mekanizma aracılığıyla işaretlenmesi bu sorunun ortadan kalkması için düşünülen bir yöntemdir. Bazı laboratuarlar FIV testini FeLV testiyle kombine ederler; birisi için risk grubunda olan kediler diğeri bakımından da risk altındadır. FIV pozitif kedilerin yavruları, annelerinin sütünden aldıkları maternal antikorlar nedeniyle testte pozitif sonuç verirler. Bu, yavruların enfekte olduğu anlamına gelmez, sadece annelerinin antikorlarına sahip olduklarını gösterir. Antikorlar birkaç ay içinde kaybolacaktır. Test sonucu pozitif çıkan 6 aylıktan küçük kedi yavruları, 8 ile 12 aylık olduklarında tekrar test edilmelidir. Negatif bir test sonucu kedinin kanında farkedilir miktarda FIV antikoru olmadığını gösterir ki, bu genellikle kedinin FIV taşımadığı anlamına gelir. Antikorlar etken alındıktan 8 ile 12 hafta sonra oluşmaya başladığından, enfekte bir kedi bu süre dolmadan test edilirse yanıltıcı sonuç verebilir. FIV pozitif kedilerle temas eden FIV negatif kedilerin temastan 8 ile 12 hafta sonra test 4

5 edilmesi gerekir. Nadiren, FIV in son safhasındaki kedilerde bağışıklık sistemi çöktüğünden ve artık antikor üretilmediğinden test sonuçları negatif çıkabilir. Bir kan testi FIV pozitif kedilerdeki şu anomalileri ortaya çıkarabilir: Anemi Hipergamaglobulinemi Lenfopeni Nötropeni Prognoz: FIV ile enfekte kedilerin ömürleri çok değişkendir. Enfekte kedilerin %50 den fazlası yıllarca asemptomatik kalmaktadır. %20 si tanı konulduktan sonraki 2 yıl içinde ölmektedir. Hastalığın 3. safhasındaki kediler ise genellikle bir yıl içinde ölmektedir. Tedavi: FIV in tedavisi bulunmamaktadır. FIV ile enfekte kedilerin birçoğu sekonder enfeksiyonlar nedeniyle öldüklerinden, pet sahiplerinin yapabileceği en iyi şey sekonder enfeksiyonlara karşı önlem almak olacaktır. Pet sahipleri FIV pozitif bir kediyi enfeksiyöz ajanlar (ör: bakteriler, parazitler) ile temastan şu şekilde koruyabilirler: diğer kedilerden uzak tutarak evde tutarak diğer viral hastalıklara karşı aşılayarak Đlaçlar: FIV e eşlik eden birçok fırsatçı enfeksiyon anitbakteriyel ve antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir, fakat FIV ilerledikçe enfeksioynların tedavisi zorlaşır. Pet sahiplerinin antimikrobiyal ilaçların sadece belirli oranda başarılı olabileceğinin ve yeni enfeksiyonları önlemek için sürekli kullanılması gerektiğinin bilincinde olmaları gerekir. Birçok antiviral ilaç FIV ile mücadelede etkili değildir; yine de interferon gibi bir immunomodülatör ilaç, belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. FIV negatif kedilerde çeşitli hastalıklarda kullanılan bazı ilaçların, doğabilecek komplikasyonlar nedeniyle FIV pozitif kedilerde kullanılmaması gerekir. Bu ilaçlar arasında bağışıklığı daha da zayıflatabilecek sistemik kortikosteroidler ve şiddetli nötropeniye yol açabilen griseofulvin bulunur. 3. Safha Tedavileri: Kediler hastalığın 3. safhasında intravenöz sıvı tedavisine, kan transfüzyonuna veya yüksek kalorili besin ikamelerine ihtiyaç duyabilirler. Önleme: FIV enfeksiyonlarına karşı koruyucu aşıların düzenli olarak uygulanması hastalığın ortaya çıkmadan önlenmesi bakımından çok önemlidir. Alınabilecek diğer bazı önlemler ise şöyledir: Erkek kedilerin kastre edilmesi. Kastre edilen erkekler daha az agresif olacaktır ve sokağa çıkma isteği de azalacaktır; böylece FIV alma riski de azalacaktır. Kedilerin gece evde tutulması. Sahipsiz kedilerin barınağa veya belediyeye bildirilmesi. 5