Bir kütüphane katolo unu olu turmak ve sürdürmek üzere haz rlanm kurallar listesidir.

Transkript

1 DERS ÇER : Anglo-American Cataloging Rules / AACR, AA Anglo-American Cataloguing Rules. 2nd edition 1988 revision / prepared under the direction of The Joint Steering Comittee for revision of AACR: a committee of The American Library Association, The Australian Committee on Cataloguing, The British Library, The Cannadian Committee on Cataloguing, The Library Association, The Library of Congress; edited by Micheal Gorman and Paul W. Winkler. Ottawa: Canadian Library Association, [c1988] xxv, 678 s. AACR nedir? Bir kütüphane katolo unu olu turmak ve sürdürmek üzere haz rlanm kurallar listesidir. Uluslararas Standart Bibliyografik Tan mlama (ISBD) ya dayal kataloglama kural r. Dünya üzerinde oldu u gibi türkiyedeki kütüphanelerdede yayg n kullan lan bir kataloglama kural r. Neden AACR? - Bas ve bas olmayan her tür yay n kataloglanabilir. - Uluslararas tan mlama (kimlikleme) standartlar na dayal bir yap dad r. - Farkl harf veya dilde yay nlanm eserlerin kay tlar n s ralanmas ndaki ayn k kullan n kay tlara eri iminde a inal k kazand r. - Farkl türdeki yay nlar n bibliyografik kay tlar n s ralan birbirine yak nd r bu da kataloglamada h z ve ö renmede kolayl k sa lar. - Ba ta ara rma kütüphaneleri olmak üzere pek çok kütüphane türünde kullan yayg nd r. AACR nin Geli imi: - Anglo-American Cataloging Rules, 1967 (AACR 1967) - Anglo-American Cataloging Rules 2 nd Edition (1978 AACR2, AA2) - The Concise AACR 2, 2004 (AA n n k salt lm bas r.) - Anglo-American Cataloging Rules 2 nd Edition Revision (1988, AACR2R) - Anglo-American Cataloging Rules 2 nd Edition Revision (1998, AACR2R) - Anglo-American Cataloging Rules 2 nd Edition 2002 Revision (2002, AACR2) - Kataloglama kurallar. Ankara: TÜB TAK, 1980 (AACR 1967 nin uyarlanm çevirisidir.) AACR2R de Kurallar: Dört temel bölümden olu ur; I. Tan mlama, II. Ba k seçimi, III. Ba k biçimi olu turma, IV. Yöneltmeler

2 AACR2 de Tan mlama (I) 1. Alan: Eserad ve sorumluluk alan 2. Alan: Bas m alan 3. Alan: Materyale özgü ayr nt alan 4. Alan: Yay nc, da mc, v.b. alan 5. Alan: Fiziksel tan mlama alan 6. Alan: Dizi alan 7. Alan: Not / Notlar alan 8. Alan: Standart Numara Alan ** Tan mlamada Noktalama aretlerinin Anlamland lmas ISBD ye dayan r. AACR de Tan mlanabilir Malzemeler: 1.Kitap, Bro ür, v.b. bas yay nlar 7. Grafik eserler 2. Kartografik malzeme 8. Elektronik kaynaklar 3. Yazmalar 9. Üç boyutlular 4. Notalar 10. Mikroformlar 5. Ses Kay tlar 11. Süreli yay nlar 6. Hareketli filmler ve video kay tlar AACR de Ba k Seçimi: Prensipler Kavramlar: Yazar kimdir? Ki i yazarl, Tüzel yap (kurulu ) yazarl, Çok yazarl k, Çok yazarl eserler

3 AACR de Sorumluluk o Sorumlulu un payla a. Tek ki i veya Tüzel kurulu yazarl b. ki yada üç yazar sorumlulu unun payla c. Üçden fazla yazarl k (Bkz. Eserad alt nda giri ) o Editör yönetiminde olu turulmu dermeler o Yazarl karma karakterli eserler o Bir ba ka eserle de tirilmi eserler Uyarlanm metinler Resimli metinler Gözden geçirilmi metinler Çeviriler Biyografik/ele tirel metinler AACR2R: Ba k Düzenleme (Biçimleme) Bkz. AACR2 Bölüm 22 ve 24 Yazar ad yetke denetimi Taml k Giri ögelerinin seçilmesi Soyad alt ndaki giri ler Ada yap lan eklemeler Co rafik adlar Tüzel kurulu ba klar AACR2R: Yöneltmeler (Göndermeler) AACR2R Bölüm 26 Nedir? Bak z yöneltmeleri Ayr ca bak z yöneltmeleri

4 BÖLÜM: 2 K TAP, BRO ÜR, V.B. BASILI YAYINLAR 2.0 Genel Kurallar 2.0A Kapsam Bu bölümdeki kurallar, ayr yay nlanm her tür bas monografik materyali kapsamaktad r. 2.0B Bilginin kayna 2.0B1 Temel bilgi kayna (Source of Information) Bas monograflarda temel bilgi kayna iç kapakt r. ç kapakta bulunan bilgiler kar kl sayfalara yay lm sa bu iki sayfa, birlikte iç kapak olarak kabul edilmelidir. 2.0C Noktalama AACR2'de tan mlamada her bir ö e ile ilgili olan noktalama, kural n ba nda verilmi tir 2.1 Eser ve Sorumluluk Bildirim Alan 2.1B Öz eserad 2.1B1 Öz eserad, noktalama ve büyük harf d nda yaz ekli, s ralama ve hecelemesi ile eserde oldu u gibi kaydediniz. 2.1C Genel Materyal Belirteci Materyal türlerine göre 1.1C de listelenmi sözcüklerden seçerek bu alan yerle tirebilirsiniz. (Seçenekli) Eserad ndan sonra kaydediniz. 2.1E Di er eserad bilgisi Temel bilgi kayna ndaki tüm bilgileri öz eserad ndan sonra kaydediniz. (Bkz.: 1.1E) 2.1F Sorumluluk bildirimleri 2.1F1 Sorumluluk bildirimini eser üzerinde bulundu u biçimiyle kaydediniz. Temel bilgi kayna (iç kapak) d ndan al nan bir sorumluluk bildirimini kö eli parantez içinde veriniz. 2.1F2 Eserde görünen bir sorumluluk kayd yoksa, bir yazar olu turma veya eserden ç karmaya kalk may z. E er böyle bir bildirim gerekiyorsa bir notla notlar alan nda belirtiniz.

5 2.1F4 Ayn veya farkl i levleri olan iki veya daha fazla ki i veya tüzel kurulu u tek bir sorumluluk alan na kaydediniz. (1.1F4) 2.1F5 Üçten fazla ki i veya tüzel kurulu un ayn i levi olu turdu u veya ayn ölçüde sorumluluk ta zaman bunlardan ilk ki i veya kurulu un d ndakileri kaydetmeyiniz. Att üç nokta (...) ile belirtip pe inden Türkçe eserler için [ve b kl.], di er dillerde [et al.] sözcüklerini kö eli parantez içinde ekleyiniz. (1.1F5) 2.1F6 Birden fazla sorumluluk kayd oldu unda, iç kapaktaki s ras yla kaydediniz. (1.1F6) 2.1F7 Ki i adlar ndan, sanlar, eref sanlar, hitap, v.b. ay bir ünvan oldu unda a daki durumlar d nda sorumluluk alan na kaydetmeyiniz. Bunun için... kullanmay z. a) Dilbilgisi aç ndan gerekli ise, b) Tek ba na soyad kullan lm sa, c) Ki iyi ay rmak üzere ünvan gerekli ise. (1.1F7) 2.1F8 er eserde ki i(ler) veya kurulu (lar) aras ndaki sorumluluk ili kisi aç k de ilse aç klay bir sözcük ekleyiniz. (1.1F8) 2.1F13 Sorumluluk öz eserad veya di er eseradlar yla birle mi se, sorumluluk bildiriminde bir aç kl k getirmek gerekmedikçe tekrarlamay z.(1.1f13) 2.2 Bas m Alan 2.2B Bas m kayd (bildirimi) 2.2B1 Bas m bildirimini eserin üzerindeki gibi kaydediniz. (Ek B)'deki standart saltmalar kullan z. Bas m say sözcükler yerine rakamlarla veriniz. 2.2C Bas mla ilgili sorumluluk bildirimi 2.2C1 Eserin tüm bas mlar de il, ama bir veya birkaç bas yla ilgili sorumluluk varsa bas m bildiriminden sonra kaydediniz. 2.4 Basan-Yayan Alan 2.4B Genel kural 2.4B1 Bu alan, yay n yeri, yay nevi ve tarihi ile ilgili tüm bilgi için kullan lm r. (1.4B1) 2.4B8 E er eserde iki veya daha fazla yay n yeri ve/veya yay nc varsa ilk yay n yeri ile ba lant ilk yay nc al z. Ancak birden çok yay n yeri adlar aras nda yaz m farkl olan varsa, yay n yeri olarak onu al z. (1.4B8)

6 2.4C Yay n yeri 2.4C1 Yay n yerini eserde yaz ld gibi kaydediniz. 2.4C3 Yer ad belirlemek veya ayn adl bir ba ka yer ad ndan ay rmak gerekiyorsa ülke, eyalet, bölge, v.b. ekleyiniz. (1.4C3) 2.4C5 Yay nc n birden fazla yerde bürolar varsa, bunlar eserde de bulunuyorsa, ilkini veya eserde göze çarpacak ekilde farkl yaz lan kaydediniz. Di er yer adlar almay z. (1.4C5) 2.4C6 Yay n yeri belirlenemiyorsa, o yay nc n dilindeki belli ba kaynaklarda bulabildi iniz yay n yerini soru i areti ile birlikte kaydediniz.(1.4c6) 2.4D Yay nc, Da, v.b. 2.4D1 Yay n yerinden sonra yay nevini kaydediniz. 2.4D2 Yay nc n ad tan nabilecek ölçüde k saltarak kaydedin. (1.4D2) 2.4D4 Yay nc n ad eserad veya sorumluluk alan nda yer al yorsa, basan-yayan alan na saltarak kaydediniz. (1.4D4) 2.4D6 Yay nc bilinmiyorsa Türkçe [y.y.] (yay nc yok) k saltmas ile veriniz. (1.4D6) 2.4F Yay n tarihi 2.4F1 Yay n tarihi olarak bas m alan nda kaydedilen bas n tarihini kaydediniz. Bas m bildirimi yoksa ilk bas n yay n tarihini veriniz. 2.4F5 (Seçenekli ekleme) Yay n tarihinden sonra e er farkl ise en son yap t hakk (telif hakk, copyright) tarihini ekleyiniz. (1.4F5) 2.4F6 Yay n tarihi bilinmiyorsa, yerine yap t hakk tarihi v.b. veriniz. (1.4F6) 2.4F7 Yay n tarihi, yap t hakk tarihi v.b. bir tarih yoksa uygun bir yay n tarihi al z. (1.4F7) 2.4F8 Birden çok ciltten veya k mdan olu an eserlerde birden çok yay n tarihi varsa en eski ve en yeni tarihleri veriniz. (1.4F8) Çok ciltli eserler henüz tamamlanmam sa, sadece en eski tarihi veriniz. Pe inden k sa bir tire ve dört ara ve nokta koyunuz. (Seçenek) Eser tamamland zaman, en son tarihi ekleyin. (1.4F8)

7 2.5 Fiziksel Tan mlama Alan 2.5B Çok Cilt say ve/veya sayfalama Tek cilt eserler 2.5B2 Bir ciltteki sayfa veya yaprak say n numaralanm son sayfa veya yaprak say yaz p, sayfa veya yaprak terimini k saltarak kaydediniz. 2.5B3 Numaralanmam sayfalar, v.b. say labiliyorsa kö eli parantez içinde kaydediniz. 2.5B5 Eserdeki sürekli numaralamada kullan lan rakamlar farkl ise (örne in roma rakam ile arap rakam gibi ) ilk k mdaki numaralamadan vazgeçiniz. 2.5B7 Eser, sayfalar numaralanmadan yay nlanm sa tamam sayabiliyorsan z bu say kö eli parantez içinde veriniz. Büyük eserlerde tahmini sayfa say [tahm.] k saltmas yla birlikte paranteze almadan kaydediniz. 2.5B8 Eserde sayfalama düzensizse a daki yollardan birine göre kaydediniz: a) Toplam sayfa say ndan sonra (sayfalama de ik) b) Farkl sayfalamay tek tek yaz p de ik sayfalamay kö eli parantez içinde veriniz. c) K saca lc. (de ik sayfa numaral ) eklinde kaydediniz. Çok ciltli eserler 2.5B17 Bas monograf fiziki olarak birden çok ciltten olu uyorsa cilt say kaydediniz. 2.5B19 Çok ciltli bir eserin bibliyografik ciltlerinin say fiziki cilt say ndan farkl ise önce fiziksel olan, sonra bibliyografik cilt say birlikte kaydediniz. 2.5B20 Çok ciltli bir eserde sayfalama ciltlerde kesintisiz devam ediyorsa cilt say ndan sonra toplam sayfa (ilk ciltteki farkl sayfalama d nda di er ciltlere dikkat etmeden) say kaydediniz. 2.5C Resim ö esi 2.5D Boyut 2.5C1 Bir resimli monograf, bu resimler özel türde de illerse res. olarak k salt z. 2.5D1 Ciltlerin yüksekliklerini (boylar ) cm. olarak, ve ondal klar bir sonraki cm.'ye tamamlayarak kaydediniz. Eser ciltli ise s rt yüksekli ini ölçünüz.

8 2.6 Dizi Alan 2.6B Dizi bildirimi 2.6B1 Eser bir dizi içinde yay nlanm sa, öz dizi ad kaydediniz. (1.6'daki gibi) 2.6G Dizi içinde numaralama (1.6G) 2.6G1 Dizi içinde esere verilen numaray kaydediniz. Ek B'deki k saltmalar numaralamada kullan z. (1.6G1) 2.6H Alt diziler (1.6H) 2.6H1 Eser bir alt dizi içinde yer alm ve dizi ile alt dizi eserde adland lm sa, önce öz diziyi sonra alt diziyi ayr nt yla kaydediniz. (1.6H1) 2.6J Birden fazla dizi bildirimi 2.6J1 Bir dizi veya alt dizi birlikte bir dizi bildirimini olu turur. Eser iki veya daha fazla dizi ve/veya alt diziler içinde yay nlanm sa ayr dizi bildirimi yap p her bir dizi ayr paranteze al r. (1.6J1)

9 2.7 Not Alan 2.7B Notlar Notlar a da s raland gibi veriniz: 2.7B1 Yap sal, kapsamla ilgili veya sanatsal biçim. Tan mlaman n di er k mlar nda yer almam, eserle ilgili bu tür bilgilere not haz rlay z. 2.7B2 Eserin dili ve/veya çeviri veya uyarlama. Tan mlamada kaydedemedi imiz bu bilgileri notlarda kaydediniz. 2.7B3 Öz eserad n al nd kaynak. Temel bilgi kayna d ndan al nan öz eserad için not haz rlay z. 2.7B4 Eserad ndaki de iklikler. Eserin kendi eserad d nda dayand de ik eserad için not haz rlay z. E er önemli ise öz eserad Latin harflerine çevirerek yaz z. 2.7B5 Paralel eserad ve di er eserad bilgileri. Eserad ve sorumluluk alan na kaydedemedi iniz bu tür bilgi önemli görülüyorsa not alan na kaydediniz. 2.7B6 Sorumluluk bildirimi....eserle ba lant veya de ik bas mlar yla ilgili olan ki i ve kurulu lar, bunlar tan mlamada kaydedilmemi se not haz rlay z. 2.7B7 Bas m ve tarihçe. Tan mlamad z eserin bas veya eserin bibliyografik tarihçesi ile ilgi not haz rlay z. 2.7B9 Yay nc, da mc, v.b. Önemli görüldü ü halde tan mlamada yay nc alan na kaydedilmemi ayr nt lar not ediniz. 2.7B12 Diziler. Dizi alan nda verilemeyen dizi verilerini not alan na kaydediniz.

10 2.7B13 Tezler. er eser, bir akademik derece gere i verilmi se notlarda tez oldu unu belirtip (Türkçe'de tez) pe inden k salt larak derecesini (Örne in, Doktora, v.b.), tezin sunuldu u kurum, fakülte, ünvan n al nd y yaz z. 2.7B17 Özet. Tan mlamada yeterli bilgi vermiyorsan z eserin içeri ine yönelik çok k sa, tarafs z bir özet veriniz. 2.7B18 çindekiler. Eserin içindekileri seçerek veya tan not alan na kaydediniz. Tan mlaman n di er mlar na yerle tiremedi iniz, ama önemli gördü ünüz materyali veya bir dermenin içindekileri gösteren not haz rlay z. 2.8 Standart Numara ve Elde Edilebilirlik Alan 2.8B Standart numara (ISBN) 2.8B1 Uluslararas Standart Kitap Numaras (ISBN) (Bkz.1.8B) 2.8D (Seçenekli) Elde edilebilirlik 2.8D1 Bu terim eser sat yorsa fiyat olabilir.

11 KISIM II: BA LIK SEÇ, B MLEME VE YÖNELTMELER BÖLÜM 21. BA LIK SEÇ 21.1 TEMEL KURAL 21.1A Ki i yazarl olan eserler 21.1A1 Tan m: Yazar, bir eserin zihinsel veya sanatsal içeri inin yarat lmas ndan temel sorumlu ki idir. Bu tan ma göre örne in, kitaplar yazanlar gibi kompozitörler müzik eserlerinin, kartograflar haritalar n, sanatç ve foto rafç lar yaratt klar bu eserlerin yazarlar r. Ek olarak, belirli durumlarda icrac ses kay tlar, film ve video kay tlar n yazar r. 21.1B Tüzel kurulu alt nda giri 21.1B1 Tan m: Tüzel ki i, özel bir adla tan nan ve bir bütün olarak hareket eden veya edebilen bir kurulu veya bir grup insan toplulu udur. Tüzel kurulu un bir ad n olmas gerekir. Tüzel ki i örne in, dernekler, enstitüler, i firmalar, devletler, konferanslar, özel etkinlikler (örne in, sergi, festival, v.b.). 21.1B2 Genel Kural. A daki gruplardan biri veya birkaç alt nda toplanabilenlere tüzel kurulu alt nda giri haz rlay z: a) Tüzel kurulu un-yönetimsel yap veya veya veya -iç politikas, kurallar ve/veya i lemleri -mali yönü -personel kaynaklar (örne in, kataloglar, envanterler, üyelik rehberleri, gibi) b) A daki türlerde yasal ve devlete ba çal malar: - yasalar (21.31) - yürütmenin yasa gücündeki kararlar - yönetim tüzükleri (21.32) - anla malar (sözle meler), v.b. (21.35) - mahkeme kararlar (21.36)

12 c) Tüzel kurulu un toplu görü ünü içeren yay nlar (Örne in, komisyon, komite raporlar, v.b.; iç politikalar üzerine yap lan resmi duyurular, v.b.) d) Bir konferanstaki toplu etkinliklerin raporlar (konu ma metinleri [proceedings], verilen bildiriler, v.b.), bir ara rma, bulu, v.b. sonuçlar veya bir etkinlik (sergi, fuar, festival, v.b.) gibi tüzel kurulu un kapsam na giren (21.1B1) ve bunlardan yay n üzerinde belirleyici bir ad olanlar. Bu tür eserlerde çok yazarl k (21.6) veya karma karakterli yazarl k ( ) varsa, bu eserler için ilk ad geçen tüzel kurulu a ba k haz rlay z. Ek giri ba klar kural da belirtildi i gibi haz rlay z. 21.1B3 21.1B2'deki gruplar n d nda kalan bir eser için tüzel kurulu la ilgili de ilmi gibi giri seçilmelidir. Ek giri tüzel ki iye yap lmal r. 21.1C Eserad alt nda giri daki durumlarda eserad alt nda giri haz rlay z. 1) Ki i yazarl bilinmiyorsa (21.5), yayg nsa (216C2) veya belirsizse ve eserde bir tüzel ki i yazarl yoksa, veya 2) editör taraf ndan üretilmi bir eser, derme ise (21.7), veya 3) bir tüzel kurulu yap ndan olu mu ama 21.1B2 deki gruplara girmiyorsa ve ki i yazarl yoksa.

13 21.4 TEK K VEYA TÜZEL KURULU UN SORUMLU OLDU U ESERLER 21.4A Tek ki i yazarl olan eserler Bir yazar n bir eseri, dermesi veya bir eserinden ya da eserlerinden yap lan seçmeler, eserin üzerinde belirlenmi olsun veya olmas n, ki i olan yazar n ad alt nda giri yap z. 21.4B Tek tüzel ki i yazarl olan eserler Bir tüzel ki iye mâl edilen bir eseri, eserlerinin dermesi veya bir eserden ya da eserlerden yap lan seçmeler 21.1B2 de verilen gruplar n bir veya daha fazlas na koyabiliyorsan z, tüzel ki i olan yazar n ad alt nda giri yap z SORUMLULU UN PAYLA ILDI I ESERLER (ÇOK YAZARLI ESER) 21.6A Kapsam Bu kural a daki durumlarda uygulay z. 1) ki veya daha fazla ki inin birlikte olu turdu u eser, 2) Farkl ki ilerin ayr katk lar yla olu an eserler, 3) ki veya daha fazla ki i aras ndaki de imle olu an eserler, 4) 21.1B2 deki gruplardan bir veya daha fazlas na giren iki veya daha fazla kurulu un meydana getirdi i eserler, 5) Yukar da 1-3 aras nda listelenen eserlerden bir veya daha fazla tüzel ki inin katk olan eserler, 6) Bir ki i veya tüzel kurulu aras ndaki i birli i veya de imle sonuçlanan eserler. Özel türdeki i birli i karma karakterli yazarl k kapsam nda olup numaral kurallarda ele al nm r. Ancak sorumluluklar ayn pozisyonda ise ortak sorumlulukla ilgili kurallarda ele al r. Örne in, temel ba k uyarlayana ç kar ld nda, bu sorumluluk iki-üç ki i aras nda ise yukar daki kurallar uygulanmal r. Bu kurallar editör yönetiminde olu turulan eserlerle, dermeler için uygulanmaz.

14 21.6B Temel sorumluluk gösterilmi se 21.6B1 Sorumlulu un payla ld bir eserde, anlat m veya yaz karakteri ile belirtilen ki i veya kurulu ba varsa giri i bu ad alt nda yap z. 21.6B2 E er temel sorumluluk iki veya üç ki i veya tüzel kurulu a verilmi se, bunlardan ilki alt nda ba k haz rlay z. 21.6C Temel sorumluluk gösterilmemi se 21.6C1 E er temel sorumluluk gösterilmemi ve üçten fazla ad yoksa, ilk ad alt nda giri yap z. Di erlerine ek giri ler haz rlay z. 21.6C2 E er temel sorumluk yer almam (gösterilmemi ) ve eserde sorumluluk üçten fazla ki i veya sorumluluk aras nda payla lm sa esere eserad alt nda giri haz rlay z. Temel bilgi kayna ndaki ilk ki i veya tüzel kurulu ad na ek fi ç kar z DERMELER (KOLEKS YON) VE ED TÖR YÖNET NDE ÜRET LM ESERLER 21.7A Kapsam Bu kural unlara uygulay z: 1) Çe itli ki i veya tüzel kurulu un eserlerinden olu an dermeler 2) Çe itli ki i veya kurulu lar n eserlerinden yap lan aktarmalardan olu an eserler 3) Çe itli ki i veya kurulu lar n eserlerinden editör yönetiminde olu turulan eserler 4) Çe itli ki i veya kurulu lar n eserlerinden editörün de katk yla olu turulan eserler Bu kural, bir tüzel kurulu taraf ndan olu turulan ve 21.1B nin kapsam na giren eserlere, belirli ad olan konferans metinlerine uygulamay z.

15 21.7B Ortak eserad olan dermeler 21.7A da verilen gruplar n birine giren eseri, e er ortak bir eserad varsa eserad alt nda fi leyiniz. Ek giri leri üçten fazla de ilse, öncelikle adland lan editör veya derleyene haz rlay z. E er böyle bir ortak adl derme eser iki veya üç ba ms z eserden olu uyorsa, bunlar n her birine yazar ad -eserad ek giri i yap z. Üçten fazla ba ms z eserden olu an, ortak eserad olan bir derme eserde iki veya üç katk varsa, katk da bulunanlar n her biri için ayr ayr ek giri (veya yazar ad -eserad ek giri i) haz rlay z. E er böyle bir esere katk olanlar n say üçten fazla ise iç kapakta öncelikle adland lan için ek giri haz rlay z. 21.7C Ortak ad bulunmayan derme eserler 21.7A daki gruplar n alt nda toplanabilen bir eserin ortak eserad yoksa, ilk eserin ad na veya ilk ad geçene (sorumluya) ba k haz rlay z. Yazarl Karma Karakterli Eserler 21.8 YAZARLI I KARMA KARAKTERL ESERLER 21.8A Kapsam Pek çok eserde sorumluluk bölünmü tür. Bu, zihinsel ve sanatsal içeri i farkl ki i veya kurulu lar n farkl tür i levler yüklenerek olu turduklar zaman, Örne in, yazmak, uyarlamak, resimlemek, çevirmek, v.b. ortaya ç kar. Temel giri in belirlenmesi büyük ölçüde bu katk lar n önem derecesine ba r. Bu bölümdeki karma karakterli yazarl kla ilgili kurallar, iki temel gruba ayr lm r: a) büyük ölçüde eldeki eserin de tirilmi olmas (Örne in, çeviri, uyarlama) b) farkl ki i veya kurulu lar n katk yla olu turduklar bir yeni eser (Örne in, bir yazar ve bir sanatç n ortak çal malar yla olu an bir eser 21.24, bir görü meyi rapor eden bir eser 21.25)

16 R BA KA ESERLE DE LM YAYINLAR 21.9 Genel Kural Bir ba ka eserle de tirilen eserler, de ikli in yap na ba olarak ya yeni eser veya özgün esere göre uygun bir ba k al r. E er de iklik özgün eserin yap veya içeri ini büyük ölçüde de tirmi se veya anlat m farkl la sa yeni esere göre ba k seçilmi tir. Yine e er de iklik güncelle tirme, yeniden düzenleme, k saltma veya gözden geçirme eklinde yap lm, ama özgün eserdeki ki i veya kurulu halen sorumlu görülüyorsa özgün esere dayanarak ba k seçilmi tir kurallar özel durumlarda uygulanmak üzere haz rlanm r: UYARLANMI MET NLER Yorumlanm, yeniden yaz lm, çocuklar için uyarlanm veya farkl bir edebi biçimde bas lm (Örne in, romanla rma, oyunla rma) eser için uyarlayana giri yap z. E er uyarlayan bilinmiyorsa eserad alt nda giri haz rlay z. Eserin bir uyarlama olup olmad na karar veremiyorsan z özgün eser için giri haz rlay z RES ML MET NLER 21.11A Genel Kural Metinlerini bir sanatç n resimledi i eserler metne uygun ba k al r. Resimleyene ek giri uygun durumlarda yap labilir. Bir sanatç ve bir yazar n birlikte olu turdu u eserlerde ba k seçimi için e bak z GÖZDEN GEÇ LM MET NLER 21.12A Gözden geçirilmi, geni letilmi, güncelle tirilmi, k salt lm özetlenmi bir bas m, er özgün eserden sorumlu ki i veya tüzel kurulu sorumluluk bildiriminde, eserad nda ya da temel bilgi kayna nda bunlar hala eserden sorumlu ki iler olarak kabul ediliyorsa ba bunlar n alt nda haz rlay z. Gözden geçiren, k saltan, v.b. için bir ek giri yap z B E er temel bilgi kayna nda özgün eserden sorumlu ki i veya kurulu un art k eserle bir ili kisi kalmad anlat varsa giri i gözden geçirene v.b. haz rlay z. Özgün eser için yazar ad na-eserad ek giri i yap z.

17 21.14 ÇEV LER 21.14A Bir çeviri esere özgün esere uygun ba k alt nda giri haz rlay z. Çeviren için ek giri i 21.30K1 kural na göre haz rlay z B YOGRAF K/ELE REL MET NLER 21.15A E er bir eser temel bilgi kayna nda, bir yazar n eseri veya eserlerinin bir ba ka yazar taraf ndan eklenen materyallerle biyografik/ele tirel bir eseri olarak sunulmu sa, bu esere temel sorumlulu u ta yan alt nda ba k haz rlay z. çindeki eser veya eserlere uygun ek ba k haz rlay z. Karma karakterli sorumlulukla olu turulan yeni eserler SANATÇI VE YAZAR RL Bir sanatç ve yazar n birlikte olu turdu u eserlerde temel bilgi kayna nda anlat m veya düzen olarak bir di erinin ad önem kazanmad sürece ad ilk geçene giri haz rlay z. Temel giri ba olmayana ek ba k haz rlay z. Resimli metinler için 21.11A ya bak z. BA LANTILI ESERLER BA LANTILI ESERLER 21.28B Genel kural Bir ba lant eserin ba (ki i yazarl, tüzel kurulu veya eserad ) 21.bölümdeki uygun bir kurala göre haz rlay z. Ek giri leri (yazar ad -eserad veya eserad gibi uygun ba ) ba lant eser için haz rlay z. Ba lant eser, esas eserin yazar ise ek giri yap lmaz.

18 EK G LER Genel Kural 21.29A Ek giri ler, bibliyografik tan mlara temel giri ba klar ndan farkl (ek) olarak eri imi sa layan giri lerdir J Eseradlar A daki durumlar d nda, ki i veya tüzel ki i ad alt nda yazar ad na giri haz rlanan her eserin öz eserad na, ek giri yap z: 1) Öz eserad temel giri ba yla ayn ise, veya 2) yazar ad -eserad ve konu giri lerinin tek bir dizinde topland katalogda, eserad konu ad ndan farkl olmad zaman. Eserad ek giri leri öz eserad ndan farkl olan di er tüm eseradlar na haz rlanmal r. (Örne in, d kapak eserad ) 21.30L Diziler Tek tek kataloglad z bir dizi içinde yay nlanm her esere, e er gerekli eri imi sa yorsa dizi ad alt nda ek ba k haz rlay z. (Seçenek) Dizideki her bir eser için belirlenen numerik veya bir ba ka belirteci ekleyiniz.