SLAM HUKUKU ARATIRMALARI DERGS

Transkript

1 SLAM HUKUKU ARATIRMALARI DERGS Say: 12 Ekim ISSN

2

3 ! "#$%"&'( "#)*+%* SLAM HUKUKU ARATIRMALARI DERGS Journal of Islamic Law Studies Say / Number / : 12 Yl / Year / : 2008 Nisan ve Ekim aylarnda ylda iki say çkar. Hakemlidir Sahibi / Publisher / Mustafa ÖZDEMR Mehir Vakf Genel Bakan / General Director of Mehir Wakfi / Editör / Editor-in-chief /! " Prof.Dr. Saffet KÖSE Editör Yardmcs / Associate editor /! " # Doç. Dr. Muharrem Klç Yayn Kurulu / Editorial Board /! " $% Prof.Dr. Halil brahim ACAR - Dr. Ahmet AKMAN - Y.Doç.Dr. Abdüsselam ARI - Prof.Dr. Nasi ASLAN - Doç.Dr.Tevhit AYENGN - Dr. Tuncay BA4O6LU - Doç.Dr. Murteza BEDR - Doç.Dr. Recep CC - Dr.A. Hakan ÇAVU4O6LU - Prof.Dr. 4amil DA6CI - Prof.Dr. Nihat DALGIN - Doç.Dr. Sabri ERTURHAN - Prof.Dr. H. Tekin GÖKMENO6LU - Prof.Dr. H. Mehmet GÜNAY - Y. Doç.Dr. Menderes GÜRKAN - Doç.Dr. Hasan HACAK - Doç.Dr. Abdurrahman HAÇKALI - Prof.Dr. Abdullah KAHRAMAN - Doç.Dr. Cengiz KALLEK - Doç.Dr. Ali KAYA - Dr. Saim KAYADB - Dr. Hüseyin KAYAPINAR - Doç.Dr. Muharrem KILIÇ - Prof.Dr. Ferhat KOCA - Doç.Dr. smail KÖKSAL - Doç.Dr. 4ükrü ÖZEN - Y.Doç.Dr. Ali hsan PALA - Dr. Ali PEKCAN - Y.Doç.Dr. zzet SARGIN - Y.Doç.Dr. Haluk SONGUR - Dr. Osman 4AHN - Dr. Murat 4M4EK - Doç.Dr. Hasan TANRIVERD - Doç.Dr. Talip TÜRCAN - Dr. Mustafa YAYLA - Prof.Dr. Mustafa YILDIRIM - Doç.Dr. Kemal YILDIZ - Dr. Yaar Y6T Dan8ma Bilim Kurulu / Advisory Scientific Board / ) -!&"' $ Prof.Dr. Hamza AKTAN - Prof.Dr. Vecdi AKYÜZ - Prof.Dr. H. Yunus APAYDIN - Prof.Dr. Fahrettin ATAR - Prof.Dr.. Hakk AYDIN - Prof.Dr. M. Akif AYDIN - Prof.Dr. Ali BAKKAL - Prof.Dr. Mustafa BAKTIR - Prof.Dr. Ali BARDAKO6LU - Prof.Dr. Abdülaziz BAYINDIR - Prof.Dr. Faruk BE4ER - Prof.Dr. brahim ÇALI4KAN - Prof.Dr. Orhan ÇEKER - Prof.Dr. Hamdi DÖNDÜREN Prof.Dr.. Kâfi DÖNMEZ - Prof.Dr. Celal ERBAY - Prof.Dr. Mehmet ERDO6AN - Prof.Dr. Mehmet ERKAL - Prof.Dr. Osman ESKCO6LU - Prof.Dr. Beir GÖZÜBENL - Prof.Dr. Hasan GÜLEÇ - Prof.Dr. Hayreddin KARAMAN - Prof.Dr. Muhsin KOÇAK - Prof.Dr. Salim Ö6ÜT - Doç.Dr. Ahmet ÖZEL - Prof.Dr. Mehmet 4ENER - Prof.Dr. Salih TU6 - Prof.Dr. Mustafa YILDIRIM - Prof.Dr. Davut YAYLALI - Prof.Dr. Y. Vehbi YAVUZ Kitap Tantm/ Book Review / Dr. A. Hakan ÇAVU4O6LU Özetler/ Summaries/ Y.Doç.Dr. Haluk SONGUR/Dr. Saim KAYADB Bibliyografya Kontrol/ Bibliographic control/ Muhammet Ali DANI4MAN Uluslararas likiler Koordinatörü/Coordinator of Int. Relations/ Necmettin KIZILKAYA-Necmeddin GÜNEY Yaz leri Müdürü/Editorial assistant Hasan TÜRK saffetkose@selcuk.edu.tr ISSN Kapak: Doç.Dr. Muhittin OKUMU4LAR Mizanpaj: Serdar Ikl, serdar@grafiamatbaa.com,

4 - Yayn lkeleri 1- Dergide yaymlanmas istenen yazlar slam Hukuku ile ilgili olmaldr: slam hukuku ile ilgili çagda bir problem, slam hukuk tarihi, edebiyat, son dönem, daha önce yaam ya da çagda slam hukukçularnn ve eserlerinin tantm, önceki fukahann yazm olduklar risalelerin neri ve tercümesi, sempozyum ve tez degerlendirmeleri vb. konularda olmaldr. 2- Aratrma ilmî metotlara uygun olmaldr. 3- Aratrmaya ngilizce veya Arapça özet eklenmelidir. 4- Aratrmalar hakemlerin (en az iki hakem) olumlu görüünden sonra yaymlanr. 5- Dergide yaymlanan yazlarn dil ve içerik bakmndan sorumlulugu yazarlarna aittir. 6- Yaymlanmayan yazlar sahiplerine iade edilmez. Principles and Regulations For Publication 1- Research submitted for publication, should be based on Islamic jurisprudence 2- Research should concentrate on issues, -questions and contemporary problem, -history of Islamic jurisprudence, -its literature, - past and contemporary Islamic legists, dealing with Islamic subjects, with their works, -critical publications and translations of treatises (unpublished manuscripts) of the past Islamic legists / jurists about various subjects, -notes on symposiums, conferences, congresses or theises etc. 3- Research should be followed scentific methods. 4- A satisfied abstract shold be attached to the research to be translated into English or Arabic. 5- Researches should be arbitrated by Islamic legists/jurists according to methods which indicates principles and procedures of arbitration 6- The opinions expressed in the articles are solely those of the authors 7- Researches which not published, will not be returned. *+, -, & # ()* +,-./ $ 0.1! "#$ %& %' -1 +&3 4' ()* +,-5, &:,./ "#$ & %' -2,#3 4' @&BC D;,-5 <& 4' +5' 4'.F *) 4' 3E =,3 4' ;34.A, 9;,1 89) IJ./ "#$ 1& %' ' &L0!M N. ; + 1 7B "#$5 1& %' -4 =# =# =& %' A5 P#$ 3-5 ;-E./ P#$ 9:,4 4E? -6 ;5#7S 3 * 3 * ( P#$ -7 Adres / Address / 4 : Musalla BaZlar\ Sarn\ç sok. No: 2 Selçuklu/KONYA Tel: Fax: Mehir Vakf\ Türkiye Gönüllü Te ekküller Vakf\ ve IDSB üyesidir.

5 ÇNDEKLER.!"#$#%& /., '&( )**+) '(!&,-,,.-- '&++* &.(! -0.1 '&( /%! '3!!! 6!$7! 2#3 "" 45" )6" %.7 "# %.%#% " 8396 :./ 8 )9- #:6!! 81:" ' ';$ ;% 9 < #% ="(# > " "6" " 83 25#"3 //.1 <1 =:,,: >! '!4"',.?#@7&! /A ;% 9 "#? > > " "# % 4 ;%% " %> :.0-1& <..( *( +B B C "" '"" A '"5" B"# )) 00. ) #7#

6 1 -! 1(C&! AD"26%6,. '9D -"#' # '! 7@ ;%4%ƒ "#"A%"8396A("333.1 ):4/##5()*+*E #' )"!" ;%="35$>"#""&"8396"#@(#"3< :.,>46, 4!$ 4/F1= 5 E" ' <1 '&@,> 03 < D7! 8!4! 8 % 5% %# >"#"# "# "C"5E"' <1 8+) 9: ; <' 67 #::> 4"> C">! 1:A>4D:! %#=(#%"#%;FA.? F 0/.11 '&E)1 C">! 1:A>4D:# G"%=(#%7A +7.< 1:.:1 8A ) ):($"G):,>46">4;$7: >4&:,>4,HI! ' 3 "#%? ;# $' >7.H%?7.4ƒ ) "7.* %>7. >I& ::., ' <1 -&: > '!"G:>4D::I! 94% %* ;#$@ 7.< &,.,0 #7#+/#+#

7 ! "#$%"&'( "#)*+%* : #8!!," E(!%& '!"E(!," )!D& 83<6A%""=%#"=%#";6# ;%,0,.,:1 )< )>: "A /!4!1 < ;% 85"3 3%# 47.A% J""" %)"# '"%5K >%L7 " "#%4""%,::.,/ 81 ).!!!J " K '"#:' )! '!%&4 AA (K!! "K#,LMMNKOPL,/.,/1 K /A!! $ ) K K #, LMMNKQOR,/:.- K#:2","C&KA K OSSSKOPP -.-- '""(,) K#"#*!! <&'! /&4 03K,,! (!!K LMMP -0.- '#1 D: 0OSTR4LMMP3'(!&! &&'!! -.- 7/<%7+# H$4' 0OSLT4LMMP3 -,.-0 )C

8

9 Editörden Dergimizin 12. saysyla huzurlarnzdayz. Bu saymzda da öncekilerin devam niteliginde degerli aratrmalar sunmann sevincini ifade ederken sonraki yaynlarmzda da mümtaz bilim adamlarmzn degerli katklaryla dergimizin daha da seviyeli hale gelecegi ümidinde oldugumuzu belirtmek isteriz. Bu saymzda ilk bata slam hukukunun ülkemizdeki öncülerinden üç ulu çnarla yaplan röportajlar yer alyor. lahiyat alannda yazdklar eserler, lisans ve lisansüstü devrelerde yetitirdikleri binlerce talebenin yannda idari görevleriyle de gönüllerde taht kuran slam hukukunun bu abide ahsiyetleriyle yaplan söyleilerin çok kymetli olduguna inanyoruz. Kendilerinin bilgi ve tecrübelerinden yararlanp bu günümüzü verimli biçimde degerlendirmek ve gelecegimizi isabetle planlayabilmek için yol gösterici tavsiyelerine her zaman muhtaç oldugumuz hocalarmzdan istifade etmek için bu söyleilerin bir balangç olmasn umuyoruz. Zira yeni kuagn ihtiyaçlar ve hocalarmzn birikimlerinin bu türden yazlar zaruri kldg kansndayz. DiGer yandan makalelere geçtigimizde de oldukça önemli mevzularn ele alndgn görüyoruz. Doç. Dr. Adnan KO4UM, Akl (Re y)-nakil (Eser/Hadis) Ayrmasnn Fkhî Boyutlar balkl makalesinde fkh tarihinin en önemli ve tarihe damga vurmu ehl-i rey ve ehl-i hadîs ekolleri hakknda yapm oldugu aratrmada iki okul arasndaki ayrmann temel sebeplerini çeitli tezleri de dikkate alarak tartmakta ve sonuçta iki okul arasndaki tartmalarn usûl-i fkh kökenli oldugunu tespit etmektedir. Dr. Muharrem ÖNDER, slâm Fkhnda Meçhul Râvinin Nakletti%i Hadislerin Hukûkî De%eri konulu incelmesinde usûl ilminin en temel problemlerinden birisi olan meçhul ravinin rivayeti ile ilgili tartmalar ele ilemektedir. Dr. Ramazan ÖZMEN, Hanefî usûlünün daha sonraki nesillere ulatrlmasnda en önemli halkalardan birisini oluturan Îsâ b. Ebân n bu güne kadar yeterince aratrlmam hayatn, eserlerini ve haberlerin epistemolojik degeri ile ilgili görüleri temel usul kaynaklarndan yararlanarak ele aldg etüdünde fkh usulü tarihinin önemli ahsiyetlerinden birisine dikkatleri çekmektedir. Dr. Saim KAYADB, An Approach to the Position of Islamic Law with the Consideration of the Reform Through the Aiding Factors balkl makalesinde slam Hukukunun reform karsndaki durumuna yardmc etmenlerle birlikte bir bak sergilemekte, bu hukukun karakteristik özelliklerine deginmekte ve onun yorumlanmasnda temel faktör oluturan etmenlerden bahsederek slam hukukunun amaçlarnn anlalmasnda özel bir rol alan olan makâsd konseptine deginmektedir. Yahudi 3eriatnda Recm Cezas balkl tetkikinde Eldar HASANOV recm cezasnn Yahudilikte hangi suçlardan dolay öngörül-

10 dügü, uygulanmasnn nasl gerçekletigi, cezann öngörüldügü suçlar ve uygulanma bakmndan geliim seyri, uygulamadan kaldrlmas gibi meseleleri açklga kavuturmay hedeflemekte ve ana kaynaklardan yararlanarak okuyucuyu aydnlatmaktadr. Ahmet KILINÇ, Kâmil Muhammed el-gnd nin 3ura ve slam Hukukunda nsan Haklar Demokrasinin Belirginli%i balgyla tercüme ettigi makalesinde slam siyaset teorisinin en temel kurumlarndan birisi olan urây ele almaktadr. Bu baglamda urânn kavramsal çerçevesini çizdikten sonra, mecburi olup olmadgn, kadnlarn bu sürece katlp katlamayacagn tartmakta, seçim ve demokrasi açsndan urây konumlandrarak, kavram insan haklarn koruyucu bir mekanizma olarak irdelemektedir. Hasan ÖZER, Hz. Peygamber in terk ettigi bir eylemin delil degerinin ne oldugunu zengin örneklerle ileyen iki makaleyi tercüme ederek okuyucularn istifadesine sunmaktadr ki bu iki inceleme gerçekten usul açsndan dikkate deger bir konuyu ele almaktadr. Semâ în HÂLDÎ, mezhep imamlarmzdan mâm Mâlilk in fkh-hadis literatürünün ilk örneklerinden birisini oluturan el-muvatta taki metodunu Usûlü l-mâm Mâlik fi l-muvatta balkl makalesinde derinlemesine analiz etmektedir. Bu saymzda yakn tarihimizin önemli ahsiyetlerinden Ahmed Cevdet Paa nn Risâletü l-vefâ isimli eseriyle ilgili iki degerli çalma okuyucuya sunulmutur. slam hukuk tarihinin önemli tartma konularndan birisi olan bey bi l-vefâ y konu alan bu risalenin orijinal metnini Huzeyfe ÇEKER tahkik etmi, Dr. Süleyman KAYA da Latin harfleriyle okunuunu tespit etmitir. Hasan ÖZER, IX/XV. yüzyl alimlerinden Kâfiyecî nin mezhep, ictihad ve taklid konularn ele aldg Kitabu l- Ferah ve s-surûr fî Beyâni l-mezâhibi l-erbe a adl risalesinin tahkikini yaparak okuyucularn istifadesine sunmaktadr. Dr. smail BLGL de son devir ulemasndan 4eyhzâde Ahmed Ziya Efendi nin hayat, ilmi faaliyetlerini inceledikten sonra Emâli l-vesâyâ adl vasiyet konusunu kanun formunda maddeletirdigi eserini ilim alemine arzetmektedir. slam n temel kaynaklarnda çokça deger verilen ana-babaya kar ahlâkî ve fkhî vazifeleri Prof. Dr. Saffet KÖSE ve benzeri bir konu olan sla-i rahimi de Doç. Dr. Mehmet EREN geniçe saylabilecek ölçüde ele almaktadrlar. Kitap tantm ksmnda da son zamanlarda yaplan çalmalardan bir demet sunulmaktadr. Vefeyat köemizde iki güzide ilim adamnn haberi yer almaktadr. Türkiye de slam Hukuku aratrmalarnn önde gelen ilk simalarndan degerli hocamz Prof. Dr. Zahit AKSU yu bu vesileyle rahmetle anyoruz. Ayn ekilde daha çok Prof. Dr. Halit ÜNAL hocamzn slam Hukukunda Yöntem Tartmalar adyla Türkçeye çevirdigi kitabndan hatrladgmz Mustafa Sa îd el-hnn i de rahmetle yadediyoruz. Yeni saylarda bulumak ümidiyle Saffet KÖSE