son sarası ressamı taha toros ÜRKİYE de resim sanatının

Transkript

1 son sarası ressamı taha toros T ÜRKİYE de resim sanatının gelişmesinde, Italyan asıllı ressamların büyük rolü olmuştur. Bugünkü Güzel Sanatlar Akademisinin (Sanayi-i Nefise Mektebi) olarak kuruluş üzerine, Avrupa dan getirtilen 5 yabancı profesörün 4 ü Italyandı. Nefise Mektebi ne tayin edilen ilk Italyan ressamı Leonardo de Mango dur. Bu profesör yağlıboya kürsüsünde çalıştı. Pastel ve karakalem türlerinin ünlü profesörü ise Salvator Valerl idi. Resim

2 son saran ressamı L-aütlli m m âi tekniği ve suluboya dalında bir otorite olan Philiple Bello dan sonra, padişahın emri ile (Devlet arşivi: 1306/recep/1304 Şubat, No /75) Sanayii Nefise Mektebi hocalığına Ecvaroni tayin olundu. Bunu izleyen yıllarda, güçlü bir sanatkâr olan Fausto Zonaro da saray ressamlığına atandı. Türk saraylarında ve bazı eski ailelerde hayli eserleri bulunan F. Zonaro, İstanbul un renkli görünümlerini değişik tiplerini tuale geçirmekteki büyük ustalığıyle ün kazandı. Ona Boğaziçi ressamı, tarihî olaylarla kahramanlık sahnelerinin ressamı, ışıklı bir portre ressamı denilmesinin nedeni, fırçasının bu üç türdeki hünerindendir. Z o n a ro'n u n seçm işi F AUSTO Zonato, 18 Eylül 1854 günü Padova eyaletinin Masi kasabasında doğdu. Çocuk yaşta resme başladı. İlk, orta ve (Verona) Güzel Sanatlar Yüksek Okulu ndaki öğrenimi sırasında, daima sınıfının birincisi oldu. Askerlik görevinden sonra, Roma Güzel Sanatlar Fakültesini bitirdi yılında, ilk sergisini açtı. Gördüğü rağbet üzerine, 1888 de daha değişik eserlerini Paris te sergiledi. İki yıl kadar Venedik ve Napoli de ressamlığı yanında dekoratörlük yaptı. Bu arada tabloları Italyan saraylarına kabul edildi ve sanatkâr, kral tarafından şövalye nişaniyle ödüllendirildi. D oğu tu tku su v o İstanbul KÜÇÜK yaşından beri okuduğu doğuya dair kitapların çekiciliği, Zonaro ya İstanbul yolunu açtı yılında kı avuştuğu İstanbul un, dünya cenneti olarak ni teleyen sanatkâr bu cennet ülkede ye ırleşmeye karar verdi. İstanbul u her yönüyle ya nsıtan ilk tablolariyle, kendisini saygın bir s nat çevresinde buldu. İstanbul a doyamayan ressam, her gün, Kol tuğunda tualleriyle doğaya çıkıyor, görkemli göı 'ünumlerle kucak kucağa yaşıyordu. O günlerde İstanbul'u bir coşku dalgası kap aı. ştı. Türk donanmasının ünlü gemisi ErU ıgiu. Jzak Doğu ya, Japonya ya gidiyordu. U o 'ı uşunde azgın dalgalara gömülen bu gşml «<»' olağanüstü bir törenle uğurlandı. S. Kostümleri gözleri kamaştıran Ertuğrul ge sim. subayları, mızıka sesleri, halkın dueu, a. ve uikışları arasında yurttan ayrıldılar. b u uguı lamadan çok duygulanan Zonaro, bu görm îmı uğurlama törenini, ustalıkla tuaie aktar d, Bu tarihî olayı öylesine tasvir etmişti ki, o t tonemde bu tablo ancak sarayların duvaı.dıinda değerini bulabilirdi.nitekim öyle öiou. - naro'nun bu tablosu Yıldız Sarayı na Sv.ı.u.t - tser, onun Saray Ressamlığına...sağladı. Bu suretle Zonaro Italyan ressamın kendi fırçasından çıkma portresi

3 Ressam-ı Hazret-I Şehrlyari sıfatını aldı. Bu arada padişahın nişaniyle de onurlandırıldı. Şapkasını atıp fes giydi. Osmanlı Sarayı' nın ressamı olarak Avrupa sanat çevresinde saygın bir ün kazanan Zonaro, ilk kadın ressamlarımızdan Mlhri Hanım la Celile Hanım a kısa bir süre, Beşiktaş daki Akaretler semtinde bulunan atelyesinde resim dersleri verdi. Bu arada Osmanlı hanedanı içersinde resim sanatındaki başarısıyla tanınan son halife Meclt Efendi de, şehzadeliği sırasında Zonaro ile sık sık tual karşısında buluşurdu. Sultan Abdülhamld in sanat yönü bulunmamakla beraber, sanatkârlara yönelik sevgisi olduğu, İstanbul a gelen yabancı tiyatro ve musiki sanatkârlarını Yıldız'a çağırtarak orada saray mensuplarına oyunlar seyrettirdiği ve konserler verdiği bilinmektedir. Bu arada, Zonaro ya Türk-Yunan savaşını yansıtan, Fatih'in İstanbul a girişini tasvir eden tabloları bizzat sipariş ettiği anlaşılmaktadır. Zonaro, İstanbul da doğan çocuklarıyla birlikte T Zonaro «Pata» oldu mu? A BDÜLHAMlD In son yıllarında ressam Zonaro ya paşalık verilmesi kararlaştırılmışken, tahttan düşmesi üzerine bu olay gerçekleşmemiştir. Bazı yabancı kaynaklarda bu saray ressamına Zonaro Paşa denilmesi bundan kaynaklanmaktadır. Fausto Zonaro, 20 yıl Türk saraylarının ressamlığını yaptı. Her janrda gözalıcı tablolar yarattı. Hayran olduğu o günlerin Boğaziçini tuallerinde yaşattı. Ressam, aynı zamanda, padişahın direktifiyle tarihî tablolar, Türk kahramanlığını

4 son saray ressamı mimi mm* yansıtan panolar yaptı. Tarihi tabloların en meşhuru, Fatih in İstanbul a girişi, Preveze Zaferi, Osmanlı-Yunan muharebesini yansıtan Kahramanlık sahneleridir. Bu türdeki eserlerinin çoğu, saraylarımızın duvarlarını süslemektedir. Zonaro, Boğaziçinin doyum olmaz güzelliğini, İstanbul un tarihî semtlerini, camilerini, çeşmelerini, hamamlarını, toplum yaşamındaki olayları, düğünleri, bayramları, dervişleri, seyyar satıcıları, arzuhalcileri, tulumbacıları, arabacıları, sucuları, balıkçıları, kı saca bugün kaybettiğimiz o eski İstanbul' u ve İsı tanbul tiplerini tüm gerçekçiliği ve özelliğiyle so Imaz renkleriyle, silinmez çizgileriyle ya; şatmış olan bir ressamdır. Zonaro, doğuda resmin ve ressamlığın ne old uğunu dünya müzelerine, batının sanat âler nine öğretenlerdendir. O, aynı zamanda T ürl; resim ekolünün temellerine harç koyaınlardan biridir. v \ \ \ CVö*y aşlarıyla ayrılış Z * ONARO nun Türkiye den ayrılışı, tatsız bir anı olarak sanatkârı içten yaraladı. İtalyanların 1911 yılında, Osmanlı topraklarından olantrablusgarb a (bugünkü Libya) saldırış ıı üzerine Türkiye büyük bir. çalkantı içine dt Iştü. İtalyanların bu haksız işgali, milli fjaleyan la protesto edilirken, Türkiye'deki talyan asıllıların da yurtdışı edilmeleri karariaş tırıldı. Bunlar arasında Güzel Sanatlar Akadem isi (Sanayii Nefise Mektebi) profesörleı inden Zonaro da vardı. Onun Saray Ressamı olması ve şehzadeliğinde Abdulmecit Efendiye resim dersi vermesi gibi özel durumu, sürgün kı»filesine katılmaktan alıkoyamadı. OysaZon aro'ya o günlerde Paşa lık payesi verilecek ve ressam büyük bir sergi ile bu mutluluğı mu kutlayacaktı. Yurdu t erk için kendisine 3 gün mühlet tanınan Zc ınaro, Beşiktaş ta Akaretler deki köşebaşını daki bir müzeyi andıran tablolarla dolu atölye isinde bulunan 300 kadar eserini yok pahasına : tattı ve gözyaşlarıyla İstanbul'dan ayrıldı. Zonaro, İtalya da yerleşmek için, denizi bir parça olsun İstanbul u andırır düşüncesiyle San Remo ya git İti. İstanbul Özlemiyle, Boğaziçini yansıtan tab lolar yaptı. Bir taraftan da artırdığı içkisiyle bol lem havalı panolar hazırladı. 19 Temmuz günü San Remo daöldü. Zonaro, T ürkiye de resim sanatının gelişmesinde >payı olan Batılı ressamlardandır. Bugün saı aylarımızda ve İstanbul' un sanatsever ail 'elerinin evlerinde en çok Zonaro nun bibloları bulunmaktadır. İtalya da varisler i elindi 5 bulunan 300 kadar eseri 1977 yılında Floran sa'da sergilenmiş ve sanat dünyasında b( lyük yankı uyandırmıştır. Bu değerli tablola rın 200 e yakınının konusu ressamda ilhaı m kaynağı oluşturan, Türkiye ile ilgilidir. Zonaro öğrencileri ve çocuklar arasında çalışıyor

5 FAUSTO ZON AR O 'Ñ U N İKİ YAPITI Baskı: Milsan Basın Sanayii A Ş. Veb Ofset Tesisleri Tel: Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi