YENİ ANAYASA DA ORMAN İKİNCİ YEŞİL KİTAP. Yeni Anayasa da Orman ANAYASA DA YER ALMASI GEREKEN ORMANCILIKLA İLGİLİ HÜKÜMLER. Prof. Dr.

Transkript

1

2 İKİNCİ YENİ ANAYASA DA ORMAN YEŞİL KİTAP Yeni Anayasa da Orman ANAYASA DA YER ALMASI GEREKEN ORMANCILIKLA İLGİLİ HÜKÜMLER Prof. Dr. Sezgin ÖZDEN I

3 İkinci Yeşil Yeni Kitap, Anayasa da Yeni Anayasa da Orman, Temmuz Orman, Haziran ISBN: Editör Prof. Dr. Sezgin ÖZDEN Yazarlar (Unvanlara göre alfabetik olarak) Prof. Dr. Hasan ALKAN Prof. Dr. Aynur AYDIN Prof. Dr. İsmet DAŞDEMİR Prof.Dr. Cantürk GÜMÜŞ Prof. Dr. Yalçın KUVAN Prof. Dr. Sezgin ÖZDEN Prof. Dr. Ahmet TOLUNAY Prof. Dr. Mustafa Fehmi TÜRKER Doç. Dr. Cihan ERDÖNMEZ Doç. Dr. Mehmet KORKMAZ Yrd. Doç. Dr. Ayhan AKYOL Yrd.Doç.Dr. Hüseyin AYAZ Yrd. Doç. Dr. Üstüner BİRBEN Yrd. Doç. Dr Ufuk COŞGUN Yrd. Doç. Dr. Sevim İNANÇ Yrd. Doç. Dr. Türkay TÜRKOĞLU Yrd. Doç. Dr. H. Tezcan YILDIRIM Yrd. Doç. Dr. Seçil YURDAKUL EROL Ferruh ATBAŞOĞLU Av. Kemal AYBEK Av. Abdülkadir ÖZDEMİR Yayınlayan: Türkiye Ormancılar Derneği Tuna Caddesi No:5/ Kızılay/Ankara Tel: Faks: Eposta: URL: Türkiye Ormancılar Derneği ormancilarderne Grafik Tasarım: Sezgin ÖZDEN/Hadi CANBAZ Kapak Fotoğrafı: Dr. Süleyman ALKAN, Rüknettin TEKDEMİR Künye Özden, Sezgin (Editör) İkinci Yeşil Yeni Kitap Anayasa da Yeni Anayasa da Orman Orman Baskı: Dönmez Ofset, Ankara Sayfa: 204 Ölçü: 16x24 cm var, indeks yok ISBN: : Anahtar kelimeler: Anayasa, Orman, TOD II

4 İçindekiler Sunuş... III Katılımcı Listesi... V Toplantı Yöneticisi Sunuşu-Prof. Dr. Tahsin AKALP... 1 Türkiye Ormancılar Derneği nin Anayasada Yer Alması Gereken Ormancılıkla İlgili Hükümler Konusundaki Görüşü Anayasa ve Ormancılık 1961 Anayasası 1982 Anayasası Anayasada Yer Alması Gereken Ormancılıkla İlgili Hükümler Konusunda Genel Değerlendirme Anayasada Yer Alması Gereken Hükümler ve Gerekçeleri Sonuç Ormanlarımızın Anayasa ve Yasalardaki Yeri ve Geleceği Ferruh ATBAŞOĞLU Bölüm 1961 Anayasası 131. Maddede İlk Değişim 1982 Anayasası 2924 Sayılı Yasa 3763 Sayılı Yasa Yorum Ve Eleştiri Sistematik Hukuk Tahribatı ile Oluşan 2/B Değişikliklerin Getirdiği Sonuç 2. Bölüm 1982 Anayasası Madde 170 Orman Köylüsünün Korunması Değerlendirme ve Eleştiri 3. Bölüm 1982 Anayasası Madde 168 Açıklama ve Eleştiri VII

5 Anayasa da Ormancılıkla İlgili Hükümlere Yönelik Bir Görüş Prof. Dr. Aynur Aydın Anayasası Sistematiği 1982 Anayasa sında Orman Anayasa 169. Maddenin Anayasa Sistematiğindeki Yeri Öneri Yeni Anayasa Hazırlıkları Çerçevesinde Orman ve Ormancılıkla İlgili Madde Önerisi-Prof. Dr. İsmet DAŞDEMİR Özet Önerilen Anayasa Maddesi Toplantıda Kabul Edilen Anayasa Maddesi Toplantıda Kabul Edilen Anayasa Maddesine İlişkin Gerekçe ve Değerlendirmeler Yeni Anayasa Hazırlık Çalışmaları Çerçevesinde Ormancılıkla İlgili Hükümler-Prof.Dr. Cantürk GÜMÜŞ ve Yrd.Doç.Dr. Hüseyin AYAZ Ulusal Ormancılık Politikası Amaçları Bağlamında ilk Uygulamalar Ormancılık Konusunda Anayasal Düzenlemeler 1961 Anayasası 1982 Anayasası 169. Madde 170. Madde Yeni Anayasa İçin Öneri ve Değerlendirmeler Türkiye de ve Dünyada Anayasa-Ormancılık İlişkileri: Yeni Anayasaya Yönelik Öneriler-Prof. Dr. Yalçın KUVAN Yrd. Doç. Dr. Seçil YURDAKUL EROL Yrd. Doç. Dr. H. Tezcan YILDIRIM Çeşitli Ülkelerde Anayasa Ormancılık İlişkileri 1982 Anayasası nın Ormancılıkla İlgili Maddelerine İlişkin Görüşler Tartışma ve Sonuç VIII

6 Türkiye de Ormancılığa İlişkin Anayasal Düzenlemelerin Tarihsel Gelişimi Yrd. Doç. Dr. Üstüner BİRBEN Prof. Dr. Sezgin ÖZDEN Osmanlı Dönemi Cumhuriyet Dönemi Ormancılıkla İlgili Anayasal Düzenlemeler 1921 Anayasasındaki Durum 1924 Anayasasındaki Durum 1961 Anayasasındaki Durum 1982 Anayasasındaki Durum Anayasa Tasarısı Önerilerinde Ormancılıkla İlgili Hükümler Ergun Özbudun ve Ekibinin AKP İçin Hazırladığı Yeni Anayasa Taslağında Ormancılıkla İlgili Hükümler (2007). 24. Dönem Anayasa Uzlaşma Komisyonun Çalışması Neticesinde Oluşan Tam Metinde Ormancılıkla İlgili Hükümler (2013) Sonuç Karşılaştırmalı Hukuk Ekseninde Diğer Ülke Anayasalarında Ormancılıkla İlgili Hükümler-Yrd. Doç. Dr. Üstüner BİRBEN Prof. Dr. Sezgin ÖZDEN.. 83 Federal Almanya Cumhuriyeti Anayasası Avusturya Federal Anayasası Portekiz Cumhuriyeti Anayasası İspanya Anayasası Brezilya Federe Cumhuriyeti Anayasası Hindistan Cumhuriyeti Anayasası Güney Afrika Cumhuriyeti Anayasası Rusya Federasyonu Anayasası İsviçre Konfederasyonu Federal Anayasası Litvanya Cumhuriyeti Anayasası Kanada Anayasası Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sonuç Siyasi Partilerin Yeni Anayasa Hazırlık Çalışmalarında Ormancılık İle İlgili Düzenlemelere İlişkin Görüşleri- Prof. Dr. Ahmet TOLUNAY, Yrd. Doç. Dr. Türkay TÜRKOĞLU Siyasi Partilerin Yeni Anayasa Hazırlık Çalışmalarında Ormancılık ile ilgili Görüşleri IX

7 Adalet ve Kalkınma Partisi nin Görüşü Cumhuriyet Halk Partisi nin Görüşü Milliyetçi Hareket Partisi nin Görüşü Barış ve Demokrasi Partisi nin Görüşü Diğer Siyasi Partilerin Görüşleri TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu nda Mutabakat Sağlanan Madde Sonuç ve Değerlendirme Yeni Anayasa da Yer Alması Gereken Ormancılıkla İlgili Muhtemel Hükümlere Dair Gerekçeli Görüşler-Prof. Dr. Mustafa Fehmi TÜRKER Anayasada Ormancılık Hükümlerine İhtiyaç var mıdır? Yeni Anayasadaki Muhtemel Ormancılık Hükümlerinin Belirlenmesinde Çıkış Noktası Ne Olabilir? Yeni Anayasada Ormancılık Maddeleri Kapsamı ve Niteliği Ne Ölçüde Olmalıdır? Ya da Anayasanın Ormancılık İle İlgili Maddeleri Nasıl İyileştirilebilir ve veya İkmal Edilebilir? Ormancılık Mesleği Tarafında Olma 2/B Benzeri Oluşumların Kati Olarak Önünün Kesilmesi Üstün Kamu Yararının Dikkate Alınması Orman Ekosistem Hizmetlerinin Geri Ödenmesi Devlet Ormancılığının Verimlilik, İktisadilik ile Gerekli Yer ve Zamanlarda Ve Karlılık Esaslı Yapılması Hazine Arazilerinde ve Özel Mülkiyet Alanlarında; Vakıf Ormancılığı ve Özellikle Karlılık Esaslı Özel Ormancılığın Teşvik Edilmesi Anayasa da Ormancılık Nasıl Ele Alınmalıdır? -Doç. Dr. Cihan ERDÖNMEZ Anayasa Nedir? Ormanlar ve Ormancılığı Etkileyen Güncel Faktörler Nelerdir? O Halde! Yeni Anayasa Hazırlıkları Kapsamında Ormanlar ve Ormancılık -Doç. Dr. Mehmet KORKMAZ, Prof. Dr. Hasan ALKAN Yrd. Doç. Dr. Ayhan AKYOL Özet X

8 Anayasa, Ormanlar Ve Ormancılık Genel Değerlendirme Devlet Ormancılığı ve Kamu Yararı Orman Yangınları Orman Niteliğini Kaybetmiş Alanlar Orman Köylüleri Sonuç Yeni Anayasa Çalışmaları İçin Ormanlar ve Ormancılığımıza Yönelik Yaklaşımların Değerlendirilmesi-Yrd. Doç. Dr Ufuk COŞGUN Yeni Anayasa da Orman ve Ormancılığı İlgilendiren Maddelere Yönelik Görüşler Kamu Yararı Kıyılardan Yararlanma Toprak Mülkiyeti Arazi Ve Toprak ının Korunması Ve Yönetimi Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması Kamulaştırma Sağlık Ve Çevre Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması Tarih, Kültür Ve Tabiat Varlıklarının Korunması Tabii Servetlerin Ve ın Aranması Ve Işletilmesi Ormanlar ve Orman Köylüsü ile Doğal ın Varlığını Devam Ettirmek Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi Orman Köylüsünün Korunması Doğal ın Korunması Anayasa ve Ormanlar-Yrd. Doç. Dr. Sevim İNANÇ Özet Ormancılık Konusunda Anayasal Düzenlemeler Yeni Anayasa ve Gerekçeleri Anayasa Değişikliği İçin Bir Görüş -Av. Kemal AYBEK XI

9 Orman, Çevre ve Doğal a İlişkin Anayasa Değişikliği Üzerine Düşünceler-Abdülkadir ÖZDEMİR I-Çevre Hukuku II-Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması III-Doğal ın Korunması ve İşletilmesi IV-Ormanların Korunması V-Su ve Çevre Sonuç EK1. Anayasa Mahkemesinin Ormancılıkla İlgili Verdiği Kararlar Şiir-Ferruh ATBAŞOĞLU XII

10 BÖLÜM III YENİ ANAYASA HAZIRLIKLARI ÇERÇEVESİNDE ORMAN VE ORMANCILIKLA İLGİLİ MADDE ÖNERİSİ Prof. Dr. İsmet DAŞDEMİR Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi ÖZET ürkiye de 1 Kasım 2015 Milletvekili Genel Seçimlerinden sonra oluştu- 26. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde yeni Anayasa hazırla- Trulan ma çalışmaları gündeme gelmiştir. Bu kapsamda orman ve ormancılıkla ilgili olan maddelerin de yeniden düzenlenmesine ihtiyaç vardır. Bu çalışmada öncelikle 1961 tarihli Anayasadaki 131. madde ve 1982 tarihli Anayasadaki 169. ve 170. maddeler ile uygulamada karşılaşılan sorunlar dikkate alınarak, tek maddelik yeni bir Anayasa maddesi önerilmiştir. Bilahare Şubat 2016 tarihlerinde Ankara da Türkiye Ormancılar Derneği tarafından düzenlenen Toplantıda kabul edilen orman ve ormancılıkla ilgili Anayasa maddesi önerisi ele alınmış, değerlendirilmiş ve maddeye ilişkin gerekçe açıklanmıştır. GİRİŞ Bilindiği gibi Türkiye de 1 Kasım 2015 Milletvekili Genel Seçimlerinden sonra oluşturulan 26. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde yeni Anayasa hazırlama çalışmaları gündeme gelmiştir. Hazırlanacak yeni Anayasada ormanlar, ormancılık ve orman köylüleriyle ilgili bir madde muhakkak bulunmalıdır. Bu madde fazla teferruat içermeyecek kadar genel ve tartışmalara/değişik yorumlara yer vermeyecek kadar da detayları içerecek şekilde, hukuksal olarak iyi formüle edilmelidir. Bu maddenin hukuki formülasyonunda; 1.Ormanların korunması, genişletilmesi ve geliştirilmesi, 2.Ormanların mülkiyeti ve yönetim şekli, 3.Üstün kamu yararı, 4.Orman suçları-af ve siyasi propaganda konusu, 5.Orman köylülerinin kalkındırılması, 6.Orman sınırlarında daraltma hususları mutlaka yer almalıdır. ÖNERİLEN ANAYASA MADDESİ Yukarıdaki ilkeler doğrultusunda, 1961 tarihli Anayasadaki 131. madde ve 1982 tarihli Anayasadaki 169. ve 170. maddeler ile uygulamada karşılaşılan sorunlar dikkate alınarak, Şubat 2016 tarihlerinde Türkiye Ormancılar Derneği (TOD) tarafından düzenlenen Toplantı öncesi, tarafımdan önerilen tek maddelik yeni Anaysa maddesi aşağıda verilmiştir: 41

11 Ormanlar ve Orman Köylüsü: Devlet, ormanların korunması, genişletilmesi ve geliştirilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. Bütün ormanların gözetimi ve denetimi Devlete aittir. Devlet ormanları, kanuna göre Devletçe yönetilir ve işletilir. Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Bu ormanlar zaman aşımı ile mülk edinilemez ve üstün kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz. Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz. Orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz veya genel ve özel af kapsamına alınamaz. Yanan ormanların yerinde ve orman içinden nakledilen köyler halkına ait arazilerde derhal yeni devlet ormanı yetiştirilir. Ormanlar içinde veya bitişiğindeki köyler halkının kalkındırılmasında, ormanların korunması, gözetilmesi ve işletilmesi bakımından Devletle bu halkın işbirliği yapmasını sağlayıcı tedbirler ve gereken hallerde başka yere yerleştirilmesi kanunla düzenlenir. Henüz orman kadastrosu tamamlanmamış alanlarda orman bütünlüğü, toprak koruma, su rejimini ve iklimi düzenleme, toplum sağlığına katkı, biyolojik çeşitlilik, yaban hayatı, tarihsel ve kültürel değerler itibariyle orman olma özelliğini tam olarak kaybetmiş, aksine tarımda veya hayvancılıkta kullanılmasında yarar olduğu tespit edilen araziler dışında, orman sınırlarında daraltma yapılamaz. TOPLANTIDA KABUL EDİLEN ANAYASA MADDESİ Şubat 2016 tarihlerinde Ankara da Türkiye Ormancılar Derneği (TOD) Konferans Salonunda, 26 katılımcıyla yapılan T.C. Anayasası nda Orman ve Ormancılık Toplantısı ndaki tartışmalar ve değerlendirmeler sonucunda; orman ve ormancılıkla ilgili yeni Anayasa madde önerisinin aşağıdaki gibi olması oybirliğiyle kabul edilmiştir. Ormanlar ve Yönetimi: Devlet, ormanların korunması, genişletilmesi ve geliştirilmesi için gerekli kanunları koyar ve tedbirleri alır. Bütün ormanların gözetimi ve denetimi devlete aittir. Devlet ormanları kanuna göre Devletçe yönetilir ve işletilir. Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz, bu ormanlar zaman aşımı ile mülk edinilemez. Devlet ormanları üstün kamu yararı ve zorunluluk halleri dışında irtifak hakkına konu edilemez. Orman içinde veya bitişiğindeki köyler halkının kalkındırılması ve kentsel toplumun ormanların ekosistem hizmetlerinden yararlandırılması kanunla düzenlenir. Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz. Orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz, genel ve özel af kapsamına alınamaz. Yanan or- 42

12 İKİNCİ YEŞİL KİTAP manların yerinde yeni ormanlar yetiştirilir, bu yerler başka amaçlarla kullanılamaz. TOPLANTIDA KABUL EDİLEN ANAYASA MADDESİNE İLİŞKİN GE- REKÇE VE DEĞERLENDİRMELER Şahsımın da katıldığı söz konusu Toplantı sonucunda kabul edilen taslak Anayasa maddesine ilişkin hazırladığım gerekçe ve kişisel değerlendirmelerim aşağıda açıklanmıştır. Madde Gerekçesi ve Değerlendirmeler: Dört fıkradan oluşan bu madde; genel olarak ormanların yönetimi, işletimi, mülkiyeti, ormanlardan toplumun yararlandırılması ve ormanların zarar görmemesi konusunda gerekli düzenlemeleri ve önlemleri kapsamaktadır. Maddede; ormanlarının korunması, genişletilmesi, geliştirilmesi, sınırlarının daraltılmaması, orman mal ve hizmetlerinden toplumun en iyi şekilde yararlandırılması ve sürdürülebilir orman yönetimi esas alınmıştır. Maddenin birinci fıkrası; ormanların korunması, orman alanlarının genişletilmesi ve ormanların iyileştirilmesi-ıslahı ve bütün ormanların gözetimi ve denetimi için Devlete görev ve yetki vermektedir. Zira ormancılığın kendine özgü özellikleri, geçmiş zamanlardaki deneyimler, ormanların ve faydalarının devamlılığı, ormanların toplumsal yaşamda ve sürdürülebilir kalkınmadaki vazgeçilmez önemi nedeniyle, bu görev ve yetkinin Devlete ait olması bir zorunluluktur. Maddenin ikinci fıkrası; Devlet ormanlarının Anayasa maddesi gereğince çıkarılacak kanuna göre Devletçe yönetileceği (planlama, örgütlenme, yürütme, eşgüdüm, denetim) ve işletileceği, mülkiyetinin devredilemeyeceği, üstün kamu yararı ve zorunluluk halleri dışında irtifak hakkına konu olamayacağını ifade etmektedir. Zira ormanların toplumun tümüne yayılan etkileri (havayı temizleme, rekreasyonel ve estetik değerler, karbon stoklama, toplum sağlığı ve iklim üzerine olumlu etkileri vb.), nüfus artışı ile beraber orman mal ve hizmetlerine olan talebin artması, orman mal ve hizmetlerinin üretimi için uzun süre ve büyük sermaye gerekmesi, ormancılığın özel teşebbüsün kârlılık anlayışına pek uygun olmayan bir yönetim ve işletme şekli olması sebebiyle, devlet ormanlarının Devlet tarafından yönetilmesi, mülkiyetinin devredilmemesi ve zaman aşımı ile mülk edinilmemesi gerekmektedir. Maddenin üçüncü fıkrası; ormancılık yönetimine kırsal toplumun kalkındırılması ve kentsel toplumun ormanların ekosistem veya sosyo-kültürel hizmetlerinden (erozyonu önleme, biyolojik çeşitlilik, havayı temizleme, rekreasyonel ve estetik değerler, karbon stoklama, toplum sağlığı ve iklim üzerine olumlu etkileri vb.) yararlandırılması konusunda görevler vermektedir. Böylece ormancılık yönetimi, milli gelirden düşük pay alan orman köylüsüne orman mal ve hizmetleri kapsamında maddi destek verecek ve yol göstererek kalkınmasını sağlayacaktır. Yani kırsal kalkınmaya destek olarak, gelir dağılımdaki adaletsizliği giderecek ve böylece toplumsal refahın artmasına katkı yapmış olacaktır. Aynı şekilde kentsel toplumun ormanların sosyo-kültürel hizmetlerinden yararlandırılması düzenle- 43

13 nerek, ormanların faydalarının daha iyi anlaşılması, orman sevgisinin ve bilincinin tüm toplumda yayılması ve böylece ormanların sürdürülebilir yönetimine katkı sağlanmış olacaktır. Maddenin dördüncü fıkrasında; ormanlara zarar verecek hiçbir faaliyete izin verilemeyeceği, ormanların siyasi propaganda aracı yapılamayacağı, orman suçlarına af getirilemeyeceği ve yanan orman alanların ormancılık dışında kullanılamayacağı ifade edilmektedir. Bu fıkra ormanların zarar görmesi halinde ormanlardan sağlanan mal ve hizmetlerin sekteye uğrayacağı gerekçesine dayanmaktadır. Zira toplumsal yaşamda ve sürdürülebilir kalkınmada stratejik öneme sahip olan ormanlara zarar verilmesi, telafisi mümkün olmayan sonuçlara neden olacaktır. Dört fıkradan oluşan böyle bir Anayasa maddesinin kabulü halinde; geçmiş dönemlerde yaşanan orman rejimi dışına çıkarmaların son bulacağı, orman suçlarının, orman ve ormancılıkla ilgili problemlerin azalacağı ve dolayısıyla orman kaynaklarının bir sistem olarak koruma-kullanma dengesine ve sürdürebilirlik ilkelerine uygun olarak yönetileceği düşünülmektedir. KAYNAKLAR Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası -İÜ Orman Fakültesinin Yeni Anayasada Yer Alması Uygun Görülen Orman ve Ormancılıkla İlgili Hükümler Hakkında Komisyon Raporu, 2007, 5 s., İstanbul. 44