Kontrast. Fotograf Dergisi. Fotoğraf Editörlüğü. ana sponsorluğunda yayımlanmaktadır.

Transkript

1 Kontrast Fotograf Dergisi Fotoğraf Editörlüğü. Prf.Dr. Özer Kanburoğlu. Doç.Dr. Şebnem Soygüder. Fırat Yurdakul. Selahattin Sevi. Koray Peközkay. Murad Sezer. Laura E.Stanley. Patrick Llewellyn. Volkan Doğar. Özcan Yurdalan. Orhan Alptürk. Eda Çalışkan. Öğr.Gör. B.Kamil Fırat Kasım 44 - Aralık 2014 ana sponsorluğunda yayımlanmaktadır.

2 Kontrast Dosya Konusu Editör Kasım - Aralık Merhaba Yine yoğun bir temponun ardından 2014 yılının son sayısı ile karşınızdayız. Yılın altıncı, yeni ekiple dördüncü sayımız ile Yeni yıl içerisinde dergiyle ilgili yenilikler kaçınılmaz olacak. İlerleyen sayılarımızda da bizleri merakla takip edeceğinizi umuyoruz. Dergimizin omurgasını oluşturan dosya konumuz Fotoğraf Editörlüğü üzerine. Türkiye de, bu alanda özellikle eksikliği hissedilen ve bir nevi usta - çırak ilişkisiyle yetişen ve fotoğrafçılıktan gelen editörlerle yürütülen bu işin, bir okulu hatta tanımlanmış bir meslek olmaması da en büyük eksiliğimiz olarak çıkıyor karşımıza. Teknolojisini ithal ettiğimiz fotoğrafın bu alandaki en iyi uygulamaları da yine yurt dışından geliyor her zamanki gibi Tanımlanmamış bir meslek alanı olarak fotoğraf editörlüğünün yeter ve gerek şartlarının oluşturulması için bir çabanın olması da umut veriyor. Bu alanda bunun için çalışan usta isimler var ve elimizden geldiğince fikirleriyle dahi olsa buluşabilmeyi amaçladık. Bu sayıda doğaçlama köşemizden sizi mahrum bırakıyor, gelecek sayılarda da yerine yeni bir köşe ile merhaba demeyi planlıyoruz. Adettendir yeni bir yıla doğru giderken iyi dileklerde bulunmak. Kontrast yayın ekibi olarak çok okuyup, çok gezip, çok öğrenip, çok değişeceğimiz bir yıl olmasını dileriz. Kontrast Yayın Ekibi Adına Yayın Yönetmeni Kamuran Feyzioğlu kamuranfeyzioglu@gmail.com Kontrast AFSAD Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği Adına Sahibi Mustafa ERTEKİN Yayın Yönetmeni (Sorumlu Müdür) Kamuran FEYZİOĞLU Yayın Kurulu Burcu VARDAR Cemile ERDOĞAN AKBAY Ceren ÖZCAN Deniz KORAŞLI Esin YÖNDEM ÖZÇELİK Hakan TEMİZSOY Mehmet VİDİNLİ Nilgün BEŞİRLİ Özlem DAĞ Yiğit KOÇBAY Zeynep HAMURDAN Redaksiyon Mine HOŞGÜN SOYLU Grafik Tasarım Cem DEMİR Reklam Cem DEMİR Yönetim Yeri (Dergi İletişim) AFSAD Bestekar Sok. No: 28/21 Kavaklıdere Ankara Tel: Faks: GSM: kontrast@afsad.org.tr İki ayda bir yayımlanır. Baskı Mattek Matbaa Ağaç İşleri Sanayi Sitesi 1354 Caddesi 1362 Sokak No: 35 İvedik ANKARA/TÜRKİYE Tel: Pbx Faks: Yayın Türü: Bölgesel Süreli ISSN: Her hakkı saklıdır. Bu dergide yer alan; yazı, makale, fotoğraf, karikatür, illüstrasyon, vb. nin, elektronik ortamlar da dahil olmak üzere, kullanım hakları AFSAD (Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği) a ve/ veya eser sahiplerine aittir. İzin almaksızın, hangi dilde ve hangi ortamda olursa olsun, materyalin tamamının ya da bir bölümünün kullanılması yasaktır. Dergide yer alan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Kapak Fotoğrafı: Bruno Barbey Brezilya, Amazonlar. Belem, 1966 (Amazon Nehri) 2 3 AFSAD

3 İçindekiler 4 FOTOĞRAF EDİTÖRLÜĞÜ Hazırlayanlar: Burcu VARDAR Deniz KORAŞLI Yiğit KOÇBAY Esin YÖNDEM ÖZÇELİK 26 F/64 Hikâye Anlatıcılığı, Anlam ve Editör Özcan YURDALAN 4 7 Günümüzde Gazete ve Dergilerde Fotoğraf Editörlüğü Prof. Dr. Özer KANBUROĞLU Fotoğraf Editörlüğü Kurumu ve Gazeteler İçin Önemi Doç. Dr. Şebnem SOYGÜDER 28 Portfolyo Hazırlayan: Ceren ÖZCAN 28 Kanser Ailesi, Devam Eden Hikâye... Nancy BOROWICK 10 Fotoğraf Editörlüğü ve Kariyer Fırat YURDAKUL 35 Karşı-laşan Düşünceler Fotoğraf ve Görmenin Dönüştürülmesi Orhan ALPTÜRK Editoryal Bağımsızlık ve Arşivleme Yetkisi Selahattin SEVİ Fotoğraf Editörlüğünün Evrilmesi Koray PEKÖZKAY 38 Usta İşi Bruno BARBEY Hazırlayan: Deniz KORAŞLI 17 Ulusal ve Uluslararası Medyada Fotoğraf Editörlüğü Murad SEZER 43 Ve Sinema... Görüntü Sihirbazları Eda ÇALIŞKAN Yaratıcı Yönetmen Gözüyle Laura E.STANLEY Uluslararası Arenada Fotoğraf Editörlüğü Patrick LLEWELLYN 44 Fotoğraf Okuma Hazırlayan: Cemile ERDOĞAN AKBAY [ ] Öğr. Gör. B.Kamil FIRAT 24 Kim Bu Fotoğraf Editörü? Volkan DOĞAR 46 Okuyoruz Hazırlayan: Burcu VARDAR Robert Capa yı Beklerken Susana FORTES

4 Dosya Konusu Kasım - Aralık Günümüzde Gazete ve Dergilerde Fotoğraf Editörlüğü Prof. Dr. Özer KANBUROĞLU İstanbul Aydın Üniversitesi, İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Bölümü ozerkanburoglu@gmail.com Özellikle 20.yy ın ikinci çeyreğinde Amerika daki gazete ve dergilerde haber fotoğrafı kullanımının artmasıyla birlikte, haber fotoğrafçılarıyla ilişkileri düzenleyen, gazeteye basılacak olan fotoğrafların seçimini ve düzenlemesini yapan, uzman bir kişinin gazetelerde ya da dergilerde görev yapma gereksinimi ortaya çıktı. Özellikle son 50 yıldır gerek uluslararası gerekse ulusal basında çıkan birçok gazete ve dergi, özellikle haber fotoğrafçılığından gelmiş önemli kişileri bu amaçla istihdam etmeye başladı. Bu kişiler, kadrolarında bulunan haber fotoğrafçılarının kabiliyetlerine göre onları olaylara göndermek ve gelen fotoğrafların içinden, olayı en iyi anlatan fotoğrafları gazeteye vermekle görevlendirildiler. Böylece haber fotoğrafçılığının gelişmesiyle birlikte fotoğrafların sıralanması ve kullanımı, fotoğrafların kendisi kadar önem kazanmaya başladı. Çünkü fotoğraf editörleri, günümüzde sadece gazetelerin bünyesinde değil, artık fotoğraf ajanslarından, her türden yayın organından, reklam ajanslarına kadar karşımıza çıkmaktadırlar. Ama bilinmelidir ki; fotoğraf editörlerinin evrensel olabilmesi için fotoğraf dışında farklı konularda da bilgi sahibi olması gerekir. Fotoğraf editörlerinin sanat tarihi, antropoloji, tarih, arkeoloji, dinler tarihi gibi konularda bir ya da birden fazla uzmanlıklara sahip olmaları, onların fotoğraf seçiciliğinde belli bir kalite artışına katkıda bulunacaktır. Dolayısıyla, uluslararası basındaki fotoğraf editörleri sık sık üniversitelere akademik toplantılara çağrılmalarının yanı sıra, düzenli seminerlerle mesleki bilgilerini talep edenlerle paylaştıkları gibi, bilgi edineceklerine inandıkları toplantı ve seminerlere aktif izleyici olarak katılıp kendilerini geliştirirler. Gazete ve dergilerde görev alan fotoğraf editörlerine üç farklı kaynaktan fotoğraf gelir; birincisi; staff photographer olarak anılan yayın organın kendi fotoğrafçılarından, ikincisi; freelance photographer olarak adlandırılan serbest çalışan fotoğrafçılardan, üçüncü olarak da; fotoğraf ajanslarından gelen fotoğraflardır. Elinde bu farklı kaynakları ve limitli bir bütçe bulunduran fotoğraf editörleri, konulara göre fotoğrafçı ve fotoğraf seçimi yaparlar. Fotoğraf editörleri, kadrosundaki haber fotoğrafçılarının ve sektörde çalışan serbest fotoğrafçıların iyi ve zayıf yanlarını çok iyi bilirler. Söz konusu işe giden haber fotoğrafçısından tek tek fotoğraflardan oluşan belli sayıdaki fotoğraflarla değil, hikâyeyi tümüyle anlatabilen seri fotoğraflarla geri dönmesini beklerler. Şartlar uygunsa, iş dönüşü fotoğraf editörü ve haber fotoğrafçısı buluşarak, konuya ilişkin en doğru fotoğrafları seçmek için bilgisayar başında fotoğrafları inceleyip seçimlerini yaparlar. Eğer haber fotoğrafçısı görevde, yani kurum dışında ise kendisi ile görsel iletişim araçları aracılığıyla (skype vb.) temas kurularak görüş ve önerilerinin alınmasına özen gösterilir. Ulusal Basında Fotoğraf Editörlüğüne Yaklaşım Ülkemizde fotoğraf editörlüğünden son on yıldır sıkça söz edilmesine rağmen, çok az sayıda gazete ve ajansta fotoğraf editörlüğü hayata geçirilmiştir. Günümüzde bu görevi yapan fotoğraf editörleri; Zaman Gazetesi nde Selahattin Sevi, Milliyet Gazetesi nde Yurttaş Tümer, Hürriyet Gazetesi nde Sebati Karakurt, Habertürk Gazetesi nde Fatih Sarıbaş, Sabah Gazetesi nde Kutup Dalgakıran ve Anadolu Ajansı nda Gürsel Eser dir. Ancak bu sayı yetersizdir. Bu yüzden günlük gazetelerde yazıya/habere, yazı işlerine ve sorumlularına karşı gösterilen ilgi fotoğrafa karşı hala gösterilememektedir. Tam tersine yıllar önce 4 5 AFSAD

5 gazeteci Metin Münir in hazırladığı Güneş Gazetesi Haber ve Fotoğraf Kılavuzu na baktığımızda fotoğraf editörlüğünün tanımlandığını ve yerinin; gazetenin Genel Yayın Yönetmeni ve Yazı İşleri Müdürü nden sonra, Haber Müdürü ile aynı sırada olduğunu görürüz. Yine aynı kılavuz, bize fotoğraf editörünün gazetenin en önemli görevlilerinden biri olduğunu ve en önemli görevlerinden birinin ise fotoğraf seçiciliği olduğunu söylemektedir. Ancak gazeteler fotoğraftan yeterince faydalanıp, dergi, gazete gibi yayın organlarında zorunlu olarak fotoğraf kullanırken, bazılarının künyelerinde fotoğraf editörlüğünün adının bile olmaması oldukça şaşırtıcıdır. Her türlü görsel malzemeden sorumlu, bu konuda eğitimli bir birikimin, kısaca fotoğraf editörlüğünün var olması dünya standartlarında bir yayın anlayışı ve uygulaması için mutlaka gereklidir. Türkiye de genel olarak pratikten, yani haber fotoğrafçılığından gelmiş insanlar fotoğraf editörü olarak atanmaktadır. Dolayısıyla bu konuda yeterli kurumsallaşma, fotoğraf editörlüğü eğitimi ve birikimi zayıftır. Türkiye de iyi şeyler yapan haber fotoğrafçıları vardır ancak onları değerlendirebilecek, yönlendirebilecek, motive edecek kurumsallaşmış bir fotoğraf editörlüğü kültürü halen yoktur. Belki de dünyada haber fotoğrafını en bol kullanan gazeteler ve dergiler bizdedir ama ne yazık ki, haber fotoğrafları estetik ve anlatımcı boyutuyla kullanılmamaktadır. Bizde fotoğraf editörlüğünün görev tanımı; daha çok çekilen fotoğrafların ayıklanması ve yazı işlerine sunulmasıdır. Ancak fotoğraf editörünün görevleri daha geniştir. Fotoğraf Editörünün Görevleri Modern haber fotoğrafçılığında fotoğraf editörü, bu yeni görsel dilin doğru ve etkili kullanımı açısından takımın önemli bir elemanıdır. Fotoğraf editörü bir gazetede/dergide aşağıdaki görevleri üstlenmiştir; Haberin anlatılması için fotoğraflar edinmek, (Bu fotoğraflar birçok kaynaktan gelebilir. Kadrolu çalışan fotoğrafçılar, serbest fotoğrafçılar, halkla ilişkiler bölümü, fotoğraf ajansları, fotoğraf dernekleri, arşivler ve fotoğraf koleksiyonları vb.) Yayınlanacak fotoğraf için, kadrosundaki ya da kendisi için serbest çalışan haber fotoğrafçılarını yönetmek, idare etmek, Sayfaya basılacak fotoğrafı arşivden buldurmak, Ancak gazeteler fotoğraftan yeterince faydalanıp, dergi, gazete gibi yayın organlarında zorunlu olarak fotoğraf kullanırken, bazılarının künyelerinde fotoğraf editörlüğünün adının bile olmaması oldukça şaşırtıcıdır. Eline geçen birçok fotoğraftan hangisinin nerede ve nasıl kullanılacağına karar vermek, Seçilen fotoğrafların yayınlanmadan önce gerekiyorsa pozlandırma, kadraj, ton ve renklerini düzenlemek Fakat tüm yayınlar, ne tek bir editör tarafından kontrol edilir, ne de fotoğraf editörleri yukarıda sayılan görevlerin hepsini birden yerine getirirler. Dolayısıyla birçok gazetede, haber fotoğraflarının yazı işlerine teslimine kadar olan sürecin düzgün yürütülmesi için düzenli bir yol bulunmamaktadır. Bir dergide ya da gazetede çalışan fotoğraf editörü, ajans ya da farklı kaynaklardan fotoğraf edinmekle veya haber fotoğrafçılarına görev dağılımını sağlamakla yükümlü olabilir. Bazı gazetelerde ve dergilerde fotoğraf editörü tüm emeğini, sayıları yüzleri bulan haber fotoğrafçıları ile serbest fotoğrafçılar arasında seçim ve düzenleme yapmaya harcamaktadır. Bazı dergilerde ise, haber fotoğraflarını yayınlanmak üzere seçilmesi görevi fotoğraf editörüne değil, yayın yönetmenine aittir. Bazı fotoğraf editörleri ise, sadece haber fotoğrafçılarını görevlendirme ve yayınlanacak fotoğrafları seçme işini üstlenmez, aynı zamanda ölçülerin nasıl ayarlanacağına ve fotoğrafların nasıl kadrajlanacağına karar verip fotoğraf basılmaya hazır hale gelene kadar düzenlemesini de yaparlar. Aslında bir iletişimci olarak fotoğraf editörünün yeri doldurulamaz özellikleri vardır. İyi bir fotoğraf editörü doğru görev için, doğru haber fotoğrafçısına sorumluluk vererek en önemli seçimlerinden birini yapar. Görev için en istekli ve uygun haber fotoğrafçısını seçer. Görevlendirdiği haber fotoğrafçısını cesaretlendirip görevi için motive eder ve bu sayede haber fotoğrafçısının orijinal fotoğraflar yakalayıp yaratıcılığını kullanmasını sağlar. Ama fotoğraf editörü, haber fotoğrafçısı olmak zorunda değildir ya da haber fotoğrafçılığından gelmek zorunda değildir. Fakat iyi bir fotoğraf bilgisi ve estetik anlayış ile çekilen fotoğrafların elenmesi ve kullanımı açısından büyük bir avantajdır. Dijital fotoğraf makinelerinin dijital ve mekanik limitlerini ve kullanım şekillerini bilmek zorundadır. Böylece haber fotoğraflarını daha objektif olarak değerlendirebilir. Haber Fotoğrafçısı İle Fotoğraf Editörü Arasındaki İlişki Haber fotoğrafçısı ve fotoğraf editörü arasındaki ilişki son derece önemlidir. Çünkü ortak bir

6 noktaları vardır; o da haber fotoğraflarıdır. Haber fotoğrafçısı fotoğrafı üretirken, fotoğraf editörü fotoğrafı en iyi şekilde kullanır. Fotoğraf editörü, haber fotoğrafçısından inisiyatif alabilmesini, yaratıcı düşünebilmesini, klişelerden uzak durmasını ve farklı yaklaşımlar benimsemesini bekler. Haber fotoğrafçısı ise göreve gitmeden önce mümkün olduğu kadar bilgilendirilmeyi, haklarına saygı gösterilmesini ve fotoğrafları düzenleme sürecinde kendinden görüş alınmasını bekler. Bu karşılıklı görevde haber fotoğrafçısını motive eden en önemli noktalar; çektiği fotoğrafın dergide, gazetede yayınlanması ve altına isminin yazılmasıdır. Bu sayede haber fotoğrafçısı işinde daha özenli davranıp mükemmel fotoğrafı elde edebilmek için daha çok çaba sarf eder. Genellikle haber fotoğrafçılarının kendi çekimlerini düzenleme hususunda başarısız oldukları düşünülmektedir. Ancak çok az sayıda haber fotoğrafçısı, çektiği fotoğraflar ile ilgili soğukkanlı ve objektif davranabilir. Dolayısıyla seçimi haber fotoğrafçısı değil, haber fotoğrafçısı ve fotoğraf editörü beraber yapmalıdır. Çünkü her fotoğraf editörünün belleğinde veya bilinçaltında fotografik bir stil bulunur. Bu yüzden haber fotoğrafçıları bu editörlerin aklındakileri iyi anlamalı, istek ve yaklaşımlarını çok iyi bilmelidir. Doğru Fotoğraf Seçiminin Sonuçları Haber fotoğraflarının gazetelerin ya da dergilerin farklı sayfalarında kullanımının uygunluğuna dair birçok farklı teori bulunmaktadır. Gazetelerin ilk sayfaları genellikle dergi kapakları gibidir. Hem gazeteyi sattırma, hem de okurların ilgisini çekme görevi ilk sayfaya yüklenmiştir. Gazeteler satıldıkları bayilerde ikiye katlanıp raflara dizildiğinde, satılmalarını sağlayan en önemli unsur ilk sayfalarının en üstünde yer alan başlık ve fotoğraflardır. Birçok gazete (Hürriyet, Milliyet, Vatan ve Habertürk gibi) başlık altında ya da üstünde tek bir fotoğraf kullanır. Bu fotoğraf hem dikkat çekmeli, hem de çarpıcı olmak zorundadır. İç sayfalarda ise fotoğraf ve yazılar istenilen şekilde ve boyutta kullanılabilir. Haber fotoğrafçıları için en büyük fırsatlardan biri fotoğraflarının bu önemli sayfalarda yer alabilmesidir. Bunun içinde haber fotoğrafçısı tarafından çekilen fotoğrafların bir fotoğraf editörü tarafından doğru olarak seçilmesi gerekir. İyi bir fotoğraf editörü hareket etkisi, sınırlı ya da sınırsız alan derinliği, netsizlik, ışık patlamaları, ters ışık ve kötü pozlandırma gibi özelliklere sahip fotoğrafları göz önüne alıp, elde edilen haber fotoğraflarını dikkatle analiz etmelidir. Bazen haber fotoğrafçısının işe yaramaz diye düşünüp atmaya çalıştığı haber fotoğrafları son derece orijinal olabilir. Çünkü fotoğrafın yayımlanacağı sayfanın estetiği ve görünümü fotoğraf seçiminde etkin bir rol oynayabilir. Genel yayın yönetmenleri ya da sayfa sekreterleri, bazen yatay bir sayfaya dikey çekilmiş bir fotoğraf kullanılmasını tercih edilebilirler. Çünkü birçok gazetenin bir veya birkaç reklamın baştan sona tüm sayfayı kapladığı, sadece birkaç sütunluk alanın boş kaldığı iç sayfaları bulunmaktadır. Bu durum, haber fotoğrafçısının bir sütuna sığacak şekilde yerleştirilecek fotoğraflar çekmek zorunda olması anlamına da gelmektedir. Fakat maalesef birçok konuyu bu şekilde sınırlandırarak fotoğraflamak, haber fotoğrafçılarının açısından bakıldığında oldukça güçtür. Sonuçta; haftalar boyu süren, yüzlerce belki de binlerce fotoğraf çekerek geniş ve önemli bir konuyu fotoğraflamış olan haber fotoğrafçısı, çoğunlukla bir eleme ve seçim süreci ile karşı karşıya kalır. Eğer fotoğrafları düzenleyecek olan fotoğrafçının kendisi ise kuşkusuz olayı ayrıntılarıyla biliyordur. Ama bu görevi eğer bir başkası üstlendiyse olayı iyice öğrenmesi gerekmektedir. Asıl fotoğrafları düzenleme süreci fotoğrafların dikkatli bir biçimde incelenmesiyle başlar. Bu ilk aşamada, üzerinde daha detaylı çalışma gerektiren fotoğraflar bir kenara ayrılır. Olayın gidişatı ve basılacak olan sayfanın düzeni dikkate alınarak final seçimi yapılır. Fotoğraflara ayrılmış olan alanın değişebilmesi ihtimaline karşı bazı alternatif seçimler de yapılır. En sonunda; tüm bu seçilen fotoğraflar yazı işlerine sunularak, günlerce ya da aylarca üzerinde çalışılıp emek verilmiş haber fotoğrafları ya da foto röportajlar gazetelerde/ dergilerde okuyucularıyla buluşurlar. KAYNAKLAR: AYDIN, Ayhan, İfsak Dergisi, Sayı 131 ÇOBANOĞLU, Haluk, İfsak Dergisi, Sayı 131 HOY, P. Frank, The Visual Approach Photojournalism, Prentice Hall Englewood Cliffs, New Jersey, 1986 KABAN, Engin, İfsak Dergisi,Sayı 131 KANBUROĞLU, Özer, Basında Haber Fotoğrafı Kullanımı Ankara Gazeteciler Cemiyeti Yayını, Ankara, 2002 KANBUROĞLU, Özer, Haber Fotoğrafçılığı, Say Yayınları, İstanbul, 2013 MÜNİR, Metin, Güneş Gazetesi Haber ve Fotoğraf Kılavuzu, y.t. ORAL, Merter, Weimar Cumhuriyetinden Günümüze Fotoğraf Ajanslarının Fotojurnalizme Katkıları, Espas Sanat Kuram Yayınları, İstanbul, 2011 ROTHSSTEIN, Arthur, Photojournalism, Pictures for Magazines and Newspaper, Amphoto American Photographic Book Publishing Co, New York, AFSAD

7 Fotoğraf Editörlüğü Kurumu ve Gazeteler İçin Önemi* Dosya Konusu Kasım - Aralık Doç. Dr. Şebnem SOYGÜDER Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü Fotoğrafçılık ve Grafik Anabilim Dalı sebnemsoyguder@hotmail.com Editörler, gazetelerin eşik bekçileri, gündem belirleyicileridir. Muhabirlerden ve diğer haber kaynaklarından toplanan haberler, editörler tarafından okur kitlesinin ilgisi ve yayın kuruluşunun politikası doğrultusunda önem sırasına konur. Bu yazıda fotoğraf editörlerinin masasına gelen fotoğrafları neye dayanarak değerlendirdikleri, seçtikleri, kadrajladıkları, değiştirdikleri (müdahale ettikleri) açıklanacak ve bunlar yapılırken fotoğraf editörlerinin etik ilkeleri göz önünde bulundurulup bulundurulmadığı sorgulanacaktır. Fotoğraf çekenler ve bunu değerlendirenler fotoğrafa sıradan bir insan gibi bakmaz, onu tıpkı yazılı bir metni okur gibi okurlar. Haber fotoğrafçıları ve fotoğraf editörleri bu okuma işini ustalıkla yaparlar. Ancak yine de çeşitli görüntü fırsatları içinden fotoğrafçı birkaç tane seçer ve çeker, fotoğraf editörü ise bunlardan birine karar veren mekanizmadır. Fotoğraf editörü fotoğrafı teknik olarak değerlendirir, bunun dışında fotoğraf karesinin fotoğraf kompozisyon ilkelerine uygun olup olmadığını kontrol eder. En önemlisi haber fotoğrafçısı o an, bir başka ifade ile kritik an ı yakalayabilmiş mi? Fotoğraf altyazısı doğru ve etkili yazılmış mı? Haber editörlerinin sözcük ve imlâ işaretleri ile yarattıkları ya da değerlendirdikleri yazılı metinler gibi, fotoğrafın da kendine göre bir dili ve kompozisyon ilkeleri vardır. Bu hataları mutlaka birinin düzeltmesi ve yayınına karar vermesi gerekir. Nasıl ki, bazen devrik cümleler etkili olabilirse, bazen de flu görüntüler net olana göre daha etkileyici olabilir. Sonuçta fotoğraf editörü fotoğraf üzerinde sayısal ortamda kompozisyonu mu kadrajlayarak düzeltecek, yoksa çekim hatalarını mı düzeltecek, yoksa her ikisini mi yapacak? Bunları yaparken etik nerede yer alacak? İşte tüm bunlar belirli bir meslek deneyimi ve bilgi birikimi gerektirir. Genel olarak gazetecilikte ana malzemenin yazı olduğu, fotoğrafın ise yazıyı destekleyici bir unsur olduğu söylenir. Oysa günümüz popüler basınına şöyle bir baktığımızda ana malzeme olarak karşımıza fotoğraf çıkmakta ve yazı ise fotoğrafı destekleyici bir öğe olarak yer almaktadır. Kısacası artık fotoğraf yazıyı değil; yazı fotoğrafı desteklemektedir. Gazeteyi taşıyan fotoğraftır. Martin Lester Fotoğraflar, gazetelerin içindeki haberlerin reklamını yapar diyerek bu saptamayı açıklamıştır (Aktaran: Arıcan, 2012: 44). Hansen, Copenhagen Det Fri Aktuelt Gazetesinin oniki okuruyla gerçekleştirdiği çalışmada da, okuyucuların önce fotoğrafa sonra ikon ve grafiklere baktıklarını belirlemiştir (Onursoy, Kılıç, Er, 2010: 79-80). Günümüzde haberin değeri, haber fotoğrafçısının kurumuna getirdiği fotoğrafla birlikle artar, azalır ya da haber hepten kullanılma şansını yitirebilir. İşte bu nedenle, haberi destekleyen fotoğrafın da tıpkı haber metni gibi ciddiyetle ele alınması gerekir. Bu fotoğraflar fotoğraf editörleri tarafından değerlendirilir ve yayınlanacak kare ya da kareler bu kişiler tarafından belirlenir yani seçilir. Gazetecilik mesleğinde seçmek kavramı en önemli, en büyülü kelimedir. Haber fotoğrafçısının görüp

8 seçtiklerinin arasından fotoğraf editörü tekrar seçer. Sözgelimi; ya üç kareden birini seçer ya da aynı kare içinden kadrajlama yolu ile yeni bir kare çıkarır. Son karar fotoğraf editörünün seçtiğidir. Editörler, gazetelerin eşik bekçileri, gündem belirleyicileridir. Muhabirlerden ve diğer haber kaynaklarından toplanan haberler, editörler tarafından okur kitlesinin ilgisi ve yayın kuruluşunun politikası doğrultusunda önem sırasına koyulur. Batılı ülkelerde gazete ve dergilerin birden çok fotoğraf editörü bulunmaktadır. Örneğin 48 sayfalık Time Dergisi nde 9 fotoğraf editörü çalışmaktadır. Türk basınındaki duruma gelince; Yerel gazetelerde ve ihtisas gazetelerinde fotoğraf editörü istihdam edilmemektedir. Bu kurumlarda fotoğrafı değerlendirenler ve sayfaya girecek fotoğrafı seçenler ya sayfa sekreterleri, ya da haber müdürleridir. Hatta bazı gazetelerde yazılı metinleri kontrol eden ve karar veren haber editörleri aynı zamanda fotoğraf editörlüğü de yapmaktadır. Türkiye de 38 adet gazete yayınlanmakta ve dağıtılmaktadır. Ancak buna rağmen 7-8 tane fotoğraf editörü görev yapmaktadır. Bu ciddi bir eksikliktir. Anadolu Ajansı Fotoğraf editörü Abdurrahman Antakyalı fotoğrafı çekmekten öte değerlendirme nin yetenek gerektirdiğini, fotoğraf editörünün konuyu çok iyi algılaması ve duygusal davranmaması gerektiğini vurgulamıştır. Antakyalı, fotoğraf editörünün fotoğrafı seçerken; fotoğrafın içeriğine, estetik değerine, teknik özelliklerine ve etik olup olmadığına baktığını; içeriğine ilişkin en önemli şeyin habere uygunluk ve anlatımda canlılık olduğunu belirtir. (Antakyalı, biz/basin-fotografciligi/, 2012) Mario Garcia, fotoğraf editörünün, basın fotoğrafçılarından gazete sayfasında kullanılmak üzere bir haberle ilgili olarak beş farklı fotoğraf istemesi gerektiğini savunur. Bunlar: (Aktaran: Arıcan, 2012:52) 1. Sayfada büyük kullanılmak üzere olayı bütün hatlarıyla gösteren bir fotoğraf. 2. Bir detay fotoğrafı (olaydan ya da sahneden, öykünün tümünü temsil eden bir detay). 3. Yatay bir fotoğraf (okurun ilgisini soldan sağa doğru yönlendirir). 4. Dikey bir fotoğraf (okurun ilgisini yukarıdan aşağıya doğru yönlendirir). 5. Değişik bir bakış açısı. Bu fotoğraf ısmarlanmaz, ancak foto muhabirinin yeteneği doğrultusunda diğer basılı medyaya üstünlük sağlamak amacıyla öykünün farklı bir boyutta algılanmasını sağlayacak farklı bir fotoğraf. Fotoğrafçı olarak, bir şey size güçlü şekilde bariz ve çarpıcı geldiğinde fotoğraf editörü ve okuyucuya da aynı şekilde gelecek demektir. Life Dergisi bu anlayışın ve kültürün en önemli parçasıdır (Freeman, 2011: 140). Fotoğraf editörünün fotoğrafları değerlendirip seçerken aşağıdaki görev ve sorumlulukları göz önünde bulundurarak çalışması gerekmektedir. 1-Teknik hataların düzeltilerek yayınına karar verir Sayısal teknoloji ile birlikte haber fotoğrafçıları sayısız avantaj elde etmiştir. Fakat bazen bu masumane çabaların etik sorunlara yol açtığı da görülmüştür. Fotoğraf editörleri masalarına gelen yayınlanacak fotoğrafın son halini çok iyi kontrol etmelidir, bunca dijital olanaklara rağmen hatalı fotoğraflarla piyasaya çıkmak gerçekten büyük bir yanlış ve sorumsuzluktur. Yok Böyle Photoshop Hatası, Vogue Dergisi, Ekim Yukarıdaki photoshop kazası, Vogue dergisinin Rusya edisyonu için kamera karşına geçen Adam Levine nin başına geldi. Ünlü Maroon5 grubunun solisti Adam Levine ile kız arkadaşının yer aldığı fotoğraflarda photoshopla yapılan düzeltmeler abartıya kaçmış. Levine nin bel kısmı, kız arkadaşının bacağının arkasında tamamen silinerek öylece unutulmuş. 2-Fotoğraf altyazısının önemi ve sorumluluğu Fotoğraf altyazısı, üzerinde titizlikle durulması gereken bir konudur. Çünkü fotoğraf altyazısı ile görüntüler (imgeler) rahatlıkla manipüle edilebilir. Bir altyazı, fotoğrafın etkisini olduğu gibi değiştirebilir. Fotoğraf altyazısı, fotoğraf editörü nü, fotoğraf şefi nden ayıran en temel özelliktir. Yani fotoğraf editörü fotoğraf alt yazısı yazar veya ne yazılacağına karar verir. Ancak fotoğraf şefi sadece fotoğrafı seçer. Türk basınında fotoğraf editörü olmadığı için fotoğraf altı yazılarında da ciddi hatalar yapıl- 8 9 AFSAD

9 maktadır. Oysa lejant, yani fotoğraf altı yazısı, fotoğrafın bir parçası ve onun sesidir. 3-Fotoğraf seçiminde etik sorumluluk Okurun ilgisini haber fotoğrafının üzerine toplamaya çalışan fotoğraf editörlerinin, gazeteye girecek fotoğrafı seçerken etik ilke ve değerleri de göz önünde bulundurmaları gerekir. Doğru kareyi yayınlamak ya da yanlış kareyi yayınlamamak için fotoğraf editörünün ve haber fotoğrafçısının etik sorumluluğunun gelişmiş olması gerekir. Etik ilkelerin hukuki ilkeler gibi yaptırımı yoktur. Türkiye de çalışan gazetecilerin uymaları gereken etik ilkeler bütünü iki metin halindedir. Bunlar: Basın Meslek İlkeleri ve Gazetecilerin Hak ve Sorumluluk Bildirgesi dir. Etik ilkeler, bir gazetecinin özümsemesi gereken çalışma anında bunu bir refleks olarak yaşaması gereken ilkelerdir. Gazeteci, haber fotoğrafçısı, editör ve fotoğraf editörü daima ben olsaydım ne yapardım? sorusunu kendisine yönelterek, gazetelerdeki haberleri eleştirel gözle okumalı; etik ilkeye aykırı bir haberi ve fotoğrafı gördüğünde bunu fark edebilmeli ve hatta karşı çıkabilmelidir. Fotoğraf editörlüğü kurumu her gazetenin bünyesinde olmalıdır. Hatta ulusal gazetelerde her ihtisas alanına (magazin haberciliği, spor, ekonomi, polisadliye vs...) ait bir fotoğraf editörü çalışmalıdır. Bu iş fotoğraf bilgisinden yoksun kişilerin insiyatifine terk edilmemelidir. Kullanılacak haber fotoğrafları, fotoğraf editörleri tarafından değerlendirilip seçilirse teknik, içerik ve estetik bakımdan daha kaliteli; etik bakımdan ise daha az hatalı ürünler ortaya çıkacaktır. *Bu makale daha önce belirtilen kaynakta yayınlanmıştır. Metin, bazı kısaltmalar yapılarak yeniden düzenlenmiştir. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Volume 6 Issue 2, p , February KAYNAKLAR ANTAKYALI, A., Basın Fotoğrafçılığı, ARICAN, M. Z., Editörler: Nejdet Atabek, Feyyaz Bodur, Basın Fotoğrafçılığı, Basında Fotoğraf Kullanımı, Açıköğretim Fakültesi Yayınları NO:1663, Anadolu Üniversitesi Yayınları NO: 2697, Eskişehir, FREEMAN, M., Fotoğrafçının Gözü, Çev: Deniz Güzelgülgen, Remzi Kitabevi, İstanbul, ONURSOY, S, KILIÇ,D., ER, F., Gazete Okuma Davranışı ve Okuma Yolu: Bir Göz İzleme Çalışması, Marmara İletişim Dergisi, Sayı:16, İstanbul, Ocak 2010.

10 Dosya Konusu Kasım - Aralık Fotoğraf Editörlüğü ve Kariyer Fırat YURDAKUL Anadolu Ajansı Fotoğraf Haberleri Editörü fyurdakul@aa.com.tr İyi fotoğraf çekmek kesinlikle iyi fotoğraf seçebilme kabiliyetine sahip olduğunuz anlamına gelmemektedir. İyi fotoğraf seçebilmek ayrı kariyer ve eğitim süreçlerini geçirmiş olmakla alâkalıdır. Fotoğraf editörünün en önemli niteliği, fotoğrafa mesafeli, duygusallıktan uzak üçüncü bir göz olarak soğukkanlı bakabilme yeteneğidir. Editör, fotoğrafçının kendi üretimi ile kurduğu narsistik ilişkinin dışında kalır. Bu da fotoğraf üretimini daha tarafsız ve sağlıklı bir bakış açısıyla değerlendirmesine imkân sağlar. Fotoğraf editörü, geniş bir genel kültüre ve haberciliğin temel kurallarına hakim olmanın yanı sıra fotoğraf dünyası ile somut bir bağ içindedir. Fotoğraf dünyasındaki gelişmeler, uluslararası etkinlikler, kişisel ilişki ağları, yeni bakış açıları, yeni isimler, yeni yayınlar ve fotoğraf literatürünün takibi editörün doğal iş akışının içindedir. En önemli noktalardan biri, gerçek bir fotoğraf editörlüğü kariyerinin var olabilmesidir. Bu da basının fotoğrafa, yazılı ve elektronik ortamda aldığı yer oranında önem vermesi ile ilgilidir. Bu genel olarak ülkelerin görselliğe bakışları, görsel kültürlerinin gelişmişliği ile ilgilidir. Fotoğraf bazı durumlarda bir köşe yazısı kadar önem taşır. Bugün bir gazetede, bir köşe yazarının makalesinin, sahibinin imzası olmadan yayınlanabileceği aklımıza geliyor mu? İşte fotoğraf da böyle bir şeydir. Sahibinin imzası, uluslararası adıyla telif hakkı bir zorunluluktur ve aynı zamanda foto muhabirinin taşıması gereken sorumluluğa da işaret eder. Fotoğrafın başlı başına editoryal bir ifade biçimi olduğu gerçeği ne denli içselleştirilirse, fotoğrafla ilgili meslekler de o denli var olma, gelişme olanağına sahip olurlar. Foto muhabirinin özlük haklarının verildiği, her şeyden önce düşünsel ve görsel bir ürün olan haber fotoğrafının altına telif hakkının gerektirdiği imzanın doğru şekilde atıldığı bir ortamda, fotoğraf editörlüğü mesleği özgün bir kariyer olma yoluna girer. Türkiye de Fotoğraf Editörlüğü kavramı dijital teknolojinin gelişimi ve global fotoğrafçılığın daha kolay takip edilebilmesiyle hızlı bir evrim geçirmiştir. Ülkemizde bundan on yıl öncesine kadar fotoğraf editörlüğü neredeyse içi boş bir iş alanını temsil etmekteydi. Fotoğraf editörlerinin, foto muhabirlerinin ya da medya alanında fotoğrafa ilgi duyan insanların, bugün olduğu kadar kolay biçimde, iyi haber fotoğrafı örneklerine ulaşma imkânı yoktu. Günümüzde fotoğraf editörü olarak çalışan kişi, tek bir ekrandan birbiri ile mukayese edebileceği binlerce kareyi hızlı bir biçimde değerlendirme imkânına sahiptir. Bunun fotoğraf editörlüğüne müthiş bir ivme kazandırdığını söylemek sanırım yanlış olmaz. Genellikle ülkemizde Medyada Fotoğraf Editörlüğü, günlük haberleri takip edip, habere en uygun ve kaliteli görseli seçme işi olarak yürütülmektedir. Dünyada bu işin boyutları biraz daha farklı işlemektedir. Ne kadar global bir kurumda çalışıyorsanız o kadar çeşitli fotoğraf görme ve değerlendirme imkanınız vardır. Örneğin, benim şu an editörlüğünü yaptığım Anadolu Ajansı bir süre öncesine kadar Türkiye de fotoğraf üreten ve bu fotoğrafları Türkiye de dağıtan bir kurumdu. Şimdi ise, tüm dünyadan fotoğraf üretip bunları tüm dünyaya dağıtan bir kurumdur. Dolayısıyla editör olarak ben, sadece ülkemde üretilen fotoğraflarla haşır neşir olup, onlar üzerinden bir değerlendirme yapmayıp, artık rekabet etmek zorunda AFSAD

11 olduğum dünya haber fotoğrafçılığını takip etmek ve ona göre değerlendirme yapmak durumundayım. Medya da fotoğraf artık herşey demektir. Anlatımın, belgenin ve ispatın en realist yoludur. İnsanlar duyduklarından ya da okuduklarından çok, gördüklerine inanmaktadırlar. Bir haber sitesinde kırmızı ile son dakika yazdığında; hepimiz o kırmızı alanın yerine bir fotoğraf gelmesini beklemekteyiz heyecanla. İşte fotoğraf editörü o noktada devreye girmektedir. Sayfalarca yazı ile anlatılamayacak o anı en iyi temsil eden kareyi seçmek ve insanlara göstermek onun görevidir. Anadolu Ajansı olarak global yayıncılığa başladığımız günden bugüne, evrensel fotoğraf değerlendirme kriterlerini mümkün olduğunca gözeterek fotoğraf seçmeye ve yayınlamaya dikkat etmekteyiz. Fakat bu herşeyi yayınlayacağımız anlamına gelmemektedir. Açıklamak gerekirse; birincisi, haber fotoğrafının kendi içinde belli başlı etik kuralları vardır. İkincisi, her yayın kuruluşunun kendi içinde belli başlı yayın ilkeleri vardır. Bunları gözetmeksizin yapılan işe zaten fotoğraf editörlüğü denemez. Fotoğraf editörlüğü Dünya da kendi başına bir kariyer süreci olan ve bu alanda kendini yetiştiren kişiler tarafından yapılmaktadır. Dünya da bu işi yapan insanların pek çoğu, daha önceden profesyonel anlamda fotoğrafçılıktan gelen insanlar değil ama doğru fotoğrafı çok iyi bilen insanlardır. İyi fotoğraf çekmek kesinlikle iyi fotoğraf seçebilme kabiliyetine sahip olduğunuz anlamına gelmemektedir. İyi fotoğraf seçebilmek ayrı kariyer ve eğitim süreçlerini geçirmiş olmakla alâkalıdır. Ülkemizde ise fotoğraf editörlüğü kavramına yakından veya uzaktan bulaşmış neredeyse herkes bizzat fotoğrafçılıktan gelmektedir. Çünkü bizde malesef bu alanın ayrı bir kariyer süreci yoktur. Kendimden örnek verecek olursam; onaltı senelik profesyonel foto muhabirliği ve kendi alanımdaki belli başlı başarıların ardından bu göreve atandım. Ama tamamen bu mesleğe özgü kariyer süreçlerini atlayarak bu işe atılmak beni gerçekten çok zorlamıştır. Yani özetle; fotoğrafçılık ve fotoğraf editörlüğü bambaşka işlerdir. Dünya fotoğraf endüstrisine fotoğraf sağlarken onların kurallarına göre oynamak gereklidir. Bunu yaparken evrensel haber fotoğrafçılığı kurallarını ve kurumunuzun yayın ilkelerini de gözetmeniz gerekmektedir. Fotoğraf, metin kadar manüpilasyona ya da yoruma açık bir dal değildir. Bu anlamda dünya ajanslarının bizden taleplerini, onların kriterlerine uygun şekilde yeterince karşılayabildiğimizi düşünmekteyim. MURAT AZAKLI fotoğraf malzemeleri A. Konur Sokak 27/3 Çankaya / ANKARA T C C W. M. muratazaklifoto@gmail.com

12 Dosya Konusu Kasım - Aralık Editoryal Bağımsızlık ve Arşivleme Yetkisi Selahattin SEVİ Zaman Gazetesi Fotoğraf Editörü selahattinsevi@gmail.com Fotoğraf Editörü ve başında bulunduğu birim, editoryal olarak bağımsız olmazsa bağlı olacağı yer genellikle haber merkezi veya istihbarat servisi, istisna olarak da görsel yönetmen oluyordu. Türkiye de, fotoğraf editörlüğü kavramı yeni olmamakla birlikte istenilen düzeye gelememiştir. Geçmiş yıllarda Cumhuriyet, Güneş ve Yeni Yüzyıl Gazeteleri nde ve bazı dergilerde başarılı örnekleri olmuşsa da hiçbir zaman kurumsallaşmamıştır. Günlük yayınlarda ise adı var, kendi yoktur. Gazetelerin çoğunda bir fotoğraf servisi dahi yoktur. Geçtiğimiz ay katıldığım bir atölye çalışmasında foto muhabiri ve foto muhabirliği ile ilgili görev tanımları yapılırken yasa ve yönetmeliklerde fotoğraf editörü diye bir mesleğin resmen olmadığını da fark ettim. Ayrıca, Başbakanlık Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından verilen sarı basın kartlarının üzerindeki meslek hanesinde de fotoğraf editörü diye bir ibarenin yer almadığı da malumdur. Fotoğraf editörü veya direktörü de olsanız foto muhabiri yazar. Editör ise pratikte sadece görevlendirme yapan şef tir. Fotoğraf trafiğini değil, foto muhabiri trafiğini diğer servislerin önceliklerine göre düzenlemektedir. İçerik oluşturma, özel gündem belirleme gibi yetkileri yoktur. Çekilen fotoğraflar ise yeterli düzeyde olmayan arşiv görevlilerinin insafına terk edilmiştir yılında Milliyet te foto muhabiri olarak çalışıyorken, Türkiye de foto muhabirlerinin, fotoğraf servislerinin ve fotoğraf editörünün önünde duran en önemli sorun kaynağının Editoryal bağımsızlık ve arşivleme yetkisi olan iki unsurdan kaynaklandığını düşünmekteydim, Zaman Gazetesi ne fotoğraf editörü olarak davet edildiğimde önemli olduğunu düşündüğüm bu iki unsurun üzerinde durdum. Fotoğraf Editörü ve başında bulunduğu birim, editoryal olarak bağımsız olmazsa bağlı olacağı yer genellikle haber merkezi veya istihbarat servisi, istisna olarak da görsel yönetmen oluyordu. Bugün, günlük olarak yayımlanan ana akım medyada fotoğraf editörünün bağlı olduğu üst birimler haber ve istihbarat müdürleri/şefleridir. Böyle bir hiyerarşide ise fotoğraf servisleri özgürce gündem oluşturma yetkisine sahip değildir. Zaman Gazetesi nde önce bunu başarmaya çalıştık. Gazetede; Dış Haberler den, Ekonomi ye editörler Genel Yayın Editörleri ne bağlıydı. Fotoğraf editörü olarak ben de direkt olarak Genel Yayın Müdürü nün yardımcıları olan üç yayın editöründen birine bağlanmıştım. Böylece gazetenin sadece haber merkezine değil, bütün servislerine eşit uzaklıktaydık. Onlardan gelen gündem önerilerini fotoğraf anlamında, önem sırasına koyma ve foto muhabiri görevlendirme yetkisine sahip olmuştuk. Fotoğraf servisi, kendi özel gündemleri ve rutinleri dışında diğer birimlerden gelen istek, talep ve teklifleri çevrimiçi (online) olarak bize bildiriyor ve biz de bir gün önceden başlayarak ertesi gün sabah saatlerine kadar görevlendirmeleri yapıyorduk. Hala da olgunlaşan bu çalışma sistematiğini takip etmekteyiz. Bu tercih bizi daha bağımsız yaptı. Fotoğraf öncelikli projelere, foto röportajlara vakit ayırabildik, fotoğraf almanakları oluşturabildik. İkinci önemli ayrıntı da fotoğraf arşiv yetkisini kendi uhdemize almış olmamızdır. Bu durum bize yeni bir iş yükü getirmekle beraber, kendi fotoğrafımıza sahip çıkma imkanı vermiştir AFSAD

13 Çekilen her fotoğraf, fotoğraf editörünün veya editör yardımcısının onayı ile hızlı ve güncel olarak arşiv sistemine atılmıştı. Diğer gazetelerin aksine, sadece kullanılan fotoğraflar değil, kullanılmayan ve önemli olan fotoğraflar da günü gününe kaydedildi. Fotoğraf altı yazısından, foto muhabirinin imzasına kadar bilgiler eksiksiz dolduruldu. Gazetede fotoğraf kullanan bütün birimler, fotoğrafı doğru bilgilerle Joker adını verdiğimiz kurumsal arşivden aldı. Diğer ajans fotoğraflarıyla birlikte eş zamanlı sisteme düşen fotoğraflar, tek kaynaktan kullanılmış oldu. Kullanılma sürecinde ise, editörün seçtiklerinin yanında öneriler de dikkate alınarak ilgili sayfaların yöneticisi ve tasarımcıları ile işbirliği yapıldı. Nihai kararlar ise her günün sonunda yapılan toplantıda Genel Yayın Müdürü nün hakemliğinde alındı. Böylece Türk basınına ve fotoğraf departmanına musallat olan iki sorunu halletmiş olduk. Alt yapı oluşurken, bir taraftan da yeni foto muhabiri adaylarını mesleğe kazandırmaya çalıştık den bu yana Zaman Gazetesi Fotoğraf Servisi adeta bir okul olmuştur. Birçok yetenekli genç ilk mesleki deneyimlerini Zaman Gazetesi nde kazanmıştır. Daha sonra farklı gazete, ajans ve birimlerde çalışsalar da ortak bir heyecanı yaşamışlardır. Bu politika ise gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Ekrem Dumanlı nın Yeni ve genç insanlara yönelelim çağrısıyla olmuştur. Bu süre zarfında, foto muhabirlerinin güncel ve spot haber fotoğrafçılığında başarılı olmalarına rağmen hikâye oluşturmada zaaf gösterdiklerini fark etmiştim. Hep başka muhabirlere ve birimlere bağlı olarak çalışan foto muhabirleri kişisel hikâye oluşturmakta, haber bulmakta zorlanmaktaydı. Bunu aşmak için Türkiye den fotoğrafçılarla haftalık toplantılar yaptık (buna diğer gazetelerden arkadaşlarımız da katıldı). Fakat gerçek bilinç, Türkiye de Zaman adlı proje ile olmuştur. Çünkü o çalışma için dünyadan 25 önemli fotoğrafçı geldi ve onlarla birlikte mesai yapma, atölye çalışması yapma imkânı olmuştur. Foto muhabirleri onlarla yolculuklar yaptı, fotoğraflar çekti. Türkiye de Zaman projesi bize bir fotoğrafın nasıl değerlendirileceği konusunda ufuk açtı. Önce o foto muhabirlerinin işleri, tam sayfa foto röportaj olarak yayımlandı. Ardından da Zaman foto muhabirlerinin işleri yayımlandı. Gazete disiplinin yanında, gruptaki Aksiyon dergisi de bize foto röportaj için 6-8 reklamsız sayfa ayırdı. Böylece daha önce hep spot haber ve fotoğraf peşindeyken, artık her hafta iki foto röportaj üretiyorduk. Bu sayfaları kurum dışına da açarak Türkiye den ve dünyadan önemli foto röportajları yayımladık. Bu güne kadar 200 den fazla foto röportaj Zaman, Aksiyon ve Turkish Review sayfalarında kendine yer bulmuştur. Davet ettiğimiz fotoğrafçılardan 8 ile 12 fotoğraf arasında birer mini hikâye aldık. Bunların yazısını onlar yazdı. Bu fotoğrafları prestij kitabı olarak yayımladık. Sadece bu fotoğraf çalışmasına özgü bir web sitesi oluşturduk. Gelen her fotoğrafçı ile Fotoğraf 1

14 yaptığımız söyleşilere de multimedya olarak sitede yer verdik. Yazılı olarak da sitede bulunmasını sağladık. Böylece bütün çalışma ve birikim Türkiye deki ve dünyadaki meraklılara açılmış oldu. Ardından dış mekân ve galeri sergileri ile hak ettikleri gibi fotoğraflar sergilenmiş, en sonunda da yapılan söyleşiler Türkçe ve İngilizce kitap olarak yayımlanmıştır. Böylece bu çalışmadaki her bir an kitap, sergi, foto röportaj, söyleşi olarak kendine gazete, dergi ve web dünyasında yer buldu. Bir foto muhabirinin çalışmasının nasıl değerlendirileceği konusunda eşsiz bir tecrübe edindik. Zaman Gazetesi nde foto muhabirinin yetişmesi, yeni isimlerin kazandırılması, spot fotoğraf ve foto röportaj üretilmesi, kitap-sergi-projeler üzerinde çalışılması, kendi gündemini belirleyen fotoğraf Fotoğraf 1 ve 2 Zaman Gazetesi, farklı zamanlarda yaptığı atölye çalışmaları ile foto muhabirlerinin bilgi ve tecrübelerinin artmasına yardımcı olmuştur. Sadece Zaman grubundan değil, farklı gazete ve ajans mensubu foto muhabirleri de çalışmalara katılmıştır. Gael Turine Türkiye de Zaman projesinde ve sonrasında yaptığı eğitim ve workshoplarda hikâye oluşturma, fotoğraf kitabı yapma ve foto röportaj konularında söz konusu etkinliklere katılmıştır. Fotoğraf 2 departmanı vesilesiyle olmuştur. Ayrıca, Türkiye de Zaman Projesi temelinde kazanılmışların çerçevesinde (insan kaynakları ve idari-mali yönler bir tarafa) birçok gazetede ve dergide olmayan fotoğraf editör/lüğ/ü iradesi neticesinde değerlendirilmiştir. Fotoğraf departmanı sinerjisi ve editörün bağımsızlığı gazeteye ve yayın grubundaki diğer mecralara katma değer olarak katkıda bulunmuştur. Fotoğraf editörünün ve fotoğraf editörlüğü kavramının yerleşmesi için yayın hiyerarşisinde görev tanımları ve görev paylaşımı doğru yapılmalıdır. Gazetelerde, dergilerde ve ajanslarda mutlaka fotoğraf birimleri kurulmalıdır. Görevli editörler de bu tanımın içini doldurarak fotoğrafın etkinliğini gazete, dergi ve web sayfalarında daha çok hissettirmelidir. Fotoğraf 3 Samuel Bollendorff fotoğraf ve multimedya konusunda edindiği tecrübeleri Zaman Gazetesi foto muhabirleri, diğer gazete ve ajansların foto muhabirleri ile paylaşmıştır. Fotoğraf AFSAD

15 Fotoğraf Editörlüğünün Evrilmesi Dosya Konusu Kasım - Aralık Koray PEKÖZKAY GÖRSEL ŞEYLER Kurucu Ortağı Görsel İletişim Danışmanı Fotoğrafçı koray@gorselseyler.com.tr Editörler, gazetelerin eşik bekçileri, gündem belirleyicileridir. Muhabirlerden ve diğer haber kaynaklarından toplanan haberler, editörler tarafından okur kitlesinin ilgisi ve yayın kuruluşunun politikası doğrultusunda önem sırasına konur. Fotoğraf editörlüğü adı verilen birimler, tüm dünyada, özellikle ulusal basını temsil eden yayınların ve global ajansların uzun yıllardır görsel editörlüğünü yüklenen ekiplerden oluşmuş olarak bilinir. Fotoğraf Editörü ne yapar? Fotoğraf editörleri temel olarak; yayınlarda, haberleri destekleyici, tanımlayıcı, kanıtlayıcı, içeriği zenginleştirici, vurgulayıcı fotoğrafı temin etmek, ürettirmek ve hatta bir fotoğrafın içeriği ile haberi yaratmak gibi önemli bir ihtiyaca editoryal anlamda hizmet ederler. Tüm bunlara ek, haber ajanslarının anlık yayınladığı binlerce fotoğrafı taramak, kendi yayınına çalışan foto muhabirlerinin servis ettiği kareleri elemek, yayına hazırlamak gibi rutin tabir edilen bir göreve de sahiptir. Hatta son yıllarda bu tarama görevine sosyal medyayı da eklediler. Ülkemizde, Fotoğraf Editörlüğü adını ve şeklini almaya başlayan yapı ise ilk başlarda, belli bir yaşın üzerindeki usta foto muhabiri nin emeklilik öncesi yaşayacağı bir şeflik makamı gibi kurgulanmışsa da, dijitale dönüşüm sonrası uluslararası forma evrilmeyi kısmen başarabilmiştir. Hürriyet Gazetesi nde tarihleri arasında Fotoğraf Editörlüğü yaptığım sürecin ilk yarısında, fotoğraf editörlüğüne hizmet eden bir laboratuarımız da vardı. Dijitale geçişi tamamlamamızın arkasından, negatif pozitif banyo ve baskı bölümümüzü kapattık yılları arası yürüttüğüm Hürriyet Fotoğraf Editörlüğü görevi süresince, bir uzman foto muhabiri, iki editörden oluşan ekip ile tüm bu süreci yürütmeye çalıştık. Beraberinde Ankara ve ek yayınların fotoğraf servisi ile İstanbul istihbarat servisi foto muhabirlerince, içerik olarak desteklenen Hürriyet Fotoğraf Editörlüğü biriminde, bu yıllar arasında kimyasal fotoğraftan dijitale dönüşümü de tamamladık. Dijitale dönüşümün tamamlanması ve sosyal medyanın yaygınlaşması sonrası, fotoğraf editörlerine düşen ekstra görevler oluşmuştur. Bunlardan birincisi olay başına düşen fotoğraf sayısının kimyasal fotoğraf dönemine oranla kat kat artmasıdır. Yani, bir habere dair fotoğraf taramaya kalktığınızda, kimi zaman yüzlerce fotoğraf arasından en doğrusunu bulmaya çalışarak günün önemli bir vaktini bu görevle geçirmek gerekmişti. Diyebiliriz ki bunun temel sebebi, dijitale

16 dönüşüm sürecinde foto muhabirlerinin sınırsız fotoğraf çekebilme şanslarını sonuna kadar zorlamak istemeleriydi. Özellikle akıllı telefonlar sonrası ilerleyen sosyal medya sürecinde ise, daha sonralarında yurttaş foto muhabiri diye adlandırılan ve bir fotoğraf editörü için milyonlarca yeni göz anlamına gelen yepyeni bir kaynak daha ortaya çıkmıştır. Anlık olaylara, yakın ve doğru zamanda müdahil oluşu ile bir anda ön plana çıkan yurttaş foto muhabirleri, sosyal medya sayesinde çok hızlı bir şekilde aranıp bulunabilen bir kaynak olarak artık editörlerin masalarında yerini aldı. Dijital devrim, kısmen yaşanmış, kısmen de öngörülen fikrin hukuki, ahlaki riskleri yanında getirmiştir. Fotoğrafın dijital bir imza ile sahiplenilmesi, özellikle internet tabanlı yayınlarda teknik takibi gibi konular artık mümkündür. Türkiye de tüm dünya ile eşzamanlı olarak bu süreci geçti ve kendi kurallarını kendi yaratan ve elbette ki hukuki şartlarını da ayrıca değerlendirebileceğimiz bir kaos, zamanla bir sisteme oturacak gibi görünmekte. Tabii böylesi dev bir kaynağı yok saymak mümkün değil. Türkiye de genel olarak fotoğraf editörlüğü, foto muhabirinin tarzını zorlayacak, yeni bir stil geliştirmesine yön verebilecek/yönlendirecek yapılara sahip değildir. Bunun ardındaki gerçek ise; Türk basınının hala daha çağın ruhundan uzak yönetimler ve editoryal kadrolara sahip olmasıdır. Bu kadroların gençleşmesi süreci hala daha tamamlanmadığından, var olan yönetimler ile yayınlarda görsel bir yenilenme, yeni fotoğrafik stillerin oluşması pratikte çok kolay görünmemektedir. İnternet yoktu fotoğraf yine de geldi!!! Ocak 2011 de, Mısır da, Hüsnü Mübarek i istifaya sürükleyen büyük halk hareketinde bölgede olan Hürriyet muhabiri, bölgeden kendi fotoğrafını bir imza fotoğrafı olarak kullanmak üzere çektirmiş, gün boyunca haberleri telefonla yazdırmış ancak fotoğrafını bize gönderebilecek interneti bulamamıştı. Çünkü tüm Mısır da internet bağlantısı devlet tarafından durdurulmuştu ve uluslararası temsilcilikler dahil hiçbir yerde internet bağlantısına ulaşılamıyordu. Gazetenin baskı saatine yaklaşık bir saat vardı ve eski teknolojinin devreye girdiği bir yöntem bulduk. Fotoğraf bir kağıda basılıp bize faks olarak geldi. Biz de fakstan aldığımız fotoğrafı tarayıp üstünde mümkün olduğunca temizlik yaparak siyah beyaz bir imza karesi olarak kullandık. Bu örnekten de anlaşıldığı gibi temel görev, fotoğrafın çekilmiş olmasından çok, gazeteye o fotoğrafın bir şekilde gönderilmiş olmasıydı. Fotoğraf Editörlüğüne önem daha da artmıştır Renkli fotoğrafa geçiş nasıl ki bir devrim ise, dijital fotoğrafa geçiş bundan kat kat önemli bir devrimdir. Dijital devrim, kısmen yaşanmış, kısmen de öngörülen fikri, hukuki, ahlaki riskleri yanında getirmiştir. Fotoğrafın dijital bir imza ile sahiplenilmesi, özellikle internet tabanlı yayınlarda teknik takibi gibi konular artık mümkündür. Gazetecilikte bu sorunların önünü kesebilmek, engelleyebilmek ve yönetebilmek adına en büyük görev fotoğraf editörlerine düşmektedir. Fotoğrafın dijital çağı; fotoğraf editörlüğüne ihtiyacın artmasını ve bir meslek olarak çok daha ön planda bir editöryel masa halini almasını sağlamıştır AFSAD

17 Ulusal ve Uluslararası Medyada Fotoğraf Editörlüğü Dosya Konusu Kasım - Aralık Murad SEZER Reuters Haber Ajansı Türkiye Fotoğraf Editörü mursez@gmail.com On yıl öncesine kadar sadece gazete, dergi ve haber ajanslarında yer alan fotoğraf editörlüğü konumu, günümüzde bunlara ek olarak farklı medya kanallarında da yer almaktadır. Bunları; internet haber siteleri, elektronik dergi ve gazeteler, televizyon kanallarının haber merkezleri, reklam ajansları olarak sıralayabiliriz. Türk medyasında fotoğraf editörlüğü çok tartışılan ve eleştirilen olgulardan biridir. Bunun nedeni; fotoğraf editörlüğü kavramının medya yöneticileri, fotoğraf editörleri ve fotoğraf üreten kişiler tarafından yanlış yorumlanmasıdır. Bu bağlamda, Türk medyasında gerçek anlamda fotoğraf editörlüğü görevi yapanların sayısının bir elin parmaklarını geçmediğini söylemek abartılı olmayacaktır. Medya kanallarının çoğalması ile birlikte, fotoğrafın kullanım alanları da çoğalmış ve farklılaşmıştır. On yıl öncesine kadar sadece gazete, dergi ve haber ajanslarında yer alan fotoğraf editörlüğü konumu, günümüzde bunlara ek olarak farklı medya kanallarında da yer almaktadır. Bunları; internet haber siteleri, elektronik dergi ve gazeteler, televizyon kanallarının haber merkezleri, reklam ajansları olarak sıralayabiliriz. Öncelikle farklı medya kanallarından örneklerle uluslararası medyadaki fotoğraf editörlüğünün işleyişine bakmakta yarar var. Böylelikle medyadaki bu önemli konumun ülkemizde neden yanlış yorumlandığını daha iyi anlayabiliriz. Dünya medyasının önde gelen tüm gazeteleri, dergileri ve haber ajanslarında olduğu gibi, CNN ve BBC benzeri haber kanalları ve bunların web sayfalarında da fotoğraf editörleri görev yapmaktadır. Gazete, ajans ve haber kanallarındaki fotoğraf editörleri, haber merkezi ile sahadaki foto muhabiri arasındaki iletişimi sağlamakla ve onları yönlendirmekle birlikte, habere en uygun fotoğrafı seçmekle de sorumludur. Ayrıca, foto muhabirini gündem hakkında bilgilendirmek, manşet olacak haber ya da haberlere fotoğraf üretilmesi için ekibini görevlendirmek ve yönlendirmek, gelen fotoğrafları seçmek ve yayına hazır hale getirmek (resim altı bilgilerini denetleme, gerekirse photoshop uygulaması ile tonlama ve kadrajlama, eğer arşiv fotoğrafı gerekiyorsa ilgili fotoğrafların arşivden bulunarak yayına hazır hale getirme vb...) editörün başlıca görevlerindendir. Uluslararası medyada Associated Press (AP) ve Reuters te geçen 17 yıllık kişisel deneyimime dayanarak, bir haber ajansındaki işleyişi ve fotoğraf editörlerinin görevlerini şöyle özetleyebilirim. Uluslararası medyanın önde gelen haber ajansları Reuters, AP ve AFP (Agence France- Press) global ve bölgesel haber merkezlerinden yönetilmektedir. Bu ajanslardaki editörleri, haber editörü ve haber merkezi editörleri olarak ikiye ayırabiliriz. Şef fotoğrafçılar ve kıdemli fotoğrafçılardan oluşan haber editörleri; ülke ofislerindeki fotoğrafçıları görevlendirmek, çekilen fotoğrafların ön elemesini yapmak, fotoğrafçıları çekim aşamasında yönlendirmek ve yazılan haberlere uygun fotoğrafların haber merkezine ulaştırılmasını koordine etmek ile görevlidirler. Haber merkezi editörleri ise bürolardan ve fotoğrafçılardan gelen işlenmiş, resim altları yazılmış fotoğrafların son kontrollerini

18 yaparak abonelere servis etmektedirler. Örneğin Reuters te fotoğrafçılar özel durumlar hariç tüm fotoğraflarını Singapur daki Uluslararası Fotoğraf Masası na (Global Picture Desk) göndermektedir. Tüm fotoğraflar buradan, resim altları kodlanarak haber-fotoğraf eşleştirilmesi ile abonelere servis yapılmaktadır. Yani uluslararası bir haber ajansında fotoğraf editörü sadece fotoğrafları seçmekle kalmaz haberleri takip edip, foto muhabirini çekim konusunda yönlendirmek durumundadır. Bir fotoğraf aboneye gönderilmeden önce en az üç farklı editörün kontrolünden geçmektedir. Burada öncelikle, fotoğrafın haberle eşleşmesi amacıyla resim altına gerekli bilgilerin yazılıp yazılmadığı, photoshop uygulanıp uygulanmadığı ve güncelliği kontrol edilmektedir. Bir fotoğrafın yayına verilme aşamasında bu kadar titiz davranılmasının nedeni ise ajansımızın abonelerine ve kamuoyuna doğru-gerçek haber fotoğraf vermek ilkesidir. Photoshop ile fotoğrafın gerçekliğinin değiştirilmesi, resim altı bilgilerinde hata ve fotoğrafın çekildiği tarihin yanlış yazılması hiçbir şekilde tolere edilmemektedir. Türkiye de ise maalesef bu titiz çalışmayı, medyanın genelinde görebilmek mümkün olmuyor. Daha önce de belirttiğim gibi Türkiye medyasında gerçek anlamda fotoğraf editörlüğü yapan kişi sayısı bir elin parmaklarını geçmemektedir. Türkiye de fotoğraf editörü denince aklıma gazetelerin haber masasına bürolardan gelen fotoğrafları izleten kişi gelmektedir. Ne yazık ki çoğu fotoğraf editörü, gazeteye girecek fotoğraf konusunda son sözü söyleyebilecek yetkide değildir. Genellikle bu yetki ya da yetki ağırlığı yazı işleri müdürü ya da ekibindedir. Görselliğin ön planda olduğu spor sayfalarında dahi fotoğraf editörü bulunmamaktadır. Dijital fotoğraf ve dijital medya öncesinde olduğu gibi bugün de bu yetki sayfa sekreterlerinin elinde bulunmaktadır. Fotoğraf editörü uluslararası medyada haber merkezinin ortak oya ve güce sahip bir üyesi iken, Türkiye de editörler yardımcı eleman konumundadır. Dergilerde ise durum gazetelere oranla daha farklıdır. Görsel yanı ağır bastığı için dergilerin fotoğraf editörlerinin haber masasında daha baskın olduğunu söyleyebiliriz. Özetle dünden Yani uluslararası bir haber ajansında fotoğraf editörü sadece fotoğrafları seçmekle kalmaz haberleri takip edip, foto muhabirini çekim konusunda yönlendirmek durumundadır. bugüne medyamızda haber fotoğrafı; hayatında fotoğraf çekmemiş, foto muhabirlerinin çalışma koşullarına empati kuramayan, fotoğraf bilgi ve eğitimi olmayan kişilerce değerlendirilmiş ve değerlendirilmektedir. Reuters adına Türkiye de, İstanbul ve Ankara da yerleşik, toplam üç fotoğrafçı çalışmaktadır. Tabii ki bu sayı Türkiye gibi büyük ve gündemin hızla değiştiği bir ülkede yeterli olmamaktadır. Bu nedenle zaman zaman yerel ajanslar, gazeteler ve serbest fotoğrafçılardan destek almaktayız. Ancak çoğu zaman Reuters standartlarına uygun fotoğraf bulmakta sıkıntı çekmekteyiz. Çoğu kaynak, fotoğrafları resim altı bilgisi olmadan göndermekte ve fotoğrafın çekim tarihinin doğruluğuna özen göstermemektedir. Bir de buna fotoğraf kalitesinin, çekim ve teknik olarak düşüklüğü eklenince işimiz daha da zorlaşmaktadır. Fotoğrafa photoshop ile aşırı tonlama müdahalesi, filtreler bizim için kabul edilebilir değildir. Ancak bazen serbest fotoğrafçı ya da başka bir kaynak fotoğrafını beğendirmek amacıyla pozlama sorunlarını gidermek adına, photoshopa başvurmaktadır. Bu da bizi fotoğrafın kaynağından orijinalini görmeye zorlamaktadır. Bir de telif hakkı sorunu mevcuttur. Yayınladığımız her fotoğrafa fotoğrafı çeken kişinin adını yazmak, herhangi bir nedenle foto muhabiri/fotoğrafçı bunu istemese bile ismini arşiv kayıtlarımızda bulundurmak zorundayız. Dijital fotoğraf ile birlikte fotoğrafı çeken kişinin, kaynağın gerçekliği de sorun olmaya başlamıştır. Özellikle foto muhabirlerinin çektikleri fotoğrafları kendi aralarında paylaşmaları bizim için büyük risk taşımaktadır. Bu nedenle güvenmediğimiz, tanımadığımız hiçbir kurum ya da kişiden fotoğraf almamaya özen göstermekteyiz. Ajansımızın photoshop ve telif hakkı (copyright) hassasiyetleri ve Türkiye de bu iki konunun çok önemsenmemesinin benim işimi en çok zorlaştıran ögeler olduğunu söylemeliyim. AP ve Reuters ten önce Türkiye de günlük gazetelerde çalışmış olmam benim için çok büyük bir avantajdır. Bu nedenle, çoğu Reuters ın abonesi olan gazetelerin ajansımızdan beklentilerini çok iyi biliyorum ve bu beklentilerin sağlıklı karşılanabilmesi için üst AFSAD

19 yönetimime sağlıklı geri bildirimlerde bulunabiliyorum. Reuters in Türkiye de foto muhabiri bulundurmasının en öncelikli nedeni, Türkiye deki uluslararası olaylardan dünyanın diğer ülkelerindeki abonelerine fotoğraf iletmektir. Bu nedenle, Türkiye deki yerel sayılabilecek haberleri çoğunlukla fotoğraflamamaktayız. Devlet adamları ya da politikacıların başka illeri ziyaretleri, basın toplantıları, futbol ve basketbol liglerindeki karşılaşmaların çok önemli bir bölümünü izlememekteyiz. Ancak yabancı bir devlet adamının Türkiye ziyareti, milli maçlar ya da Türk takımlarının Avrupa Kupaları ndaki karşılaşmalarını mutlaka gündemimize almaktayız. Daha önce de belirttiğim gibi Reuters adına Türkiye de ben dâhil üç foto muhabiri görev yapmaktadır. Türkiye nin gündemi yoğun, coğrafi olarak büyük bir ülke olması nedeniyle şef fotoğrafçı olarak ofiste editörlük görevi de benim sorumluluk alanıma girmektedir. Ben genelde serbest fotoğrafçılardan ya da yerel ajanslardan aldığımız fotoğrafları seçmekte ve yayına hazır hale getirmekteyim. Öte yandan gündemi izlemek, kendi fotoğraf gündemimizi oluşturmak, Türkiye deki haber merkezi ve muhabirlerle koordinasyon, görev dağılımı gibi işler de benim sorumluluklarım arasındadır. Diğer çalışma arkadaşlarım çoğunlukla kendi fotoğraflarını seçip yayına hazır hale getirdikten sonra Singapur daki merkeze göndermektedirler. Gazetecilik ve ajans deneyimleri onlara doğal olarak bu hakkı vermektedir. Ben onları görevlendirme, ajansımızın gündemi ile ilgili bilgilendirme, özel haberler öncesi hazırlık aşamasında yönlendirme gibi konularda liderlik yapmaktayım. Bu arada olabildiğince fotoğraf da çekmeye çabalamaktayım. Yani klasik anlamda masa başında oturan bir fotoğraf editörü değilim. Reuters genelinde benim gibi ülke şef fotoğrafçısı olan diğer meslektaşlarım da benim gibi hem editörlük, hem de foto muhabirliğini bir arada yürütmektedirler. Bu biraz kişisel tercih, biraz da görevli olduğunuz ülke ofisinin şartlarına bağlıdır. Örneğin Almanya ve Rusya gibi dünyaca önemli merkezlerdeki Reuters bürolarının fotoğraf merkezlerinin kadroları diğerlerine oranla daha kalabalıktır. Bu ülkelerdeki fotoğraf editörleri sadece masa başı çalışmaktadır. Fotoğrafçı geçmişleri olsa dahi fotoğraf çekmeyip sadece yöneticilik yapmaktadırlar. Benim bu iki görevi birlikte üstlenmem Türkiye bürosunun yapısından kaynaklanmaktadır. Doğrudan kendi tercihim olsaydı, işin doğrusu sadece fotoğraf çekmeyi yeğlerdim. Pulitzer ödülünün kariyer sürecine etkisi oldu mu? Pulitzer ödüllü ilk ve -şu an için- tek Türk gazeteci olmamın fotoğraf editörlüğü konumum ile doğrudan bir ilgisi yoktur. Ödülü Associated Press (AP) adına çalışırken kazandım. Ödül, olsa olsa Reuters in bana bu pozisyonu teklif etmiş olmasına katkıda bulunmuş olabilir. Böylesi prestijli bir gazetecilik ödülüne sahip olmak tabii ki gurur verici ama asla bir terfi ya da yeni bir iş bulma garantisi değildir. Ödülün bana en büyük katkısı yurt içi ve dışında bilinirliğimi arttırmış olmasıdır. Bir foto muhabiri fotoğraf çektiği sürece yaşar, iyi fotoğraf çektiği gün de başarılı sayılır. Başarılarımız bir anlamda günlük değerlendirilmektedir. Dün kazanılan büyük bir ödül, bugün çekemediğiniz ya da kötü çektiğiniz bir fotoğrafın telafisi asla olamaz. Ödül öncesi de, sonrası da bunun bilinciyle çalıştım ve çalışmaktayım. Yirmi beş yıldır profesyonel olarak haber fotoğrafı çekmekteyim. Birçok uluslararası politik ve sportif olayı izledim. Dört kıtada onlarca ülkede fotoğraf çekme olanağı buldum. Özellikle AP de çalıştığım dönemde sık sık Ortadoğu daki çatışma bölgelerinde görev yaptım. Tüm bunları düşündüğümde, beni yine de Türkiye de yaşamış olduğum olayların etkilediğini fark ettim. Bunların ilki ve en önemlisi 1999 Marmara depremidir. Deprem olduğunda bir yurtdışı görevdeydim. Ancak bir gün sonra Türkiye ye dönebildim. İstanbul a ulaştıktan sonra, havalimanında elimde iki valiz, evimin ve yakınlarımın akıbetinden habersiz bir süre dondum kaldım. Sonrasında, kesintisiz bir ay ofiste diğer fotoğrafçılardan gelen fotoğrafları seçtim ve yayına hazır hale getirdim. Zaman zaman ofiste sabahladım, bazen de ofisin yakınındaki bir otelde geceledim. İlk fırsatta Avcılar, Yalova ve Gölcük e gittiğimde duygusal olarak çalışmakta zorlandım. Eğer deprem benim şehrim ve bölgem dışında olmuş olsaydı hiçbir şekilde zorlanmazdım. Bunu, daha sonraki yıllarda savaş ve çatışma bölgelerine gittiğimde daha iyi fark ettim ki başkalarının acısına bakmak daha kolay olmaktaydı.

20 Dosya Konusu Kasım - Aralık Yaratıcı Yönetmen Gözüyle Laura E.STANLEY 500 px Prime Yaratıcı Yönetmen lesphotography@gmail.com Bazen bir anı yakalamak, bir etkinliği çekmek için tek şansınız vardır; ben tuttuğum fotoğrafçıya zaman ve bütçe sınırları içinde olabilecek en iyi fotoğrafları getireceği konusunda güvenme ihtiyacı duyarım. Fotoğraf editörü sözcükleri, farklı anlamlara gelmekle birlikte, çoğunlukla fotoğrafları düzenleyen, değiştiren ve manipüle eden kişiyi tanımlar. Benim bulunduğum sektörde (basım ve ticari lisans sağlama sektörü), yaratıcılık sürecini yürüten ve bu vizyona sahip kişi anlamına gelmektedir. Bu süreç içerisinde, fotoğrafçı bulmak, onu işe almak, dış mekân çekimlerini başarıyla yürütmek gibi işlerin yanı sıra; ilişkileri, bütçeyi, çalışma planını ve görüntüyü yönetme gibi işleri de vardır. Küçük ve uzmanlık gerektiren bir sektör olduğundan, fotoğraf editörlüğünün iş imkânları gittikçe azalmaktadır. Dergiler tutumlarını değiştirmekte, bütçeler daha kısıtlı ve fotoğrafa erişim daha kolay olmaktadır. Bazen zorlayıcı olsa da, şirketlerin özgün konu yakalayacak veya bilindik bir konuya farklı bakış açısı getirecek fotoğrafçıların, iyi fotoğraf üretmelerini sağlayan bir fotoğraf editörü çalıştırmaları önemlidir. Görsel kaynak edinme süreci bir dergi için çok hızlı olabildiği gibi, uzun bir planlama da gerektirebilmektedir. Genelde dergiler, yayın içeriğini bir yıl öncesinden planlamaktadır. Bu da konuların, derginin sayfalarında yer almasından çok daha önce planlanması ve çekimlerin ayarlanması demektir. Tabii yaz sıcağında kış sayısını hazırlamak insana tuhaf gelebilir. Bir fikir tema önerisine, o tema önerisi de ele alacağımız konuya dönüşür. O noktadan sonra hangi fotoğrafçı bu projeye ve bütçeye en uygundur diye araştırmaya başlarım. Zaman ve bütçenin elverdiği ölçüde çekimin idaresini fotoğrafçıya bırakmayı tercih ederim. Bazen son dakikada teslim tarihi ve editoryal kararlar değişebilir ki böyle zamanlarda akışa uyum sağlamak gerekir. Teslim tarihi kısaltıldığı zaman, istenen içeriği size sağlayabilecek güvendiğiniz fotoğrafçılara ulaşmanız gerekir. Bu noktada insanlarla iletişim kurma ve iletişimde kalma beceriniz önemlidir. Fotoğrafçılık kökenli birisi olduğumdan fotoğrafçıları anlar, isteklerine ve çalışmalarına saygı duyarım. Tabii sektörün kendine özgü özelliklerinden zevk almak için mutlaka fotoğrafçılık kökenli olmaya gerek yoktur. Ancak bu benim işimden iki yönlü -yaratıcılık aşaması ve satın alma/lisans verme süreci- keyif almamı sağlamaktadır. Ben, ilk elden bütçe kısıtlamalarının iyi gerçekleştirilebilecek bir fotoğraf çekimini nasıl etkileyeceğini biliyorum. Şirketin ihtiyacına göre ve elinizdeki bütçeyle alınabilecek en iyi hizmeti satın almanız gerekir. Fotoğrafçıların fiyatını düşük tutmamak önemlidir. Onları mutlu kılın ki onlar da çekimlerine devam etsinler. Bu tüm şirketlerin ve hedefledikleri okuyucu kitlelerinin faydasınadır AFSAD