M E R H A B A. 3. boyuttaki tek spor, sualtı ragbisi bu ayın öne çıkanlarından...

Transkript

1 M E R H A B A Outdoor sporları ekipmanları sektöründeki yıllarımızdan öğrendiklerimizi outdoor sporlarına merak duyanlarla, yeni başlayanlarla ve amatör sporcularla paylaşmak istedik. Kitaplara sığmayan pekçok branşı, 100 sayfaya sığdırmamız pek de mümkün olmadı. Başlangıç olarak genel terimler, ekipmanlar ve püf noktalara değindik. İlerleyen sayılarda branşlara özel konular, sizin deneyimleriniz, etkinlik, haber ve duyurularınıza da yer vereceğiz. HOBİ MAGAZİNE le hem teknik bilgi hem ekipman kullanımı konusundaki eksikleri bir nebze de olsa gidermeyi amaçladık. Siz de dergi ve konularla ilgili görüş, öneri ve düşüncelerinizi lütfen bizimle paylaşın... Bu sayının özel konusu, sportif olta balıkçılığı... Ekipman seçiminden kamış ve makina çeşitlerine, sahtelerden canlı yem hazırlama işlemlerine kadar av gününüze keyif ve bereket katacak püf noktalara değinmeye çalıştık. Dalış türleri, scubanın babası meşhur Kaptan Cousteau nun yaşamı, dalış ekipmanlarının seçimi ve bakımı; gelişimi neredeyse 200 yıl sürmüş patencilik; outdoor sporlarının en popüleri kampçılık; 3. boyuttaki tek spor, sualtı ragbisi bu ayın öne çıkanlarından... Kitesurf ve raftinge yeni başlayanlara kılavuz niteliğindeki sayfalara bakmadan geçmeyin...sadece yürüyüş değil, aynı zamanda doğayı keşif... Trekking, gerekli ekipmanlar, genel kurallar ve tavsiyelerimiz de ilk sayıda sizlerle... Kamp yaşamı, nerdeyse kaya tırmanışı kadar popüler olmaya başlayan yapay duvar tırmanışları ve bouldering, bisiklet türleri, yarışları, genel terimleri ve faydaları da bu sayıda... Her yaş ve gelir seviyesine hitap edebilen yelkencilik sporu, Murat Özbek in kaleminden... Parkur ve free-run arasındaki farklardan önerilere, SSI eğitmeni Barış Ürkmeyen le röportaj, yüzme, kaya tırmanışı ve daha fazlası için sayfaları çevirmeye başlayın... Tüm branşları içeren ilk ve tek outdoor sporları ve hobi dergisi HOBİ MAGAZİNE in oluşumunda desteklerini esirgemeyen dostlarımıza teşekkür ederiz. Doğada daha keyifli anlar geçirmenize katkıda bulunabilmek dileklerimizle...

2 08 Kaçan balık büyük olur... Tüm zamanların gözsi sportif balıkçılık, sizi B12 vitaminiyle ödüllendiriyor. 30 (extreme)2 Wingsuit Adrenalin tutkunlarının bile dizlerini titreten Wingsuit hakkında küçük bir parantez Tekerleğinin götürdüğü yere git... Daha çok çocukların hevesli olduğu bu spor aslında yetişkinlere de unutulmaz anlar yaşatıyor. 48 Doğaya dönüş... A dan Z ye kampçılık, kuralları, kamp hayatı ve ekipman seçimi hakkında aradıklarınız... Uzun, ince bir yol Doğa yürüşleri, ailecek katılabileceğiniz bir etkinlik Le Parkour... Disiplin, estetik ve çok çalışma.. Oradan oraya zıplamaktan daha fazlası Dikkat, Yüksek adrenalin içerir... Suya karşı verilen amansız mücadele, takım ruhu ve bolca eğlence. Rafting le hepsine doyacaksınız 62 Tüm yapmanız gereken... Kanatlarınızı kullanın ve uçmayı yamaç paraşütüyle deneyimleyin.

3 3. Boyutun büyüsü... Yüzerken eğlendirsin diye düşünüyorsanız, sualtı ragbisini tavsiye ediyoruz.68 İster huzur, ister macera... Yelkencilik size hem huzur hem de macera dolu saatleri garanti ediyor. Dalgıç Elmas ı SSI Level 2 Eğitmeni Barış Ürkmeyen le dalış eğitimleri üzerine bir söyleşi. Fiziksel ve ruhsal zirveye tırmanın... Zirvede olmayı sevenlere kaya tırmanışı ipuçları. Hayata bağlı zincir... Bisikletler, yarışmalar ve organizasyonlar hakkında merak ettikleriniz Uçuyorum, o halde varım 04 Scubadan serbest dalışa, ekipmanlardan av tekniklerine ve su altı dünyasına yolculuk Hızla popüleritesi artan sporların başında gelen uçurtma sörfü meraklılarına... Sınırsızların dünyasına dalış Kulaçla... Yerçekimsiz ortamda suya karşı mücadele İMTİYAZ SAHİBİ Ertan Savut YÖNETİM YERİ Mithatpaşa Caddesi No: 146/A Karataş, İZMİR EDİTÖR - TASARIM Muzaffer Uysun İLETİŞİM - REKLAM muysunn35@gmail.com DEĞERLİ KATKILARIYLA Nejat BEKMEN Melih TÜZÜN Berfin ODABAŞI Barış ÜRKMEYEN Murat ÖZBEK BASIM YERİ VE TARİHİ İZMİR HOBİ MAGAZİNE Dergisi, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uygun olarak yayımlanmaktadır. Hobi Magazine de yeralan yazı, fotoğraf, harita, ilüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.

4 KITESURFING Uçuyorum; O HALDE VARIM...

5 Kiteboarding, bir board üzerinde, güçlü bir uçurtma ya da paraşütle yapılan bir su sporu. Rüzgar kontrolüne dayalı kiteboarding, rüzgar sörfüne benzese de kullanılan ekipmanlar ve ilerleme teknikleriyle farklılıklar gösteriyor. Hız tutkunlarını da memnun eden bu adrenalin yüklü sporda yaş sınırlaması da yok... Türkiye de kitesurf yapılabilecek birçok rüzgarlı kıyı bulunmakla birlikte Alaçatı, Gökova ve Gökçeada en çok rağbet gören destinasyonlar. HobiMagazine 5

6 Kitesurfing Ekstrem spor dalları arasında yıldızı gittikçe parlayan Kiteboardingin (Kite, Kitesurfing, Uçurtma Sörfü), uçurtma ve sörf kültürünün birleşmesiyle ortaya çıktığı düşünülüyor ların sonlarına doğru, özellikle Fransa da gelişmeye başlayan bu spor, tüm dünyada hızla yayılan bir merak haline geldi. KPWT (Kiteboard Pro World Tour) ve PKRA (Professional Kiteboard Riders Association) adı altında iki uluslararası organizasyonu bulunan kiteboard, ülkemize geldiği 1999 yılından itibaren büyük katılımlarla her geçen gün gelişmekte. Önce paraşütle havalanıp uçuyor, sonra da boardla dalgalarda sörf yapıyorsunuz. Önceden sörf ve yelken sporuyla ilgileniş sporcuların bile bu sporu yapmak için kiteboard eğitimi almaları tavsiye ediliyor. Zira tamamen farklı sudan çıkış ve sürüş tekniği kullanılmakta. Kitesurf Ekipmanları Kitesurfing ekipmanları, spora adını veren uçurtma yada paraşüt (kite), suda kaymaya imkan veren tahta (board), sporcuyu uçurtmaya bağlayan kontrol takımı ve kemerden (harness) oluşuyor. Kitesurf Eğitimleri Metrelerce yüksekten suya çarpma, hızla giderken sığ suda dibe çakılma kazalarıyla birlikte, Kitesurf eğitiminin gerekliliği ortaya çıktı. Sörf sporuyla uğraşan sporcuların önderliğinde okullar ve kurslar açıldı. Zaman ve sabırla çok kısa sürede kitesurf yapmaya başlayabilirsiniz. Genellikle temel eğitimler 3 gün sürüyor. Sonrasındaki tekrarlarla tekniğinizi geliştirebilirsiniz. 5-6 yaşlarındaki çocuklar, karada eğitim uçurtmaları ile eğitime başlıyorlar. 8-9 yaşlarına geldiklerindeyse boardun üstüne çıkıyorlar. Kitesurf duruş tekniği sayesinde, karın kasları, bacak kasları, kol ve göğüs kasları sürekli çalışıyor. Bu yüzden 1-2 saatlik seanslarla suya çıkılıyor. Seans aralarındaysa en az 15 dakika dinlenmek gerekiyor. Serbest stile geçildiğinde daha fazla kas gücü, hareket esnekliği ve reflekslerin güçlü olması gerekli. Eğitimlerde öncelikle sporcuya uçurtmayı kontrol etmek öğretiliyor. Sığ suda, uçurtmayı kontrolü kaybetmeden bir sağa bir sola yönlendirerek yarım ay çizmeye çalışmak dürüst olmak gerekirse sıkıcı. Ancak kas alışkanlıklarını kazanmanız açısından da çok önemli. Tüm günü alabilen tekrarlardan sonra, uçurtma havadayken boardun üzerine çıkmaya çalışıyorsunuz. Eğlenceli ama bir o kadar da yorucu kısım işte bu... Boardun üzerine çıkmayı başardıysanız önce ileri geri sürüklenerek gitmeyi öğreniyorsunuz. Ardından sıra, boarddan inmeden dönüşleri öğrenmeye geliyor. Zıplayarak dönmeye alıştığınızda ise işler oldukça kolaylaşıyor. Ancak her sporda olduğu gibi kitesurfte de profesyonelleşmek için bolca pratik yapmak gerekli Harness Kemer ya da seat (oturaklı) modelleri genel olarak kullanılır. Uçurtmadaki bütün gücü alır. Vücut ağırlığıyla kuvveti dengeleme ve acil durumlarda uçurtmayı bırakmak için kullanılır. Bel rahatsızlığı olan kişilere bile kitesurf deneyimi yaşatacak konforda üretilirler. Kite Uçurtma, paraşüt mantığıyla çalışıyor. Rüzgarı altına alıp sürükleniyor ya da zıplayabiliyorsunuz. Genellikle 4 veya 5 iple uçurtma gövdenizdeki kontrol kitine bağlanıyor... Bu ipleri sağa çekerseniz uçurtma da sağa, sola çekerseniz sola gidiyor. 6 HobiMagazine

7 Kitesurfing Board Eğitim aşamasında geniş, iki yönlü boardlar öneriliyor. Daha ileri seviyelerde ise tek yönlü boardlar kullanılabilir. Ülkemizde profesyoneller dahi iki yönlü boardlar kullanmakta. Pompa Basınç göstergeli pompalar uçurtmayı en doğru basınçta şişirme imkanı verir. Normalden az basınçla şişirilen uçurtma, verimli bir formda ve performansta olmayacaktır. Yüksek basınçla şişirilirse de sıcak bir yüzeyle teması halinde uçurtma genleşip, patlayacaktır. Bar Uçurtmanın tüm kontrolü bar yardımıyla sağlanır. Üzerindeki renklerin doğruluğu önemlidir. Sol el, her zaman barın kırmızı tarafında olmalıdır. HobiMagazine 7

8 SPORTİF BALIKÇILIK kaçan balık BÜYÜK olur! Günlük yaşamın zorlukları, kredi kartı ekstreleri, iş veya okul stresi... Oltanızla birlikte, dertlerinizi de suya bırakın...

9 Sportif Balıkçılık Sportif - Amatör Balıkçılık Balık avlama işini, ticari amaçlar dışında, eğlence ve zaman değerlendirme gibi sebeplerle yapan kişilere amatör balıkçı, yapılan spora da sportif balıkçılık adı verilmekte. Balık avı için kanunen herhangi bir yetki belgesi istenmemekle birlikte, bazı balıkçılık yarışması organizasyonlarında zorunlu tutulması ve balıkçılıkla uğrasan kimselerin bilinmesi amacıyla, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan Amatör Balıkçı Belgesi ni alabilirsiniz. Bu belge için herhangi bir sınav veya öğrenim derecesi gerekmiyor. Amatör balıkçılığın sürdürülebilir olması için yasal ve etik kurallara uyulması, doğal ortamın korunması ve saygı gösterilmesi bir zorunluluk. Balık stoklarının ve yaşam alanlarının korunması, geliştirilmesi ve akılcı bir plan içinde avcılık yapılması, gelecek nesillere daha zengin su altı yaşamı bırakmamıza yardımcı olacaktır. Sürdürülebilir balıkçılık için, bireysel olarak ne yapabiliriz? Amatör balıkçılığın ve balıkçılar arasında bilgi paylaşımının artması için, yaşadığımız yerde bulunan amatör balıkçı derneklerine üye olalım. Yoksa, kurulmasına öncülük edelim. Amatör balıkçılıkla ilgili yasal sınırlama, kısıtlama ve uygulamaları takip edelim ve öğrenelim. Balık türlerini, karakterlerini, yaşam alanlarını ve avlanma yöntemlerini öğrenelim. Balıkçılık yaptığımız alanlarda yalnız olmadığımız durumlarda, çevredeki balıkçıları rahatsız etmeyelim. Avımız olan balığın da her canlı gibi yaşam hakkı olduğu, saygı gösterilmesi gerektiği hep aklımızda olsun. Üremeye elverişli hale gelmesi uzun yıllar alan yada yasalarca korunmaya alınmış türleri yakaladığımızda, incitmeden suya iade edelim. Ekolojik açıdan zararlı veya potansiyel tehlikeli yada avlandığımız bölgeye ait olmayan türleri canlı yem olarak kullanmayalım. Canlı elde edilmiş bir balık türünü, başka bir ortama salarak doğal zincire müdahele etmeyelim. Yasal limitlerden fazla sayıda balık tutmayalım. Sürdürülebilir bir avcılık yapabilmemiz için balıkların yaşam alanlarını korumaya ve kirletmemeye, mümkün oldukça da temizlemeye çalışalım. Çevreye zararlı atık boşaltan tesis, kanalizasyon, tekne gördüğümüzde ilgili birimleri haberdar edelim. Ticari yada amatör balıkçılıkta yapılan yasadışı avlanmalara şahit olduğumuzda ilgili birimlere ihbar etmekten çekinmeyelim. Tekne ile avlanıyorsak istilacı türlerin yayılmasını önlemek için, teknemizi sudan çıkartırken pervane, motor veya römorka takılmış sucul bikileri temizleyelim. Teknemizden yağ atığı veya yakıt sızıntısı durumlarında tamirat işlemini geciktirmeden yapalım. Doğal su ortamında yada yakınında güçlü deterjanlarla temizlik yapmayalım. Knalizasyonlardan doğal ortama karıştığı bilinciyle, güçlü deterjanları mümkün olduğu kadar az kullanmaya özen gösterelim. Bilimsel gözlem ve araştırmalarda; büyük balığın yaşamı boyunca kazandığı deneyimler genler vasıtasıyla doğrudan yavrulara geçmektedir. Dolayısıyla; yavrular da büyük balığın deneyimleriyle davranarak, yaşamını tehdit edecek tehlike ve çevresel faktörlere hazırlıklı olarak yaşama başlamaktadır. Ayrıca, bazı türlerde balık belli bir ve boyuta gelmeden önce yumurtlamamaktadır. Yasalarda alıkonulabilecek balık boy limiti verilirken; balığın yumurta yapabilecek olgunluğa eriştiğinde ölçülmüş boyu göz önüne alınmaktadır. Amaç, en azından balığın bir kere yumurta bırakmış olmasına olanak tanımaktır. Denizlerimiz ve iç sularımızda stoklarımızı hesapsızca tüketmeyelim. Olgunlaşmadan erken hasat yapmayalım. Anılardan başka bir şey götürme, ayak izinden başka bir şey bırakma. prensibiyle, avlaklarda hiçbir malzeme veya artığımızı bırakmayalım. Ekolojik ilkeler ve balıkçılık etiklerine uyarak, en önemlisi de çevreye karşı sorumluluğumuzu yerine getirerek hem doğaya olan borcumuzu az da olsa ödemeye çalışalım. HobiMagazine 9

10 Sportif Balıkçılık Parçalı Olta Kamışları Birbirine takılabilen iki veya üç parçadan oluşur. Bot veya teknede boyu kısa modeller tercih edilmelidir. Kıyıdan yapılan avlardaysa boyu uzun, hassas, ince ve yaylanır modeller daha iyi Surf Olta Kamışları performans gösterecektir. Kıyıdan uzağa atış yapabilmek için tasarlanırlar. İdeal surf kamışı boyu 360cm. 450cm. aralığındadır. Uzun sapları, yüksek ağırlıklarda kurşun atabilmelerine olanak sağlar. Atış sırasında ortaya çıkan misina sürtünmesini en aza indirmek içinse, misina kılavuzları mümkün oldukça az sayıdadır. En iyi performansı surf olta makineleri ile gösterirler. Jig Olta Kamışları Suni yeme verilen aksiyonu tam olarak iletebilecek hassaslıkta aynı zamanda büyük avların uyguladığı güce dayanacak tarzda imal edilirler. Tek veya iki parça halinde dolgu olta kamışlarıdır. Porselensiz Olta Kamışları Yapı olarak teleskopik olta kamışlarına benzer. Tatlı suda mantarlı balık avında idealdir. İçe geçmeli çoklu parçalıdır. Porselen misina kılavuzları bulunmaz ve makinesiz kullanılırlar. Teleskopik Olta Kamışları İç içe geçen birkaç parçadan oluşan porselen misina kılavuzlu kamışlar, her türlü balık avında kullanılabilir. Çıkrık Olta Kamışları Tekneden yapılan büyük balık avında ortaya çıkan yüksek dirence karşı koyabilecek yapıda, dayanıklı olta kamışlarıdır. Genelde çıkrık makinelerle birlikte kullanılır. O L T A K A M I Ş I S E Ç İ M İ Alabalık ve levrek, küçük, hafif kaşık ve sahte yemlerle at çek şeklinde avlanır. Bu yüzden 5 30 gr. arasında atarlı, ince ve hassas spin kamışlar kullanılabilir. Meraya göre cm. arasında ve iki parçalı yada fly kamışlar ve makineler de kullanılır. Sazan ve yayın avı; çok büyük boyda olmamak kaydıyla, mantarlı olta ile su üstü avı yaparak avlanabilir. 4 7 metre uzunluktaki, porselensiz kamış modelleri idealdir. İri sazan için, gr. atarlı, dayanıklı ve cm. aralığındaki boylarda kamışlar kullanılır. Hedeflenen av yayın ise, daha atarlı ve kesinlikle dolgu parçalı kamışlar kullanmaya özen gösterilir. Turna ve sudak avı; kıyıdan kaşık ve sahte yem kullanılarak avlanacaksa, gr. atarlı, cm. boyundaki kamışlar kullanılabilir. Kamış ucunun ince ve hassas olması önemlidir. İyi harekete imkan veren olta kamışı uçları daha bereketli avlar yapmanıza imkan sağlayacaktır. Tekne veya bottan yapılan avlarda ise gr. atarında, tercihen iki parçalı, cm. aralığındaki teleskopik kamışlar en idealidir. Lüfer, çinekop, palamut avı; surf kamışlarla avı daha çok tercih edilen balıklardır. Kıyıdan uzağa yada akıntı olan alanlara yapılan atışlar için atarı gr. aralığında ve cm. arasındaki kamışlar seçilir. Kıyıdan uzağa atmadan sahte veya kaşıkla yapılan avlar için ise gr. atarlı esnek surf kamışları iyi sonuçlar verecektir. Boyu cm. aralığında tutmaya özen gösterin. İstavrit avında, gr. atarlı surf kamışları tercih edebilirsiniz. Atarı fazla ve kalın kamışlar balığın hissedilmesini zorlaştıracaktır. En az ağırlıkla en iyi hassasiyeti alabileceğiniz kamışları tercih edin. Karagöz, çupra, izmarit avındaysa gr. atarlı, cm. uzunluklarında teleskopik ve iki parçalı kamışlar kullanılır. Kamış ucunun, balık tıklamasını hissettirecek kadar hassas olmasına dikkat edilmelidir. Levrek, lüfer, kofana, kalkan avı; iri ve güçlü balıklar için gr. atarlı daha güçlü surf kamışları tercih edilebilir. Tekneden yapılan avlarda hareket alanının darlığı ve diğer avcıları rahatsız etmemek adına kısa boylarda teleskopik ve iki parçalı kamışlar tercih edilmelidir. Küçük balık avlarında hafif, ince uçlu, gr. atarlı, daha büyük avlar için ise yüksek atarlı, güçlü ve kalın olta kamışlarını kullanabilirsiniz. Akya, Orfoz ve Lağos genellikle tekneden avlanırlar. Tek veya iki parçalı çıkrık kamışları ve makineleri en iyi sonuçları verecektir. Varolan kamışlarınızı kullanacaksanız, üst seviyede ve güçlü modeli kullandığınızdan emin olun. Aksi halde ava direnç gösteremeyip kırılacaktır. 10 HobiMagazine

11 Sportif Balıkçılık Sportif balıkçılıkta kamışlar kadar kafa karışıklığı yaratan bir diğer malzeme olta kamış makineleridir. Avı hedeflenen balığın türü, büyüklüğü, mera yapısı ve av tekniğine göre farklı seçimler yapmak gereklidir. Olta Makineleri Olta makinelerinin büyüklüğü, misina kapasitesi ile belirlenir. Örneğin, misina kapasitesi 0.50 kalınlıktaki misinadan 100 mt alan bir makine, büyüklük olarak 50 lik diye isimlendirilmektedir kalınlıkta 100 metre misina sarılabiliyorsa bu kez 35 lik olarak adlandırılır. Japonya ve ABD menşeli makinelerde kullanılan ölçülerden; 1000 lik makineler 25 lik 2000 lik makineler 35 lik 3000 lik makineler 45 lik 4000 lik makineler 55 lik olta makinelerine karşılık gelmektedir. 0.18, 0.20, 0.25, 0.30, 0.35, 0.40 lık makineler At-çek avı için (spin) kullanılır. Alabalık, levrek, turna, lüfer gibi avlarda idealdir.maket balıklar, kaşıklar, döner kaşıklar gibi hafif yemlerle kullanılır. Amaç, belirli bir hedef mesafesine atılıp o bölgede avlanmaya çalışılmasıdır. Uzun süren bu av tipinde, yorgunluk yaratmaması için tercih edilen kullanışlı olta makineleridir. 0.40, 0.50, 0.60, 0.65 lik makineler Kıyı avları için uygun makinelerdir. İstavrit, lüfer, levrek, sazan, yayın gibi avlarda kullanılırlar. Yemli takımlar, çapariler ve hazır takımlarla at-çek veya at-bırak avlarında kullanılırlar. Olta makinelerinin büyük ve atılan mesafenin daha uzun olması; kullanılan olta kamışlarının uzunluğu ve sarılan misinanın kalınlığı ile de ilişkilidir. Bu boyda makinalar aynı zamanda tekneden kullanım için daha uygun makinalardır. 0.65, 0.70 ve 0.80 lik makineler Tekne avlarıyla kıyıdan at-bırak avlarında kullanışlıdır. Bu tip makineler büyüklükleri nedeniyle diğer makineler göre daha ağırdırlar. Atıldıktan sonra, olta kamış sehpaları veya dayama aparatılarıyla kullanımı yaygındır. Olta makinelerinin bir diğer ayırıcı özelliği, kalamadır. Kalama, avı çekerken avın uyguladığı kuvveti absorbe edebilmek için misinanın her gerilişinin makine tarafından bir miktar misina bırakılarak tolere edilmesidir. Bu sistem, misinanın kopmasını, kamışın kırılmasını veya olta makinesinin zarar görmesini engeller. Kalama sistemi kıyı makinelerde genel olarak 3 şekilde bulunmaktadır; önden kalamalı arkadan kalamalı ve çift kalamalı. Çıkrık olta makinelerinde ise 2 çeşittir. Koldan veya hızlı kalama değişebilmek için gövdeye eklemeli modelleri de üretilmektedir. Bilya, makinenin daha kolay dönmesini sağlar. 1 bilyadan 15 bilyaya kadar farklı adetlerde bilya barındırabilir. Bilya sayısının artması, sürtünmenin azalmasını sağlamaktadır. Çıkrık Olta Makineleri Genelde büyük balık avında derin su ve sırtı (trolling) avcılığında kullanılan çıkrık makineleri, yüksek misina sarım kapasitelidir. Böylelikle kalın monoflament misinaların kullanılmasına olanak sağlar. Düşük devirli, gövdesi metalden imal edilmiş, kolları ve topuzu yüksek dayanımda ve gelişmiş kalama sistemli olanları tercih edilmelidir. Manuel çıkrık makineleri yerini almaya başlayan elektrikli çıkrıklarda aynı zamanda otomatik jigging yapma özellikleri de bulunmaktadır. HobiMagazine 11

12 Sportif Balıkçılık Surf Olta Makineleri Surf makineleri genellikle geniş, uzun ve çok derin olmayan makaralara sahiptirler. Böylece atış esnasında misinanın makaradan hızlı ve kolay bir şeklide çıkması amaçlanmıştır. Bu da enerji kaybının azalmasını sağlarken atış menzilini arttırır. Surf makinelerde enerji tasarrufu üzerinde önemle durulmaktadır. Bazı üretici firmalar enerji kaybını azaltacak yedek parça ve ürünler imal etmeye başlamışlardır. Surf olta makinelerinin devri genellikle düşüktür ancak makaralarının geniş olması, bir turda sarılan misina miktarının fazla olmasını sağlar. Bu tarzdaki makaralarda daha güçlü sarım için daha uzun makine kolları kullanılmaktadır. Kullanılan malzemeler hafif ve kaliteli olmalıdır. Uzak atışlar yapmak ancak bu şekilde mümkün olabilmektedir. Spin Olta Makineleri Spin balıkçılığı, at-çek denilen, suni yemin aralıksız olarak atılıp geri çekilmesi yöntemidir. Bu av şeklinde kullanılacak makinelerin hafif olması avcının yorulmasının önüne geçecektir. Hafif, küçük makineler ve hafif kamış, av süresini uzatacaktır. Spin olta makinesinin büyüklüğü, av yapılacak balığın cinsine ve üzerine sarılacak misina miktarına göre belirlenmelidir. Bazen küçük makinelerle iri balıkların avlandığı da görülür. Levrek, lüfer, turna gibi balık avında lık, alabalık avı için lik makaralı spin makine yeterli olacaktır. Jigging Olta Makineleri Jiggingde kullanılacak makineleri seçerken; yüksek devir, dişli ve rulmanlar, dayanıklı gövde yapısı, çevirme kolunun uzun olması, tutma topuzunun iri olması belirleyicidir. Yeme aksiyon verirken ve avın yüzeye çekilmesi sırasında hız önem kazanır. Çevirme kolunun uzun, topuzun ise iri olması, makineye daha fazla kuvvet uygulama imkanı sağlar. Dayanıklı ve sağlam gövde ise, bu kuvvet neticesinde ortaya çıkabilecek arızaları ve kırılmaları en aza indirecektir. Jigging makinesi seçerken 5:0:1 ve üzeri devirli, iç tertibatı güçlü olan makineler tercih edilmelidir. Jigging yapılan derinlik, makine üzerine sarılacak misina miktarını ve makara büyüklüğünü belirler. Zokalar Özel kalıplarda, sap tarafı yerleştirilen iğnenin üzerine kurşun dökülmesi ile elde edilir. Oltacılığın başlı başına bir bölümünü oluştururan zokalar her türlü balık avında kullanılabilir. Akıntılı, anaforlu ve derin sularda iyi sonuçlar veren zokalar, ancak bir takıma bağlandıktan sonra, torik zokalı takım, lüfer zokalı takım, mercan zokalı takım gibi avı hedeflenen balığın adını alırlar. Denizde, kullanılan zokaların parlatılması gerekir. Balık malzemesi satan dükkanlardan temin edebileceğiniz az miktarda civayla bu işlemi kendiniz de yapabilirsiniz. Çuha parçasına yatırılmış zoka üzerine tuz serper gibi çok az miktarda civa dökülür. İğne tarafından tutularak çuha ile ovulur. Kurşuna yapışıp sıvanan civa, balıkların ilgisini çekecek pırıl pırıl bir şekil alır. Zokalar tiplerine göre sarmısak, sülük, fındık, pirçol gibi isimlerle anılırlar. Aslında pirçol tüm küçük zokaların genel adı olmakla birlikte sarmısak zokanın küçüğüne pirçol, sülük zokanın küçüğüne zokita, fındık zokanın küçüğüne leblebi de denir. Ayrıca pirçolun yünlülerin küçüğü olarak adlandırılabilecek piskova (kovuşturma) ve ovala denen tipleri de vardır. Ovala yuvarlak, kovuşturma köşeli yapıdadır. Her mevsimde kullanılabilmekle beraber özellikle soğuk dönemlerde daha da verimlidirler. Tüm yemlerle kullanılabilirler. Sarmısak zokalar ölü bütün yem, fındık zokalar canlı yem, sülük zokalar ise kesilmiş yaprak yemlere daha uygundur. Bazen zokanın hemen altına, zoka iğnesinin sapına bağlanan bir iğne ile balığın yemi kopararak yerken yakalanması amacıyla hırsız iğne kullanılır. Hırsız iğneyi zoka iğnesinin sapına bağlamak için klasik iğne bağı düğümü atılır. Sonra boş uç ve hırsız iğne dirsek kısmından birer pense veya kargaburunla tutularak düğüm iyice sıkıştırılarak hırsız iğnenin yerinden kayması engellenir. Özellikle lüfer, sinarit avlarında balık vurur ama yakalanmadan yemin sarkan kısmını koparıp alırsa bu yola başvurulmalıdır. Zoka kurşundan farklı olarak bedene bağlanır. 12 HobiMagazine

13 Sportif Balıkçılık Yünlüler Yünlüler 8-12 cm. uzunluklarda, gram ağırlığında olup boyutlarına uygun tekli veya çoklu iğne ile donatılırlar. Karadan kullanıma uygundurlar. Mümkün olduğunca uzağa atılarak bir müddet dibe inmesi beklenir, daha sonra hızla çekilerek yırtıcı iri balıkların saldırması sağlanır. Kurşundan imal edilen yünlülere küçük balık şekilleri verilir. Yünlüler genelde yemlenmez, bunun yerine üzerindeki deliğe iğneye kadar uzanacak şekilde horozun göğüs tüylerinden (tercihen kırmızı) iki üç adet sıkıştırılır. Piskova denilen küçük yünlülerse 7-8 cm. boyunda olup 6-7 numara çapari iğnesiyle bağlanır. Kullanımı zokaya benzer ayrıca hem sandaldan hem de karadan atılabilir. Sandaldan aynen orta su sürütmesi gibi de kullanılır. Yüksükler Yünlü gibi kullanılan ve neredeyse aynı işi gören yüksükler, yırtıcıların küçük balıkları sıkıştırıp yüzledikleri durumda verimlidirler. Yünlüden hafif, sabit ve hareketli olarak iki tip üretilirler. Balık başına benzeyen, zoka benzeri iğne bulunan bir kurşunun üzerine çevre kertiği açılır. İğneyi örtecek büyüklükte kaz, horoz veya martı tüyü ibrişimle sıkıca bağlanır. Genellikle gram ve daha hafif olanları kullanılır. Kaşık uygulamaları gibidir, atılır biraz beklenir ve çekilir. Akıntı altlarında da başarı ile kullanılır. Seğirtmeler Dip seğirtmesi de yünlüye benzer. Torpil veya füze şeklinde üretilirler. Çekilirken salınım hareketleri yapması için iğne tarafına hafif şişkinlik verilmiştir. Boyları cm. ağırlıkları gram civarındadır. Daha çok sandaldan elle kullanmaya uygundur. Çarpmalar Çarpma, balığın bolca bir arada bulunduğu meralarda kullanılır. Hızla çekilerek rastgele bir ava takılması amaçlanır. Elips biçimli seğirtmeyi andırır, genelde üçlü iğne ile donatılmıştır. Hedef balığın cüssesine orantılı olarak hazırlanır. İstavrit, ilarya, hamsi için 5cm., kefal, lüfer palamut için 8-10cm., kofana, torik gibi balıklar için ise 10-15cm. olurlar. Atıp Çekmeler Karadan istavrit için tasarlanmışlardır. Çalışır bir kurşun içine birkaç kat kalın misina sıkıştırarak yapılır. Takımın gelmesi istenen derinliğe göre farklı ağırlıklarda olurlar. Ana prensip aynıdır. Bir taraflarında fırdöndü bir taraflarında beden bağlamak için kasa bulunur. Kuyruk altı tüylerle, sülük yemle yemlenerek veya tüylü tek çapari iğnesiyle kullanılabilir. Beden mümkün olduğunca ince olmalı, 0.10 veya 0.25 misina tercih edilmelidir. Yüzer Ağırlıklar Yüzer ağırlık, batar şamandıra veya İtalyanca ismi ile bombard, aslında atıp-çekmede kullanılan yardımcı bir donanım. İlk olarak İtalya da alabalık avı için geliştirilmiş, çok başarılı olduğu görülünce de tatlı sulardan denizlere her yerde kullanılmaya başlamıştır. Balsa gövdeli, şamandıraya benzer yapıda, ön tarafı hafifçe ağırlaştırılmış bir üründür. Yüzer ağırlıkların, gövdenin taşıma yeteneğine ve ağırlığına göre hızlı batan, yavaş batan, yüzen tipleri vardır gr. ağırlıklar, şeffaf veya değişik renklerde olabilirler. Gövde şekli, Arşimet prensibine göre batma hızına etki edeceğinden, aynı ağırlıkta ancak farklı gövde şekilli yüzer ağırlıklardan bir hızlı diğeri yavaş batar olabilir. Derin sulardan sığ sulara kadar pek çok yerde başarı ile kullanılırlar. Alabalık avında diz boyu sığlıklarda yavaş batan veya yüzer modelleri iyi av verir. Denizlerdeyse zarganadan levreğe kadar pek çok balık için kullanılabilir. Kaşıklar Etraftaki yırtıcı balığın dikkatini çekerek saldırıp yakalanmasını sağlayan parlak gümüş renkli veya renkli metalden yapılmış, atılıp çekilerek kullanılan araçlardır. Sabit ve döner gövdeli üretilirler. Gövde yapıları dışında tüylü, tüysüz, üçlü iğneli veya tekli iğneli modelleri vardır. Plastik Yemler Kaşık uygulamalarında olduğu gibi yırtıcı balıkların ilgisini çekerek yakalanmalarını sağlayan ğlastik yemlerin seçiminde, çekiş hızı ve tekniği yakalanması planlanan balık önem kazanır. Yumuşak plastikten yapılan bu yemler çekilirken su içinde salınarak veya titreşerek yırtıcı balıkların ilgisini çeker. Bu yemlerde önemli olan çekilirken su içinde yumuşak hareket etmeleri, ufak çekim hızlarında bile salınım ve titreşimlerini sürdürmeleridir. Solucan, sülük, kurbağa, yavru balık şekillerinde üretilirler. Denizlerde düz renklerden çok üzeri parlak sim parçaları ile kaplı veya imali sırasında içine parlak parçacıklar karıştırılmış simli modeller başarılı olmaktadır. HobiMagazine 13

14 Sportif Balıkçılık Yapay Balıklar Fly lar (Yapay Sinekler) Yapay sinekler veya ingilizce adı ile fly, böcek şekillerinde üretilmiş sahte yemlerdir. Yavru balıklar, sinek, larva, yumurta ve haşerelerle beslenen alabalıkların avında idealdirler. Fly aynı zamanda tatlı su levreği hatta turna ve sudak avlarında bile kullanılabilmektedir. Yavru veya yaralı balık taklidi ile yırtıcı balıkların dikkatini çeken ağaç (balsa) veya plastikten yapılmış yapay yemlerdir. Dalan (diving), yüzen (floating), dengelenmiş (balanced), su üstünden gelen (popper), titreşip ses çıkartan (rattling), parçalı (jointed) gibi modelleri vardır. Dalan modeller suya batar ve çekilirken üretimine uygun derinliğe kadar iner. Yüzen modeller su üstünde yüzer, çekilirken ayarlandığı derinliğe iner ve durma anlarında yeniden yükselir. Dengelenmiş tipleri çekildikçe istenen derinliğe iner durma anında hangi derinlikteyse orada kalır. Popperler sert ve ani hareketlerle çekilince etraftaki yırtıcılara su üstünde oynayan yavru balık hissi vererek saldırmasına neden olur. İçleri çıngırak gibi parçacıklarla doldurulmuş olanları, ses çıkartarak dikkat çeker. Çapariler Çapari denince ilk akla gelen, beden üzerine dizilmiş tüyle yemlenmiş iğneler taşıyan köstektir. Buna ilave olarak yemli çapariler de kullanılmaktadır.yapı itibari ile tüy hariç çapari gibidirler. Ancak kullanımla şekilleri farklıdır. Çapariler devamlı hareket ettirilerek avlanma esasına dayanırken; yemlileri, yemli takımlar gibi indirilir ve balığın vurması beklenir. İstavrit, kolyoz, uskumru avında hafif; Torik, palamut gibi iri balıkların avındaysa ağır takımlar hazırlanır. Köstek boyları genelde kısa tutulur; hafif takımlarda bu santimi geçmezken, ağır takımlarda santime kadar uzatılabilir. Hafif takımlarda köstek sayısı kullanım yerine göre 5 den 20 ye kadar olabilir. Palamut çaparisi gibi ağır takımlarda ise genelde 50 köstek kullanılır. Köstek sayısının artması kullanımı zorlaştırır. Avcının yetenek ve becerilerine göre farklı sayıda köstek kullanılabilir. Genel uygulamada hafif takımlarda sandalda 10 veya 15 köstek olur daha fazla istenirse ya bir yardımcı sandalda bulunmalı veya ilave bir donanım yapılmalıdır. Sandal içinde rahatça ayağa kalkıp çalışabilecek kadar alan olmalıdır. İkisi baş tarafta diğer ikisi de ortada karşılıklı yerleştirilmiş 4 adet dikme kullanılmalıdır. Çapari çekilirken ilk gelen köstekte balık varsa çabukça alınır, köstek dikmelerden birine tutturulur ve çekilmeye devam edilir. İkinci dikmeye takılacak kadar çekilince ele gelen köstek ikinci dikmeye tutturulur ve bu şekilde devam edilir. Böylece çapari bedeni 4 dikme üzerine asılmış olur. Çapariler uskumru çaparisi, istavrit çaparisi, kolyoz çaparisi, levrek çaparisi, palamut çaparisi gibi hedef balığa göre isimlendirilirler. Çapari tüyleri, çoğunlukla su kuşlarından alınır. Martılar, kaz ve ördeklerin kanatlarının ve kuyruklarının telek tüyleri en çok kullanılan tüylerdendir. Yine bu kuşların kanat altındaki yumuşak tüyleri de boyları uygun ise palamut çaparisi gibi ağır takımlarda kullanılır. Hindinin kanat ve kuyruk telekleri ile horozların parlak boyun tüyleri de verimli tüylerdir. Çaparide tüylü iğneler hareket ettirilerek balığın vurmasını sağlamak esastır. Kendi halinde hareketsiz duran çapariye balık vurmaz. Kıyıdan kullanımında eğer iskele veya köprü üstünden sarkıtma gibi kullanılıyorsa, takımı indirilirken bazı incelikleri vardır. Salınan takımda iskandil hızla inerken köstekler de dik şekilde ve hareketsiz olarak iskandille birlikte hızla dibe iner. Bazen bu durumda da vuruş alınabilir. İniş sırasında takımı zaman zaman yavaşlatarak hatta bazı derinliklerde durdurup kol boyu kadar çekip salmak daha etkilidir. İniş sırasında balık vurursa vuruşun şiddetine göre derinliği sabit tutarak kol boyu çekilip salınmalı, diğer iğnelerin de dolmasına çalışılmalıdır. Kıyıdan ikinci uygulama atıp çekmedir. Genelde olta makinesi ve kamışıyla hafif çapari takımları kullanılırak yapılan bu avda, mümkün olduğunca uzağa atılan takım bir müddet serbest olarak iner, daha sonra makina ile sarılarak toplanır. Toplama sırasında da beklemeler yapılarak bir miktar daha dibe inilirek çeşitli derinlikler taranmış olur. İstanbul Boğazı kıyı balıkçıları bu tür uygulamayı en çok yapanlardandır. Hafif takımlar sandaldan kullanılacaksa, sarkıtma usulü indirilip kıyıdaki gibi uygulanır. Dibe inene kadar çeşitli derinliklerde durarak takım kolboyu bir kaç kez sallanır tekrar inmeye devam edilir. Balık vurmaz ise dipten 0,5-1 metre kadar yukarıda takım kol boyu kadar sallanarak tüylü iğneler hareketlendirilir, vuruş olmaz ise çekilip tekrar indirilir. Sarkıtma olarak uygulanacaksa, sandal alargaya bırakılarak akıntı ile sürüklenmesi, böylece geniş bir alanın taranması sağlanır. Sürütme yöntemindeyse, çapari indirilir. Kürek veya motor yardımı ile yürütülen sandalın peşinden sürütülür. Köstekler açılarak balığın ilgisini çeker. Bu yöntem hem ağır hem de hafif takımlarda uygulanabilir. 14 HobiMagazine

15 Sportif Balıkçılık Canlı Balık Yemleri Amatör balıkçılıkta yem, avın bereketini belirlemede önem taşır. Sardalya, sülinez, karides, sübye, mamun, kalamar, solucan gibi birçok canlı, yem olarak kullanılarken özellikle mamunun çok avcı bir yem olduğunu söylemek gerekir. Çipura avları için en ideal yemdir. Mercan, kupa, izmarit avında; en iyi yemler sülinez, karides ve sardalyadır. Bu yemlerin kendine has özellikleri vardır. Sardalya, koku yaparak balığı av mahaline toplamada kullanılır. Yemlik Sardalyanın Hazırlanışı: Taze sardalya bir miktar ılık su içinde biraz bekletilir. Böylelikle sardalyanın pulları kolayca gövdesinden ayrılır. Daha sonra bir gazete kağıdın üzerine yayılarak üzerine göz kararı bir miktar kayatuzu serpiştirilir. Gazete kağıdı bir rulo haline getirilerek buzdolabının alt gözünde saklanır. Tuzu emen sardalya sertleşip balığın alması zor bir yem haline gelir. Bir gece dolapta bekletildikten sonra merada kafası ve kuyruğu kesilerek atılır. Keskin bir bıçak ile uygun boyutlarda ve enine kesilerek oltaya takılır. Sardalyaya göre daha tok bir yem olan karidestir. Balıkların karşı koyamadığı bir yem olmakla birlikte fiyatı nedeniyle pek tercih edilmez. Yemlik karides ayıklanmış olarak değil bütün olarak alınmalıdır. Kafası ve bacakları koparıldıktan sonra kabuğu soyularak beyaz eti kullanılır. Çok iğneli bir oltada tek başına karides kullanılması önerilmez. Sardalyanın yanında 2 iğneye takılarak iyi sonuç elde edilebilir. Çünkü balığın bu yemi çalması sardalyadan daha zordur. Sülünez kumluk yerlerden bir şiş yardımıyla çıkartılır. Kabuğu ayıklanır, içindeki canlı uygun boyutlarda kesilerek iğneye takılır. Sübye de balığın bol olduğu zamanlarda kullanılabilecek bir yemdir. Eti çok sert olduğundan paragedi (paragat) gibi çok iğneli takımların yemlenmesinde kullanılır. Birçok amatör balıkçının ilk göz ağrısı yemlerinden olan midye, kayalara ve iskele ayaklarına yapışık olarak bulunur ve kolayca çıkartılabilir. HobiMagazine 15

16 Sportif Balıkçılık TÜRK DENİZLERİNDEKİ BALIK TÜRLERİ 16 HobiMagazine

17

18 DALIŞ Sınırsızların DÜNYASI NA Dalış... Geçmişten beridir, insanlığın en büyük meraklarından bir tanesi... Su altı yaşamı... Öyle ki mağara yazılarını ve tarihi kalıntıları süsleyen denizkızları, deniz tanrılarına sunulan kurbanlar, efsanevi canavarlar ve doğaüstü varlıklar; bu merakın sadece bir ulus ya da milleti değil neredeyse denize kıyısı olan tüm insanları sardığının açık bir göstergesi.. Çok uzaklarda değil, 80 li yılların gişe rekortmeni Katil Köpekbalığı JAWS filmleri bile, o dönemlerde yeni yeni gizemleri çözülen bu dünyanın bilinmeyen korkutucu yüzüne bir atıf değil miydi?

19 Scuba Sualtında yaşamın insan anatomisine uygun olmaması, keşifler için uzun beklemelere ve teknolojik gelişimlere ihtiyaç duydu. Meşhur Captain Jacques Yves Cousteau nun scuba dalışın miladı sayılan buluşu regülatör ve dalış tüpleriyle artık bilinmezlikten çıkıp, hergün yeni keşiflerin dünyası haline dönüştü. Vurgun - Derinlik Sarhoşluğu Basında ve gündelik hayatımızda duyduğumuz vurgun, regülatörün yapması gereken işi yapmamasından yada dalgıcın regülatör kullanması gerektiği halde kullanılmamasından kaynaklı hayati önemde bir hastalıktır. Oksijen çadırları ve deneyimli sağlık personelleri sayesinde vurguna uğrayan ancak kurtulan dalgıçların sayısında önemli bir artış olmuştur. Vurgun veya dekompresyon hastalığı, kısa sürede yüksek basınçlı bir bölgeden alçak basınçlı bir bölgeye geçilmesi ve vücutta gaz kabarcıklarının oluşması nedeniyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. İnsan vücudu yeryüzündeki normal hava basıncı altında (deniz seviyesinde yaklaşık 760 mmhg) yaşamaya alışıktır. Bu basınç düzeyinde -başta azot olmak üzereatmosferdeki bazı gazlar vücut dokularında çözelti hâlinde (sıvı hâlde) bulunurlar. Dalış esnasında dalgıçların vücuduna ve soludukları havaya etki eden basınç derinlere inildikçe artar. Dalış uzadıkça vücutta daha fazla basınçlı hava soğurulur. Dalgıç yüzeye çıkmaya başladığında vücuttaki gazların atılması için yeterli zaman ayırmazsa (hızla yükselirse) dokularda gaz kabarcıkları meydana gelir. Beyin, omurilik ve çevresel sinirlerde oluşan kabarcıklar felç, konvulsiyon (istemsiz kasılma), kas koordinasyon sorunları, duyu anormallikleri, uyuşma, mide bulantısı, konuşma güçlüğü ve kişilik değişimlerine neden olabilir. Kabarcıklar eklemlerde oluştuğunda ağrı dayanılmaz hâle gelir ve vücut hareketleri kısıtlanır. Kişi, vücudunu düz hâle getiremez. Deri altındaki gaz kabarcıkları kızarıklığa ve kaşıntıya neden olurlar. Bu durum genellikle dakikada geçer. Şiddetli öksürme, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve nefes alıp verirken yanma hissi solunum sisteminde gaz kabarcıklarının varlığına işaret eder. Dekompresyon hastalığını tedavi etmenin tek yolu vücudu basınç odasında önce yüksek basınca maruz bırakmak, sonra basıncı gitgide azaltmaktır. Ancak bazen dokulardaki hasarın tamamen geriye döndürülemez. Derinlik sarhoşluğu (azot narkozu, inert gaz narkozu, nitrojen narkozu veya martini etkisi olarak da bilinir) derinlerde aletli dalış yapılırken meydana gelen geri döndürülebilir bilinç bozukluğudur. Alkol zehirlenmesi veya azot oksit solunmasına benzer bir durumdur. Sığ sularda da olabilir ancak genellikle 30 metreden daha derine inilmeden farkedilmez. Helyum dışında solunabilen tüm gazların narkotik etkisi vardır. Lipofilisitesi yüksek gazlarda bu etki daha büyüktür. Derinlik arttıkça dalgıçın durumu da giderek artan bir şekilde bozulur ve zararlı hale gelebilir. Dalgıçlar bu etkilerin üstesinden gelmeyi öğrenmiş olsa bile ilaçlar gibi tolerans geliştirilmesi mümkün değildir. Narkoz bütün dalgıçları etkilerken, hangi derinlikteki narkozun etkileyeceğini tahmin etmek zordur. Hassasiyet dalıştan dalışa ve bireyler arasında büyük değişiklik gösterebilir. Durum, daha sığ sulara yükselindiğinde uzun dönemli herhangi bir etkisi olmadan tamamen tersine döndürülür. Bu nedenle açık sularda dalış yapılırken oluşan narkoz, nadiren ciddi bir sağlık problemine dönüşür. Bu durumda dalgıç, narkozun semptomlarına karşı uyanık olmalı ve yükselerek durumu kontrol altına almalıdır. 40 metreyi aşan dalışlar rekreasyonel (eğlence, hobi amaçlı) dalgıçlığın kapsamı dışında, profesyonel dalgıçlık olarak kabul edilir. Oksijen (Hava - Gaz) Tüpü: Pek çok farklı söylenişin sebebi, halk arasında tüp içeriğinin sadece oksijenden oluştuğu kanısıdır. Aslında farklı oranlarda azot, oksijen ve diğer gazların karışımından ibarettir. Hatta derin dalışlarda minumum oksijen dolumu dahi yapılmakta, bu durumlarda gaz tüpü tanımlaması daha doğru bir hal almaktadır. Regülatör: Derine inildikçe artan basınçla, akciğer yapımızda ve tüpteki havada değişimler ortaya çıkar. Regülatörün görevi, tüp içindeki havayı ciğerlerce solunabilir hale getirmektir. BC (Denge yeleği): Adından da anlaşılabileceği gibi denge yeleği, su altında dengede kalmayı sağlar. Dalma ve yüzeye çıkış işlemlerinde kullanılır. Ayrıca tüm dalış ekipmanını üzerinde taşır. Konsol: Tüp içerisindeki hava, basınç miktarı, derinlik gibi verileri gösteren ekipmandır. HobiMagazine 19

20 Scuba Jacques Yves Cousteau SCUBA NIN BABASI Denizlerin gizemli perdesini aralayan, insanlığı deniz altının büyüleyici güzelliklerine bir adım daha yaklaştıran Kaptan Cousteau... Onu sadece kaptan sıfatıyla anmak elbette büyük haksızlık olur. O, bir okyanus uzmanı, Légion d Honneur unvanı almış bir deniz subayı, bir bilim adamı ve iki Oscarlı bir sinema yönetmeniydi. Bir hayatın içine birkaç kişininkini sığdıran bu muhteşem adamın hayatı öğrenilmeye değer... Jacques-Yves Cousteau, 11 Haziran 1910 tarihinde Fransa nın Bordeaux kenti yakınlarında yer alan zengin bir pazar şehri olan St. Andre-de Cubzac de dünyaya geldi. Ailesinin yerleştiği Marsilya civarlarındaki küçük koylar sayesinde denizi keşfeden Cousteau, dört yaşında yüzmeyi öğrendi. Küçük yaşlarında ailesiyle birlikte 2 yıllığına gittiği Amerika daki göl kıyısındaki bir yaz kampında nefesini tutarak dalmayı öğrendi. Amerika dan Fransa ya döndüklerinde birikmiş parasıyla küçük bir kamera alıp ilk filmini çekti. Denize olduğu kadar makinelere karşı da büyük bir ilgisi vardı. Filmi çekmeden önce kamerayı söktü ve parçalarına ayırıp nasıl çalıştığını keşfetti. Bunun yanında pille çalışan bir araba yaptığında sadece 13 yaşındaydı. Tüm bunların yanında okulda sorunlu bir öğrenci olması yüzünden Alsace da katı kuralları olan Stanislas adında yatılı bir okula gönderildi. Burada başarıyı yakalayan Cousteau, mezun olduktan sonra 1930 da, Brest Deniz Akademisi ne girdi. Akademide eğitim için düzenlenen dünya turuna katılıp, egzotik mekânları makaralar dolusu filme çekti. Eğitim sonrası Fransa ya dönen Cousteau, Fransız Donanması Havacılık Okulu nda uçmayı öğrendi. Fakat pilotluk sınavından birkaç hafta önce yaptığı araba kazası yüzünden iki kolu birden kırılınca pilotluk kariyeri başlamadan sona erdi. Belki de bu kaza Cousteau nun hayatını kurtardı, çünkü havacılık okulundaki tüm arkadaşları kısa bir süre sonra başlayan II. Dünya Savaşı sırasında öldü te Fransız Donanması na mensup bir topçu subayı olarak, 2 sene boyunca Primauguet Kruvazörü nde görev aldı. Döndüğünde Toulon daki deniz üssünde topçuluk eğitmenliği yaptı. Bu arada arkadaşları Philippe Taillez ile Frédéric Dumas ile birlikte yüzücü gözlükleriyle dalış denemeleri yapmaya başladı yılı, Cousteau nun deniz altının güzelliğini gerçek anlamda keşfettiği ilk yıl oldu. Cousteau ve bu iki arkadaşı, daha derine dalmak ve uzun süre su altında kalmak istiyorlardı. Kendi yaptıkları şnorkelleri, vücudu kaplayan, yalıtılmış dalış giysileri ve içinde sıkıştırılmış hava bulunan tüplerle yaptıkları taşınabilir soluma cihazlarıyla kendi dalış takımlarını oluşturdular. Deneme dalışlarını kaydetmek içinse Cousteau, kamerası için su geçirmez bir kılıf geliştirdi. Üç arkadaşın yaptığı bu su altı araştırmalarını II. Dünya Savaşı nın başlaması bile durduramadı. Cousteau savaşta direniş hareketlerin katıldı ve İtalyan işgal kuvvetleri arasında casusluk yaptı. Bu hizmetlerinden dolayı da savaş sonrası Legion d Honneur nişanıyla onurlandırıldı. Dalgıç kıyafetlerinin çok ağır ve pahalı olması ve dalgıcın hareketlerini çok kısıtlaması Cousteau yu rahatsız ediyordu. Bu nedenle içinde zorlanmadan yüzülebilen dalış kıyafetleri arayışı içindeydi. Araştırmaları sırasında Fransız mühendis Emile Gagnan ile tanıştı. Gagnan, savaş döneminde arabalarda benzin yerine gaz kullanılmasını sağlayan bir araç geliştirmişti. Cousteau ile birlikte, su altının basınçlı ortamında, dalgıçtan gelen talep üzerine tüpteki sıkıştırılmış havayı otomatik olarak ayarlayan bir regülatör yaptılar. Buluşlarına Aqualung (aqua, latince de su, lung da ciğer demektir) adıyla patent aldılar. Bu aygıt ilerde daha çok scuba (self-contained underwater breathing apparatus- su altında kendi kendine soluma aygıtı) olarak tanınacaktı. Haziran 1943 te, Fransız Riviyerası nda, Cousteau 23 kg ağırlığındaki, iki hava tankı, hortum, regülatör, ağızlık ve gözlükten oluşan bu ilk scuba ile 18 metre derine daldı. Her şey yolunda gitmişti; ne hareket etmekte zorlanıyordu, ne de tüpteki havanın gelişi engelleniyordu. Bunu takip eden aylarda Cousteau, Taillez ve Dumas çoğu filme çekilmiş 500 den fazla dalış yaptılar. Bu süre içinde Cousteau 65 metreye dalarak bir rekor kırdı. Bu arada ekibin vurgun yemekten kaçınmaları ve derinlik sarhoşluğuyla başetmeleri gerekiyordu. O nedenle Cousteau ve arkadaşları güvenli dalmanın yöntemlerini geliştirdiler. Fransız Donanması ndaki görevini sürdüren Cousteau, 1946 da GERS I (Groupe d Etudes et de Recherches Sous-marines Denizaltı Araştırma ve Çalışma Grubu) kurdu. Bu ekip savaştan sonra Fransız limanlarındaki Alman mayınlarını temizlemekte büyük bir başarı gösterdi de kaptan olan Cousteau GERS ile ilk Akdeniz seferini düzenledi. Elie Monnier isimli eski bir römorkörde toplanan GERS, Mahia da (Tunus) bulunan ve Romalılar zamanından kalma 2000 yıllık bir batığı ortaya çıkarttı. Bu çalışma, otonom dalışı kullanan ilk arkeolojik deniz altı operasyonuydu. 20 HobiMagazine

21 Scuba İki yıl sonra Fransız Okyanus Kurumu Başkanlığı na getirilen Kaptan Cousteau, bir yandan Akdeniz deki dalışlarına devam ediyor, diğer yandan da başka denizleri keşfetmenin hayallerini kuruyordu yılında Amerikan yapımı eski bir mayın tarama gemisi olan Calypso yu satın aldı. Bir yıl gibi kısa bir zamanda okyanus araştırmaları için hazır hale getirdiği gemi, dünyanın en ilgi çekici denizlerini ve ırmaklarını gezecekti. Yapacağı yolculuklar için gereken parayı sağlamak için pek çok film çekti ve kitap yazdı te yayımlanan Sessiz Dünya (Le Monde du Silence) adlı ilk kitabında scubanın ortaya çıkış süreci ve gelecek için vaadettikleri ayrıntılı olarak anlatılıyordu. Bu eser, 22 dile çevrildi ve 5 milyondan fazla satıldı yılı Mart ında, Marsilya Limanı ndan ayrılarak Kızıldeniz ve Hint Okyanusu nun mercan resiflerine doğru ilk seferine çıktı. Bu yolculukta çektiği filmleri, Sessiz Dünya adıyla belgesel haline getirdi. Filmin yapımında 24 yaşındaki ünlü yönetmen Louis Malle yardımcı oldu yılında belgesel film dalında Oscar ve Altın Palmiye ödüllerini kazandı. Emekli olarak donanmadan ayrılan Cousteau, 1957 de Monaco Okyanus Araştırmaları Müzesi nin yönetimine geldi ve 1988 de ayrılana kadar, 31 yıl bu görevde kaldı. Toulon da Denizaltı Araştırma Grubu nu kuran Cousteau, su altında çok daha uzun süreler kalabilmek için yeni araştırma çalışmalarına başladı da mühendis Jean Mollard ile SP- 350 yi yani Dalan Daire yi tasarladılar. İki kişi alabilen ve küre şeklinde olan bu denizaltı, yüksek manevra kabiliyetindeydi ve 350 metre derinliğe dalış yapabiliyordu. Cousteau, 1962 de Marsilya da, insanların su altında yaşamalarına yönelik Conshelf I ve 1963 te Conshelf II deneylerini Kızıldeniz de gerçekleştirdi. Cousteau nun okyanot adını verdiği 5 adamı, 10 metre derindeki bir su altı evinde bir ay yaşadı ve incelemeler yaptı. Kameralar okyanotların her anını görüntüledi ve sonunda Güneşsiz Dünya (World Without Sun) isimli 93 dakikalık bir film ortaya çıktı. Cousteau ikinci Oscar ını bu film ile kazandı. Conshelf III, 1965 te Nice yakınlarında gerçekleştirildi. Cousteau nun 24 yaşındaki oğlu Philippe in de aralarında bulunduğu 6 okyanot, 100 metre derinlikte üç hafta kaldı. Deney esnasında çekilen görüntülerden Orson Welles in seslendirdiği bir TV filmi yapıldı. Filmin gördüğü büyük ilgi üzerine, her yıl dört saatlik TV programı hazırlamak için ABC televizyon kanalıyla anlaşma imzalandı. Cousteau nun Denizaltı Dünyası adlı TV dizisi böylece doğmuş oldu. Cousteau, yaptığı TV filmleri ve dizileri için toplamda 10 Emmy ödülü kazandı. Altın Balık (The Golden Fish) adlı bir filmi de kısa film dalında Oscar ın sahibi oldu. Calypso nun, yıllar boyunca Alaska dan Afrika ya, Afrika dan Antarktika ya yaptığı gezilerle, milyonlarca TV izleyicisi köpekbalıklarının, balinaların, penguenlerin, dev ahtapotların, katil balinaların, deniz kaplumbağalarının ve yunusların yaşantılarını öğrendi; karadan kilometrelerce uzakta insanların, okyanusları nasıl kirlettiğini gördü. Cousteau, tek başına ve değişik yazarlarla birlikte kaleme aldığı 50 nin üzerinde kitap ve çektiği 70 in üzerinde TV filmi ile okyanus yaşamının ve dünyanın yaşamsal dengelerinin korunması düşüncesini milyonlarca kişiye anlattı. Kirlenmenin, aşırı avlanmanın ve sahil kentlerinin düzensiz ve aşırı gelişmesinin, engin okyanuslardaki yaşam için bir tehlike olduğunu vurguladı. Bu kapsamda okyanuslardaki yaşamı korumak için 1974 te Cousteau Topluluğu nu (Cousteau Society) kurdu. Cousteau yu çevreci hareketin diğer liderlerinden farklı kılan, kirlenme sorunlarına verilen teknolojik yanıtlara açık olmasıydı. Kaptan Cousteau, 1977 yılında, Sir Peter Scott ile Birleşmiş Milletler tarafından verilen uluslararası Çevre Ödülü nü paylaştı te ise Ronald Reagan tarafından kendisine Özgürlük Madalyası takdim edildi. Halefi olarak gördüğü küçük oğlu Philippe in 1979 da bir deniz kazasında ölmesi Cousteau yu fazlasıyla sarstı te Birleşmiş Milletler in Rio de Janerio da düzenledikleri çevre gelişme hakkında konferansa davet edilen Cousteau, BM nin ve daha sonra Dünya Bankası nın çevresel gelişme danışmanı oldu. Aynı yıl Fransa Cumhurbaşkanı, Cousteau yu yeni kurulan Gelecek Nesillerin Hakkı Konseyi ne başkan olarak atadı. Ancak Cousteau, Fransa nın Pasifik te nükleer denemelere yeniden başlaması üzerine 1995 te bu görevinden istifa etti. Ocak 1996 da Singapur limanında demirlemiş olan Calypso ya, manevra yapan bir mavna çarptı ve efsanevi gemi kısa sürede sulara gömüldü. Milyonlarca kişiyi deniz altının büyüleyici güzellikleriyle tanıştıran ve çevreci hareketin kurucularından olan kaptan Jacques-Yves Cousteau, Calypso II nin denize indirilişini göremeden 25 Haziran 1997 de aramızdan ayrıldı. HobiMagazine 21

22 Scuba Scuba (aletli dalış) kurallarına uyulduğunda hiçbir tehlikesi olmayan bir spordur. Problemler büyük oranda insan (dalgıç) kaynaklıdır. Dikkatsizlik, dalış derinliği, tüpteki gaz karışımının yanlış yapılması, yorgunluk, uykusuzluk, uzun sürelerde suni solunum yapma, psikolojik ve fiziksel durumu ya da kurallara uymaması durumlarında hayati riskleri ortaya çıkmaktadır. Tüm bu gelişmelere ve teknolojik ekipmanlara rağmen, fakirlik, geçmişten gelen alışkanlıklar, sosyal veya dini sebepler nedeniyle ilkel yöntemlerle dalışlar günümüzde de devam etmekte. Uzakdoğu nun balıkçı köylerindeki avcılık ve inci toplayıcılığı bunların en başlıca örneklerinden. Hatta illegal olmasına rağmen, zıpkınla balık avcılığında, ülkemizde de bu ilkel yöntemleri uygulayan dalgıçlar mevcut. Nargile yöntemi, teknede bir hava kompresörü ve buna bağlı hortumlarla nefes alma prensibine dayanıyor. Çağa ayak uyduranlar, regülatörlü tam yüz maskeleri ile solunum yapabiliyor. Bilgisiz dalgıçlarsa, derinlikten kaynaklı hava değişimlerini solunan gaza uyarlayan regülatör kullanılmadığı için, vurgun sorunuyla karşılaşabiliyorlar. Sualtının gizli dünyasını keşfetmek için suni nefeslenme ekipmanlarından önce olduğu gibi, sadece beden ve nefeslenme disiplini ile yapılan serbest dalış sporu bu dalış türüne özel ürünler, açılan eğitim kurumları, ulusal ve uluslararası derinlik ve avcılık yarışmalarıyla kısa zamanda gelişti. Serbest dalışta limit, kişinin kendini eğitmesi ve fiziki dayanıklılığına bağlı olduğundan bu sporla uğraşan insanlara SI- NIRSIZlar tanımlaması yapmak hiç de yanlış olmayacaktır. 22 HobiMagazine

23 Serbest Dalış Serbest Dalış Nedir? Nefes tutularak yapılan tüm dalışlar, serbest dalış olarak adlandırılabilir. Burada ayırıcı etkenler, derinlik mesafesi, zaman veya seçilen malzemedir. Serbest dalış yarışmalarında en prestijli kategori dikey dalış kategorisidir. Bu da dalış şekline ve kullanılan yardımcı ekipmanlara göre değişiklik gösterir. Sabit ağırlıklı serbest dalışta; temel kural dalgıcın inişte kullandığı ekipmanları çıkışta da kullanmasıdır. Malzeme destekli sabit ağırlık dalışında; dalgıç iniş ve çıkış için paletlerini kullanır. İp destekli sabit ağırlık dalışında; dalgıç inişte ve çıkışta kendisini iple çeker. Palet kullanılmaz. Desteksiz sabit ağırlıklı dalışta; dalgıç iniş ve çıkış için herhangi bir yardımcı ekipman kullanmaz. Genellikle kurbağalama stilinde yapılır. Değişken ağırlıklı serbest dalışta; Ağırlık veya dalgıcı rahat bir pozisyonda, inmek istediği derinliğe indirebilen mekanizmalar yardımıyla dibe inen dalgıç, kendi gücüyle yukarı çıkar. Burada dalgıcın basınca dayanıklılığı ön plana çıkar. Limitli değişken ağırlıklı serbest dalışta; dalgıç, mekanizmayla iner, istediği derinliğe ulaştığında kızağı bırakıp paletle yada kendini iple çekerek yüzeye ulaşır. Limitsiz değişken ağırlıklı serbest dalışta; dalgıç, mekanizmayı bıraktıktan sonra balonla yukarı çıkar. Daha derinlere inişlere imkan verir ancak getirdiği maddi ve lojistik yükler nedeniyle çok gelişememiştir. Zıpkınla Balık Avı Özellikle son yıllarda, zıpkınlar ve su altı avcı ekipmanlarına paralel olarak gelişmiş bir spor dalıdır. Balık avı gibi görünse de asıl amaç doğa ve su altı koşullarıyla başa çıkma yeteneğini geliştirmek tir. Bu sporla ilgilenenler, balık avından çok yaşanan adrenalin ve su altı keşfinin verdiği haz konusunda birleşirler. Deniz, kamu malı olmasına rağmen gerek askeri, gerek su altı yaşamı ve türlerin devamlılığı açısından bazı alanlarda zıpkınla balık avı ve dalış faaliyetleri yasaktır. Bu konuda Sahil Güvenlik Komutanlığı nın sitesinden güncel haritalar ve koordinatlar paylaşılmaktadır. Dalış yapmadan önce bu bölgelerin bilinmesi dalgıçların yararına olmaktadır. Senkop (Sığ Su Bayılması) Serbest dalış, kurallarına uyulduğunda riski az, gözardı edildiğinde hayati tehlikeler barındıran bir spordur. Nefesli dalışlarda en büyük tehlike, sığ su bayılmasıdır. Bunun başlıca nedeni dalgıcın hiperventilasyon yapmasıdır. (su yüzeyinde sıklıkla ve derin nefeslenerek dalışa başlanması) Yorgunluk ve dalgıcın dikkatsizliği de diğer senkop sebepleri olarak sıralanabilir. HobiMagazine 23

24 Serbest Dalış Serbest dalış risklerinden biri de özellikle yaz aylarında medyada da yer alan tekne kazalarıdır. Kurallara uymayan tekne kaptanları veya dalış şamandırası kullanmayan dalgıçlardan da kaynaklanan bu üzücü olaylarda pekçok dalgıç hayatını kaybetmiştir. Dalış şamandıraları farklı materyal ve özelliklerde üretilmiş, yüzebilen, dikkat çekici renklerde hava balonlarıdır. - Su içerisinde dalgıç olduğunu belirtir, olası kazaları ve can kayıplarını en aza indirir. - Üzerinde taşınan balık teli veya dizgi, avcının olası migrı ve müren saldırılarına maruz kalmasını önler. - Malzeme taşımada kolaylıklar sağlar. Örneğin aynı merada değişik dip yapısı nedeniyle farklı zıpkınların kullanılması gerektiğinde, dalgıç kıyıya yüzmez. Güç ve zaman kayıplarının önüne geçer. - Denizde en çok ihtiyaç duyulan içme suyu ihtiyacı, şamandıra kulaklarına asılan su şişeleriyle veya mataralarla giderilir. Ayrıca yorulan GÖRÜL, HAYATTA KAL veya kramp sorunu yaşıyan dalgıcın, üzerine uzanarak dinlenebileceği ekipmanlardır. Dalış Şamandırası Seçimi Şamandıranın top şeklinde ya da torpido şeklinde olması arasındaki en büyük fark, yatay şamandıralarda malzeme asmaya uygun kulakların daha fazla sayıda olmasıdır. İç kısmı balonlu, dış kısmı dayanıklı malzemelerden yapılmış dalış şamandıraları çok daha uzun ömürlüdür. Dalış Şamandırası Kullanımı Dalış şamandıranızın alt kısmındaki kulakçıklardan, merkeze en yakın kulakçığa bir karabina takın. Bu karabinanın ucuna şamandıra ipinizi bağlayın. İpin diğer ucuna iri birkaç düğüm atıp, dalış kemerinizin içinden geçirip alt kısmına sıkıştırın. Siz nereye yüzerseniz şamandıra da beraberinizde gelecektir. Şamandıra ipi olarak KESİNLİKLE İNCE İP KULLANMAYIN. Ayaklarınıza dolaşacak bir ip, size yarardan çok zarar verecektir. Şamandırayı dibe sabitleyip avlanıyorsanız, 15 metrelik yarıçap içerisinde kalmaya dikkat edin. 24 HobiMagazine

25 Dalış Ekipmanları Dalış Elbiseleri Dalış elbiseleri, kullanım yerleri ve amaçları açısından farklı materyal ve şekillerde üretilmektedir. Zıpkınla balık avı için kullanılanlara avcı elbisesi ; kolay giyilen, içi jarse veya havlulu, tüplü dalışta kullanılanlara scuba elbisesi, su sporlarında kullanılanlara wetsuit, surf için kullanılanlara sörf elbisesi adları verilmektedir. Avcı elbiseleri genel olarak, iç kısmı açık hücre neoprenden imal edilmiş dalış elbiseleridir. Elbisenin iç kısmı tene yapışarak tekrar su almasını engeller. Dalgıç bedeni ile elbise arasındaki suyun vücut ısısıyla ısınarak dalgıcın sıcak kalmasını sağlar. Şampuanlı giyilenlere alternatif olarak, iç kısmı jarse veya havlu olarak imal edilen avcı elbiseleri de bulunmaktadır. Derin dalışlarda ve bot dalışlarında ise genellikle dış kısmı açık hücre neoprenden imal edilmiş, çok kısa sürede kuruyan smooth skin dalış elbiseleri tercih edilir. Avcı elbiselerinin en belirgin özelliği dayama pedidir. Göğüsteki güçlendirilmiş bu bölüm, zıpkın kurulumu sırasında oluşabilecek muhtemel yaralanmaları önler. Dalış Elbisesi Giyme İçi jarseden yada havlu avcı elbiseleri, wetsuitler ve scuba elbiseleri herhangi özel bir işleme gerek olmaksızın giyilip çıkarılırlar. İçi çıplak neoprenden imal edilmiş avcı/zıpkınla balık avı elbiseleri, neoprenin vücut üzerinde kaymaması nedeniyle, şampuanlı (tercihen bebek şampuanlı) su ile ıslatılarak giyilir. Dalgıcın vücudunu da şampuanlı su ile ıslatması elbisenin giyimini kolaylaştıracaktır. Saat, yüzük, kolye gibi aksesuarlar dalış elbisesinin iç yüzeyinde kesikler meydana getirebilir. Elbisenin bedene iyice yerleşmesi için çekiştirmek dikiş yerlerinde deformasyona ve yırtılmalara neden olağından bu işlem avuç içiyle sıvazlayarak yapılmalıdır. Kayganlığın yeterli olmadığı yerlere, şampuanlı su ile ek ıslaklık sağlanmalıdır. Elbise çıkarılırken, başlık kısmı takılı, çene kısmı ağız üstüne gelecek şekilde olmasına dikkat edilmelidir. Smooth skin yapıdaki elbiselerde ekstra dikkat gerektirir. Bu yapıdaki elbiselerin en büyük avantajı kısa sürede kuruması ve dalgıcı üşütmemesi, dezavantajıysa, jarse dalış elbiselerine kıyasla kolay yırtılır yapıda olmasıdır. Elbise çıkarılırken smooth skin yüzeylerin birbiriyle teması vakumlu yapışmaya neden olur. Yanınızda su veya şampuan bulundurun. Her türlü dalış elbisesini çıkarırken, ceketin etek kısmı önce göğüs hizasına kadar geriye katlamalı, sonra etek kısmının kenarları tekrar dışa katlanmalıdır. Böylece her iki tarafı da jarse kumaşlı bir tutma yeri elde edilir. Kazak çıkarır gibi kollar çapraz yapılır, jarse kumaşlı yerlerden tutulup, sıyrılarak çıkarılmalıdır. Dalış Elbisesi Bakımı Dalış elbisesi, dalıştan sonra mümkün olduğu kadar kısa sürede, tatlı ve ılık bol suyla yıkanmalı, gölgede ve tercihen rüzgârda çok iyi kurutulmalıdır. Dalış elbiselerinin en büyük düşmanı, deniz suyu ile ıslak kalmasıdır. Deniz suyu içindeki mikroorganizmalar, nemli-tuzlu bir ortamda, biraz da uygun bir sıcaklıkta bozuşarak asitli bir ortam oluşturur. Elbise makinede yıkanacaksa, makinenin hassas programları seçilmeli ve yıkama için yünlü kıyafetlerde kullanılan tarzda deterjanlar kullanılmalıdır. Dalış elbisesi kullanılmadığı süre içerisinde, neopren yüzeyi talk pudrasıyla pudralanarak saklanmalıdır. HobiMagazine 25

26 Dalış Ekipmanları Zıpkınlar Zıpkınlar, su altı avcılığında kullanılan en önemli dalış ekipmanıdır. Kaliteli bir zıpkınla dalış yapmak isabet oranını arttıracak, aynı zamanda olası yaralanmaların yada kontrol dışı arızaların oluşması riskini en aza indirecektir. Yapıldığı malzeme ve türü farketmeksizin her çeşit zıpkında kaliteyi belirleyen en önemli unsur zıpkın üzerinde bulunan tüm donanımın birbiriyle uyumlu olarak çalışmasıdır. Lastikli zıpkınlarda çalışma prensibi basittir. Gövde, kabza-tetik mekanizması ve kafa kısmı tüfeğin ana iskeletini oluşturur. Şiş, lastik, palamut, makara, ip ve misina ise değiştirilebilir yedek parçalardır. Zıpkın üzerinde farklı kombinasyonları bir araya getirmek belli bir tecrübenin ürünüdür. Kendinizi bu konuda yeterli görmüyorsanız, kendini kanıtlamış markalar, mühendislik ürünü, sephiyesi ayarlanmış ve test edilmiş zıpkın kombinasyonları sunmaktadır. Zıpkın almaya gittiğinizde tüm seçenekleri bir arada görünce kafanızın karışması normaldir. Öncelikle amacınıza en uygun zıpkın için satıcıdan yardım isteyin. Yeterli bilgiye sahip satıcı, size en uygun zıpkını verecektir. Bu işe yeni başlıyorsanız ahşap veya karbon materyalden üretilmiş yüksek fiyatlı zıpkınlara ihtiyacınız yoktur. İleride de kullanabileceğiniz kalitede bir zıpkın sizin için yeterli olacaktır. Zıpkınlar birden fazla parçadan oluştuğu için, her parçanın kendi aralarında, ava ve kullanıcıya sağlayacağı avantajları ve dezavantajları bilmeniz gerekir. Derin sularda ve büyük avlarda daha uzun tüfeklere ve daha güçlü lastiklere ihtiyaç duyarsınız, bu durumda tüfeğin gövde sağlamlığı, tetik mekanizmasının hassasiyeti ve emniyetli işlemesi gibi hususlar devreye girer. Bunların hepsi zıpkının fiyatını arttıran özelliklerdir. İlk aşamada kıyılarda ve sığ sulardaki avlara uygun alüminyum malzemeden üretilmiş kapalı kafalı zıpkınlar edinin. Bazı ülkelerde zıpkın kullanımının yasaklanmasıyla ortaya çıkan el zıpkınları ise bir diğer ekonomik başlangıç seçeneği olarak düşünülebilir. Ahşap zıpkınların en büyük özelliği fazla miktarda lastik gücüne dayanabilmeleri ve bel vermemesidir. (Gövdede eğim oluşmaması) Bu zıpkınları suda hareket ettirmek kolaydır. Ancak genellikle 95 cm. ve daha uzun imal edilmiş olmaları onları agaşon avında uzun menzilli atışlarda kullanmayı gerektirir. Full ahşap zıpkınların kabzeleri de ahşaptan (tercihen teak ağacından) imal edilir. Yarı ahşap zıpkınlarda ise gövde ahşaptan yapılır. Kabze ise fabrikasyon ürünler içinden seçilir. Karbon gövdeli zıpkınlar da ahşap zıpkınlar gibi dayanıklı gövdelere sahiptir ancak fiyat olarak yüksektir. Çalkantılı denizlerde karbon zıpkını kullanmak ayrıca bir deneyim ve yetenek ister. Kalamar gövdeli zıpkınlar, son yıllarda imal edilmeye başlanmış, su içerisinde yatay hareketi çok daha kolay bir hale getiren zıpkınlardır. Mühendisliği iyi yapılmış kalamar gövdeli bir zıpkınla bu spora başlangıç yapmak, ilerleyen dönemde çok büyük avantajlar sağlayacaktır. Açık kafa zıpkınlarda şişin gövdeye sabitlenmesi kalama misinası tarafından yapılırken kapalı kafa zıpkınlarda bu işlemi zıpkın kafası yapmaktadır. Yeni başlayan bir avcı için ideal olanı kapalı kafalı zıpkınlardır. İsabet oranında daha düşük olacak ancak açık kafanın uzun sürede kurulum, kalama misinasının dolanması, şişin kurulum aşamasında kanaldan ve gövdeden düşmesi gibi dezavantajlarından kurtulmanızı sağlayacaktır. Başlangıç için cm lik bir zıpkın edinmek en mantıklı çözümdür. İlerleyen dönemde agachona başlandığında daha uzun gövdeli bir zıpkına geçebilir satın aldığınız kısa zıpkınızı da taşaltı avlarında kullanabilirsiniz. 26 HobiMagazine

27 Dalış Ekipmanları Dalış Paletleri Dalışta suyun dibinde rahat hareket etmek amacıyla dalış paletleri kullanılır. Yönlendirme görevi ayaklardayken eller neredeyse hiç kullanılmazlar. Bu yüzden dalışlarda kullanılan paletlerin seçimi büyük önem taşır. Rahat, ayağa uyumlu, suyun altında kolay hareket ve nötr yüzerlik kontrolünün yapılmasını sağlayacak özellikte bir dalış paleti seçilmelidir. Paletlerin ve pala boylarının uzun olması bacakları yorar. Ayrıca uzunluk, iyi yüzdüreceği anlamına da gelmez. Palet Seçimi Öncelikle ihtiyacınız olan paleti ve palayı seçmeye özen gösterin. Ayak cepleri kauçuktan imal edilmelidir. Palet palaları ne çok sert ne de çok yumuşak olmalıdır. Yumuşak palalar, daha fazla palet vuruşu ve efor demektir. Sert palalar ise yıpranmayadaha müsait ve kısa ömürlüdürler. Palet boyutlarına karar verirken eğer serbest dalışlarda kullanmayı düşünüyorsanız ince uzun modeller hız açısından daha kullanışlı olacaktır. Tüplü dalışlarda ise daha kısa modelleri tercih ederek daha az güç harcayabilir ve dengenizi daha kolay sağlayabilirsiniz. Düz pala yüzeyli paletler, yeni başlayanlara tavsiye edilir. İleri aşamalarda kullanımı zordur. Yüzeyleri düz ve yumuşak olduğu için süratsizdirler. Dalış yapanın çabuk yorulmasına neden olurlar. Kanallı paletler, tüplü (scuba) dalışlar için tasarlanmış olup, sert malzemelerden yapılmıştır. Üzerinde kanallar ve yarıklar suyun direncini azaltıp hızı arttırmak amaçlıdır. Off-Set paletler, uzun ve geniş palalıdır. Nefesli dalışlara uygun ve hızlıdırlar ancak aynı zamanda kramplara da neden olurlar. Scuba dalgıçlarınca, hareket kısıtladıkları için kullanılmazlar. Palet Bakımı Scuba paletleri tabanlı dalış botları ve patiklerle, serbest dalış paletleri ise dalış çoraplarıyla kullanılır. Scuba paletlerinde, patiklere uygun olarak yapılan ayar sıklıkla değiştirilmez. Paletleri uzun ömürlü kullanabilmek için tuzlu suyu iyice temizlemek gerekir. Ayrıca güneşte bırakılan paletler kısa sürede yıpranırlar. Bu sebeple sudan çıkıldıktan sonra tatlı su ile paletleri iyice yıkayıp güneş ışığından uzak saklamak gerekir. Serbest Dalış Paletleri Serbest dalışla ilgilenen dalgıçlarca tercih edilen paletler ayakkabı yapısındadır. Dalgıcın üşümesinin önüne geçmek ve ayak cebinin yol açacağı muhtemel tahriş ve yaralanmaların önüne geçmek için, neopren dalış çorapları ile kullanılır. Bu çoraplar, su sirkülasyonunu en aza indirerek ayakları sıcak tutar. Scuba dalış paletlerinden farklı olarak ayak cebi ve pala birbirinden ayrılabilmektedir. Bu da dalgıcın sürati arttırmak için kompozit ya da karbon palet palaları kullanmasına imkan vermektedir. Kompozit (fiber) palalı paletlerde az efor harcanır ancak bu palalar daha kırılgandır. Kayalık alanlarda kullanılmaması önerilir. Karbon (carbon) palalı paletlerde minimum güçle daha hızlı yüzüş elde edilmektedir. 10 metreden daha derin dalışlarda kullanılır. Tepkimesi ve dayanıklılığı kompozit palalara göre daha fazladır. Plastik palalı serbest dalış paletleri, spora yeni başlayanlar için ideal seçimdir. Palası ayrılabilir özellikteki palet ayaklıklar sayesinde, profesyonelleştikçe plastik pala sökülerek kompozit veya karbon palayla değiştirilebilir. Böylece ekonomik tasarruf da yapılabilir. Scuba Dalış Paletleri Arkası açık tüplü dalış (scuba) paletleri sandalet biçimindedir. Neopren malzemeden üretilmiş kalın tabanlı dalış botlarıyla (patikleriyle)kullanılır. Üzerindeki kanallar ve delikler suyun direncini azaltarak dalgıcın enerji tasarrufu yapmasına imkan verir. Arkadan bağlama kemerlerinde yada tokalarında meydana gelen sorunlar kolaylıkla ve ekonomik olarak çözülebilir. HobiMagazine 27

28 Dalış Ekipmanları Dalış Maskeleri Dalış maskelerinde en önemli ve belirleyici unsur, yüze uygun olmasıdır. Yüzlerce değişik kalıpta dalış maskesi imal edilmektedir. Bunun sebebi, firmaların amacı daha fazla yüz şeklinde kullanılabilen maskelerle pazar paylarını büyütme isteğidir. Bu firmalar mühendislik ve arge çalışmalarına ciddi paralar harcamaktadır. HER YÜZE OTURAN MASKE, sadece manüplasyondur. Arkadaş tavsiyesi, marka bilinirliği gibi sebeplerle bile olsa, kesinlikle YÜZÜNÜZE OTURMAYAN dalış maskesi satın almayın. Su içerisindeki her hareketinizde içeri sızacak su hem av gününüzü kabusa çevirecek hem de harcadığınız paranın çöpe gitmesine neden olacaktır. Seçiminde, etek tabir edilen silikonun kalitesi, dalış maskesinin hacmi, görüş açısı ve gerçek görüşe yakınlığı kaliteyi belirlemektedir. Yumuşak silikondan imal edilen maskeleri satın alın. Derinliğin artmasıyla birlikte basıncın artması maskenin iç hacmini daha da daraltacaktır. Yumuşak silikon etekli maskeler, basınç altında oluşacak rahatsızlık hissini en aza indirir. Derin dalışlar yapıyorsanız iç hacmi küçük dalış maskeleri tercih etmeniz maske eşitlemede kullanacağınız oksijen miktarını azaltır ve dip zamanınızı arttırır. Işık kırılma indisleri su altında, su üstündekinden farklılık gösterir. Dalış maskeleri, dalgıcın su ile arasına hava boşluğu yerleştirmek amacıyla kullanılmaktadır. Su altında nesneler olduklarından daha büyük ve yakında görünürler. Üreticiler sudaki kırılmalar nedeniyle yaşanan bu sorunu çözen özellikli dalış maskesi camları üretme yarışına da girmişlerdir. Gerçeğe yakın görüşlü maske kullanımı, yavru balıkların avlanmasının ve doğaya vereceğimiz zararın önüne geçecektir. Maskenin görüş açısının geniş olması daha büyük bir alanı görebilmeniz açısından önemlidir. Hem avınız daha bereketli olacak hem de su altında görüş eksikliğinden kaynaklanabilecek muhtemel kazalardan korunmanıza yardımcı olacaktır. Dalış Maskesi Buğu Problemi Giderme Yöntemi Dalış maskelerinde yaşanan en büyük sıkıntı, herkesin şikayetçi olduğu BUĞU sorunudur. Göremezseniz, yetenekleriniz ve en yüksek kalitede ekipmanlarınız dahi olsa, av yapamazsınız. Yeni satın alınan maskelerde, buğu probleminin nedeni imalat sırasında kullanılan kalıp ayırıcı yağdır. Marka veya model ayırımı olmaksızın tüm dalış maskelerinde kullanılan bu yağı temizlemeye yönelik herhangi bir işlem yapmazsanız, bir yıl içerisinde bu tabaka, dolayısıyla buğu problemi kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Maskeyi içine alabilecek büyüklükte bir çukur kapta elinizin dayanabileceği sıcaklıktaki suda 3-4 yemek kaşığı sıvı bulaşık deterjanını eritin. Maske tamamen gömülecek şekilde bu suyun içine yerleştirip 5-6 saat boyunca bırakın. Daha sonra camları maskenin içinden yumuşak bir sünger veya bezle en az 10 dakika ovup durulayın. Bu işlemden sonra camın iç yüzeyine diş macunu sıkıp iyice yayın. Kuruyana kadar bekletip yeniden durulayın. Maske buğu probleminiz büyük ölçüde çözülmüştür. Merada su ile nefes sıcaklığı arasındaki ısı farkından kaynaklanan buğulanmalar yaşamamak için, yüzünüzü yıkayın, klasik tükürük veya yosunla ovma işlemini yapın. 28 HobiMagazine

29 Dalış Ekipmanları H A Y A T Dalış Bıçakları Dalış şamandırası kadar önemli bir diğer güvenlik malzemesi dalış bıçaklarıdır. Ülkemizde maalesef dizgi kullanan dalgıçların çoğu, balığı söndürmek için dizgi şişini kullanır. Bu nedenle dalış bıçağı edinmeyi erteler. Aslında dalış bıçakları HAYATİ DURUMLARDA kurtarıcıdır. Avı söndürmek amacıyla kullanıldığı düşünülen bıçaklar; balıkçıların su içinde bıraktıkları ağlar, ölü ağlar, paragatlar ve misinaların yaratttığı tehlikelere karşı en etkili çözümdür. Bunlardan birine takılıp kendinizi kurtaramadıysanız refleks olarak yapacağınız ilk şey dalış bıçağınıza sarılmak olacaktır. Dalış bıçağı seçiminde, kullanım amacı belirleyicidir. Normal kesim işlemleri için kesici yüzey, halat gibi sert işlenmiş maddeleri kesebilmek için testere yüzeyi, tutma ve parçalama işlemleriniz için de ihtiyacınızı karşılayacak çentikleri olan dalış bıçakları kullanabilirsiniz. Bunun yanında bazı bıçakların elcik kısımları, zıpkın şişini saplandığı yerden kurtaran kakıç şeklinde tasarlanmıştır. İri palalı bıçaklar genelde iri avlarda kullanılmaktadır. Güvenlik önlemi olarak yada küçük balıkları söndürmek için küçük palalı bir bıçak işinizi görecektir. Aslolan bıçağınızın kesinlikle KESKİN olmasıdır. Dalış bıçağı seçiminde bir diğer önemli husus, kılıflardır. Özellikle bıçağı tek elle kolayca çekmeye imkan sağlayan, basit kilit sistemli ancak aynı zamanda bıçağın istemdışı düşmesini engelleyecek kılıflı olanları tercih edilmelidir. Dalış Bıçağı Nasıl Taşınmalıdır? Burada dikkat edilmesi gereken, bıçağın çaparize yol açacak şekilde taşınmamasıdır. Bacağın iç kısmı, kolun alt kısmı ve ağırlık kemeri, dalış bıçağı taşımaya en uygun yerlerdir. Bıçak tek hamlede ulaşabileceğiniz şekilde takılmış olmalıdır. Ağa dolanma durumunda, balığı söndürürken, kumluk zeminlerde sabit kalmak istediğinizde yada yemleme yapabilecek şekilde yerleştirin. Dalış Bıçağı Bakımı Nasıl Yapılır? Günümüzde dalış bıçakları AISI304 denen paslanmaz çelikten imal edilmektedir. Kullanımda yapılan en büyük hata, bıçağı ISLAK veya NEMLİ olarak kınına yerleştirmektir. Avdan sonra tatlı suyla durulayıp, bir bez yardımıyla kurulayın. Üzerine pas sökücü sprey (VD 40 vs.) sıkarak kınına koymayı adet edindiğiniz bir dalış bıçağı size senelerce hizmet edecektir. Bütçeniz elveriyorsa bakım gerektirmeyen titanium veya teflon kaplamalı dalış bıçakları tercih edilebilir. K U R T A R I R! Dalış Ağırlıkları Dalgıçlar derine inerken suyun kaldırma kuvvetine karşı yüzerler. Dalış ağırlıklarının amacı, dalgıcın efor ve oksijen sarfiyatını azaltıp dip süresini arttırmaktır. Dalgıcın ağırlığının 10 da 1 i kadar dalış ağırlığı kullanması gerektiği söylenir. Ancak bu her zaman için geçerli bir oran değildir. Hatta deneyimsiz dalgıçların hayatını tehlikeye atablecekleri, yanlış bir orandır. Suyun derinliği, sıcaklık durumu, yoğunluğu, dalış elbisesinin kalınlığı, yeni veya eski olması, dalgıcın vücudundaki yağ oranı gibi faktörler kullanılan ağırlık miktarını etkiler. Dalış elbisesinin yeni veya kalın, dalış yapılacak suyun sığ ve tuzlu olması durumunda ağırlık miktarı arttırılmalıdır. Derinliğin arttığı yerlerde ise ağırlık azaltılmalıdır. Dalış Ağırlığı Miktarı İdeal ağırlık miktarını belirlemek için, dalış elbiseniz üzerinizde ve ağırlıklarınız takılı olarak suya girin. Palet vuruşu yapmayın. Suyun hizası maskenizin etekleri yada burnunuz hizasındaysa, üzerinizdeki ağırlık uygundur. Omuz başlarınız su üzerinde kalıyorsa ağırlık ilave edilmesi gerekmektedir. Ağırlık ayarlamalarını 0,5 kg lık arttırma veya eksiltme şeklinde yaparsanız en iyi sonuçları alabilirsiniz. Ağırlığın fazla olması neden riskli? Suyun kaldırma kuvvetine karşı harcanan efor ve oksijen kaybı az olacaktır. Ancak yüzeye çıkışlarda dalgıç ekstra palet vurma ihtiyacı hissedecektir. Dibe inerken tasarruf ettiği oksijeni, çıkarken fazlasıyla kullanacaktır. Bu aynı zamanda YORGUNLUK yaratacaktır. Sığ su bayılmaları, yüzeye çıkışlarda yaşanır. İdeal ağırlık kullanan dalgıç, senkop durumunda yüzer kalacağından, elbisesi onu su üzerine çıkaracaktır. Fazla ağırlık takmış bir dalgıç ise suyun dibine batacaktır. Kısacası kullanacağınız ağırlık miktarı HAYATİ ÖNEM TAŞIR. En sağlıklı yöntem, değişken dalış ağırlığı kullanma yöntemidir. Normal dalış ağırlığınızı (mesela 7kg.) kemerinize takın. Dalış şamandıranızın alttaki kulaklarına, dalış derinliğiniz uzunluğunda ve ayaklarınıza dolaşmayacak kalınlıkta bir ip bağlayın. Diğer ucunu da 2 kg.lık kurşuna bağlayın. İnerken elinize bu kurşunu alın. Dibe vardığınızda yavaşça bırakın. Yüzeye çıktığınıza şamandıraya bağlı olan ipi kullanarak dipte bıraktığınız kurşun külçeyi geri çekin. Bu sayede 9 kg. ağırlıkla az efor sarfedip dibe inecek, 7 kg. ağırlıkla yorulmadan ve senkopa tehlikesine hazırlıklı olarak yüzeye çıkacaksınız. Hangi Ağırlık Kemeri? Zıpkınla dalış ve balık avı için Marsilya tokalı kauçuk ağırlık kemerlerleri kullanın. Bu kemerlerde kurşun ağırlıkların kemer üzerinde kayması sorununuz olmayacaktır. Kauçuk kemer nefeslenmenizi engellemeyecek esnekliktedir. Marsilya tokanın yapısı nedeniyle de tehlike anında kolaylıkla ağırlıktan kurtulabilirsiniz. Scuba dalışları içinse örgü ağırlık kemerleri kullanılmalıdır. Ağırlık Yelekleri ve Bilek Ağırlıkları Dalgıç sırt ağırlık yelekleri ve dalış bilek ağırlıkları genellikle zıpkınla balık avında kullanılır. Ağırlık kemerinin bulunduğu alan itibariyle bir süre sonra bel ağrısı şikayetlerine yol açar. İkinci neden de agaşon avında, elbise ve paletin etkisiyle yükselen vücudun avı ürkütmesidir. Ağırlık yeleğiyle birlikte bilek ağırlığı kullanılırken, ideal ağırlık miktarından çıkarma yapılır. İdeal ağırlığınız 9 kg. diyelim. 4,5 kg. kapasiteli bir yeleğiniz ve her biri 0,5 kg olan iki tane bilek ağırlığınız var. Böyle bir durumda; ağırlık kemerinizde 3,5 kg. ağırlık olması gerekir. Şamandıra Ağırlıkları Dalışın olmazsa olmazlarından şamandıralar, su altında dalgıç olduğunu belirterek deniz kazalarını önler. Şamandırayı sabitleyip etrafında av yapmak isterseniz, bu iş için özel olarak üretilmiş, şamandıranın akıntıyla sürüklenmesini önleyen çapa şeklindeki ağırlıkları kullanabilirsiniz. Kulakçıklara iple bağlanarak kullanılan bu ağırlıklar hem kumluk hem de kayalık zeminler için uygundur. HobiMagazine 29

30 WINGSUIT (Extreme) 2 wingsuit Ekstremlerin ekstremi... Aslında bir spordan çok, bir yaşam tarzı HobiMagazine

31 Wingsuit Leonardo Da Vinci nin tarihte ilk kez taslaklarını hazırladığı ancak gerçeğe dönüştüremediği paraşütler... Hazerfan Ahmet Çelebi nin kanatlarıyla Galata Kulesi nden Üsküdar a uçuşu... Varoluştan beridir, insanların uçma isteğine en tatmin edici yanıt Wright Kardeşler in icadı uçakla verildi. Ardından gelişen havacılık helikopterler, jetler, planörler, farklı hava araçları hatta uzay mekiklerini hayatımıza kazandırdı.. Tüm bu teknolojik gelişmelere rağmen uçmayı kuşlar gibi deneyimlemek isteyenlerin gözünde bir numara hep paraşüt oldu. Yakın zamanda, paraşütün yaşattığı hazzı yetersiz bulup daha fazlasını isteyen bir grup süzülme meraklısı paraşütçünün hayali, adrenalin dolu bu çılgınlığı ortaya çıkardı. Wingsuit Flying... Türkçe ye karşılığı, kanat elbisesi uçuşu şeklinde çevrilebilen bu spor, adını wingsuit denen özel elbisesinden almakta. Wingsuitler, paraşütçünün vücut ölçülerine göre imal edilen elbiseler. En önemli özelliği hava akımında parçalanmayacak kadar dayanıklı ve hava geçirgenliği az kumaşlardan üretilmesi. Bir diğer özelliği de kuş kanatlarını andıran ve elbise üzerine yerleştirilmiş bölümler. Bu kanat lar, bacaklar ve kollar arasında yer alan bölgeye gelen hava akımlarını kullanarak, yatay yönde hareket imkanı sağlıyor. Kuşlar gibi süzülmek, düşüş hızı azaltmak, yatay hızı azaltıp artırabilmek, vücudu kullanarak yön verebilmek ve hava boşluğunda akrobatik hareketler yapmak bu özel elbiselerle mümkün... Uçuş esnasında havayla dolan kanatların inişte kapatılması için fermuarlar kullanılıyor. Kollarda, bacaklarda ve göğüs bölgesinde bulunan bu fermuarlar açıldığında, elbisenin hava geçirgenliği sağlanıyor ve hava direnci kesiliyor. Elbiseye ilave olarak, kaza halinde kafa ve boyun bölgesindeki yaralanmaları önlemek amaçlı kask kullanımı zorunlu. HobiMagazine 31

32 Wingsuit Adrenalin tutkunlarının bile bacaklarını titreten bu spor, aynı zamanda dünyanın en tehlikeli si...paraşüt kazaları veya çarpma gibi tehlikelerinin yanına, yatay uçuş halinde saatte 260 kilometreyi bulan hız da eklenince bu sporu yapanların sayısı oldukça azalıyor. Eğitimin oldukça sıkı yürütülmesinin en büyük nedeni de bu. Wingsuit eğitimine katılmak isteyenlerin belirli özelliklere sahip olmaları zorunlu...öncelikle profesyonel bir paraşütçü olmalısınız. Uçaktan veya helikopterden, yaklaşık 3-4 bin metre irtifadan yapılan atlayışlar, skydiving olarak adlandırılıyor. Yedek paraşüt ve olası sorunlarda yedeği açacak zaman bulunduğu için güvenli bir atlayış stili. En az 200 kez Skydive deneyimlemiş olmanız, wingsuit eğitimlerine katılabilmeniz için mecburi. Dağlardan, köprülerden, dik yamaçlardan, vadilerden, uçurumlardan veya yüksek binalardan yapılan paraşüt atlayışlarıysa base jump olarak biliniyor. Base jumpta kullanılan paraşütler, normalinden farklı olarak üretiliyor ve katlanıyor. Ayrıca yedek paraşüt de bulunmuyor. Base jump da yüksekliğin az olması ve atlayıştan inişe kadar olan zamanın kısalığı, bu stilde hatayı affetmiyor. Adrenaline doymuyor ve wingsuitle base-jump denemesi yapmak istiyorsanız da en az 500 kere skydive atlayışı şart. Başlangıçta uçak ve helikopterden wingsuit atlayışları, ilerleyen aşamalarda ise wingsuit base jump denemeleri yapın. Profesyonelleştikçe düşüş hızınızı azaltılıp yatay hareketle süzülmeyi arttırabilirsiniz. Atladıktan sonra yere ve dağların yamaçlarına yakın, Proximity (yakın) uçuşlar çok daha uzun süreler, disiplinli bir çalışma ve tecrübe gerektiriyor. Kısacası wingsuit, eğitim ve tecrübelere sahip olunmadan asla denenmemesi, kurallarına uygun ve dikkatli yapılması ve limitlerin zorlanmaması gereken çılgın bir spor dalı. Wingsuit eğitimi ve atlayış için pekçok seçenek var. İzmir in Selçuk ilçesinde, skydiving ve wingsuit eğitimi alabilirsiniz. Yurtdışı eğitimleri içinse Rusya iyi bir destinasyon. Base-jump atlayışlarınız için Erzincan a gidebileceğiniz gibi dünyanın en iyi parkurlarına sahip Çin i de tercih edebilirsiniz. 32 HobiMagazine

33

34 TREKKING uzun, ince bir YOL... Son günlerin yükselen trendi doğa yürüşleri (trekking) hem şehir hayatından günübirlik kaçmak isteyenlere hem de doğa bağımlılarına unutulmaz güzellikler sunuyor...

35 Trekking Trekking; doğada, genelde gruplar halinde yapılan, bir noktadan diğer bir noktaya varmak amaçlı, hafif tempolu sportif doğa yürüyüşlerdir. Günübirlik olanları hiking, kamp yapılanlarıysa trekking olarak isimlendirilmekte. Başlangıçta doğasever insanların, doğal güzellikleri yaşamak ve doğada bulunmak amaçlı gerçekleştirdikleri kişisel veya arkadaş çevresi etkinlikleri olarak başlayan trekking, günümüzde alternatif turizm çatısı altında giderek ekonomik boyut kazanmış ve büyümüştür. Şehrin stresinden kurtulmak isteyenlerin, haftasonu günübirlik şehre yakın parkurlarda yada yabancı ülkelerde 2-3 haftalık turlar şeklinde, profesyonel bir rehber eşliğinde gerçekleştirdikleri bir spor branşı halini almıştır. Doğa yürüyüşlerinin insanın vücut ve ruh sağlığı üzerinde çok olumlu etkileri olduğu uzmanlarca kabul edilmektedir. Yüksek kondisyon veya teknik istemiyor oluşu, sakatlanma ve sağlık risklerinin düşüklüğü, maliyetinin az olması gibi sebeplerle yoğun ilgi görmektedir. Trekking her mevsimde yapılabilir; ancak hava ve ortam şartlarına, uzunluğuna ve zorluk derecesine göre gerekli hazırlıklar yapılmalıdır. Trekking parkurları birkaç saat sürebileceği gibi birkaç hafta hatta ay da sürebilir. Trekking çeşitleri Rehber, yardımcı rehber, yük hayvanları, ekipman taşıyıcı insanlar ve aşçı bulunan trekking grupları olduğu gibi katılımcının yükünü kendisinin taşıdığı, zorluğuna da kendisinin katlandığı doğa yürüşü grupları da vardır. Dayhiking: Günübirlik doğa yürüyüşleri. Genelde orman patikalarında yapılmaktadır. Hiking: Genelde yaylalarda yapılan, günübirlik, gerektiğinde konaklama da yapılan sırt çantalı orta mesafe yürüyüşleridir. Backpacking: Konaklamalı, genelde dağcılık maksatlı sırt çantalı uzun yürüyüşlerdir. Ormanda Trekking: Vadi tabanına yakın yerlerde ve patikalarda yapılırlar. En çok yapılan trekking türüdür. Ormanda dikkat edilmesi gereken en önemli husus sık bitki örtüsü içinde kaybolmaktır. Patika veya izleri kaybetmeden gitmeye dikkat etmek gerekir. Sık ve alçak bitki örtülerinin içine girmemeli ve önde giden yürüyüşçü ile aradaki mesafeyi 2 metrenin üstüne çıkarmamalıdır. İyi bir rehberin orman yaban hayatını ve bitki örtüsünü de bilmesi beklenir. Çölde Trekking: Ülkemizde çöl trekkingi yapılacak bir bölge mevcut değildir. Genelde Afrika kıtasındaki çöllerde safari tarzı yürüyüşler düzenlenmektedir. Fiyatları, sadece yüksek gelir grubundaki insanların katılımlarına olanak sağlar. Temel ulaşım vasıtası deve veya attır. Nadiren çöl araçları kullanılmaktadır. Dikkat edilmesi gerekenlerin başında sıcak çarpması, su kaybı (dehidrasyon) ve kondisyon gelir. Dağlık Alanda Trekking: Kondisyona ve malzemeye dayalı bir spordur. Kayalara, basınç ve oksijen farklılıklarına, hipotermiye ve düşme riskine karşı dikkatli olmak gerekir. Rota ve bölgeyi iyi bilen bir dağcının veya mihmandarın rehberliğinde yapılmaktadır. Yayla ve Ovalarda Trekking: Yaylalar arası geçişler ve yürüyüşlerdir. Çoğunlukla kamplıdır. Dikkat edilmesi gerekenler genelde çoban köpekleri ve açık hava şartlarıdır. Kanyon veya Dere Yatağında Trekking: Oldukça zorlu, özellikle kanyon geçişlerinde daha fazla teknik bilgi gerektiren, kondisyon ve efor sarf ettiren, malzemeye dayalı bir aktivitedir. Düşebilecek kayalar, suların sürükleyip sıkıştırdığı kütükler, ıslak kaya ve zeminler, çatlaklar, yarıklar ve uzun süre ıslak kalma durumunda oluşabilecek üşütmeye karşı dikkatli olmayı gerektirir. Rotalı Yürüyüşler: Belirli bir güzergâhı ve rotası olan, harita, pusula, GPS gibi navigasyon malzemelerinin kullanıldığı, uzun, konaklamalı, keşif maksadı da taşıyan, ormanlık ve dağlık arazide yapılan yürüyüş tipidir. Rotayı doğru okumak ve kondisyon önemlidir. Harita ve arazi bilgisi yüksek bir rehberin olması gerekir. Rotasız Keşif / Macera Yürüyüşleri: Ormanlık ve dağlık alanlarda yapılan, belli bir rotası olmayan, keşfe dayalı, kamp donanımı gerektiren süresi sınırlandırılmamış, yüksek dikkat, efor ve kondisyon HobiMagazine 35

36 Trekking isteyen yürüyüşlerdir. Rehber bile nelerle karşılaşacağını bilemez. Yaralanmalar ve malzeme kaybına karşı dikkatli olunmalıdır. Madden ve ruhen çok iyi bir hazırlık süreci ister. İlkyardım kiti bu yürüyüşlerin olmazsa olmazıdır. Rehberin orman bilgisi, hayatta kalma ve avcılık deneyimleri faydalı olacaktır. Kış (Kar) Yürüyüşleri: Kışın vücut, kar üzerinde yürüyüşte daha çok yorulur, bunun nedeni taşınan malzemelerin ağırlığının artması ve soğuğun vücudu daha çok zorlamasıdır. Soğuk, ıslak ve kar kışın yapılan doğa yürüyüşlerine en fazla etki eden etmenlerdir. Yüksek efor gerektirir. Kalorisi yüksek karbonhidratlı yiyecekler yemeli ve terleme sıklıkla kontrol edilmelidir. Zorluk Dereceleri Trekking sporuna yeni başlayacak olanların en düşük zorluk derecesinden başlamaları önerilir. Kondisyonları iyi de olsa işin alışkanlığı ve hissiyatı açısından bu gereklidir. Yürüyüşe ara vermiş olanların hatta bazen rehberlerin bile, ne kadar zor parkurlar geçmiş olurlarsa dahi, ısınma parkuru niyetine seviyelerinin bir iki derece gerisinden başlamaları faydalarınadır. Trekkingde zorluk dereceleri 1 den 6 ya kadar sınıflandırılmıştır. Zorluk Derecesi 1: Yürüyüş eğimi azdır. Yükselme yani çıkış çok az yapılmaktadır. Çıkışlar 100 mt.yi, toplam yürüyüş süresi 2 saati geçmez. Patikalar geniştir. Yürüyüşlere yeni başlayanlar ve sağlık problemi olmayan herkes katılabilir. Zorluk Derecesi 2: Yürüyüş eğimi azdır. Toplamda 300 mt.yi geçmeyen hafif çıkışlar içerir. Zorluk derecesi 1 olan parkurlardan, süresi ile ayrılır. Toplam yürüyüş süresi 3,5 saati geçmez. Birkaç hafif yürüyüşe katılmış herkese uygundur. Zorluk Derecesi 3: Yürüyüş eğimi, ilk 2 seviyeye göre daha fazladır. 500 mt.yi geçmeyen çıkışlar içerir. Dar patikalardan ve sık ormanlık alanlardan geçmek gerekebilir. Islak geçişlerde yoğunlaşmaktadır. Toplam yürüyüş süresi 5 saati geçmez. Yürüyüşler kondisyon ve yürüyüş deneyimi gerektirir. Zorluk Derecesi 4: Yürüyüş eğimi fazladır. Çıkışlar 700 mt.yi bulmaktadır. Patikalar iyice bozuktur, bazı yerlerde yoktur. Ormanlık alanda, bitki örtüsü sıklaşmaktadır. Daha kayalık ve bozuk arazide yol alınmaktadır. Toplam yürüyüş süresi 6,5 saati geçmez. Sportif ve kondisyonu iyi olan kişilere uygundur. Zorluk Derecesi 5: Yürüyüş eğimi artık zorludur. Çıkışlar 1000 mt.yi de geçmeye başlar. Sert yapılı, taşlık, kayalık ve patikasız alanlardan gidilmektedir. Ormanlık alanları oldukça zorludur. Islak geçişler de içerebilir. Rehberin oldukça deneyimli olması gerekir. Toplam yürüyüş süresi 8 saati bulmaktadır. Teknik çıkışlar içermemesine rağmen tecrübeli, kondisyonu yüksek ve deneyimli yürüyüşçüler için uygundur. Zorluk Derecesi 6: Bol eğimli, çıkışları ve inişleri fazla olan, çıkışları 1500 mt. yi bulabilen, uzun süreli rota takibi gerektiren zorlu arazi şartları altındaki yürüyüşlerdir. Gerektiğinde konaklama yapılabilmektedir. Yürüyüş süresi 8 saat ve üzeri olmaktadır. Deneyim, dikkat, kondisyon, bilgi ve disiplin gerektirir. Doğa yürüyüşlerini yaşamlarının bir parçası yapabilmeyi başarabilmiş insanlar, hava koşullarına aldırmaksızın tüm sene boyunca trekking aktivitelerine katılırlar. Ancak, şehirden uzaklaşmak, zindelik kazanmak ve temiz hava almak için aralıklarla doğa yürüşlerine katılanlardansanız iklim ve manzara açısından bahar aylarında trekking, sizin için daha keyifli geçecektir. 36 HobiMagazine

37 Trekking Temel Trekking Ekipmanları Doğa yürüşlerinde kullanacağımız malzemelerin seçiminde etkinlik bölgesi, mevsim, hava koşulları belirleyici etkenler olmakta. Ancak bu değişkenlerin etkilemediği, trekking için olmazsa olmaz malzeme özelliklerinin başında sağlamlık ve hafiflik gelmekte. Malzemelerde doğru olanı kullanmak kadar akılcı seçimler, konforu ve yorgunlukları en aza indirmekte. Konaklama yapılacak durumlarda, ilaveten kamp malzemelerine ihtiyaç duyabilirsiniz. Piyasada trekking ve kampçılıkla ilgili çok sayıda ürün seçeneği mevcut. Bu yüzden size, olmazsa olmaz malzemeleri tanıtmaya çalışalım. Giyim Trekkingde en önemli malzeme giyimdir. Çünkü temel öncelik vücut sağlığıdır. Rahat, ferah ancak sağlığı koruyacak özelliklerde giyim malzemelerini tercih edin. Su Şişesi veya Matarası Temiz bir su kaynağı bulduğunuzda sağlam bir su kabına ihtiyacınız olacaktır. Matara kullanımı, pet şişe ile su götürmekten çok daha iyidir. Plastik veya alüminyum askeri mataraları kullanmaktan kaçının. Ağırlık ve koku problemine neden olabilirler. En iyi seçim alüminyum su şişeleri veya lexan plastikten yapılmış geniş ağızlı su mataraları olacaktır. Yürüyüş Botu Yürüyüş mevsimine uygun, ortopedik, ayağa ve yere iyi tutunan ürünler seçilmelidir. Yazlık botun çok iyi havalandırma sağlaması, bileği koruması ancak aynı zamanda hafif ve yumuşak olması gerekir. En iyi yazlık trekking botları cordura kumaş ve süet deri olarak üretilenlerdir. Kış yürüyüşlerinizde ise suya dayanıklı, tabanları sağlam ve dişli olan Gore-Tex botları tercih edebilirsiniz. Bu botları fiyatları nedeniyle tercih edemeyenler, deri botları waxlayarak su geçirmez hale getirebilirler. Düdük Gruptan kopma, kaybolma veya yaralanma durumlarında, sesinizden daha üstün ve uzak mesafelerden duyulan bir düdük, hayatınızı kurtarabilir. Termometreli ve pusulalı modelleri tercih edip bir iple boynunuzda veya gömleğinizin düğmesinde taşıyın. Çakı Hayatı idame durumunda kaldığınızda barınak yapımından yiyecek bulmaya hatta avlanmaya kadar pekçok durum için kullanılabilen bir malzemedir. Tercihinizi av çakılarından veya çok maksatlı penselerden yana yapın. Pusula Basit bir yürüyüşte dahi hangi istikametten başladığınızı bilmek ve yönünüzü korumak için gereklidir. HobiMagazine 37

38 Trekking Şapka Mevsim farketmeksizin kullanılır. Yaz aylarında güneş çarpmalarına, kış aylarında da ısı kaybının önlenmesine yardımcı olacaktır. Mümkünse kenarları geniş bir şapka kullanın. Sırt Çantası Yazın küçük, kışın biraz daha büyük çanta kullanın. Yanlarında su şişesi veya matara cebi olan, ekipman asabileceğiniz yapıda çantalar seçin. Ek Gıda ve İlkyardım Kiti Dönüş yoluna kadar yemeyi en sona bırakacağınız küçük bir konserve yeterli olacaktır. Ufak sıyrıklar bile doğada çok çabuk enfeksiyon kapabilmekte. Mutlaka ilkyardım paketi taşıyın. Rüzgârlık / Yağmurluk Özellikle molalarda, terli halde esintide kalmanızı önleyecek bir rüzgarlık akılcı bir tercihtir. Hava koşullarına müdahale şansımız olmadığı için de yağmurluk hatta mümkünse bir pançoyu çantanızda bulundurun. Gerektiğinde pançolar çadır olarak bile kullanılabilir. Ateşleyici Doğada ateş, en temel ihtiyaç ve kurtarıcıdır. Suya dayanıklı veya ıslanmaya karşı önlem alınmış malzemeler kullanın. Normal bir kibriti balmumuyla veya üzerine mum eriterek su geçirmez hale getirebilirsiniz. El ve Kafa Feneri Dönüş yolunda olası aksilikler, gece karanlığının çökmesi veya doğadaki mağara keşifleriniz için yanınızda sudan etkilenmeyen el veya kafa feneri bulundurun. 38 HobiMagazine

39 Trekking T A V S İ Y E E D İ Y O R U Z! Rehberlerin, keşife en az üç kişi gittiklerini düşünerek, tek başınıza trekking yapmayın. Grup halinde gidin, düzen içinde hareket edin. En kestirme yol en iyi bilinen yoldur gerçeğini unutmayın. Yürüyüş sırası; Rehber - en yavaş ve acemi kişi - grubun geri kalanı - en deneyimli veya artçı rehber sıralaması şeklindedir. Bu sıraya uyun. Rehberin hemen ardından en deneyimsiz yürüyüşçüsünün gelmesinde amaç, grubun yürüyüşünü bu kişiye göre ayarlayabilmesi ve doğru temponun sağlanabilmesidir. En deneyimli kişi veya artçı rehberin en arkada bulunması da geride kalanların güvenliğini sağlamak ve kopmaları önlemek içindir. Ekip düzenini, tek sırayı ve tempoyu bozmayın. Yürüyüş rehberini geçmemeye dikkat edin. Bu rehber açısından dikkat dağıtıcı ve sinir bozucu bir durumdur. Molalarda vücudun soğumasına izin vermeyin. Yemek molasından sonra tempoyu biraz düşürün ve dik eğim çıkmayın. Dikkat ve düşüncelerinizi yürüyüşe ve bulunulan ortama odaklayın. Yürüyüş boyunca etrafa dikkat edin, rotadan emin olun ve çeşitli nirengiler alarak yola devam edin. Bu davranış rotadan sapıldığında sapılan noktaya geri gelmenize yardımcı olacaktır. Arkadaşınızla, kendinizle veya doğayla yarışmayın. Kazanmak doğa izin vermediği sürece imkânsızdır. Plânsız, hazırlıksız ve haber bırakmadan yürüyüşe çıkmayın. Yürüyüş veya kamp yapılacak bölgenin jandarma karakoluna ve muhtarlığına mutlaka bilgi bırakılması ve izin alınması gerekir. Kaza geçirmeniz durumunda yardım edebilmeleri için yürüyüşçülerden veya kampçılardan haberdar olmaları gerekecektir. Kamplı bir yürüyüş yapılacaksa, etkinlik formu hazırlayın ve dönüş saatinden (gecikmeleri hesaba katarak) 1-2 saat sonrasını bildirin. Paylaşımcı olun. Gruptan kopup kaybolursanız, kaybolduğunuzu anladığınız noktaya gidin. Aramalara kaybolan kişinin en son görüldüğü noktadan başlanacaktır. Yürüyüşte oluşan çöpleri atmayın. Yamaç veya uçurumdan aşağı taş atmayın ve yuvarlamayın. Aşağıdan başka bir grup geçiyor olabilir. Gidiş dönüş saatini iyi ayarlayın. Gücünüzü ekonomik kullanın. Mümkünse gidilecek bölgenin bir haritasını veya en azından bir krokisini bulun. Hiçbiri yoksa bölge halkından gidilecek yer hakkında bilgi toplamaya çalışın. Hedefi düşünmeyin. Yürüyüş yapmaya bakın, çünkü önemli olan yürüyüşten ve bölgeden tat almanız. Özenli ve dikkatli adımlar atın. Dengeli, kararlı ve kısa olsun. Vücudunuzu yormamış, yürüyüş sürenizi ve isteğinizi uzatmış olursunuz. Kar şartlarında yürüyüş yapıyorsanız, kaya yanlarından geçişte yumuşak kara ve gizli çukurlara karşı dikkatli olun. Ayak bileğiniz zarar görebilir. Kayalık bölgeden geçerken dikkatli olun ve kesinlikle bağırmayın. Ses çığa etki ettiği gibi, taşlara ve hatta kayalara da etki edebilir. Vadi tabanı yerine sırtlardan gidin, görüş açınız daha geniş olacaktır. El ele tutuşarak veya birbirinize sarılarak yürümeyin. Dengenizi bozabilir, en kötüsü de düşme anında birbirinizi çekebilirsiniz. Yanınızda büyük boy çöp torbası taşıyın. Yağmurluktan tenteye kadar birçok şekilde kullanabilirsiniz. Terden veya sudan ıslanan giysinizi, yürüyüş süresince kuruması için iyice sıktıktan sonra çantanızın üzerine gererek asın. Yanınızda tuz tabletleri veya film kutusu içinde tuz bulundurun. Vücudunuzun tuz kaybına dikkat etmeniz gerekir. Geniş kenarlı şapkanız yoksa mutlaka bandana taşıyın. Ense ve kulaklarınızda oluşabilecek güneş yanıklarına karşı en etkili yöntem budur. Bej veya çöl kumu rengi giysiler seçin. Güneşten korunmak için beyaz renk giysiler giymeyin. Kış aylarında ise siyah giyinin, hem güneş ışınlarının ısısını toplar hem de kar üzerinde iseniz yansımaların az da olsa bir kısmını emer. HobiMagazine 39

40 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

41 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

42 PATEN Tekerleğinin Götürdüğü Yere Git... Yaşlı - genç, kadın - erkek ayrımı yapmayan sporların başında gelen paten, formda ve sağlıklı kalmak isteyenlerin de ilk tercihlerinden. Tıp araştırmalarına göre bisiklet ve koşudan sonra tercih edilmesi gereken aktivitelerin 3. sırasında. Hatta bazı araştırmalar, paten kaymanın koşudan daha yararlı olduğunu kanıtlar nitelikte. Paten kaydığınızda her dakika 6, saatte ise 360 kalori yakılıyor. Ayrıca haftada 3-5 defa, 20 dakikalık düzenli egzersizler hem zinde kalmanıza yardımcı oluyor hem de kalp damar hastalıklarına yakalanma riskinizi en aza indiriyor. Çocukların denge ve koordinasyonu geliştirirken aynı zamanda çeviklik, güç ve esneme kabiliyetlerini de arttırıyor.

43 Paten Tekerlekli patenin, sıcak havalarda buzların erimesi nedeniyle paten kaymakta sıkıntı çeken bir buz patencisi tarafından kullanıldığı düşünülüyor. İlk olarak nerede ve kim tarafından paten kayıldığı hakkında ise kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte İskandinav ülkeleri veya Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılmaya başlandığı kabul ediliyor. Resmi kayıtlara geçen ilk tekerlekli pateni, John Joseph Merlin yapmış senesinde Belçika da doğan bu mucit, pateni küçük metal tekerlekler üzerinde tasarladı. Ancak tasarımındaki frenleme sorunu nedeniyle, kullanımı yaygınlaşamadı. Hatta bu sorun yaklaşık 200 sene sonra, 1960 lı yıllarda bile tam anlamıyla çözülemedi yılında, Chicago Skate Company şirketinin ürettiği patenler de konfor, denge ve fren açısından yetersiz kaldı. Patenlerin günümüzdeki halini alması, 1984 yılında Rollerblade şirketince üretilen konforlu, güvenilir ve kolayca sökülüp takılabilen frenli patenler sayesinde hokey oyuncularının antrenman malzemeleri olmaktan çıkıp milyonlara ulaştı. HobiMagazine 43

44 Paten Tekerlekli Paten Türleri Tekerlekli patenler özellikleri, kullanım amaçları ve kullanıldıkları yüzeye göre çeşitlilik gösterir: Eğlence Patenleri: Eğlence amaçlı olarak kullanacak birçok insan paten seçiminde spor-eğlence türü patenleri tercih eder. Hafif spor egzersizleri yapmak isteyenler için de en uygun seçenektirler. Kafanızda özel bir paten belirleyememişseniz bu seçim sizin için en doğrusu olacaktır. İster usta ister yeni patenciler olsun, 70 mm. ile 90 mm. arasında değişen tekerlekleri ile her seviyedeki kullanıcıya hitap eder. Sertlik derecesi 78A-84A arasında değişen yumuşak tekerleri, yol tutuşu ve kolay hız kazanmaya imkan verir. Botlar yumuşaktır ve patenin arkasında yer alan sağlam plastikle içiçe geçmiş şekilde birbirlerine tutturulmuşlardır. Havadar ve hafif yapısıyla patenciye rahatlık sağlarlar. Performans Patenleri: Formda kalmak amacıyla sıklıkla paten kayan kişilere özel olarak tasarlanır. Birçok yönüyle spor-eğlence patenine benzemekle birlikte, daha uzun sürelerde ve mesafelerde kullanılacak şekilde üretililmişlerdir. Performans pateni ile eğlence pateni arasındaki farklılıklar rulmanlarda ve tekerleklerde belirginleşir. Performans patenlerinde, patencinin daha hızlı yol katetmesi amacıyla daha fazla hız veren rulmanlar ve boyutları genellikle 90 mm. ve daha büyük, sertlik derecesi 78A - 84A arasında değişen yumuşak tekerler kullanılır. Botun kaplaması ve havalandırması patenciyi rahat ettirecek yapıdadır. Eklem ve kemiklere az yük bindirir. Performans pateni ile kayarak normal bir koşuda yaktığınız kadar kalori yakabilirsiniz. Yarış Patenleri: Paten sporuna ciddiyetle yönelen veya yarışlara katılan kişilere yönelik olarak, en yeni teknolojiler ve materyaller kullanılarak imal edilirler. Bu patenlerle ani hızlara ulaşılır aynı zamanda üst seviye rulmanlarıyla oldukça hafif patenlerdir. Fren ekli olmayıp beş tekerli türleri de vardır. Hafif olması için ayakkabı şeklindeki yumuşak bot karbon lifi ile güçlendirilir. Boyutları 90mm ile 110mm. arasında değişen oldukça büyük tekerleklere sahiptirler. Şasi (frame) karbon lif veya alüminyumdan yapılır. Hokey Patenleri Bu paten türü fikri ilk olarak buzun kaymak için uygun olmadığı zamanda antrenmanlarına devam etmek isteyen iki hokeyci tarafından ortaya atılmıstır. ve tekerlekli hokey patenleri ortaya çıkmıştır. Zamanla tekerlekli hokey patenleri ayrı bir spor dalı olarak gelişmiş ve birçok paten hokeyi ligi oluşturulmuştur. Tasarımları buz hokey patenlerine oldukça benzemekle birlikte botlarda sağlamlaştırılmış dikme deri, karbon lifi veya plastik kullanılır. Hafif ve dayanıklı alüminyum malzemelerden imal edilirler. Dönüş ve hız kabiliyetini arttırmak için arka iki tekerlek diğer iki tekere kıyasla daha büyüktür. Farklı boyutlarda tekerler yerine bunu sağlayan özel şasiler de kullanılır. Asıl amaç, hokeyciye doğal bir öne yatış pozisyonu kazandırmaktır. Rulmanlar kısa zamanda hız kazanmaya yöneliktir. Bağcıklar botun sıkı ve konforlu şekilde ayağa oturması için standart şekildedir. 44 HobiMagazine

45 Paten Agresif Patenler: Diğer paten türlerine kıyasla küçük tekerlere sahip agresif patenlerin alt kısmında yer alan ek plakalar (Soul Plate), tekerler arasında boşluk ve ilave taban genişliği sağlarlar. Bu boşluklar sayesinde paten parkları dahilinde yer alan tam, yarım, çeyrek borular; dikey,bitişik rampalar veya sırt rampaları; tırabzanlar, tablalar, piramidler ve havuzlarda kullanımına olanak sağlanır. 54mm. ile 60mm. arasında değişen boyutları ile diğer paten türlerine kıyasla daha küçük tekerleklere sahip agresif patenlerde iki ya da dört adet tekerlek bulunur. Genellikle 88A derecesindeki sert tekerlerle kayganlık ve hız arttırılır. Tüm parçaları değiştirilebilir şekilde tasarlanırlar. Sokak Patenleri (Urban/Street Skates): Sokak patenleri, eğlence patenleriyle agresif patenlerin karışımı olarak ortaya çıkmıştır. Genellikle 80mm. ile 90mm. arasında değişen boyutlarda tekerleklere sahiptir. Botun altındaki şok önleyici sistem, darbeleri ve kazaları azaltır. Kısa şasisi ve nispeten büyük tekerlekleri sayesinde çabuk hızlanabilirler. Frenler genellikle monte edilmeden satışa sunulur. İhtiyaç durumunda kolaylıkla frenler takılabilir. HobiMagazine 45

46 Paten Temel Paten Eğitimi Seçtiğiniz paten tarzı ne olursa olsun paten hakkında bazı temel bilgileri öğrenmek, teknik bilgiler edinmek ve bunları uygulamak, öğrenim sürenisini azaltmak ve sakatlık riskini en aza indirmek için önemlidir. Koruma Ekipmanları Paten, tam tabiriyle düşe kalka öğrenilen bir spordur. Bu nedenle düştüğünüzde, vücudunuzu dış etkenlerden koruyacak ekipmanlar kullanmalısınız. Bunların başında da kask geliyor. Bileklerinizi, el ve avuç içinizi koruyan el bileği korumasına ilave olarak, dirseklere ve dizlere takılarak kullanılan koruyucu ekipmanlar düşme hasarlarını en aza indirir. Paten kayarken, terlemeyle vücut ısınız artacaktır. Ağırlık yapmayan, hava alabilen kumaşlardan üretilmiş rahat giysiler tercih edilmeli ve yaralanmaları azaltmak için mümkün olduğu kadar vücudunuzu kaplamalısınız. Paten - Ayak Uyumu Bol patenlerden kesinlikle kaçının. Ücretten çok kaliteye önem verin. Spor-Eğlence patenleri yeni başlayanlar için doğru seçim olacaktır. Patenlerinizi giydikten sonra dik bir şekilde durun. Topuğunuzun patene tam oturduğuna, bot içinde kaymadığına ve ayak parmaklarınızın az da olsa hareket edebildiğine emin olun. İç astarın yeterince kalın olması ve parmaklarınıza ilave koruma sağlaması tercih nedenlerinizden olmalı. Yeni aldığınız pateni, bir süre kalın ve uzun bir çorap ile giyin. Böylece ayağınıza vurmasını ve bacağa uzanan plastik bölümden kaynaklanan yaralanmaları önleyebilirsiniz. Paten Alanı Rampaların da bulunduğu özel paten parkları patenciler için mükemmel alanlardır ve birçok patenci arkadaş edinebilirsiniz. İleri seviyelerde bu parklardaki tırabzanlar, tablalar, piramit ve havuzları kullanarak keyifli vakit geçirebilirsiniz. Bisiklet yolları, kullanılmayan veya haftanın belirli günleri kapalı olan otoparklar da paten kaymak için güvenli ve uygun alanlardır. Yol Şartları Düz ve kaygan olmayan zeminde paten kayılmalıdır. Özellikle başlangıç seviyesindeki patenciler yağışsız, zeminin ıslak olmadığı günleri tercih etmelidirler. Islak ve buzlu zemin üzerinde tutuşun azalması kazalara neden olur. Egzersiz Seviyesi Kendinizi aşırı zorlamayın. Başlangıç seviyesinde bir patenci, denge ve dayanıklılığını geliştirmek için kendine zaman tanımalıdır. Esnemekliği arttırmak için paten öncesinde hafif ısınma hareketleri yararlı olacaktır. Profesyonelleştikçe, daha zor hareketler ve disiplinler denenebilir. Başlangıç (Hazır) Pozisyonu Kendinizi destelemek için bir duvar veya sabit duran yüksekçe bir nesneye tutunarak başlayın. Destekten güç alarak, santimetre uzakta, dengede kalmaya çalışın. Dizler öne eğik şekilde durmalı. Kollarınız, vücudunuzun önündeyken belinizle hafif öne eğilin. Doğrudan karşıya bakın. Harekete hazır hissettiğinizde kendinizi duvardan yavaşça itin. Ayaklarınızı hareket ettirmeden patenlerin kendiliğinden kaymasına izin verin. Durmak için ilk aşamada bir arkadaşınızın desteğine ihtiyacınız olabilir. Hareket Halinde Diz ve Belin Pozisyonu Çim üzerinde patenle adım atma çalışmaları, bu harekete alışmada çok yardımcı olur. Düz zeminde hazır pozisyonunuzu alıp ayak parmaklarınız karşıyı gösterecek şekilde birkaç adım atın. Büyük olasılıkla ilk birkaç denemede ayaklarınızdan birisi, olması gerekenden çok açılacak ve düşeceksiniz. Pes etmeden, adımlarınız olağan ve düzgün şeklini alana kadar denemeye devam edin. Dizlerinizi hafif kırarak belinizle öne eğilin ve küçük bir V çizecek şekilde adım atmaya çalışın. Dengenin bozulduğunu hissettiğiniz anda ellerinizi dizlerinize götürmeniz dengeyi tekrar sağlamanıza yardımcı olur. Hareket halindeyken ağırlığınızı öne attığınız adıma verin ve yerle temas halinde olan ayağınızla havada olan ayağınızı dengelemeye çalışın. Tekrar yaptıkça kolaylaşacaktır. Hızlanma, Dönüşler ve Frenleme V hareketi ile hızlanırsınız. Dizleriniz kırkbeş derece kırık, bir ayak hafifçe önde ve tam karşıyı gösterecek pozisyon alın. Öndeki ayağınız sağ ayak ise sağa, sol ayak ise hafif sola yönlendirerek patenin kaymasını sağlayın ve diğer ayağınızı yanına çekerek hareketi tamamlayın. Sola dönüşlerde vücut ağırlığını sola vererek sağ ayağınızla, sağa dönüşlerde ise vücut ağırlığını sağa vererek sol ayağınızla dönüşler yapın. Önemli olan, yöne göre vücudunuzu sağa veya sola yatırmanızdır. Günümüzde üretilen çoğu patende fren bulunmakta. Durmak istediğiniz zaman frenin bulunduğu patenin ön kısmını 10 cm. kadar kaldırmanız yeterli. Fren kullanmaya yeni başlıyorsanız, bu hareketi düşük hızlarda deneyin. Kar kayağı sporunda kar sapanı olarak bilinen teknikte, bacaklar açık haldedir ve ağırlık topuklara verilir. İçe doğru V çizerek yavaşlamayı sağlayan bu teknik patenlerde de uygulanabilir. T freni ise oldukça ileri seviyelerde denenebilecek bir duruş seçeneğidir. Fren olarak tekerleri kullanmaya dayalıdır. 46 HobiMagazine

47 Paten Paten Bakımı Pateninizi verimli şekilde, daha uzun sürede ve güvenle kullanmak için, pateninizin türüne uygun zeminde kayın. Aşırı ıslak, kumlu ve çamurlu zeminler, patenlerinize zarar verip ömrünü kısaltır. Tekerlekler Paten türü farketmeksizin belirli bir süre kullanıldıktan sonra paten tekerleklerinin kontrol edilerek yerlerinin değiştirilmesi veya yenilerinin alınması gerekir. Zaman içerisinde erime ve darbelere maruz kalma nedeniyle oluşan şekil bozuklukları, değişim zamanının habercisidir. Aynı boyda dört tekerleğe sahip patenlerin tekerlekleri değiştirilirken metodu uygulanması önerilir. Paten şasisinde sıralanan dört tekerlekten baştan birinci ile üçüncü tekerin, dördüncü ile ikinci tekerin yerleri değiştirilir. Beş tekerlekli patenlerde ise baştan birinci teker üçüncünün yerine, üçüncü teker beşincinin yerine, beşinci teker ise birinci tekerin olduğu yere takılır. İkinci ve dördüncü tekerlekler kendi aralarında değiştirilir. Dört tekerlekli hokey patenlerinde arka tekerlekler ön tekerleklerden büyük olduklarından bu patenlerde metodu kullanılır. Birinci tekerlek ile ikinci, üçüncü tekerlek ile de dördüncü tekerleğin yerleri değiştirilir. Rulmanlar Düzenli olarak temizlenen ve yağlanan rulmanlardan daha fazla verim elde edilir. Önce tekerlekler şasiden sökülür. Alyan anahtarı ile bu işlem kolaylıkla yapılabilir. Her bir tekerlekte 2 adet rulman bulunur. Tekerlekler çıkarılınca üzerindeki kaba kir bezle temizlenir. Dış kapağı açılabilen rulman kullanılmışsa, iğne yardımıyla dikkatli şekilde rulmandaki ince tel çıkarılır. Uygun gres yağı ile rulmanlar yağlanır. Birkaç dakika beklenir ve taşan yağ bezle hafifçe silinir. Kapak ve tel yerine takılır. Frenler Frenler belli aralıklarla kontrol edilmelidir. Çoğu paten freninde, aşınma çizgisi mevcuttur. Bu çizgi patenciye aşınan frenin hala kullanıma uygun olup olmadığına dair fikir verir. Paten kayarken frenin artık yararlı olmadığını düşündüğünüz anda aşınma çizgisine ulaşmamış dahi olsa freni değiştirmelisiniz. Bot Patende iç botlar çıkarılarak yıkanacak şekilde tasarlanmıştır. Temizlemek için en iyi yöntem, elde yıkamadır. Bazı iç botlar çamaşır makinesinde yıkanabilecek özelliktedir. Bu tarz botların 30 derecede ve güçlü temizleyiciler kullanılmadan yıkanmalı ve açık havada kurumaya bırakılmadır. HobiMagazine 47

48 KAMPÇILIK Doğa ya Dönüş Kampçılık; gerektirdikleri sağlandığında benzersiz bir haz kaynağı, bilgi ve ekipman eksiklikleri ortaya çıktığında ise dünyanın en zor outdoor etkinliği... Kampçılığın disiplinleri, püf noktaları, eğitim gerektiren aşamaları, dikkat edilmesi gereken tehlikeleri var. Çantanızı hazırlayın... Yaş ve cinsiyet farketmeksizin, günümüzün teknolojilerinden ve alışkanlıklarımızdan sıyrılıp ferah bir nefes almaya; kampa gidiyoruz...

49 Kamp Kampçılıkta temel kuralı doğaya saygıdır. Elde edebileceğiniz en yüksek konforu sağlamaya çalışırken bir yandan da doğal ortamı bozmamaya, zarar vermemeye dikkat etmek önem taşır. Her alanda olduğu gibi, kampçılık konusunda alınacak eğitim, bilinçli kampçıların yetişmesine ve doğal güzelliklerin devamına katkıda bulunacaktır. Rahat ve sıcak bir barınak, güzel yemekler ve konforlu bir yatak, kamp alanındaki temel ihtiyaçlardır. Tabiatın ortasında güven içinde kalabileceğiniz, geçici bir yuvayı, kısa süreliğine de olsa yaşanır hale getirme gayretleriniz size yapabildiklerinizi ve kendinizi keşfetme fırsatı da verecek. Kamp Programının Hazırlanması Kamp programının önceden hazırlanması bilinen tüm tehlikeleri en aza indirecek, zaman ve para tasarrufu sağlayacaktır. Kamp programı hazırlanmasında dikkat edilmesi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz: -Kalınacak gün sayısı ve en uygun rota belirlenmelidir. Götürülecek malzemeler, yemek, yakıt, kampa uygun özelliklerde giysiler ve teknik malzemelerin listesi yapılmalı. -Önceden aynı alanda kamp yapmış olanların deneyimleri, mümkünse yöre halkı ile irtibata geçilerek önerileri dinlenmeli. -Kamptan bir hafta önceden itibaren hava durumu kontrol edilmeli, oluşabilecek değişikliklere karşı önlem alınmalı. -Hangi araçlarla ulaşım yapılabileceği, yürüyüş rotasına varış zamanı öğrenilmeli. -Beslenme ile ilgili plana uyularak gıda hazırlığı birkaç gün önceden başlatılmalı. Gıdaları, gidilen yerden temin etme düşüncesi riskli ve yanlıştır. -Olası tehlikeler için acil durum planı hazırlamak yararınıza olacaktır. Yaralanmalar, hava koşullarının değişimi gibi durumlarda ne yapacağınızı önceden bilmek yararınızadır. -Kamp yerine hava aydınlıkken varılması önemlidir. Kampın kurulması esnasında, çadırların gerdirme ipleri ve kazıklar, karanlıkta görünmeyerek takılıp düşme, yaralanma gibi istenmeyen kazalara neden olabilir. Kamp Gereçlerinin Kontrolü Kamp alanına gitmeden önce malzemelerin denenmesi hayati öneme sahip bir durumdur. -Amatör kampçıların pekçoğu, satın aldıkları çadırların kurulumunu ilk olarak doğada yaparlar. Aslında arka bahçede, parkta yada bir odada yapılacak deneme hem kurulum süresini kısaltacak hem de çadıra verebileceğimiz zararların önüne geçecektir. Doğaya çıkmadan önce mutlaka kamp çadırınızı kurun. -Kamp ocağınızın bakımını yapıp şehirde en az bir kere ocağı yakmanız, kampınızı istemediğiniz bir anda sonlandırmanızı önleyecektir. -Uyku tulumu, yağmurluk, salopet, mont, ceket, çanta, çadır kapıları üzerindeki fermuarların ve cırtların kontrolünü yapın. Kullanım süresini artırmak ve doğada bir sorunla karşılaşmamak için tırnakları dış fırçasıyla temizledikten sonra parafin sürebilirsiniz. Ayrıca sökük yerleri onarmalı, kırık ve bozuk fermuarlar ise değiştirilmelidir. -Doğaya çıkmadan önce en az bir gece, uyku tulumunuzun içinde uyuyun. Bu size hem kurulumda zaman kazandıracak hem de olası delik ve yırtıkları bulmanızı sağlayacaktır. -Kamp ayakkabı veya botlarınızı yeni aldıysanız 1 hafta öncesinden, varolanı kullanıyorsanız 1-2 gün öncesinden vazelin veya vaksla su geçirmezlik sağlayabilirsiniz. Ayrıca yeni alınan ayakkabıların şehirde birkaç gün kullanılması hem konforlu yürüyüş hem de ayakkabı vurmasının önlenmesi açılarından önemlidir. -Acil durum onarım paketi, çadır delinmelerinde, ocak tıkanmasında, gergi iplerinin kopmasında veya hava koşullarının kötüleşmesinde hayatınızı kurtaracak özelliklerdedir. Ocak yedek parçaları, değişik özelliklerdeki bantlar, dikiş ipi ve iğneleri, çengelli iğneler, çamaşır ipi gibi malzemelerden oluşan bir onarım paketi oluşturun. -Olası acil sağlık durumlarına müdahale etmek için ilkyardım konusunda bilgili ve ilkyardım kiti sahibi olmanız, dostlarınızın hayatını kurtarabilecek önemdedir. Kampa gitmeden mutlaka ilkyardım kitinizi kontrol edip eksiklerini tamamlayın. -Doğadaki su kaynaklarından faydalanmayı düşünüyorsanız klor tableti, dezenfektan veya limon almayı unutmayın. Kendi ellerinizle pişirdiğiniz yemekler, sıcak bir uyku tulumu, sessiz bir gece, yıldızlar ve siz... Hayali bile güzel olan kampçılık, doğa sporlarının belki de en popüler olanı. Heyecan ve bağımlılık. Doğanın koynunda yapılan bir kamp, kişisel becerilerin gelişmesini sağlayan bir okul gibi. Öyle ki kampta öğrendikleriniz, kent yaşamınızı bile kolaylaştırıyor. HobiMagazine 49

50 Kamp Sırt Çantası Hazırlama Kamp çantanızı, mümkün olan en hafif şekilde planlamaya çaışmalısınız. Fazla ağırlık gücünüzü tüketip kaslarınızı gerdiği gibi sizi psikolojik olarak etkileyerek kamptan aldığınız hazzı azaltacaktır. Kamp alanına yürüyüşte etrafı gözlemlemek, rotayı kontrol etmek varken ağır veya yanlış yerleştirilen sırt çantası yüzünden keyfinizin kaçmasına izin vermeyin. Doğaya çıkmadan çanta planlamanızı yapın. Vücut ağırlığınızın en fazla dörtte biri oranında bir yük taşımalısınız. Mesela 60 kiloluk bir kampçı için ideal ağırlık 15 kg. lık bir çantadır. Zaman içerisinde kondisyon ve güç artışıyla bu oranı üçte bir oranına kadar yükseltebilirsiniz. Metal veya cam malzemeler yerine plastik ve tahta materyalden üretilmiş ürünleri kullanın. Çantanıza koyduğunuz her ekipman için aynı işleve sahip daha hafif bir muadili olup olmadığını araştırın. Aynı şekilde katlanabilir veya içiçe geçebilir malzemeleri kullanmaya çalışın. Yiyeceklerin kapladığı alanlardan bile tasarruf edebilirsiniz. Mesela makarna, pilav gibi bol suyla pişen yemekleri önceden evde pişirin, doğada sadece ısıtın... Böylece sudan da tasarruf edebilirsiniz. Kraker, cips gibi yiyeceklerin kendi poşetlerinde hava alanı bulunmakta ve çok yer kaplamaktalar. Başka kaplara aktarıp hacimlerini azaltabilirsiniz. Taşıma esnasında daha iyi bir denge sağlamak için ağır malzemeleri bele yakın ve yük aşağıda kalacak şekilde yerleştirmek iyi bir yöntemdir. Özellikle engebeli ve taşlık arazide yapılan yürüyüşlerde ağırlığın aşağıda olması yürüyüş konforunu arttıracaktır. Patikadan yapılan yürüyüşlerde ise ağır malzemelerin çantanın üst kısmında kalacak şekilde yerleştirildiğinden emin olun. Uyku tulumunuzu, çantanın en alt bölmesine, bölme yoksa da en alta yerleştirin. Yerleşimde çantanın şekli, size doğru yönde ilerlediğinizi gösterir. Aşağıdan yukarıya düzgün bir şekil alan çanta, size doğada sorun çıkarmayacak çantadır. Çanta içerisindeki sert ve uzun cisimleri giysilerinizle sıkıştırın. Örneğin bir polar yelek, katlanarak değil de çantanın boşluklarını dolduracak şekilde konulursa daha verimli olur. Ortak özelliklerdeki malzemeleri aynı poşetler içinde çantaya yerleştirin. Alacağınız tüm eşyaların, çantaya sığdığından emin olun. Sarkan yağmurluk, giysiler veya poşetler yürüyüş esnasında kayalara veya çalılara takılabilir. Çadır, poller, mat, kazma, kürek, baton dışında hiçbir malzemeyi çantanızın dışında taşımayın. İçi gibi dışı da simetrik şekilde donatılmış bir çanta bir yana devrilmez ve yürüyüşte güç tasarrufu sağlar. Kamp Yeri Seçimi Kamp yeri seçiminde dikkat edilmesi gereken hususların başında zemin seçimi gelmektedir. Doğaya verilen zarar gözönüne alındığında kar kaplı yüzeyler en ideal kamp alanlarıdır. Karlı zemin yoksa, düz kayalıklar, kum veya toprak yüzeyler tercih edilmelidir. Su kenarında yapılan kamplar, hassas bitkilere verilebilecek zarar ve suyu kirletme riskleri nedeniyle tercih edilmemelidir. Kamp mümkün olan en kısa sürede ve hava kararmadan kurulmalıdır. - Çadır kurulan zeminin eğimsiz ve taşsız olması gerekir. - Kamp yeri çığ, heyelan, sel baskınları, taş ve yıldırım düşmesi gibi olası tehlikelerden uzak bir noktada kurulmalıdır. Kurumuş dere yatakları (sel riski), su kaynağına 50 metreden yakın alanlar (sel riski), ağaç altı ve ıslak kaya dibi (yıldırım riski), vadi tabanı (çığ, heyelan ve taş düşme riski) nedenleriyle kamp kurulmaması gereken alanlardır. - Seçilen kamp yeri mümkünse rüzgardan en az etkilenecek bir noktada olmalıdır. - Su kaynaklarına en az 50 metre, en fazla 20 dakikalık yürüyüş mesafesinde kurulmalıdır. - Kamp yeri, planlanan aktiviteye uygun bir noktada olmalıdır. - Kamp dairesel formda kurulmalıdır. 50 HobiMagazine

51 Kamp Kamp Malzemeleri Listesi Kampçılık faaliyetlerinde hava durumu, mevsim, kamp alanının fiziki yapısı ve kampçıların vücut özellikleri malzeme seçiminde belirleyicidir. Kampçılığın olmazsa olmazlarını bir liste halinde sizin için hazırladık. Bu liste daha da uzatılabilir ancak hayatı idame durumlarında en temel ihtiyaçlar bunlar olacaktır. 1. Çanta 2. Uyku tulumu 3. Çadır 4. Yiyecek 5. Su kabı (en az 3 litre hacimli) 6. Ocak, yakıt ve ekipmanları 7. Tamir kiti 8. Tencere seti ve bulaşık süngeri 9. Kaşık, çatal, bıçak 10. Mat 11. Harita 12. Pusula 13. Güneş gözlüğü 14. Yedek yiyecek ve giyecek 15. El ve kafa feneri 16. Yedek pil 17. İlkyardım çantası 18. Kibrik, çakmak, magnezyum çubuğu 19. Bıçak veya çakı 20. Kamp botları 21. Çoraplar 22. Pantolon 23. Kazak ve ceket 24. Yağmurluk 25. Bere 26. Eldiven 27. Tozluk 28. Tuvalet kağıdı 29. Düdük 30. Ayna 31. Plastik bardak ve şişe 32. Tülbent 33. Farklı ebatlarda naylon poşet 34. Yürüyüş batonu Kamp Yaşamı Ve Kuralları Kamp yaşamındaki temel ve ilk kuralın doğaya saygı ve devamlılığını sağlamak olduğunu söylemiştik. Kamp alanındaki tüm faaliyetlerde bu kural akıldan çıkarılmamalıdır. Kamp alanı seçiminden sonra, tuvalet ve su ihtiyacının giderileceği bölgeler belirlenmelidir. Kampta herkes aynı yeri tuvalet olarak kullanmak zorundadır. Tuvalet alanının belirlenmesinde su kaynağından uzak hatta aksi yönde bir bölge belirlenmelidir. Kaynaktan sağlanan su içme ve yemek yapımı amacıyla kullanılacaksa, dezenfektan tabletler kullanılmalı, tülbent yardımıyla da içinde kalan tortulardan temizlenmelidir. Kamp yerinde tartışma ve gürültü yapılmaz. Enerji idareli kullanılır. Erken uyumak, kamptan habersiz ve izinsiz ayrılmamak, önceden belirlenen rotanın dışına çıkmamak asli kurallar olarak sayılabilir. Sadece yiyecek ve malzeme paylaşımı değil, yapılacak işlerin de ortak olarak paylaşımı kamp keyfinizi arttıracaktır. Kamp alanındaki mavcut patikalardan yürümek, kamp ateşi yerine ocak kullanımı, temizlik ve bulaşık işlerini su kaynağından uzakta ve detarjansız yapmak çevreye vereceğimiz zararın önüne geçer. Kişisel temizlik için yanınızda götüreceğiniz ıslak mendil, hem su tasarrufu hem de hijyen sağlar. Doğada karşılaştığımız vahşi hayvanlara zarar vermemek, onları beslememek veya kampta tutmamak doğaya saygının bir diğer gerekliliğidir. Çadırda Yaşam Acil durumlar karşısında çantamızı, çadırımızı ve kampı toplayıp yürüyüşe hazır hale gelmemiz için ideal zaman 15 dakikadır. Çadır içi düzende bu süreler düşünülerek belli standartlara oturtulmuştur. Doğada, güneşin batmasıyla birlikte hava da soğumaya başlar. Isının korunması için, akşamları mümkün oldukça çadırdan dışarı çıkılmaz. Çadır içinde aranan eşyanın anında bulunması önem taşır. Çadır girişi boş bırakılır ve eşya konmaz. Çantadan çıkarılan eşyalar poşetle- HobiMagazine 51

52 Kamp nerek ayak ve baş uçlarına konulur. Uyku tulumları ise kılıfından çıkarılmadan bir kenarda muhafaza edilir. Çadır içinde bulunması gereksiz eşyalar çantaya geri konulur. Çanta ve ayakkabılar, çadırın bagaj kısmında muhafaza edilir. Özellikle geceleri ayakkabılar poşetlenir, çantalar da büyük boy çöp torbalarına konur. Paylaşılan çadırlarda; ocak, tuvalet kağıdı gibi ortak kullanılan eşyalar herkes tarafından bilinmelidir. Çadır içersinde matınızın kapladığı alandan fazlasını kullanmamaya özen göstermelisiniz. Kimi kampçılar çadır içinde mum yakılmamasını tavsiye etmekte. Dikkat edildiği sürece aydınlatma amaçlı olarak bir mum yada gece lambası kullanabilirsiniz. Geceleri gürültü yapmamak, çadır yaşamının kurallarından birisi. Kampta tuvalet ihtiyacı hissedildiği anda gidilmelidir. Vücudun onu içeride tutan kasların sürekli kasılmasıyla fazladan enerji harcadığı unutulmamalıdır. Gece uyumadan önce tuvalete gitmek faydalı bir yöntemdir. Doğada Beslenme Şehrin konforlu yaşamından farklı olarak, doğada ısı ve enerji kaybı çok daha yüksek ve hızlı gerçekleşiyor. Bunu azaltmak için kullanılan giyim eşyaları kadar kamptaki beslenme düzeni de belirleyici oluyor. Özellikle enerji veren besinlerin alımını ihmal etmemek gerekiyor. Kamp ocağı çalışmıyorsa yada yoksa, kamp o anda bitirilerek geri dönülmelidir. En az üç öğün yemek yenmeli, atıştırmalıklar ve sıklıkla sıcak sıvı alınmalıdır. Gece uykusundan önce yenen yemek ve sıcak sıvı üşümeden ve rahat bir uyku için yardımcı olur. Kampın Toplanması ve Dönüş Kamp alanından ayrılırken de ürettiğimiz tüm çöpleri yanımızda götürmek, doğanın sürekliliğine yardımcı olacaktır. Dağda ateş yakılmamalı, deterjan ve sabun kullanılmamalıdır. Kullanılan tuvalet kağıtları mümkünse yakılmalıdır. Bulaşıklar şehre geri getirilip yıkanmalıdır. Outdoor faaliyetlerinde yaşanan kazaların büyük bir kısmı, dönüş yolunda geçekleşmektedir. Bunun en büyük nedeni ise yorgunluktur. Kamptan güzel ve dinlendirici bir uykudan sonra, mümkünse sabah saatlerinde ayrılmak en akılcı seçim olacaktır. Dönüş yolunda acele etmemek, mümkün olan zamanlarda mola vermek ve sıkça sıcak içecek alımı önem taşır. Kamp Malzemelerinin Bakımı Çadır, tozluk, baton ve ayakkabılar güzelce fırçalanarak ılık su ve sabunla temizlenir. Yırtılan veya sökülen yerler varsa dikilir. Çadırda olası yırtıklar, kapatıcı malzemelerle içten ve dıştan yapıştırılır. Nemli ayakkabıların içine gazete kağıdı konarak nemi alınır, daha sonra yeniden vakslanır. Kampta kullanılan mutfak malzemeleri yıkanır. 52 HobiMagazine

53 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

54 PARKOUR Aslında Le Parkour her zaman vardı. Biz buna sadece bir isim verdik. Bizim yarattığımız bir şey değil. Biz sadece onun varlığını bulduk.taş devrinden beri Le Parkour vardı. Avlanmak kaçmak veya kovalamak için insanlar koşturuyorlardı. Sebastien Foucan Le Parkour Parkur, yapabileceklerinizden emin olmayı öğretir. David Belle Fransız David Belle, Sebastien Foucan ve arkadaşlarıyla doğan, 2001 yapımı Luc Besson filmi Yamakasi yle tüm dünyayı etkisi altına alan çılgınlık...

55 Parkour Erkek sporcular Traceur bayan sporcularsa Traceuse olarak adlandırılıyor. Türkçe karşılığıysa İz bırakan. Tanımı pek de açık olmayan bu aktivite kimilerine göre bir spor branşı kimilerince de beden eğitimi disiplini... Bu ikilemin en büyük nedeni, Parkour ve Free-Run terimlerinin karıştırılması. Her iki disiplin de hareket sanatını referans alırken, Free-run, Parkour dan türemiş ancak rekabet ve yarışma ortamı nedeniyle farklılaşmış bir alt dalı. Dünyada Parkour yarışmaları da düzenleniyor ancak ileri gelen Traceurların görüşü, Parkour un beden eğitimi disiplini, Free-Run un ise bir spor branşı olduğu yönünde. Vücudun limitlerini zorlama ve hızlı düşünmeye dayalı Parkur da, hedefe en kısa zamanda varmak önemli yer tutar. Free-Run da ise zaman problemi olmaksızın, engelleri zorluk derecesi yüksek hareketler ve taklalarla, estetik katarak aşmak amaçlanıyor. Yine, Parkour sokakta spontane icra edilen bir disiplinken, Free- Run için aynı şeyi söylemek pek de mümkün değil. Zorluk derecesi yüksek hareketlerin ön çalışmaları için Free-runner lar bazen salon ortamı, kum veya çimen zemin kullanıyorlar. Parkur a, bir çift spor ayakkabı ve rahat bir pantolonla başlayabilirsiniz. Bununla birlikte özgürlük duygusu ve özgünlük yeteneği kısa zamanda gelişmenize katkı sağlıyor. Yanınıza yüksek dozda cesaret ve çalışma azmi almayı da unutmayın. İzleyenler için tehlikeli, korkutucu ve zor görünse de İz Bırakanlar için özgürce uçmakla eşdeğer. Diğer branşlardan çok daha yüksek oranlarda düşme, çarpma ve darbe nedeniyle sakatlanmalar yaşatan Parkour ve Free-run da başlangıç için kolay engeller seçmelisiniz. Engellerin geçilmesi esnasındaki akıcılık, sporcunun deneyimli olduğu anlamına geliyor.1-2 sene içinde bu akıcılığı sağlamanız ve sakatlıkları en aza indirmeniz mümkün. Bu sporun gelişmesi üzerine birçok ülkede antrenman alanları yapılmasına rağmen, özel eğitimlerin yüksek maliyetlerde olması Parkour ve Free-run önündeki en büyük engellerden. Hayatı boyunca en az bir kez köpekten kaçmış her insan Parkour yapmıştır. Hala kaçıyorsanız, siz de İz Bırakanlar dan birisiniz demektir. HobiMagazine 55

56 RAFTING Şişme bot ve kürekler... Delicesine akan bir nehir üzerinde dev kayalar, şelaleler, türbülanslar ve suyun olanca gücü... Arkadaşlarınızla birlikte yapmanız gereken çok basit... Botu devirmeden veya suya düşmeden bitiş noktasına ulaşmak... Tabii başarabilirseniz...

57 Rafting 7 den 70 e her yaştaki adrenalin tutkununa hitap eden rafting, dünyaca ünlü parkurlarıyla Türkiye de son hızla gelişmeye devam ediyor. Suyla mücadeleye dayalı bu spor dalı aynı zamanda doğada vakit geçirmek isteyenler için keyifli bir alternatif. Raft (sal) adı verilen botlar ve kürekler yardımıyla, debisi yüksek nehirlerde yapılan bu aktivitede botu devirmeden bitiş noktasına ulaşmak amaçlanıyor lü yılların başında Amerika da yük taşıma amaçlı kullanılan raftlar, sağlam yapısı nedeniyle akarsu taşımacılığında sıkça kullanıldı. Özellikle 2. Dünya savaşı, raft kullanımının altın çağları oldu yılında Sobex Expedition kulübü, bu işi daha eğlenceli hale getirmek amacıyla kuruldu. Kulüp üyeleri, raftinge uygun akarsuların keşfine yönelik seyahatler yaptılar ve gittikleri yerlerde düzenledikleri etkinliklerle bu sporunun gelişmesine yardımcı oldular yılında Çoruh Nehri ne keşif amaçlı gelen kulüp üyeleriyle birlikte rafting ülkemizde de yayılmaya başladı. Türkiye nin neredeyse tüm bölgelerinde raftinge uygun, akış hızı yüksek nehirler bulunmakta. Dalaman Çayı, Fırtına Deresi, Köprüçay, Dim Çayı, Maçka, Manavgat Çayı, Kelkit Çayı, Tortum, Melen Çayı ve Çoruh Nehri rafting sporunun en çok yapıldığı mekanlar. Turizm bölgelerine yakın alanlarda, rafting spordan çok turistlerin adrenalin amaçlı olarak katıldıkları bir aktivite haline geldi. Bu heyecanı yaşamak isteyenlerin sayısındaki artış, turizm şirketlerini kendi bünyelerinde rafting kulüpleri açmaya kadar yöneltti. Tek kişilik botlar ve kanolarla da yapılabilen rafting, turizm amaçlı olarak genellikle 6-8 kişilik takımlar halinde düzenlenmekte. Takım raftinginde, güvenlik için alanında uzman bir rehber bulunur. Botun arka kısmında yer alan rehberin komutlarına göre, sporcular ve katılımcılar kürek çekerek suya karşı koymaya çalışırlar. Kısa sürede öğrenilebilecek bu sporda takım üyelerinin senkronize olarak hareket etmesi başarıyı getiren en önemli anahtar... HobiMagazine 57

58 Rafting Rafting botları ve kürekleri genellikle kulüpler tarafından tedarik ediliyor. Bireysel olarak bu sporla ilgilenmek isterseniz ihtiyaçlar listesine bot ve kürekle başlayabilirsiniz. 3. sıraya ise suya düşme halinde hayati öneme sahip can yeleğini ekleyin. Suya düşen katılımcıyı bota çekmek için kullanılan kurtarma ipleri, zaman içerisinde sadece ip olmaktan çıkıp daha ergonomik hale geldi. İhtiyaç listenizin olmazsa olmazlarından. Bir diğer güvenlik ekipmanı, nehirdeki kayalar ve ağaçlara karşı kafa koruması sağlayan kasklar. Kaliteli ürünler seçmeye özen gösterin. Kişisel malzemeleriniz için su geçirmez özellikte bir çanta edinmelisiniz. Raftingden sonraki outdoor etkinlikleriniz için veya giysi değişimi durumlarında sizi zaman kayıplarından kurtaracaktır. 58 HobiMagazine

59 Rafting Rafting botunun şişme tabanlı yapısına zarar vermemek için, su ayakkabısı kullanmanız gerekiyor. Bu ayakkabılar üzerindeki delikler, suyun kolayca boşaltılabilmesine olanak sağlıyor. Tabanı kaydırmaz özellikteki ayakkabıları tercih etmelisiniz. Soğuk nehirlerde ve özellikle kış aylarında rafting keyfi için, neoprenden üretilmiş dalış elbiselerini tavsiye ediyoruz. Bu elbiseler, vücudun suyla temasını tamamen önleyen özelliktedir. Yaz mevsimlerinde de neoprenden üretilmiş shorty kullanımı, keyfinizi arttırırken üşüme sorununun önüne geçecektir. Akarsu üzerinde yapılan bu spor için, sporcuların ve giysilerinin kuru kalmasını sağlayan yağmurluklar, pançolar ya da yağmurluk takımları kullanılıyor. Edinmenizde fayda var. HobiMagazine 59

60 Rafting Diğer spor dallarındaki gibi raftingin de farklı zorluk dereceleri var. Parkurda karşılaşılan doğal engellerin yapısı, kayalar, ağaç parçaları, su yükselişleri ve yön değişiklikleri, türbülanslar, ani süratlenmeler, beyaz ve köpüklü dalgalar zorluk seviyesini belirler. Çağlayan ve şarlak adı verilen doğal engeller de parkurların zorluk derecesine göre hafifler veya zorlaşır. Klas 1: En kolay olan aşamadır. Debinin akış hızı, yükselişler, kaya yada ağaç gövdesi gibi doğal engeller azdır. Acemi sporcular, rehber yardımı ile bu aşamadan geçebilmektedir. Dalga ve çalkalanma olmaz, nehir sakindir ve sporcu kürek çekerken zorlanmaz. Klas 2: Bu aşamada hafif dalgalanmalar ve çalkantılar ile basit şarlaklar vardır. Sporcuyu zorlamaz. Beyaz köpük hareketleri olsa da herhangi bir tehlikesi yoktur. Klas 3: Yeni başlayanlar için zor, profesyoneller için orta zorluktadır. Ani yükselen yüksek dalgalar ile karşılaşmak mümkündür. Şarlak seviyesi açık ve görünebilir biçimdedir. Takımlar zorlansa da görüş açıklığı tehlikeli durumları önceden haber verir. Klas 4: Nehrin başlangıç noktasından baktığınızda, diğer aşamalar gibi sonunu görmek mümkün değildir. Yüksek debi, karışık dalgalanmalar ilerleyişi zorlaştırmaktadır. Su yüzeyinde olduğu kadar su altında da engeller bulunabilir. Takımların güvenlik önlemi alması gereken parkurlardır. Devrilen botlara yardım amacıyla kurtarma ekipleri kurularak nehir yakınında bekletilir. Klas 5: Adrenalin tutkunlarının tercih ettiği, çok zor engellerden oluşan parkurlarda yapılır. 5 metreye kadar ulaşabilen yüksek dalgalar ve çağlayanlara sıkça rastlanır. Su yüzeyinde ve altında pekçok engel bulunur. Sınırlı görüş vardır. Su köpüğe bürünmüş vaziyettedir. Bu parkurlarda rafting yapmak için kesinlikle eğitim ve deneyim şartı aranmaktadır. Kurtarma ve sağlık ekibi hazır bulundurulmalıdır. Klas 6: Rafting uzmanlarına hitap eden bu seviyede, sadece eğitim değil cesaret de gereklidir. Nerdeyse geçilmesi imkansız engeller, yüksek dalgalar, çağlayanlar ve tehlikeli türbülanslardan oluşur. Engellerin kısa aralıklarla yer alması, sporcuların her saniye dikkatli ve hareket halinde olmasını gerektirir. Sağlık ve kurtarma ekipleri bazen hareket halindeki takımları takip eder. 60 HobiMagazine

61 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

62 YAMAÇ PARAŞÜTÜ Tüm yapmanız gereken; kanatlarınızı kullanmak

63 Her ne kadar, paraşüt olarak adlandırılsa da, aslında o bir kanat tır. Paraşütteki gibi düşmez, doğru akımla havalanır ve planör gibi süzülürsünüz... Bu sözler, yamaç paraşütü deneyimi yaşamış sporcuların ortak görüşü... Her ne kadar yüksek teknoloji ürünü güvenli ekipmanlar kullanılsa da bu spora eğitimsiz başlamak büyük riskler taşıyor. Kendinizi geliştirdikten sonra isterseniz döne döne yükselin, isterseniz kilometrelerce süzülün... HobiMagazine 63

64 Yamaç Paraşütü yılındaki insanlı ilk 1903 başarılı uçuşlarından sonra Wright Kardeşler, birkaç parça perde kumaşından yaptıkları bir tür uçurtmayla başka bir hava aracına da öncülük ettiler. Esnek yapıya sahip kanatlar üzerinde çalışmalar ve denemeler sonucunda, basit yelkenkanatlar ortaya çıktı. Kanatların yerden havalandırılması düşüncesi bile bir devrim niteliğindeydi lı yılların sonlarına doğru, koşarak yada ayakta kalkış yapabilen paraşütler üzerine makaleler ve el kitaplarına yazıldı. Ancak bu rüya takip eden 20 sene boyunca gerçeğe dönüşemedi yılında Fransa ve İsviçre Alpleri ndeki bir grup havacı, yelkenkanat pilotları gibi dik yamaçlardan koşarak kalkış yapmaya başladılar. İlk yamaç paraşütü serbest atlayış paraşütüne benzemekteydi. Zamanla basınca dayanıklılık yerine yüksek kaldırma gücüne sahip aerofil yapıya dönüştü. Kolay havalanan, iyi bir süzülme ve yavaş çöküş oranına sahip kanatlar giderek bugünkü şeklini aldı. Ülkemizde yamaç paraşütü, 1990 ların başında Fethiye Ölüdeniz bölgesindeki Baba Dağı nın, yabancı pilotlar tarafından keşfedilmesiyle başladı. Üniversitelerin havacılık kulüplerinin önderliğinde eğitimlerine başlanan yamaç paraşütü, Türk Hava Kurumu, havacılık dernekleri ve özel kursların da eğitim vermesiyle bu ekstrem spor kısa zamanda büyük kitlelere ulaştı metre yüksekliğe ve km mesafelere ulaşılabilen bu sporda Türkiye rekoru kilometre ile milli yamaç paraşütçüsü Hakan Akçalar a aittir. Yamaç paraşütü, düşünülenin aksine tehlikeli bir spor değildir. Kurallara uyulduğu ve eğitimli olunması halinde oluşabilecek sorunlar minimum düzeydedir. Yamaç paraşütü, bilinen en hafif ve en ekonomik hava aracıdır. Kolay taşınabilir. Kalkış ve iniş pistlerine ihtiyaç duyulmaz. Paraşütün sırt çantasına sığacak kadar küçülebilmesi ve ağırlığının az olması nedeniyle bazı dağcılar tarafından, zirveden iniş için bile kullanılır. Özel bir yetenek veya yüksek efor gerektirmemesiyle de dünyada en yaygın ve hızlı gelişen havacılık sporudur. Eğimli ve yüksek bir tepeye açık olarak serilen paraşüt, pilotun koşmaya başlamasıyla hava ile dolar ve pilotla birlikte havalanır. Doğal kaldırma kuvvetinin kullanıldığı bu uçuşların süresi, kullanılan malzemenin performansı ve pilotun tecrübesine bağlı olarak uzar. Tek kişi yapılabildiği gibi, iki kişilik tandem kanatlı paraşütlerle de uçuşlar yapılmaktadır. Tandem uçuşları, çoğunlukla turizmle alakalı yolcu uçuşu veya eğitim amaçlı olarak, istikrarlı hava şartlarında ve elverişli tepelerden yapılır. Eğitim uçuşlarında amaç daha çok öğrenciye güven vermek ve uçma hissini kazandırmaktır. Tandem uçuşları emniyetli ve kurallara uygun şekilde yapıldığında öğrencinin yada yolcunun yamaç paraşüt sporuna başlamasında olumlu etkiler bırakır. Tandem pilotlarının yüksek derecede disiplin kabiliyeti, beceri ve sorumluluk duygusuna sahip olması gerekir. Bu nedenle, tandem uçuşları tecrübeli ve deneyimli pilotlarca yapmalıdır. 64 HobiMagazine

65 Kanat (Kubbe, Kanopi) Yamaç paraşütlerinin kumaş kısmına kanat veya kanopi denir. Önlerinde açıklık bulunan iki kumaş katman arasına, ön kısımdaki hücre ağzı denen açıklıklardan hava dolar. Böylece, uçuş sırasında havadaki şişkin şeklini muhafaza eder. Yelkenkanat ve planör gibi airfoil yapıdadır. Yan kesit şekli yarım bir su damlasını andırır. Bu özel yapı, havanın, kanadın altında ve üstünde farklı hızlarda akarak bir basınç farkı oluşturmasını sağlayıp dikey hızı 0.8 m/s seviyelerine kadar düşürebilir. Kumaş özel polimerlerden üretilip üstü silikonla kaplanır. Çok hafiftir (30-35 gr/m 2 ). Yeni bir kanatta hava geçirgenliği yoktur. Tamamen ıslanmadıkça su geçirmez yapıdaki bu malzeme kullanıldıkça bu özelliğini yitirir. Düzenli olarak kullanılan bir paraşütün ömrü, bölge ve hava şartlarına göre 5 yıldır. Askı İpleri Kanat yüzeyine dengeli olarak dağılan 100 ün üzerinde ipten oluşur. İki farklı özellikte ip kullanılmaktadır.iç kısımda, ağırlığa karşı dirençli, sürtünmeye dayanıksız olan kevlar ipler; dış kısımda ise sürtünmeye dayanıklı, aşınma ve kopmaların en az seviyede olduğu dacron kullanılır. Ortalama 2 mm. kalınlıktaki ipler 150 kg. a kadar yük taşıyabilir. Pilotun ağırlığı, iplere binde beş gibi bir oranla yansır ki, ağırlık yüzünden iplerin kopma olasılığı çok azdır. Taşıyıcı Kolonlar Taşıyıcı kolonlar, kubbe iplerini kuşama bağlarlar. Ağırlığı yada Yamaç Paraşütü Ekipmanları yükü ipler yoluyla taşırlar. Kuşama karabinalar; iplere küçük metal (rabıt) halkalarla bağlıdırlar. Bölümler halinde bağlanması iplerin zarar görmesini ve dolaşmasını önler. Modern kanatlar 3 ve 4 kolonlu olarak üretilirler. Kalkış esnasında taşıyıcı kolonun yardımıyla kubbenin başa getirilmesini sağlar. Arka kolonlar aynca halkalar yardımıyla frenleri de tutarlar. Frenlerin ucunda, kolay tutmak amacıyla şık şıklar bulunur ve bunlar arka kolonlara çıtçıt veya verkuro ile tutturulur. Harness (Kuşam Tertibatı) Uçuş koltuğu olarak da adlandırılabilir. Karabinalarla kanada bağlıdır. Vücuda göre ayarlanabildiği gibi farklı bedenlerde de üretilir. Uzun sürebilecek uçuşlara göre, oldukça konforlu olarak imal edilirler. Yedek paraşüt, bagaj, telsiz cepleri, yan ve sırt korumaları ve speed sistemi yer alır. Yedek paraşüt Uçuş için öncelikli olan malzemelerdendir. Temel prensip olarak yedek paraşütsüz uçuş yapılmaz. Asıl paraşütten daha hafif ve çok daha kaygan bir kumaştan üretilir. External ve internal olmak üzere iki tipi mevcuttur. External yedek harnese karabinadan bağlanır. Internal yedek ise harneslerin sırtında yada altında bulunan hücreye yerleştirilir ve kolonlarla harnessa bağlanır. Pilot bu paraşütü kullanmaya karar verdiğinde handle denen tutma kulbunu çeker. Bu durumda paraşüt serbest paraşütten farklı olarak navlaka denen açılmaya hazır paketi içinde pilotun eline gelir. Pilot bu paketi hızlı bir şekilde aşağıya doğru atarak yedeği açar. Kask Genelde kevlardan üretilen ve darbelere karşı son derece dayanıklı olan kasklar, tam yüz korumalı ve tam yüz korumasız 2 tipte imal edilirler. GPS Cihazı Gps cihazı ile yükseklik, hız, konum bilgisi sağlanabileceği gibi belirli bir rota çizilerek hedefe ulaşabilmek mümkündür. Yarışmalarda kullanımı zorunlu olan bir ekipmandır. Variometre Variometre, termal hava akımlarıyla yapılan mesafe uçuşlarında; yüksekliği, kaldırıcı içerisindeki anlık yükselme veya alçalma hızını gösteren cihazdır. Ayrıca sesli bildirim ile bu yükselme ve alçalmaları pilota bildirir. Variometre ve GPS in bir arada bulunduğu cihazlar da mevcuttur. Rüzgar Ölçer Rüzgar ölçer rüzgarın şiddetini ve varsa darbe aralığını gösteren bir ekipmandır. Manyetik Pusula Yamaç paraşütü pilotları GPS kullanarak yön tayin etseler de elektronik cihazların bazı durumlarda hatalı bilgi verebilme vardır. Bu tarz sorunlara karşı manyetik pusula bulundurulmalıdır. Telsiz Özellikle mesafe uçuşlarında ve eğitimlerde kullanılır. Havadaki ve yerdeki diğer pilotlarla birbirleriyle iletişimi için gereklidir. HobiMagazine 65

66 Yamaç Paraşütü Cell (hücre): Kanadın zarlar aracılığıyla bölümlere ayrılmış kısımlarına denir. Zarlar üzerindeki delikler sayesinde kanadın içindeki hava diğerlerine hareket ederek iç basıncı dengeler. Leading Edge (Hücum kenarı-burun): Kanadın ön kısmıdır. Trailing Edge (Firar kenarı-kuyruk) : Kanadın arka kısmıdır. Flap: Kanadın yan uçlarındaki stabilizerlerdir. Rabit: Kolonlardaki ip demetlerini birleştiren çelikten yapılmış kare veya üçgen halkalardır. Karabina: Kanadı kolonlardan harnesse bağlamaya yarayan, farklı açma kapama sistemleri olan metal aksamlardır. Ripstop : Kanat kumaşının üretiminde kullanılan dokuma tekniğidir. kumaşın üzerinde milimetrik kareler vardır ve her bir kare dikiş vazifesi görür. Herhangi bir yırtılma durumunda, yırtığın büyümesini engeller. Dacron : Kanatların yapıldığı kumaş türüdür. Özelliği hafif olması ve çabuk sert form alabilmesidir. Double-stich : Kanatların üretiminde kullanılan dikiş sistemidir. Bir düz ve bir zig-zag dikiş yanyanadır. Dikişlerden biri atarsa diğer dikiş destek görevi görür. Kordo Hattı : Kanadın kuyruk kısmından burun kısmına kadar olan mesafeye denir. Aspect Ratio : Kanadın boyunun enine oranıdır. YAMAÇ PARAŞÜTÜ SÖZLÜĞÜ Glide Ratio : Kanadın süzülme oranıdır. Orta seviye bir kanatta ortalama 1/7 dir. Rüzgarsız havada 1000 metrelik bir tepeden havalanan yamaç paraşütünün düz uçarak 7 km. süzülebildiğini gösterir. Sink Ratio: Kanadın çöküşünün m/sn. olarak ifade edilmesidir. Hücum Açısı: Kanadın uçuş yönü ile kanat doğrultusu arasında kalan açıdır. Fren konumlarına göre artan veya azalan hücum açısının düşük yada yüksek olması uçuş performansını etkiler. Durum Açısı: Kanat doğrultusu ile ufuk çizgisi arasındaki açıdır. Süzülme Açısı: Uçuş yönü ile ufuk çizgisi arasındaki açıdır. Kanadın performansını belirler. Yer Hızı: Kanadın ve pilotun yere göre hızıdır. Hava Hızı: Kanat üzerinden geçen havanın hızıdır. Rüzgar Hızı: Rüzgar esiş hızıdır. S Paterni: Bir çeşit iniş manevrasıdır. 8 paterni: Dar alanlarda kullanılabilen bir iniş manevrasıdır. İrtifa: Uçuş yüksekliği Termik: Dikine hareket eden hava akımlarıdır. Türbülans: Düzensiz hava akımlarıdır. Sporcular için tehlikelidir. Rotar: Dağ, kaya gibi oluşumlar arkasında oluşan düzensiz hava hareketleridir. Dust Devil: Soğuk hava ile karşılaşan termiklerin oluşturduğu küçük hortumlardır. Soaring: Yamaçların rüzgara bakan kısımlarında oluşan kaldırıcı bandı kullanarak yapılan, saatler süren uçuşlardır. Plf: 5 nokta taklası olarak da bilinir. Sert bir inişte ya da bir kaza durumunda şoku vücudun 5 ayrı noktasına dağıtmak amacıyla kullanılır. Stall: Kanadın yüksek hücum açısına bağlı olarak,hava hızının düşmesi sonucu üzerindeki kaldırıcı kuvvetlerin ortadan kalkmasıdır. Stall sonucu; ileri gidiş durur ve hızlı bir irtifa kaybı yaşanır. Spin: Kanadın üç eksende koordinesiz dönüşüdür. Spin sırasında pilot kontrolü kaybeder. Spiral Dönüş: Bir eksen etrafında koordineli 360 derecelik dönüşlerden oluşan bir çöküş manevrasıdır. Pilot, merkezkaç kuvveti etkisiyle kanadın dışına itilir. Yüksek hız ve merkezkaç kuvveti etkisinden dolayı kanada binen yük artar. Çöküş çok yüksektir. Big Ears: Bir çöküş manevrasıdır. Kanat uç kısımlarından bilinçli olarak söndürülür. Taşıyıcı kısım azaltılarak çöküş arttırılır. Wingover: Aynı zamanda akrobasi amacıyla da kullanılan bir çöküş manevrasıdır. B-line Stall: Kolonlar kullanılarak yapılan bir çöküş manevrasıdır. Kanadın dış yüzeyi ikiye katlanır ve 8-10 m/sn. hızlı bir çöküş başlar. Asimetrik Kapanma: Kanadın tek tarafının kapanmasıdır. Yapılacak yanlış müdahaleler pilotlar için tehlikeli olabilir. Windsock: Rüzgarın esiş yönünü gösteren, hafif kumaştan yapılmış basit bir araçtır. Uzunca bir boruya veya sopaya takılarak kalkış ve iniş bölgelerine dikilirler. Stremer: Rüzgarın esiş yönünü göstermesi için kullanılan bez ve kağıt parçalarına denir. T Pano: İniş bölgesinde rüzgarın esiş yönünü belirtmek amacı ile kullanılır. Speed Bar: Kanadın hızını arttırmak amaçlıdır. İp ve makara sistemi ile harnessa ve speed sistemine bağlıdır. Ayaklarla itilerek kullanılır. Windmeter (Anomometre): Rüzgar hızını ölçen cihazdır. Altimetre: Yüksekliği bildiren cihazdır. Gps: Dünya üzerindeki konumu ve pozisyonu gösteren araçlardır. Havacılık sporu için kullanılanlar, irtifa bilgisi de vermektedir. Balast: Uçuş için ekstra ağırlıklardır. 66 HobiMagazine

67 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

68 Dünyada 3 boyutta yapılan tek spor dalı, sualtı ragbisi; yerçekimsiz ortam deneyimi için uzaya gitme zahmetinden kurtarıyor. Yüzmenin verdiği hareket serbesitesiyle herhangi bir yerden gelen hücuma karşı koymak ne kadar zorsa her yöne pas vererek topun elinizden alınmasını engellemek de o kadar kolay BOYUTUN BÜYÜSÜ HobiMagazine

69 Sualtı Rabgisi Almanya nın Köln şehrindeki bir dalış kulübü sporcularının, kondisyonlarını artırmak amacıyla buldukları bu oyunda, topu tuzlu suyla doldurarak dibe batıran ve Sualtı Rugbi si adını veren Ludwig Von Bersuda olmuştur. Yine Almanya nın Duisburg şehrinde, Dr. Franz Josef Grimmeisen ise sualtı topu oyununu rekabete dayalı bir takım sporuna dönüştürme çalışmaları yapar. Kısa zaman içerisinde de sualtı ragbisi, resmi bir havuz oyunu haline gelir. İlk resmi müsabaka, Almanya nın Mulheim kentinde 4 Ekim 1964 tarihinde, ilk resmi turnuvaysa 5 Kasım 1965 de yapılmıştır. Yükselen oyun kalitesiyle bu spora artan talep 1978 yılında CMAS tarafından resmi olarak kabul edilmesini sağlamıştır. Hemen ardından Nisan 1978 deki ilk Avrupa Şampiyonası İsveç in Malmo şehrinde, ilk resmi dünya şampiyonası ise sporun doğduğu topraklar olan Almanya nın Mulheim şehrinde 1980 yılında oynanmıştır. Günümüzde 30 a yakın ülkede, yüzlerce spor kulübünün yaptığı ve onbinlerce sporcunun oynadığı Dünya Sualtı Sporları Federasyonu na (CMAS) bağlı bir sualtı performans sporudur olan sualtı ragbisi, Türkiye de de 20 yılı aşkın bir geçmişe sahip. Yüzlerce yüzme kulübü ve kurslara rağmen, tesis imkansızlığı nedeniyle sadece 12 kulüpte aktif olarak sualtı ragbisi oynanabilmektedir. Temas içeren, hareketli bir spor olmasına rağmen sporcu sakatlanmaları minimum düzeydedir. Suyun yapısı itibariyle uyguladığı direnç, darbelerin etkilerini azaltır. Ayrıca havuzda sert fiziki temas, tekme, vurma veya malzemelere dokunma gibi davranışlara izin verilmez. İki dip hakemi, kural dışı hareketlere sualtı kornalarıyla anında müdahale ederler. Oyunun Kuralları Uzunluğu 12m - 18m, genişliği 8m - 12m, derinliği ise 3,5m - 5m ölçülerindeki havuzlarda oynanan bir takım sporudur. Takımlar toplamda 15 sporcu ile sahaya çıkar. Havuzda bulunan 6 oyuncuya ilave olarak 6 yedek oyuncu havuz kenarında, 3 adet rezerve oyuncuysa tribünde bekler. Oyunda 1 su üstü hakemi, 2 dalış tüplü sualtı hakemi vardır. Dışı zımparalanmış ve 5 litrelik tuzlu suyla doldurulmuş bu top, fırlatıldığında dip zemine paralel olarak 3-4 metre gider. Oyunun amacı, hafif batan topu, sudan çıkarmadan rakibin ağır metalden yapılmış 40 cm genişliğindeki kovasına (kalesine) atmaktır. Potalar takımların yarı alanlarının dip çizgisinde ve orta mesafede bulunur. Oyunda skor (gol) elde edebilmek için topun, kova içine tamamen girmesi gerekmektedir. Bu oyunda sadece topu tutan sporcuya temas serbesttir. Rakibi batırmak, su üstüne çıkmasına engel olmak, maske, palet, şnorkel veya mayosundan çekmek, topsuz oyuncuyu tutmak yasaktır. Faul yapan oyuncu 2 dakika cezası alıp kenardaki cezalı sporcu alanında bekler. Ceza süresi bitiminde tekrar oyuna döner. Maç boyunca 3 kez 2 dakika cezası alan oyuncu müsabakadan atılır. Faul atışı kullanacak takımla karşılayacak takım arasındaki mesafe 2 metre olmalıdır. Top 5 saniye içerisinde sudaki takım arkadaşına ulaştırılır. Faul atışı 5 saniye içinde ve doğru şekilde kullanılamazsa, HobiMagazine 69

70 Sualtı Ragbisi top rakibe geçer. Sualtında iletişim sadece el hareketleriyle sınırlı olduğundan oyuncuların birbirini iyi tanıması ve takım taktiklerini bilmesi gerekir. Bu da diğer spor branşlarına oranla bu sporu yapanların birbirlerine olan bağını ve arkadaşlığını güçlendirir. Hızlı ve yorucu bir oyun olan sualtı ragbisinde, genellikle erkek ve kadınların oluşturduğu karma takımlar mücadele ederler. Güç, hız ve düşük oksijen kullanımı galibiyette belirleyicidir. Sualtı Ragbisi Malzemeleri Oyuncular arkası kapalı ve boyu 63 cm. yi geçmeyen (tokasız) palet kullanırlar. Palet palası iyi itiş gücüne sahip ancak yorgunluk yapmayacak şekilde tasarlanmış olmalıdır. Tokasız kullanım, temas halinde sporcunun ayağındaki paletin çıkmasını önler. Oyuncunun tanınması için numaralı su topu başlıkları kullanılır. Eğer bir takımın kalecisi kırmızı boneyi takarsa yarı sahayı geçemez. 15 dakikalık iki devre ve 5 dakikalık devre arasından oluşan maçın berabere sonuçlanması durumunda 3 er dakikalık 2 devre daha oynanır. Uzatmada devre arası 1 dakikadır. Beraberlik yine de bozulmazsa penaltılara geçilir. Penaltı atışında, oyuncu 45 saniye içerisinde gol yapmalıdır. Yapamadığı durumda top ortadan başlar. 70 HobiMagazine

71 Sualtı Ragbisi Sualtı ragbisinde, çift camlı dalış maskeleri kullanılmaktadır. Görüş açısı yüksek maskeleri tercih etmek, daha geniş alanları görebilmek adına iyi bir tercih olacaktır. Son zamanlarda geliştirilen aynalı dalış maskeleri de sporcunun pas vereceği takım arkadaşına bakışlarını ve göz hareketlerini gizlediği için tercih edilmeye başlanmıştır. Ragbi müsabakalarında kullanılan yumuşak yapıdaki şnorkeller, rakibin olası temaslarında maskeyi yerinden hareket ettirmez ve içeri su girmesi engellenmiş olur. Dişlerle tutulan kısımları sağlam ve silikonu kaliteli bir şnorkel hem malzemenin uzun süre hizmet etmesinde hem de sporcunun olası ağız içi yaralarından korunması için önemlidir. HobiMagazine 71

72 72 HobiMagazine

73 İster Maceraya İster Huzura... PUPA YELKEN Yazı: Murat ÖZBEK Yelken, doğa ile bütünleşebileceğiniz kendinizi daha özgür ve huzurlu hissedebileceğiniz en güzel aktivitelerden biridir. Kendinizi kulaklarınızda rüzgârın uğultusu ve dalgaların çırpınışlarından başka bir şey yokken, bir elinizde ıskota bir elinizde yeke umurunuzda mı dünya diye hayal edin. Güzel bir manzara değil mi? Hatta etrafınıza bakındığınızda bir tarafınızda uçsuz bucaksız deniz bir tarafınızda arkada bıraktığınız stresli kara hayatı. Uzaktan bir yelkenliden karaya baktığınızda orası bile güzel gözükecektir. Yakıtınız rüzgâr olacak, yolda şeritler olmayacak, motorun titreşimi ve gürültüsü yokken, istediğiniz yere seyir edebileceksiniz. Atın kendinizi denizlere işte yelkenli bir tekne bunu sunuyor sizlere Yok, ben macera severim huzur değil heyecan arıyorum diyorsanız o da var. Rüzgârın sert estiği bir zamanda yelkene çıkarsanız, devrilmek isteyen bir tekneyi trapeze çıkarak düzeltmeye çalışırsınız, limitlerinizi zorlarsınız, uygun bir dalga denk geldiğinde sörf bile yaparsınız. Tekneyi alabora ederseniz ki alabora olmak yelkenin bir parçasıdır alın size ayrı bir heyecan. Kendinizi geliştirdikçe yarışlara katılır rakiplerinizi geçmeye çalışırsınız. Biraz bilgi ve beceri biraz da talih ile şampiyon bile olabilirsiniz. Sonuçta karaya adrenalin yüklenmiş bir şekilde dönersiniz. Bu arada kafasına bumba yemeyen kimse yelkenci oldum diyemez. Yelken yapmayı öğrenmek ne çok zordur ne de çok kolaydır. Kendi kendinize öğrenebilirsiniz fakat biraz daha fazla zaman alacaktır. Onun içindir ki uygun bir yelken kulübünde veya yelken işletmesinde işi bilen bir eğitmenden eğitim almanızı tavsiye ederim. Başlangıç eğitimi için rüzgârı aşırı sert esmeyen, coğrafi şartları uygun bir deniz kenarı, bir göl, bir gölet veya yeterli büyüklükte herhangi bir su kütlesi yeterli olacaktır. Yelkene yeni başlayanların zorlandığı konulardan biri ilk defa duyulan bazı kelimelerdir. Çok çeşitli özelliklere sahip yelkenliler olsa da bir yelkenli teknede görebileceğiniz temel donanımlar şunlardır: -Su üstünde yüzmeyi sağlayan bir gövde, -Su üstünde ilerleme kuvvetini sağlayan yelken, -Yelkenin dikey olarak asılı kalmasını sağlayan direk, -Yelkenin yatay olarak gergin olmasını sağlayan direğe bağlanmış bumba, -Tekneyi yönlendirmeniz için teknenin arkasında suyun içinde bulunan dümen palası ve dümen palasını kontrol edebileceğiniz yeke, veya dümen -Rüzgârın geldiği yöne doğru yelken ile gidebilmenizi sağlayan teknenin ortasında suya doğru uzanan salma -Bumba ile birlikte yelkenin rüzgâra olan açısını ayarlamanızı sağlayan halat olan ıskota Gövdelerine göre tekneler tek gövdeli olanlar ve çok gövdeliler diye ikiye ayrılır. İki gövdeliler katamaran iken üç gövdeliler trimarandır. Salmasına göre yelkenli tekneler HobiMagazine 73

74 Yelken de hareketli salmalı ve sabit salmalı diye iki grupta değerlendirilir. Tek gövdeli hareketli salmalı daha küçük yelkenliler dingidir. Dingilere en güzel örnekler optimist, lazer, 420, 470, pirat ve finn gibi olimpik sınıflardır. Sabit salmalı daha büyük yelkenlilere örnek ise yine olimpik sınıf olan dragondur. Denizcilik dili çok zengin olmasına karşılık hepsini bilmek gereksiz bir çaba olacaktır. İlk etapta öğrenmeniz gereken kelimeler, teknenin ön tarafına baş denirken arka tarafına kıç denilmektedir. Denizcilikte sağ ve sol kavramları kime göre ve neye göre olduğu kafa karışıklığı yarattığı için kullanılmamaktadır. Teknenin kıçından teknenin başına doğru bakıldığında teknenin sağ tarafı sancak ; sol tarafı ise iskele olarak isimlendirilir. Bunlar hiçbir zaman değişmezler. Bunun yanında rüzgârın esme yönüne göre rüzgâr üstü ve rüzgâr altı kavramları kullanılmaktadır. Siz ve tekneniz merkez olmak kaydı ile rüzgârın size doğru geldiği taraf rüzgâr üstü olarak adlandırılırken; rüzgârın sizden gittiği taraf da rüzgâr altı olarak isimlendirilir. Bunlar rüzgâr yönüne göre yer değiştirmektedir. Yelkenli ile karadan ayrıldınız denize doğru gittikten sonra karaya dönmek için bir dönüş yapmak gerekecektir. İki türlü dönüş vardır. Eğer tekne dönerken teknenin başı rüzgar üstünü gösteriyorsa tramola, tekne dönerken teknenin başı rüzgar altını gösteriyorsa kavança adını alır. Başlangıç seviyesindeki yelkencilere önce daha güvenli dönüş olan tramola öğretilirken daha ileri seviyelere gelince kavança öğretilir. Bu kadar terim başlangıç için yeterli olacaktır. Bundan sonra yelken becerilerinizi geliştirmek için her fırsatta yelkene çıkmanızı öneririm. En kolay öğrenme metodu önce eğitim sonra antrenman olacaktır. Farklı tipteki tekneler ile tecrübe kazanmanız gerekir çünkü her ne kadar temel yelken teorisi değişmese de farklı tekneler farklı reaksiyonlar verecektir. Malzemeleri tanıdıkça tekneleri kendiniz donatmaya başlayacaksınız. Denizci bağlarını ve diğer halat işlerini öğrenmeniz, tekne ve malzemelerin bakım ve onarımını yapmanız, denizdeki trafik kuralları olan denizde çatışmayı önleme kurallarını bilmeniz, rüzgar ve hava şartları ile akıntı ve gelgit gibi doğa olaylarının farkında olmanız gerekecektir. Yelken yapmasını temel olarak öğrendikten sonra yelkene çıkarken güvenlik açısından yanınıza almanızı şiddetle tavsiye ettiğim birkaç malzeme olacaktır: -Tekneden suya düştüğünüzde sizi su üstünde tutacak can yeleği veya yüzdürme yardımcısı -Bir yelkenci çakısı, -Gerektiğinde kullanabileceğiniz kürekler, -Su geçirmeyen bir fener veya ışık kaynağı, -Teknenin içine su dolduğunda suyu boşaltabileceğiniz çamçak -Yardım istemek amacıyla başka insanlarla iletişim kurabileceğiniz su geçirmeyen veya su geçirmez bir kılıf içinde telefon ya da telsiz -Ellerinizin yara olmasını engelleyen veya soğuk havadan koruyan yelken eldiveni -Sıcak bir havada yelkene çıkmışsanız sizi güneşten koruyacak güneş kremi, şapka, güneş gözlüğü ve uygun kıyafet -Soğuk havada seyir yapıyorsanız sizi soğuktan koruyacak başlangıç seviyesindeki yelkenciler için başınıza bere, vücudunuza wetsuit (su geçiren fakat sıcak tutan elbise) ve ayağınıza bot. İleri seviye performans yelkencileri için bere, drysuit (su geçirmeyen elbise) ve çizme -Denizde güvenlik ekipmanlarından olan ve denizde yerinizi belli etmeye yarayan paraşütlü işaret fişeği, el maytabı ve duman kandilinden oluşan payroteknik malzemeler -Su geçirmez çanta içinde ilk yardım malzemesi -Her an kullanabileceğiniz demir ve halat Bu seyirler esnasında farklı durumlarla da karşılaşacaksınız ve yelken beceriniz daha da gelişecektir. Denizde her türlü senaryoyu tecrübe edin ki o tehlikelerle gerçekten karşılaştığınızda doğru kararları verebilesiniz. Sonrası olimpiyat şampiyonu mu olursunuz yelkenli ile dünya seyahatine mi çıkarsınız size kalmış. Yelken hem huzurlu ve sakin hem de heyecanlı ve macera dolu bir aktivite ve spordur. Şurası garanti her zaman keyif her zaman eğlence 74 HobiMagazine

75 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

76 Dalıç Elmas ı Bilgi Beceri Ekipman Deneyim RÖPORTAJ Günlük hayatta dilimize pelesenk olmuş eğitim şart deyişi, su sporlarıyla özellikle de insan doğasına aykırı olarak nefessiz ortamda gerçekleştirilen dalış sporu yla ilgilenenler için çok daha önemli. Bizde SSI eğitmeni Barış ÜRKMEYEN e serbest dalış eğitimi neden şart? diye sorduk.

77 Röportaj 1981 yılında İzmir de doğan Barış Ürkmeyen, Anadolu Üniversitesi İşletme - Bankacılık ve Sigortacılık bölümlerinden mezun. Kemeraltı nda, serbest dalış ekipmanları ve olta balıkçılığı ürünleri satışı yapan Nasip Av la sektördeki 15. yılını doldurmuş. Ancak denize sevdası çok daha eskilere dayanıyor. H.M.:Denize ilginiz nasıl başladı? B.Ü.: Yazlık yaşamının sunduğu bir fırsattı. Babamın yüzmeyi öğretmesiyle başlayan merak, zıpkınla dalış ve olta balıkçılığı yapan dayılarımın da teşvikiyle küçük yaşlarımda bir sevdaya dönüştü. H.M.:Eğitmen olmaya nasıl karar verdiniz? B.Ü.:Açıkçası, denizle içiçe bir ömür geçirmiş insanların bile, bu konu hakkında eksikliklerinin olduğu gördüm. Yirmibeş yıllık serbest dalış ve zıpkınla balık avcılığı deneyimime rağmen, daha güvenli dalışlar yapmak, sınırlarımı ve kendimi geliştirmek adına, 2012 de SSI ın (Scuba School International) Türkiye ye Serbest dalış dalını getirmesinden 2013 yılına kadar yaptığım çalışmalarla da serbest dalış eğitmeni olmaya hak kazandım. H.M.:Bize kısaca SSI sisteminden bahseder misiniz? B.Ü.: SSI, serbest dalış sistemini Seviye (level) 1-2 ve 3 olarak sınıflandırıyor. Basit tabirle başlangıç, orta ve ileri seviyeler. Eğer maske ve şnorkelle hiçbir tecrübeniz yoksa, basic denilen temel eğitim verilmekte. Profesyonel dalgıçlar için ise kendi sınırlarını ve performanslarını arttırmaya yönelik ileri seviyede eğitimler verilmekte. H.M.:Eğitim süresi nedir? B.Ü.: Eğitimler 30 saat sürmekte. 6 saati teorik eğitimin ardından 8 saat sınırlı su eğitimi ve 16 saat açık deniz eğitimi veriyoruz. H.M.: Kursa katılım şartları neler? B.Ü.: Öncelikle kursa kayıt yaptıran katılımcılarımızdan bir sağlık formu doldurmalarını istiyoruz. Bazı durumlarda, uzman doktorlardan dalış için uygun sağlık koşullarını taşıdıklarıyla ilgili bir rapor talep edebiliyoruz. H.M.: Katılımcılar ne gibi konular öğreniyorlar? B.Ü.: Öncelikle öğrenme, diğer tüm alanlarda olduğu gibi SSI kursumuzda da, katılımcının isteğiyle orantılı olarak sınırsız. Mesela Level 1 seviyesi öğrencisi, statik nefes tutma seansı, suda maske çıkarma, paletli dinamik apnea, baygın dalgıça müdahale, sualtında kol çekerek ilerleme, doğru nefeslenme, maske ve kulak eşitleme tekniklerini yazılı ve görsel materyallerle teorik olarak öğrenir. Pratik aşamasının 1. gününde, 1.5 metre derinlikte, sınırlı su dediğimiz bölgede tüm dalış ve kurtarma tekniklerini uygular hale gelir. 2. ve 3. pratik eğitim günlerinde ise bu eğitimin daha derin sularda pekiştirilmesi sağlanır. H.M.: Kursa katılanların aldıkları belgeler nelerdir? Ne gibi ayrıcalıklar sunar? B.Ü.: SSI, kelime anlamı itibariyle Uluslararası Aletli Dalış Okulu olarak bilinmekle birlikte, serbest dalış kursları ve kurs kayıtları aynı titizlikle tutulmakta. Uluslararası standartta ve kalitede bir eğitim veriyoruz. Kurs sonunda diploma ve C Kart almaya hak kazanıyorlar. Bazı uluslararası yarışmalar ve büyük organizasyonlar, eğitimli bir dalgıç olduğunuzu kanıtlayan bu kartı, zorunlu tutuyor. Aynı şekilde yurtdışında, serbest dalış ekipmanı kiralamak istediğinizde hatta Endonezya gibi bazı ülkelerde dalış yapmak için dahi bu belgeye sahip olma zorunluluğu var. H.M.:Son olarak, dalış sporuna başlamak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir? B.Ü.: Dalış, kendi başına yapılmayacak kadar keyifli bir aktivitedir. Paylaşmak gerekir. Dalış arkadaşıyla (buddy) suya girmeye, şamandıra kullanımı ve taşınan ağırlık miktarına dikkat edilmesi gerekli. Özellikle yaz aylarında medyada sıklıkla yeralan üzücü durumların önüne geçmek sadece eğitimle mümkün. Dalış videolarında gözümüze çarpan bir başka konu da, hırs ve ego. Biz, dalgıçların kendilerini bilimsel yöntemlerle geliştirmelerini tavsiye ediyoruz. HobiMagazine 77

78 KAYA TIRMANIŞI Beden ve ruhun zirvesine tırmanış Hem vücudu hem de zekayı zorlayan kaya tırmanışı doğada vakit geçirmekten hoşlananlar ve sınırlarını zorlamak isteyenler için iyi bir alternatif. Bu spora doğayla baş başa olmak ve damarlarında adrenalin hissetmek için başlayanlar, tırmanmanın kısa süre sonra bir tutku halini aldığında hemfikir HobiMagazine

79 Kaya Tırmanışı Önceleri dağcılığın bir kolu olan kaya tırmanışı, uzun süredir rüştünü ispatlamış, bağımsız bir branş. Denge, güç, esneklik ve strateji oluşturma yetenekleriyle birlikte özgüveni de geliştiriyor. Doğaya uyum sağlayarak ilerlemeye dayalı, heyecan ve adrenalin dolu bu sporun başlangıcıyla ilgili olarak kesin bir tarih verilemekle birlikte 100 yıllık bir geçmişi olduğu düşünülüyor. Profesyonel tırmanışçıların, salon ortamında antrenman yapma düşüncesiyle ortaya çıkan ve ilk kez 1970 yılında Fransa da kullanılan yapay duvarlar, bu sporun yükselişinin en büyük nedeni oldu. Öyle ki yapay duvar tırmanışı sporu federasyonları açıldı, yarışmaları milyonlarca kişi tarafından seyredilmeye başlandı ve zamanla kaya tırmanışı kadar ilgi gören bir spor haline dönüştü. Beton duvarlardan özel üretim materyallere uzanan bu değişim rüzgarı, Türkiye yi de etkisi altına aldı. 9 x 12 m. boyutlarındaki ilk yapay tırmanış duvarı 1990 lı yılların başında ODTÜ de kuruldu. Kaya üzerinde başlangıcı ve bitişi olan, belirli bir uzunluğa sahip, tırmanış hatlarına, tırmanış rotası, bitişine ise istasyon denir. Zorluk derecesini, adını ve çıkış türünü (geleneksel, spor vb.) açan kişinin belirlediği rotalar, bölgenin tırmanış rehber kitaplarına açanın ismiyle kayıt edilirler. Kaya Tırmanışı Türleri ve Stilleri Spor Tırmanış Tam güvenlik sağlanan çok uzun olmayan genellikle boltlu rotalarda yapılan, tamamen spor amaçlı tırmanışlardır. Rotaların zorlukları derecelendirilmiştir böylece tırmanışçı performansını çıkabildiği rotaların derecesiyle belirler. Kayada ve yapay duvarda yarışma amaçlı organizasyonlar düzenlenmektedir. Bouldering Özelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlara tavsiye edilir. Kaya üzerinde fazla yükselmeden, emniyet aleti gerektirmeyen daha çok yatay ilerlenerek yapılan tırmanış şeklidir. Bir kişi tırmanırken diğer bir kişinin (spotter) düşüşü yumuşatmak için arkasında durması gerekir. Düşme durumunda en az tehlikelidir. Teknik, güç ve dayanıklılığın arttırılmasına katkı sağlar. Tırmanış ayakkabısı ve toz torbası kullanılan bouldering, tecrübeli tırmanışçıların dahi uyguladığı bir yöntemdir. Top-rope Üstten emniyetli bu tırmanış stilinde, tırmanış ipinin bir ucu rotanın tepesindeki istasyondan geçerilek tırmanışçıya diğer ucu da emniyet alan kişiye verilir. Tırmanan kişi yükseldikçe, emniyetçi de ipte oluşan boşluğu alır. Düşülen mesafenin birkaç santimetre olması sayesinde, top-rope en güvenli ipli tırmanış kategorisidir. Serbest Stil En çok kullanılan yöntem olan Free Climbing de, yükselmek için yapay tekniklere başvurulmaz. İp sadece, tırmanıcıyı düşme tehlikesinden koruma amaçlı kullanılır. Solo Tırmanışçının kendi emniyetini kendisinin sağladığı, tek başına yapılan tırmanışlardır. Free-solo İp veya emniyet ekipmanı kullanılmadan çıplak ayak (veya tırmanış ayakkabısı) ve toz torbasıyla yapılır. Free-solo nun fazlasıyla deneyim gerektirmesi nedeniyle bu türdeki tırmanışçıların sayısı oldukça azdır. Yapılan hataların çoğunlukla ölümle sonuçlanması nedeniyle de fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak hazırlığı gerektirir. Geleneksel Tırmanış Ara emniyet ve istasyon noktalarında takoz, friend, sikke gibi daha sonra çıkarılabilen emniyet malzemelerinin kullanıldığı tırmanış şeklidir. Bolt kullanılmaz. Artificial (Yapay) Tırmanış Kaya üzerinde yükselmek için merdiven, hook, jumar gibi yardımcı malzemelerin kullanıldığı tırmanış şeklidir. Genellikle uzun duvarlarda, kaya üzerinde ilerlemenin imkansızlaştığı çok az tutamak bulunan yerlerde kullanılır. Lead (Lider) Tırmanış Tırmanışçının kendi emniyet noktalarını takarak ilerlediği alttan bir başkasının da emniyetini aldığı tırmanıştır. Olası sorunlarda, en son alınan ara emniyet noktasına kadar düşülür. On-Sight: Bir rotada, herhangi bir ön inceleme yapmadan ilk denemede ve düşmeden yapılan lider çıkış türüdür. Rota sadece aşağıdan izlenmiş, başka birinin çıkışı izlenmemiştir. Flash: Daha önceden bilinmeyen bir rotaya başka birinin çıkışı izlendikten sonra ilk denemede düşmeden yapılan lider çıkıştır. Red-Point: Bir rotanın önceden çalışılarak düşmeden yapılan lider çıkışıdır. Ara emniyet noktaları çıkış anında yerleştirilir. Pink Point: Red Point den tek farkı expresslerin önceden ara emniyet noktalarına yerleştirilmesidir. Genellikle negatif rotalarda tercih edilen bir çıkış şeklidir. Bu sporda, kol ve bacak kasları başta olmak üzere, vücudun neredeyse tüm kasları çalışıyor. Kayaya yaklaşılan pozisyonlarsa karın kasları üzerinde etkili. HobiMagazine 79

80 Kaya Tırmanışı Tırmanış İpi İlk tırmanış ipleri at kılı ve ketenden üretilmekteydi. Bunlar esnemeyen yapıdaydı ve düşme anında tırmanıcıya zarar veriyordu. 2. Dünya Savaşı ndan sonra sentetik esaslı iplerin geliştirilmesiyle esneme ve düşme anındaki şok kuvvetinin emilimi sağlandı. Ana ipler belirli bir esnekliğe sahip olduklarından dinamik ipler olarak adlandırılırlar. Yardımcı ipler ise statiktir, yani esnemezler. İpler tam ve yarım olmak üzere iki çesittir. Tam iplerin çapı 10 mm den büyüktür ve tektirler. Yarım iplerse 10 mm den küçük çapta ve çifttir. Tırmanışta genellikle çapı mm aralığındaki ipler kullanılır. İplerin iç kısmı yükün büyük kısmını taşırken, dış kısım ipin zarar görmesini engeller. Statik ipler sabit hatlarda, inişlerde, mağaracılıkta, yapay tırmanışta, kurtarmada ayrıca yardımcı ip olarak kullanılırlar. Esnemeleri azdır. Lider tırmanışta kullanılmazlar. Dinamik iplerse lider tırmanışlarda ve yukarıdan emniyetli tırmanışta kullanılırlar. Kaya Tırmanışı Ekipmanları Tırmanış Ayakkabıları Kaya tırmanışları spesifik ayakkabıların kullanılmasını zorunlu kılar.bunların bir kısmı hafif ve esnek, bir kısmı daha sert ve ağırdır. Sürtünme faktörünün önem taşıdığı düz ve kısa duvarlarda hafif ve esnek, daha az eğimli ve uzun tırmanışlarda sert ve ağır ayakkabılar tercih edilmelidir. Ayağın tutunmasını arttırmak için, ayakkabı vulkanize edilmiş kauçuk bir tabaka ile inceltilir. Genellikle, ayakkabılar yalnızca birkaç milimetre kalınlığındadır ve ayağın çevresinde çok rahat otururlar. Bazılarında konfor arttırıcı köpük topuk dolgusu bulunur. Harness Emniyet kemeri, ip ile vücudunuz arasındaki bağlantı noktasıdır, bu yüzden seçiminde bilinçli olmak hayati önemdedir. Tam olarak vücuda oturan bel kemeriyle ipe ağırlık verildiğinde rahatlık sağlanır ve zarar görme riski ortadan kalkar. Farklı şekillerde emniyet kemerleri üretilmekle birlikte tırmanış stiline göre de kullanacağınız kemer şekli farklılaşır. (diaper, full body vb.) Hatta kadınlar ve çocuklara özel olarak üretilen harnesslar da kolaylıkla bulunabilir. 80 HobiMagazine

81 Kaya Tırmanışı Sikke Kaya çatlaklarına çakılarak emniyet alınan metal çivilerdir. Profil, universal, bıçak, yaprak ve halkalı iniş sikkeleri olarak sınıflandırılabilir. Minimum 2/3 ü kayaya çakılı olması gerekirken, çakıldığı çatlağın iç tarafa doğru genişlememesine dikkat edilmelidir. Yatay çatlaklar dönme etkisini ortadan kaldıracağından düşey çatlaklarda kullanımı daha güvenlidir. Profil sikkeler geniş çatlaklarda, universal sikkeler her türlü çatlakta güvenle kullanılır. Yaprak sikke derinliği az olan çatlaklarda, halkalı sikkelerise inişlerde kullanılır. Yapısına göre yumuşak sikkeler çatlağın şeklini alıp 500 kg. yük taşıyabilirken, sert sikkeler çatlak içinde eğrilmeden ilerler ve 2500 kg. a kadar yük taşıyabilirler. Takoz Değişik şekillere sahip metal bir uç ve buna bağlı ipten (veya tel saptan) oluşan takozlar kayadaki çatlaklara yerleştirilen saplarına karabina takılarak kullanılırlar. Sikkelere oranla daha hafif ve kolay takılan bu ekipmanlar, kayalara zarar vermez ve çekiç kullanımı gerektirmezler. Dikey, daralan çatlaklarda kullanılırlar. İki yüzeyinin de kayayla tamamen temas etmesine dikkat edilmelidir. Paralel, genişleyen çatlaklarda ve ceplerde kullanılamazlar. İp geçme deliğinin çapı 6 mm. den küçük başlıklı takozlarda tel saplar, daha büyüklerindeyse ip saplar kullanılır. Tel saplı takozların avantajı takılıp çıkartma kolaylığı ve düşme esnasındaki şoka dayanabilmeleridir. Ancak sapın esnek olmaması sebebiyle tırmanıcının ipteki ani bir hareketi ile yerinden çıkabilirler. İp saplı olanlarsa çok daha esnektir. Karabin (Karabina) Kaya tırmanışında, neredeyse tüm bağlantılar karabinalar yardımıyla sağlanır. Karabinaların kalitesi, aynı zamanda sporcunun güvenlik seviyesini de belirler. Kilitli ve kilitsiz olarak üretilen karabinaların hafif ancak güçlü olanları tercih sebebidir. UIAA standart damgalı olmalı ve çekeri üzerinde yazmalıdır. Kapılarının sorunsuz şekilde açılıp kapanır olması da bir diğer önemli noktadır. Sekizli Sürtünme prensibiyle çalışarak inişi yavaşlatan ekipmanlardır. Eski modeller, ipin burulması problemi yaşatsalar da yeni dizayn edilen modellerde bu sorun giderilmiştir. Üstten emniyetli ve lider çıkışlarda emniyet aracı olarak kullanılamazlar. Kask Her tür tırmanışta kullanılması zorunlu bir ekipmandır. Tırmanıcıyı yalnız yukarıdan düşecek taşlardan değil düşme sırasında olası kafa traumalarından da korur. HobiMagazine 81

82 Kaya Tırmanışı Friend Çatlakların içine üzerindeki yay sistemi ile kendiliğinden sıkışan bu emniyet ekipmanının metal saplı ve telli (esnek) olmak üzere iki çeşidi vardır. Hızlı ve kolay yerleştirilip çıkartılan bu malzeme, paralel çatlaklarda kullanılırlar. Tüm kulakçıkların kaya yüzeyiyle eşit temas halinde olması gerekir. Pürüzlü yüzeylerde ipin hareketleri ile yerinden çıkma olasılığı vardır. Kulakçıklar çok sıkıştırılırsa çıkarılması zorlaşır, çok geniş açıda kullanılırsa da yerinden kendiliğinden çıkabilir. Düşüş yönü doğrultusunda yerleştirilmelidir. Altıgen Asimetrik altıgen şeklindedir. Yük geldiğinde burularak yerleştirildiği çatlakta sıkışır. Dikey ve yatay daralan çatlaklarda kullanılabilirler. Pürüzlü kaya yüzeylerinde sabitlemek zor olduğu için kullanımı tehlikelidir. Paralel, genişleyen çatlaklarda ve ceplerde kullanılamazlar. Eğitim Aşamaları Türkiye de outdoor sporları merkezleri ve üniversitelerin dağcılık kulüplerinden bu sporla ilgili eğitim almanız mümkün. Eğitimle başlanması gereken bu sporda hatalar, trajik sonuçlar doğurabiliyor. Farklı yöntemler uygulanmakla birlikte genellikle eğitimin ilk aşamasında tırmanış teknikleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, tırmanış ipi ve malzemeler hakkında teorik bilgiler veriliyor. İkinci aşamadaysa malzemelerin kullanılması, yerden birkaç metre yükseklikte egzersizler, ip inişi ve top rope uygulamaları yapılıyor. Son aşama ise lider tırmanışın temel bilgilerinin öğretilmesinden oluşuyor. İlk iki aşamayı sorunsuz olarak geçebilen sporcular, tecrübeli bir kaya tırmanışçısıyla birlikte uzun rotalarda tırmanmaya hazır hale geliyor. 82 HobiMagazine

83 Kaya Tırmanışı Bouldering Yapay duvar tırmanışının nerdeyse kaya tırmanışı kadar rağbet görmesi nedeniyle, birçok kulüp eğitimlerini bu yönde yoğunlaştırmaya başladı. Açılan salonlar ve farklı tasarımdaki duvarlar bouldering stilinin popülaritesini arttırırken gerçek tırmanış deneyimine yakın hale gelmesi adrenalin bağımlılarını da memnun ediyor. Yapay duvar tırmanışı her yaşta ve cinsiyetteki sporcu tarafından yapılabilmekte ancak diğer spor dallarında olduğu gibi, yapay duvar tırmanışında da bazı noktalara dikkat etmek şart. Mesela, hemen tırmanışa geçmektense öncesinde yapacağınız ısınma hareketleri çok önem taşıyor. Yaklaşık yarım saatinizi ısınmaya ayırmalı ve tüm kaslarınızı hazır hale getirmelisiniz. Hatta tırmanış öncesinde yoga yapanlar bile var ki kendilerini hem fiziksel hem ruhsal olarak hazırladıklarını söylüyorlar. Yapay duvar tırmanışlarınızda da kaya tırmanışlarında kullanılan ekipmanlara ihtiyacınız olacak. Kask listenin en başında yer almalı. Altı tırtıklı, kaymayan, yere düştüğünüzde burkulmaları engelleyici özellikleri olan bir tırmanış ayakkabısı ve tırmanış emniyet kolonunu listenize ekleyin. Hafif ve güçlü bir karabina da tırmanışta imdadınıza yetişebilir. Yanınıza en az bir tane almakta yarar var. Bouldering de bol giysilerin tutamaklara takılma ihtimali nedeniyle bu tarz giysilerden kaçınmalısınız. Rahat, vücuda yapışmayan, terleyince ağırlaşmayan, çok dar yada geniş olmayan giysileri tercih etmelisiniz. Profesyonel bir yapay duvar tırmanışçısı olmak istiyorsanız Türkiye Dağcılık Federasyonu nun yaklaşık 10 yıldır düzenlediği yarışmalara katılabilirsiniz. Çeşitli kentlerde etaplar halinde gerçekleşen bu organizasyonda şampiyon olanlara birçok imkan sağlanırken yarışmalarda büyük sporcu ve seyirci katılımlarıyla çok keyifli geçiyor. HobiMagazine 83

84 Kaya Tırmanışı BİZ CE YAPIN... Kaya tırmanışına yeni başlayanlara veya başlama niyetinde olanlara ilk ve en büyük tavsiyemiz, bu sporun fiziki yeterlilik kadar teknik gerektiren bir spor olduğu bilincinde olmaları. 1 Bol Pratik: Yapay duvar tırmanışı, bu işe başlamanın iyi bir yolu. Bu yöntemle, başlangıç seviyesindeki sporcuları iklimsel faktörler ve doğanın yıpratıcı etkisinden izole olabilir ve tekniğinizi geliştirmeye odaklanabilirsiniz. Ayrıca zaman ve para tasarrufu sizi mutlu edecektir. Çalışmalarda, bir diğer önemli konu, devamlılık. Düzenli egzersizler hem gücünüzü arttıracak hem de bu gücün kullanımı konusunda sizi geliştirecektir. 2Doğru Teknikle Tırmanma: Salon çalışmalarının doğaya çıkışınızın provası niteliğinde olduğunu unutmayın. Doğada farkına varacağınız teknik eksikliklerinizin maalesef ki telafisi yok. Özellikle sakatlanmaları en aza indirmek ve tırmanışı sorunsuz tamamlamak için güçten çok tekniğe ihtiyacınız olacaktır. Kas hafızanıza yerleştirdiğiniz yanlış teknikler, tırmanışınızı kabusa çevirebilir. 3Ayaklar: Salonlarda genellikle ayak tutamakları sağlam kalırken, el tutamakları gittikçe bozulur. Bunun sebebi tutamakların farklı alanlarına uygulanan güçtür. Antrenmanlarınızda düzgün el tutamaklarıyla üzerinde durması zor görünen ayak tutamaklarını tercih edin. Gücünüzü arttırdığı gibi, ayaklarınızı daha verimli kullanmaya zorlayarak tekniğinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır. 4Geri Adımlar: Tırmanışta en kullanışlı hareketlerden biri de ayağınızın dış kısmına basarken, kalçanızı duvara gelecek şekilde döndürdüğünüz geri adımdır. Merdivene tırmanır gibi dümdüz ilermeyin. İyi tırmanışçıların da yaptığı gibi, kalçaların duvara çapraz durduğu geri adımlar atmaya çabalayın. Bu tekniği geliştirin; paralel adımlarla gitmektense hızlı ve büyük geri adımlarla tırmanmayı deneyin. 5Bacaklar, kollar: Eğitimde belki de en çok duyacağınız Kollarını düz tut! sözlerini, ilerlemek istiyorsanız dinlemeyin. :) Çünkü sürekli düz tutulan kollarla kendinizi yukarı çekmeniz pek de mümkün olmayacak. Tutamaklara asılıyorsanız kollarınızın düz durması normal ancak bu da ilerleme hamlenizin önünde engel olacaktır. Kollardan asılarak tırmanmak yerine, hamlelerinizde bacaklarınızı daha fazla kullanın. Kollarınızı düz tutun ve ayaklarınızdan kuvvet alarak kendinizi yukarı çekin. Hareketin yarısındayken kollarınızı esnetmeniz gerekecek ama bunu bacaklarınızla hareketi başlattıktan sonra yapmanız gerekli. Düz kollarla asılın ancak hamle yaparken bacaklarınızı da koordineli olarak kullanın. 6Ayakkabını Seç: Tırmanışınızda fark yaratabilecek tek aksesuar, ayakkabılarınızdır. Seçiminde ayağa tam oturan, sıkmayan ve kaliteli ayakkabıları tercih edin. Yeni nesil teknolojiyle üretilip duyarlılık ve ayağın tüm kısımlarını kullanmanıza olanak vermesi açısından oldukça verimlidirler. Kısacası, bütçenizin elverdiği en iyi ayakkabıyı alın. 7Kafana Göre Stil: Kaya tırmanışı, kuralları değişmeyen ancak sporcuların hayal gücü ve yeteneğiyle sınırsız bir dünya. Profesyonelleri izlemek, onlardan farklı düşünmek ve kendinize has stil ve teknikler geliştirmeniz mümkün. Tabii ki burada da fiziksel gücünüz ve egzersiz devamlılığınız şart. 8Parmaklar: Kaya tırmanışında en çok hırpalanan bölgeler parmaklardır.yeni başlayanların teknik geliştirmek yerine hız ve kuvvetle ilerlemeye çalışmaları, genellikle kas bağlarında oluşan sakatlıklar olarak geri döner. Tendonların hazır olmadığı zor rotalarda, insan vücudunun yaklaşık 3 yıla ihtiyacı oluyor. Kas sisteminizin iyi olması, küçük tutamaklara asılmak için yeterli kas bağı kuvvetiniz olduğu anlamına gelmiyor. İlerleme ile sakatlık arasındaki ince çizgiye dikkat ederek kendinize ve parmaklarınıza zaman tanımanız gerekli. 9Adım Adım: Tırmanış sporunda aceleye yer yok! İlerlemek için önce basit seviyelerde uzmanlaşın ve tekrarlara harcadığınız zamanı israf olarak görmeyin. Dünyanın en tanınmış tırmanışçılarının bile bazen bir üst seviyeye geçmeden, içinde bulunduğu kategoride defalarca red point tırmanışları yaptığını aklınızdan çıkarmayın. Çalış: Tırmanış sporunda büyük yer 10İlerlemeye tutan güçlenme sorularınızın yanına kendinizi nasıl daha iyi yönde geliştirebileceğinizle ilgili soruları da ekleyin. Unutmayın ki tanınmış tırmanışçılar, çok güçlü oldukları için değil, işlerini iyi yaptıkları için tanınırlar. 84 HobiMagazine

85

86 BİSİKLET Hayata Zincirli 2 Teker; Bisiklet Bisiklet sizi sadece hedefinize götürmez, daha fazlasını yapar Sizi hep tehlikeye karşı uyanık ve hoş bir endişe halinde tutar... Her şey olması gerektiği gibi olur; köpekler paçanızdan kavrar, yoldaki çukurlar sizi sinir eder. Sonuçta hedefe varmak hep eğlenceli olur! - Bill Emerson -

87 Bisiklet Birçok gelişmiş ülkede bisiklet başlı başına kültürün bir parçası. Bisiklet yolları, şehirde kullanım oranları, güvenlik ekipmanlarından yarış organizasyonlarına kadar hayatın içinde yeralan bir gelenek. Maleesef ki bizim için, marketlerde satılan, ilkokul yıllarımızın hayalleri süsleyen karne hediyesi... Bu muhteşem icat ın, ulaşılamaz olmasında ve hayatımızda pek de büyük yer işgal etmemesinde sene önceki fiyatlarının yüksekliği, az sayıda üretim ve alım gücünün etkisi çok fazlaydı. Anılarımızın aksine, bisiklet sadece eğlence, ulaşım ya da sadece bir spor aracı değil. Tutkulu bir alışkanlık, bağımlılık hatta bazılarımız için bir yaşam tarzı... Bisikletlerle ilgili yarışlar ve organizasyonlar neredeyse 150 yıl öncesine dayanıyor. Bu sporu teşvik etmek ve bisikletin önemli mesafeleri katedebileceğini göstermek isteyen organizatörler, 31 Mayıs 1868 de Paris te Parc de Saint-Cloud la başlattıkları serüveni 7 Kasım 1869 da Paris Rouen kentleri arasında düzenledikleri yarışla devam ettirdiler. Her iki yarışın da galibi İngiliz James Moore, 123 kilometreyi 10 saat 25 dakikada tamamladı. Hemen ardından, 1896 da ilk kez düzenlenen Olimpiyat Oyunları ndaki yerini aldı. Ülkemizde bisikletin yaygın olarak kullanılmaması, bu konudaki bilgi eksikliklerini de beraberinde getirmiştir. Son günlerde alışveriş merkezlerinden, spor mağazalarına yönelen outdoor sporu ekipmanı alışverişi, bisiklet satın alırken de daha verimli ve doğru seçimler yapılmasına olanak verdi. Bisiklet almaya gittiğinizde, kendinize soracağınız ilk soru nerede kullanacağınız dır. Çünkü firmalar, kullanım amaçlarına ve alanlarına göre farklı tipte ve özellikte bisikletler üretmekte. Tur- Şehir Bisikletleri (Touring / City Bike) Kullanımı en yaygın bisiklet türüdür. Temelde konforlu ve eşya taşımaya müsait yapıdadır. Şehirde asfalt yol koşullarında ve hafif arazi koşullarında rahatlıkla kullanılabilir. Genellikle kg arasında olan bu bisikletlerle yokuş çıkmak ve sürat yapmak nisbeten kolaydır. Maşa kısmı, yani ön tekerin bağlı olduğu parça tercihe göre düz veya amortisörlü olabilir. Amortisör, yoldaki engebelerin nispeten emilimini sağlayacak olsa da düz maşanın hafifliği ve şehir koşullarında amortisöre gerek duyulacak ciddi yol bozuklukları olmadığı hesaplanmalıdır. Aynı zamanda kilitlenebilir süspansiyonlu, alüminyum veya karbon fiber masa seçenekleri de mevcuttur. Jantları 28 boyutundadır. Orta kalınlıktaki dişsiz (düz) lastikleri, yola sürtünme direncini dolayısıyla da yorgunluğu azaltır. Gövdenin arka kısmındaki deliklere takılacak bagaj ve heybelerle uzun turlara çıkma imkanı tanır. Su sıçramalarını önlemek amaçlı çamurluk, eşya taşımayı kolaylaştırmak için sepet veya bagaj, gece kullanımları için lamba ve trafikte daha rahat sürüş sağlamak için de ayna gibi aksesuarlar tercih edilir. Orta kalitede bir şehir/tur bisikletiyle dünya turu bile yapabilirsiniz. Bisiklet ve bisikletçilikten bahsetmişken, dünyaca ünlü bir marka ve akla gelen ilk isim, Tour de France ı 7 kez kazanmış Lance Armstrong u anmadan geçmeyelim. Doping suçlamaları, kendi ağzından itiraflar, kanser mücadelesi ve hayatı hakkındaki it s not about the bike - Bisikletle alakası yok kitabını okumanızı tavsiye ediyoruz. HobiMagazine 87

88 Bisiklet Dağ Bisikleti/Mountain Bike (MTB) Sağlamlığı arttırılmış, gereksiz aksesuarlardan arındırılmış, zorlu yol ve hava koşullarında rahatlıkla kullanılabilen bisikletlerdir. Amortisörlü maşa, hafifletilmiş malzeme ve dayanıklı fren sistemleri ile doğada engellere meydan okuyabilir, bisikletinizin tadını çıkarabilirsiniz. Fiyat olarak uygunluğu maalesef ki Türkiye de şehirde ve yanlış kullanımının en büyük nedeni olmuştur. MTB lerde, amortisörler dayanıklılık ve konfor için belirleyici özelliklerdir. Son zamanlarda büyük alışveriş merkezlerinde satılan, arka kısmında da amortisör bulunan bisikletler fazla ağırdır ve amortisörleri göründüğü kadar verimli değildir. Satın alma aşamasında, gerçek ve sağlam süspansiyon sistemine sahip bisiklet için bir miktar parayı gözden çıkarmanız gerekebilir kg lık bir ağırlığa ve kalın tekerlere sahip olan dağ bisikletleriyle yüksek süratlere çıkmak zordur. Aynı şekilde MTB leri kullanmak için daha fazla efor ihtiyacınız olacaktır. Genellikle 27.5 boyutunda kalın ve dişli tekerleklerle üretilen bu bisikletleri, satın alacağınız ince ve düz bir çift lastikle şehirde de kullanabilirsiniz. Hatta bagaj delikleri sayesinde uzun turlara bile çıkabilirsiniz. Dağ bisikletleriyle ilgili düzenlenen organizasyonlar ve yarışmalar bu branşın gelişimini arttırmakta. İlk dağ bisikleti yarışları 1980 lerin başında Kaliforniya da (ABD) yapıldı. Dünya Bisiklet Federasyonunca ilk defa 1990 yılında Dünya Şampiyonası, bir sonraki yıl da Dünya Kupası düzenlendi. MTB yarışları 4 farklı şekilde gerçekleştiriliyor: Cross-country: Olimpiyat Programındaki bu yarışlar, 5-9 km lik inişli-çıkışlı (teknik inişleri, orman yolları, taşlık patikaları ve engelleri olan) parkurlarda yapılır. Yarış süresi, kategoriye bağlı olarak 1 saat 45 dakikayla 2 saat 30 dakika arasında değişir. Cross-country Maraton: Crosscountry yarışının km lik bir mesafede yapılan uzun şeklidir. Özelliği, meraklısından profesyoneline bütün kategorilerden bisikletçilerin bir arada yarışmalarına imkan sağlamasıdır. Dağlık bölgelerde yapılan maraton yarışlarında cross-country den farklı olarak bisikletçiler bir noktadan ikinci kez geçmezler. Downhill (DHI): Yokuş aşağı olarak bilinen, zamana karşı ve teknik geçişlerin yapıldığı hızlı bir yarıştır. Öyle ki saatte 70-80km. hızlara ulaşılır. Ağaç kökleri, çukurlar, tümsekler ve diğer doğal engellerle başedebilmek için kullanım becerilerinin yanısıra, cesaret de gerektirir. Four-cross (4x): 30 saniyeden 1 dakikaya kadar süren bu kısa ancak hızlı yarışlarda, 4 yarışmacı eğimli virajlar ve atlamalarla dolu parkurdan aşağı sürüş yaparlar. Bitiş çizgisini ilk geçenin kazandığı bu yarışlar, turnuva usulü gerçekleştirilir. Katlanır Bisiklet / Folding Bike Tam anlamıyla özgürlük sunan bu bisikletler özellikle herhangi bir şekilde motorlu taşımanın da kullanılacağı güzergahlarda şehir insanlarının en büyük kurtarıcısı oluyor. 20 boyutunda, şehir-tur bisikleti standartlarında lastiklerle üretilen bu bisikletlerin en büyük özelliği ortadan ikiye katlanabiliyor olması. Araba bagajına sığdırabileceğiniz gibi, toplu taşıma araçlarına binerken bile yanınızda taşıyabilirsiniz kg. arasındaki ağırlıkları nedeniyle yokuş çıkmak, sürat yapmak ve uzun turlara çıkmak zor. Fiyatları şehir-tur ve dağ bisikletlerinden az pahalı olan katlanır bisikletler, yer sorunu olanlar için ideal bir çözüm. 88 HobiMagazine

89 Bisiklet Cyclocross Bisikletler Hafif olsun, şehirde de doğada da kullanıma imkan versin, hem bagaj takıp tura çıkayım hem gerektiğinde sırtımda taşıyabileyim diyenlerdenseniz size bir cyclocross lazım... Sadece asfaltla yetinemeyip araziye de giren yol bisikletçileriyle gelişmiş genç bir bisiklet türü olan cyclocross, farklı amaçlara aynı anda hizmet edebiliyor. En ağırlarının bile 10 kg civarında olduğu düşünülürse, harcanan efor ve yorgunluğun azlığı daha da belirginleşiyor. Hem hızlanmada, hem kullanımda hem de yokuş çıkarken rahat olan bu bisikletlerde tercihe bağlı olarak amortisörlü veya düz maşa seçenekleri var. Tabii amortisör ve fren tertibatının ağırlığı etkilediğini unutmayın. Diğer bisiklet türlerine kıyasla fiyatları yüksek olan bu bisiklet ailesi her kuruşunuzun hakkını veriyor. Yol koşulları ve bisikletteki çok amaçlılık düşünüldüğünde, ülkemiz için en mantıklı tercih, cyclocross... BMX Bir marka ve bir gösteri bisikleti olan BMX ürünleri temelde gençlerin akrobasi amaçlı kullandığı, bisiklet ailesinin en küçük üyeleridir. Dayanıklılık üst düzeydedir. Kullanıcıların kendilerine göre geliştirdikleri ve kişiselleştirebildikleri yapıdaki bu bisiklet günlük kullanıma pek de uygun değildir. HobiMagazine 89

90 Bisiklet Yol Bisikleti / Road Bike 19. yüzyıl sonlarında başlayan ve olimpiyat programına alınan yol yarışları bu bisikletlerin akılalmaz gelişiminin en büyük nedeni oldu. Tüm dünyanın ilgisini çeken, milyonları televizyon başına kilitleyen yarışlar bu bisikletleri belki de en değerli ler haline getirdi. En hafif, en ince tekerlere sahip, en süratli bisiklet türü olan yol bisikletlerinin fiyatları da diğer bisikletlere oranla yüksek. 28 boyutundaki lastikleri, 4-10kg arasındaki ağırlıklarıyla yokuşları düzlüklere çeviren bu bisikletler genellikle bisiklet sporunu hobi haline getiren insanlar ve profesyonel bisikletçilerce tercih edilmekte. Yol bisikletinin ince ve minimum sürtünmedeki lastikleri dikkat ve önceden pratik deneyim gerektiriyor. Özellikle yağışlı havalarda ve kaygan zeminlerde bu bisikletin üzerinde durmak ciddi bir tecrübe istiyor. Aynı şekilde yollardaki düz mazgallar, kot farkları ve bozuk satıhlar, acemiler için tehlike oluşturuyor. Amortisör aksamının getireceği ağırlık problemi nedeniyle, yol bisikletleri düz maşayla üretilirler. Yoldaki engebeler ve darbelerin emilimi için karbon malzemeden maşalar tercih edilir. Gidon (direksiyon) da diğer bisiklet türlerinden farklı olarak drop-bar yani uçlarda aşağıya doğru kıvrılan kavisli bir boru şeklindedir. Ergonomik rahatlığın yanında yol durumuna göre farklı tutuş pozisyonlarıyla kullanabilmeye imkan verir. Yol bisikleti yarışları 3 farklı kategoride yapılmaktadır: Bireysel, Saate Karşı: Dünya şampiyonalarında ve olimpiyat oyunlarında, km mesafede koşulur. Bisikletçiler bireysel olarak çıkarlar ve kendi başlarına rüzgarı göğüsleyerek etabı bitirirler. Turu kazanmak için iddialı olan takım kaptanları, zamana karşı etaplarda da başarılıdırlar. Genel klasman birincisini % 70 oranında yokuş çıkma becerisi ve % 30 oranında zamana karşı performansı belirler. Takım, Saate Karşı: 2012 den itibaren UCI Yol Dünya Şampiyonaları programına alınmış yarışlarda takımlar 5 veya 6 sporcudan oluşur. Takımlar 5 er dakika arayla çıkarlar ve yardımlaşarak parkuru en kısa zamanda bitirmeye çalışırlar. Bitiş çizgisini son sırada geçen takım üyesinin zamanı takımın performansı olarak değerlendirilir. Yol Yarışı: Olimpiyat programındaki bu yarışta, bisikletçiler grup halinde hep birlikte start alırlar. Paris Roubaix veya Tour of Flanders daki gibi bir noktadan başka bir noktaya günlük yarışlar, belirli bir parkur üzerinde çok-turlu yarışlar veya Fransa Turu, İtalya Turu, İspanya Turu gibi etaplı yarışlar şeklinde koşulabilirler. Arabada giderken elinizi camdan dışarı çıkarın ve avucunuzu açarak ileri doğru tutun. Yaprak kımıldamayan havada hatta hızlı gitmeseniz bile elinizi rüzgarın ittiğini göreceksiniz. Yüksek hızlarda, çok daha güçlü hava akımlarını delmek zorunda olan bisikletçileri düşününce, yarışların ne kadar zorlu olduğu ortaya çıkıyor. Arka arkaya giden iki bisikletçi hayal edin. Önde olan, rüzgarı yararak giderken, arkadaki bisikletçi, öndekinin yarattığı hava boşluğuna sığınarak ve minimum eforla gidebilir. Yol bisikleti yarışlarının temeli, bu aksiyona dayanır. Peloton: Bisiklet yarışlarında, sporcular rüzgara karşı daha az efor sarfetmek amacıyla bir diğer bisikletçinin ardına sığınır. Bu şekilde oluşmuş gruba peloton 90 HobiMagazine

91 Bisiklet denir. Pelotondaki sporcular, sırayla grubun önündeki rüzgarı göğüsleyerek giderler. Böylece bir grup bisikletçi, ferdi olarak gidebileceğinden çok daha hızlı ilerler. Bisiklet Takımları: Bir bisikletçinin önde gidip rüzgarı göğüslemek suretiyle diğerine yardım edebildiği düşünüldüğünde, bisiklet yarışlarının neden takımlar halinde yapıldığı sorusu da cevaplanmış olur. 9 kişiden oluşan takımlarda 1 kişi takım kaptanıdır. Domestik yani hizmetçi denen 8 kişi, kaptan ı birinci yapmaya çalışır. Takım kaptanları çok ekstrem bir durum yoksa pelotonun önünde rüzgarı göğüslemez; onun yerine takım arkadaşları önde yükü paylaşırlar. Domestikler bazen gruptan çıkar, takım arabasından yiyecek ve içecek getirirler. Eğer kaptan düşerse pelotondan ayrılıp onu bekler, önündeki rüzgarını keserek tekrar pelotona getirirler. Kaptanın bisikleti bozulursa domestik yarış ortasında bisikletini ona verebilir. Kaptan, takımın en dayanıklı üyesidir. Yarışın kırılma noktalarına mümkün olan en az yıpranmayla getirilen kaptanın kalitesi, bu anlarda gösterdiği performansla ölçülür. Sprint: İşbirliği içinde hareket ederek en az eforla yol alan peloton grubunun yarş sonuna kadar hep birlikte gelmesi pek de istenmez. Yarışı kazanmak için, sonlara doğru ataklar yapan sprinterler bu noktada önem kazanır. Kaptanın sprinter olduğu özellikteki takımlara sprint takımları denir. Sprinterler güçlüdürler ancak iri yapıdaki fizikleri uzun süren yol yarışlarında verimsizdir. Ancak takımlar toplu geliş anlarında birincilik şansı olan bu sporcuları etap kazanmak adına korurlar. Yarışın sonlarına doğru takımın tüm sporcuları, sprinterlerini arkalarına alarak tek sıra halinde atağa kalkarlar. Bu, tren katarı gibi düşünülebilir. Bitişe yaklaştıkça trenin önündekiler birer birer düşerler ve son 200 metrede sprinterler tek başına kalırlar. Treni olmayan sprinterler bu gruplardan birine sığınmaya çalışırlar. Saatte 80 km hıza ulaşılan, dirsek mesafesindeki bu mücadelelerin seyri çok keyiflidir. Kaçış: Pelotonun rahatlığından çıkıp öne doğru yapılan hamleler bisikletçilikte kaçış olarak adlandırılır. Etabı kazanmak isteyen ama sprint yapabilecek kadar güçlü olmayan sporcular için kazanmanın tek yolu kaçmaktır. Kaçan bir bisikletçinin arkasına kimse katılmazsa, bir süre sonra rüzgarı göğüslemekten yorularak yavaşlar. Gereksiz yorgunluk ihtimaline karşı, kaçış yapan bisikletçi pelotonla arasına belli bir mesafe açıp arkasına bakar. Eğer kimse gelmiyorsa kaçışı fazla uzatmaz. Birden fazla bisikletçinin kaçışı ve kendilerine bir grup oluşturması, pelotondaki sporcular için risklidir. Böyle durumlarda pelotondaki diğer bisikletçiler hızlanarak kaçışları engellemeye çalışırlar. HobiMagazine 91

92 Bisiklet Takım kaptanlarından biri kaçarsa, tüm takımlar yakalamak için hareketlenirler. Birden fazla etaplı tur yarışlarında, kaçan bisikletçiler genel klasman birinciliği açısından iddialı olmayan domestiklerse, peloton fazla direnmez. Domestikleri onore etme fırsatı verir. Bazen etap başlarındaki kaçış girişimleri sonucunda bir kaçış grubu oluşur. Böylece yarış kaçan grup ve peloton arasında geçer. Peloton, kaçış grubuna 5-10 dakikalık fark izni vererek ilerleyen bölümlerde pelotondan kaçan bisikletçilerin öndeki gruba katılmasını engellemeyi amaçlar. Bazen gözükara yarışçılar pelotondan kaçmayı başararak takipçi grup oluşturabilirler. Peloton yarışın sonlarına doğru kaçış grubunu yakalamaya çalışır. Önde yeralan sprinterlar, pelotonu hızlandırırlar. Sprinteri olmayan takımlarsa arkada rüzgardan iyice korunarak aktif dinlenmeye çekilirler. Kaçış grubundaki bir avuç bisikletçinin, peleton içerisindeki onlarca kişi tarafından yakalanması, dramatik bir sahnedir. Kaçışa elverişli etaplar veya iyi organize olamamış peloton, kaçış grubundaki bisikletçilere yarışı kazandırabilir. Kaçış grubunun kazanacağı netleştiğinde, sprint yeteneği gelişmiş sporcular toplu halde varmayı ve son sprintle etabı kazanmayı denerler. Sprinti olmayan takım üyeleri ise kaçış grubundan da kaçarak sprinte kalmadan kazanmaya çalışırlar. Kaçışın bir diğer amacı da takımın sponsorlarının reklamını yapmaktır. Çünkü kaçan bisikletçiler televizyon yayınında daha fazla gösterilirler. Bazı güçsüz takımların turdaki tek amacı yakalanacaklarını bilmelerine rağmen kaçarak sponsorlarını tv yayınıyla dünyaya gösterebilmektir. Kaptanlar: Takım kaptanlarının uzmanlığı yokuş tırmanışlarıdır. Yarışların kırılma noktası olan yerler olan yokuşlarda o ana kadar takım arkadaşları tarafından korunan kaptanlar atak yaparlar. Yokuş çıkmak zordur; o yüzden genelde bu atağa pelotonun büyük çoğunluğu cevap veremez. Kaptanlar öne çıkarak, başbaşa mücadele ederler. Bazı takımlarda kaptana yardım edebilecek iyi bir yokuşçu domestiği daha vardır, o da bu favoriler grubunda kaptanını korumak üzere yer alır. Tırmanışta, sporcuların yüz ifadeleri çok önemlidir. Favoriler yorgunluklarını belli etmemeye çalışırlar. Yorgun olduğu anlaşılan bisikletçiler yapılan atakla yalnız bırakılır. Rüzgarı göğüsleyecek kimse kalmayınca yorgunluğu en üst seviyeye çıkarak öndeki grubun gerisine düşer. Favori gruptaki bisikletçilerin atakları ve aldıkları cevaplar, turun galibini belirleyici niteliktedir. Kısacası, yol bisikleti yarışlarında fiziksel güç ve kondüsyon kadar strateji, blöf ve şans da önemli yer tutar. Takım Direktörleri: Takımlarda, önemli kişilerden biri de takım direktörüdür. Yarışı, takım arabasından takip edip değerlendirir. Takımın beyni, ürettiği stratejilerle yarışçılarının yapması gerekenleri telsizle bildirir. Bazen bisikletçi bizzat arabanın yanına gelerek takım direktöründen taktikler alır. Mayolar: Bisikletçilerin giydiği kıyafet mayo dur. Takım üyeleri aynı renk ve desende mayoları giyerken, bazı bisikletçiler statü gereği farklı mayolar kullanırlar. Genel klasmanda birinci durumda olan bisikletçi Fransa bisiklet turunda sarı, İtalya bisiklet turunda pembe, İspanya bisiklet turunda altın mayo giyer. Bu mayoları giyen sporcular her etaba en önde başlarlar. Farklı kategorilerin birincileri de farklı renk ve özellikteki mayolarla ayrılırlar. Etap içinde kapı adı verilen özel yerlerden, diğer bisikletçilerden önce geçen sporcular çeşitli puanlar alırlar. Bunlardan en önemlisi sprint puanları dır. Etap ortalarındaki düzlüklerde ve etap sonlarındaki puanları toplayan bisikletçi yeşil mayo giyer ve tur sonunda podyuma çıkar. Etabın yüksek zirvelerinde yer alan dağ kapılarından alınan puanlar, dağ kategorisinin birincisini belirler. Dağların kralı ünvanı ile birlikte puantiyeli mayoyu kazanmak isteyen bisikletçiler orta ve dağlık etaplarda kaçarak tepelerdeki puan noktalarını önce geçerler, ancak etap sonlarına doğru aşırı yorulurlar. 25 yaşından küçük bisikletçilerin kendi aralarında yarıştığı genel klasman kategorisinin birincisi beyaz mayo giyer yaş arasının bisiklet sporcularının en olgun çağları olduğu düşünüldüğünde, 25 yaşın gerçekten genç olduğu ortaya çıkar. Dünya Yol Yarışını kazanan bisikletçiyse gelecek sezonun tamamında gökkuşağı renkli mayo giyer. 92 HobiMagazine

93 Bisiklet Bisikletçilik sporuna yeni başlayanların satın alacakları bisikletin aksamları hakkında bilgi sahibi olma ve kendilerini geliştirmeleri, profesyonelleştikçe veya arıza durumunda parça değişimleri ile bisikletlerini kullanılır ve ideal formda tutabilmeleri için önemlidir. Ön Maşa Konfora yönelik bir sürüş istiyorsanız tercihinizi süspansiyonlu maşalardan yana kullanın. Bu maşaların kilitlenebilir özellikte olması, yokuş çıkarken ve ayakta sürüşlerde süspansiyonun gücünüzü emmeden, doğrudan yere aktarmasını sağlayacaktır. Sabit bir maşa ile bisikletiniz daha hafif ancak daha az konforda olacaktır. Hafiflik önemliyse alüminyum maşaları tercih edebilirsiniz. Karbon materyalden üretilen maşalar hem hafiflik hem de titreşim engelleme özellikleriyle konforu birarada sunarlar. Ancak yüksek fiyatlarıyla bütçenizi zorlayabilirler. Fren Sistemleri Günümüz bisikletlerinde genel olarak 3 farklı tipte frenleme tertibatı kullanılmaktadır. V Fren: Jant yüzeyine fren pabuçlarının bastırılmasıyla çalışan bu sistem yeni başlayanlar ve amatör kullanıcılar için idealdir. Düşük masraflı, sık bakım gerektirmeyen, tamiri kolay ve basit bu fren tertibatında, ıslak ve çamurlu zeminlerde frenleme zayıflar. Jantın yamulması durumunda da fren pabuçları sürtme yapacaktır. Küçük bütçeniz varsa ve çamurlu, ıslak zeminde sürüş yapmayacaksanız V fren tertibatlı bisikletleri tercih edebilirsiniz. Mekanik Disk Fren: V frendeki gibi telle çalışan bu sistemde, jant göbeğine bağlı olan diski sıkan bir balata vardır. Performans açısından V frenden çok büyük farkı olmamakla birlikte ıslak ve çamurlu zeminlerden daha az etkilenir. Fazla tercih edilen bir fren tipi değildir. Zamanla performanslarını yitirip sesli çalışmaya başlarlar. Hidrolik Disk Fren: Fiyat olarak yüksek bu frenleme sisteminde, mekanik diskteki telli sistem yerine, diski sıkan balataya fren kolunu sıktıkça hidrolik gönderilir. Bu sayede az bir güçle yüksek seviyede fren performansı elde edilir. Bakım maliyeti diğerlerine oranla yüksek ve tamiri amatör kullanıcılar için zordur. Lastik patlağı için sökülen jantların yeniden takılmasının ardından diskin balataya sürtmesi en sık karşılaşılan sorundur. Bisikletin ters dönmesi durumunda, sistem içersindeki hidrolik hava yapabilir ve frenleme gücü düşebilir. Amatör veya panik freni yapan kullanıcıların çoğu frenlemeyle birlikte takla atarlar. Hidrolik freni sadece işaret ve orta parmakla sıkmak yeterli olacaktır. Tüm parmakların kullanılması ön tekerleği kilitlenme noktasına getirir. Bozuk arazi koşullarında fren koluna daha az güç uygulamak gidonu tutuşunuzu kolaylaştıracak ve bileklerinize binen yükü azaltacaktır. HobiMagazine 93

94 Bisiklet Vites sistemi Bisikletin ön dişlileri (2 yapraklı) yada gibi yüksek bir aralıktaysa yol bisikletine uygun vites donanımı vardır dişli ve altındaysa dağ bisikleti vites sistemi mevcuttur. Dağ bisikleti vites sistemi olması amatör kullanıcılar için daha iyi bir seçim olacaktır. Sunduğu vites aralığı daha açık olması yokuş çıkışlarını kolaylaştırır. Yol bisikletine ait vites sistemlerinde yokuş çıkmak daha zordur. Pedal sistemi Kilitlenebilir ayakkabı ve pedallardan oluşan bu sistemlerde bisikletçinin ayakkabıları pedala kilitlenebilir. Bir ayakla itme, diğer ayakla da çekme kuvveti uygulanarak ciddi güç artışı elde edilir. Yol bisikletlerinde ağır dişli oranlarını çevirmekte ve yokuş çıkmakta kolaylık sağlar. Suluk Bisiklet sporu esnasında kaybedilen su ve sodyumun yerine konması özellikle yaz aylarında hayati önemdedir. Farklı materyallerden üretilmiş suluklar bulabileceğiniz gibi, termal özellikte olanları tercih ederek en sıcak yaz gününde bile buz gibi içecek keyfiyle kendinizi ödüllendirebilirsiniz. Hız sayaçları Hız değerlerini, sürüş süresini, gidilen mesafeyi gösteren sayaçlar özellikle antremanlar için yararlı ekipmanlardır. Çok küçük fiyatlarla edinebileceğiniz gibi, bütçenize bağlı olarak kablosuz sensörlü, sıcaklık, kadans (pedal sayar), yükseklik alçaklık bilgisi veren, nabız ölçümlü veya gps opsiyonlu gelişmiş modelleri de satın alabilirsiniz. 94 HobiMagazine

95 Bisiklet Bisikletçilik, eğlenceli olduğu kadar riskler de barındıran bir spor dalı.şehir kullanımlarınızda, trafik kurallarına uymanız yasal bir zorunluluk. Aynı zamanda alacağınız küçük önlemlerle kaza riskini azaltabilir, yaralanmalara karşı hazırlıklı olabilirsiniz. Kask Kaza anında başınızı yere vurma şokundan engelleyip, travmaları önleyen kask seçiminde cimri davranmayın. Bütçenizi zorlayarak en iyi kalitedeki kaskı satın alın. Gözlük Sürüş esnasında, gözünüzü uçucu böceklere, toza, zeminden kaynaklı suya, çamura, taşlara ve rüzgarın etkilerine karşı koruyan gözlükler bir diğer güvenlik ekipmanı. Normal gözlüklerden farkı, darbelere karşı dayanıklı olmasıdır. Ayrıca buğu engelleyici özellikleri ve zararlı ultraviyole ışınlarına karşı koruması konforunuzu arttıracaktır. Birden fazla lensli gözlükleri tercih edebilirsiniz. Siyah ve kahverengi lensleri güneşli havalarda, sarı ve turuncu lensleri gece sürüşlerinde ve sisli havalarda kullanabilirsiniz. Eldiven Sürüş konforunuzu arttıran ve düşme anında koruyucu etki yaratan eldivenlerinizi özenle seçin. İnsan refleksleri gereği, düşme anında önce eller yerle tmeas edip vücudu korumaya çalışacaktır. Eldivenler, aynı zamanda gidonu tutmaktan kaynaklı ağrılar ve parmaklarda oluşabilecek nasırlara karşı etkili bir korunma yöntemidir. Jel destekli yada süngerli eldivenlerle daha konforlu sürüş elde edebilirsiniz. Aydınlatma Gece sürüşlerinizde önünüzdeki engelleri görebilmek veya trafikte sürücülerin sizi farketmelerini sağlamak amaçlı olarak kullanılan aydınlatma tertibatları küçük bütçelerle alınabilecek büyük bir güvenlik önlemidir. Ön ve arka kısımlara konacak ışıklandırma, jant tellerine takılan yansıtıcılar (kedi gözü) tüm yönlerden farkedilmenizi sağlayacaktır. Bisiklet forması ve tayt Bisikletçi formaları ve taytları, teri dışarı daha kolay atmakve rüzgar direncini azaltmak amaçlı olarak giyilir. Parlak renkteki kumaşlardan üretilen bu elbiseler sayesinde trafikte dikkat çekmek ve olası kazaları önlemek de mümkün. Gece sürüşleriniz için ise fosforlu formalar ve taytları kullanabilirsiniz. HobiMagazine 95

96 Bisiklet B İ S İ K L E T S Ü R E R S E N İ Z! Bisiklet sürmenin sağlıklı kalmaktan, ekonomik tasarrufa, zaman kazanmaya, zekaya, stress ve uyku problemlerinin çözümüne kadar faydaları saymakla bitmiyor.»ingiltere de yapılan araştırmalara göre şehir içinde varmak istediğiniz noktaya arabadan 2 katı daha hızlı gitmeniz mümkün. Trafiğin yoğun olduğu saatlerde araçların hızı saatte 7 km ye kadar düşerken, bisikletle ortalama km arasında mesafe katedilebilmekte.»bristol Üniversitesi nden uzmanlara göre fiziksel aktiviteler gıdaların bağırsaklarda geçirdiği zamanı azaltarak kabızlık gibi problemlerin önüne geçebiliyor. Ayrıca nefes alışverişimizi ve kalp ritmimizi hızlandırırken, bağırsaklarımızın kasılmasını sağlıyor. Böylece şişkinlik hissi ve bağırsak kanseri riski de azalıyor.»illinois Üniversitesi nden araştırmacılar, deney gruplarının bisiklet gibi akciğerleri geliştiren egzersizler sonrasında yapılan zeka testlerinde %15 daha başarılı olunduğunu görmüşler. Bunun sebebi bu tarz egzersizlerin beynin hafıza ile ilgili bölümü hipokampusta yeni beyin hücrelerinin oluşmasına yardımcı olması. Bu yenilenme insanda özellikle 30 yaşından sonra yavaşlıyor. Bisiklet sürmek beyne giden oksijen miktarını arttırırken, beyin hücrelerindeki alıcıların ateşlenmesini ve yenilenmesini hızlandırıyor.»orta seviyede bir egzersiz vücudun bağışıklık sistemini daha aktif tutarak vücudu enfeksiyonlarla savaşmak için hazır bir hale getiriyor. North Carolina Üniversitesi nden araştırmacılara göre günde 30 dakikalık bisiklet egzersizi hastalıklara yakalanma riskini yarı yarıya azaltıyor.»2400 tek yumurta ikizinden birine günde 3 kez 45 dakikalık bisiklet sürüşleri yaptırılmış ve ikizinden 9 yaş daha genç göründüğü ortaya çıkmış.»bir arabada kullanılan enerji ve malzemeyle 20 tane bisiklet üretilirken, 20 bisikletin sığabileceği alana tek bir araba park edebilmekte. Çevreciliği ve yakıt masrafsız olması araçların yerine tercih edilmesi için geçerli bir diğer neden.»stanford Üniversitesi nde, kronik uykusuzluk problemi çeken hastalara günde dakika kadar bisiklet sürmelerini tavsiye edilmiş. Hastaların uyku haline geçtiği süre yarı yarıya düşerken, toplam uyku süreleri de 1 saat kadar artmış. Profesör Jim Horne bunun sebebini şu şekilde açıklıyor: Dış mekanlarda yaptığımız egzersizlerde daha fazla gün ışığına maruz kalırız. Bu bizim günlük ritmimizi senkronize eder. Vücudumuzda strese sebebiyet veren ve derin uyku uyumamıza engel olan kortizol hormonundan temizlenmesini sağlar.»düzenli olarak bisiklet sürmenin cildi ultraviyole ışınlarının zararlı etkilerinden koruduğu ve yaşlanma belirtilerini azalttığını da bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek. Artan kan dolaşımı ile ciltteki hücrelere daha fazla oksijen ve besin taşınırken, zararlı toksinlerin atılmasını da hızlandırıyor.ayrıca cildin genç kalmasını sağlayan kollajen, fiziki egzersizle üretiliyor. Tabi ki bisikletinizle geçireceğiniz zamandan önce yüksek faktörlü güneş kremi sürmeyi unutmayın.»michigan Üniversitesi nde yapılan bir araştırmayla, düzenli bisiklet egzersizleri yapan bir anne adayı, 9 aylık hamilelik sürecini daha kolay bir şekilde geçirip doğum sonrasında vücudunun daha hızlı toparlandığı görülmüş. Aynı araştırma bebeğin obez olma olasılığının %50 oranında azaldığını ve sinir hücrelerinin verimli şekilde geliştiğini kanıtlamış.»günde sadece 5 km. bisiklet kullanımının kalp krizi, kalp ve damar hastalıkları, diyabet, yüksek tansiyon ve obezite riskinin yarı yarıya azaldığı görülmüş.»bristol Üniversitesi nde 200 kişi üzerinde yapılan bir araştırma, işe gelirken veya öğlen aralarında bisiklet kullanan çalışanların yönetim becerilerinin ve işe olan motivasyonlarının arttığını göstermiş. Bu kişilerin stresle daha kolay başedebildikleri ve iş arkadaşlarıyla daha iyi ilişkiler geliştirdikleri ve çalışırken daha az ara verme ihtiyacı duydukları da aynı araştırmayla kanıtlanmış.»fazla kilolarından ve spor yaparken aşırı yorgunluktan şikayetçi olanlara bisiklet kullanımını tavsiye ediyoruz. En çok kilo verdiren ve kalori harcatan egzersiz olan koşu sırasında, ağırlığınızı harekete geçirebilmek için çok daha fazla enerji harcamak zorunda kalırsınız. Bu da size yorgunluk olarak geri dönecektir. Bisikletteyse, ağırlığınızı bisiklete emanet edip, çalıştırdığınız kaslarınızla kilolarınızdan kurtulabilirsiniz.»bisiklete binmek ailecek yapılabilecek bir aktivite. Aile fertleri arasındaki yardımlaşmayı arttıracağı gibi, sağlıklı bir beden ve pekçok aile anısı da cabası HobiMagazine

97 BU SAYFAYA REKLAM VEREBİLİRSİNİZ Bilgi İçin:

98 Yüzme YÜZME Sağlık için Kulaçla HobiMagazine

99 Yüzme Su üstünde ve altında durabilmeyi, hareket etmeyi ve bir yöne ilerlemeyi sağlayan hareketlerin tümü yüzme olarak kabul edilir. En eski sporlardan biri olan yüzme, yerçekimsiz bir ortamda su direncine karşı yapılmasıyla diğer spor dallarından ayrı bir yere sahip. Serbest Yüzme Serbest yüzme stilinde kulaçlar ve ayak vuruşları kullanılır. Kollar sırayla kendi etrafında bir daire çizerken, ayaklarsa yukarı aşağı yönde hareket eder. En yaygın kullanılan bu yüzüş sitilinde kol ve bacak koordinasyonu önemlidir. Hızlanma etkisi ve ileri yönlü hareketin %90 lık bir kısmı kollarla sağlanmaktadır. Bu nedenle serbest stil, yüzücülerin kol ve omuz kaslarının gelişiminde büyük faydalar sağlar. Sırtüstü Yüzme Serbest stilin, sırtüstü yatılarak gerçekleştirilen şeklidir. Bu stilde de kol ve bacak koordinasyonu önemli yer tutar. Yüksek kas gücü gerektiren bu stilde, kollar baş üzerinden ve aynı anda suyu çekme hareketiyle ilerlenir. Ayak vuruşlarından da yardım alınır. Sırtüstü yüzerken belin dik tutulması, yüzücünün kendini rahatlatması, ayak parmak uçlarının gergin olması ve kulaçlarda avuç içlerinin dışa dönük olması yüzücülere hız ve hareket kolaylığı sağlar. Baş geriye atılabileceği gibi, bu sporda kendini kanıtlamış isimlerin çenelerini vücuda yakın tutarak yüzdükleri görülmektedir. Havuz dönüşlerinde, yüzüstü dönülür, bitiş noktasına ise sırtüstü pozisyonda ulaşılmalıdır. Kurbağalama Yüzme Adından da anlaşılacağı gibi, bu stilin ilham kaynağı kurbağaların yüzüş şeklidir. Eller sırasıyla yükselme, küçülme, uzanma hareketleriyle, ayaklarsa daireler çizerek kollara eşlik ederek ilerlenir. Eller bir kalp şeklinde göğüse doğru çekilir ve kollar ileri uzatılır. Aynı anda ayaklar da vücuda doğru çekilip dairesel hareket yapar. Yüksek koordinasyon isteyen bu stilde ilerleme hızı düşüktür. Kurbağalama stilin havuz dönüşlerinde, yüzücülerin aynı anda iki eliyle duvara değmesi gerekmektedir. Kelebek Yüzme Uygulanması en zor ancak otoritelerce en estetik yüzme stili kabul edilir. Kol, bacak ve kalça koordinasyonu ister. İki kolun eşzamanlı dairesel hareketi ve ayakların yunus tekmesi denen bacak hareketi hareket sağlanır. Kelebek stilin havuz dönüşleri ve bitişlerinde, her iki elin aynı anda havuz duvarına değmesi gerekir. Yeni başlayanlara, yaşlı veya sağlık problemleri olanlara önerilmez. Genellikle diğer stilleri sorunsuz olarak gerçekleştirenlerin kelebek stilde yüzmeye başlaması tavsiye edilir. Bir uzman eşliğinde ve doğru şekilde öğrenilmesi, sakatlık ihtimalinin en aza indirgenmesi açısından önemlidir. Karışık Yüzme Karışık yüzme stili, diğer dört yüzüş stilinin birlikte kullanılmasından oluşur. Bireysel yarışmalarda; kelebekleme, sırtüstü, kurbağalama ve serbest stil sırasıyla yüzülür. Bayrak yarışlarıysa sırtüstü, kelebekleme, kurbağalama ve serbest stil sıralamasıyla yapılır. HobiMagazine 99

100 Yüzme Palet Kullanımı ve Bağımlılık Su yüzeyinde durmayı ve ilerlemeyi kolaylaştıran paletler, yüzme eğitiminin vazgeçilmez ekipmanlarından. Havuz kullanımında yetişkin veya çocuk farketmeksizin kauçuktan üretilmiş paletler tercih ediliyor. Yumuşaklığı ve esnek yapısı, yetişkinlerde bilek ağrılarını önlerken çocukların bilek ve arka bacak kaslarının gelişmesine yardımcı oluyor. Palet, uzman öğretici nezaretinde kullanılmalı. Çünkü, verdiği fiziksel rahatlık ve özgüven, yeni başlayanların palete bağımlı olarak yüzmesine ve tembelliğe neden oluyor. Ayrıca getireceği yorgunlukla kramp riskini de arttırıyor. Yüzme bilmeyenlere palet giydiren, tüm kurs saati boyunca paletle çalışma yaptıran yüzme hocalarına rastlamak maalesef mümkün. Ayak vuruşu sırasında dizini gereğinden fazla büken yüzücülere, yüzebilen sporculara teknik eğitim verilirken, kelebek stil öğretme aşamasında, bacak kaslarının kuvvetli ve dayanıklı olması amacıyla küçük yüzücülere palet kullandırılabilir. Bunun yanında, teknik eğitimini tamamlamış olan yetişkin yüzücüler, uzun mesafe yüzme çalışmalarına başlayacakları yeni döneme paletle geçiş yapabilirler. Sporcunun antrenmandan keyif almasını ve uzun mesafe yüzüşlerinde ayak vuruş hatalarını azaltmak amaçlı olarak kullandırılırlar. Palet bağımlılığından kurtulmanın en etkili yöntemi azaltarak bırakmak tır. Belirli zaman aralıklarında paletin pala ucu kesilerek, desteği azaltılır. Böylece sporcu, paletin azalan etkisine daha kolay uyum sağlayabilir. Yüzücü Kulağı Hastalığı Yüzme sporuyla ilgilenenlerin duydukları veya yaşadıkları kulak içinde oluşan iltihabi durum, halk arasında yüzücü kulağı hastalığı olarak adlandırılmakta. Yüzücüler sudan dış ortama çıktıklarında kulak içlerinde kalan su birikintileri, iç kulağın soğuk hava koşullarına hassasiyetini artırır. Bu durum ilerleyen aşamalarda iç kulakta iltihaba neden olur. BHavuz suyunun temizliğinde kullanılan kimyasalların etkisi de eklendiğinde bu rahatsızlık neredeyse kaçınılmaz hale gelir. Yüzücü kulağı hastalığından korunmanın en etkili yolu, havuzdan çıkınca kulak içindeki suyu kurutmaktır. Kurulama işlemi kağıt havlu veya kağıt mendille, yoğun suyu silmekle başlar. Kalan su birikintileri içinse saç kurutma makinesi kullanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken, saç kurutma makinesinin sıcak konumda ve doğrudan kulak içine tutularak kullanılmamasıdır. Bunun yanında mevsim farketmeksizin, havuzdan çıkınca takılan bere, bu hastalıkla mücadelede iyi bir yöntemdir. Tüm bu önlemlere rağmen, kulak içinde iltihap oluşabilir. Böyle bir durumda, ihmal edilmeden doktora görünülmelidir. Kulak damlaları sayesinde, tedavi kolayca ve kısa sürede yapılabilmektedir. 100 HobiMagazine