T.C. KARA HARP OKULU. SAVUNMA BiLiMLERi ENSTiTUSU. GUVENLiK BiLiMLERi ANA BiLiM DALI. SiYASALLA MA SURECi YUKSEK LISANS TEZI. Hazirlayan OZGUR ALGAN

Transkript

1 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BiLiMLERi ENSTiTUSU GUVENLiK BiLiMLERi ANA BiLiM DALI PKK TEROR ORGUTUNUN KURULU U J FAALiVETLERi VE SiYASALLA MA SURECi YUKSEK LISANS TEZI Hazirlayan OZGUR ALGAN Tez Dani mani Prof. Dr. Turel YILMAZ AHiN ANKARA-2012

2 -j'.inau..a...? : If * 1!. : :n i.^raor ; c-ature) ;

3 TEZ TANITIM FORMU TEZiNTARiHi: TEZiN TiPi: Yuksek Lisans Tezi TEZiN BA LIGI: PKK Teror Orgutunun Kurulu^u, Faaliyetleri ve Siyasalla ma Sureci TEZiN YAPILDIGI BIRIM: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitusu Guvenlik Bilimleri Ana Bilim Dali SPONSOR KURULU5 : DAGITIM LiSTESi: Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitusu Tez Hazirlama, Onay, Dagitim ve Muhafaza Esaslari Kilavuzunda Belirtilen Yerlere. TEZiN OZETi: Turkiye'nin bolunmez butunlugunu ve guvenligini, devletin demokratik yapisini ve toplumsal huzuru, milli birlik ve beraberligi ve toplumsal kayna mayi yozla^tirmak, zedelemek, ortadan kaldirmak ve en nihayetinde bagimsiz bir Kurdistan Devleti kurmak igin ^aba sarf eden PKK teror orgutu, hedeflerine ula mak i^in silahli mucadeienin yam sira siyasalla ma gabasina da giri mi tir. Siyasalla ma surecinde orgut tarafindan gergekle tirilen kongre ve konferanslar, buralarda alinan kararlar ve sureg dahilinde ya anan degi im ve geli meler incelenmi ve bununia birlikte siyasalla ma gali malari dahilinde orgut tarafindan ta eron olarak kullamlan, yasal olarak siyasal alanda faaliyet gosteren ve bir kismi tabela partisi olmaktan oteye ge9emeyen siyasi partiler ve bu partilerin PKK teror orgutleriyle ili kileri detayli ekilde incelenmi tir. ANAHTAR KELIMELER: Teror, Terorizm, PKK, Kurdistan \^g\ Partisi, KADEK, KONGRA-GEL, Siyasalla ma, Legalle^me, HEP, DEP, HADEP, DEHAP, DTP, BDP SAYFA SAYISI: 178 GiZLiLiK DERECESi: Tasnif Di i

4 KARA HARP OKULU SAVUNMA BiLiMLERi ENSTiTUSU MUDURLUGUNE Ozgur ALGAN'in, "PKK Teror Orgutunun Kurulu u, Faaliyetieri ve Siyasalla ma Sureci" konulu tez gali^masi, jurimiz tarafindan GUVENLiK BiLiMLERi Anabilim Dalinda YOKSEK LiSANS tezi olarak kabul edilmi tir. Balkan Prof. Dr. Tur^l YILMAZ?AHIN (Dani man) Uye Dog. Dr. Mehmet AHiN Uye SARI ONAY Yukaridaki imzalarm, adi gegen ogretim uyelerine ait oldugunu onaylanm. Ali l IK Yrd.D09.Dr.Og-Alb. Svn.BiI.Enst.Md,

5 TE EKKUR Bu 9ali manin hazirlanmasinda ve vucut bulmasinda degerli goru!eriyle katkida bulunan, manevi destegini ve sabnni esirgemeyen saygideger tez dani$manim Prof. Dr. Turel Yilmaz ^ahin'e te^ekkurlerimi sunarim. Ayrica yuksek lisans egitimine balladigim ilk gunden tez 9ali masinin son a^masina kadar anlayi lanyla bana destek olan ve Uluslararasi Guvenlik ve Terorizm Bolumu'nde gorev yapan komutanlarimiza ^ukranlarimi sunarim. Tum egitim hayatim boyunca maddi ve manevi desteklerinden minnet duydugum annem UIku Algan ile babam Nizam Algan'a ve tum aileme buyuk saygi ve ukran bor9luyum. Ayrica tez 9ali masi esnasinda zorluklari kolayla^tiran Zehra Aksoy'a en i9ten duygularimla te^ekkur ederim. Tez 9ali masinin ba^indan sonuna kadar kaibi duygularia bana destek olan Turkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryollari Di ili^kiler Daire Ba^kanligi'mn turn yonetici ve personeline saygilarimi sunarim. Konu ile ilgili 9ali malar yaparak ortaya koyduklari du uncelere eri memizi saglayan ve kaynak9a kismmda adi ge9en ge9meyen tum ara tirmaci ve yazarlara te ekkurlerimi bir bor9 bilirim.

6 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BiLiMLERi ENSTiTUSU GUVENLiK BiLiMLERi ANA BiUM DALI PKK TEROR ORGUTUNUN KURULU U, FAALiVETLERi VE SiYASALLA MA SURECl YUKSEK LiSANS TEZi OZGUR ALGAN OZET Teror ve terorizm kavramlari genel bir zemine oturtularak tanimlari yapildiginda teror; her turlu baski, tehdit, taciz, Korku, deh^et, ^iddet, caydirma yontemleri kullanarak veya kullanmakia tehdit ederek toplumda guvensizlik hissi yaratmaya yol agan eylemler olarak tanimlanirken terorizm ise terorden farkli olarak siyasal amaglar igin drgutlu, sistemli ve surekli teror kullanmayi ydntem olarak benimseyen bir strateji anlayi i ya da siyasal amaglar dahilinde iddete ba vurarak veya ba vurmakla tehdit ederek teror uygulamayi amag, arag ve ydntem edinmi anlayi olarak tanimlanmaktadir. Bu aniamda teror eyiemleriyle ve silahli faaliyetlerle yillarca yuz yuze bulunan Turkiye Cumhuriyeti Devleti'nin maruz kaldigi bu faaliyetler igerisinde en uzun ve kanli gegmi^e sahip; en fazia ekonomik, sosyal, kulturel ve en nihayetinde siyasal zarar ve zaaflara neden olan; toplumsal degerlerde ve bireylerde en yciksek duzeyde hassasiyete yol agan ve faaliyetlerine devam eden ayrilikgi bdlucu PKK teror drgutu ve ozellikle siyasalla ma gali^malari bu gali manin odak noktasi konumundadir. Turkiye'nin bdlunmez

7 butunlugunu ve guvenligini, devletin demokratik yapisini ve toplumsal huzuru, milli birlik ve beraberligi ve toplumsal kayna^mayi yozlaftirmak, zedelemek ve sonunda ortadan kaldirmak igin gaba sarf eden PKK teror orgutu, geli im sureci dahilinde silahh mucadeienin yam sira hedeflerine ula^mada siyasalla mayi veya genel kani itibariyle legalle meyi de strateji olarak kullanmi ve bu alanda varligini gunumuze kadar surdurmu tur. Soz konusu bu siyasalla ma surecinin geli imini ve etnik temsiliyet hakkini kendinde goren orgutun bu suregte izledigi stratejiyi ortaya koymayi amaglayan tez gali^mamiz dort bolumden olu maktadir. Birinci bolumde teror ve terorizm kavramlanndan, teror ve terorizmin hedeflerinden, ozelliklerinden, neden ve unsurlarindan ve hukuksal yerinden bahsedilerek terorizm i^in kavramsal bir temel olu turulmu tur. Ayni kapsam dahilinde yer alan ve tezlmizin ana gali ma konusu olan PKK teror orgutu ikinci bblum igerisinde ele alinmi ve orgutun kurulu u, amag ve hedefleri, stratejileri, finans kaynaklari ve propaganda faaliyetleri gibi alt ba^liklar altmda incelenmi tir. Uguncu bolumde ise PKK teror orgutunun siyasalla ma sureci, orgut tarafindan gergekle tirilen kongre ve konferanslar, buralarda alinan kararlar ve sureg dahilinde ya anan degi im ve geli meler incelenmi ve bununia birlikte siyasalla^ma gali^malari dahilinde orgut tarafindan ta$eron olarak kullamlan, yasal olarak siyasal alanda faaliyet gosteren ve bir kismi tabela partisi olmaktan oteye gegemeyen siyasi partiler ve bu partilerin PKK teror orgutleriyle ili kileri detayli ekilde ele almmaya gali^ilmi^tir. Dorduncu ve son bolumde ise tum bu gali manin genel hatlari gergevesinde bir degerlendirme yapilmi^tir. Anahtar Kelimeler: Teror, Terorizm. PKK, Kurdistan i gi Partisi, KADEK, KONGRA-GEL, Siyasalla^ma, Legalle me, HEP, DEP, HADEP, DEHAP, DTP, BDP Tez Yoneticisi: Prof. Dr. Turel YILMAZ AHiN Sayfa Sayisi: 178

8 T.R. TURKISH MILITARY ACADEMY DEFENSE SCIENCES INSTITUTE SECURITY SCIENCES DEPARTMENT THE ESTABLISHMENT, ACTIVITIES AND POLITICIZATION PROCESS OF PKK TERRORIST ORGANIZATION MASTER THESIS OZGUR ALGAN ABSTRACT Defining the terror and terrorism concepts on a general basis, it is seen that while terror is defined as the activities causing an insecurity in the society by using all kind of pressure, coercion, harassment, intimidation, violence and deterrence methods or threatening to use these methods; the terrorism, different from terror itself, is defined as a sense of strategy adopting the use of organized, systematic and constant terror for political purposes or as a sense taking terror as a goal, means and method by perpetrating violence or threatening to perpetrate violence within the compass of political purposes. One of the terrorist organizations which has the longest and bloodiest history; causes the greatest economic, social, cultural and ultimately political losses and weaknesses; causes the highest vulnerability in both social values and individuals themselves; and continues its bloody activities among all other terrorist organizations encountered by State of Republic of Turkey is PKK {Kurdistan Worker's Party) terrorist organization. This terrorist organization and especially its politicization efforts IV

9 constitute the principal focal point of our study. Trying to corrupt, damage and finally to annihilate the indivisible unity and security of Turkey; the democratic order of the country; the social peace, national unity and solidarity and the social adaptation of the society; the PKK terrorist organization has used politicization or legalization, in general opinion, as a strategy in its process of development along with its bloody armed struggle, and it has continued its existence until today. Our thesis that aims to present the development of the related politicization process and the strategy followed by the terrorist organization, which entitles itself with the right of ethnical representation, is constituted of four chapters. A conceptual framework is drawn for terrorism in the first chapter by defining the concepts of terror and terrorism; aims, characteristics, reasons and elements of terror and terrorism; and its legal viewpoints. Having place within the same extent, PKK terrorist organization is discussed and analyzed under such specified subtitles as its establishment, aims and purposes, strategies, financial resources and propaganda activities in the second chapter. In the third chapter; the politicization process of PKK terrorist organization, congresses and conferences held by the organization, the decisions taken In these events and the experienced changes and developments during these activities are handled. In addition, the political parties or movements that have been used as 'subcontractor parties' by the terrorist organization, have been performing legal activities in political area and that cannot go beyond the concept of "shell party', and the relation of these parties with the PKK terrorist organization within the politicization process are discussed in details. In the fourth and final chapter, a general evaluation is carried out in accordance with the framework of the whole thesis study. Keywords: Terror, Terrorism, PKK, Kurdistan Worker's Party, KADEK, KONGRA-GEL, Politicization, Legalization, HEP, DEP, HADEP, DEHAP, DTP, BDP Advisor: Prof. Dr. Turel YILMAZ AHiN Number of Pages: 178

10 igindekiler TE EKKUR i OZET ii ABSTRACT iv igindekiler vi TABLOLAR LISTESI ix KISALTMALAR LiSTESi x ONSOZ xvi GlRl 1 BiRiNCi BOLUM 1. KAVRAMSAL AQIDAN TEROR VE TERORiZM 11 a. Teror ve Terorizm Kavramlari 11 b. Teror ve terorizmin tarihsel geli imi Terorizmin Ozellikleri 21 d. Terorizmin Amaglari 22 e. Terorizmin Nedenleri 24 (1) Siyasal Nedenler: 24 (2) Sosyo-Kulturel Nedenler: 26 (3) Ekonomik Nedenler: 26 (4) Psikolojik Nedenler: 27 f. Terorizmin Unsurlari 29 (1) ideoloji Unsuru 29 (2) iddet Unsuru 29 (3) Orgut Unsuru 30 g. Terorizmin A amalan HUKUKSAL AQIDAN TEROR VE TERORIZM 33 a. Ulusal Hukukta Teror ve Terorizm 33 b. Uluslararasi Hukukta Teror ve Terorizm 34 ikinci SOLUM 1. PKK (KURDISTAN i gi PARTlSl) TEROR ORGUTU 44 a. PKK Teror Orgutunun Kurulu una Zemin Hazirlayan Kurt Orgutler ve Dernekler 44 (1) Turkiye Kurdistan Demokrat Partisi (TKDP) 45 (2) Devrimci Dogu Kultur Ocaklan (DDKO) 46 (3) Devrimci Demokratik Kultur Dernekleri (DDKD) 46 VI

11 (4) Turkiye Kurdistani Sosyalist Partisi (TKSP) 46 (5) Kurdistan Oncij i gi Partisi (PPKK) 47 (6) Kawa Orguttj 47 (7) Rizgari (Kurdistan Kurtulu Partisi) ve Ala Rizgari (Kurdistan Kizil Kurtulu Partisi) 47 (8) Bahoz 48 (9) Kurdistan Ulusal Kurtulu?gulari (KUK) 48 (10)Teko in (Kurdistan Mucadele Orgutu) PKK TEROR ORGUTUNUN KURULU U 48 a. Kurulu Doneminin Fikri Altyapisi ve Siyasi Ozellikleri 48 b. Kurulu Doneminde Abdullah Ocalan 51 c. PKK Teror Orgutunun Kurulu Qali^malari 52 d. PKK Teror Orgutunun Amag ve Hedefleri 56 e. PKK Teror Orgutunun Ideolojisi ve Stratejisi 58 (1) Stratejik Savunma: 60 (2) Stratejik Denge: 60 (3) Stratejik Saldiri: 61 f. PKK Teror Orgutunun Yapilanmasi/Te^kilatlanmasi 62 (1) Parti 62 (2) Ordu: 63 (3) Cephe: 65 g. PKK Teror Orgutunun Finans Kaynaklari 65 h. PKK Teror Orgutunun Propaganda ve Yayin Faaliyetieri 69 i. PKK Teror Orgutunun Uye Profili 72 UgUNCU BOLUM 1. PKK TEROR ORGUTUNUN SlYASALLA MA SURECl 75 a. Kurulu undan Gunumuze Kongre ve Konferanslariyla PKK Teror Orgutunun Siyasalla ma Sureci 75 (1) PKK Teror Orgutunun 1. Kongresi (27 Kasim 1978) 76 (2) PKK Teror Orgutunun 1. Konferansi (15-25 Temmuz 1981) 78 (3) PKK Teror Orgutunun 2. Kongresi (20-25 Agustos 1982) 79 (4) PKK Teror Orgutunun 3. Kongresi (25-30 Ekim 1986) 80 (5) PKK Teror Orgutunun 2. Konferansi (4-13 Mayis 1990) 82 (6) PKK Teror Orgutunun 4. Kongresi (26-31 Aralik 1990) 83 (7) PKK Teror Orgutunun 3. Konferansi (5-15 Mart 1994) 85 (8) PKK Teror Orgutunun 5. Kongresi (7-27 Ocak 1995) 87 (9) PKK Teror Orgutunun 4. Konferansi (1-15 Mayis 1996) 88 VII

12 (10)PKK Teror Orgutunun 5. Konferansi (15-25 Mart 1998) 88 (11) PKK Teror Orgutunun 6. Kongresi (Aralik ubat 1999) 89 (12)PKK Teror Orgutunun 7, Kongresi (02-23 Ocak 2000) 92 (13) PKK Teror Orgutunun 6. Konferansi (5-22 Agustos 2001) 93 (14)PKK Teror Orgutunun 8. Kongresi (04-10 Nisan 2002) 95 (15)PKK Teror Orgutunun 9. Kongresi (24 Ekim - 6 Kasim 2003) 97 (16)PKK Teror Orgutunun 10. Kongresi (16-26 Mayis 2004) 98 (17)PKK Teror Orgutunun 11. Kongresi (28 Mart - 4 Nisan 2005) 99 (18)KCK (Koma Civaken Kurdistan - Kurdistan Topluluklar Birligi) Kurulu undan Gunumuze Siyasi Parti Qali malariyla PKK Teror Orgutunun Siyasalla^ma Sureci 107 a. Halkin Emek Partisi (HEP) 108 b. Ozgurluk ve E itlik Partisi (OZEP) 113 c. Ozgurluk ve Demokrasi Patisi (OZDEP) 113 d. Demokrasi Partisi (DEP) 114 e. Halkin Demokrasi Partisi (HADEP) 115 f. Demokratik Halk Partisi (DEHAP) 121 g. Demokratik Toplum Partisi (DTP): 125 h. Bari ve Demokrasi Partisi (BDP) 130 DORDUNCU SOLUM SONUQ VE DEGERLENDIRME 136 KAYNAKQA 139 EKLER 154 VIII

13 TABLOLAR LISTESI Savfa Tablo 1.1: Terorizm Tanimlarinda Kullamlan Ortak Sdzcukler 15 Tablo 2.1: PKK Propagandasi Yapan Internet Siteleri 72 IX

14 KISALTMALAR LISTESI AAOK AB ABD ADYOD AFID AGiT AHKO AiHM Avrupa Atlantik Ortaklik Konseyi Avrupa Birligi Amerika Birle ik Devletleri Ankara Demokratik Yuksek Ogrenim Dernegi Anadolu Federal Islam Devleti Avrupa Guvenlik ve l birligi Te^kilati Anadolu Halk Kurtulu? Ordusu Avrupa insan Haklari Mahkemesi AOD Armenian Liberation Movement Hareketi - Ermenistan Ozgurluk ARA Armenian Revolutionary Army Ordusu/Komandolari Ermeni Ihtilalci ARGK Arte e Rizgariya Gele Kurdistan - Kurdistan Halk Kurtulu Ordusu ASALA Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia - Ermenistan'in Ozgurlugu igin Gizli Ermeni Ordusu ASOA ASK-DER AYOD BDP BM BSP Armenian Secret Liberation Army - Ermenistan Gizli Ozgurluk Ordusu Anti-Sbmurgeci Kultur Dernekieri Ankara Yuksek Ogrenim Dernegi Bari ve Demokrasi Partisi Birle mi Milletler Birle^ik Sol Parti

15 CTC DDKD DDKO DDP DEHAP DEP Counter Terrorism Committee - Terorizmle Mucadele Komitesi Devrimci Demokratik Kultur Dernekleri Devrimci Dogu Kultur Ocaklan Demokratik Degi im Partisi Demokratik Halk Partisi Demokrasi Partisi DEV-GENQ Devrimci Genglik DHKP/C Devrimci Halk Kurtulu Partisi/Cephesi DISK Devrimci i gi Sendikalar Konfederasyonu DKB DTH DTK DTP EGM EMEP Demokratik Kurtulu? Birligi Demokratik Toplum Hareketi Demokratik Toplum Kongresi Demokratik Toplum Partisi Emniyet Genel MudCirlugu Emegin Partisi ERNK Eniya Rizgariya Netewa Kurdistan - Kurdistan Ulusal Kurtulu Cephesi ETA ETKO EUROPOL FDHC Euskadi Ta Askatasuna - Bask Vatani ve Ozgurlugu EsirTurkleri Kurtarma Ordusu European Police Office - Avrupa Polis Birligi Filistin Demokratik Halk Cephesi FED-BIR Federasyona Komalen Kurd Li Britanya - Britanya Kurt Dernekleri Federasyonu XI

16 FED-KA Kurdish Federation of Associations in Canada - Kanada Kurt Dernekieri Federasyonu FED-KOM Federation of Kurdish Associations in the Netherlands - Hollanda Kurt Dernekieri Federasyonu FEK-BEL Federation des Associations Kurdes en Belgique - Belgika Kurt Dernekieri Federasyonu FEYKA-KURDiSTAN Federation of Kurdish Associations in France - Fransa Kurdistan Dernekieri Federasyonu FEKAR-KURDISTAN Federation of Kurdish Asssociations in Switzerland - Isvigre Kurdistan Kultur ve l^gi Federasyonu FEY-KOM Verband der Kurdischen Vereine in Osterreich - Avusturya Kurt Dernekieri Federasyonu FEY-KURD Federation of Kurdish Associations in Denmark - Danimarka Kurt Dernekieri Federasyonu FK FKF FKKS FKO GEKO GKK HADEP HD HEP HPG Flklr Kulupleri Fikir Kulupleri Federasyonu Federasyona Komeleyen Kurdistane Li Swede - Isveg Kurt Dernekieri Federasyonu Filistin Kurtulu Orgutu Gizli Ermeni Kurtulu Ordusu Gegici Koy Koruculugu/Korucusu Halkin Demokrasi Partisi Hilafet Devleti Halkin Emek Partisi Hezen Parastina Gel - Halk Savunma Gugleri XII

17 HRK IRA ibda-c iccb IKO JCAG Hezen Rizgariya Kurdistan - Kurdistan Kurtulu Birligi Irish Republican Army - irianda Cumhuriyet Ordusu islami Buyuk Dogu Akincilar Cephesi islami BiiyCik Dogu Akincilar Cephesi Islam Konferansi Orgutu Justice Commandos for Armenian Genocide - Ermeni Soykirimi Adalet Komandolari KADEK Kongreya Azadi u Demokrasiya Kurdistane - Kurdistan Ozgurluk ve Demokrasi Kongresi KCK KiH KKK/TK Koma Civaken Kurdistan - Kurdistan Topluluklar Birligi Kurdistan Islam Hareketi Kurdistan Demokratik Konfederalizmi/Turkiye Koordinasyonu KKK Koma Komelen Kurdistan - Kurdistan Demokratik Konfederalizmi KONGRA-GEL Kongra Gele Kurdistan - Kurdistan Halk Kongresi KON-KURD Confederation of Kurdish Association in Europe - Avrupa Kurt Dernekleri Konfederasyonu KUK KUM MGK MLKP NAS NATO Kurdistan Ulusal Kurtulu?ulari Kurdistan Ulusal Meclisi illi Guvenlik Kurulu Marksist Leninist Komunist Parti New Armenian Resistance - Yeni Ermeni Direni Orgutu North Atlantic Treaty Organization - Kuzey Atlantik Antla masi Orgutu XIII

18 ODP OTP OZDEP OZEP PQDK PJAK Ozgurluk ve Dayani^ma Partisi Ozgur Toplum Partisi Ozgurluk ve Demokrasi Patisi Ozgurluk ve E?ttlik Partisi Partiya Qareseriya Demokratik a Kurdistan - Kurdistan Qozum Partisi Partiya Jiyana Azad a Kurdistane - Kurdistan Ozgiir Ya^am Partisi PKK PPKK PYD SOP SHP sip SKP SSCB TAK IBB TCK TDK Partiya Karkeren Kurdistan - Kurdistan l^gi Partisi Kurdistan Oncu i gi Partisi Partiya Yekitiya Demokrat- Demokratik Birlik Partisi Sosyalist Demokrasi Partisi Sosyal Demokrat Halkgi Parti Sosyalist iktidar Partisi Surgunde Kurt Parlamentosu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi Teyrebazen Azadiya Kurdistan - Kurdistan Ozgurluk ahinleri Turkiye Barolar Birligi Turk Ceza Kanunu Turk Dil Kurumu TEMUH Emniyet Genel Mudurlugu Terorle Mucadele ve Harekat Ba^kanligi THKP/C TIBO Turkiye Halk Kurtulu Partisi/Cephesi Turkiye intikamci Bozkurtlar Ordusu XIV

19 TMKP Turkiye ihtilaici i?i ve Koylu Partisi TiKKO Turkiye Koylu Kurtulu Ordusu TIP TiT TKDP TKP TKSP TSK TYK UKO YAJK YDK YDK YEK-KOM YMK YOWK YOK YSK Turkiye i Qi Partisi Turk intikam Tugayi Turkiye Kurdistan Demokrat Partisi Turkiye Komunist Partisi Turkiye Kurdistani Sosyalist Partisi Turk Silahli Kuvvetleri Turk Yildirim Komandolari Ulusal Kurtulu^gular Ordusu Yekitiya Azadiya Jinen Kurdistan - Kurdistan Ozgur Kadinlar Birligi Kurdistan Dindarlar Birligi Yekitiya Demokratik a Gele Kurd - Demokratik Halk Birlikleri Yekitiya Komalen Kurd Li Elmanya - Almanya Kurt Dernekleri Federasyonu Kurdistan Mollalar Birligi Kurdistan Yurtsever Din Yayanlar Birligi Yuksek Ogrenim Kurumu Yuksek Segim Kurulu XV

20 ONSOZ Gegmi^ten gunumuze gok ge^itli tanim ve agiklamalan yapilan teror ve terorizm kavramlannm genel taniminin yapilmasi ve Turkiye'de kabul goren veya kanunlarca amir kilinan ve uluslararasi hukuk ve literaturde yer alan teror ve terorizm kavramlannin ortaya konulmasi; teror ve terorizmin kavramsalla^tirilmasmda biiyuk onem arz etmektedir. Sbz konusu teror ve terorizmin amaglarinin, nedenlerinin ve unsurlarinin ifade edilmesinin bu etkin rol iizerindeki farkindahk arttirici etkisinin de yadsinamayacagi ortadadir. Bahse konu genel kavramsalla tirmanin da btesinde Turkiye'de faaliyet gosteren teror drgutlerinden biri olan PKK (Partiya Karkaren Kurdistan - Kurdistan l gi Partisi) teror orgutunun etkinliginin, kurulu unun, faaliyetlerinin, hedef ve amaglarinin, degi en ideolojisinin ve siyasalla ma surecinin uzun yillar terorden muzdarip olan ve olmaya devam eden Turkiye agisindan ele alinmasi da gerekmektedir. Bolucu teror orgutu PKK lie yurutulen mucadeleye farkli bir baki agisi kazandirabilmek amaciyla, teror orgutunun temellerinin atilmasindan gunumuze kadarki suregte PKK teror orgutu tarafindan gergekle^tlrilen turn faaliyetlerin siyasalla ma gali^malan kapsaminda ele alinmasi ise gali manin ozelini olu turmaktadir. Turkiye'nin kanayan yaralarindan biri olan ve etkilerinin turn toplum tarafindan gayet ciddi bigimde tecrube edildigi ve hissedildigi PKK teror orgutunun siyasalla^ma gabalarinda guttugu amag, hedefler ve bu yolda kullandigi strateji ve yontemlerin genel hatlariyla ortaya konulmasi adma nagizane onem arz eden gali^manin bu ybnuyle Turkiye'deki mevcut literature kiiguk de olsa bir katki saglamasi hedeflenmektedir. Ayrica teror orgutunun kendi kaynaklarmca da tanimlanmasi; siyasalla^masi surecinde gergekle^tirilen kongre, toplanti veya ortaya gikarilan belgeler i iginda incelenmesi; orgutun propagandasini veya sozculugunu yapan ya da dogrudan orgutun uzantisi oldugu belgeler ve soylemler dahilinde sabit gbrulen siyasi hareket ve partilerin de ele alinmasi gali manin onemini arttirmaktadir. XVI

21 T.C. KARA HARP OKULU SAVUNMA BiLiMLERi ENSTiTUSU GUVENLiK BiLiMLERi ANA BiLIM DALI PKK TEROR ORGUTUNUN KURULU U J FAALiVETLERl VE SiYASALLA MA SURECi YUKSEK LISANS TEZI Hazirlayan OZGUR ALGAN Tez Dani mani Prof. Dr. Turel YILMAZ AHiN ANKARA

22 GiRi Turkiye Cumhuriyeti Devleti kuruldugu tarihten itibaren mutemadiyen terore maruz kalan ender ulkelerden olmu tur. Bir kismi Osmanli imparatorlugu doneminden kalma, bir kismi kurulu felsefesine tepki olarak dogan ve bir kismi da konjonkture bagli olarak geli^en bu teror tehditleri ozellikle son 50 yillik surecin degi meyen tarti^ma konularindan birisi haline gelmi tir. Ancak Turkiye'de terorun ne zaman ba gosterdigi, hangi gruplar tarafindan gergekle tirildigi. ne tur faaliyetlere ba vuruldugu, ideolojileri, amaglari, hedef ve drgutsel yapilan hususunda literaturde farkli tarihier ve isimler bulunmakia birlikte kimileri terorizmin kokenlerini Osmanli Devieti Donemi'ndeki a iret ayaklanmalarina ve Kurtulu Sava i donemi ayaklanmalarina dayandirirken (Yilmaz, 2011: 175), kimileri 1890 yilinda Sultan Abdulhamid'e dtizenlenen Ermeni tedhi ine (Yavuz, 2011: 115) dayandirmaktadir. Soz konusu bu terorizm tehditleri kronolojik olarak bir gruplandirmaya tabi tutulacak olursa farkli ekillerde zaman araliklarina dayali ancak benzer isimlendirmelere yer verilen ge^itli donemler bulunmaktadir. Genel kabullere gore Turkiye ideolojik "sol-sag gati^masmm", 1980'li yillardan sonra etnik "PKK terorizminin" ve yillardan sonra da radikal Islam "Hizbullah ve El Kaide terorizminin" hedefi haline gelmi tir (TBB, 2006: 532). Emniyet Genel Mudurlugu tarafindan kabul edilen smiflandirmaya gore ise; yillari arasinda Ermeni teroru ve ideolojik sag-sol 9ati malari, yillari arasinda radikal dinci "islami" teror, yillari arasinda ortaya gikan ve guntimuzde devam eden etnik bolucu teror (PKK teroru) ve son olarak da 2000'li yillardan gunumuze uzanan donem iginde Selefi goru e sahip teror orgutleri ve El Kaide kaynakli uluslararasi teror siniflandirmasi yapmak mumkundur (TBB, 2006: 532). Bu aniamda soz konusu teror siniflandirmasi dahilindeki donemler igin kisa bilgiler verecek olursak, ilk olarak yillari arasinda tecrube

23 edilen "sag-sol gati^masi teroru" donemini incelememiz gerekmektedir. Kokenleri Osmanli dbnemlerine kadar goturulebilen Marksist-Leninist ideoloji temelli orgutler ozellikle 1820, 1845, 1872 ve 1908 yillarinda kuguk gapli gosteri ve grevler gergekle tirerek kendilerini g6stermi lerdir (Qaglar, 2009: 46). 10 Eyiul 1920 tarihinde Azerbaycan'in ba kenti Baku'de kurulan Turkiye Komunist Partisi (TKP) bazi donemlerde yasaklanmakia birlikte Qniversite gengligi igerisinde de dernekler araciligiyla yan orgutler olu^turarak faaliyetlerine devam etmi tir. TKP'nin yurutmu oldugu faaliyetlerin yaninda, 1946 yilinda gok partili doneme gegi le birlikte du uncelerin daha serbest agiklanabildigi bir ortamin dogmasi nedeniyle, sosyalizm ve komunizm igerikli birgok eser Turkgeye gevrilmi ve benzer igerikli sayisiz eser yazilmi tir (Alkan, 2003: 2). Buna ilaveten 1961 Anayasasi ile olu turulan geni bzguriukler ortami da yeni arayi ve faaliyetlere yol agarak bu tur brgutlenmelerin ve faaliyetlerin hizlanmasina neden olmu tur (Yilmaz, 2011: 175) donemleri arasmda; 1961 yilmda Turkiye l^gi Partisi (TiP) bir siyasi parti olarak; Devrimci i gi Sendikalar Konfederasyonu (DlSK) bir i gi kurulu u olarak; 1963 yilinda Fikir Kulupleri (FK) ve daha sonra Fikir Kulupleri'nin birle mesiyle de 1965 yilinda Fikir Kulupleri Federasyonu (FKF) bgrenci brgiitleri olarak kurulmu tur. Daha sonra ise Fikir Kulupleri Federasyonu ad ve tuzuk degi^tirerek "Dev-Geng" halini almi^tir (Alkan, 2003: 3). ihtilalci ybntemlerle brgutlenen Dev-Geng ge itli universite, enstitu ve akademilerde gruplar olu turarak bildiri dagitma, boykot, yuruyu^, sinavlara girmeme gibi eyiemlerle faaliyet gbstermi daha sonra kamuoyundan ilgi gbrmeyince eylemlerini iddet ve terbre dbnu turmu tur (Alkan, 2002: 57-58). Vine bu dbnemde kurulan Turkiye ihtilalci i^gi ve Kbylu Partisi (TilKP), Turkiye Halk Kurtulu? Partisi Cephesi (THKP/C) ve Devrimci Dogu Kultur Ocaklari gibi ge itli Marksist-Leninist ve Maocu terbr brgutleri ortaya gikmi tir ve sonrasinda ya anan 1968 yili olaylari ile Turkiye'de terbr a^ikar hale gelmi tir (Yilmaz, 2011: 176). Nihai amaglari, Turkiye Cumhuriyeti Devleti'nde amir olan rejimi yikmak ve bu egemen sinifin ve burjuvanm baski araci olan devlet yerine sosyalist bir rejim kurmak olan bu brgutlerden bazilari kirsal alanlarda

24 "kurtanlmi? bolgeler" olu^turarak kentlerin hedef alinmasi stratejisini savunurken (orn: TKP ve Turkiye Koylu Kurtulu? Ordusu- TlKKO) bazilari da dncelikli mucadele alanlarinin kentler olmasi gerektigini ve kentlerin kurtanlmasmin ardindan kirsal alana yonelme stratejisini (orn: THKO ve Marksist Leninist Komunist Parti- MLKP) savunmu^lardir (Qaglar, 2009: 49). 12 Mart 1971 Muhtirasi ile tasfiye surecine giren bu orgcitlerin faaliyetleri hiz kesmi^tir. Ancak ihtilalin ve uygulamalannm etkisinin gegmesi ve 1974 yilinda genel af ilan edilmesiyle tirmanmaya ba layan olaylar sokak 9ati malan haline donu mu tur Taksim olaylari, 1978 Kahramanmara, 1980 Qorum olaylariyla zirveye gikan teror olaylari (Yilmaz, 2011: 177) yine bu ddnemlerde ortaya "Ulkucu" ve "Akinci" olarak bilinen sag kokenii orgutler arasindaki hesapla malar haline donu mu tur (Yavuz, 2011: 117). Bu aniamda, ayni ddnem igerisinde sol g6ru lu legal ve illegal orgutlerin faaliyetlerine kar i sag gruplar da 1973 yilindan itibaren hizia legal ve illegal alanda brgiitlenmeye ba lami lardir. "Ulkucu" ve "Akmci" olarak bilinen bu orgutler silahli faaliyetler dahil birgok faaliyet gergekle tirmi lerdir. Sol orgutlere kar i bir cephe faaliyetlerine giri en ulkuculer siyasi olarak da desteklenerek (Criss, 1995'ten aktaran Alkan, 2003; 4), geli^im gbstermi^ler ve 1980 Darbesi'ne kadar terorist faaliyetlerde bulunmu^lardir (Alkan, 2003: 4). Bu donemde ulkucu kesimde gbrulen brgutlenmeler; Esir Turkleri Kurtarma Ordusu (ETKO), Turk intikam Tugayi (TiT), Turkiye Intikamci Bozkurtlar Ordusu (TiBO), Turk Yildirim Komandolari (TYK) gibi ge itli isimler altmda ortaya gikmi tir (Alkan, 2003: 4). Ozellikle adam kagirma, bombalama ve suikast gibi eyiemlerin on plana gikmasi ve taninan simalarin oldurulmesiyle toplumda buyuk bir tedirginlik ve iddet hassasiyeti uyandiran bu donemde Bedrettin Comert, GCin Sazak, Egemen Darendelioglu, Abdi ipekgi ve Temmuz 1980, de 1971 donemi ba bakani Nihat Erim'in bidurulmesi olaylari hat safhaya getirmi tir. Sag ve sol olarak ikiye ayrilan Turk gengliginin neden "ayri tirildigini" bilmeden "vuru^tuklari" bu dbnemdeki "katliamlar" ancak 12 Eyiul 1980 Darbesi ile durdurulabilmi^tir (Yavuz, 2011: 116).

25 Qe itli ideolojik, etnik ve mezhepsel aynliklara suruklenen toplum di ulkelerin, kom ularin ve ig tehditlerin de etkisiyle adeta bir "i? sava " durumuna gelmi ve yasama, yurutme organlan gali^maz hale gelmi bir haldeyken gergekle en 12 Eyiul Darbesi ile ybnetimi devralan TSK, tekrar segimlerle ybnetimi devrettigi dbneme kadar tilkede sukuneti sagiami^tir ve sonraki donemlerde alaninda uzmanla maya giden polis te kilati sayesinde dogru amag, strateji ve eyiem pianlan belirlenerek terbrle mucadele sayesinde huzurlu bir ortam saglanmi tir (Yilmaz, 2011: 179). Ayni dbnem igerisinde tecrube edilen diger bir terbr dbnemi ise "Ermeni Teroru" olarak adlandirilmi^tir ve her ne kadar kamuoyunda Turk vatanda^larina ybnelik olarak 1973 yilinda ba layan ve Turkiye'nin Los Angeles Ba konsolosu Mehmet Baydar ve Konsolos Bahadir Demir'in, 78 ya indaki Amerikan uyruklu Ermeni Gurgen Yanikiyan tarafindan ehit edilmesiyle ortaya gikan dbnem olarak bilinse de Ermeni terbrunun gegmi i Osmanli dbnemlerine dayanmaktadir. Birinci Dunya Sava i bncesi dbnemde kendi aralarinda cemiyetler, komitelerve benzeri gruplar olu turan Ermeniler, Osmanli Devleti'nin zayifladigi donemlerde bzellikle Rusya ve diger battli devletlerin destegiyle ge itli terbr faaliyetlerine giri erek hayallerindeki "Buyuk Ermenistan'i" kurma yolunda ilerlemek istemi lerdir (Qaglar, 2009: 55). Ozellikle 21 Temmuz 1905 tarihinde Osmanli Devleti'nin Sultani II. Abdulhamid'e ybnelik gergekle^tirilen suikast giri imiyle seslerini duyuran bu orgutler I. Dunya Sava^i ile birlikte Ruslar hesabina casusluk yaparak, silahlariyla Rus saflarina gegerek, Turk kbylerini topluca yakip kadin, gocuk veya ya?li ayrimi yapmaksizin herkesi katletmi Ierdi. Osmanh Devleti ise sava esnasinda Ermenilere kar i tedbir alinmasi gerektigini aniayarak sava bblgelerinde bulunanlarm casusluk ve ihanetlerine engel olunmasi igin 27 Mayis 1915'te "Tehcir Kanunu" gikarmi^tir. Halagoglu'na gbre bu konudaki dbnem belgelerinde yakla ik olarak 500 bin Ermeni Sevk ve Iskan Kanunu'na tabi tutulmu tur ve "Ermeni getelerinin katliamlara devam etmeleri ve Osmanli Devleti aleyhine yabanci devletlere bilgi aktarmalari sebebiyle, tedbir olarak sava boyunca, once sava sahasina yakin yerlerdeki Ermenilerden ba layarak mecburi iskan uygulanmi^tir" (Halagoglu, 2007: 111).

26 Soz konusu bu tehcir esnasinda ugradiklan sbzde soykirimin intikamini almak isteyen Ermeni orgutlerinden bazilan ve bir kisim Ermeni daha da ileri giderek Dogu Anadolu'nun kuzeyindeki Kars, Ardahan ve Agri gibi illerin kendilerine verilmesini ve bu sozde soykirim nedeniyle kendilerinden ozur dilenmesini talep etmi ler ve hala bu taieplerinde israr etmektedirler (Qaglar, 2009: 55). Amaglarina ula^mak igin ise daha dnceleri kurulan orgutler araciligiyla terorist faaliyetlere giri mi lerdir. Turkiye'ye kar i faaliyet gosteren bu orgutlerin bazilari u ekilde siralanabilir: Armenakan, Hingaklar, Ta$naklar, JCAG (Ermeni Katliami Adalet Komandolari), ARA (Ermeni ihtilaici Ordusu/Komandolari) ve en onemli teror orgutu olan ASA1_A (Ermenistan'in Kurtulu u igin Gizli Ermeni Ordusu) (Qaglar, 2009: 56). Bu drgutlerden en 90k bilinenleri ASALA, JCAG ve ARA kisaltmalanyla taninan drgutlerdir yilinda kurulan ASALA aslinda Marksist-Leninist bir ideolojiye sahiptir ve bagimsiz bir Ermenistan'in kurulmasinin sadece silahli mucadele ile gergekle^ebilecegini savunmaktadir. Diger drgutlerden JCAG ve ARA ise daha milliyetgi ideolojiye sahip iki drguttur. JCAG; ASALA'nin Hingaklara yakin olmasindan rahatsizlik duyan Ta naklar tarafindan kurulmu tur. Aralarindaki fark ise Marksist ideolojiyi savunan ASALA, kurulacak Ermenistan'in Sovyetler Birligi'ne baglanmasmi isterken; JCAG komunist olmayan bir Ermenistan kurulmasini istiyordu. ARA'nin bu iki drgutten farki ise Turkiye'ye yardimda, destekte veya Turkiye tarafinda olan her ulkeyi du?man ilan ederken diger iki orgutun dogrudan hedefi Turkiye olmu^tur (i^eri, 2008: 46-59). Bu drgutler amaglarina ula mak igin Turkiye Cumhuriyeti ad ma yurtdi^mda gdrev yapan diplomatlara suikastlar duzenlemi ler, buyukelgilik, konsolosluk ve Turk Hava Yollari burolarma saldinlarda bulunmu^lardir. Bu drgutler gergekle^tirdikleri suikast ve saldirilar sonucunda 42 Turk diplomat! dldurmu ve hedefleri dahilinde olmamasma ragmen 18 yabanci uyruklu insanm da diumune neden olmu^tur (Qaglar, 2009: 55). Kendilerine dzgu ozellikleri olan Ermeni terdrunun, 11. Abdulhamid'e yaptlan ba arisiz suikast ile ba lami oldugu, 1920, li yillarda sdzde soykinmm sorumlusu olarak gdrdukleri Ittihat ve Terraki dnderlerine ydnelik teror eyiemlerinde

27 bulunduklari ve yillari arasmda ise ASALA'nin en etkili oldugu ve en iddetli terbr eylemlerini yaptiklari gbrulmu tur. Terbr dbnemi olarak smiflandirilan bir ba ka dbnem ise dini temelli (dini motivasyonlu, din eksenii, dini istismar eden, dini motifli, radikal dinci) brgutler tarafindan terbrist faaliyetlerin gergekle^tirildigi dbnem olmu tur. Dinsel inani larini bir ideolojik gergeve kabul ederek gergekle tirdikleri faaliyetlerinde esasen Turkiye Cumhuriyeti Devleti'nin mevcut yapilarini ortadan kaldirarak ^er'i kurallara gbre ybnetilen bir ybnetim ekli olu turmayi amaglamaktadir {Qaglar, 2009: 61). Turkiye'de faili meghul olarak kabul edilen ve sirasiyla 1990, 1991 ve 1992 yillarinda Ugur Mumcu, Bahriye Ugok, Muammer Aksoy ve Ahmet Taner Ki^lali'mn bidurulmesinde kullanilan tek tip metotlar nedeniyle dikkatlerin uzerlerine yogunla tigi bu brgutler, toplumda korku ve tedirginlik yaratmayi ba armi tir. Turkiye'de yillan arasmda faaliyet gosteren dini temelli terbr brgutlerini u ekilde siralayabiliriz: Hizbullah, Islami Buyuk Dogu Akmcilar Cephesi (IBDA-C), Islami Cemaat ve Cemiyetler Birligi (ICCB), Anadolu Federal Islam Devleti (AFiD) Hilafet Devleti (HD), El Kaide Turkiye Unsurlari (Akkurt, 2010; 26), Tevhid-Selam (Kudus Ordusu), Kurdistan Yurtsever Din Yayanlar Birligi (YOWK), Kurdistan Mollalar Birligi (YMK), Kurdistan Dindarlar Birligi (YDK), Kurdistan Yurtsever Aleviler Birligi (Qaglar, 2009: 66). Turkiye'de faaliyet gosteren brgutler igerisinde en bilinenleri ve gergekle tirdikleri faaliyetlerle toplumda sansasyon yaratan brgutler ise Hizbullah, ibda-c ve El Kaide olarak siralanabilir yilmda Abdulvahap Ekinci, Huseyin Velioglu, Fidan Gungbr, Ahmet Tufan ve Veysi Kaykag tarafindan Diyarbakir'daki bir kitabevinde kurulan Hizbullah 1 teror orgutu sonraki yillarda kurucular arasindaki fikir ayriliklari nedeniyle kendi iginde Fidan Giingbr'un ba mi gektigi HizbuKah/Menzil ve Huseyin Velioglu liderligindeki Hizbullah/liim gruplarma ayrilmi lardir (Alkan, 2003: 9-10). Daha sonra iki grup arasmda da bazi 1 Hizbullah. bilindiqi gibi Iranli mutefekkir Molla Muhammed Gaffari tarafindan kurulmu tur. Iran ve Lubnan Hizbuliah'i olarak adiandinlan bu orgutlerin, eyiemleri ve felsefesi itiban ile Turkiye'de, Hizbullah adi altinda ortaya gkan orgutle organik bir bagi bulunmamaktadir. Bu nedenle Turkiye'de ortaya?ikan ve kendisini Hizbullah olarak tanitan orgutu, bagimsiz ve 6zgun bir hareket olarak deqerlendirmek gerekmektedir.

28 gati^malar meydana gelmi ve orgut liderleri dahil birgok orgut elemani kendi aralarindaki gati^malarda hayatlarini kaybetmi lerdir. Bu a annaya gelinince Hizbullah/Menzil grubunun siyasi kanat lideri Fidan Gungor'un oldurulmesi ve dini kanat sorumlusu Molla Mansur Guzelsoy'un hastaiik nedeniyle olmesi sonucu grup dagilarak Hizbullah/llim grubuna dahil olmu ve orgutun adi yalnizca Hizbullah olarak anilmaya ba lanm! tir (Akkurt, 2010: 27). Orgutun iki kola aynlmasinin nedeni ise ayni donemde faaliyet gosteren Marksist- Leninist bir ideolojiye sahip bolucu teror orgutu PKK ile gati^ma konusundaki fikir ayriligi olarak ifade edilmektedir (Korkmaz, 1999'dan aktaran Yavuz, 2010: 120). "Kendilerinden olmayan Miislumanlari kafir ve munafik etiketiyle 6tekile tirme" felsefesine sahip olan orgut faaliyet gosterdigi ddnemlerde kan donduran cinayetleri ve i kence ydntemleriyle toplumda ciddi manada infial uyandirmi tir. Ozellikle toplum hafizasina "domuz bagi" olarak kazman ve kurbanlarmi elleri ve ayaklari arkadan bagli ve agizlari bantli ekilde diri diri topraga gdmerek dldiirme ydntemine ba vuran orgut, 17 Ocak 2000 tarihinde Istanbul'da gergekle^tirilen bir operasyonda drgut lideri Huseyin Velioglu'nun didurulmesi ve ele gegirilen ar ivler ve belgeler araciligiyla diger kanat iiderlerinin de ele gegirilmesiyle tasfiye edilmi tir (Yavuz, 2010: ). Huseyin Velioglu'nun didurulmesi ve birgok militanin yakalanarak cezaevine konulmasi iizerine uzun sure sessiz kalan drgut, 24 Ocak 2001 tarihinde Diyarbakir Emniyet Muduru A. Gaffar Okkan'a duzenledigi suikastia bir kez daha admi kamuoyunun gundemine ta imi tir (Alkan, 2003: 10). Diger bir dini temelli terdr drgutu olan ibda-c 1985 yilmda Salih Mirzabeyoglu kod adii Salih Izzet Erdi tarafindan Turkiye'deki mevcut rejimi ve anayasal diizeni yikarak veya silah zoruyla devirerek yerine Turkiye'nin dnderliginde Balkanlar, Kafkasya ve Ortadogu ulkelerini kapsayan bir "Ba^ Yucelik Devleti" kurmayi amaglamaktadir (Yilmaz, 2011: 422). Qe itli pankart asma, molotof atma ve bildiri dagitma faaliyetlerinde bulunan drgut ozellikle liderinin 1998 yilinda yakalanarak cezaevine girmesi ve drgiit elemanlarmin yakalanmasiyla bitme surecine gelmi tir ve ge^itli dergi ve kitabevi faaliyetleriyle varligmi devam ettirerek eleman edinme gabasi igerisindedir (Yilmaz. 2011:423).

29 Dini temele sahip bir diger teror orgutu ise uluslararasi alanda kendisinin 11 Eyiul saldirilannin aktoru olarak bilinmesini saglayan ve uluslararasi hukukta adindan sbz edilen sayili terbr brgutlerinden biri olan El Kaide terbr brgutudur yilmda Sovyetler Birligi'nin Afganlstan'i i^gal etmesiyle Afgan halki cihadma katilmak uzere 1988 yilmda Usame bin Laden tarafindan kurulmu tur ve Afgan cihadma katilmak uzere dunyanin ge^itli bblgelerinden gelenlerin biat etmesiyle btiyuk bir brgut haline gelmi tir {Akkurt, 2010: 30). Selefilik Akidesine inanan brgut. Kur'an ve sunnetlerin haricinde higbir eyin gergek olmadigmi du unur ve namaz kilmayanlari kafir ilan ederek canlarmi ve mallarmi helal sayan bir du unceye sahiptir {Demirel 2004, ten aktaran Akkurt, 2010: 30). Turkiye'de ise Harun llhan liderliginde bir gruba sahip olan brgut 15 Kasim 2003 tarihinde Istanbul'daki Neve alom ve Beth israil Sinagoglari'na ve 20 Kasim 2003 tarihinde istanbul'daki Be ikta HSCB Bankasi ve Beyoglu Ingiliz Konsoloslugu'na gergekleitirilen intihar saldirilarmda 59 ki^inin blumune ve 700'e yakm ki inin {Yilmaz, 2011: 424), yaralanmasma sebep olmu^tur (Akkurt, 2010: 30). Bu tarihierden sonra bir daha Turkiye'de faaliyet gbstermeyen brgutun esas lideri Usame Bin Ladin Pakistan'da ABD tarafindan gergekle^tirilen kara operasyonu sonucunda 2 Mayis 2011 tarihinde bldurulmu tur {CNN Turk [web], 2011). Terbr dbnemi smiflandirmalarmda en geni etkinlik dbnemine sahip bir diger dbnem ise ayrilikgi bbliicu PKK teroru dbnemi olarak adiandirilmaktadir. Bu aniamda kurulu u 1970, li yillara dayanan ve 1984 yilmda emdinli ve Eruh'ta duzenledigi baskmlarla admi duyuran PKK {Kurdistan l^gi Partisi) Mayis 1978 tarihinde Diyarbakir'm Lice ilgesinde Ziyaret Kbyu'nde {Fis Kbyu) Abdullah Ocalan ve beraberindeki 25 ki i tarafindan kurulmu tur (Ozcan, 1999: 42). Tez gali^mamizi esasini olu turan konu olmasi hasebiyle daha detayli ele almacaktir, ancak genel bir gergeve gizmek gerekirse brgutun amacmi, Turkiye'nin Guneydogu Anadolu ve Dogu Anadolu Bblgelerini igine alacak ^ekilde toplamda 22 ili kapsayan (Erzincan, Erzurum, Kars, Malatya, Tunceli, Elazig, Bingbl, Mu?, Agri, Adiyaman, Diyarbakir, Siirt, Bitlis, Van, anliurfa, Mardin, Hakkari, Gaziantep, Igdir, Batman, irnak, Kilis) bblgede sbzde Kuzey Kurdistan'i kurmak ve daha sonra Irak, Iran ve Suriye topraklarmdaki

30 pargalarm da birle imiyle sozde Buyiik Kurdistan'i kurmak olarak tanimlayabiliriz (imset, 1993: 11). Orgut zaman iginde hizia yozla^an ideolojisiyle once Marksist-Leninist gizgide ortaya gikmi^, etnik aynlikgi fikirleri savunmu ve ayni zamanda dini temalari da kullanmi tir (Bal, 2006: 310). Turkiye'nin uzun yillar boyunca mucadele ettigi ve gunumuzde hala da mucadele etmeye devam ettigi bolucu terdr drgutu PKK, tez gali^mamizin ana konusunu olu^turmakta olup sadece kurulu u ve amaci ile ilgili verilen gok kisa bilgiden sonra tez gali mamiz igerisinde drgiit; kurulu u, ideolojisi, amaglari, hedefleri, stratejileri, drgutsel yapilanmasi, finans kaynaklari, baglantilari, kurucu belgeleri ve siyasalla ma sureci dahilinde derinlemesine incelenecektir. Ama?lari, ideolojileri ve stratejileri ne olursa olsun tcim ideolojik, dini temelli, etnik, aynlikgi ve bdlucu terdr drgutlerinin ortak hedefleri yururlukte bulunan anayasal duzeni, rejimi veya hakim ideolojiyi terdrist ydntemlerle yikmaktir. Farkli gdrunumlere sahip olmakia birlikte, Turkiye'de faaliyet gdstermi ve gdsteren terdrist drgutlerin ortak ve nihai amaglari; Turkiye Cumhuriyeti Devleti'nin anayasal duzenini yikmak, Dike butunlugunu ortadan kaldirmak, milli birlik ve beraberligi anar i ve terdr ortami dogurarak yikmak, Ataturk iike ve inkilaplari dogrultusunda geli^en, gagda la an ve buyuyen Turkiye'de tilke butunlugunun pargalanmasi ve kendi ideolojik ve politik gdru leri dogrultusunda ydnetmektir (YOK, 1985: 68). Farkli motivasyoniara sahip terdr orgutlerinden veya gruplarindan bahsederken terdre neden olabilecek unsurlarin da gdz dntinde bulundurulmasi buyiik dnem arz etmektedir. Bu aniamda terdrist faaliyetlerin ortaya 9iki nedenlerinin ve bu dogrultuda gergekle tirdikleri faaliyetlerin ara tirilmasi dzellikle terdrle mucadele alaninda mucadeleye daha avantajli ba lanmasini saglayacaktir. Tiirkiye dzellikle son kirk yilmi terdrun acimasiz yuzuyle kar i kar iya gegirmek zorunda kalmi^tir. On binlerce asker, polis ve sivil insanm kurban verilmesi ve milyar dolarlaria ifade edilen ve terdrle miicadelede harcanan kaynaklar, toplumda gegmi^ten gunumuze ortaya gikan ve artan korku ve tedirginlik, kutupla^malar ve terdre kar i hassasiyetlerin tahammiilsuzluge

31 d6nu mesi gibi birgok sonug, teror brgutlerinin veya odaklarinin ve onlari destekleyen devlet. organizasyon veya gruplarin istedigi ve bekledigi kapsamda bulunmaktadir. Sag-sol gati^masi, ideolojik gati^malar, dini temelli terbr brgutleri, etnik temelli terbr brgutleri ve ayrilikgi bblucu terbr brgutleri Turkiye'nin bblunmez butunlugunu ve gtivenligini, devletin demokratik yapisini ve toplumsal huzuru, mill! birlik ve beraberligi, toplumsal kayna mayi yozlaftirmak, zedelemek ve sonunda ortadan kaldirmak igin gaba sarf etmektedir. Bu gergevede sbz konusu biitun terbr odaklarinin amaglarini ve hedeflerini toptan ortadan kaldirmak adma bunlarm ortaya gik! nedenleri dogru analiz edilerek stratejik hamlelerde bulunularak tasfiye edilmelidir. Ozellikle Turkiye'nin gegml te tecrube ettlgi olumsuz ekonomik, sosyal, siyasal ve sosyo-kulturel art!arm u!ke genelinde iyile tirilerek. bblgelerarasi dengesizliklere mahal vermeden ve herhangi bir ayrimciliga veya ayrimcilik duygusuna neden olmadan ortadan kaldirilmasi igin topyekun bir gayrete ihtiyag bulunmaktadir. Diger bir yandan terbrist gruplarin bncelikli hedefinde bulunan genglerin egitimi konusunda azami bneme haiz uygulamalar ve bu uygulamalaria i ler!ik kazandirilmi saglam bir egitim sistemi gerekmektedir. Turkiye'nin jeopolitik ve jeostratejik konumu dikkate almdigmda, maruz kaldigimiz ig ve di tehditlerin ig ve di nedenleri ve tehditlerin kendileri uygun bir ekilde analiz edilmeli ve uygun bnlemler almmalidir. Terbr ile yapilan mucadelede salt guvenlik alanlarmda mucadelenin yeterii olmadigi anla ilmali ve bu gergevede ekonomik, sosyal, kulturel ve benzeri alanlardaki sorunlar sosyal politikalaria desteklenerek topyekun bir bigimde ortadan kaldirilmalidir. 10

32 BIRINCI BOLUM 1. KAVRAMSAL AQIDAN TEROR VE TERORiZM a. Teror ve Terorizm Kavramlari Terdr ve terdrizm kavramlari, uzerinde uzun yillardir tarti ilan birer kavram olmasinin yam sira yillarca suren bu tarti malarin da somut bir neticesinin bulunamami olmasi veya uzla i saglanamami olmasi sdz konusu kavramlarin kendilerinden daha uzucu bir vahamet ortaya koymaktadir. Oncelikle terdr ve terdrizmi diger iddet turlerinden farklila^tiran noktalarin tespit edilmesi gerekmektedir. Bunun paralelinde terdr ve terdrizmin kavramsal bir zemine oturtulmasi da sorunun gdzumune ydnelik atilan dnemli adimlardan biri olacaktir. Terdrizmin birgok devletin sorunu oldugu dikkate alindiginda tanim sorununun gdzulmesinin ancak 'terdrizm' kavraminin uluslararasi kabul gdrecek bir tanimmin yapilmasiyla mtimkun olabilecegi herkesge a ikardir. Kavramsal olarak bakildiginda terdr kelimesinin kdkeni Latince korkutmak, urkutmek veya sindirmek anlamlarma gelen "terrere" kelimesi oldugu anla^ilmaktadir (Wilkinson, 1974'ten aktaran Ba eren, 2008: 1). Turkgedeki tam kar^iligi "yildirma, cana kiyma ve mail yakip yikma, korkutma, tedhi " (TDK [web], 2012) olmasina ragmen Fransizcada "terreur" ve ingilizcede "terror" olarak yer alan kelime Turkgeye de "terdr" olarak yerle^mi^tir (Qakmak, 2008: 29). Sdz konusu kavram uzerinde hukuksal veya politik olarak bir uzla i sdz konusu olmamasma ragmen politik baki agilarindan bagimsiz kavramsal bir terdr ve terdrizm tanimi yapmak mumkundur. Zira bu alanda pek gok yazar, akademisyen ve siyasetgi tarafindan terdr tanimlamalari yapilmi tir. Bu baglamda, Mehmet Ali Bal beiki de en geni? aniamiyla teroru u ^ekilde tanimlamaktadir (2003: 35): "Birey, grup, organizasyon veya devlet ve kurumlarin, du manlarina kar i uyguladiklan yasalla mi veya reddedilmi?, onaylanan ya da kinanan. 11

33 hukuki veya hukuksuz, su? veya cezalandirma, saldirma veya savunma, i gal veya kurtulu?, var olma veya yok etmek amaciyla gergekleftirilen; fiziki, psikolojik, dini, kulturel. milli, ekonomik, politik, sivil faaliyetler ve eylemler sonucu ortaya ^ikan durumdur. Teror; ba kalarina, ki i veya kl^ilere, bir e ya veya efyalara, bir du unce ya da fikre kar i kendi istek, arzu ve niyetlerini elde etmek veya olu turmak igin ya da elde edinceye, olu^turuncaya kadar surdurulen her turden eylemi kapsar. Teror birey ve toplumda korku yaratmak, onlarin hareketlerini engellemek ya da kisitlamak igin, kendi iradesini kabul ettirmek uzere uygulanan her turlu engelleyici veya ki^kirtici, koruyucu veya baskici, 6zgurle tirici veya kisitlayici yontem, tarz, metot ve stratejilerdir." Bu geni ifadeden de anla ilacagi uzere genel manada teror, iddet kullanarak veya kullanmakia tehdit ederek toplumda guvensizlik havasi yaratmaya yol agan eyiemlerdir. Terbr, toplumdaki bireylerin var olan otoritenin, koruyucularin veya genel aniamda devletin kendilerini koruyamadigini du unmesiyle amacina ula mi? olmaktadir. Bu agidan terbr, buyuk gapli korku veren ve bireylerde yilginlik yaratan bir eyiem durumunu ifade ederken; terbrizm, siyasal amaglar igin mevcut durumu yasadi i yollardan degi tirmek amaciyla brgutlu, sistemli ve surekli terbr eylemlerini kullanmayi bir yontem olarak benimseme durumudur (Bal, 2006: 7-8). Kisacasi, terbr eyiemken terbrizm bu eyiemleri kullanan siyasal bir ybntemdir diyebiliriz. Ali Qaglar ise terbrun, brgutsel yapi varligi nedeniyle adi sug kategorisinde degerlendirilmemesi gerektigini belirterek terbrii u ekilde tanimlamaktadir (2009: 37): Teror; siyasal bir amag gudulerek, orgutsel bir yapi ^er^evesinde gergekle^tirilen her turlu baski, tehdit, taciz, korku, dehfet, iddet, caydirma, vazgegirme, kontrol altinda tutma, sindirme, asimile etme, zorlama, oldurme, kagirma, kagirtma, suikast duzenleme, bombalama, yakma-yangm gikamna, gasp-soygun yapma ve bilifim sekt6r{lerini)unu gokertme gibi eyiemlere verilen addir." Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, 20 Eyiul 1999 tarihii karariyia terbru u ekilde tanimlamaktadir (TBB, 2006: 11-12): "Genelde bir ulkeye, bu ulkenin kurumlarma, topluma ve munhasiran bireylere kar i. resmi makamlar, toplumdaki bazi ki?iler veya gruplar veya genel olarak kamuoyunda tedhi havasi estirmek amaciyla, aynlikgi emeller. 12

34 a?iri ideolojik kavramlar, fanatik veya irrasyonel goreceli faktorlerin motivasyonu sonucu?iddete ba vuran veya iddete ba^vurma tehdidinde bulunan ki^iler veya gruplar tarafindan gergekle^tihlen her turlu eyiem Diger taraftan her ne kadar birgok ki i ve hatta kurum tarafindan ayni aniamda kullanilsa da terorizm, teror kavramindan farkli bir aniam arz etmektedir. "Teror, kisaca silahh eylemler marifetiyle kendini ve davasini duyurma; terorizm ise, bu eyiemleri savunan, stratejilerini anlatan, aktaran, geli tiren bir du unce disiplini veya akimidir" eklinde yapilan bir tanimlama terdr ve terdrizm arasindaki farki ortaya koymaktadir {Bal, 2006: 8). Tek ba ina ideolojik anlami bulunmayan terdrizm, amaci dogrultusunda iddet olgusunu herhangi bir ideolojik yapi ile birle tirerek hareket etmekte ve baski, yildirma, tedhi vb. metotlari kullanarak sonuca varmaya gali^an bir strateji olarak kar^imiza gikmaktadir. Terdrizm kavrami, salt terdr kavramindan daha getrefilli bir durumdadir. Igerisinde barindirdigi ge^itli politik, sosyolojik, psikolojik ve diger disiplinlere ait unsurlar, surekli devingen olmasi ve beklenmedik hallerde vuku bulmasi ve dzellikle uluslararasi alandaki anla malarda uygulayici devletlerin subjektif yakla imlari nedeniyle uzerinde uzla i saglanamayan asil konu terdrizmdir. Birgok yazar, akademisyen ve hukukgu tarafindan yapilan terdrizm tanimi, uygulayicilar igin bir mutalaa niteligi ta imamaktadir. Bu baglamda terdrizm, terdrden farkli olarak, siyasal amaglar igin drgutlu, sistemli ve surekli terdr kullanmayi ydntem olarak benimseyen bir strateji anlayi idir (Bozdemir, 1981'den aktaran Ba eren, 2000: 2). Daha dnceki terdr tanimini da bu tanim igerisine yerle tirerek bakacak olursak terdrizm: bireyleri yildirmak, sindirmek yoluyla onlara belli du^unce ve davrani!ari benimsetmek igin siyasal amaglar dahilinde iddete ba vurarak veya ba vurmakla tehdit ederek terdr uygulamayi amag, arag ve ydntem edinmi anlayi tir. Buradaki iddet kavrami terdrist faaliyetlerin karakteristik bir dzelligidir. Zira terdrizm bilingli, sistematik ve belirli amaglara ydnelik bir iddetin kullanilmasini me ru gdren bir anlayi^in aracidir {Tavas, 2000: 19). Terdrizmin iddeti barindiran bir eyiem oldugunu gdsteren 90k sayida tanim yapilmi tir. Bu tanimlardan biri de Walter Laqueur'e aittir. Walter 13