IŞIKLI GÖLÜ (ÇİVRİL-DENİZLİ) CRUSTACEA FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Transkript

1 177 EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (DOKTORA TEZİ) IŞIKLI GÖLÜ (ÇİVRİL-DENİZLİ) CRUSTACEA FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Cem AYGEN Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Bilim Dalı Kodu: Sunuş Tarihi: Tez Danışmanı: Prof. Dr. Süleyman BALIK Bornova-İZMİR

2 178 KABUL VE ONAY SAYFASI Cem AYGEN tarafından Doktora tezi olarak sunulan Işıklı Gölü (Çivril-Denizli) Crustacea Faunası Üzerine Araştırmalar başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ile E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Eğitim ve Öğretim Yönergesi nin ilgili hükümleri uyarınca tarafımızdan değerlendirilerek savunmaya değer bulunmuş ve tarihinde yapılan tez savunma sınavında aday oybirliği / oyçokluğu ile başarılı bulunmuştur. Jüri Üyeleri: İmza Jüri Başkanı : Prof. Dr. Süleyman BALIK... Raportör Üye : Prof. Dr. M. Ruşen USTAOĞLU... Üye : Prof. Dr. Sumru ÜNSAL... Üye : Prof. Dr. Tuncer KATAĞAN... Üye : Prof. Dr. Mehmet ÖZTÜRK...

3 179 İÇİNDEKİLER Sayfa KABUL VE ONAY SAYFASI... III ÖZET... V ABSTRACT... VII TEŞEKKÜR... IX ŞEKİLLER DİZİNİ... XI ÇİZELGELER DİZİNİ... XV 1. GİRİŞ MATERYAL VE METOT BULGULAR Araştırma Ortamının Özellikleri Gölün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Fiziksel özellikler Kimyasal özellikler Işıklı Gölü ve Kaynaklarının Crustacea Kompozisyonu Kalitatif durum Tespit edilen türlerin istasyonlardaki dağılımları Kantitatif durum SONUÇ VE TARTIŞMA KAYNAKLAR DİZİNİ EKLER: LEVHALAR

4 180 İÇİNDEKİLER (devam) Sayfa LEVHA I: Işıklı Gölü nün Akdağ dan görünüşü LEVHA II: Işıklı Gölü kıyısından bir görünüm; 1. İstasyondan bir görünüm LEVHA III: 2.ve 3. İstasyonlardan bir görünüm LEVHA IV: 4. ve 5. İstasyonlardan bir görünüm LEVHA V: Diaphanosoma brachyurum; Diaphanosoma mongolianum; Daphnia longispina; Ceriodaphnia pulchella LEVHA VI: Ceriodaphnia pulchella; Ceriodaphnia pulchella; Simocephalus vetulus; Moina micrura LEVHA VII: Bosmina longirostris; Macrothrix laticornis; Alona rectangula; Alona guttata; Graptoleberis testudinaria; Leydigia leydigi LEVHA VIII: Biapertura affinis; Chydorus sphaericus; Pleuroxus aduncus; Diaparalona rostrata; Macrocyclops albidus LEVHA IX: Macrocyclops albidus; Eucyclops serrulatus; Eucyclops speratus LEVHA X: Eucyclops speratus; Eucyclops macruroides LEVHA XI: Eucyclops macruroides; Metacyclops gracilis; Mesocyclops leuckarti LEVHA XII: Mesocyclops leuckarti; Cyclops strenuus; Cyclops abyssorum; Cyclops vicinus LEVHA XIII: Cyclops abyssorum; Cyclops vicinus; Megacyclops viridis

5 181 İÇİNDEKİLER (devam) Sayfa LEVHA XIV: Megacyclops viridis; Acanthocyclops robustus LEVHA XV: Canthocamptus staphylinus LEVHA XVI: Psychrodromus olivaceus; LEVHA XVII: Gammarus obnixus; Gammarus balcanicus; Asellus aquaticus LEVHA XVIII: Paramysis kosswigi; Astacus leptodactylus ÖZGEÇMİŞ

6 182 ÖZET IŞIKLI GÖLÜ (ÇİVRİL-DENİZLİ) CRUSTACEA FAUNASI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR AYGEN, Cem Doktora Tezi, Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Süleyman BALIK Temmuz 2003, 215 sayfa Bu çalışmada, Işıklı Gölü Crustacea faunasının taksonomik açıdan incelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla Şubat 1998-Ocak 1999 ayları arasında, gölde ve göle akan kaynak bölgesinde belirlenen 6 istasyondan aylık periyotlarla biyolojik örnekler ve su örnekleri alınmıştır. Araştırma sonunda Işıklı Gölü ve Kaynağı nda bulunan Crustacea faunasının başlıca Cladocera (16 tür), Copepoda (12 tür), Ostracoda (1 tür), Amphipoda (2 tür), Isopoda (1 tür), Mysidacea (1 tür) ve Decapoda (1 tür) gruplarından oluştuğu saptanmıştır. Tespit edilen türlerden Cladocera grubundan Diaphanosoma brachyurum, Diaphanosoma mongolianum, Ceriodaphnia pulchella, Simocephalus vetulus, Macrothrix laticornis, Alona rectangula, Alona guttata, Graptoleberis testudinaria, Leydigia leydigi, Biapertura affinis, Chydorus sphaericus, Pleuroxus aduncus ve Disparalona rostrata; Copepoda grubundan Macrocyclops albidus, Eucyclops serrulatus, Eucyclops speratus, Eucyclops macruroides, Metacyclops gracilis, Mesocyclops leuckarti, Cyclops vicinus, Cyclops abyssorum, Cyclops strenuus, Megacyclops viridis, Acanthocyclops robustus, Canthocamptus staphylinus; Ostracoda grubundan Psychrodromus olivaceus; Amphipoda grubundan Gammarus

7 183 balcanicus, Gammarus obnixus; Isopoda grubundan Asellus aquaticus türleri Işıklı Gölü nden ilk kez bildirilmektedir. Araştırma süresince Işıklı Gölü nde berraklığın cm.; su sıcaklığının C; ph nın ; çözünmüş oksijenin mg/l; elektrik iletkenliğinin µs 20 C ; geçici sertliğin Fr H; kalsiyum ve magnezyum iyonlarının sırasıyla mg/l ve mg/l değerleri arasında değişim gösterdiği tespit edilmiştir. - Besleyici elementlerden olan nitrit azotu (NO 2 -N) en fazla µg/l; - nitrat azotu (NO 3 -N) µg/l değerleri arasında; amonyum + (NH 4 -N) en fazla 413 µg/l; fosfat (PO -3 4 P) en fazla µg/l; silikat ise en fazla 4.82 mg/l olarak saptanmıştır. Tespit edilen su kalitesi parametreleri Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri ile karşılaştırıldığında Işıklı Gölü nün II. sınıf kıtaiçi sular kategorisine girdiği anlaşılmaktadır. Anahtar sözcükler: Sulak alanlar, Işıklı Gölü, Crustacea, Fauna.

8 184 ABSTRACT INVESTIGATIONS ON THE CRUSTACEA FAUNA OF IŞIKLI LAKE (ÇİVRİL-DENİZLİ) AYGEN, Cem Ph. D. in Department of Hydrobiology Supervisor: Prof. Dr. Süleyman BALIK July 2003, 215 pages The aim of this dissertation is investigation of the Crustacea fauna of Işıklı Lake. With this aim, biological samples and water samples were taken from 6 stations in lake and springs by monthly intervals, between February 1998 and January At the end of the study, we have found that the Crustacea fauna of Işıklı Lake and springs composed of Cladocera (16 species), Copepoda (12 species), Ostracoda (1 species), Amphipoda (2 species), Isopoda (1 species), Mysidacea (1 species) and Decapoda (1 species). Of these species, Diaphanosoma brachyurum, Diaphanosoma mongolianum, Ceriodaphnia pulchella, Simocephalus vetulus, Macrothrix laticornis, Alona rectangula, Alona guttata, Graptoleberis testudinaria, Leydigia leydigi, Biapertura affinis, Chydorus sphaericus, Pleuroxus aduncus and Disparalona rostrata of Cladocera; Macrocyclops albidus, Eucyclops serrulatus, Eucyclops speratus, Eucyclops macruroides, Metacyclops gracilis, Mesocyclops leuckarti, Cyclops vicinus, Cyclops abyssorum, Cyclops strenuus, Megacyclops viridis, Acanthocyclops robustus, Canthocamptus staphylinus of Copepoda; Psychrodromus olivaceus of Ostracoda; Gammarus balcanicus and Gammarus obnixus of

9 185 Amphipoda; Asellus aquaticus of Isopoda were recorded in Işıklı Lake for the first time. The transparency, temperature, ph, dissolved oxygen concentration and conductivity of the lake ranged from 80 to 440 cm., 5.4 C to 28.5 C, 7.49 to 9.25, 5.6 to 13.6 mg/l, 174 to 623 µs 20 C respectively, during the research period. Measurements of the water samples were taken from the site giving hardness and concentrations of Ca ++ and Mg ++ ions values of 7.5 to 26.5 Fr H, 8.01 to and to mg/l, respectively. - Maximum values of NO 2 -N, NH + 4 -N, PO -3 4 P and SiO 2 Si were µg/l, 413 µg/l, µg/l and 4.82 mg/l, respectively. Values of NO - 3 -N ranged from 0.36 to µg/l. These parameters indicated that water quality of Işıklı Lake was II nd class according to Classifications of Inland Water Resources in Respect of Quality Criterions Keywords: Wet Lands, Işıklı Lake, Crustacea, Fauna.

10 186 TEŞEKKÜR Beni bu konuda çalışmaya yönlendiren ve çalışmam süresince yardımlarını esirgemeyen tez danışmanım ve İçsular Biyolojisi Anabilim Dalı Başkanı Sayın Prof. Dr. Süleyman BALIK a, gerekli literatürün temininde, fotoğrafların çekiminde büyük yardımını gördüğüm Prof. Dr. M. Ruşen USTAOĞLU na, su örneklerinin laboratuvar analizlerini gerçekleştiren Araş. Gör. Aslı BAŞARAN a, su kalitesi parametrelerini yorumlarken fikir ve önerilerini esirgemeyen Prof. Dr. Özdemir EGEMEN e, Malacostraca literatürünün temininde ve örneklerin tayininde yardımlarını esirgemeyen Araş. Gör. Murat ÖZBEK e, literatür temininde yardımını gördüğüm Yrd. Doç. Dr. Hasan M. SARI ya, arazi çalışmalarında yardımlarını gördüğüm Araş. Gör. Ali İLHAN ve Teknisyen Yrd. Mesut KAPTAN a, arazi çalışmaları süresince misafirhanelerinde kalmamıza izin veren Çivril Tarım İlçe Müdürlüğü ne teşekkürü bir borç bilirim. Bu çalışmanın yapılabilmesi için gerekli maddi desteği 1997/SÜF/023 numaralı proje ile sağlayan E.Ü. Rektörlüğü Araştırma Fonu na teşekkür ederim.

11 187 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Sayfa 1.1 Bir Cladocer in genel yapısı Copepod ların genel yapısı Ostracod lardan Cypridopsis vidua türünün SEM görüntüsü Bir Ostracod un genel yapısı Bir Amphipod un genel yapısı Bir Asellid Isopod un genel görünümü Bir Mysidacea üyesinin genel görünümü Bir Astacid Decapod un genel görünümü Işıklı Gölü ve örneklerin alındığı istasyonlar Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama derinlik değişimi Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama berraklık değişimi Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama derinlik ve berraklık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarında aylara göre su sıcaklığı değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarında aylara göre ph değişimleri Işıklı Gölü yüzey suyundaki (ortalama) ve kaynaklarındaki çözünmüş oksijen değerlerinin aylık değişimleri... 42

12 188 ŞEKİLLER DİZİNİ (devam) Şekil Sayfa 3.7 Işıklı Gölü yüzey suyundaki (ortalama) ve kaynaklarındaki çözünmüş oksijen doygunluğunun aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki aylara göre elektrik iletkenliği değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki geçici sertlik değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki toplam sertlik değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki kalsiyum değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki magnezyum değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki nitrit değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki nitrat değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki amonyum değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki fosfat değerlerinin aylık değişimleri Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki silikat değerlerinin aylık değişimleri G. obnixus un bazı ekstremiteleri... 94

13 189 ŞEKİLLER DİZİNİ (devam) Şekil Sayfa 3.19 G. obnixus un bazı ekstremiteleri G. balcanicus un bazı ekstremiteleri A. aquaticus un bazı ekstremiteleri P. kosswigi nin bazı ekstremiteleri Işıklı Gölü nde Cladocera ve Copepoda tür sayılarının aylara göre değişimleri Cladocera bireylerinin 1. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Cladocera bireylerinin 1. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Copepoda bireylerinin 1. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Copepoda bireylerinin 1. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Cladocera bireylerinin 2. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Cladocera bireylerinin 2. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Copepoda bireylerinin 2. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Copepoda bireylerinin 2. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları

14 190 ŞEKİLLER DİZİNİ (devam) Şekil Sayfa 3.32 Cladocera bireylerinin 3. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Cladocera bireylerinin 3. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Copepoda bireylerinin 3. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Copepoda bireylerinin 3. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Cladocera bireylerinin 4. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Cladocera bireylerinin 4. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Copepoda bireylerinin 4. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Copepoda bireylerinin 4. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Cladocera bireylerinin 5. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Cladocera bireylerinin 5. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları Copepoda bireylerinin 5. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri Copepoda bireylerinin 5. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları

15 191 ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Sayfa 2.1 Örneklerin alındığı istasyonların koordinatları Işıklı Gölü nde kodlara göre yüzey alanı İstasyonlardaki aylık derinlik değişimleri İstasyonlarda berraklığın aylık değişimleri İstasyonlarda su sıcaklığının aylık değişimleri İstasyonlardaki ph değerlerinin aylık değişimleri İstasyonlardaki Çözünmüş oksijen değerlerinin aylık değişimleri İstasyonlardaki aylık çözünmüş oksijen doygunluğu değişimleri İstasyonlardaki aylık elektrik iletkenliği değişimleri İstasyonlardaki aylık geçici sertlik değişimleri İstasyonlardaki aylık toplam sertlik değişimleri İstasyonlardaki aylık kalsiyum değişimleri İstasyonlardaki aylık magnezyum değişimleri İstasyonlardaki aylık nitrit değişimleri İstasyonlardaki aylık nitrat değişimleri İstasyonlardaki aylık amonyum değişimleri İstasyonlardaki aylık fosfat değişimleri... 52

16 192 ÇİZELGELER DİZİNİ (devam) Çizelge Sayfa 3.17 İstasyonlardaki aylık silikat değişimleri Işıklı Gölü nde tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin 1. istasyondaki dağılımları Işıklı Gölü nde tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin 2. istasyondaki dağılımları Işıklı Gölü nde tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin 3. istasyondaki dağılımları Işıklı Gölü nde tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin 4. istasyondaki dağılımları Işıklı Gölü nde tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin 5. istasyondaki dağılımları İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları

17 193 ÇİZELGELER DİZİNİ (devam) Çizelge Sayfa İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları

18 194 1.GİRİŞ Dünya da yaşadığı tahmin edilen 2 milyon hayvan türünün yarısından fazlasını içinde bulunduran Eklembacaklılar (Arthropoda) şubesinin en kalabalık sınıflarından biri olan Kabuklular (Crustacea) sınıfı üyelerinin büyük bir çoğunluğu su içerisinde, küçük bir kısmı da sucul ortamlara bağımlı olarak karalarda yaşarlar. Kabukluların bilinen 10 alt sınıfından 5 inin (Anostraca, Branchiopoda, Copepoda, Ostracoda ve Malacostraca) Türkiye içsularında temsilcileri bulunmaktadır. Özellikle küçük kabuklular (Cladocera, Copepoda) sucul yaşamın, besin zinciri bakımından, çok önemli bir halkasını oluşturmaları nedeniyle büyük öneme sahiptirler. Anostraca altsınıfı Dünya üzerinde diğer altsınıflara göre az sayıda (175) tür barındırmaktadır. Genellikle cm. boyunda olan bu canlılarda vücut, birbirinin hemen hemen benzeri olan 20 ya da daha fazla segmentten oluşmaktadır ve karapas yoktur. Bu altsınıfın en çok bilinen cinsi olan Artemia dünyadaki tuzlu göllerin çoğunda yaşar ve özellikle larvaları akuvakültür çalışmalarının vazgeçilmez canlı yemlerinden olduğundan ekonomik önemi fazladır. Yaprak ayaklılar anlamına gelen Branchiopoda (= Phyllopoda) altsınıfında toplanmış olan kabuklular, vücut şekli ve segment sayısı bakımından büyük değişiklikler göstermektedirler. Çoğunlukla bir ya da iki parçalı karapasları vardır ve büyük çoğunluğu tatlısularda yaşarlar. Vücut extremiteleri yaprak şeklinde yassılaşmış olduğundan ve solungaç görevi gördüğünden Branchiopoda adını almışlardır. Bu altsınıfın ülkemiz içsularında en yaygın olarak bulunan Cladocera (= supireleri) alttakımı üyeleri zooplanktonun üç temel organizmasından biridir (Şekil

19 ). Karakteristik olarak iki yan parçadan oluşmuş bir karapasları vardır ve baş karapasın dışında bulunur. Vücut az sayıda segmentten oluşur ve segment sınırları belirgin değildir. Başın çoğunlukla ventral tarafa doğru kıvrılmış olan ön kenarı az ya da çok sivrilerek rostrum adını almıştır. Göğüs bölgesi 6-9 segmentlidir ve sadece ilk 4-6 segmentte ekstremiteler bulunur. Abdomen yanlardan yassılaşmıştır ve genellikle karın tarafına doğru kıvrık olan bir postabdomen ile sonlanır. Postabdomenin ucunda çengel şeklinde bir çift furka bulunur. Dişilerde birinci antenler çok zayıftır ve duyu organı vazifesi görürler. İyi gelişmiş ve büyük olan ikinci antenler ise Cladocera grubunun en önemli hareket organlarıdır. Bunların ani hareketleri sayesinde suda adeta pire gibi zıplayarak hareket ederler. Erkekleri dişilerden küçüktür ve sadece sonbaharda ya da yılda birkaç defa ortaya çıkarlar. Erkeklerin bulunmadığı zamanlarda (ilkbahar, yaz) dişiler partenogenezle gelişen yumurtalar (yaz yumurtaları (= subitan yumurtalar)) bırakırlar. İnce kabuklu olan bu yumurtalar, dişinin kuluçka odacığında gelişir. Erkeklerin mevcut olduğu zamanlarda ise dişiler, büyük, sert kabuklu ve döllenmeye gerek duyan yumurtalar (kış yumurtaları (= latent yumurtalar)) bırakırlar. Kış yumurtalarının sayısı azdır, ancak döllendikten ve bir dinlenme evresi geçirdikten sonra gelişmeye başlayabilirler. Kış yumurtaları genellikle suya bırakılmadan önce kuluçka boşluğunda karapas tarafından salgılanan kitin tabakasıyla çevrilerek ephippium halini alır. Bunlar soğuğa ve kuraklığa karşı çok dayanıklı olup, bu sayede yılın uygun olmayan zamanlarını kolaylıkla atlatabilirler. Buna karşın subitan yumurtalar, ekolojik şartların uygun olduğu zamanlarda çabuk ve mümkün olduğunca fazla sayıda bireyin

20 196 meydana getirilmesinde, dolayısıyla türün yayılmasında ve neslini devam ettirmesinde büyük rol oynarlar. Şekil 1.1. Bir Cladocer in genel yapısı (Demirsoy, 1998 den) Zooplanktonun diğer bir önemli grubunu oluşturan Copepoda (= Kürek ayaklılar) altsınıfı çoğunlukla serbest, kısmen de parazitik olarak yaşayan kabuklulardır. Serbest yaşayan Kopepod ların vücudu kısa ve silindiriktir. Vücut segmentleri belirgindir; baş, göğüs ve abdomen kısmı birbirlerinden kolayca ayrılır. Baş, birinci göğüs segmentiyle kuvvetlice birleşerek sefalotoraksı oluşturur. Bileşik gözleri yoktur, fakat ortadaki nauplius gözü tüm kopepodlarda tipik olarak bulunur. Göğüs, herbiri bir ekstremite taşıyan 3,4 ya da 5 segmentten oluşmuştur. Bazan son iki göğüs segmenti birleşmiştir. Bazılarının dişilerinde son göğüs segmenti birinci abdomen segmenti ile kaynaşır. Kopepod ların hiçbirinde karapas oluşmaz. Abdomen dar, silindirik ve ekstremitesizdir. Erkeklerde özelleşmemiş 4 segmentten oluşurken, dişilerde abdomenin ilk iki segmenti kaynaşmıştır. Abdomen bir çift telson ile sonlanır (Şekil 1.2.).

21 197 Şekil 1.2. Copepod ların genel yapısı (a: Calanoida; b: Cyclopoida; c: Harpacticoida; d: Nauplius larvası) (Demirsoy, 1998 den). Sefalotoraksta birinci ve ikinci antenler, mandibulalar, birinci ve ikinci maksiller ve bir çift de maksilipet bulunur. Birinci antenler çok uzun ve büyük yapılıdır. Bunlar hareket etmeye yaradıkları gibi dümen görevi de yaparlar. Üzerlerinde çeşitli duyu organları bulunur. Tatlısu copepodlarında birinci antenlerde 25 den fazla segment bulunmamaktadır. Calanoida takımında birinci antenler uzun olup, çoğunlukla vücut boyu kadar, bazan de vücut boyundan uzundur. Cyclopoida takımında birinci anten 6-17 segment arasında olabilir ve nadiren sefalotoraksın arkasına kadar ulaşır. En kısa olan birinci antenler Harpacticoida takımındadır ve 6-9 segmentten oluşur. Dişilerde birinci

22 198 antenler simetriktir, erkeklerde ise biri (Calanoida da sağ) ya da her ikisi birden (Cyclopoida da ve Harpacticoida da) çiftleşme sırasında dişiyi kavramak üzere modifiye olmuştur. İkinci antenler genellikle iki, nadiren eksopoditleri köreldiği için bir kolludur (Cyclopidae) ve birinci antenlere göre çok kısa kalırlar. Göğüste yarık ayak şeklinde beş çift ekstremite vardır. Bu ekstremiteler iki parçalı bir kaide kısmı ile, iki ya da üç parçadan oluşmuş ve üzeri kıllarla kaplı iki kol içerirler. Beşinci göğüs extremiteleri bazılarında kısmen ya da tamamen körelmiştir. Abdomen tamamen ekstremitesizdir. Besinlerini süzerek alırlar ve başlıca besinleri fitoplanktondur. Bazı Kopepod lar avcılıkla beslenir, Cyclops bu gruptandır. Kopepod ların hepsi ayrı eşeylidir. Erkekler genellikle dişilerden daha küçük ve daha çevik hareketlidirler. Bundan başka erkeklerde birinci antenler çiftleşme sırasında dişiyi tutmaya, son göğüs ekstremiteleri de spermatoforları dişinin eşeysel segmentine yapıştırmaya yararlar. Dişiler abdomenlerine yapışık olan yumurta keselerinden kolayca tanınabilirler. Yumurta kanallarının sayısına bağlı olarak yumurta keselerinin sayısı bir (Calanoida, Harpacticoida) ya da iki (Cyclopoida) olabilir. Ostracoda altsınıfı, özellikle içsularda bulunan türleri çoğunlukla demersal olarak yaşayan ve vücutları midye kabuğu şeklindeki çift kapaklı karapas ile tamamen örtülmüş olan kabuklulardan (Şekil 1.3.) oluşmaktadır. Vücutları segmentsizdir ve tatlısularda yaşayan türleri mm. boyundadır. Ostracod ların segmentsiz vücudunda, normal eklembacaklılarda olduğu gibi, baş, toraks ve abdomen bölümleri yoktur.

23 199 Şekil 1.3. Ostracod lardan Cypridopsis vidua türünün SEM görüntüsü (Henderson, 1990 dan) Büyük ölçüde körelmiş olan başta dört çift ekstremite bulunur. Bunlar sırasıyla birinci ve ikinci antenler, mandibulalar ve birinci maksilladır. Birinci antenler (antennüller) yetişkin Podocopid Ostracod larda 5-8 segmentten oluşur ve dallanmamıştır. Bunlar hareket ve dengeyi sağlama görevi yaparlar. Yüzücü formlar, uzun, ince ve esnek setalar taşırlar ve bunlara yüzme setaları adı verilir. Yüzücü olmayan türlerde ise bu setalar daha kısa ve kalındır. İkinci antenler yürüme, tırmanma, kazma, yüzme gibi hareketler yapma ve beslenme için adapte olmuşlardır. Bunlar bazal kaide üzerinde dört segmentten oluşurlar. Bazı yetişkin Candonidae üyelerinde 3. segment bölünmüştür. Bacak kısmı endopoditten oluşmuştur ve exopodit proximal segmente bağlı uzun bir setaya indirgenmiştir. Mandibüller beslenmede kullanılırlar, ısırmaya yarayan kenarı oldukça sertleşmiş dişli yapıdadır ve üzerinde 3-4

24 200 segmentli bir palp bulunur. Palpin proximal segmenti üzerinde branchial plate yer alır, buna bağlı esnek setalara ise branchial filamentler denir. Maxillula üç bölümden oluşur, beslenme ve solunum için kullanılır. Protopodit bölümünde, kıllar ve kısa setalar taşıyan 3 lop mevcuttur. Protopodite geniş bir branchial plate bağlıdır, son olarak da protopoditle aynı sırada bulunan endopoditten oluşmuş segmentli bir palp vardır. Birinci torasik bacak beslenme, hareket ya da kopulasyona yardımcı olmak için adapte olduğundan değişiklikler gösterebilir. Örneğin, Cytheroidea de ucunda kıvrık bir pençe bulunan yürüme bacağı şeklindedir. Cypridoidea de ise beslenme ve üreme için adapte olmuştur ve maxiliped adını alır. Ilyocyprididae familyası haricinde, yetişkin dişilerin endopoditi segmentsizdir ve ucunda 3 ince seta bulunur. Ilyocyprididae familyasında ise 2 segmentlidir. Erkeklerin endopoditi ise yakalama (kavrama) organı şeklinde adapte olmuştur ve kopulasyon sırasında dişileri kavrayıp tutmak için kullanılır. Bazı gruplarda bunların şekli taksonomik olarak önem taşır. Ayrıca, protopodite bağlı branchial plate de vardır. İkinci torasik bacak her üç süper familyada da dallanmamış yürüme bacağı şeklindedir. Uç kısmında uzun kıvrık bir pençe bulunan 4 segmentten oluşur. Cypris cinsinde olduğu gibi, bazı gruplarda segment sayısı üçe indirgenmiştir. Üçüncü torasik bacak (Temizleme bacağı) Cytheroidea ve Darwinuloidea üstfamilyalarında ikinci torasik bacaklar ile benzer yapıdadırlar. Cypridoidea üstfamilyasında ise arka yukarıya doğru kıvrılarak temizleme bacağı şeklinde modifiye olmuştur. Endopodit 4 ya da 5 segmentlidir. Distal segmentde pençeden ziyade seta bulunur, şekil ve boyutu türler arasında büyük değişiklik gösterir (Şekil 1.4.).

25 201 Şekil 1.4. Bir Ostracod un genel yapısı (a1: antennül; a2: anten; mn: mandibül; mx: maksil; t1: 1. torasik bacak; t2: 2. torasik bacak; t3: temizleme bacağı; f: furka) (Henderson,1990 dan). Cypridoidea üstfamilyası üyelerinin furkası tipik olarak büyük bir apendaj dır. Her bir furka tübüler yapıda olup, uca doğru incelen ve ramus denilen bir gövdeden oluşur. İki terminal pençe, bir apikal, bir de dorsal seta taşır. Bazı gruplarda bu setalar kaybolmuş ya da modifiye olmuştur. Cypridopsinae altfamilyasında furka körelerek kamçı şeklinde bir setaya dönüşmüştür ya da tamamen kaybolmuştur. Aynı şekilde, çoğu Cytheroidea üstfamilyası üyelerinde de furka iki küçük setaya indirgenmiştir. Darwinuloidea üstfamilyası üyelerinde de furka kaybolmuştur, fakat uzun ve silindirik olarak katlanmış yapıda kaudal uzantılar bulunur. Tatlısu Ostracod ları eşeyli veya partenogenetik olarak ürerler. Türkiye de yayılım gösteren tatlısu Ostracod larının büyük çoğunluğu

26 202 partenogenetik olarak üremektedirler. Ostracod larda, Kladoser lerde olduğu gibi mevsimsel partenogenez olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Eşeyli ve eşeysiz olarak üretilen yumurtalar kurumaya ve ekstrem çevresel şartlara karşı eşit dayanıklılıktadırlar. Bilinen kabuklu türlerinin 2/3 ini kapsayan Malacostraca üyelerinin en büyük özelliği, ilkel kabuklular olan Entomostraca nın (Anostraca, Branchiopoda, Copepoda, Ostracoda) aksine vücudun sabit sayıda segmentten meydana gelmiş olmasıdır. Bunlarda gövde, sekizi göğüs bölgesinde, altısı da abdomen bölgesinde bulunan 14 segmentten oluşur. Abdomenin son bölgesi ekstremite ve gangliyonlar içermediğinden bir segment olarak kabul edilmez ve bu bölmeye telson adı verilir. Malacostraca nın bazı takımlarında deri katlanmasıyla meydana gelmiş kalkan şeklinde bir karapas bulunurken, bazı takımlarında ise bulunmaz. Ülkemiz içsularında da yayılım gösteren Amphipoda takımı çoğunlukla boyları 2-20 mm. arasında değişen ve vücutları yanlardan yassılaşmış tesbih böceğini andıran canlılardan oluşur (Şekil 1.5.). Karapasları bulunmaz, baş göğsün birinci segmenti ile birleşmiştir. Abdomen, göğüsten belirgin bir şekil ve büyüklük bakımından ayrılmaz. Birinci ve ikinci anten iyi gelişmiştir. Birinci antenlerde kısa bir kaide kısmı ile, uzunluğu ve segment sayısı değişik olabilen, bir esas kamçı ve bir de küçük yan kamçı bulunur. İkinci antenler çoğunlukla birincilerden daha uzun ve her zaman bir kamçılıdır. Mandibüllerin kenarı keskin dişli bir çiğneme plağı ve genellikle üç parçalı olan bir palpten oluşmuştur. Bileşik gözleri yandadır ve sapsızdır.

27 203 Şekil 1.5. Bir Amphipod un genel yapısı (a1: 1.anten; a2: 2.anten; m: mandibül; p: pereiopodlar; pl: pleopodlar; t: telson; u: üropodlar) (Gledhill vd., 1993 den) Göğüs ektremitelerinin hepsi bir kolludur. İlk dört çift pereiopod S şeklinde kıvrılmış ve uç çengelleri arkaya yönelik yakalayıcı (gnathapod) bacaklardır. Arka grupta bulunan üç çift pereiopod ise öndekilere aksi yönde kıvrılmışlardır. Abdomen ekstremitelerinin ilk üç çifti yüzme bacağı şeklindedir ve pleopod adını alır. Son üç çift abdomen ekstremitesi ise üropod adını alır. Amphipod lar karakteristik olarak bir yanları üzerinde yan yan hareket ederler. Beslenme çoğunlukla detritivor, omnivor ya da leşçildir. Detritivor olanlar antenleri ile detritusu karıştırırlar, besin partiküllerini ağız ekstremitelerindeki kıllar ile süzerler.

28 204 Isopoda takımının üyeleri Amphipodların aksine sırttan yassılaşmış olmalarıyla karakteristiktirler (Şekil 1.6.). Karapasları bulunmaz. Baş genellikle göğüsün birinci segmenti ile birleşerek küçük bir sefalotoraks meydana getirir. Gözler bileşik ve sapsızdır, yer altı sularında yaşayan türlerde genellikle körelmiş veya tamamen yok olmuştur. Sefalotoraksın arkasında yedi segment ve bu segmentlerden çıkan yedi çift serbest, yürüyücü ya da tutunucu tipte pereiopod bulunur. Abdomen göğüse oranla çok kısadır. Ülkemiz içsularında da yayılım gösteren Asellota alttakımında abdomenin bütün segmentleri, telson da dahil, birbirleriyle kaynaşarak tek parça haline gelmiştir. Asellidae familyasının erkeklerinde ikinci pleopodlar kopulasyon organı şeklinde farklılaşmış olmasına rağmen dişilerde ikinci pleopodlar bulunmaz. Beslenmeleri genellikle detritivor ve leşçildir. Şekil 1.6. Bir Asellid Isopod un genel görünümü (a1: 1.anten; a2: 2.anten; I-VII: pereiopodlar; u: üropodlar) (Gledhill vd., 1993 den)

29 205 Genellikle denizlerde yayılım gösteren Mysidacea takımının bazı türleri içsularımızda da yayılım göstermektedir. Mysidlerde saplı gözler ve karapas bulunur (Şekil 1.7.). Karapas baş ile torasik segmentlerin büyük bölümünü örter. Birinci antenler iki segmentli bir kaide kısmı ile çok segmentli iki kamçıdan oluşur. İkinci antenlerin pulları iyi gelişmiştir. Torasik bacaklar iki dallı olup yürümekten çok yüzmeye adapte olmuşlardır, ilk iki çifti maksiliped şeklinde değişim geçirmiştir. Abdomen segmentleri uzundur. Pleopodlar dişilerde her zaman, erkeklerde ise genellikle körelmiştir. Uropodları geniş ve yassıdır, telson ile birlikte bir kuyruk yüzgeci meydana getirirler. Dişilerde ikinci ve sekizinci göğüs ekstremitelerinin kaide parçalarının içe bakan taraflarından ince bir plaka çıkar. Bu plakalarla vücut boşluğu arasında, yumurtaların ve yumurtadan yeni çıkan yavruların korunmasını sağlayan, bir kuluçka boşluğu bulunur. Şekil 1.7. Bir Mysidacea üyesinin genel görünüşü (Gledhill vd., 1993 den). Malacostraca altsınıfının en büyük ve en gelişmiş kabukluları Decapoda (=on ayaklılar) takımında yer almaktadır. Diğer Malacostraca üyelerinden ilk üç çift göğüs ekstremitesinin maksilipede dönüşmüş

30 206 olmasıyla ayrılırlar. Geri kalan diğer beş çift göğüs ekstremitesi bacak görevi gördüğünden ve o şekilde farklılaştığından dolayı on bacaklı anlamında Decapoda denmiştir. Torasik bacakların ilk çifti kuvvetlice gelişmiş büyük bir kıskaç taşır ki buna Keliped adı verilir (Şekil 1.8.). Baş bölgesi, göğüs segmentlerinin tümüyle sırt tarafından kaynaşarak oluşturduğu karapasla örtülü büyük bir sefalotoraks meydana getirir. Bileşik gözler iyi gelişmiştir, iki ya da üç segmentten oluşmuş bir göz sapının üzerinde bulunurlar ve tehlike anında gözler karapastaki yuvalarına çekilirler. Özellikle Astacidae familyası üyeleri içsularda yaşayan ve insan gıdası olarak ekonomik önem taşıyan kabuklulardır. Ülkemizde birçok göl ve akarsuda doğal olarak bulunan ve yabancı kaynaklarda Türk İstakozu olarak adlandırılan Astacus leptodactylus Decapoda takımının en önemli temsilcilerindendir. Ülkemiz coğrafik olarak üç kıtanın (Avrupa, Asya ve Afrika) kesişme noktasında yer almasından dolayı, potansiyel olarak çok zengin bir biyolojik çeşitliliğe ev sahipliği yapmasına rağmen, yukarıda kısaca genel özelliklerinden bahsettiğimiz kabukluların ülkemiz içsularındaki dağılımlarını konu alan çalışmalar ne yazık ki ancak yirminci yüzyılın başlarında önem kazanabilmiştir. Türkiye içsularında bulunan Entomostraca üyeleri üzerine yapılmış olan çalışmaları kronolojik olarak gözden geçirdiğimizde; yılları arasında sadece dört çalışmanın yapılmış olduğunu, 1950 den günümüze kadar olan zaman diliminde ise 103 çalışma bulunduğunu görmekteyiz. Bu istatistiksel bilgiden anlaşılacağı üzere, yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türkiye nin biyolojik çeşitliliğine yönelik olan ilgi ve önem artmıştır.

31 207 Şekil 1.8. Bir Astacid Decapod un genel görünümü (Gledhill vd., 1993 den) Türkiye içsularında Cladocera ve Copepoda takımları üzerindeki ilk çalışmalar Erciyes Dağı nda bulunan Sarı Göl de Vavra (1905) ile Zederbauer ve Brehm (1907) tarafından yapılmıştır. Daha sonra Mann (1940) Türkiye nin Pelajik Copepod ları isimli makalesinde 25 farklı lokaliteden tayin etmiş olduğu türleri yayınlamıştır.

32 208 Geldiay (1949) Çubuk Barajı ve Emir Gölünde bulunan makro ve mikro faunanın karşılaştırmalı incelemesini yapmıştır. Muckle (1951) Eyüp-İstanbul, Emir Gölü ve Manyas Gölünde bulunan kladoserleri incelemiştir. Kiefer (1952) Türkiye nin 19 farklı lokalitesinde yaşayan calanoid kopepodlar üzerine bir çalışma yapmıştır. Lindberg (1953) Ankara, İstanbul, Bolu, Zonguldak, Bursa civarında, yer altı sularının da içinde bulunduğu 26 farklı lokalitede yayılış gösteren cyclopoid kopepodları incelemiştir. Noodt (1954), Manyas ve İznik Göllerinde yayılım gösteren harpacticoid copepodları araştırmıştır. Lindberg (1955) ise Hatay, Gaziantep, Hatay, Niğde, Maraş, Malatya ve Sivas illerinde bulunan cyclopoid kopepodları yayınlamıştır. Kiefer (1955) Türkiye de 19 farklı lokaliteden bu sefer cyclopoid ve harpacticoid copepodları yayınlamıştır. Gessner (1957) Van Gölünün limnolojisi üzerine yaptığı çalışmada, burada tespit ettiği kladoser ve kopepodları bildirmiştir. Margoritora ve Cottarelli (1970) Abant Gölünde bulunan kladoser ve kopepod türlerinin listesini vermiştir. Geldiay ve Tareen (1972) Gölcük Gölünün planktonunu yayınlamıştır. Tokat (1972) Elazığ da bulunan Hazar Gölünün kladoser ve kopepod türlerini çalışmıştır.

33 209 Ongan vd. (1972) Burdur, Yarışlı, Karataş ve Beyşehir Göllerinin kladoser türlerini çalışmıştır. Demirhindi (1972) Türkiye nin Bazı Lagün ve Acısu Gölleri Üzerine İlk Planktonik Araştırmalar isimli çalışmada çok sayıda gölün planktonik faunasını incelemiştir. Toparlak (1975) İznik Gölünün kopepodlarını incelemiştir. Margoritora vd. (1977) Türkiye nin batısından doğusuna kadar uzanan 25 farklı lokalitede yayılış gösteren Entomostraca türlerini yayınlamıştır. Fiers (1979) Türkiye genelinde 32 farklı lokalitede bulunan Entomostraca türlerini yayınlamıştır. Dumont (1981) Krater Gölü (Acıgöl) üzerine yaptığı çalışmada, burada yaşayan bir kladoser ve bir kopepod türü tespit etmiştir. Anonim (1982) tarafından hazırlanan Keban Baraj Gölü Limnolojik Etüd Raporunda, burada yayılım gösteren kladoser ve kopepod türlerinin listesi de verilmiştir. Ustaoğlu (1986) Yamanlar dağında bulunan Karagöl ün zooplanktonunu incelemiştir. Gündüz (1986) Karamık ve Hoyran Göllerinin kopepodlarını incelemiştir. Ortak ve Kırgız (1987) Gala Gölünün kladoser ve kopepod türlerini tespit etmiştir.

34 210 Rahe ve Pelister (1987) İç Anadolu bölgesinde, Eber, Akşehir, Beyşehir ve Eğirdir Göllerinde bulunan kladoser ve kopepod lardan bahsetmişlerdir. Gündüz (1987) bu kez Karamık ve Hoyran Göllerinin kladoser türlerini yayınlamıştır. Özesmi (1987) Sultan Sazlığında yaşayan planktonik türleri araştırmıştır. Güher ve Kırgız (1989) Süloğlu Baraj Gölü ve Korucuköy, Budakdoğanca, Eskikadın Göletlerinin kladoser ve kopepod türlerini incelemiştir. Gündüz (1989) Bafra Balıkgölü nden Mesochra aestuarii Gurney, 1921 türünü Türkiye cladoser faunası için yeni kayıt olarak vermiştir. Ustaoğlu ve Balık (1990a ve 1990b) Gebekirse ve Kuş Gölünün zooplanktonunu incelemiştir. Demirhindi (1990) Demirköprü Baraj Gölünün planktonik organizmaları üzerine ilk çalışmaları yapmıştır. Gündüz (1990) Bafra Balıkgölü nden Ilyocryptus samsuni adında yeni bir tür tanımlaması yapmıştır. Gene Gündüz (1991a ve 1991b) Bafra Balıkgölünün kladoser ve kopepod türleri üzerine taksonomik çalışmalar yapmıştır. Demirhindi (1991) Eğirdir Gölünün planktonik organizmalarını çalışmıştır.

35 211 Kazancı vd. (1992) Köyceğiz Gölünün limnolojisi üzerine bir araştırma yapmış ve bazı Entomostraca ve Malacostraca türlerinin kaydını vermiştir. Güher ve Kırgız (1992) Edirne bölgesi kladoser lerini araştırdıkları yayınlarında, Edirne çevresindeki 44 lokalitede dağılım gösteren kladoser türlerini tespit etmişlerdir. Balık ve Ustaoğlu (1993) Gökçeada tatlısu faunası üzerine yaptıkları ön çalışmada, adada bulunan Entomostraca ve Malacostraca türlerinden kayıtlar vermişlerdir. Ustaoğlu (1993) Marmara Gölü zooplanktonu üzerine yaptığı araştırmada kladoser, kopepod ve ostrakod takımlarına ait türler tespit etmiştir. Anonim (1993) Uluslar Arası Öneme Haiz Beş Sulak Alanın Biyolojik Yönden Araştırılması isimli çalışmada Beyşehir, Akşehir, Hotamış, Karamuk Gölleri ve Ereğli Sazlığında bulunan kladoser ve kopepod türlerinin de listesini yayınlamıştır. Ustaoğlu ve Akyürek (1994) Akşehir Gölünün zooplanktonunu tespit etmiştir. Emir (1994) Çavuşcu ve Eber Göllerinin zooplankton komünite yapısını incelemiştir. Güher ve Kırgız (1994) Edirne ilinin kopepod türlerini ve dağılımlarını incelemiş, 44 ayrı lokaliteden türler tespit etmişlerdir. Akıl ve Şen (1995) Cip Baraj Gölünün kopepod ve kladoser türleri üzerine taksonomik bir araştırma yapmışlardır.

36 212 Emir ve Demirsoy (1996) Karamuk Gölü zooplanktonik organizmalarının mevsimsel değişimlerini incelemişlerdir. Gündüz (1996) Çıldır Gölünden Ilyocryptus anatolicus adında yeni bir kladoser türünün tanımlamasını yapmıştır. Anonim (1996) Çıldır Gölü Stok Tayini isimli çalışmada gölde bulunan kladoser ve kopepod türleri tespit edilmiştir. Gündüz (1997) Türkiye içsularında yaşayan kladoser türlerinin listesini yayınlamıştır. Bozkurt (1997) yüksek lisans tezinde Seyhan Baraj Gölü zooplanktonunu tespit etmiştir. Göksu vd. (1997) Seyhan Nehrinin rotifer ve kladoser türlerini tepit etmişlerdir. Yerli vd. (1997) Sultan Sazlığının trofik durumunu konu alan çalışmalarında burada bulunan Entomostraca türlerini de tespit etmişlerdir. Ustaoğlu vd. (1997) Gümüldür Deresinin kladoser ve kopepod türlerini tespit etmişlerdir. Altındağ (1997) Akşehir Gölü zooplankton faunasının mevsimsel değişimini incelemiştir. Gündüz (1998) Adapazarı nda bulunan Poyraz Gölünden Eudiaptomus anatolicus adında yeni bir calanoid kopepod türü tanımlaması yapmış ve gölde bulunan diğer kladoser ve kopepod türlerinin de listesini yayınlamıştır.

37 213 Gündüz (1998b) Devegeçidi Baraj Gölünde bulunan ve Türkiye içsu copepoda faunası için yeni kayıt niteliğinde olan Sinodiaptomus sarsi (Rylov, 1923) türünü tespit etmiştir. Altındağ ve Özkurt (1998) Eskişehir de bulunan Kunduzlar ve Çatören Baraj Göllerinde bulunan kladoser ve kopepod türlerini tespit etmişlerdir. Özdemir-Mis (1998) Gölcük Gölü (Ödemiş-İzmir) nün zooplanktonunu araştırmıştır. Yalım ve Çıplak (1998) Antalya Yaman Sazlığında yaşayan kladoser türlerinin populasyonlarındaki yoğunluk değişimlerini incelemişlerdir. Güher (1999) Kırklareli nde bulunan Mert, Erikli, Hamam ve Pedina Göllerinin kladoser ve kopepod türleri üzerine taksonomik bir çalışma yapmıştır. Balık vd. (1999) Kuzey Ege Bölgesi ndeki Akarsuların Faunası Üzerine İlk Gözlemler başlıklı araştırmalarında Gediz, Güzelhisar Çayı ve Bakırçay dan Entomostraca ve Malacostraca türleri de tespit etmişlerdir. Altındağ ve Yiğit (1999) Yedigöller in zooplankton faunası ve mevsimsel değişimlerini incelemişlerdir. Akbulut (Emir) (2000) Akşehir Gölünde bulunan zooplanktonik organizmaların komünite yapısını incelemişdir. Güher (2000) Trakya bölgesinde bulunan kladoser türleri üzerine taksonomik bir araştırma yapmıştır.

38 214 Ustaoğlu vd. (2001a) İkizgöl de bulunan kladoser ve kopepod türlerini tespit etmişlerdir. Yalım (2001) Antalya Yaman Sazlığından Türkiye tatlısu kladoser faunası için yeni bir kayıt (Camptocercus uncinatus Smirnov, 1971) bildirmiştir. Gülle ve Ertan (2001) Kovada Gölü kladoser ve kopepod türlerini incelemişlerdir. Ustaoğlu vd. (2001b) Demirköprü Baraj Gölünün kladoser ve kopepod türlerini tespit etmişlerdir. Altındağ ve Yiğit (2001) Türkiye kladoser türlerinin kısa bir listesini yayınlamışlardır. Güher (2002) Terkos (Durusu) Gölünün kladoser ve kopepod faunasını tespit etmiştir. Akbulut ve Akbulut (2002) Mogan Gölünün plankton kompozisyonunu incelemişlerdir. Ustaoğlu vd. (2003) Menemen-İzmir de bulunan Sazlıgöl ün Entomostraca türlerini tespit etmişler ve Ostracoda dan Eucypris ornata (Müller, 1776) türünün Türkiye içsu faunası için ilk kaydını vermişlerdir. Türkiye içsularında bulunan Ostracoda altsınıfı üyelerini tespite yönelik ilk çalışmalar Schäfer (1952) ve Hartmann (1964) tarafından yapılmıştır. Daha sonra Gülen (1975) Kuzey Batı Anadolu sıcak su kaynaklarında rastlanan hayvanlar üzerine yaptığı araştırmada ostrakod türleri de tespit etmiştir.

39 215 Gülen (1977) Türkiye Tatlısu Ostrakod Faunasına Katkılar başlıklı makalesinde, Eskişehir, Kütahya ve İzmir çevresindeki 16 lokalitede bulunan ostrakod türlerini incelemiş ve 11 türü Türkiye için yeni kayıt olarak tespit etmiştir. Gene Gülen (1982) Türkiye için yeni kayıt niteliğinde olan iki yeni Notodromas türünü Muğla da tespit etmiştir. Gülen (1985a ve 1985b) Batı Anadolu da 57 lokaliteden topladığı tatlısu ostracodlarını ve Anadolu daki Eşeyli ostrakod populasyonlarını yayınlamıştır. Gülen (1987) Bandırma Kuş Gölü ostrakod faunasını tespit etmiştir. Gülen (1988) Türkiye Tatlısu Ostrakod Faunasına Katkılar II başlıklı makalesinde Mersin, Adana ve Antakya civarından ostrakod kayıtları vermiştir. Kubanç ve Altınsaçlı (1990) Ayvalık-Bergama lagün ostrakod faunasını araştırmışlardır. Altınsaçlı (1993) doktora tezinde Sapanca ve İznik Göllerinin ostrakod faunasını ve zoocoğrafik dağılımını tespit etmiştir. Külköylüoğlu vd. (1993) Küçükçekmece Gölünün Ostrakod faunası ve mevsimsel dağılımını incelemişlerdir. Gülen vd. (1994a ve 1994b) İç Anadolu yöresi ostrakod faunasını ve Türkiye ostrakod faunasını tespit etmeye yönelik çalışmalar yapmıştır. Altınsaçlı ve Yılmam (1995) Terkos (Durusu) Gölü ostrakod faunasını saptamıştır.

40 216 Külköylüoğlu vd. (1995) Büyükçekmece Gölünün ostrakod faunası ve mevsimsel dağılımını tespit etmişlerdir. Gülen vd. (1996) Diyarbakır da bulunan Kabaklı Kaynağının ostrakod faunasını tespit etmişlerdir. Asırlıgil (1995) İstanbul Bendlerinin ostrakod faunasını tespit etmeye yönelik çalışmalar yapmışlardır. Külköylüoğlu (1998) Şamlar Gölünün (İstanbul) ostrakodlarını tespit etmiştir. Aygen ve Balık (1998) İzmir ili ve civarı tatlısu ostrakod faunasını araştırmışlardır. Gülen ve Altınsaçlı (1999) Sakarya Nehri havzasında bulunan ostrakodları tespit etmişlerdir. Altınsaçlı vd. (2000a, ve 2000b) Beyşehir ve Akşehir Göllerini ostrakod faunasını saptamışlardır. Altınsaçlı (2000a ve 2000b) Abant ve Çağa Göllerinin ostakod faunasını tespit etmiştir. Külköylüoğlu (2000) Türkiye deki kozmopolit ve indikatör ostrakod türlerinin değişik su parametrelerine göre önemini araştıran çalışma yapmıştır. Altınsaçlı ve Griffiths (2001a, 2001b ve 2001c) Uluabat (Apolyont) ve Manyas Göllerinin ostrakodlarını tespit etmişler ve Türkiye için iki yeni tür kaydı vermişlerdir.

41 217 Kılıç (2001) Türkiye nin Karadeniz kıyılarında bulunan ostrakodları araştırmıştır. Özuluğ vd. (2001) ve Altınsaçlı (2001a ve 2001b) Egirdir Gölünde bulunan ostrakod türlerini incelemişlerdir. Altınsaçlı (2001c) Kırklareli il sınırları içinde bulunan Erikli, Hamam, Mert, Pedina ve Saka Göllerinin ostrakod faunasını çıkarmıştır. Aygen ve Balık (2002) Küçük Menderes Nehrinin Torbalı civarındaki bölümünden Hungarocypris madaraszi (Örley, 1886) türünü tespit etmişlerdir. Altınsaçlı ve Griffiths (2002) Türkiye nin denizel olmayan ostrakodlarının listesini çıkarmışlar ve 90 tür tespit etmişlerdir. Türkiye Malacostraca faunası üzerine yapılmış olan çalışmalar, Entomostraca üzerine yapılmış olan çalışmalara göre nispeten daha azdır. Vavra (1905) nın Erciyes Dağında yapmış olduğu çalışma, Entomostracada olduğu gibi Malacostraca için de ilk çalışma niteliğindedir. Bu çalışmada amphipodlardan Gammarus argaeus türünün detaylı tanımlaması verilmiştir. Coifman (1938) Türkiye tatlısu yengeçlerini incelemiştir. Pretzmann (1962; 1963; 1965a, 1965b; 1966; 1967; 1971a, 1971b, 1971c; 1975; 1976; 1983a, 1983b; 1984) yılları arasında, tatlısu yengeçleri taksonomisi üzerine gerçekleştirdiği çalışmalar Anadolu da yayılım gösteren tatlısu yengeçleri hakkında değerli bilgiler kazandırmıştır.

42 218 Geldiay ve Kocataş (1970 ve 1977) Türkiye tatlısu kerevitleri ve yengeçleri üzerine taksonomik çalışmalar yapmışlardır. Karaman (1973; 1975a ve 1975b), ülkemizden çeşitli araştırmacılar tarafından toplanıp yurtdışına götürülmüş olan amphipod örneklerinin taksonomik çalışmalarını yapmış ve bazıları endemik olmak üzere bir çok tür rapor etmiştir. Tareen (1974) doktora çalışmasında Gölcük Gölünde Gammarus lacustris ve Asellus aquaticus türlerini tespit etmiştir. Geldiay vd. (1977) Bafa Gölünün Peracarida ve Holocarida türleri üzerine yaptıkları çalışmada Amphipod, Isopod ve Decapod türleri saptamışlar ve göl için birçok yeni kayıt vermişlerdir. Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu nun tatlısu Amphipod faunasının incelendiği üç bölümlük raporda, Gammarus cinsi üç ana grup altında toplanmış ve rapor edilen tür veya alttürlerin detaylı deskripsiyonları ve çizimleri verilmiştir (Karaman ve Pinkster 1977a, 1977b; 1987). Ustaoğlu ve Balık (1990a) Gebekirse Gölü zooplanktonu hakkında yaptıkları yayında Mysidacea dan Mesopodopsis slabberi türünün ilk kaydını vermişlerdir. Kazancı vd. (1992) nin Köyceğiz Gölü nün limnolojisi üzerine yaptıkları çalışmada, gölde Gammarus ve Echinogammarus cinslerinin bulunduğunu rapor etmişlerdir. Balık vd. (1996) Tahtalı Barajı havzasında bulunan akarsularda yaptıkları çalışmada Palaemonetes antennarius, Gammarus pulex,

43 219 Asellus aquaticus türleri ve Potamon ibericum tauricum alttürünü tespit etmişlerdir. Yeşilmen ve Kırgız (1996) ın Kırklareli tatlısu Amphipodlarını inceledikleri çalışmada Gammarus komareki, G. arduus ve G. fossarum türleri tespit edilmiş, G. fossarum türü Trakya için yeni kayıt olarak verilmiştir. Özbek ve Ustaoğlu (1998; 2001) İzmir ili ve Civarı içsularının Malacostraca faunasını araştırmışlardır. Ustaoğlu vd. (1998) Bafa Gölü nün Malacostraca türleri inceledikleri çalışmalarında Gammarus aequicauda, Gammarus subtypicus, Orchestia mediterranea ve Orchestia stephenseni türleri yeni kayıt olarak verilmiştir. Balık vd. (1999) Kuzey Ege bölgesindeki akarsuların faunası üzerine yaptıkları çalışmada Malacostraca faunasına ait Palaemonetes antennarius, Potamon ibericum tauricum ve Asellus aquaticus türlerini tespit etmişlerdir. Ustaoğlu vd. (2000 ve 2002) Akgöl ve Gebekirse Gölünün ve Gökova Kaynaklarının Malacostraca faunasını incelemişlerdir. Sarı vd. (2001) Bafa Gölünün makro ve meiobentik faunasını inceledikleri çalışmalarında Ostracoda, Amphipoda, Isopoda ve Decapoda gruplarından da türler tespit etmişlerdir. Akbulut (2001) Samsun ve Sinop illeri içsularının Malacostraca faunasını taksonomik ve ekolojik açıdan incelediği Doktora çalışmasında 19 tür ve 4 alttür tespit etmiştir.

44 220 Araştırma ortamımızı oluşturan Işıklı Gölü üzerine günümüze kadar değişik amaçlarla da olsa, az sayıda araştırma yapılmıştır. Bu araştırmaları sırasıyla inceleyecek olursak: Lahn (1948) Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüd başlıklı çalışmasında Işıklı Gölü nü tektonik orijinli çöküntü bataklıkları sınıfında incelemiştir. Munsuz ve Ünver (1983) tarımsal sulama amaçlı olarak Türkiye sularını değerlendirdikleri çalışmalarında, Işıklı Gölü nün ortalama ph sının 8.2, elektriksel iletkenliğinin 490 µmhos/cm olduğu ve su kalitesinin T 2 A 1 sınıfına dahil olduğu belirtilmektedir. Anonim (1992) Çivril (Işıklı) Gölü Limnolojik Araştırma Projesi Sonuç Raporu isimli çalışma Işıklı Gölü hakkında yapılmış olan kapsamlı çalışmalardan birisidir. İki yıl süresince yapılan bu limnolojik çalışmada suyun fiziko kimyasal parametrelerinin yanı sıra, gölün fito ve zooplanktonu, bentik faunası cins seviyesinde tespit edilmiş, ayrıca 4 tür balık (Sazan, Turna, Tatlısu Kefali ve Kababurun) üzerinde, yaş-boy, yaş-ağırlık, boy-ağırlık ilişkileri ve eşey oranları, üreme dönemi, yaş kompozisyonları ve ilk üreme yaşları araştırılmıştır. Bu çalışmaya göre Işıklı Gölü fitoplanktonunda Anabaena, Merismopedra, Coloneis, Cyclotella, Closterium, Crucigenia, Cymatopleura, Cymbella, Pediastrum, Scenedesmus, Gyrosigma, Melosira, Spyrogyra, Ceratium, Navicula, Nitzschia, Peridinium, Dinobryon, Pinnularia, Rhizosolenia, Euglena, Phacus, Stephanodiscus, Surirella, Amphora, Asterionella, Synedra cinsleri tespit edilmiştir. Zooplanktonik organizmalar olarak kopepodlardan: Cyclops; kladoserlerden: Diaphanosoma, Bosmina,

45 221 Daphnia ve Ceriodaphnia; rotiferlerden: Asplancha, Polyarthra, Brachionus, Keratella, Trichocerca, Filina, Pompholix, Lecane, Anareopsis, Notholca ve Colurella; protozoadan: Difflugia cinsleri saptanmıştır. Gene aynı çalışmada Işıklı Gölü zoobentik organizmalarının gastropodlardan: Limnea, Pisidium, Ferissia, Helisoma, Campeloma; oligoketlerden: Tubifex; dipteradan: Chironomus, Chaoborus, Psectrocladius; amfipodlardan: Gammarus cinslerinden oluştuğu tespit edilmiştir. Gündüz (1997) Türkiye İçsularında Yaşayan Cladocera (Crustacea) Türlerinin Listesi isimli çalışmasında Işıklı Gölü nde Diaphanosoma lacustris, Daphnia longispina, Ceriodaphnia quadrangula, Moina micrura ve Bosmina longirostris türlerinin bulunduğunu tespit etmiştir. Seçmen ve Leblebici (1997) Türkiye sulak alanlarında bulunan bitkileri inceledikleri yayınlarında Işıklı Gölü nde 45 tür su bitkisi bulunduğunu; bunlardan Hippuris vulgaris L., Ceratophyllum demersum L., Butomus umbellatus L., Potamogeton nodosus Poiret, P. perfoliatus L., Phragmites australis (Cav.), Elocharis palustris (L.) Roemer & Schultes ve Veronica anagallis-aquatica L. türlerinin diğerlerine göre daha bol olduğunu tespit etmişlerdir. Yarar ve Magnin (1997) Türkiye nin önemli kuş alanlarını inceledikleri kitaplarında, Işıklı Gölü nde üreyen alaca balıkçıl, bıyıklı sumru ve gülen sumru populasyonlarından dolayı gölü önemli kuş alanları statüsü içerisinde sınıflandırmaktadırlar. Ayrıca Işıklı Gölü nün sayıları yaklaşık i bulan küçük karabatak, sakarca, Macar ördeği,

46 222 elmabaş patka, pasbaş patka ve sakarmeke gibi kışlayan kuşlar için çok önemli olduğunu belirmektedirler. İlhan (1999) Yüksek Lisans çalışmasında Işıklı Gölü ndeki Turna balığı populasyonunun biyoekolojik özelliklerini incelemiştir. Balık vd. (2000) Işıklı Gölü nün (Çivril-Denizli) Bentik Faunası başlıklı araştırmalarında gölün bentik faunasında bulunan Oligochaeta ve Diptera (Chironomidae, Chaoboridae) türlerini ve dağılımlarını tespit etmişlerdir. Bu türlerden üçü Türkiye içsu faunası için yeni kayıt olarak rapor edilmiştir. Ustaoğlu vd. (2001) Işıklı Gölü (Çivril-Denizli) nün Mollusca Faunası isimli çalışmalarında Gastropoda sınıfına ait 22 ve Bivalvia sınıfına ait 2 olmak üzere toplam 24 Mollusca türü tespit etmişlerdir. Zeytünlüoğlu vd. (2002) Işıklı Gölü Su Bitki Populasyonu Üzerine Su Kalite Parametrelerinin Biyoekolojik Etkileri isimli çalışmalarında gölde 74 tür su bitkisi tespit etmişler ve suyun fizikokimyasal parametreleriyle bitkiler arasındaki etkileşimleri araştırmışlardır. Önceki çalışmalarda görüldüğü üzere Işıklı Gölü Crustacea faunası üzerine günümüze kadar ayrıntılı bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, gölün Crustacea faunasını oluşturan taksonların detaylı olarak araştırılması amaçlanmıştır. Işıklı Gölü gibi az çalışma yapılmış sulak alanlarımız üzerine gelecekte yapılacak araştırmalar sayesinde, buralarda bulunan biyolojik çeşitliliğin ortaya çıkarılacağı ve dolayısıyla ülkemiz biyolojik zenginliğine katkıda bulunulacağı muhakkaktır.

47 223 Unutulmamalıdır ki, Türkiye, Ramsar sözleşmesine imza atmış bir ülkedir. Sözleşmenin ilk şartına göre Uluslararası öneme sahip sulak alanlar listesine girecek sulak alanları belirlemek, bunların korunmasını sağlayacak metodları planlayıp yürürlülüğe koymak, ekolojik özelliklerdeki değişikliği rapor etmek, listedeki bir sulak alan tahrip olduğu taktirde zararı telafi etmek, uluslararası öneme sahip sulak alanları belirleme kriterini kullanarak ek listeler oluşturmak ilkesinin yerine getirilmesi başlıca görevimiz arasında olmalıdır.

48 MATERYAL VE METOT Şubat 1998 ile Ocak 1999 ayları arasındaki bir yıllık dönemde Işıklı Gölü nün Crustacea faunası ve fiziko-kimyasal özelliklerini tespit etmek amacıyla gölün değişik lokalitelerinde 5 ve Işıklı kaynaklarında 1 olmak üzere toplam 6 istasyon belirlenmiştir. (Şekil 2.1). Şekil 2.1. Işıklı Gölü ve örneklerin alındığı istasyonlar.

49 225 Çizelge 2.1. de koordinatları verilen bu istasyonların herbirinden aylık periyotlar halinde bazı fiziksel özellikler (derinlik, berraklık ve su sıcaklığı) yerinde ölçülmüş ve biyolojik örnekler toplanmıştır. Şubat 1998 de gerçekleştirilen ilk arazi çalışmasında kuvvetli fırtına nedeniyle gölün orta bölümüne gidilemediğinden 4. istasyondan örnekleme yapılamamıştır. İstasyonların koordinatları Magellan-Pioneer marka GPS ile saptanmıştır. Çizelge 2.1. Örneklerin alındığı istasyonların koordinatları. İstasyon 1 İstasyon 2 İstasyon 3 İstasyon 4 İstasyon 5 İstasyon 6 Koordinatlar N N N N N N E E E E E E Su derinliği ölçümlerinde iskandil, berraklık ölçümlerinde ise ucunda 30 cm çapında standart secchi diski bağlı bulunan 10 cm aralıklarla işaretlenmiş ip kullanılmıştır. Su sıcaklığı ölçümleri 0,1ºC hassasiyetli civalı termometre kullanılarak yapılmıştır. Çözünmüş oksijen ölçümleri, Winkler yöntemi kullanılarak arazide yapılmıştır. ph ve elektrik iletkenliği ölçümleri arazide, Hanna 8014 phmetre ve Hanna 8033 kondaktivimetre kullanılarak yapılmıştır. Göl suyunun kimyasal özelliklerini tespit etmek amacıyla her bir istasyondan yüzeyden su örnekleri alınmış ve polietilen şişelerde laboratuvara getirildikten sonra analizleri yapılmıştır. Su örnekleri 5 l. hacimli ve termometreli Schindler su alma kabıyla alınmıştır. Laboratuvara getirilen su örneklerinde Kalsiyum, Magnezyum ve Toplam sertlik, EDTA titrasyonu ile; Geçici Sertlik, Metil Orange

50 226 indikatörü kullanılarak N/10 HCl titrasyonu ile saptanmıştır. Nitrit, Nitrat, Amonyum, Fosfat ve Silikat analizleri ise, Egemen ve Sunlu (1999) a göre yapılmış, absorbansları Bosch-Lamb Spectronic 21 UVD spektrofotometrede okunarak değerlendirilmiştir. Planktonik krustase örnekleri horizontal ve vertikal çekimlerle örneklenmiştir. Horizontal çekimlerde 60µm göz açıklığında, 100 cm boyunda Hydrobios marka standart plankton kepçesi kullanılmış, vertikalal çekimlerde ise 25 cm çapında ve 55µ göz açıklığında plankton kepçesi kullanılmıştır. Kaynak bölgesinde yapılan örneklemelerde ise 180µ göz açıklığındaki el kepçeleri kullanılmıştır. Plankton örnekleri %4 lük formolde tespit edilmiştir. Kalitatif tayinlerde horizontal ve vertikal çekimlerle toplanmış örneklerden, kantitatif analizlerde ise vertikal olarak toplanmış örneklerden yararlanılmıştır. Metreküpteki ortalama birey sayılarının hesaplanmasında öncelikle vertikal plankton çekiminde kullanılan plankton kepçesinin süzdüğü alan hesaplanmış daha sonra her istasyonda tespit ettiğimiz su derinliği ile süzme alanı çarpılarak her bir vertikal plankton çekiminde süzülen su sütununun hacmi belirlenmiştir. Sayım sonucu elde edilen birey sayıları 1 m 3 e oranlanarak metreküpteki ortalama birey sayıları tespit edilmiştir. Planktonik örneklerin kalitatif ve kantitatif analizlerinde Olympus VMZ binoküler stereo mikroskop ve Olympus CHK binoküler mikroskop kullanılmıştır. Bentik krustase örnekleri ise Ekman-Birge grab (20x20) kullanılarak alındıktan sonra %4 lük formolde tespit edilerek laboratuvara getirilmiş, burada basınçlı su ile 500µ göz açıklığındaki

51 227 eleklerde elendikten sonra büyüteç yardımıyla ayıklanmıştır. Ayıklanan materyal % 70 lik alkolde muhafaza altına alınmıştır. Örneklerin taksonomik durumunun tespit edilmesinde kladoserler için Scourfield ve Harding (1941), Flössner (1972), Smirnov (1974; 1992; 1996), Negrea (1983) ve Korovchinsky (1992); kopepodlar için Mann (1940), Rylov (1963), Borutski (1963), Dussart (1967, 1969), Harding ve Smith (1974), Kiefer (1978) ve Einsle (1996); ostrakod için Klie (1938), Bronshtein (1947) ve Henderson (1990); Malacostraca için Bacescu (1948), Karaman ve Pinkster (1977a; 1977b, 1987) ve Gledhill vd. (1993) gibi araştırmacıların eserlerinden yararlanılmıştır.

52 BULGULAR 3.1. Araştırma Ortamının Özellikleri Büyük Menderes Nehri ni besleyen kaynakların birleşim yerinde ve Akdağ ın güneyinde yer alan maksimum 7 m. derinliğindeki Işıklı Gölü, Akçay, Işıklı Kaynakları, yeraltı suyu ve Büyük Menderes in yukarı havzadaki iki büyük kolu tarafından beslenmektedir. Işıklı Gölü eskiden Çivril-Dinar tektonik çöküntü havzasında bulunan bir bataklık alandı (Lahn, 1948). Yağışların bol olduğu zamanlarda göl alanı genişlemekte ve civardaki yerleşim yerleri ile tarım alanlarına zarar vermekte olduğundan, 1949 yılında DSİ tarafından başlatılan taşkından koruma çalışmaları, 1968 yılında tamamlanmış, sonuçta gölün batı, güney ve doğu kıyıları seddelerle çevrilmiştir (Yarar ve Magnin, 1997). Bundan sonra göl baraj gölü niteliği kazanmıştır. Işıklı Gölü bugün, çevredeki ovalarda yapılan büyük çaplı sulamalar için su depolanan bir rezervuar olarak kullanılmaktadır. Gölün ortasında birkaç saz adacığı bulunur. Gölün batı ve doğu kıyılarında geniş kavaklıklar ve tarım alanları, güneyde ise hububat ekiminin yapıldığı geniş bir ova vardır. Gölün yüzey alanı çok değişkendir. Bunun nedeni, göl havzasının yapısından kaynaklanmaktadır. Çizelge 3.1 de görüldüğü gibi kodlara göre yüzey alanları çok değişmektedir. Sulama amaçlı göl olduğu için, sulamanın yapıldığı aylarda su yüksekliği düşmekte, buna paralel olarak yüzey alanı da azalmaktadır.

53 229 Çizelge 3.1. Işıklı Gölü nde kodlara göre yüzey alanı (Anonim, 1992 den alınmıştır). Kod (m) Alan (m 2 ) Haziran ayından itibaren sulama başladığından, sucul bitkilerin büyük bir kısmı suyun dışında kalmaktadır. Bu aydan itibaren göl yüzeyinin büyük bir kısmını su içi bitkileri kaplamakta ve balık avcılığını zorlaştırmaktadır. Sucul bitkilerin nispeten daha az olduğu kısım sadece Büyük Menderes in yatağıdır. Özellikle Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında göl yüzey alanının yaklaşık %60-70 ini sucul bitkiler kaplamaktadır. Balıkçılık, çevre köyleri için büyük önem taşıyan bir etkinliktir. Gölde 4 köyden 170 e yakın balıkçı çalışır ve yılda 70 tona yakın balık tutulur (Yarar ve Magnin, 1997). Kerevit (Astacus leptodactylus) bir zamanlar göldeki en yaygın ve en çok gelir getiren tür olduğu halde, 1984 de, Türkiye de ilk kez bu gölde ortaya çıkmış olan mantar hastalığı nedeniyle büyük zarar görmüştür. Ancak geçen zaman süresince kerevit populasyonu yavaş yavaş kendini toparlamaya başlamıştır. Günümüzde ise Işıklı Gölü doğal hayatı canlıları halen uygulanmakta olan usulsüz ve zamansız avcılığın tehditi altındadır.

54 Gölün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Fiziksel Özellikler Gölün bazı fiziksel özelliklerini tespit etmek amacıyla, 5 istasyondan her ay derinlik, berraklık ve su sıcaklığı ölçümleri yapılmıştır Derinlik İstasyonlardaki aylık derinlik değişimleri Çizelge 3.2 ve Şekil 3.1 de gösterilmiştir. 12 aylık örnekleme periyodu boyunca Işıklı Gölü nde tespit edilen maksimum derinlik 540 cm. (Mayıs 1998, İst.4) olmuştur. Tablo ve grafiklerde de görüldüğü gibi Şubat ayından itibaren su seviyesi giderek artmakta ve genel olarak Mayıs ayında maksimuma ulaşmaktadır. Haziran ayından itibaren gölden sulama amaçlı olarak su çekilmeye başlamasından dolayı su seviyesi düşmeye başlamakta ve Eylül ayında minimum seviyeye ulaşmaktadır. Ekim ayında regülatör kapaklarının kapatılmasıyla göldeki su seviyesi tekrar artmaya başlamaktadır. Çizelge 3.2. İstasyonlardaki aylık derinlik değişimleri (cm.) Ş M N M H T A E E K A O Berraklık Işıklı Gölü ndeki berraklık değerlerinin aylık değişimleri Çizelge 3.3 ve Şekil 3.2 de gösterilmiştir. Maksimum berraklık 4. istasyonda

55 231 Mart ayında ölçülmüştür. 440 cm. olarak ölçülen bu değer aynı zamanda Mart ayının maksimum derinliğine eşittir. Gölün nispeten sığ bölgelerinde bulunan 1. ve 2. istasyonlarda berraklık değerleri yıllık olarak cm. arasında değişim gösterirken, derin bölgelerde bulunan 3., 4. ve 5. istasyonlarda cm. arasında değişim göstermektedir. Şekil 3.3 de yıllık ortalama derinlik ve berraklık değişimleri aynı grafik üzerinde verilmiştir Derinlik (cm) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil 3.1. Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama derinlik değişimi. Çizelge 3.3. İstasyonlarda berraklığın aylık değişimleri (cm). Ş M N M H T A E E K A O Su Sıcaklığı Örnekleme periyodu boyunca Işıklı Gölü nde minimum su sıcaklığı Ocak ve Şubat aylarında 5.4 C, maksimum su sıcaklığı ise Temmuz

56 232 ayında-28.5 C olarak ölçülmüştür (Çizelge 3.4 ve Şekil 3.4). Işıklı kaynaklarında ise su sıcaklığı yıl boyunca önemli bir değişme göstermemektedir (ortalama 16.7±0.6 C) Berraklık (cm) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil 3.2. Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama berraklık değişimi. cm Aylar Ş M N M H T A E E K A O Derinlik Berraklık Şekil 3.3. Işıklı Gölü nde aylara göre ortalama derinlik ve berraklık değişimleri.

57 233 Çizelge 3.4 İstasyonlarda su sıcaklığının aylık değişimleri ( C). Ş M N M H T A E E K A O Sıcaklık (ºC) Kaynak Göl 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil 3.4. Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarında aylara göre su sıcaklığı değişimleri Kimyasal Özellikler Hidrojen İyonu Konsantrasyonu (ph) Hidrojen iyonu konsantrasyonunun aylara göre değişimleri Çizelge 3.5 ve Şekil 3.5 de verilmiştir. Gölde maksimum ph değeri 9.25 (Temmuz ayında 2. istasyonda), minimum değer ise 7.49 (Eylül ayında 1. istasyonda) olarak ölçülmüştür. Kaynak bölgesinde bulunan 6. istasyonda ise ph değerlerinin yıl boyunca arasında değişim gösterdiği

58 234 tespit edilmiştir. Bu değerlere göre göl sularının hafif bazik bir karaktere sahip olduğu görülmektedir. Çizelge 3.5 İstasyonlardaki ph değerlerinin aylık değişimleri. Ş M N M H T A E E K A O ,5 ph 8 7,5 7 6,5 Kaynak Göl 6 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil 3.5. Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarında aylara göre ph değişimleri Çözünmüş Oksijen (Ç.O.) ve Oksijen Doygunluğu Yüzey sularındaki maksimum çözünmüş oksijen değeri 13.6 mg/l ile Mart ve Ocak aylarında 4. ve 5. istasyonlarda, minimum değer ise 5.6 mg/l ile Temmuz ayında 5. istasyonda saptanmıştır (Çizelge 3.6). Kaynak bölgesinde bulunan 6. istasyondaki çözünmüş oksijen değerlerinin (Şekil 3.6) kaynak suyunun özelliğine uygun olarak yıl boyunca hemen hemen sabit değerde kaldığı saptanmıştır (ortalama 6.3 ±0.2 mg/l).

59 Çizelge 3.6 İstasyonlardaki Çözünmüş oksijen değerlerinin aylık değişimleri (mg/l). 235 Ş M N M H T A E E K A O mg/l Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil 3.6. Işıklı Gölü yüzey suyundaki (ortalama) ve kaynaklarındaki çözünmüş oksijen değerlerinin aylık değişimleri. Sudaki çözünmüş oksijen doygunluğu ise 1. istasyonda Şubat, Nisan, Mayıs ve Aralık; 2. istasyonda Şubat, Mayıs, Ağustos ve Eylül; 3. istasyonda Şubat, Nisan, Mayıs, Temmuz, Ağustos ve Eylül; 4. istasyonda Mayıs, Temmuz, Ağustos Kasım ve Ocak; 5. istasyonda Nisan, Mayıs, Temmuz ve Ağustos aylarında %100 ün altında tespit edilmiş olup yılın geri kalan büyük bir bölümünde süper saturasyon durumu saptanmıştır (Çizelge 3.7, Şekil 3.7).

60 236 Çizelge 3.7 İstasyonlardaki aylık çözünmüş oksijen doygunluğu değişimleri (%). Ş M N M H T A E E K A O % Ş M N M H T A E E K A O Kaynak Göl Aylar Şekil 3.7. Işıklı Gölü yüzey suyundaki (ortalama) ve kaynaklarındaki çözünmüş oksijen doygunluğunun aylık değişimleri Elektrik İletkenliği Işıklı Gölü nün yüzey sularında elektrik iletkenliği değerleri yıl boyunca µs 20ºC arasında değişim göstermektedir. (Çizelge 3.8 ve Şekil 3.8). Çizelge 3.8 de görüldüğü gibi kaynak bölgesinde bulunan 6. istasyondaki elektrik iletkenliği değerleri gölde ölçülen değerlerden daha yüksektir ( µS 20ºC ) Bu durumda kaynak sularının göle girdiği kanala yakın bulunan 1. ve 2. istasyonların nispeten yüksek elektrik iletkenliği değerlerine sahip olmasını, kaynak suyunun etkisi altında olmaları ile açıklayabiliriz.

61 237 Çizelge 3.8 İstasyonlardaki aylık elektrik iletkenliği değişimleri (µs 20ºC ). Ş M N M H T A E E K A O µs(20ºc) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil 3.8. Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki aylara göre elektrik iletkenliği değişimleri (µs 20ºC ) Geçici Sertlik Işıklı Gölü nün yüzey sularında geçici sertlik değerleri yıl içinde 8 ile 26.5 FrºH arasında değişim göstermektedir (Çizelge 3.9). Şekil 3.9 da görüldüğü gibi 6. istasyonun (kaynak) geçici sertlik değerleri göl sularındaki değerlere paralellik göstermesine rağmen oldukça yüksektir, buda kaynak sularının daha sert olduğunu göstermektedir.

62 238 Çizelge 3.9 İstasyonlardaki aylık geçici sertlik değişimleri (Fr H). Ş M N M H T A E E K A O FrºH Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil 3.9. Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki geçici sertlik değerlerinin aylık değişimleri (Fr H) Toplam Sertlik Işıklı Gölü nün yüzey sularının toplam sertlik değerlerinin yıl içinde CaCO 3 mg/l değerleri arasında değişim gösterdiğini Çizelge ve Şekil 3.10 da görmekteyiz. Kaynak sularının toplam sertlik değerleri göl sularına paralellik göstermesine rağmen, daha sert olmasından dolayı değerler biraz daha yüksektir.

63 239 Çizelge 3.10 İstasyonlardaki aylık toplam sertlik değişimleri (CaCO 3 mg/l). Ş M N M H T A E E K A O mg/l Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki toplam sertlik değerlerinin aylık değişimleri (CaCO 3 mg/l) Kalsiyum ve Magnezyum Miktarları Çizelge 3.11 ve Şekil 3.11 de görüldüğü gibi Işıklı Gölü nde maksimum ve minimum kalsiyum miktarı mg/l olarak Ocak ve Temmuz aylarında 2. istasyonda saptanmıştır. Kaynakta bulunan 6. istasyonda ise yıllık kalsiyum miktarı değişimi ile mg/l değerleri arasındadır ve göl suyuna göre yüksek değerler göstermektedir.

64 240 Çizelge 3.11 İstasyonlardaki aylık kalsiyum değişimleri (mg/l). Ş M N M H T A E E K A O Ca ++ (mg/l) Ş M N M H T A E E K A O Kaynak Göl Aylar Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki kalsiyum değerlerinin aylık değişimleri (mg/l). Magnezyum değerlerine gelince, yüzey sularında maksimum değer mg/l (Aralık ayında 5. istasyon) ve minimum değer ise mg/l (Kasım ayında 6. istasyon) olarak saptanmıştır (Çizelge 3.12 ve Şekil 3.12).

65 241 Çizelge 3.12 İstasyonlardaki aylık magnezyum değişimleri (mg/l). Ş M N M H T A E E K A O Mg ++ (mg/l) Kaynak Göl 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki magnezyum değerlerinin aylık değişimleri (mg/l) Nütrientler (Nitrit, Nitrat, Amonyum, Fosfat ve Silikat) Işıklı Gölünde saptanan yıllık nitrit değişimine bakıldığında en yüksek değerin (23.66 µg/l) Mayıs ayında 2. istasyonda tespit edildiği görülmektedir (Çizelge 3.13 ve Şekil 3.13). Diğer yandan Mart ve Haziran aylarında gölde ve kaynakta ölçülebilecek miktarda nitrit bulunmamıştır. Kaynak sularında ise yılın sadece 6 ayında nitrit tespit edilebilmiştir ve maksimum değeri Eylül ayında 8.82 µg/l olarak saptanmıştır.

66 242 Çizelge 3.13 İstasyonlardaki aylık nitrit değişimleri (µg/l). Ş M N M H T A E E K A O ND ND 4.74 ND 2.85 ND ND ND ND ND 0.54 ND 0.42 ND 2.52 ND ND ND ND 0.12 ND ND ND 2.15 ND 0.54 ND ND ND ND ND 0.86 ND ND 6 ND ND ND 0.43 ND 0.12 ND ND NO2 - -N (µg/l) Kaynak Göl 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki nitrit değerlerinin aylık değişimleri (µg/l). Işıklı Gölü yüzey sularında maksimum nitrat değeri Aralık ayında 1. istasyonda µg/l olarak tespit edilmiştir (Çizelge 3.14). 1. istasyon haricindeki istasyonlarda yıl boyunca düşük değerler sergileyen nitrat, Aralık ayında gölde bulunan tüm istasyonlarda maksimum değer göstermektedir (Şekil 3.14). 6. istasyonda ise sadece Kasım ayında nitrat tespit edilememiş, buna rağmen diğer aylarda ile µg/l değerleri arasında nitrat olduğu belirlenmiştir.

67 243 Çizelge 3.14 İstasyonlardaki aylık nitrat değişimleri (µg/l). Ş M N M H T A E E K A O ND ND ND ND 7.84 ND ND 3 ND ND ND ND 5.18 ND ND 5 ND ND ND ND ND ND NO3 - -N (µg/l) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki nitrat değerlerinin aylık değişimleri (µg/l). Amonyum değişimlerine gelince, yüzey sularında maksimum değer Kasım ayında 4. istasyonda 413 µg/l olarak saptanmıştır (Çizelge 3.15). Yıllık değişimleri göz önüne alacak olursak (Şekil 3.15) Ağustos ve Kasım aylarında göl sularındaki amonyum miktarının pik yaptığını görmekteyiz. Kaynak sularındaki amonyum değişimlerine baktığımızda ise göl sularına göre genel olarak daha düşük miktarlarda amonyum tespit edildiğini görmekteyiz.

68 244 Çizelge 3.15 İstasyonlardaki aylık amonyum değişimleri (µg/l). Ş M N M H T A E E K A O 1 ND ND ND ND ND ND ND ND 1.68 ND ND ND 3.78 NH4 + -N (µg/l) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki amonyum değerlerinin aylık değişimleri (µg/l). Fosfat değerlerine gelince, Işıklı Gölü nde maksimum µg/l (Ekim ayında 4. istasyon) tespit edilmiştir. Kasım ayında ise istasyonların hiç birinde fosfat tespit edilememiştir (Çizelge 3.16). Şekil 3.16 ya bakıldığında gölün yüzey sularındaki fosfat değerlerinin Haziran ve Ekim aylarında maksimuma ulaştığı görülmektedir.

69 245 Çizelge 3.16 İstasyonlardaki aylık fosfat değişimleri (µg/l). Ş M N M H T A E E K A O ND ND 8.68 ND ND ND ND ND ND ND 6.51 ND ND PO4-3 -P (µg/l) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki fosfat değerlerinin aylık değişimleri (µg/l). Işıklı Gölü nün yüzey sularında minimum 0.01 mg/l (Haziran ayında 3. istasyon) ile maksimum 4.82 mg/l (Kasım ayında 4. istasyon) silikat tespit edilmiştir (Çizelge 3.17). Işıklı kaynaklarında ise Şubat- Temmuz ayları arasında göl sularından bir hayli yüksek olan silikat değerleri Ağustos ayından itibaren inişe geçmiş ve Ocak ayına kadar göl sularına yakın değerler tespit edilmiştir (Şekil 3.17).

70 246 Çizelge 3.17 İstasyonlardaki aylık silikat değişimleri (mg/l). Ş M N M H T A E E K A O SiO2 -Si (mg/l) Ş M N M H T A E E K A O Aylar Kaynak Göl Şekil Işıklı Gölü (ortalama) ve kaynaklarındaki silikat değerlerinin aylık değişimleri (mg/l).

71 Işıklı Gölü ve Kaynaklarının Krustase Kompozisyonu Kalitatif Durum Işıklı Gölü ve kaynağından 16 tür Cladocera, 12 tür Copepoda, 1 tür Ostracoda ve 5 tür Malacostraca olmak üzere toplam 34 krustase türü tespit edilmiştir Cladocera Grubu Çalışmalarımız sonucunda 6 familyaya ait 14 cins ve 16 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen bu türler Flössner (1972) in sistematiği esas alınarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır: Phylum : Arthropoda Classis : Crustacea Superordo : Phyllopoda (= Branchiopoda) Ordo : Diplostraca Subordo : Cladocera Superfamilia : Sidoidea Familia: Sididae 1.Diaphanosoma brachyurum (Lievin, 1848) 2.Diaphanosoma mongolianum Ueno, 1938 Superfamilia : Chydoroidea Familia: Daphniidae 3.Daphnia longispina O.F. Müller, Ceriodaphnia pulchella Sars, Simocephalus vetulus (O.F. Müller, 1776) Familia: Moinidae 6.Moina micrura Kurz, 1874 Familia: Bosminidae

72 248 7.Bosmina longirostris (O.F. Müller, 1785) Familia: Macrothricidae 8.Macrothrix laticornis (Jurine, 1820) Familia: Chydoridae Subfamilia: Aloninae 9.Alona rectangula Sars, Alona guttata Sars, Graptoleberis testudinaria (Fischer, 1851) 12.Leydigia leydigi (Schoedler, 1863) 13.Biapertura affinis (Leydig, 1860) Subfamilia: Chydorinae 14.Chydorus sphaericus (O.F. Müller, 1785) 15.Pleuroxus aduncus Baird, Disparalona rostrata (Koch, 1841) Copepoda Grubu Çalışmalarımız sonucunda 2 familya içeriğinde 8 cins ve 12 tür tespit edilmiştir. Tespit edilen türler Kiefer (1978a) in sistematiği esas alınarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır: Phylum : Arthropoda Classis : Crustacea Subclassis : Copepoda Ordo :Cyclopoida Familia: Cyclopidae Subfamilia: Eucyclopinae 17.Macrocyclops albidus (Jurine, 1820) 18.Eucyclops serrulatus (Fischer, 1851)

73 Eucyclops speratus (Lilljeborg, 1901) 20.Eucyclops macruroides Lilljeborg, 1901 Subfamilia: Cyclopinae 21.Metacyclops gracilis (Lilljeborg, 1853) 22.Mesocyclops leuckarti (Claus, 1857) 23.Cyclops vicinus Uljanin, Cyclops abyssorum Sars, Cyclops strenuus Fischer, Megacyclops viridis Jurine, Acanthocyclops robustus (Sars, 1863) Ordo : Harpacticoida Familia: Canthocamptidae 28.Canthocamptus staphylinus (Jurine, 1820) Ostracoda Grubu Çalışmalarımız sonucunda Ostracoda grubundan sadece 1 tür tespit edilmiştir. Henderson un (1990) kullanmış olduğu sistematik düzenleme esas alınarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır: Phylum : Arthropoda Classis : Crustacea Subclassis : Ostracoda Ordo : Podocopida Subordo : Podocopina Superfamilia : Cypridoidea Familia : Cyprididae Subfamilia : Herpetocypridinae 29.Psychrodromus olivaceus (Brady&Norman, 1889)

74 Malacostraca Grubu Malacostraca grubunda Decapoda ordosu ndan Astacus leptodactylus, Amphipoda ordosu ndan Gammarus obnixus ve Gammarus balcanicus, Isopoda ordosu ndan Asellus aquaticus, Mysidacea ordosu ndan Paramysis kosswigi türleri tespit edilmiştir. Tespit edilen türler Parker (1982) a göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır: Phylum : Arthropoda Classis : Crustacea Subclassis : Malacostraca Superordo : Eucaridea Ordo : Decapoda Subordo : Pleocyemata Superfamilia : Astacoidea Familia : Astacidae 30.Astacus leptodactylus Eschscholtz,1823 Superordo : Peracaridea Ordo : Amphipoda Subordo : Gammaridea Superfamilia : Gammaroidea Familia : Gammaridae 31.Gammarus obnixus G.S. Karaman&Pinkster, Gammarus balcanicus Schäferna, 1922 Ordo : Isopoda Subordo : Asellota Superfamilia : Aselloidea Familia : Asellidae

75 Asellus aquaticus (L., 1758) Ordo : Mysidacea Subordo : Mysida Familia : Mysidae 34.Paramysis kosswigi Bacescu, 1948

76 Tespit Edilen Türlerin Tayin Anahtarı 1. Vucut 20 segmentli ve genel 19 çift appendislidir. Orta veya büyük boyludurlar (Malacostraca) Segment ve appendis sayısı değişkendir. Küçük veya mikroskopik boyludurlar (Entomostraca) Karapas 4 ten fazla torasik segmentle birleşmez ya da yoktur (Peracaridea) Karapas bütün torasik segmentlerle kaynaşmıştır (Eucaridea)... Astacus leptodactylus 3. Karapas torasik segmentlerin çoğunu örter (Mysidacea)... Paramysis kosswigi - Karapas bulunmaz Vücut dorsoventral olarak yassılaşmştır (Isopoda).. Asellus aquaticus - Vücut lateralden yassılaşmıştır (Amphipoda) Metasom segmentlerinin dorsalinde diken şeklinde karina bulunur... Gammarus obnixus - Metasom segmentlerinin dorsalinde diken şeklinde karina bulunmaz... Gammarus balcanicus 6. Vücut iki kapaklı karapas içinde bulunur Vücut iki kapaklı karapas içinde bulunmaz (Copepoda) Tüm vücut karapas içindedir, 3 veya daha az torasik ekstremiteli (Ostracoda)... Psychrodromus olivaceus

77 253 - Baş hariç vücut karapas ile kaplıdır, 4 veya daha çok torasik ekstremiteli (Cladocera) Aynı yapıda olan 6 çift ayak bulunur (Sididae) Farklı yapıda olan 5 veya 6 çift ayak bulunur Kabuğun postero-ventral kenarında 7-12 adet büyük keskin dişcik bulunur, bunların her birinin arasında 1-5 adet daha küçük dişcikler ve 1 seta vardır... Diaphanosoma brachyurum - Kabuğun postero-ventral kenarında çoğunlukla adet dişcik bulunur. Baş büyüktür (vücut boyunun %40-45 i)... Diaphanosoma mongolianum 10. Antenüller rostrum ile birleşmiştir (Bosminidae)... Bosmina longirostris - Antenüller rostrum ile birleşmemiştir Antenin eksopoditi 4 segmentli (ilk segment çok küçük), endopoditi 3 segmentlidir Antenin her iki dalı da 3 segmentlidir (Chydoridae) Antenüller uzun ve hareketlidir Antenüller kısa ve hareketsizdir (Daphnidae) Anten tek segmentlidir ve başın anterior alt kısmında konumlanmıştır (Macrothricidae)... Macrothrix laticornis - Anten tek segmentlidir ve başın posterior alt kısmında konumlanmıştır (Moinidae)... Moina micrura 14. Baş rostrumsuz... Ceriodaphnia pulchella - Baş rostrumlu... 15

78 Kabuk çoğunlukla kare şeklinde, rostrum büyük... Daphnia longispina - Kabuk çoğunlukla yamuk şeklinde, rostrum küçük... Simocephalus vetulus 16. Vücut küre şeklindedir... Chydorus sphaericus - Vücut bariz bir şekilde yüksekliğinden daha uzun ve lateralden basıktır Baş üstten görünüşte kabuktan daha geniştir, yandan görünüşte ise hafifce yukarıya doğru kalkıktır... Graptoleberis testudinaria - Baş üstten görünüşte kabuktan daha dardır, yandan görünüşte yukarı doğru kıvrım yapmaz Rostrum uzun ve sivri Rostrum kısa ve küt Anten 7 setalıdır. Osellus birleşik göz kadardır. Disparalona rostrata - Anten 8 setalıdır. Osellus birleşik gözden daha küçüktür... Pleuroxus aduncus 20. Postabdomenin arka bölümü oldukça geniş, neredeyse yarı daire şeklinde ve gruplar halinde uzun spinler taşımaktadır. Osellus birleşik göz kadar büyüklükte veya daha büyüktür... Leydigia leydigi - Postabdomenin arka bölümü dikkat çekici şekilde geniş değildir, az veya çok paralel kenarlıdır. Osellus birleşik gözden daha küçüktür Postabdomende lateral squame bulunmaz... Alona guttata - Postabdomende iyi gelişmiş lateral squame bulunur... 22

79 Postabdomende çift marjinal diş bulunur, pençenin bazal spininde 4-6 adet ince spinül vardır, dişilerin boyu 0.5 mm den büyüktür... Biapertura affinis - Postabdomende 7-9 çift marjinal diş bulunur, dişilerin boyu 0.5 mm den küçüktür... Alona rectangula 23. Vücut iridir, kenarları bariz şekilde paraleldir. Antennül 10 dan az segmentlidir. Antende bulunan eksopodit kısalmıştır. P1-P4 farklı yapıdadır. Furka dallarının her biri birleşiktir. Genellikle tek yumurta keseleri vardır (Harpacticoida)... Canthocamptus staphylinus - Vücut az veya çok armut şeklindedir. Antennül 8-18 segmentlidir. Anten 2-4 eklemlidir, eksopodit yoktur. P1-P4 benzer yapıdadır. Furka dalları segmentli olup 2-3 eklemlidir. İki yumurta kesesi vardır (Cyclopoida) ayağın son segmentinde 3 seta veya diken bulunur (Eucyclopinae) ayağın son segmentinde 2 seta veya diken bulunur (Cyclopinae) ayak iki segmentli, sonuncu segment 2 diken ve 1 setalı... Macrocyclops albidus - 5. ayak bir segmentli (Eucyclops) Dişi antennülünün son segmentindeki hyalin lamel küçük dişlidir, spinül dizisi gibi bir görünüm almıştır. Furkanın dalları eninden 7-8 kat daha uzundur. Furkanın iç terminal setasının uzunluğu, furkanın uzunluğunun yarısından daha azdır... Eucyclops macruroides - Dişi antennülünün son segmentindeki hyalin lamel dişsizdir Furkanın dallarının uzunluğu eninden 7 dafa daha uzundur. Furkanın iç terminal setası bariz bir şekilde dış setadan daha uzundur. Furkanın dış kenarında bulunan dişcikler çok incedir... Eucyclops speratus

80 256 - Furkanın dallarının uzunluğu eninden 5 defa daha uzundur. Furkanın iç terminal setası dış setadan sadece biraz uzundur. Furkanın dış kenarında bulunan dişcikler iyi gelişmiştir. P5 in median dikeninin eni setaların eninden 3-4 kez daha geniştir... Eucyclops serrulatus 28. P5 tek segmentlidir, küçük bir diken ve bir seta taşır... Metacyclops gracilis - P5 iki segmentlidir P5 in ikinci segmentinde iki seta bulunur... Mesocyclops leuckarti - P5 in ikinci segmentinde uzunlukları değişen bir diken bir seta bulunur P5 iki segmentlidir. İlk eklemde lateral seta bulunur, ikinci eklemde apikal bir seta ve lateral spin bulunur. İkinci eklemde bulunan lateral spin eklemin uzunluğunun yarısından kısadır ve subapikal olarak konumlanmıştır P5 iki segmentlidir. İkinci eklemde bulunan lateral spin eklem kadar uzundur ve ortada yada eklemin sonunda konumlanmıştır. Lateral spin daima ikinci eklemin posterior bitiminin dışına uzanır P5 in ilk eklemi bariz bir şekilde uzunluğundan daha geniştir. İkinci eklemdeki subapikal spin normalde eklemin sonunu geçmez... Megacyclops viridis - P5 in ilk ekleminin uzunluğu genişliği kadardır. İkinci eklemdeki subapikal spin normalde ekleminin sonunu geçer... Acanthocyclops robustus 32. Spin formülü torasik segmentin arka kenarları iki yana kanat şeklinde uzamıştır. Furkanın terminal iç setası, furka dalından uzundur... Cyclops vicinus

81 257 - Spin formülü torasik segmentin arka kenarları normal yapıdadır. Furkanın terminal iç setası furka dalı kadar uzunluktadır Furkanın terminal iç setasının ikinci yarısında hafif bir bükülme bulunur... Cyclops abyssorum - Furkanın terminal iç setası düzdür bükülme bulunmaz... Cyclops strenuus

82 Tespit Edilen Türlerin Morfolojik, Biyolojik, Ekolojik Özellikleri ve Dağılım Alanları 1. Diaphanosoma brachyurum (Lievin, 1848) Sinonimleri: Sida brachyura Lievin, 1848: 20-22, taf. IV, figs. 3-9 Diaphanosoma brandtianum Fischer, 1850: 10-11, tab. III, figs. I-V Daphnella brachyurum Sars, 1865: 44-46, tab. II, figs Diaphanosoma brachyurum Lilljeborg, 1900: 36-46, tab. III, figs Morfolojik Özellikleri: Baş genellikle yuvarlağımsı dörtgen şekilli, dorsal kenarı öne doğru hafifçe eğim kazandıktan sonra yumuşak bir şekilde ön kenarla birleşmektedir. Göz küçük ya da orta büyüklüktedir. Kabukların postero-ventral kenarında sayıları 7-12 arasında değişen büyük keskin dikenler bulunur. Bu dikenlerin herbirinin arasında 1-5 adet daha küçük dikencikler ve ince bir seta bulunur. Postabdomenin ucunda bulunan pençelerin bazal dikenleri çoğunlukla orta büyüklüktedir (Levha V-A ve B). Boy mm. Ekolojik Özellikleri: Planktonik bir türdür. Pelajik ve littoral bölgenin üst tabakalarında bulunur. Salinitesi 4 e kadar olan

83 259 göller, rezervuarlar, göletler, nehirler, bataklıklar ve havuzlarda, ph=4-9.2 arasında bulunur. Sıcak seven türdür, su sıcaklığının 18-28ºC ulaştığı zamanlarda birey sayısı da maksimuma ulaşır. Genellikle D. mongolianum, D. lacustris ve D. orghidani türleriyle birlikte bulunur (Korovchinsky, 1992). Dağılımı:Subarktik bölgeye kadar Avrupa, Sibirya, Kazakistan, Orta Asya, Kafkaslar, Moğolistan, Irak, Kuzey bölgelerde daha yaygındır (Korovchinsky, 1992). Işıklı Gölü nde her istasyonda, Mayıs-Kasım ayları arasında bulunmuştur. 2. Diaphanosoma mongolianum Ueno, 1938 Sinonimleri: Diaphanosoma brachyurum Sars, 1903: Diaphanosoma brachyurum leuchtenbergianum Manuilova, 1964: 110 Diaphanosoma birgei lacustris Korinek, 1981: 1119, figs Diaphanosoma birgei lacustris Negrea, 1982: 36-39, fig.3, A-M Morfolojik Özellikleri:Baş büyüktür (vücut boyunun %40-45 i kadar). Göz nispeten küçüktür ve başın ventral kenarına yakın olarak konumlanmıştır (Levha V-C). Kabuğun posterior tarafı nispeten dardır. Kabuğun postero-ventral tarafında adet

84 260 (çoğunlukla 15-25) küçük, ince ve keskin dişler bulunur. Bu dişler 2-5 li (çoğunlukla 2-3) gruplar halindedir. Bu diş grupları arasında ince birer seta bulunmaktadır. Postabdomen in lateralinde 6-7 grup şeklinde küçük dişler ve iki sıra halinde ince seta bulunur. Ekolojik Özellikleri: Yaz planktonu türüdür. ph sı arsındaki göller, rezervuarlar, balık havuzları, nehir kanallarında bulunur. Hem tatlı hem de acı sularda yaşayabilir. D. brachyurum, D. orghidani, D. excisum ve D. lacustris türleriyle bir arada bulunur (Korovchinsky, 1992). Dağılımı: Çin in kuzey-doğusu, Moğolistan, Orta Asya, Kazakistan, Batı Sibirya nın güneyi, Kafkaslar, Volga deltasının Avrupa bölümü, Doğu Avrupa, Avusturya, Almanya, Yunanistan, İspanya, Türkiye, Irak, Kuzey Afrika nın Akdeniz bölgesi, Etiyopya ve Kenya nın bazı dağ göllerinde (Korovchinsky, 1992). Işıklı Gölü nde her istasyonda, Haziran-Kasım ayları arasında tespit edilmiştir. 3. Daphnia longispina O.F. Müller, 1785 Sinonimleri: Daphnia longispina O.F. Müller, 1785:88; Daphnia rectispina Kroyer, 1838: 91; Eylmann, 1887: 34; Daphnia

85 261 pulex Baird, 1850: 91; Daphnia carinata Sars, 1862b: 270; Daphnia caudata Sars, 1864: 214; Hellich, 1877: 31; Wierzejski, 1882: 16; Eylmann, 1887: 23; Daday, 1888: 118; Daphnia affinis Sars, 1884: 215; Daphnia leydigii Hellich, 1874: 218; Daphnia paludicola Hellich, 1877: 30; Daphnia ventricosa Hellich, 1877: 31; Eylmann, 1887: 22; Daphnia schmackeri Poppe & Richard, 1890: 74; Daphnia caudata Matile, 1890: 13; Daphnia hellichi Stingelin, 1895: 199; Daphnia rectifrons Stingelin, 1895: 203; Daphnia longispina Sars, 1862a: 145; P.E. Müller, 1867: 60 (var. mülleri); Hellich, 1874: (var. leydigi); Burckhardt, 1899a: 461 (var. rotundirostris); Sars, 1903: 168 (var. pulchella); Verescagin, 1911: 559 (var. aspina); Siklejev, 1932: 271 (var. ovalis); Fischer, 1854: 424; Leydig, 1860: 140; Sars, 1862a: 145; P.E. Müller, 1867: 60; Kurz, 1874: 15; Hellich, 1877: 32; Richard, 1896: 274; Stingelin, 1908: 22; Keilhack, 1909a: 22 (var. longispina); Wagler, 1937: 28; Behning, 1941: 123; Johnson, 1952: 454; Herbst, 1962: 50; Sramek-Husek, 1962: 217; Manujlova, 1964: 228 (ssp. longispina). Morfolojik Özellikleri: Vücudun yan tarafları az yassıdır. Kabuk oval. Kabuğun postero-dorsal ve postero-ventral kenarları keskin kavislidir, kabuğun arka kenarında bulunan diken oldukça uzundur, nadir olarak kısadır (Levha V-D). Baş oldukça uzun, kafa ile kabuk arasında girinti bulunmaz. Rostrum, büyük ve sivri uçlu. Göz değişken büyüklüktedir. Antenler kısadır. Postabdomenin anal

86 262 kenarı hafif iç bükeydir. Postabdomenin dorsal kenarında sayıları arasında ve distale doğru irileşen dişler bulunur. Vücut boyu mm. Ekolojik Özellikleri: Tipik olarak ötrofik karakterli sularda bulunan pelajik bir türdür. 4 tuzluluğa kadar olan sularda bulunur. ph değeri 5 in üzerinde olan sularda, oligotrofik dağ göllerinde bulunur (Flössner, 1972). Dağılımı: Kuzey Afrika, Doğu Avrupa, Kuzey Amerika (Flössner, 1972). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Eylül, Ekim, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 4. Ceriodaphnia pulchella Sars, 1862 Sinonimleri: Sars, 1862b: 276; Ceriodaphnia quadrangula Wagler, 1937: 35; Hartmann, 1917: 90 (var. intermedia); Herbst, 1962: 60; Ceriodaphnia pulchella P.E. Müller, 1867: 128; Kurz, 1874: 21; Hellich, 1877: 50; Eylmann, 1887: 62; Daday, 1888: 110; Sars, 1890: 37 (var. microcephala); Stingelin, 1895: 215; Lilljeborg, 1900: 198; Stingelin, 1908: 52; Keilhack, 1909a: 41;

87 263 Bowkiewicz, 1926: 21 (f. pseudohamata); Behning, 1941: 146; Sramek-Husek, 1962: 236; Manujlova, 1964: 178. Morfolojik Özellikleri: Kabuğun yandan görünüşü oval ve dorsal kenarı, ventral kenarından daha az dış bükeydir. Kabuğun arka üst köşesinde kısa, ince bazen körelmiş diken benzeri bir çıkıntı bulunur. Baş küçüktür ve aşağıya doğru eğimlidir (Levha VI-A ve B). Antennül alın kenarını geçmez. Postabdomen kısa ve çıkıntılıdır, dorsal kenarı hafifçe dış bükeydir. Postabdomenin dorsal kenarında sayıları 7-9 arasında değişen iri, sert dikenler bulunur (Levha V-E). Vücut boyu mm. Ekolojik Özellikleri: Göl, gölet, bataklık, akarsu planktonunu tipik bir formudur, duru ve durgun suları tercih eder. Örihalindir ve 8 e kadar olan acı sularda da tespit edilmiştir. Nisan-Aralık ayları arasında görülür (Flössner, 1972). Dağılımı: Holarktik, Adalar hariç tüm Avrupa, Sibirya, Orta Asya ve Kuzey Amerika (Flössner, 1972). Işıklı Gölü nde her istasyonda, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir.

88 Simocephalus vetulus (O.F. Müller, 1776) Sinonimleri: Daphne vetula O.F. Müller, 1776: 199; Daphnia sima O.F. Müller, 1785: 91; Fischer, 1848: 177; Lilljeborg, 1853: 42; Leydig, 1860: 153; Monoculus sima Jurine, 1820: 129; Monoculus masutus Jurine, 1829: 133; Daphnia vetula Baird, 1850: 95; Simocephalus vetulus Schoedler, 1858: 18; P.E. Müller, 1867: 122; Hellich, 1877: 41; Herrick, 1884: 46; Eylmann, 1887: 44; Daday, 1888: 113; Sars, 1890: 37; Stingelin, 1895: 205; Lilljeborg, 1900: 166 (var. angustifrons); Stingelin, 1904: 342 (var. spinulosus); Stingelin, 1908: 55; Keilhack, 1909: 36; Wagler, 1937: 33; Behning, 1941: 177; Ponyi, 1956: 313 (var. gebhardti); Herbst, 1962: 58; Sramek-Husek, 1962: 257; Manujlova, 1964: 146. Morfolojik Özellikleri: Vücudun yandan görünümü ovaldir. Vücudun anterior bölümü posterior bölümüne göre sivrilmiştir (Levha VI-C). Kabuk üzerinde çapraz çizgiler ve ince noktalar bulunur. Kabuğun dorsal kenarı dış bükeydir, dorsal kenarın posteriorunda küçük dikencikler bulunur. Baş küçük, özellikle kış türlerinde ense bölgesi şeffaftır. Postabdomende anal açıklığın hemen önünde bir çıkıntı bulunur. Postabdomende anal açıklıktan pençeye doğru gidildikçe irileşen dikenler bulunur. Postabdomenin

89 265 lateralinde çok sayıda gruplar halinde ince seta demetleri bulunmaktadır. Vücut boyu, mm. Ekolojik Özellikleri: 2 ye kadar tuzluluğu olan iç sularda, büyük rezervuarlarda sıklıkla rastlanan bu tür yavaş akan akarsular ve kaynaklarda da bulunabilmektedir. Mayıs-Haziran ve Ekim- Kasım aylarında sıklıkla bulunur (Flössner, 1972). Dağılımı: Avrupa, Kuzey, Güney ve Orta Asya, Sumatra, Orta, Güney ve Doğu Afrika, Güney ve Kuzey Amerika, Grönland (Flössner, 1972). Işıklı Gölü nde 2. ve 3. istasyonlarda, Nisan ayında tespit edilmiştir. 6. Moina micrura Kurz, 1874 Sinonimleri: Kurz, 1874: 13; Monoculus rectirostris Jurine, 1820: 134; Moina propingua Sars, 1885: 29; Moina weberi Richard, 1891: 120; Moina dubia De Guerne & Richard, 1892: 527; Gurney, 1927: 66; Rammner, 1931c: 623 (f. lacustris); Rammner, 1933c: 362 (f. macrocephala); Jenkin, 1934: 151 (var. parva), 155 (var. baringoensis); Steuer, 1939: 269; Behning, 1941: 160; Flössner, 1967a: 231; Moina paradoxa Stingelin, 1900: 196; Moina ciliata Daday, 1905: 201; Moina macropthalma Stingelin, 1914:

90 ; Moina hartwigi Werescagin, 1914: 13; Moina macrocopa Bar, 1924: 102 (var. brevicaudata); Moina latidens Brehm, 1933a: 684; Moina sp. Hemsen, 1952: 597; Moina cf. weismanni Brehm, 1953: 328; Moina micrura Hellich, 1877: 56; Matile, 1891: 129; Stingelin, 1908: 59; Biraben, 1919: 112; Herbst, 1962: 62; Sramek- Husek, 1962: 249; Manujlova, 1964: 157; Goulden, 1968: 28. Morfolojik Özellikleri: Vücudun yandan görünüşü oval ile küre arasındadır. (Levha VI-D) Kabuğun ventral kanarının ön yarısında sayıları arasında değişen ince kıl grupları bulunur. Baş önden alta doğru eğik ve alın bölgesi yuvarlaktır. Baş ile gövde arasında fazla derin olmayan bir yarık bulunur. Göz kompleksi büyüktür. Antennüller baş uzunluğunun yarısından daha kısadır. Postabdomen kısa ve incedir. Anal açıklığın ön tarafında çok sayıda dağınık şekilli diziler halinde ince setalar bulunur. Pençenin bazal kenarında sayıları 4-7 arasında değişen kaba dişler vardır ve pençeye yakın olanın ucu çatallıdır. Vücut boyu mm. (Flössner, 1972). Ekolojik Özellikleri: Göl, gölet, havuzlar, akarsularda, tuzluluğu 7.3 e kadar olan içsularda, kıyısal bölgede vejetasyon arasında ve serbest su bölgesinde planktonik olarak bulunur. Sıcak

91 267 seven yaz formudur, Mayıs-Ekim ayları arasında görülür (Flössner, 1972). Dağılımı: Kozmopolit. En fazla tropik ve subtropik bölgelerde dağılım gösterir (Flössner, 1972). Işıklı Gölü nde 1., 2. ve 3. istasyonlarda Haziran, Ağustos ve Eylül aylarında tespit edilmiştir. 7. Bosmina longirostris (O.F. Müller, 1785) Sinonimleri: Lynceus longirostris O. F. Müller, 1785: 76; Monoculus cornutus Jurine, 1820: 142; Eunica longirostris Koen, 1841: 35; Lievin, 1848: 37; Bosmina curvirostris Fischer, 1854: 426; Leydig, 1860: 208; Daday, 1888: 107; Bosmina laevis Leydig, 1860: 207; Bosmina cornuta Sars, 1862b: 280; Schoedler, 1866: 49; P.E. Müller, 1867: 147; Hellich, 1877: 58; Daday, 1888: 107; Stingelin, 1895: 226; Bosmina brevicornis Hellich, 1877: 60; Bosmina similis Sars, 1890: 39; Bosmina japonica Poppe & Richard, 1890: 76; Bosmina pelagica Stingelin, 1895: 225; Bosmina pellucida Stingelin,1895: 229; Bosmina ornamenta Fordyce, 1901: 120; Gerbinia adriani Grochowski, 1910: 343; Bosmina longirostris Sars, 1862a: 153; Schoedler, 1866: 45; P.E. Müller, 1867: 146; Norman & Brady, 1867: 6; Hellich, 1877: 58;

92 268 Daday, 1888: 107; Stingelin, 1895: 224; Lilljeborg, 1900: 225; Burckhardt, 1899a: 617; Stingelin, 1908: 63; Keilhack, 1909a: 49; Rühe, 1912: 12; Wagler, 1937: 38; Behning, 1941: 193; Herbst, 1962: 66; Sramek-Husek, 1962: 277; Frey & Goulden, 1963: 513; Manujlova, 1964: 267. Morfolojik Özellikleri: Kabuğun yandan görünüşü yuvarlaktır. Kabuğun posteroventral köşesinde diken şeklinde uzantı bulunur.baş bölgesi kabuktan belirgin bir şekilde ayrılmamıştır. Baş büyük, alın bölgesi göz önünde az çok çıkıntılıdır. Antennüller rostrum ile birleşmiştir (Levha VII-A). Postabdomen yaklaşık olarak eşit genişliktedir. Dorsal kenarı hafif iç bükeydir. Vücut boyu mm. (Flössner, 1972). Ekolojik Özellikleri: Bu tür çok çeşitli büyüklüklerdeki sularda yaşar, özellikle ötrofik karakterli küçük göllerde çok bulunurlar. Öriterm türdür, C sıcaklıklardaki sularda dağılım gösterirler ve 2-6 tuzluluğa kadar olan sularda tespit edilmiştir (Flössner, 1972). Dağılımı: Kozmopolit (Flössner, 1972). Işıklı Gölü zooplanktonu içinde en yaygın olarak bulunan bu tür, yıl boyunca her istasyonda tespit edilmiştir.

93 Macrothrix laticornis (Fischer, 1851) Sinonimleri: Lynceus laticornis Desmarest, 1925: Daphnia curvirostris Fischer, 1851: , taf.vii, g.7-10 Macrothrix bialatus Motas & Orghidan, 1948: , figs.1,2,3 Macrothrix laticornis var. Bialatus Negrea, 1962: 44 Morfolojik Özellikleri: Kabuğun dorsal kenarında dişçikler bulunmaktadır. Başın ventral kenarı düzdür. Antennül distalde genişlemiştir (Levha VII-B). 1992). Ekolojik Özellikleri: Göl, gölet, derelerde bulunur (Smirnov, Dağılımı: Holarktik (Smirnov, 1992). Işıklı Gölü nde 2. istasyonda Şubat ayında tespit edilmiştir. 9. Alona rectangula Sars, 1862 Sinonimleri: Lynceus stagnalis Daday, 1888: plt. II, figs Coronatella rectangula Dybowski & Grochowski, 1894: 381.

94 270 Lynceus rectangulus Lilljeborg, 1900: 482, plt. LXIX, figs Lynceus rectangulus var. leydigioides Brehm, 1908b: 8-9. Morfolojik Özellikleri: Kabuğun postero-dorsal ve posteroventral köşeleri yuvarlaktır. Baş kapsülünün posterior kenarı yuvarlaktır. Postabdomen geniş, dorsal distal kenarı yuvarlaktır. Anal kenarı hafifçe iç bükey ve lateralinde bir sıra seta bulunmaktadır. Bazen gruplar halinde 7-9 adet anal diş bulunur. Distaldeki diş grubu diğerlerinden daha iridir. Osellus neredeyse göz kadar büyüklüktedir. Vücut uzunluğu 0.5 mm (Levha VII-C). Ekolojik Özellikleri: Vejetasyon içinde bulunan bu tür, salinitesi 13.8 e kadar olan sularda tespit edilmiştir (Smirnov, 1974). Dağılımı: Kozmopolit (Smirnov, 1974). Işıklı Gölü nde 1., 2., 3. ve 4. istasyonlarda, Şubat, Mart, Nisan, Eylül, Ekim, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir.

95 Alona guttata Sars, 1862 Sinonimleri: Lynceus guttatus Norman & Brady, 1867: 29, plt. XVII, fig. 6. Alona anglica Hellich, 1874: 219. Alona minuta Poggenpol, 1874: 76, plt. XVII, figs Alona parvula Sars, 1891: 13, 47. Alona guttata Negrea, 1966: Morfolojik Özellikleri: Kabuğun postero-dorsal ve posteroventral köşeleri yuvarlaktır. Baş kapsülünün posterior kenarı yuvarlaktır. Kabuk üzerinde çizgiler bulunur. Postabdomen geniştir. Postabdomenin distal dorsal sonu sivrilmiştir. Anal kenar hafifçe iç bükeydir. Distal kenarında iki sıra halinde 6-10 adet nal dişçik bulunur. Postabdomenin lateralinde gruplar halinde setalar vardır. Pençelerin iç bükey kısımlarında bazen tüyler bulunur. Osellus gözden küçüktür (Levha VII-D). Vücut boyu 0.4 mm. 1974). Ekolojik Özellikler: Vejetasyon içinde bulunur (Smirnov, Dağılımı: Kozmopolit (Smirnov, 1974). Işıklı Gölü nde 2. istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir.

96 Graptoleberis testudinaria (Fischer, 1851) Sinonimleri: Alona reticulata Baird, 1843: 93, plt. III, fig. 12. Lynceus testudinarius Fischer, 1851: 191, plt. IX, fig. 12. Alona esocirostris Schoedler, 1858: 28. Lynceus reticulatus Leydig, Alona reticulata Schoedler, 1862: 24. Alona testudinaria Hellich, 1877: 96, fig. 54. Morfolojik Özellikleri: Kabuğun dorsal kenarı dış bükey, vebtral kenarı ise hemen hemen düzdür. Kabuğun postero-ventral köşesinde dişler bulunur (Levha VII-E), sağ ve sol kabukta farklı sayıda dişçik olabilir. Kabuk üzerinde dörtgen, beşgen ya da altıgen şeklinde desenler bulunur. Rostrum oldukça geniştir. Postabdomenin dorsak kenarında distale gidildikçe hafifçe irileşen dişler bulunur. Postabdomenin laterlinde 6-8 grup halinde setalar bulunur. 1974). Ekolojik Özellikleri: Vejetasyon içinde bulunur (Smirnov, Dağılımı: Kozmopolit (Smirnov, 1974). Işıklı Gölü nde 1., 2., 3. ve 4. istasyonlarda, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Ekim, Kasım ve Aralık aylarında tespit edilmiştir.

97 Leydigia leydigi (Schoedler, 1863) Sinonimleri: Alona leydigii Schoedler, 1858, 1860, 1863: 27. Lynceus quadrangularis Leydig, 1860: , plt. VIII, fig. 59. Alona leydigii Stingelin, 1895: Alona trispinosa Methuen, 1910: 157, plt. XVI, fig. 43. Alona quadrangularis D Ancona, 1933: 47-48, figs Morfolojik Özellikleri: Vücut şekli oval. Rostrum kısa ve kaba, kafa kapsülünün posterior kenarı yuvarlak. Postabdomen geniş ve yassı (Levha VII-F). Anal kenarı hafifçe iç bükeydir ve setalıdır. Postabdomenin dorsal distal kenarında sıra halinde küçük dişçikler bulunur. Pençede bir adet bazal diken bulunur. Ekolojik Özellikleri: Silt içinde bulunur (Smirnov, 1974). Dağılımı: Holarktik ve Neotropik bölgelerde bulunur (Smirnov, 1974). Işıklı Gölü nde 1. istasyonda Nisan ayında tespit edilmiştir.

98 Biapertura affinis (Leydig, 1860) Sinonimleri: Lynceus affinis Leydig, 1860:223, plt.ix; Alona affinis Bening, 1941: , fig. 129; Alona affinis Frey, 1958: , plt. 38, fig ; Alona affinis Herbst, 1962: 89; Alona affinis Manuilova, 1964: , fig.130. Morfolojik Özellikleri: Maksimum vücut yüksekliği vücudun ortasındadır. Kabuğun ventral kenarı boyunca grup halinde bulunan setalar,posteroventral kenarda spinül sırasına dönüşmektedir. Kabuk üzerinde boylamasına çizgiler bulunur. İki ana kafa deliği arasında dar bir bağlantı vardır. Postabdomen genellikle düzgün biçimde uca doğru genişlemiştir. Postabdomenin dorsal distal kenarı yuvarlaktır, marjinal dişler adettir (Levha VIII-A ve B). Osellus gözden küçüktür. (Smirnov, 1974) Ekolojik Özellikleri: Vejetasyon içinde bulunur, 3.5 aya kadar süren vejetasyon periyodunda monosiklik, daha uzun vejetasyon periyodunda disikliktir (Smirnov, 1974). Dağılımı: Kozmopolit (Smirnov, 1974). Işıklı Gölü nde 1. ve 2. istasyonlarda, Şubat, Mart, Nisan, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir.

99 Chydorus sphaericus (Mueller, 1785) Sinonimleri: Lynceus sphaericus Mueller, 1785: 71-72, pl. IX, figs. 7,8,9 Morfolojik Özellikleri: Küresel şekilli olan vücut bazen hafifçe uzamış olabilir. Kabuk üzerinde çokgenler bulunur. Rostrum sivrilmiştir. Antennül rostrumun ucundan daha kısadır. Postabdomen genellikle kısa ve geniştir. Postabdomende 8-10 adet diş bulunur. Pençede iki adet bazal diken bulunur. Vücut boyu mm (Levha VIII-C). Ekolojik Özellikleri: Göllerde hem littoral bölgede hem de pelajik bölgede bulunabilmektedir (Smirnov, 1996). Dağılımı: Holarktik (Smirnov, 1996). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir.

100 Pleuroxus aduncus (Jurine, 1820) Sinonimleri: Monoculus aduncus Jurine, 1820: , figs. 7-8 Morfolojik Özellikleri: Kabuğun dorsal kenarı posteriorunda hafifçe içbükeydir. Rostrum dar bir açıyla aşağıya doğru uzamıştır (Levha VIII-D). Antennül ve antenler rostrumun ucuna ulaşmaz. Antennülün tabanında kanca şeklinde çıkıntı bulunur. Postabdomende kısa ve geniş bir postanal kısım bulunur. Anal dişler nispeten küçüktür, distalde tek tek, proksimalde ise daha küçüktür ve düzensiz gruplar halindedir. Boy 0.66 mm kadar olabilir. Ekolojik Özellikleri: Vejetasyonda bulunur (Smirnov, 1996). Dağılımı: Kozmopolit (Smirnov, 1996). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Eylül, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 16. Disparalona rostrata (Koch, 1841) Sinonimleri: Lynceus rostratus Koch, 1841: 36.12, pl Lynceus griseus Fischer, 1854: , pl. III, figs Alonella rostrata Kurz, 1875: 66, pl. II, fig. 7 Rhynchotalona rostrata

101 277 Behning, 1941: , fig. 112 Phrixura rectirostris Frey, 1989: Morfolojik Özellikleri: Kabuğun dorsal kenarı kamburlu ve arkaya doğru uzamıştır. Kabuk üzerinde uzunlamasına çizgiler bulunur, posterior-ventral kenarı yuvarlaktır. Uzamış rostrum arkaya doğru kıvrılmıştır. Osellus gözden hafifçe küçüktür. Postabdomenin dorsal ve ventral kenarları dışbükeydir. Boy 0.52 mm kadar (Levha VIII-E). Ekolojik Özellikleri: Littoral bölgede vejetasyonun dışında, genellikle organik madde birikiminin olduğu kumluk bölgelerde bulunur (Smirnov, 1996). Dağılımı: Palearktik (Smirnov, 1996). Işıklı Gölü nde 1., 2. ve 3. istasyonlarda Şubat, Mart, Nisan, Kasım ve Aralık aylarında tespit edilmiştir.

102 Macrocyclops albidus (Jurine, 1820) Sinonimleri: Monoculus quadricornis albidus Jurine, 1820: plt.2, figs Cyclops annulicornis Koch, 1838: 21:6. Cyclops tenuicornis Claus, 1857a: 31, plt. 3, figs Cyclops pennatus Claus, 1857a: 35, plt.3, figs Cyclops clausi Poggenpol, 1874: 10:70, table 15, figs Cyclops latissimus Poggenpol, 1874:10:71,table 15-16, figs ,1,10. Cyclops signatus Ulyanin, 1875: II:29, table 9,11, figs. 6-11,8. Cyclops korostyscevi Sovinskii, 1887: 8:51, table 8, fig.7. Cyclops gyrinus Forbes, 1887: 707, plt.2, figs Cyclops albidus Schmeil, 1892: 128, plt.1, figs Cyclops (Macrocyclops) tenuicornis Claus, 1893a: 347, plt.2, fig.1. Cyclops signatus Marsh, 1893: 9-21, plt. 5, figs Cyclops viridosignathus Byrnes, 1909: 10, plt. 4, figs Pachycyclops annulicornis Sars, 1914: 68, plt.42. Macrocyclops albidus Kiefer, 1929: 28. Cyclops (Macrocyclops) albidus Gurney, 1933: 74, figs Morfolojik Özellikleri: Vücudun anterior kısmı ovaldir (Levha VIII-F, IX-A ve B). Genital segment uzamış ve anterior kısmı belirgin şekilde genişlemiştir. Furka dalları hafifçe dış bükeydir, uzunlukları genişliklerinin yaklaşık katıdır ve iç kenarları tüysüzdür. Antennüller 17 eklemlidir, toraksın bitimine

103 279 kadar uzanır, 8-10 ile eklemlerde bir sıra dişçik bulunmaktadır eklemlerde düz hyalin tabaka bulunur. Vücut boyu mm. Yumurta keseleri ayrık, abdomene yapışık değil ve çok sayıda yumurta taşır. Ekolojik Özellikleri: Tipik olarak göletler, küçük bataklıklar ve göllerin littoral bölgelerindeki makrofit vejetasyonu içinde bulunur. Ayrıca sığ geçici sularda da bulunabilirler. Eurytherm ve euryhalin olan bu tür, genellikle ph olan sularda yaygındır (Rylov, 1963). Dağılımı: Kozmopolit (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde 1. ve 5. istasyonlarda Şubat ve Nisan aylarında tespit edilmiştir. 18. Eucyclops serrulatus (Fischer, 1851) Sinonimleri: Cyclops agilis Koch, 1838: 21:3 Cyclops serrulatus Fischer, 1851: 423, plt.10, figs.22-23, Cyclops serrulatus var. montana Brady, 1878: I:109, plt.22, figs Cyclops novae-zealandiae Thomson, 1879: II:258, plt.11, fig.1. Cyclops agilis Rehberg, 1880: 6:545. Cyclops pectinifer Cragin, 1883: 8:71, plt.4, figs Cyclops serrulatus f. typica, f. brevicaudata Sovinskii, 1888: 9:233. Cyclops serrulatus Schmeil,

104 : 141, plt. 5. Eucyclops serrulatus Claus, 1893: 82. Cyclops varius var. brachiurus Lilljeborg, 1902: 89, plt. 6, figs Cyclops agiloides Sars, 1909: 59, plt. 20, figs Leptocyclops agilis Sars, 1914: 71, plt. 43. Cyclops serrulatoides Labbe, 1927: 66, 200, figs Eucyclops (s. str.) serrulatus Kiefer, 1929: 31, figs. 12 a-b. Leptocyclops agilis Lowndes, 1932a: 45. Eucyclops (s. str.) serrulatus Rylov, 1933:256, plt. 2, fig. 12, plt. 3, fig.1. Cyclops (Eucyclops) agilis Gurney, 1933:99, figs Morfolojik Özellikleri: Vücut ince ve narindir. Furka dalları dış bükeydir, uzunlukları, genişliklerinin 4-5 katıdır (Levha IX-C). Furka dallarının dış kenarlarında küçük testere gibi dişler bulunur. Antennüller 12 eklemlidir ve ikinci torasik segmentin sonuna kadar uzanır. Antennüllerin son üç eklemi ince uzundur ve kenarlarında düz hyalin bir tabaka bulunmaktadır. Yüzme bacaklarının diken formülü yüzme bacağının endopoditinin uç eklemi ince uzundur, uzunluğu, genişliğinin yaklaşık 3 katıdır. Yumurta keseleri uzamiş oval şekillidir ve ayrık dururlar, genellikle çok sayıda yumurta içerirler (Levha IX-D). Ekolojik Özellikleri: Bentik türdür, durgun ve akan sularda vejetasyon içinde, göllerin littoral bölgelerinde sıklıkla bulunur.

105 281 Euryhalin ve eurytherm bir türdür, genellikle ph olan sularda bulunmaktadır (Rylov, 1963). Dağılımı: Kozmopolit. En sık rastlanılan Cyclopoid kopepodlardan dır (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde 1., 2. ve 4. istasyonlarda Nisan, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 19. Eucyclops speratus (Lilljeborg, 1901) Sinonimleri: Cyclops varius var. speratus Lilljeborg, 1901:88, plt.5, figs Leptocyclops speratus Sars, 1914:72, plt.44. Cyclops speratus Rylov, 1918:70, figs Eucyclops (s. str.) speratus Kiefer, 1929:33. Leptocyclops speratus Lowndes, 1932a: 50-53, 56. Cyclops (Eucyclops) agilis speratus Gurney, 1933:104, figs Morfolojik Özellikleri: Vücut ince ve narin yapılı, uzunluk mm (Levha IX-E). Furka dallarının dış kenarlarında bulunan testere dişleri belirgin bir şekilde körelmiştir. Bu dişler küçüktür ve sadece furka dalının posterior 1/3 lük bölümünde bulunur. Furka dalları neredeyse paralel, ince ve uzundur. Furka

106 282 dallarının uzunlukları genişliklerinden 6-8 kat fazladır (Levha X-A ve B). Ekolojik Özellikleri: Göllerin littoralinde makrofit vejetasyonu içinde, hafif akıntılı nehirlerde ve çeşme yalaklarında bulunur. Eurythermdir, ph tatlı sularda, nadir olarakta acı sularda kaydedilmiştir (Rylov, 1963). Dağılımı: Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde 2., 3. ve 4. istasyonlarda Şubat, Mart, Nisan, Ekim ve Kasım aylarında tespit edilmiştir. 20. Eucyclops macruroides Lilljeborg, 1901 Sinonimleri: Cyclops macruroides Lilljeborg, 1901: 85, plt.5, figs Cyclops serrulatus Graeter, 1903: 494. Leptocyclops macruroides Sars, 1914: 74, plt.46. Cyclops macruroides Rylov, 1918: 73, figs Eucyclops (s. str.) macruroides Kiefer, 1929: 35. Leptocyclops macruroides Lowndes, 1932a: 53. Cyclops (Eucyclops) macruroides Gurney, 1933: 109, figs

107 283 Morfolojik Özellikleri: Furka dalları çok uzun, ince ve paraleldir, uzunlukları genişliklerinin 8-9 katıdır (Levha XI-A). Furka dallarının dış kenarlarında testere gibi güçlü dişler bulunur. Antennüller 12 eklemlidir, son üç ekleminin kenarında çok ince dişli hyalin tabaka bulunur (Levha XI-B) ve ilk torasik segmentin ortasına kadar uzanırlar (Levha X-C ve D). Ekolojik Özellikleri: Planktonik olmayan bu tür sığ sularda, göllerin littoral bölgelerinde makrofitler arasında ve göletlerde bulunur. Nehirlerde kenarlarda bulunan makrofitlerin arasında rastlanabilir. Eurytherm olmasına rağmen sıcaklığın yüksek olduğu sularda daha çok bulunurlar. ph suları tercih ederler. Tatlı su türü olmasına rağmen yüksek mineral içeriği olan sularda da yaşayabilirler (Rylov, 1963). Dağılımı: Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Temmuz, Ağustos, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 21. Metacyclops gracilis (Lilljeborg, 1853) Sinonimleri: Cyclops gracilis Lilljeborg, 1853: 208. Cyclops diaphanus Schmeil, 1891: 64:33. Cyclops gracilis Schmeil, 1892:

108 , plt.6, figs Cyclops gracilis Lilljeborg, 1901: 69, plt.iv, figs Cyclops gracilis Graeter, 1903: 514, plt.15, figs. 13,29. Cyclops gracilis Breemen, 1907: 345, plt.vi, figs Mesocyclops gracilis Sars, 1914: 63, plt.39. Cyclops (Microcyclops) gracilis Kiefer, 1927: 303. Cyclops (Microcyclops) gracilis Kiefer, 1929: 72. Cyclops (Microcyclops) gracilis Gurney, 1933: , figs Morfolojik Özellikleri: Vücut narindir. Abdomen nispeten uzun, genital segment çok uzamıştır, neredeyse uzunluğu genişliğinin iki katıdır. Furka dalları az çok dış bükey ve uzunlukları, genişliklerinin yaklaşık üç katıdır. Antennüller 11 eklemli çok nadir olarak 12 eklemlidir ve neredeyse üçüncü torasik segmentin bitimine kadar uzanır. Yüzme bacaklarının tümü 2 eklemlidir ve diken formülü yüzme bacağının endopoditinin son eklemi uzundur, yaklaşık olarak genişliğinin 3 katı uzunluktadır. Vücut uzunluğu mm (Levha XI-C). Yumurta keseleri küçüktür, genellikle abdomene yapışık bulunur ve az sayıda yumurta içerir (4-5 adet). Ekolojik Özellikleri: Küçük bataklıklar, izole göller, havuzlar, göletler gibi küçük su kütlelerinde çoğunlukla makrofitler arasında bulunurlar. Ilık seven stenotherm bir türdür, ph

109 285 olan tamamen tatlı sularda yaşar. Yaz türüdür, ilkbahar ve yaz sonunda ortaya çıkar ve kışın tamamen kaybolur (Rylov, 1963). Dağılımı: Avrupa, Asya (Moğolistan), Güney Amerika (Arjantin) (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde 1., 2., 3. ve 5. istasyonlarda Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında tespit edilmiştir. 22. Mesocyclops leuckarti (Claus, 1857) Sinonimleri: Cyclops leuckarti Claus, 1857: 35, plt.i, fig. 2; plt. II, figs Cyclops simplex Poggenpol, 1874: 10:70, plt.15, figs Cyclops tenuicornis Ul yanin, 1875: 11:30, plt.9, figs Cyclops leeuwenhockki Hoeck, 1878: 3:19, plt.3, figs Cyclops pectinatus Daday, 1884: 19:223, plt.i, fig Cyclops lucidus Ruzskii, 1889: 19:27, figs Cyclops leuckarti Schmeil, 1892: 57, plt.3, figs Cyclops leuckarti var. australiensis Sars, 1908: 29:16, plt.3, figs Cyclops pulchellus Byrnes, 1909: 7:24, plt.10, figs.1-3. Mesocyclops obsoletus Sars, 1914: 58, plt.35. Mesocyclops major Sars, 1927: 116, plt.ii, figs Mesocyclops (s. str.) leuckarti Kiefer 1929a: 4, figs Cyclops (Mesocyclops) leuckarti Gurney, 1933: 287, figs

110 286 Morfolojik Özellikleri: Vücut nispeten geniş. Furka dalları hafifçe dış bükey, bazen neredeyse paraleldir. Uzunlukları genişliğinin katıdır (Levha XI-D ve XII-A). Antennüller 17 eklemlidir ve 2. torasik segmentin posterior bitimine, bazen dışına kadar uzanır. Antennülün son ekleminin kenarında hyalin tabaka bulunur. Hyalin tabaka üzerinde ince dişçikler ve derin bir girinti bulunur. Yüzme bacaklarının 4 çifti de 3 eklemlidir. 4. yüzme bacağının endopoditinin uç ekleminin uzunluğu genişliğinin katıdır. Vücut uzunluğu mm. Yumurta keseleri çoğunlukla büyük ve ayrıktır. Yumurta sayısı değişiklik gösterir (her kesede 4-30 yumurta). Ekolojik Özellikleri: Küçük gölet ve bataklıklardan, en büyük göllere kadar her çeşit su kütlesinde bulunabilen gerçek planktonik bir türdür. Akarsu planktonunda da sıklıkla rastlanır. Ilık ve ph konsantrasyonu olan sularda bol bulunur (Rylov, 1963). Dağılımı: Kozmopolit (Rylov, 1963). Işıklı Gölü nde yıl boyunca genel olarak her istasyonda tespit edilmiştir. 23. Cyclops vicinus Uljanin, 1875 Sinonimleri: Cyclops vicinus lobosus Kiefer, 1954 Cyclops vicinus brevicornis Sramek-Husek, 1940 Morfolojik Özellikleri: Vücut boyu mm. Antennül 17 segmentlidir ve ikinci torasik segmente kadar uzanır

111 287 eklemlerin üzerinde bir sıra halinde ince diş bulunur. 4. torasik segmentin posterior kenarları yanlara doğru kanat şeklinde uzamıştır (Levha XIII-B ve C). Furka dalları uzundur, en-boy oranı mevsime ve lokaliteye göre değişebilir: 5:1-10:1. Furka dallarının iç kenarları ince setalıdır. Terminal iç seta nispeten uzundur, furka dalıyla karşılaştırıldığında ortalama 1.2:1, terminal median iç setanın yarısı kadar uzunluktadır. Terminal medyan dış setanın 2/3-3/4 ü kadardır. Terminal dış seta, terminal iç setanın yarısı kadar uzunluktadır. Diken formülü P4 ün son eklemi uzundur uzunluk:genişlik oranı 2.5:1 ile 3:1 arasında değişebilir. P4 ün iç apikal dikeni eklem kadar uzunluktadır, dış apikal diken içtekinin yarısı ya da üçte biri kadardır. P5 in ikinci eklemi kısadır, diken eklemin ortasında konumlanmıştır ve yaklaşık eklem kadar uzunluktadır. Ekolojik Özellikleri: Geçici gölcüklerde, sürekli gölcüklerde ve mezotrofikten ötrofike göllerde bulunur. Normalde kış mevsiminde yılda bir jenerasyonu vardır. 4. kopepodit safhasında Mayıs ya da Haziran ayında diapause a girer. Bazı göllerde ilkbahar aylarında ikinci jenerasyonu meydana gelebilir fakat bu bireylerin boyları küçük olur. Etkili bir predatördür, balık larvalarına bile saldırabilir (Einsle, 1996).

112 288 Dağılımı: Kuzey yarıküre, Avrupa ve Asya (Einsle, 1996). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Eylül, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 24. Cyclops abyssorum Sars, 1863 Sinonimleri: Cyclops abyssorum prealpinus (Kiefer, 1939) Cyclops abyssorum bodanus Kiefer, 1954 Cyclops abyssorum divulsus Lindberg, 1956 Cyclops abyssorum tatricus (Kozminski, 1927) Cyclops abyssorum bohemicus (Sramek-Husek, 1937) Cyclops abyssorum larianus Stella, 1934 Cyclops abyssorum maiorus Lindberg, 1956 Cyclops abyssorum laevis (Losito, 1902) Cyclops abyssorum vranae (Kozminski, 1927) Cyclops abyssorum sibiricus Lindberg, 1949 Cyclops abyssorum medianus (Lindberg, 1949) Cyclops abyssorum apenninae (Lindberg, 1956) Cyclops abyssorum pyrenaicus Dussart, 1979 Cyclops abyssorum paternonis (Lindberg, 1956) Cyclops abyssorum corsicanus Lindberg, 1955 Cyclops abyssorum sevani (Meshkova, 1947) Cyclops abyssorum gracilipes (Sars, 1903) Cyclops abyssorum mauretaniae (Lindberg, 1950) Cyclops abyssorum divergens (Lindberg, 1936) Cyclops abyssorum novarensis Einsle, 1968

113 289 Morfolojik Özellikleri: Kuzey Avrupa da Sars (1863) tarafından tanımlaması yapılmış olan orijinal tip küçük varyasyonlarla predominanttır. Orta Avrupa da ise bu tür üç değişik grup altında tanımlanmaktadır: birinci grup populasyonları büyük ve derin subalpin göllerde bulunmaktadır ve prealpinus grubunu oluşturmaktadır, diğer bir grup olan divulsus grubunu daha küçük fakat kalıcı olan ovalık alanlardaki sularda bulunan populasyonlardan oluşmaktadır, son grup ise yüksek dağ göllerinde bulunan populasyonlardan oluşan tatricus grubudur. Kuzey Afrika (Magrib) ve Asya (İran, Türkiye, Afganistan) populasyonları ise divergens grubuna dahil olarak tanımlanmaktadır. Vücut boyu lokal veya mevsimsel varyasyona göre mm. arasında değişim göstermektedir. Antennül 17 segmentlidir ve ikinci torasik segmentin sonuna kadar ulaşır. Furka dalının iç kenarları tüylüdür ve en-boy oranı 6:1-7:1 arasında değişim gösterir. Terminal iç seta furka dalı kadar ya da hafifçe kısadır. Terminal dış seta, terminal iç setanın yarısı kadar uzunluktadır. Terminal iç setada hafif bir bükülme bulunur. Diken formülü 3433 (Levha XII-E ve XIII-A). Ekolojik Özellikleri: Yüksek irtifalı ve derin dağ göllerinden, sığ ova göllerine kadar geniş bir dağılım göstermektedir (Einsle, 1996).

114 290 Dağılımı: Kuzey ve Orta Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu, Asya (Einsle, 1996). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 25. Cyclops strenuus Fischer, 1851 Sinonimleri: Monoculus quadricornis rubens Jurine, 1820 Morfolojik Özellikleri: Vücut boyu mm. Antennül 17 segmentli, 3. torasik segmentin ortasına kadar uzanır. 4. torasik segmentin maksimum genişliği segmentin ortasındadır. Furka dallarının uzunluğunun genişliğine oranı 4:1 ile 7:1 arasında değişim gösterir. Furka dallarının iç kenarları tüylüdür. Furkanın terminal iç setasının uzunluğu furka dalları kadardır (1.0:1-1.3:1). Terminal dış setanın uzunluğu terminal iç setanın 2/3 ü kadardır. Terminal dorsal seta, terminal dış seta kadar yada hafif kısadır. Terminal medyan iç seta furka dalının 3 katı, terminal medyan dış seta ise 2.5 katı uzunluktadır. Diken formülü P4 endopoditinin son ekleminin uzunluğu, genişliğinin iki katından fazladır; iç apikal spin eklem kadar uzunlukta, dış spin dıştakinin 1/3-1/2 si kadardır. P5 in ilk eklemindeki lateral seta kısadır (ikinci

115 291 eklemdeki setanın yarı uzunluğunda); P5 in ikinci eklemindeki lateral spin eklem boyunda yada biraz kısadır, eklemin ortasında yerleşmiştir (Levha XII-C ve D). Ekolojik Özellikleri: Göletler ve mezotrofikten ötrofike göllerde bulunur. Orta Avrupa da Nisan ayından itibaren populasyonları açık sudan kaybolur. Sonbahar sonlarında larvalar tekrar aktive olarak yetişkin populasyonlarını oluştururlar. Normalde yılda bir yeni jenerasyonu bulunur, ikinci bir ilkbahar jenerasyonu oluşursa bunların vücut boyları küçük olur (Einsle, 1996). Dağılımı: Avrupa (Einsle, 1996). Işıklı Gölü nde her istasyonda Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Ekim, Kasım, Aralık ve Ocak aylarında tespit edilmiştir. 26. Megacyclops viridis Jurine, 1820 Sinonimleri: Cyclops brevicornis Claus, 1857 Cyclops vulgaris Sars, 1918 Megacyclops viridis acutulus (Kiefer, 1930) Megacyclops viridis deserticola (Lindberg, 1936) Megacyclops viridis takebuensis Ito, 1954 Megacyclops viridis ochridanus (Herbst, 1957) Megacyclops viridis elgonensis Löffler, 1968

116 292 Morfoljik Özellikleri: Vücut boyu mm (Levha XIII- D ve XIV-A). Antennül 17 segmentlidir. Furka dallarının iç kenarları tüylüdür, uzunluk-genişlik oranı bireylerin boylarına göre 5.5:1 ile 3.5:1 arasında değişim gösterebilir. Furkanın terminal iç setası furka dalının 1.5 katı, terminal dış setanın iki katı uzunluktadır. Diken formülü P5 in birinci eklemi geniştir ve uzun bir apikal seta bulunur. İkinci eklemin uzunluğu genişliğini ancak geçer ve uzun bir apikal seta bulunur, lateral diken çok kısadır ve subapikal olarak konumlanmıştır. Ekolojik Özellikleri: Göletler, göllerin littoral bölgelerinde, kış aylarında yaz aylarına göre daha bol olarak bulunurlar (Einsle, 1996). Dağılımı: Avrupa, Asya, Kuzey Afrika, Çin, Formosa, Kuzey Amerika (Einsle, 1996). Işıklı Gölü nde 2. istasyonda Mart ayında tespit edilmiştir.

117 Acanthocyclops robustus (Sars, 1863) Sinonimleri: Cyclops brevispinosus Herrick, 1884 Cyclops americanus Marsh, 1892 Morfolojik Özellikleri: Vücut boyu mm. Antennül 17 eklemlidir, sefalotaroksın sonuna kadar uzanır. 4. ve 5. torasik segmentlerin arka kısımları yanlara doğru sivrilmiştir. Furka dallarının uzunluk-genişlik oranları 4:1 ile 6:1 arasında değişim gösterebilir. Furka dallarının iç kenarları çıplaktır. Terminal iç setanın boyu, furka dallarının boyu kadardır, terminal dış setanın boyunun iki katı kadardır (Levha XIV-B). Diken formülü değişkendir ya da ara kombinasyonlar olabilir. P4 ün endopoditinin son ekleminin uzunluğunun genişliğine oranı 2.5:1-3:1. Apikal dikenler kısadır içteki hafifçe dıştakinden uzundur ya da aynı boydadırlar (Levha XIV-C ve D). Ekolojik Özellikleri: Gölcüklerde (kış, ilkbahar), göllerde (yaz ve sonbahar) bulunur (Einsle, 1996). Dağılımı: Avrupa, Kuzey Afrika, Amerika, Asya, Yeni Zelanda (Einsle, 1996). Işıklı Gölü nde 1. ve 5. istasyonlarda Eylül ve Ekim aylarında tespit edilmiştir.

118 Canthocamptus staphylinus (Jurine, 1820) Sinonimleri: Monoculus staphylinus Jurine, 1820: 74, plt. 7, figs Canthocamptus minutus Baird, 1850: 204, plt. 25, figs Morfolojik Özellikleri: Kaudal setalar hariç vücut boyu mm. Baş segmenti diğer segmentlerden hafifçe geniştir. Anal levha yuvarlak, posterior kanarında iyi gelişmiş spinül sırası bulunur. Kaudal dallar paraleldir ve uzunlukları genişliklerinin iki katıdır. Antennüller 8 eklemlidir. P1-P4 ün eksopoditleri ve P1- P3 ün endopoditleri 3 eklemli, P4 ün endopoditi 2 eklemlidir. P1 in endopoditinin 1. eklemi, eksopoditin tamamından hafifçe uzundur (Levha XV-A,B,C ve D). Ekolojik Özellikleri: Küçük su birikintilerinden, çok büyük göllere kadar her türlü tatlı su ortamında özellikle littoral bölgede bulunur. Soğuk seven stenoterm türdür, sonbahar-ilkbahar mevsimleri arasında sıklıkla bulunur (Borutskii, 1963). Dağılımı: Palearktik (Borutskii, 1963). Işıklı Gölü nde 1. istasyonda Mart, Nisan ve Aralık aylarında tespit edilmiştir.

119 Psychrodromus olivaceus (Brady & Norman, 1889) Sinonimleri: Erpetocypris olivacea Brady & Norman, 1889 Ilyodromus olivaceus Brady & Norman, 1896 Prionocypris olivacea Sars, 1925 Morfolojik Özellikleri: Kabuk boyu mm. Her iki kabuğunda en yüksek ve geniş olduğu yer kabuğun orta bölgesidir. Lateral görünüşte kabuğun dorsal kenarı iç bükeydir. Kabuklar eşit uzunlukta ve yüzeyleri nispeten uzun ince setalarla kaplıdır. Antendeki yüzme setaları 3. segmentin sonuna ulaşmaz. Furkada iki terminal pençe bulunur, kısa olanı uzun olanın 2/3 ü kadardır. Dorsal seta kısa ve küt, pençe görünümündedir. Apikal seta, uzun olan pençenin yarı uzunluğundadır (Levha XVI-A, B ve C). Ekolojik Özellikleri: Tipik olarak krenobiyonttur, kaynaklar ve dağ dereleri gibi serin akarsuları tercih eder. Yıl boyunca sürekli bulunabilen bu türün yılda bir yada iki jenerasyonu olduğu bilinmektedir. Genellikle partenogenetik populasyonları olmasına rağmen nadir olarakta eşeyli üreyen populasyonlarına rastlanabilmektedir (Henderson, 1990). Dağılımı: Türkiye den Norveç e kadar Avrupa da ve İngiltere de geniş bir dağılım gösterir (Henderson, 1990). Işıklı Kaynakları nda yıl boyunca tespit edilmiştir.

120 Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823 Sinonimleri: Astacus (Pontoastacus) leptodactylus leptodactylus Bott, 1950 Astacus (Pontoastacus) leptodactylus leptodactylus Karaman, 1962 Astacus (Pontoastacus) leptodactylus leptodactylus natio intermedius Karaman, 1963 Morfolojik Özellikleri: Sefalotoraksın solungaç bölgeleri şişkince ve iğ şeklinde olup, üzerinde oluklar çok barizdir ve özellikle yanları sık dikenlidir. Pensler ince uzun olup, daktilopoditi propodite çok yakın ve iç kenarları dişlidir. Telson iki parçalı, birinci parçanın postero-lateralinde iki diken bulunur; ikinci parça birincinin içine yerleşmiştir. Üropodun eksopoditi iki parçalı olup, ilk parçanın kenarı tarak gibi dikenlerle donanmıştır. Rostrumun ucu sivri diken şeklinde olup, kaidesinde ve sefalotoraksın üzerinde öne doğru yönelmiş iki çift diken bulunmaktadır. Bu dikenlerin arası daha ince dikenlerle donanmıştır (Levha XVIII-B). Ekolojik Özellikleri: Daha çok göl, nehir, sulama göleti, baraj gölü gibi büyük sistemlerde bulunmaktadır. Dağılımı: Volga, Don, Aşağı Dinyester Havzaları, Kırım ve Baltık Denizi ne akan akarsular (Bott, 1950). Işıklı Gölü, Apolyont Gölü, Terkoz Gölü (Geldiay ve Kocataş, 1970). Işıklı Gölü nde yıl boyunca bulunmaktadır.

121 Gammarus obnixus G. S. Karaman, Pinkster 1977 Sinonimleri:Gammarus obnixus G. S. Karaman & Pinkster, 1977b: , şek. 11A- F, 12. Morfolojik Özellikleri: Üç dorsal çıkıntısı olan orta boyda bir türdür. A2 çok ince, az sayıda seta taşır ve calceoli bulunmaz. P3-4 az setalıdır; P5-7 nin anterior kenarında seta bulunmaz. Erkeklerde maksimum boy 14 mm dir. (Levha XVII-A) I-III. Metasom segmentlerinin herbiri dorsomedian bir çıkıntı taşır. Metasom segmentlerinin dorsal yüzeylerinde seta bulunmaz; bu segmentlerin lateroposterior kenarlarında 4-5 kısa seta bulunur. I-II. Ürosom segmentleri hafifçe yükseltilmiş olmasına karşın III. segment düzdür. Lateral baş lobları köşelerde yuvarlaklaşmıştır. Gözler hemen hemen böbrek şekilli olup A1 in pedünkülünün çapı kadar veya daha kısa olabilir. A1 vücut boyunun 3/5 i kadar olabilir. I. pedünkül segmentinde sadece bazı distal seta grupları bulunur; II-III. pedünkül segmentlerinin herbiri 2-3 ventral seta grubu taşır. Antenin flagellasında 23-30, yardımcı flagellasında ise 2-4 segment bulunmaktadır (Şekil 3.18). A2 ince yapılı ve az setalıdır. Anten konisi (gland cone) antenin III. segmenti kadar uzundur. IV-V. Pedünkül segmentleri ventral kenarı boyunca 3-4 ve 4-5 li kısa seta grupları taşır. Bu setalar herzaman için bağlı oldukları segmentin çapından daha kısadırlar. Anten kamçısı çok ince yapılı olup, basık değildir ve 14 segmentli olabilir. Her bir flagella segmentinin üzerinden çıkan setalar bu segmentlerden daha kısadırlar.

122 298 Şekil G. obnixus un bazı ekstremiteleri (orijinal). Erkek birey. (A: I. anten; A : Yardımcı flagella; B: II. anten; C: I. gnathopod avuç bölgesi; D: I. gnathopod genel görünüş; E: III. üropod). Calceoli bulunmaz. Mandibül palpinin 2. segmenti proksimal kısımda 2-4, distal kısımda seta taşır. 3. segment D setası, 4-6 E setası, 2 grup A setası ve 2 grup da B setası taşır. Gn1-2 nispeten setalıdır ve sadece düz seta taşırlar. Her iki gnathopodun propodları genişliklerinin iki katı uzunlukta olacak şekilde uzamış olup G. roeseli de anlatılandan bariz bir farklılaşma göstermez. P3-4 ün setasyonu çok zayıftır. Merusun posterior kenarı boyunca bazı setalar bulunsa da bu setaların uzunluğu merusun çapından çok daha kısadır.

123 299 Karpus ve propod kısa setalarla beraber çok sayıda kısa diken çiftleri taşır. P4 P3 ten biraz daha az sayıda seta taşır (Şekil 3.19) koksa plaklarının alt kenarları yuvarlaklaşmıştır. P5-7 nin bazal segmentinin posterior kenarındaki setaların dışında, bu iki bacağın anterior ve posterior kenarları boyunca sadece dikenler bulunur. Bazal segmentin iç yüzeyinde seta bulunmaz. Bütün pereiopodlarda daktil nispeten incedir. U3 nispeten uzundur. İç lob dış lobun 3/5 ila 2/3 ü kadardır. Dış lobun dış kenarı yer yer basit setalarla (dikenlerden biraz daha uzun olacak şekilde) birlikte bulunan kısa dikenler taşır. Bu diken ler 6-8 grup olabilir. Dış lobun iç kenarı ile iç lobun her iki kenarı kısa tüyümsü setalar taşır. İç lobun iç kenarında ekstradan bazı dikenler bulunabilir. Epimer plaklarının alt arka köşeleri karemsi (1. epimer) ve nispeten sivri (2. epimer) olabilir epimerlerin alt kenarları bazen setalarla birlikte olacak şekilde dikenler taşır. Telson lopları genişliğinin iki katı uzunluktadır (Şekil 3.19). Az sayıda diken veya seta taşır. Her lob 1-2 diken ve 2-4 kısa veya aynı uzunlukta setadan oluşan 1 distal grup setasyona sahiptir. Lopların dorsal yüzeylerinde genellikle herhangi bir setasyon gözlenmezse de nadiren bir diken veya 1-2 seta bulunabilir. Biyo-Ekolojisi: Sodyum miktarının fazla olduğu göllerin kıyısal kısımlarında bulunur. Dağılımı: Göller Bölgesi (Karaman ve Pinkster, 1977 b). Işıklı Kaynakları nda yıl boyunca tespit edilmiştir.

124 300 Şekil 3.19 G. obnixus un bazı ekstremiteleri (orijinal). Erkek birey. (A: III. pereiopod; B: IV. pereiopod; C: Telson). 32. Gammarus balcanicus Schäferna, 1922 Sinonimleri: Gammarus pulex (non Linnaeus); Schäferna, 1908: 126; 1922:14. Gammarus balcanicus Schäferna, 1922:3, textfigs. 1-2 pl. 1 fig. 7: Spandl, 1924: 442; Schäferna, 1926: 2; Birstein, 1963: 127; G. Karaman, 1977b: 37, figs. I-VII; 1978: 2581; Pinkster, 1978: 245; G. Karaman & Ruffo, 1979: 78 figs, I-

125 301 VI; Barnard & Barnard, 1983: 464. Rivulogammarus balcanicus; S. Karaman, 1931a: 51; Caraşu, Dobreanu & Manolacahe, 1955: 93, figs Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus; Schellenberg, 1973b: 508; Straskraba, 1957: 256; 1959: 199, fig. 2; Dedyu, 1961: 11; 1962: 34; Pljakic, 1962: 51 Dedyu, 1966: 36; 1967: 42. Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus balcanicus; G. Karaman, 1966: 111, figs. 1-10, 13, 14, 16; Dedyu, 1967: 43, figs.2. Gammarus balcanicus balcanicus G. Karaman, 1974: 9. Rivulogammarus balcanicus orientalis S. Karaman, 1934: 134. Rivulogammarus balcanicus pannonicus S. Karaman, 1935: 125. Rivulogammarus balcanicus pannonicus Dobreanu & Manolacahe, 1936: 30, fig. 6. Gammarus balcanicus alarodius Derzhavin, 1938: 172, fig. 11, 2. Gammarus balcanicus talyschensis Derzhavin, 1939: 48, pl. 1, fig. 2. Rivulogammarus balcanicus dacius Dobreanu & Manolacahe, 1942: 294, figs. 1-5; Carauşu, Dobreanu & Manolacahe, 1955: 97, figs Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus dacius; Dedyu, 1961: 11; 1962: 35; G. Karaman, 1966: 122, fig.27; Dedyu, 1967: 46. Gammarus balcanicus dacius; G. Karaman, 1974: 10. Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus turcomanicus Birstein, 1945: 155, fig. 3. Gammarus balcanicus burduri S. Karaman & G. Karaman, 1959: 186. Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus balcanicus G. Karaman, 1964: 2, fig 5; 1966: 122, fig Gammarus balcanicus bilecanus; G. Karaman, 1974: 10. Gammarus konjiensis

126 302 plančići S. Karaman, 1931a: 34; G. Karaman, 1974: 11. Gammarus konjiensis istrianus S. Karaman, 1931b: 104; G. Karaman, 1974: 11. Rivulogammarus spinicaudatus Schäferna, 1922: 14, fig. 6; 1926: 2; S. Karaman, 1929: 98; G. Karaman, 1974: 13; Pinkster, 1978: 248. Rivulogammarus spinicaudatus G. Karaman, 1931a: 56. Gammarus pavlovići pavlovići S. Karaman, 1929: 95. figs. 9a, d; G. Karaman, 1974: 12. Rivulogammarus pavlovići pavlovići S. Karaman, 1931a: 51, fig. 9. Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus pavlovići G. Karaman, 1966: 117, figs. 21, Gammarus pavlovići stankoi G. Karaman, 1974: 12. Gammarus pavlovići montanus S. Karaman, 1929: 97. Rivulogammarus montanus S. Karaman 1931a: 52. fig. 10; 1935: 127. Rivulogammarus (Gammarus) montanus; Dobreanu & Manolacahe 1936: 29, figs. 5a-c. Rivulogammarus balcanicus montanus; Carauşu, Dobreanu & Manolacahe, 1955: 98, figs Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus montanus; G. Karaman, 1966: 120: figs.22, Rivulogammarus neretvanus S. Karaman, 1931a: 41; Ruffo, 1937: 46. Rivulogammarus taliensis S. Karaman, 1931b: 97. Gammarus (Rivulogammarus) balcanicus taliensis Straskraba, 1953: 218, fig. 4; 1962: 122. Rivulogammarus spinulatus Martynov, 1935: 456. figs Gammarus cf. balcanicus; Goedmaker & Pinkster, 1977: 16.

127 303 Morfolojik Özellikleri: Oldukça güçlü görünümde olup, küçükle orta büyüklük arasında bir türdür. Vücut pürüzsüzdür. Anten ince, az setalıdır. P3 ve P4 birkaç kısa setaya sahiptir. P5-P7, hemen hemen setasızdır. Epimeral plaklar az sivri ve sadece diken bulunur. 3. üropodda az seta bulunur. Erkeklerde maksimum boy 12.5 mm. kadardır (Levha XVII-B). Vücut dorsal olarak düz ve ürosom alçak olup, ayrı şekilde yükseklik içermez. Dorsalinde bulunan seta grupları genellikle 1. ürosom üzerinde 2 media-dorsal seta grubu ve 2-3. ürosom üzerinde 2 dorsolateral spin ve setadan meydana gelmektedir. Başın lateral lobu az çok yuvarlaktır. Gözler oldukça küçük, boyu genişliğinin iki katından daha az, üst kenarı mediadorsal çizgiden genişçe ayrılmıştır. 1. anten toplam vücut boyunun 3/5 i kadardır. Flagellumdaki segment sayısı 29, yardımcı flagellumdaki ise 3 ya da 4 adettir (Şekil 3.20). Hem pedinkül hem de flagellumdaki setalaşma azdır. 2. anten ince ve az seta içerir. Flagellumun segment sayısı 14 e kadar olabilir, içerdiği setalar segmentin çapından daha kısadır. Calceoli mevcuttur. Ağız parçaları Gammarus pulex grubundakine benzerlik gösterir. Mandibula palpin 1. segmentinde seta bulunmaz, 2. segmentinde bağlantı noktasına yakın kısımda 4-6 seta, iç kısımda 6-9 seta bulunur. 3. segmentinde D-seta, 4-5 uzun E-seta, 1 ya da 2 grup A-seta ve 1 grup B-seta bulunur koksal plaklar iyi gelişmiş olup, alt kenarları az çok yuvarlaktır. 1. ve 2. gnathopod, sınırlı sayıda düz seta içerir. 1. gnathapodun 6. segmenti, 5.

128 304 segmentinden daha uzun ve armut şekilli olup, palmi konkavdır pereiopod az çok incelmiş olup, az seta taşır. P3 ün 4. segmentindeki setalar, bulunduğu segmentin çapı kadar olabilir. P4 deki setalaşma, az yoğun daha kısa olmasına rağmen, P3 dekine benzer. P6 ve P7 de kaidenin görünüşü daha çok ince uzun şekle değişir. P5-P7 nin uç segmentindeki elemanlar sayıca çok değişken olan spinlerden oluşmaktadır. Eğer seta bulunursa daima kısa olur. 2. ve 3. epimeral plakların arka alt köşeleri dikdörtgen şeklinde orta derecede sivri şekle kadar değişiklik gösterir. Epimeral plakların daha aşağıdaki kenarlarında sadece dikenler bulunur. 3. üropod un pedinkülü, ramiden daha kısadır. İç ramusu, dış ramusun beşte üçünden, üçte ikisine kadar değişiklik göstermekte olup, her bir kenarı boyunca diken ve seta grupları (dikenlerden daha uzun) vardır. Telson lopları genişliğinden 2 kat daha uzundur, her bir lopta uç diken ve birkaç seta vardır. Her bir lobun dorsal yüzeyinde 1 çift kısa plumose seta gibi 1-3 adet seta bulunur (Şekil 3.20). Dişilerde 1. anten, epimeral plaklar ve telson erkeklerdeki gibidir. 2. anten hem pedinkül hem de flagellumdan daha uzun seta taşır. Calceoli bulunmaz. Setalaşma daha yoğun ve daha uzundur. P3-P7 erkeklerdekinden daha az ince uzundur. 3. üropod nispeten kısadır. Ekolojik Özellikleri: Geniş bir dağılım alanına sahip olması bu türün oldukça toleranslı bir tür olduğunu göstermektedir. Yeterli oksijenin olduğu ve çok yüksek tuzluluğu olmayan her türlü yüzey

129 305 sularında büyüyüp gelişebilir. Yüksek iyon konsantrasyonlu yerlerde kesinlikle bulunmasına rağmen direkt olarak deniz suyu ile bağlantılı yerlerde bulunmazlar (Karaman ve Pinkster, 1987). Dağılımı: Yugoslavya, Romanya, Çekoslavakya nın doğusu, Polonya nın güney-doğusu, Kuzey İtalya, Arnavutluk, Türkiye, Yunanistan, Rusya nın güney-doğusu ve Türkistan da bulunmaktadır (Karaman ve Pinkster, 1987; Barnard ve Barnard, 1983 a ve 1983b). Işıklı Kaynakları nda yıl boyunca tespit edilmiştir. 33. Asellus aquaticus (L., 1758) Sinonimleri: Oniscus aquaticus L., 1758, X: 637; G.O. Sars, 1867: 93, fig Oniscus vulgaris Latreille, 1803, Hist. Nat. Crust. Ins., VI:348. Oniscus goplanus Kullezyki, 1885: 411, fig Oniscus arthrobranchialis Dudisch, 1925: 291, fig Morfolojik Özellikleri: Erkeklerde başın dorsal yüzeyinin pigmentli desenlere sahip olduğu görülmektedir. Boyu 12 mm. nin üzerindedir. Rengi kahverengimsidir (Levha XVII-C). 1. pleopodun distal segmentinin dış kenarı üzerinde yüzeysel bir diş vardır ve uç kısımda distalin dış yüzünde uzun sert dikenlerin varlığı dikkat

130 306 çekmektedir.

131 Şekil 3.20 G. balcanicus un bazı ekstremiteleri (orijinal). Erkek birey. (A: VII. Pereiopod; B: III: Üropod; C: I. Anten; C : Yardımcı flagella; D: A2; II. Anten; E: Epimer plakları; F: Telson; G: IV. pereiopod; H: Mandibül palpi) pleopodun distal segmentinin iç kısmında, bağlantı yerinden aşağı doğru mahmuz şeklinde sivri bir çıkıntının varlığı bu türün bariz özelliklerinden biridir (Şekil 3.21). Erkeklerde 1. pereiopodun sondan bir önceki segmentinin distal kenarının son kısmının kenarında üçken şeklinde bir çıkıntı taşıdığı görülmektedir. Erkeklerde 1. pleopod böbrek şeklini almıştır. Ekolojik Özellikleri: Tatlısularda bitkilerin ve organik detritusun bol olduğu göl, gölet ve akarsularda bol rastlanır (Birstein, 1951). Dağılımı: Avrupa, Rusya, Batı Grönland, Kafkasya, Labrador, Güneybatı Asya ve Anadolu (Birstein, 1951). Işıklı Gölü nde 3. istasyonda ve Işıklı Kaynakları nda Mart ve Ekim Aylarında tespit edilmiştir.

132 Paramysis kosswigi Bacescu, 1948 Morfolojik Özellikleri: Erkeklerde boy mm. dir. Silindirik bir vücuda sahiptir (Levha XVIII-A). Anten pulunun dış kısmının ön kenarında büyük bir diken vardır. Anten pulunun dış kenarı setalı, iç kenarı ise setasızdır. Gözlerin koyu bölümü erkeklerde yuvarlak olup, anten pulunun dış ön tarafındaki dikene kadar ulaşır. Dişilerde gözün siyah bölümü ovalimsi olup, anten pulunun dış ön tarafındaki dikene kadar ulaşmaz. Telsonun apikal kısmındaki dikenlerin sayısı arasında, sol ve sağ kenarındakiler arasındadır. Telsonun üzeri siyah kromotoforlarla kaplı olup, kromotoforlar ön tarafta 2 adet büyük benekli olup diğer yerlerde dallanma gösterir. Üropodun endopoditinde 3-5 diken bulunur (Şekil 3.22).

133 309 Şekil 3.21 A. aquaticus un bazı ekstremiteleri (orijinal). Erkek birey. (A: Gnathopod; B: II. pleopod; C: I. pleopod). Ekolojik Özellikleri: Eurihalin bir türdür, hem tatlı hem de acı sularda bulunabilmektedir. Dağılımı: Ponto-Kaspik havza ve Anadolu da dağılım gösterdiği bilinmektedir. Ülkemizde bugüne değin sadece Işıklı kaynakları nda bulunduğu rapor edilen bu türü Bacescu (1948), Prof.Dr. Kosswig e göre bildirmiştir. Işıklı Kaynakları nda yıl boyunca tespit edilmiştir.

134 310 Şekil 3.22 P. kosswigi nin bazı ekstremiteleri (orijinal). Erkek birey. (A: Göz; B: Telson; C: IV. pleopod; D: Antenül; E: Üropod; F: Anten)

135 Tespit Edilen Türlerinin İstasyonlardaki Dağılımları Işıklı Gölü nde tespit edilen kopepod ve kladoser türlerinin istasyonlara göre aylık dağılımları Çizelge de verilmiştir. Çizelge Işıklı Gölü nde tespit edilen kladoser ve kopepod türlerinin 1. istasyondaki dağılımları. TÜRLER Ş M N M H T A E E K A O CLADOCERA Bosmina longirostris Chydorus sphaericus Daphnia longispina Pleuroxus aduncus Leydigia leydigi + Groptoleberis testudinaria Moina micrura + Ceriodaphnia pulchella Diaphanosoma brachyurum Diaphanosoma mongolianum + + Alona rectangula Biapertura affinis Disparalona rostrata + COPEPODA Cyclops vicinus Cyclops abyssorum Cyclops strenuus Mesocyclops leuckarti Metacyclops gracilis Eucyclops macruroides Eucyclops serrulatus Macrocyclops albidus + Acanthocyclops robustus + Canthocamptus staphylinus + + +

136 312 Çizelge Işıklı Gölü nde tespit edilen kladoser ve kopepod türlerinin 2. istasyondaki dağılımları. TÜRLER Ş M N M H T A E E K A O CLADOCERA Bosmina longirostris Chydorus sphaericus Daphnia longispina Pleuroxus aduncus Groptoleberis testudinaria Moina micrura + + Ceriodaphnia pulchella Diaphanosoma brachyurum Diaphanosoma mongolianum + + Alona rectangula Alona guttata Biapertura affinis Disparalona rostrata Simocephalus vetulus + Macrothrix laticornis + + COPEPODA Cyclops vicinus Cyclops abyssorum Cyclops strenuus Mesocyclops leuckarti Metacyclops gracilis Eucyclops macruroides Eucyclops serrulatus + Eucyclops speratus Megacyclops viridis +

137 313 Çizelge Işıklı Gölü nde tespit edilen kladoser ve kopepod türlerinin 3. istasyondaki dağılımları. TÜRLER Ş M N M H T A E E K A O CLADOCERA Bosmina longirostris Chydorus sphaericus + + Daphnia longispina Pleuroxus aduncus Groptoleberis testudinaria Moina micrura + Ceriodaphnia pulchella Diaphanosoma brachyurum Diaphanosoma mongolianum Alona rectangula + Simocephalus vetulus + Disparalona rostrata + COPEPODA Cyclops vicinus Cyclops abyssorum Cyclops strenuus Mesocyclops leuckarti Metacyclops gracilis + + Eucyclops macruroides Eucyclops speratus + +

138 314 Çizelge Işıklı Gölü nde tespit edilen kladoser ve kopepod türlerinin 4. istasyondaki dağılımları. TÜRLER Ş M N M H T A E E K A O CLADOCERA Bosmina longirostris Chydorus sphaericus Daphnia longispina Pleuroxus aduncus + Groptoleberis testudinaria + Ceriodaphnia pulchella Diaphanosoma brachyurum Diaphanosoma mongolianum Alona rectangula + + COPEPODA Cyclops vicinus Cyclops abyssorum Cyclops strenuus Mesocyclops leuckarti Eucyclops macruroides + + Eucyclops serrulatus + Eucyclops speratus + Çizelge Işıklı Gölü nde tespit edilen kladoser ve kopepod türlerinin 5. istasyondaki dağılımları. TÜRLER Ş M N M H T A E E K A O CLADOCERA Bosmina longirostris Chydorus sphaericus Daphnia longispina Pleuroxus aduncus Ceriodaphnia pulchella Diaphanosoma brachyurum Diaphanosoma mongolianum COPEPODA Cyclops vicinus Cyclops abyssorum Cyclops strenuus Mesocyclops leuckarti Metacyclops gracilis + Eucyclops macruroides Macrocyclops albidus + Acanthocyclops robustus +

139 315 Çizelge de görüldüğü gibi Işıklı Gölü nde kladoserlerden Bosmina longirostris türü yıl boyunca zooplanktonda tespit edilmiştir. Chydorus sphaericus, Daphnia longispina, Pleuroxus aduncus, Graptoleberis testudinaria, Alona rectangula, Alona guttata, Biapertura affinis, Disparalona rostrata, Simocephalus vetulus, Leydigia leydigi ve Macrothrix laticornis türleri genellikle sonbahar başlangıcından ilkbahar sonlarına kadar zooplankton içinde yer alırken, Moina micrura, Ceriodaphnia pulchella, Diaphanosoma brachyurum ve D. mongolianum türlerinin yaz başından kış başlangıcına kadar zooplankton içinde bulunduğu tespit edilmiştir. Leydigia leydigi, Simocephalus vetulus ve Macrothrix laticornis türleri en az sıklıkla tespit edilen türler olmuştur. Kopepodlardan Mesocyclops leuckarti türü yıl boyunca Işıklı Gölü zooplanktonunda tespit edilmiştir. Cyclops vicinus, C. abyssorum, C. strenuus, Eucyclops serrulatus, E. macruroides ve E. speratus türleri genellikle sonbahar başlangıcından ilkbahar sonuna kadar gölde yayılım gösterirken, Metacyclops gracilis türünün ilkbahar başından yaz sonuna kadar bulunduğu tespit edilmiştir. Megacyclops viridis, Macrocyclops albidus, Acanthocyclops robustus ve Canthocamptus staphylinus türleri genellikle sonbahar ile ilkbahar başlangıcı arasında olmak üzere gölde en az sıklıkla tespit ettiğimiz türler olmuştur. Çizelge de görüldüğü gibi 1. ve 2. istasyonlar tür çeşitliliği bakımından en zengin istasyonlar olarak tespit edilmiştir (23 ve 24 tür). Diğer istasyonlarda ise sırasıyla: 3. istasyonda 19; 4. istasyonda 16 ve 5. istasyonda 15 tür saptanmıştır.

140 316 Işıklı Gölü nde Cladocera ve Copepoda gruplarından tespit edilen tür sayısının aylara göre değişimini grafiksel olarak ifade edecek olursak yaz başlangıcından, sonbahar başlangıcına kadar olan periyotta, toplam tür sayısında düşüş olduğu görülmektedir. En fazla tür Nisan ayında (21 tür), en az tür ise Temmuz ayında (7 tür) saptanmıştır. kladoser türleri Mayıs-Ağustos ayları arasında, kopepod türleri ise Temmuz-Eylül ayları arasında en az sayıda saptanmıştır (Şekil 3.23) Copepoda Cladocera 5 0 Ş M N M H T A E E K A O Şekil Işıklı Gölü nde kladoser ve kopepod tür sayılarının aylara göre değişimleri. Ostracoda dan Psychrodromus olivaceus, Amphipoda dan Gammarus obnixus ve G. balcanicus, Mysidacea den Paramysis kosswigi türleri yıl boyunca 6. istasyon olan Işıklı Kaynaklarında bol miktarda örneklenmiştir. Isopoda dan Asellus aquaticus türü Mart ayında hem 3. istasyonda hem de 6. istasyonda, Eylül ayında ise sadece 6. istasyonda kaydedilmiştir. Decapoda dan Astacus leptodactylus türünün

141 317 yıl boyunca gölde avcılık yapan balıkçıların kullandığı pinterlerle yakalandığı gözlenmiş ve örneklemeleri yapılmıştır.

142 Kantitatif Durum Cladocera ve Copepoda gruplarının aylara göre m 3 deki ağırlıklı ortalama birey sayıları (Çizelge ) ile birey sayısına göre yüzde miktarları her istasyon için ayrı ayrı tespit edilmiştir. Cladocera grubundan olan Bosmina longirostris, Chydorus sphaericus, Ceriodaphnia pulchella ve Diaphanosoma türleri 1. istasyonda en fazla sayıda tespit edilen türler olmuştur (Çizelge 3.23 ve Şekil 3.24). Bosmina longirostris türünün yıl boyunca planktonda yer almasına rağmen özellikle Haziran ayında maksimum birey sayısına ulaşmıştır (13820 birey/m 3 ). Haziran ayı aynı zamanda Cladocera grubunu maksimum birey sayısına ulaştığı ay olmuştur (19864 birey/ m 3 ). Cladocera grubunun en az sayıda tespit edildiği ay olan Eylül ayında sadece Bosmina longirostris türü tespit edilmiştir (174 birey/m 3 ). Ortalama değerlerin yüzde dağılım grafiğine bakıldığında (Şekil 3.25), Bosmina longirostris türünün Şubat, Ağustos ve Aralık ayları haricinde yıl boyunca diğer Cladocera türlerine göre dominant olarak bulunduğu görülmektedir. Haziran Ağustos ayları arasında C. pulchella ve Diaphanosoma türlerine bol miktarda rastlanırken, Şubat ve Mart aylarında en fazla sayıda C. sphaericus bireyi tespit edilmiştir. Çizelge İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O B.longirostris C.sphaericus Diaphanosoma spp C.pulchella Diğer Toplam

143 Birey sayısı / m Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 1. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ). 100% 80% 60% 40% 20% Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0% Ş MN MH T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 1. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları.

144 320 Çizelge 3.24 de görüldüğü gibi maksimum Copepoda birey sayısı Haziran ayında saptanmıştır (49878 birey/m 3 ). Aralık ayı ise 1214 birey/m 3 ile en az sayıda Copepoda bireyinin tespit edildiği ay olmuştur (Şekil 3.26). Şekil 3.27 de görüldüğü gibi 1. İstasyonda yıl boyunca Naupli larvaları ve Copepoditlerin ergin bireylere göre baskın durumda olduğu tespit edilmiştir (> %80). Çizelge İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O Naupli Copepodit Cyclops spp M.gracilis M.leuckarti Diğer Toplam Birey sayısı/m Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 1. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

145 % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ş M N M H T A E E K A O Aylar Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli Şekil Copepoda bireylerinin 1. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. Cladocera bireylerinin 2. istasyondaki aylık dağılımlarına bakıldığında, 1. istasyondakine benzer bir tablo göze çarpmaktadır (Çizelge 3.25 ve Şekil 3.28). B. longirostris tüm yıl boyunca planktonda yer alan türdür, en fazla birey sayısı Haziran ayında (24386 birey/m 3 ), en az birey sayısı ise Aralık ayında (154 birey/m 3 ) tespit edilmiştir. Aralık ve Mart ayları arasında tespit edilen C. sphaericus türünün, maksimum birey yoğunluğu Şubat ayındadır (2154 birey/m 3 ). Haziran-Ekim ayları arasında tespit edilen Diaphanosoma türlerinin ise en yoğun olduğu ay Temmuz ayıdır (4256 birey/m 3 ). C. pulchella türü ise en yoğun olarak Haziran ayında tespit edilmiştir (5766 birey/m 3 ). Şekil 3.29 da görüldüğü gibi Cladocera grubu içinde en yoğun olarak bulunan tür B. longirostris dir, özellikle Nisan-Kasım ayları arasında dominant durumdadır.

146 322 Çizelge İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O B.longirostris C.sphaericus Diaphanosoma spp C.pulchella Diğer Toplam Birey sayısı / m Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 2. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

147 % 80% 60% 40% 20% Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0% Ş MN MH T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 2. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. Kopepodların 2. istasyondaki aylık dağılımlarına bakıldığında ergin olmayan bireylerin (özellikle naupliusların) yıl boyunca tespit edildiği görülmektedir (Şekil 3.30). Çizelge 3.26 da görüldüğü gibi en fazla sayıda naupli larvası Haziran ayında (23864 birey/m 3 ), tespit edilmiştir. Copepoditlerin en fazla bulunduğu ay Temmuz olarak saptanmıştır (22534 birey/m 3 ). Aralık ayı ergin olmayan Copepoda bireylerinin en az sayıda saptandığı ay olmuştur; 742 birey/m 3 nauplius ve 56 birey/m 3 kopepodit tespit edilmiştir. Cyclops cinsine ait türler Ekim-Mayıs ayları arasında tespit edilmesine rağmen maksimum birey yoğunluğuna Kasım ayında rastlanmıştır (1974 birey/m 3 ). Temmuz ayında M. gracilis ve M. leuckarti türlerinin de en fazla birey yoğunluğuna ulaştıkları saptanmıştır (3216 ve 3542 birey/m 3 ). Şekil 3.31 de görüldüğü gibi 2. istasyonda

148 324 naupliuslar Temmuz ayı dışında tüm yıl boyunca Copepoda grubunda dominant durumdadır. Temmuz da ise kopepoditlerin dominant olduğu saptanmıştır. Çizelge İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O Naupli Copepodit Cyclops spp M.gracilis M.leuckarti Diğer Toplam Birey sayısı/m Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 2. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

149 % 80% 60% 40% 20% Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0% Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 2. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. Cladocera grubunun 3. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımlarına bakıldığında (Çizelge 3.27), B. longirostris türünün yıl boyunca gölde bulunduğu ve Haziran ayında maksimum birey yoğunluğuna ulaştığı (11846 birey/m 3 ) görülmektedir. Şekil 3.32 de görüldüğü gibi C. sphaericus türü Şubat-Nisan ayları arasında tespit edilmiş olasına rağmen en fazla birey yoğunluğuna Mart ayında ulaşmıştır. Diaphanosoma türleri ve C. pulchella türü en fazla sayıda Haziran ayında tespit edilmiştir (5220 ve 2462 birey/m 3 ). Şekil 3.33 de görüldüğü gibi Şubat ve Eylül ayları haricinde tüm yıl boyunca B. longirostris türü Cladocera grubu içinde dominant türdür.

150 326 Çizelge İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin 3 aylık dağılımları (birey/m ). Ş M N M H T A E E K A O B.longirostris C.sphaericus Diaphanosoma spp C.pulchella Diğer Toplam Birey sayısı / m Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 3. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

151 % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ş MN MH T A E E K A O Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 3. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. 3. istasyonda kopepodların ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımlarına bakıldığında (Çizelge 3.28), Haziran ve Temmuz aylarında maksimum birey yoğunluğuna sahip oldukları görülmektedir (40388 ve birey/m 3 ). Ekim-Mayıs ayları arasında tespit edilen Cyclops türleri 2240 birey/m 3 ile Kasım ayında en fazla birey yoğunluğuna ulaştığı saptanmıştır (Çizelge 3.28 ve Şekil 3.34). M. gracilis türü Mayıs-Haziran ayları arasında bulunmuş, özellikle Haziran ayında maksimum birey yoğunluğuna ulaşmıştır (2968 birey/m 3 ). Mayıs-Ekim ayları arsında tespit edilmiş olan M. leuckarti türünün Temmuz ayında en fazla birey sayısına ulaştığı tespit edilmiştir (4096 birey/m 3 ). Şekil 3.35 de görüldüğü gibi ergin olmayan bireyler, ergin bireylere göre yıl boyunca minimum %60 ın üzerinde dominansi göstermektedirler.

152 328 Çizelge İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O Naupli Copepodit Cyclops spp M.gracilis M.leuckarti Diğer Toplam Birey sayısı/m Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 3. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

153 % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Ş M N M H T A E E K A O Aylar Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli Şekil Copepoda bireylerinin 3. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. 4. istasyonda Cladocera grubundan B. longirostris türü yıl boyunca tespit edilmiş ve Temmuz ayında maksimum yoğunlukta olduğu saptanmıştır (5260 birey/m 3, Çizelge 3.29). Aralık-Mart ayları arasında tespit edilen C. sphaericus türünün Ocak ayında en fazla yoğunlukta (312 birey/m 3 ) olduğu saptanmıştır (Çizelge 3.29 ve Şekil 3.36). C. pulchella ve Diaphanosoma türlerinin Haziran ayında maksimum birey yoğunluğunda oldukları saptanmıştır (1845 ve 2250 birey/m 3 ). B. longirostris türü Ekim ve Kasım aylarında az birey yoğunluğuna sahip olmasına rağmen, tek tür olarak Cladocera grubunu temsil etmektedir (Şekil 3.37).

154 330 Çizelge İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). M N M H T A E E K A O B.longirostris C.sphaericus Diaphanosoma spp C.pulchella Diğer Toplam Birey sayısı / m M N M H T A E E K A O Aylar Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris Şekil Cladocera bireylerinin 4. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

155 % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% M N M H T A E E K A O Aylar Diğer C. pulchella Diaphanosoma spp. C. sphaericus B. longirostris Şekil Cladocera bireylerinin 4. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. Çizelge 3.30 ve Şekil 3.38 de görüldüğü gibi 4. istasyonda maksimum kopepod birey yoğunluğu Haziran ayında tespit edilmiştir (50072 birey/m 3 ). Haziran aynı zamanda birey/m 3 ile en fazla nauplius yoğunluğunun tespit edildiği ay olmuştur. Ekim-Mayıs ayları arasında tespit edilen Cyclops türleri maksimum birey yoğunluğuna Kasım ayında ulaşmıştır (1980 birey/m 3 ). Nisan-Kasım ayları arasında bulunan M. leuckarti türünün Temmuz da maksimum birey yoğunluğuna ulaştığı tespit edilmiştir (8642 birey/m 3 ). Şekil 3.39 da verilen yüzde dağılım grafiğine bakıldığında, nauplius ve kopepoditlerden oluşan ergin olmayan bireylerin yıl boyunca dominant olduğu görülmektedir.

156 332 Çizelge İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). M N M H T A E E K A O Naupli Copepodit Cyclops spp M.leuckarti Diğer Toplam Birey sayısı/m Diğer M.leuckarti Cyclops spp. Copepodit Naupli 0 M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 4. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

157 % 80% 60% 40% 20% Diğer M.leuckarti Cyclops spp. Copepodit Naupli 0% M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 4. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. Çizelge 3.31 ve Şekil 3.40 da görüldüğü gibi 5. istasyonda maksimum kladoser yoğunluğu 6060 birey/m 3 ile Haziran ayında tespit edilmiştir. Diaphanosoma türleri ile C. pulchella türünün de Haziran ayında maksimum birey sayısına ulaştığı Şekil 3.40 da görülmektedir. B. longirostris türü ise bütün yıl boyunca tespit edilmiş olmasına rağmen maksimum birey sayısına Temmuz ayında ulaşmıştır. B. longirostris türü Ocak ayı dışında yıl boyunca Cladocera grubunun dominant türüdür (Şekil 3.41). Ocak ayında ise 312 birey/m 3 ile C. sphaericus türü dominanttır.

158 334 Çizelge İstasyonda Cladocera grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O B.longirostris C.sphaericus Diaphanosoma spp C.pulchella Diğer Toplam Birey sayısı / m Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 5. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

159 % 80% 60% 40% 20% Diğer C.pulchella Diaphanosoma spp. C.sphaericus B.longirostris 0% Ş MN MH T A E E K A O Aylar Şekil Cladocera bireylerinin 5. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları. 5. istasyonda kopepodların ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları Çizelge 3.32 de verilmiştir. Buna göre en fazla birey yoğunluğunun görüldüğü aylar Haziran ve Temmuz dur (42030 ve birey/m 3 ). Nauplius ve copepoditlerden oluşan ergin olmayan bireyler Haziran ayında maksimum yoğunlukta tespit edilmiştir (Şekil 3.42). Cyclops türleri Ekim-Nisan ayları arasında tespit edilirken en fazla yoğunluğa Kasım ayında ulaşmışlardır (1884 birey/m 3 ). Şekil 3.42 de görüldüğü gibi M. gracilis ve M. leuckarti türlerinin Temmuz ayında en fazla birey yoğunluğuna sahip oldukları tespit edilmiştir (2414 ve 4614 birey/m 3 ). Şekil 3.43 deki yüzde dağılımları grafiğinde de görüldüğü gibi 5. istasyonda yıl boyunca ergin olmayan bireylerin ergin bireylere göre dominant durumdadırlar.

160 336 Çizelge İstasyonda Copepoda grubu üyelerinin ağırlıklı ortalama değerlerinin aylık dağılımları (birey/m 3 ). Ş M N M H T A E E K A O Naupli Copepodit Cyclops spp M.gracilis M.leuckarti Diğer Toplam Birey sayısı/m Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0 Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 5. istasyondaki ağırlıklı ortalama değerleri (birey/m 3 ).

161 % 80% 60% 40% 20% Diğer M.leuckarti M.gracilis Cyclops spp. Copepodit Naupli 0% Ş M N M H T A E E K A O Aylar Şekil Copepoda bireylerinin 5. istasyondaki ortalama değerlerinin yüzde dağılımları.

162 SONUÇ VE TARTIŞMA Işıklı Gölü nün morfometri ve hidrografisi ile ilgili olarak elde ettiğimiz değerler, çeşitli araştırıcıların sağladığı verilerle aşağıdaki şekilde karşılaştırılarak benzerlik ve ayrıcalıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Işıklı Gölü nde maksimum derinlik Mayıs ayında 540 cm olarak 4. istasyonda saptanmıştır. Anonim (1992) in yılları arasında yaptığı çalışmada gölün maksimum derinliği 400 cm, maksimum ortalama derinliği ise 1990 Mayıs ayında 335 cm olarak belirlenmiştir. Bu durumda göldeki su miktarının yıllık yağış rejimlerine bağlı olarak değişiklikler gösterdiği anlaşılmaktadır. Berraklık değerlerine baktığımızda, Anonim (1992) ve Zeytünlüoğlu vd. (2002) nin yaptığı çalışmalarda minimum ve maksimum berraklık değerleri cm olarak rapor edilmiş olmasına rağmen, bizim çalışmamızda bu değerler cm olarak saptanmıştır. Çalışmamızın bulgularına göre Işıklı Gölü nde derinlik ile berraklık arasında doğrusal bir benzerlikten söz edilebilir (Şekil 3.3). Çalışmamız periyodunda Işıklı Gölü nde en düşük su sıcaklığı Ocak ve Şubat aylarında (5.4 C), en yüksek su sıcaklığı ise Temmuz ayında (28.5 C) olarak ölçülmüştür. Bu veriler Anonim (1992) ve Zeytünlüoğlu vd. (2002) nin verileri ile benzerlik göstermektedir. Göl çok sığ olduğundan yüzey ile dip arasında herhangi bir sıcaklık farklılaşması görülmez. Işıklı Kaynakları ise yer altı suyu olması nedeniyle tipik olarak yıl boyunca değişmeyen bir sıcaklık rejimine sahiptir (yıllık ortalama 17 ±0.6 C).

163 339 Işıklı Gölü nde ph değerlerinin arasında değişim gösterdiği bulunmuştur. Bu veriler yılları arasında Anonim (1992) in yaptığı araştırmanın verileriyle de benzerlik göstermektedir (7-9.2). Bu verilere göre Işıklı Gölü sularının hafif alkali karakterli olduğunu söyleyebiliriz. Işıklı kaynaklarında ise ph yıl boyunca fazla değişiklik göstermemektedir (minimum 6.69 ve maksimum 7.44). Gölde saptanan yıllık ortalama 8.24±0.2 ph değerini, Kıtaiçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri (Uslu, 1991; Egemen ve Sunlu, 1999) ile karşılaştıracak olursak II. su kalitesi sınıfına girdiğini görürüz. Sudaki çözünmüş oksijen miktarlarına bakıldığında Işıklı Gölü nün oksijen bakımından hayli zengin olduğunu söylemek mümkündür. Çalışmamız süresince en düşük çözünmüş oksijen 5.6 mg/l ile Temmuz ayında (28.5 C), en yüksek ise 13.6 mg/l ile Mart (10.5 C) ve Ocak (5.8 C) aylarında tespit edilmiştir. Anonim (1992) in araştırmasında çözünmüş oksijen miktarları mg/l arasında ölçülmüşken, Zeytünlüoğlu vd. (2002) nin çalışmasında mg/l arasında saptanmıştır. Işıklı Kaynaklarında tespit edilen çözünmüş oksijen değerleri ise tipik kaynak rejimine uygun olarak yıl boyunca fazla değişim göstermemektedir (yıllık ortalama 6.3 ±0.2 mg/l). Göl suları tespit edilen çözünmüş oksijen miktarlarına göre II. sınıf kıtaiçi su kaynaklarına dahil edilebilir. Işıklı Gölü ndeki elektrik iletkenliği değerlerinin yıllık olarak µs 20 C arasında değişim gösterdiği tespit edilmiştir. Zeytünlüoğlu vd. (2002) nin 2001 yılında yaptıkları çalışmada elektrik iletkenliği değerlerinin µs 20 C arasında saptamışlardır. Işıklı Kaynağı suları

164 340 ise göl sularına göre daha yüksek elektrik iletkenliği değerlerine sahiptir (min.529-maks.794 µs 20 C ). Geçici sertlik değerleri Işıklı Gölü nde 7.5 ile 26.5 FrºH arasında saptanmıştır. Buna göre göl suyu yumuşak ile orta sert sular kategorisine girmektedir (Egemen ve Sunlu, 1999). Kaynak bölgesinde ise geçici sertlik değerleri FrºH (hafif sert ve sert) arasında değişim göstermektedir. Kalsiyum bilindiği gibi Crustacea, Gastropoda gibi kabuklu su canlıları için önemli bir bileşiktir. Magnezyum ise klorofilli bitkiler için önem taşır, magnezyum porphyrin olarak klorofilin bileşiminde bulunur. Gölde Mg derişiminin düşük olması gölün fitoplankton bakımından verimliliğini etkiler (Egemen ve Sunlu, 1999). Işıklı Gölü nde kalsiyum ve magnezyum iyonlarının sudaki miktarları Ca ++ mg/l ve Mg ++ mg/l olarak tespit edilmiştir. Sulardaki nitrit ve nitratın asıl kaynağını organik maddeler, azotlu gübreler ve doğadaki bazı mineraller oluşturmaktadır. Yerleşim bölgelerine yakın olan sulardaki nitrat ve nitritin çoğunlukla atık maddelerden kaynaklandığı söylenebilir (Egemen ve Sunlu, 1999). Işıklı Gölü nde tespit edilen en fazla nitrit azotu değeri µg/l dir. Diğer yandan bir çok ay ölçülemeyecek kadar az olduğundan nitrit tespit edilememiştir. Işıklı Gölü nde yıllık ortalama 3.1 µg/l nitrit azotu kıtaiçi suları sınıflandırma kalite kriterlerine göre II. sınıf su kalitesini göstermektedir. Nitrat azotu miktarının µg/l değerleri arasında değişim gösterdiği saptanan göl suları, nitrat bakımından da II. sınıf kıtaiçi suları sınıfına girmektedir. Örnekleme süresince Işıklı

165 341 Kaynaklarında göle oranla daha fazla miktarda nitrat bulunduğu saptanmıştır ( µg/l). Bunun olası nedeni çevredeki tarım alanlarında kullanılan azotlu gübrelerle zenginleşen suların yeraltı sularına karışmasından kaynaklanıyor olabilir. Sucul ortamlarda amonyumun başlıca kaynağı hayvansal metabolizma ürünleri ve bakterilerdir. Işıklı Gölü nde en fazla 413 µg/l, kaynakta ise µg/l amonyum azotu tespit edilmiştir. Kıtaiçi su kaynakları sınıflandırma kriterlerine göre amonyum azotu bakımından Işıklı Gölü II. sınıf sular kategorisine girmektedir. Azotlu bileşiklerde olduğu gibi fosfor ve silis de bitki gelişmesi için önemli besleyici elementlerdendir. Egemen ve Sunlu (1999) ya göre alıcı ortamlara fosforun %91 i evsel ve endüstriyel atık sulardan gelirken, %9 u da tarımsal alanlardan gelmektedir. Işıklı Gölü nde maksimum µg/l PO P (Ekim ayında 4. istasyon) tespit edilmiştir. Bu değer kıtaiçi su kaynakları sınıflandırma kriterlerine göre II. sınıf sular için sınır kabul edilen 160 µg/l değerinin altında kalmaktadır. Sucul ortamlarda silikat özellikle diatomların yapısal bileşimidir. Özellikle diatom çoğalmasının fazla olduğu ilkbahar aylarında sudaki silikat miktarı azalırken, fotosentez aktivitesinin düşük olduğu kış aylarında artmaktadır (Egemen ve Sunlu, 1999). Işıklı Gölü nde ilkbahar aylarında düşük değerlerde seyreden silikat, yaz sonundan itibaren yükselmektedir. Göl sularına göre daha fazla miktarda silikat ihtiva eden kaynak sularında ise silikat miktarı yaz sonundan itibaren azalmaktadır. Kaynak sularının yüksek oranda silikat içermesi, yer altı kayaçlarından kaynaklanmaktadır. Işıklı Gölü ve Kaynağından tespit ettiğimiz Crustacea faunası başlıca Cladocera (16 tür), Copepoda (12 tür), Ostracoda (1 tür),

166 342 Amphipoda (2 tür), Isopoda (1 tür), Mysidacea (1 tür) ve Decapoda (1tür) gruplarından oluşmaktadır. Cladocera dan Diaphanosoma brachyurum, Diaphanosoma mongolianum, Ceriodaphnia pulchella, Simocephalus vetulus, Macrothrix laticornis, Alona rectangula, Alona guttata, Graptoleberis testudinaria, Leydigia leydigi, Biapertura affinis, Chydorus sphaericus, Pleuroxus aduncus ve Disparalona rostrata türleri Işıklı Gölü nden ilk kez bu çalışmada bildirilmektedir. Işıklı Gölü nde önceden yapılmış olan çalışmalara baktığımızda, Anonim (1992) in araştırmasında gölde Diaphanosoma, Bosmina, Daphnia ve Ceriodaphnia cinslerinden Cladocera bireylerinin bulunduğu rapor edilmiştir. Gündüz (1997) ün Türkiye İçsularında Yaşayan Cladocera (Crustacea) Türlerinin Listesi isimli çalışmasında ise Işıklı Gölü nde Diaphanosoma lacustris, Daphnia longispina, Ceriodaphnia quadrangula, Moina micrura ve Bosmina longirostris türlerinin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu türlerden Daphnia longispina, Moina micrura ve Bosmina longirostris türleri bizim çalışmamızda da saptanmışken, Diaphanosoma lacustris ve Ceriodaphnia quadrangula türlerine rastlanmamıştır. Korovchinsky (1992) e göre, sıcak seven yaz türü olan Diaphanosoma brachyurum çoğunlukla salinitesi 4 e kadar olan göller, rezervuarlar, göletler, nehirler, bataklıklar ve havuzlarda bulunur. Özellikle su sıcaklığının 18-28ºC ulaştığında populasyondaki birey sayısı da maksimuma ulaşmaktadır. Genellikle D. mongolianum, D. lacustris ve D. orghidani türleriyle birlikte bulunur. İçsularımızda daha önce Gökçeada (Balık ve Ustaoğlu, 1993); Köyceğiz Gölü, Manyas Gölü, Apolyont Gölü, Salda Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972;

167 ); Akşehir Gölü, Eğirdir Gölü, Beyşehir Gölü, Seyhan Barajı (Fiers, 1979); Gölcük Gölü (Geldiay ve Tareen, 1972); Çubuk Barajı (Geldiay, 1949); Süloğlu Barajı, Budakdoğanca Göleti, Eskikadın Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); İznik Gölü, Apolyont Gölü, Topuzlu Bendi, Belgrat Bendi, Terkos Gölü, Kara Göl, İkizgöl, Eğirdir Gölü (Mann, 1940); Gala Gölü (Ortak ve Kırgız, 1987); Akşehir Gölü, Beyşehir Gölü, Eğirdir Gölü (Rahe and Pelister, 1987); Karagöl (Ustaoğlu, 1993); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Kuş Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Akşehir Gölü (Ustaoğlu ve Akyürek, 1994); Karataş Gölü, Beyşehir Gölü (Ongan vd., 1972); Keban Barajı (Anonim, 1982); Karamık Gölü, Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1987; 1991); Kafkas Bağları Deresi, Çöpköy Göleti, Alınyazı Barajı, Muzalıder Göleti, Kocadere Göleti, Mecidiye Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Eğirdir Gölü (Demirhindi, 1991); Seyhan Nehri (Göksu vd., 1997); Akşehir Gölü (Altındağ, 1997); Borabay Gölü, Karamuk Gölü, Abant Gölü, Mudurnu-Karamurat Gölü, Bolu-Gölcük Gölü (Gündüz, 1997); Erikli Gölü, Hamam Gölü (Güher, 1999); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden tespit edilmiş ülkemizde geniş bir dağılıma sahip bir türdür. Diaphanosoma mongolianum türü ise daha önce sadece Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd. 2001b) ndan tespit edilmiştir. Sıcak seven bu iki yaz türü, Işıklı Gölü nde yaz başından, sonbahar sonuna kadar tespit edilmiştir. Ülkemizde geniş bir dağılıma sahip olan Daphnia longispina türü önceki çalışmalarda Beyşehir Gölü, Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Bafa Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990)); Akşehir Gölü, Burdur Gölü, Eğirdir Gölü, Seyhan Barajı, Göreme (Fiers, 1979); Emir Gölü (Geldiay, 1949); Süloğlu Barajı, Korucuköy Göleti, Eskikadın

168 344 Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); İkizgöl (Mann, 1940); Gala Gölü, (Ortak ve Kırgız, 1987); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Akşehir Gölü (Ustaoğlu ve Akyürek, 1994); Emir Gölü (Muckle, 1951); Burdur Gölü, Yarışlı Gölü, Karataş Gölü (Ongan vd. 1972); Keban Barajı (Anonim, 1982); Karamık Gölü (Gündüz, 1987); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Demirhanlı Göleti, Değirmenci Göleti, Kavacık Göleti, Kurtbey Göleti, Alınyazı Barajı, Mercan Köy Göleti, Mecidiye Deresi ve Göleti, Çavuşköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Eğirdir Gölü (Demirhindi, 1991); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Seyhan Nehri (Göksu vd. 1997); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd. 1997); Hotamış Gölü, Beyşehir Gölü, Sultan Sazlığı, Karamuk Gölü, Mogan Gölü, Çivril Gölü, Bafra Balık Gölü, Bolu-Gölcük Gölü, Mudurnu-Sülüklü Göl, Sarıyar Barajı, Ankara- Beytepe Göleti, Yarışlı Gölü (Gündüz, 1997); Kunduzlar ve Çatören Barajları (Altındağ ve Özkurt, 1998); Akşehir Gölü, (Altındağ, 1997); Hamam Gölü (Güher, 1999); Akşehir Gölü (Akbulut, 2000); İkizgöl (Ustaoğlu vd. 2001a); Yedigöller (Altındağ ve Yiğit, 1999); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd. 2001b); Mogan Gölü (Akbulut ve Akbulut, 2002); Sazlıgöl (Ustaoğlu vd. 2003) den saptanmıştır. Flössner (1972) e göre ötrofik karakterli sularda bulunan bu tür, 4 tuzluluğa kadar dayanabilmektedir. Çalışmamızda Temmuz, Ağustos, Eylül ve Kasım ayları dışında her ay Işıklı Gölü nde saptanmıştır. Türkiye de yapılmış önceki çalışmalara bakıldığında Ceriodaphnia pulchella türünün çok yaygın olarak bulunmadığını görmekteyiz: İzmir- Karagöl (Ustaoğlu, 1986); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Seyhan Nehri (Göksu vd., 1997). Flössner (1972) e göre duru ve durgun suları tercih

169 345 eden Ceriodaphnia pulchella, 8 e kadar olan acı sularda bulunabilen euryhalin bir türdür ve Nisan-Aralık ayları arasında sık rastlanır. Bizim çalışmamızda da Mayıs-Ocak ayları arasında tespit edilmiştir.bu türün Işıklı Gölü nde bulunmasıyla yayılım alanı genişlemiştir. Simocephalus vetulus türü Türkiye de yapılan önceki çalışmalarda Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Emir Gölü (Geldiay, 1949); Korucuköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); Ilgaz Gölü yakınında su birikintisi (Mann, 1940); Uşak, Niğde-Sultanhanı, Kayseri, Bingöl, Elazığ-Lahan (Margoritora vd. 1977); Tunca Nehri, Ahıköy Göleti, Gölbaba Gölü, Sazlıdere, Oğulpaşa Deresi, Değirmenci Göleti, Mercanköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Çavuşcu Gölü (Emir, 1994); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Trazon-Derecik Gölü, Karamuk Gölü, Bafra Balık Gölü, Bolu-Gölcük Gölü, Mudurnu-Sülüklü Göl, Bolu-Karagöl, Ankara Beytepe Göleti, Gala Gölü, Sultan Sazlığı, Ordu-Korgan Gölü, Seyfe Gölü, Rize-Atmeydanı Gölü (Gündüz, 1997); Erikli Gölü, Hamam Gölü, Pedina Gölü (Güher, 1999); İkizgöl (Ustaoğlu vd. 2001a); Antalya- Yaman Sazlığı (Yalım ve Çıplak, 1998); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Terkos Gölü (Güher, 2002); Sazlıgöl (Ustaoğlu vd. 2003) de bulunduğu rapor edilmiştir. Ülkemiz içsularında geniş dağılımı olan bu türün Işıklı Gölü nden daha önce kaydı bulunmamaktadır. Flössner (1972) e göre, Mayıs-Haziran ve Ekim-Kasım aylarında sıklıkla bulunan bu tür, 2 ye kadar tuzluluğu olan büyük rezervuarlarda, yavaş akan akarsular ve kaynaklarda da bulunabilmektedir. Işıklı Gölü nde bir kere Nisan ayında tespit edilmiştir. Işıklı Gölü nde daha önceden kaydedilmiş olan Moina micrura türünün Türkiye nin farklı lokalitelerinden de kaydı bulunmaktadır:

170 346 Eğirdir Gölü, Muğla-Kanlı Çeşme, Tarsus, Urfa (Fiers, 1979); Manisa- Sarımustafa, Malatya, Muş-Yaygın, (Margoritora, 1977); İzmir-Karagöl (Ustaoğlu, 1986); Kuş Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Akşehir Gölü (Ustaoğlu ve Akyürek, 1994); Meriç Nehri, Kavacık Göleti, Karayayla Göleti, Olacak Göleti, Türkobası Göleti, Kavaklıdere Göleti, Mercanköy Göleti, Mecidiye Göleti, Çavuşköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Çivril Gölü, Bafra Balık Gölü, Mogan Gölü, SeyhanBarajı, Muğla- Dalyan, Konya-Gelendost, Konya-Karapınar (Gündüz, 1997). Flössner (1972) e göre sıcak seven bir yaz formu olan bu tür Mayıs-Ekim ayları arasında görülür. Bizim çalışmamızda da Haziran, Ağustos ve Eylül aylarında tespit edilmiştir. Bosminidae familyasından olan Bosmina longirostris türü ülkemiz içsularında en fazla yayılış gösteren türlerden biridir. Önceki çalışmalara bakıldığında Gala Gölü, Bafa Gölü, Güllük Lagünü, Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Salda Gölü (Demirhindi, 1972); Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1990); Eskişehir-Çifteler, Burdur Gölü, Antalya- Kazanpınar, Urfa (Fiers, 1979); İzmir-Gölcük Gölü (Geldiay ve Tareen, 1972); Eymir Gölü (Geldiay, 1949); Sapanca Gölü, İznik Gölü, Topuzlu Bendi, Belgrat Bendi, Harap Bendi, Emirgan, (Mann, 1940); Abant Gölü (Margoritora ve Cottarelli, 1970); Eber Gölü (Rahe ve Pelister, 1987); İzmir-Karagöl (Ustaoğlu, 1986); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Kuş Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Keban Barajı (Anonim, 1982); Tunca Nehri, Demirköy Göleti, Geçkinli Göleti, Değirmenci Göleti, Çöpköy Göleti, Kavacık Göleti, Karayayla Göleti, Kavaklı Göleti, Olacak Göleti, Kurtbey Göleti, Türkobası Göleti, Kocadere Göleti, Mercanköy Göleti, Çavuşköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Çavuşcu ve Eber Gölü (Emir,

171 ); Karamuk Gölü (Emir ve Demirsoy, 1996); Eğirdir Gölü (Demirhindi, 1991); Elazığ-Cip Baraj Gölü (Akıl ve Şen, 1995); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Seyhan Nehri (Göksu vd. 1997); Sultan Sazlığı (Yerli vd., 1997); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Bafra Balık Gölü, Çavuşcu Gölü, Eber Gölü, Sultan Sazlığı, Amasya-Borabay Gölü, Seyhan Barajı, Ankara-Melikşah Gölü, Sarıyar Barajı, Kızılcahamam, Ankara-Bayındır Barajı, Ankara-Beytepe Göleti, Çivril Gölü, Burdur- Karataş Gölü, Aksaray-Helvadere Barajı, İstanbul-Topuz Bendi (Gündüz, 1997); Eskişehir-Kunduzlar ve Çatören Barajı (Altındağ ve Özkurt, 1998); Pedina Gölü (Güher, 1999); Akşehir Gölü (Akbulut, 2000); Bolu- Yedigöller (Altındağ ve Yiğit, 1999); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd. 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden tespit edildiği görülmektedir. Kozmopolit, eurytherm ( C) olan bu tür, özellikle ötrofik karakterli küçük göllerde çok bulunur (Flössner, 1972). Çalışmamızda yıl boyunca Işıklı Gölü nde tespit edilen yegane kladoser türü olmuştur. Gene Türkiye de geniş bir dağılıma sahip olan türlerden olan Macrothrix laticornis türü önceki çalışmalarda, Gökçeada (Balık ve Ustaoğlu, 1993); Gala Gölü, Apolyont Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); Beyşehir Gölü, Adıyaman (Fiers, 1979); Gala Gölü (Ortak ve Kırgız, 1987); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Karataş Gölü (Ongan vd., 1972); Karamık Gölü (Gündüz, 1987); Tunca Nehri, Budakdoğanca Göleti, Ahıköy Göleti, Değirmenci Göleti, Bülbüldere Göleti, Kurtbey Göleti, Mercanköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Bafra Balık Gölü, Konya-Çavuşcu Gölü, Ankara-Beytepe Göleti, Salda

172 348 Gölü, Bolu-Karamurat Gölü (Gündüz, 1997); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002); Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) den tespit edilmiştir. Çalışmamızda Ocak-Şubat aylarında tespit ettiğimiz bu tür Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. Çalışmamızda Işıklı Gölü nde tespit ettiğimiz Alona rectangula türü Türkiye genelinde de bol bulunan bir türdür. Daha önceki çalışmalarda, Beyşehir Gölü, Karamuk Gölü, Hotamış Gölü (Anonim, 1993); Gala Gölü, Köyceğiz Gölü, Manyas Gölü (Demirhindi, 1972); Beyşehir Gölü, Sarıkavak, Kırobası (Fiers, 1979); Çorum-Mecitözü, Niğde-Sultanhanı, Kayseri-Pınarbaşı, Malatya, Muş-Yayagın (Margoritora vd., 1977); İzmir-Karagöl (Ustaoğlu, 1986); İzmir- Gebekirse Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990a); Kuş Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990b); Akşehir Gölü (Ustaoğlu ve Akyürek, 1994); Tunca Nehri, Sazlıdere Deresi, Bülbüldere Göleti, Kavacık Göleti, Kurtbey Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Akşehir Gölü (Altındağ, 1997); Konya-Çavuşcu Gölü, Konya-Hotamış Gölü, Beyşehir Gölü, Sultan Sazlığı, Karamuk Gölü, Kırşehir Seyfe Gölü, Ankara-Beytepe Göleti, Ankara-Tuz Gölü, Aksaray-Helvadere Barajı, Bafra Balık Gölü, Çıldır Gölü, Gala Gölü, Trabzon,Derecik Gölü (Gündüz, 1997); Mert, Erikli, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Akşehir Gölü (Akbulut, 2000); İzmir-İkizgöl (Ustaoğlu vd., 2001a); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002); Mogan Gölü (Akbulut ve Akbulut, 2002) nden tespit edilmiştir. Smirnov (1974) e göre genellikle bitkiler arasında bulunan ve 13.8 e kadar tuzluluktaki sularda tespit edilmiş olan bu tür kozmopolittir. Çalışmamızda Ekim-Nisan ayları arasında su

173 349 sıcaklığının nispeten düşük olduğu zamanlarda bulunmuştur. Işıklı Gölü nde ilk kez tespit edilmektedir. Alona guttata türü ülkemiz içsularında, Alona rectangula türü kadar olmasa da, yaygın denilebilecek türlerdendir. Önceki çalışmalara bakacak olursak: Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Tunca Nehri, Budakdoğanca Göleti, Demirköy Göleti, Donköy Göleti, Çalıdere Göleti, Bülbüldere Göleti, Kurtbey Göleti, Alınyazı Barajı, Mercanköy Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Aksaray-Helvadere Barajı, Afyoan- Karamuk Gölü, Burdur-Karataş Gölü (Gündüz, 1997), Mert, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); İzmir-İkizgöl (Ustaoğlu vd., 2001a); Antalya-Yamansaz Gölü (Yalım ve Çıplak, 1998); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden kaydedildiğini görürüz. Kozmopolit ve su bitkileri arasında bulunan (Smirnov, 1974) Alona guttata, çalışmamızda Aralık-Nisan ayları arasında suların soğuk olduğu zamanda saptanmıştır. Bu türün Işıklı Gölü nde de tespit edilmesiyle yayılım alanı biraz daha genişlemiştir. Kozmopolit ve su bitkileri arasında bulunan (Smirnov, 1974) Graptoleberis testudinaria türü çalışmamızda Ekim-Mayıs ayları arasında saptanmıştır. Ülkemiz içsularında nispeten daha az rastlanılan bir türdür. Önceki çalışmalarda: Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Çavuşcu Gölü (Emir, 1994); Hamam Gölü, Pedina Gölü (Güher, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Bolu-Karagöl, Bolu-Gölcük Gölü, Konya- Çavuşcu Gölü, Afyon-Karamuk Gölü, Kars-Çıldır Gölü (Gündüz, 1997); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden

174 350 tespit edilen bu türün yayılım alanı bu çalışmayla biraz daha genişlemiştir. Işıklı Gölü nde sadece Nisan ayında bulduğumuz Leydigia leydigi türü Türkiye içsularında nispeten az dağılıma sahip bir türdür. Önceki çalışmalarda: Gala Gölü, Manyas Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); Eğirdir Gölü (Fiers, 1979); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Tunca Nehri, Kurtbey Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Seyhan Nehri (Göksu vd., 1997); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997) nde yayılışı saptanmış olan bu türün Işıklı Gölü nde tespit edilmesiyle birlikte yayılım alanı biraz daha genişlemiştir. Türkiye içsularında yayılım gösteren Biapertura affinis türü daha önceki çalışmalarda Hotamış Gölü (Anonim, 1993); Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1990); Beyşehir Gölü (Fiers, 1979); Ankara-Eymir Gölü (Geldiay, 1949); Abant Gölü (Margoritora ve Cottarelli; 1970); Alınyazı Barajı (Güher ve Kırgız, 1992); Erciyes Dağı-Sarı Göl (Vavra, 1905); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Konya Çavuşcu Gölü, Hotamış Gölü, Çıldır Gölü, Burdur-Karataş Gölü, Rize-Atmeydanı Gölü (Gündüz, 1997); Hamam Gölü, (Güher, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden bildirilmiştir. Smirnov (1974) e göre kozmopolit olan ve vejetasyon içinde bulunan bu tür çalışmamızda Kasım-Nisan ayları arasında saptanmıştır. Işıklı Gölü nde tespit edilmesiyle yayılım alanı genişlemiştir.

175 351 Ülkemizde en geniş yayılım gösteren türlerden biri olan Chydorus sphaericus türü önceki çalışmalarda: Gökçeada (Balık ve Ustaoğlu, 1993); Karamuk ve Hotamış Gölleri (Anonim, 1993); Gala Gölü, Güllük Lagünü, Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); Ankara, Akşehir Gölü, Konya, Göreme, Beyşehir Gölü, Kazanpınar, Elmalı, Alanya, İçel-Sarıkavak (Fiers, 1979); İzmir-Gölcük Gölü (Geldiay va Tareen, 1972); Eymir Gölü (Geldiay, 1949); Süleoğlu Baraj Gölü (Güher ve Kırgız, 1989); Abant Gölü (Margoritora ve Cottarelli, 1970); Manisa-Sarımustafa, Uşak, Niğde-Sultanhanı, Nevşehir-Acıgöl, Malatya, Elazığ-Lahan, Bingöl, Muş-Yaygın (Margoritora vd., 1977); Gala Gölü (Ortak ve Kırgız, 1987); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); İzmir-Gebekirse Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Akşehir Gölü (Ustaoğlu ve Akyürek, 1994); Burdur ve Karataş Gölleri (Ongan vd., 1972); Kafkas Bağları Deresi, Tunca Nehri, Ahıköy Göleti, Değirmenyeni, Kalkansöğüt Göleti, Sazlıdere Deresi, Yağmurca Barajı, Bülbüldere Göleti, Kavacık Göleti, Kurtbey Göleti (Güher ve Kırgız, 1992); Erciyes Dağı-Sarı Göl (Zederbauer ve Brehm, 1907); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Akşehir Gölü (Altındağ, 1997); Konya- Çavuşcu Gölü, Konya-Hotamış Gölü, Kayseri-Sultan Sazlığı, Afyon- Karamuk Gölü, Rize-Atmeydanı Gölü, Bolu-Karagöl, Bolu-Sülüklü Göl, Bolu-Yedigöller (Sazlıgöl), Kırşehir-Seyfe Gölü, Ankara-Sarıyar Barajı, Ankara-Beytepe Göleti, Aksaray-Helvadere Barajı, İstanbul-Topuz Bendi, Antalya-Kepez (Gündüz, 1997); Mert, Erikli, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Akşehir Gölü (Akbulut, 2000); İkizgöl (Ustaoğlu vd., 2001a); Bolu-Yedigöller (Altındağ ve Yiğit, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Antalya-Yamansaz Gölü (Yalım ve Çıplak, 1998);

176 352 Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002); Ankara-Mogan Gölü (Akbulut ve Akbulut, 2002); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) den tespit edilmiştir. Holarktik bölgede yayılım gösteren ve hem pelajik hemde littoral bölgede bulunduğu bildirilen (Smirnov, 1996) bu tür, çalışmamızda Eylül-Nisan ayları arasında su sıcaklığının nispeten düşük olduğu periyotta saptanmıştır. Türkiye de yapılmış daha önceki çalışmalarda Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Konya-Beyşehir Gölü, Antalya-Kazanpınar, Kırobası (Fiers, 1979); Süleoğlu Baraj Gölü (Güher ve Kırgız, 1989); Elazığ- Lahan (Margoritora vd., 1977); Karamuk Gölü (Gündüz, 1987); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Tunca Nehri, Gölbaba Göl (Güher ve Kırgız, 1992); Eber Gölü (Emir, 1994); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Afyon-Karamuk Gölü, Kayseri-Sultan Sazlığı (Gündüz, 1997); Hamam Gölü, Pedina Gölü (Güher, 1999); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Terkos Gölü (Güher, 2002); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) den tespit edilmiş olan Pleuroxus aduncus türüne bu çalışmada Işıklı Gölü nde de dağılım gösterdiği saptanmıştır. Smirnov (1996) a göre kozmopolit ve vejetasyon içinde bulunduğu bildirilen bu tür, çalışmamızda Eylül-Nisan ayları arasında su sıcaklığının düşük olduğu periyotta saptanmıştır. İçsularımızda diğer türlere göre az rastlanılan bir tür olan Disparalona rostrata, önceki çalışmalarda sadece Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 1991); Kars-Çıldır Gölü (Gündüz, 1997); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) de tespit edilmiştir. Palearktik dağılımı olan ve littoral bölgede daha sık bulunduğu bildirilen

177 353 (Smirnov, 1996) bu tür, Işıklı Gölü nde Kasım-Nisan ayları arasında saptanmıştır. Türün Işıklı Gölü nde tespit edilmesiyle yayılım alanı genişlemiştir. Işıklı Gölü nde tespit ettiğimiz Copepoda grubuna ait türlerin hepsi Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. Macrocyclops albidus türü içsularımızda önceden yapılmış olan çalışmalarda Gökçeada (Balık ve Ustaoğlu, 1993); Beyşehir, Karamuk ve Hotamış Gölleri (Anonim, 1993); Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1990); Sarıkavak (Fiers, 1979); Karamuk Gölü (Gündüz, 1986); İnebolu (Kiefer, 1955); Ayva Köyü (Apolyont Gölü yakınında), Zonguldak- Kapuz Mağarası ağzı, İstanbul-Yarım Burgaz, Bolu-Reşadiye Gölü (Lindberg, 1953); Maraş-Elbistan (Lindberg, 1955); Elazığ- Hazar(Gölcük) Gölü (Tokat, 1972); Meriç Nehri, Ahıköy Göleti, Tunca Nehri, Sazlıdere Deresi (Güher ve Kırgız, 1994); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Mert, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); İzmir-İkizgöl (Ustaoğlu vd., 2001a); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Kovada Gölü (Gülle ve Erten, 2001); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002) nde saptanmıştır. Rylov (1963) a göre kozmopolit, eurytherm ve euryhalin olan bu tür çalışmamızda Şubat ve Nisan aylarında saptanmıştır. Işıklı Gölü için ilk kez bu çalışmada rapor edilmiştir. Işıklı Gölü nde Eucyclops cinsine ait üç tür tespit edilmiştir. Eucyclops serrulatus türü önceki çalışmalarda: Gökçeada (Balık ve Ustaoğlu, 1993); Beyşehir ve Karamuk Gölleri (Anonim, 1993); Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972;

178 ); Çifteler, Ankara, Tuz Gölü, Göreme, Eğirdir, Kazanpınar, Kırobası, Kilis (Fiers, 1979); İstanbul, Uludağ-Karagöl, Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Ilgaz Dağı, Çankırı, İnebolu, Kastamonu (Kiefer, 1955); Ayva Köyü, Ereğli-İnsırtı, Ereğli-Hoca Ali, Ereğli-Ovaköy, Zonguldak- Kapu Mağara ağzı, Çaycuma-Çayırköy, İstanbul-Yerebatan Sarayı, İstanbul-Yarım Burgaz, Kozlu-Ilıksu, Bolu-Reşadiye Gölü, Ankara- Mogan Gölü, Uludağ, Hatay-Paşaköy, Gaziantep-Arapdede, Gaziantep- Yenipınar, Niğde-Ökuzçökerten, Niğde-Ulukışla, Maraş-Elbistan, Malatya-Fırıncı, Sivas-Paşa Fabrikası (Lindberg, 1953; 1955); Apolyont Gölü, Manyas Gölü, İstanbul-Emirgan, Ankara-Çubuk Barajı (Mann, 1940); Abant Gölü (Margoritora ve Cottarelli, 1970); Kayseri-Pınarbaşı, Elazığ-Lahan, Muş-Yaygın (Margoritora vd., 1977); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Adapazarı-Poyraz Gölü (Gündüz, 1998a); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); İkizgöl (Ustaoğlu vd., 2001a); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden saptanmıştır. Dünyada kozmopolit dağılımı olan ve en sık rastlanan Cyclopoid kopepod türlerinden biri olan Eucyclops serrulatus türü genelde littoral bölgede vejetasyon içinde bulunur (Rylov, 1963). Çalışmamızda sonbahar başından, ilkbahar sonuna kadar olan dönemde tespit edilmiş olan bu tür Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. Önceki çalışmalarda sadece Karamuk ve Hoyran Gölleri (Gündüz, 1986); Tunca Nehri, Sazlıdere Deresi, Meriç Göleti (Güher ve Kırgız, 1994); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001) nden tespit edilmiş olan Eucyclops speratus, Rylov (1963) a göre Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika da yayılış gösteren ve makrofit vejetasyonu içinde bulunan

179 355 eurytherm bir türdür. Işıklı Gölü nde saptanmasıyla bu türün dağılım sahası genişlemiştir. Işıklı Gölünde saptanan üçüncü Eucyclops türü olan Eucyclops macruroides in ülkemiz içsularında Beyşehir, Karamuk ve Hotamış Gölleri (Anonim, 1993); Beyşehir Gölü (Fiers, 1979); Bolu-Reşadiye Gölü (Lindberg, 1953); Değirmenyeni, Sazlıdere Deresi (Güher ve Kırgız, 1994); Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) de bulunduğu önceki çalışmalarda bildirilmiştir. Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika da yayılış gösteren ve genellikle sığ suların littoral bölgesindeki vejetasyon içinde bulunan (Rylov, 1963) bu tür Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. İçsularımızda yayılım gösterdiği bilinen Metacyclops gracilis türü önceki çalışmalarda: Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1990); İstanbul-Belgrat Bendi, İzmir-İkizgöl (Mann, 1940); İzmir-Karagöl (Ustaoğlu, 1986); Mecidiye Göleti (Güher ve Kırgız, 1994); İzmir-İkizgöl, Manisa-Demirköprü Barajı, İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2001a ve b; 2003) den tespit edilmiştir. Rylov (1963) a göre Metacyclops gracilis genellikle bataklık, gölet, havuzlar gibi küçük su kütlelerinde makrofitler arasında bulunan stenotherm bir yaz türüdür. Çalışmamızda Mayıs-Ağustos ayları arasında su sıcaklığının yüksek olduğu periyotta tespit edilmiştir. Bu türün yayılım sahası Işıklı Gölü nde saptanmasıyla genişlemiştir. İçsularımızda yayılım gösterdiği bilinen Mesocyclops leuckarti türü önceki çalışmalarda: Beyşehir ve Hotamış Gölleri (Anonim, 1993); Apolyont Gölü, Manyas Gölü (Demirhindi, 1972); Beyşehir Gölü,

180 356 Alanya, Sarıkavak, Seyhan Barajı, Adıyaman (Fiers, 1979); Hoyran Gölü (Gündüz, 1986); Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Beyşehir Gölü (Kiefer, 1955); Apolyont Gölü, Manyas Gölü, Eğirdir Gölü (Mann, 1940); Eğirdir Gölü (Rahe ve Pelister, 1987); Eğirdir Gölü (Demirhindi, 1991); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Mert, Erikli, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden rapor edilmiştir. Rylov (1963) a göre kozmopolit ve her çeşit su kütlesinde bulunan planktonik bir tür olan Mesocyclops leuckarti, çalışmamız boyunca her ay tespit edilmiştir. Işıklı Gölü nde ilk kez kayedilmektedir. Cyclops vicinus içsularımızda çok defa tespit edilmiş, yayılım alanı geniş bir türdür. Önceki çalışmalarda: Manyas Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); Süleoğlu Barajı, Korucuköy Göleti, Budakdoğanca Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); Apolyony Gölü, Manyas Gölü (Mann, 1940); İzmir-Karagöl (Ustaoğlu, 1986); Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1993); Kuş Gölü (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Kemalköy Göleti, Uzgaç Göleti, Değirmenyeni, Muratca Göleti, Demirköy Göleti, Donköy Göleti, Çalıdere Göleti, Değirmenci Göleti, Yakupbey Göleti, Kavaklı Göleti, Bülbüldere Göleti, Kurtbey Göleti, Mecidiye Göleti (Güher ve Kırgız, 1994); Elazığ-Cip Baraj Gölü (Akıl ve Şen, 1995); Gümüldür Deresi (Ustaoğlu vd., 1997); Eskişehir-Kunduzlar ve Çatören Barajları (Altındağ ve Özkurt, 1998); Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002) nden tespit edilmiştir. Einsle (1996) ye göre mezotrofikten, eutrofike kadar göllerde rastlanılan ve soğuk seven bir tür olan Cyclops vicinus, çalışmamızda Eylül-Mayıs

181 357 ayları arasında göl sularının nispeten daha serin olduğu periyotta saptanmıştır. Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. Işıklı Gölü nde Cyclops cinsinden tespit edilen ikinci tür olan Cyclops abyssorum un ülkemiz içsularında dağılımı bilinmektedir. Daha önceki çalışmalarda İzmir-Gölcük Gölü (Geldiay ve Tareen, 1972); Süleoğlu Barajı, Eskikadın Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); Elazığ- Lahan, Bingöl (Margoritora vd., 1977); Kemalköy Göleti, Budakdoğanca Göleti, Çalıdere Göleti, Buzalıkaya Göleti, Demirhanlı Göleti (Güher ve Kırgız, 1994); Seyhan Barajı (Bozkurt, 1997); Mert, Erikli, Hamam ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Mogan Gölü (Akbulut ve Akbulut, 2002); Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) de saptanan Cyclops abyssorum türü Işıklı Gölü için yeni kayıttır. Çalışmamızda Ekim-Mayıs ayları arasında göl sularının nispeten daha serin olduğu periyotta saptanmıştır. Işıklı Gölü nden ilk kez saptadığımız Cyclops strenuus türünün içsularımızda yayılış gösterdiği bilinmektedir. Önceki çalışmalarda Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Gala Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); İzmir-Gölcük Gölü (Geldiay ve Tareen, 1972); Ankara-Çubuk Barajı ve Eymir Gölü (Geldiay, 1949); İstanbul- Baltalimanı, Eyüp, Apolyont Gölü (Kiefer, 1955); İstanbul-Belgrat Ormanı, Ankara-Çubuk Barajı (Mann, 1940); Hazar Gölü (Tokat, 1972); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Kafkas Bağları Deresi (Güher ve Kırgız, 1994); Mert Gölü (Güher, 1999); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 1991) nde bulunduğu saptanmıştır. Çalışmamızda Ekim-Mayıs ayları arasında tespit edilen bu tür Işıklı Gölü için yeni kayıttır.

182 358 Işıklı Gölü nde sadece Mart ayında tespit ettiğimiz Megacyclops viridis türü ülkemiz içsularında oldukça geniş bir yayılıma sahiptir ve geçmişte bir çok araştırmacı tarafından rapor edilmiştir. Daha önceki çalışmalara göre, Karamuk Gölü (Anonim, 1993); Salda Gölü, Demirköprü Barajı (Demirhindi, 1972; 1990); Ankara, Göreme (Fiers, 1979); İzmir-Gölcük Gölü (Geldiay vetareen, 1972); Van Gölü (Gessner, 1957); Karamuk Gölü (Gündüz, 1986); İstanbul-Florya, Eymir Gölü, Ova Çayı, Van Gölü (Kiefer, 1955); Ankara-Mogan Gölü, Adapazarı, Hatay-Beylan, Hatay-Soğukoluk, Hatay-Mağaracık, Gaziantep-Osmaniye, Maraş-Afşin, Sivas-Paşafabrikası (Lindberg, 1953; 1955); Abant Gölü (Margoritora ve Cottarelli, 1970); Niğde-Sultanhanı, Kayseri-Pınarbaşı, Muş-Yaygın (Margoritora vd., 1977); Gala Gölü (Ortak ve Kırgız, 1987); Tunca Nehri, Gölbaba Gölü, Kalkansöğüt Gölü (Güher ve Kırgız, 1994); Adapazarı-Poyraz Gölü (Gündüz, 1998); Mert, Erikli ve Pedina Gölleri (Güher, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Kovada Gölü (Gülle ve Ertan, 2001); Demirköprü Barajı (Ustaoğlu vd., 2001b); Terkos Gölü (Güher, 2002); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) de bulunduğu saptanan bu türün Işıklı Gölü nde de bulunduğu ilk kez rapor edilmektedir. Türkiye de yapılmış önceki çalışmalarda Gala Gölü (Demirhindi, 1972); Marmara-Babaeski (Fiers, 1979); Süleoğlu Barajı, Korucuköy Göleti, Budakdoğanca Göleti (Güher ve Kırgız, 1989); İstanbul- Kağıthane, Florya, Uludağ-Karagöl (Kiefer, 1955); Ayva Köyü, Ereğli- İnsırtı, Ereğli-Hoca Ali, Ereğli-Alayurt (Pınarlı İn), Zonguldak-Kapuz Mağara Ağzı, Çaycuma-Çayırköy, Yalova-Soğucak Köy, Ereğli-Aktaş, Uludağ (Lindberg, 1953); Gala Gölü (Ortak ve Kırgız, 1987); Kuş Gölü

183 359 (Ustaoğlu ve Balık, 1990); Bafra Balık Gölü (Gündüz, 1991); Değirmenyeni, Geçkinli Göleti, Değirmenci Göleti, Karayayla Göleti, Yakupbey Göleti, Kavaklı Göleti, Küpdere Göleti, Olacak Göleti, Meriç Göleti, Başağıl Göleti, Bülbüldere, Kavacık, Çöpköy, Beykonağı, Yağmurca ve Kurtbey Göletleri, Dereköy Deresi, Altınyazı Barajı, Muzalıdere, Kavaklıdere, Kocadere, Mecidiye ve Koruklu Göletleri, Erikli Deresi (Güher ve Kırgız, 1994); Mert Gölü (Güher, 1999); Terkos Gölü (Güher, 2002) nde yayılım gösterdiği saptanan Acanthocyclops robustus türü Işıklı Gölü nde Eylül-Ekim aylarında tespit edilmiştir. Copepoda nın Harpacticoida takımından olan Canthocamptus staphylinus, ülkemiz içsularında sık rastlanılan bir türdür. Önceki çalışmalarda: İzmir-Karagöl, Marmara Gölü (Ustaoğlu, 1986; 1993); Gümüldür Deresi, İkizgöl (Ustaoğlu vd., 1997; 2001a); Bolu-Yedigöller (Altındağ ve Yiğit, 1999); Çıldır Gölü (Anonim, 1996); Terkos Gölü (Güher, 2002); İzmir-Sazlıgöl (Ustaoğlu vd., 2003) den tespit edilmiştir. Borutskii (1963) ye göre palearktik bölgede yayılım gösteren ve soğuk seven stenotherm olan bu tür littoral bölgede sonbahar-ilkbahar arasında bulunur. Çalışmamızda Mart, Nisan ve Aralık aylarında tespit edilen Canthocamptus staphylinus, Işıklı Gölü nden ilk kez rapor edilmektedir. Ostracoda grubundan Psychrodromus olivaceus türü tipik bir kaynak formudur ve serin suları tercih eder (Henderson, 1990). Önceki çalışmalarda Bolu, Zonguldak, Kocaeli (Hartmann, 1964); Kütahya-Emet ve Hamamköy (Gülen, 1977); Bursa-Armutlu, Karamık Gölü, Afyon- Çay (Gülen, 1985a ve b); Sapanca ve İznik Gölleri (Altınsaçlı, 1993); Küçükçekmece Gölü (Külköylüoğlu vd., 1993); Malatya-Tanışık Deresi, Dorutay Deresi, Van, Konya (Gülen vd., 1994a ve b); İzmir (Aygen ve

184 360 Balık, 1998); Eskişehir, Bilecik (Gülen ve Altınsaçlı, 1999); Beyşehir Gölü (Altınsaçlı vd., 2000a); Eğirdir Gölü (Altınsaçlı, 2001a); Kırklareli (Altınsaçlı, 2001c); Eğirdir Gölü (Özuluğ vd., 2001) nden tespit edilmiştir. Bu tür Işıklı Kaynaklarında yıl boyunca tespit edilmiştir. Işıklı Gölü nde tespit ettiğimiz Malacostraca nın Decapoda takımından olan Astacus leptodactylus türünün, Işıklı Gölü, Terkos Gölü, Kuzey Anadolu da Cori ve Gelemen Çay larında bulunduğu daha önceden Geldiay ve Kocataş (1977) tarafından bildirilmiştir. Ayrıca Akbulut (2001) tarafından Samsun ili civarında Altınkaya Barajı, Kavak Barajı, Terme Çayı, Derbent Barajı, Uzungöl, Ulugöl, Tatlıgöl, Gıcı Gölü ve Kızılırmak Nehri ağzında bulunduğu saptanmıştır. Yıl boyunca gölde tespit edilmiştir. Amphipoda takımından Gammarus balcanicus türünün Yugoslavya, Bulgaristan, Romanya, Çekoslavkya nın doğu bölümü, Polonya nın güney-doğusu, Kuzey İtalya, Arnavutluk, Türkiye, Yunanistan, Rusya ve Türkistan da dağılım gösterdiği (Karaman ve Pinkster, 1987; Barnard ve Barnard, 1983a ve 1983b) bilinmektedir. Akbulut (2001) Sinop ili çevresinde dere, kaynak, çeşme yalağı ve göl gibi 29 farklı lokalitede Gammarus balcanicus türünün bulunduğunu bildirmiştir. Işıklı Kaynakları nda bulunduğu ilk kez bu çalışmada rapor edilen bu tür yıl boyunca saptanmıştır. Işıklı Kaynakları nda tespit ettiğimiz ikinci Amphipoda türü olan Gammarus obnixus Anadolu ya özgü bir türdür (Karaman ve Pinkster, 1977 b). Önceki çalışmalarda Acı Göl (Afyon-Gemiç), Dinar Karakuyu bataklığında, Pınarbaşı kaynağında ve düdenlerde, Acı Göl (Denizli-

185 361 Çardak) sahilinde ve Isparta civarında Karaman ve Pinkster (1977 b) tarafından bildirilmiştir. Işıklı Kaynakları nda yıl boyunca tespit edilmiştir. İçsularımızda sık rastlanılan Asellus aquaticus türü önceki çalışmalarda İzmir-Gölcük Gölü (Tareen, 1972); İzmir-Tahtalı Barajı Havzası (Balık vd., 1996); İzmir (Özbek ve Ustaoğlu, 2001); Kuzey Ege Akarsuları (Balık vd., 2001); Sinop ve Samsun civarındaki içsularda (Akbulut, 2001) tespit edilmiştir. Işıklı Gölü ve Kaynakları ndan ilk kez bu çalışmada rapor edilmektedir. Işıklı Gölü 3. istasyon ve Işıklı Kaynakları nda Mart ve Ekim aylarında tespit edilmiştir. Bacescu (1948) tarafından ilk olarak Işıklı Kaynakları ndan bildirilmiş olan Paramysis kosswigi türü, yakın zamanda Akbulut (2001) tarafından Samsun-Miliç Irmağı nın nehir ağzı kesiminde de tespit edilmiştir. Çalışmamızda Işıklı Kaynakları nda her ay bol miktarda saptanmıştır. Şekil 3.23 de görüldüğü gibi Işıklı Gölü nde bulunan Cladocera ve Copepoda faunasına ait tür sayısının Ekim-Nisan ayları arasında artış gösterdiği, Mayıs-Eylül ayları arasında ise nispeten düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda soğuk seven türlerin gölde çoğunlukta olduğunu söylemek doğru bir saptama olacaktır. Diğer taraftan, tespit edilen Cladocera ve Copepoda türlerinin istasyonlardaki dağılımlarına bakıldığında (Çizelge ) sığ ve makrofit vejetasyonu bakımından zengin olan 1. ve 2. istasyonlar aynı zamanda en fazla tür barındıran, derin ve makrofit vejetasyonu bakımından fakir olan 4. ve 5. istasyonlar ise en az tür barındıran istasyonlardır.

186 362 Işıklı Gölü nde Cladocera ve Copepoda nın kantitatif durumunu inceleyecek olursak, Cladocera türleri içinde Bosmina longirostris, Ceriodaphnia pulchella, Chydorus sphaericus ve Diaphanosoma spp.türlerinin diğer türlere göre daha fazla birey sayısına sahip olduğu; kopepod türleri içinde ise ergin olmayan bireylerin (nauplius larvaları, kopepoditler) yıl boyunca toplam kopepod birey sayısının istasyonlara göre %70-80 ini oluşturduğunu; ergin birey olarak Mesocyclops leuckarti, Metacyclops gracilis ve Cyclops spp. türlerinin en fazla sayıda bulunduğunu görürüz. Ortalama birey sayıları göz önünde bulundurulduğunda Işıklı Gölü nde Haziran ayında hem kladoser hem de kopepod bireylerinin maksimum sayıda olduğu görülür. Haziran ayındaki bu artışı kopepodların larva ve ergin olmayan bireylerinin çoğalması ile Cladocera grubundan başta Bosmina longirostris olmak üzere Ceriodaphnia pulchella ve Diaphanosoma türlerinin sayıca çoğalması meydana getirmektir. Kopepodlardan Mesocyclops leuckarti ve Metacyclops gracilis türlerinin ergin bireyleri ise Haziran ayında çoğalarak Temmuz ayında maksimum birey yoğunluğuna ulaşmaktadırlar. Haziran ve Temmuz aylarındaki birey sayısı artışından sorumlu olan Bosmina longirostris, Ceriodaphnia pulchella, Diaphanosoma spp., Metacyclops gracilis ve Mesocyclops leuckarti türlerinin başlıca ortak özelliği sıcak seven türler olmalarıdır. Soğuk seven türlerden olan Cyclops türleri ise Kasım ayında en fazla birey yoğunluğuna ulaşmaktadırlar. İstasyonlara göre kladoser ve kopepod birey yoğunluğuna bakacak olursak karşımıza tür sayısındakine benzer bir tablo çıkmaktadır. Sığ olan ve makrofit vejetasyonu açısından diğerlerinden daha zengin olan 1. ve 2.

187 363 istasyonlar, aynı zamanda en fazla birey yoğunluğuna sahip istasyonlardır. Sonuç olarak: 1. Işıklı Gölü ve Işıklı Kaynakları nda tespit ettiğimiz su kalitesi parametrelerine göre, gölde sucul yaşamı olumsuz yönde etkileyecek herhangi bir kirlilik belirtisine rastlanmamıştır. 2. Gölde bulunan kladoser ve kopepod türlerinin çoğunluğu soğuk seven türlerdir ve tür sayısı yaz aylarında azalmaktadır. 3. Nispeten az sayıda olan sıcak seven kladoser ve kopepod türleri ise yaz aylarında patlama yaparak birim hacimdeki birey yoğunluğunu maksimuma çıkarmaktadırlar. 4. Kladoser ve kopepod türleri hem nitelik hemde nicelik olarak makrofit vejetasyonunun bol olduğu gölün sığ bölgelerinde daha boldur. Bilindiği gibi kopepod ve kladoserler zooplanktivor balıklar ve balık larvaları için ideal besindirler. Işıklı Gölü nde yaz aylarında kladoser ve kopepodların yoğunluğunun artışı, yavru balıkların kolay besin bulmaları açısından da faydalıdır. Gölde balık avcılığı yasak zamanı Sazan a göre ayarlanmış olup Nisan-Haziran ayları arasında uygulanmaktadır (İlhan, 1999). Haziran-Temmuz aylarında kladoser ve kopepod bireylerinin yoğunluğunun artması, bunlar üzerinden beslenecek olan yeni larvalar ve yavru balıkların kolay besin bulmaları için önemlidir. Diğer taraftan kopepodların biyolojik kontrol açısından da önemleri vardır. Cyclopoid kopepodlardan Microcyclops, Megacyclops, Macrocyclops, Diacyclops, Acanthocyclops ve Mesocyclops gibi

188 364 karnivor cinslerin sivrisinek larvalarını avladığı çeşitli araştırmacılar tarafından gözlenmiş ve deneyler yapılmıştır (Dussart ve Defaye, 1995). Zooplankton içinde bu cinslerden bulunuyor olması sivrisinek kontrolü açısından önem kazanmaktadır. Çalışmamız süresince, Işıklı Gölü nde yasak zamanı olmasına rağmen balık avlamaya devam eden azımsanmayacak miktarda balıkçı gözlenmiştir. Avcılık baskısına ek olarak gölde uygulanan av yasağı zamanının Turna balığının (Esox lucius) üreme zamanından (İlhan, (1999) a göre Şubat ortalarından Nisan başına kadar) sonra başlıyor olması, Işıklı Gölü nde avcılığı yapılan en ekonomik balıklardan biri olan Turna nın stokları üzerinde olumsuz etki yapmaktadır. Son on yıllık dönemde avlanan Turna balığı miktarındaki azalmanın da bu olumsuzlukların bir yansıması olduğunu söylemek mümkündür. Sonuç olarak, av yasağı döneminin yeniden düzenlenip, kaçak avcılık denetimlerinin daha dikkatli yapılması Işıklı Gölü balık stoklarının sürdürülebilir kullanımı ve biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir gereksinimdir. Diğer taraftan Işıklı Gölü nde çok yoğun makrofit bulunması ve gölden fazla sulama suyu çekilmesi zaman zaman olumsuz etkilere neden olmaktadır. Özellikle göldeki su seviyesinin düştüğü yaz aylarında, gölün nispeten sığ bölgesi olan kuzey kıyılarında makrofitlerin su dışında kaldığı ve çürüme yaptığı, teknelerin hareketini engellediği, balık ağlarına dolandığı gözlenmiştir. Rekreasyonel, ekonomik ve ekolojik açıdan olumsuz etkileri olan bu durumun düzeltilmesi amacıyla gölün yıllık su bütçesinin gözden geçirilip, sulama rejiminin yeniden düzenlenmesi faydalı olacaktır.

189 365 Çevre Bakanlığı na göre A sınıfı sulak alan kategorisinde değerlendirilen Işıklı Gölü, Büyük Menderes Havzasında bulunan ve pek çok türün yaşama ortamı olan önemli bir sulak alandır. Göl ve buna bağlı ekosistemlerin korunarak gelecek nesillere ulaşmasını sağlamak için havza bazında su kullanımı ve yönetim planlarının gözden geçirilmesi, sürdürülebilir kaynak yönetimini hedefleyen bir proje hazırlanması ve bunların vakit kaybetmeden uygulamaya alınması son derece yararlı olacaktır.

190 KAYNAKLAR DİZİNİ Akbulut, M., 2001, Samsun ve Sinop İlleri İçsularının Malacostraca (Crustacea) Faunasının Taksonomik ve Ekolojik Açıdan İncelenmesi. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), 145 s. Akbulut, N.E., 2000, Community Structure of Zooplanktonic Organisms in Lake Akşehir. Turk. J. Zool. 24: Akbulut, N.E. ve Akbulut A., 2002, The Plankton Composition of Lake Mogan in Central Anatolia. Zoology in the Middle East, 27: Akıl, A. ve Şen, D., 1995, Cip Baraj Gölü nün (Elazığ, Türkiye) Copepoda ve Cladocera (Crustacea) Türleri Üzerine Taksonomik Bir Çalışma. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt:12, Sayı: 3-4: Altındağ, A., 1997, Akşehir Gölü Zooplankton Faunasının Mevsimsel Değişimi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt:14, Sayı 1-2: Altındağ, A. ve Özkurt, Ş., 1998, A Study on the Fauna of the Dam Lakes Kunduzlar and Çatören (Kırka-Eskişehir). Tr. J. of Zoology, 22: Altındağ, A. ve Yiğit, S., 1999, Yedigöller (Bolu) in Zooplankton Faunası ve Mevsimsel Değişimi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 16, Sayı 3-4: Altındağ, A. ve Yiğit, S., 2001, A Short List of Cladoceran Species (Crustacea) From Turkey. Zoology in the Middle East 23: Altınsaçlı, S., 1993, Sapanca ve İznik Gölleri Ostrakod (Crustacea) Faunası ve Zoocoğrafik Dağılımı. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi (özet). Altınsaçlı, S., 2000a, Abant (Bolu-Türkiye) Gölü nün Ostracoda (Crustacea) Faunası Üzerine Bir Ön Çalışma. İ.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 11: Altınsaçlı, S., 2000b, Çağa (Bolu-Türkiye) Gölü nün Ostracoda (Crustacea) Faunası Üzerine Bir Ön Çalışma. İ.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 11:

191 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) 367 Altınsaçlı, S., 2001a, A Study on the Seasonal Distributions of Ostracoda (Crustacea) Species Found in Lake Eğirdir (Isparta- Turkey). Turk J. Zool., 25: Altınsaçlı, S., 2001b, Eğirdir Gölü nün (Isparta-Türkiye) Ostracoda (Crustacea) Faunası. Anadolu Üniv. Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt:2, (1): Altınsaçlı, S., 2001c, The Ostracoda (Crustacea) Fauna of Lakes Erikli, Hamam, Mert, Pedina and Saka (İğneada, Kırklareli, Turkey). Turk J. Zool., 24: Altınsaçlı, S. ve Griffiths, H.I., 2001a, Ostracoda (Crustacea) of Lake Uluabat (Apolyont Gölü) (Bursa Province, Turkey). Limnologica, 31: Altınsaçlı, S. ve Griffiths, H.I., 2001b, Ostracoda (Crustacea) from the Turkish Ramsar Site of Lake Kuş (Manyas Gölü). Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 11: Altınsaçlı, S. ve Griffiths, H.I., 2001c, The Freshwater Ostracods Hungarocypris and Leucocythere from Turkey. Crustaceana, 74: Altınsaçlı, S. ve Griffiths, H.I., 2002, A Review of the Occurence and Distribution of the Recent Non-Marine Ostracoda (Crustacea) of Turkey. Zoology in the Middle East, 27: Altınsaçlı, S., Kılıç, M. ve Altınsaçlı, S., 2000a, A Preliminary Study on the Ostracoda (Crustacea) Fauna of Lake Beyşehir. Turk J. Zool., 24: Altınsaçlı, S., Kılıç, M. ve Altınsaçlı, S., 2000b, A Preliminary Study on the Ostracoda (Crustacea) Fauna of Lake Akşehir. Turk J. Zool., 24: Altınsaçlı, S. ve Yılmam, S., 1995, Terkos Gölü (Durusu Gölü) Ostrakod (Crustacea) Faunası. Turkish Journal of Zoology, 19: Anonim, 1982, Keban Baraj Gölü Limnolojik Etüd Raporu, DSİ, 90s.

192 368 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Anonim, 1992, Çivril (Işıklı) Gölü Limnolojik Araştırma Projesi Sonuç Raporu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Eğirdir Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Eğirdir, 192 s. Anonim, 1993, Uluslar arası Öneme Haiz Beş Sulak Alanın Biyolojik Yönden Araştırılması (Akşehir, Beyşehir, Hotamış, Karamuk Gölleri ve Ereğli Sazlığı).Türkiye Çevre Vakfı, 263 s. Anonim, 1996, Çıldır Gölü Stok Tayini. TÜBİTAK Yer, Deniz, Atmosfer Bilimleri ve Çevre Araştırmaları Grubu, 95 s. Ankara. Asırlıgil, O., 1995, İstanbul Bend lerinin Ostrakod (Crustacea) Faunası. İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi (özet). Aygen, C. ve Balık, S., 1998, İzmir İli ve Civarının Tatlısu Ostracoda (Crustacea) Faunası. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 15: Aygen, C. ve Balık, S., 2002, A New Record for the Freshwater Ostracod Fauna of Turkey: Hungarocypris madarszi (Örley, 1886) (Crustacea, Ostracoda). Zoology in the Middle East 25: Bacescu, M., 1948, Fauna Republicii Populare Romine, Crustacea, Vol. IV, fas. 3, Mysidacea, Acad. Rep. Populare Romine, 126 p. Balık, S. ve Ustaoğlu, M.R., 1993, A Preliminary Investigation on Freshwater Fauna of Gökçeada (Imroz) Island. Biologia Gallohelenica, 20,1: Balık, S., Ustaoğlu, M.R. ve Sarı, H.M., 1996, Tahtalı Baraj Havzasındaki (Gümüldür, İzmir) Akuatik Faunanın İncelenmesi. E.Ü. Araştırma Fonu, Proje No: 92/Fen/035, Bornova-İzmir, 53 s. Balık, S., Ustaoğlu, M.R. ve Sarı, H.M., 1999, Kuzey Ege Bölgesi ndeki Akarsuların Faunası Üzerine İlk Gözlemler. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt:16, Sayı 3-4: Balık, S., Ustaoğlu, M.R., Taşdemir, A. ve Yıldız, S., 2000, Işıklı Gölü nün (Çivril-Denizli) Bentik Faunası. XV. Ulusal Biyoloji Kongresi, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 5-9 Eylül 2000, Ankara, Cilt 1,

193 369 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Barnard, J.L. and Barnard, M., 1983a, Freshwater Amphipoda of the World, I. Evolutionary Patterns, Hayfield Associates, Virginia, pp. Barnard, J.L. and Barnard, M., 1983b, Freshwater Amphipoda of the World, II. Handbook and Bibliography, Hayfield Associates, Virginia, pp. Birstein, Y.A, 1951, Fauna of U.S.S.R., Vol.VII, No:5, Crustacea- Freshwater Isopods (Asellota), Leningrad, 148 p. Borutski, E.V., 1963, Fauna of USSR, Crustacea, Freshwater Cyclopoida. I.P.S.T. Jerusalem, Vol III, No: 4, 394 p. Bott, R., 1950, Die Flusskrebse Europas (Decapoda, Astacidae) (Mit 25 Textabbildungen und 6 Tafeln), Abh. Senckenberg. Naturf. Ges., 483: 39p. Bozkurt, A., 1997, Seyhan Baraj Gölü Zooplanktonu. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 58s., Adana (Yayınlanmamış). Bronshtein, Z.S., 1947, Ostracodes des Eaux douces. Institut Zoologique de l Academie des Sciences de l URSS, Nouvelle Serie, 31: 339 p. Coifmann, I., 1938, Nota sul Potamon edule dell Anatolia. Boll. Zool. D. Union. Ital., 17/5: Demirhindi, Ü., 1972, Türkiye nin Bazı Lagün ve Acısu Gölleri Üzerine İlk Planktonik Araştırmalar. İ.Ü. Fen Fak.Mec., 37: Demirhindi, Ü., 1990, Demirköprü Baraj Gölü nün Planktonik Organizmaları Üzerinde İlk Araştırmalar. İ.Ü. Fen Fak. Biyoloji Dergisi, 54: Demirhindi, Ü., 1991, Eğirdir Gölünün Planktonik Organizmaları. Göller Bölgesi Tatlısu Kaynaklarının Korunması ve Çevre Sorunları Sempozyumu, , Isparta. Demirsoy, A., 1998, Yaşamın Temel Kuralları, Omurgasızlar (Invertebrata) Böcekler Dışında-. Cilt II, Kısım I, Meteksan A.Ş., 1210 s.

194 370 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Dumont, H.J., 1981, Kratergöl, a Deep Hypersaline, Crater-Lake in The Steppic Zone of Western-Anatolia (Turkey), Subject to Occasional Limno-Meteorological Perturbations. Hydrobiologia 82: Dussart, B., 1967, Les Copepodes des Eaux Continentales d Europe Occidentale. Tome I, Calanoides et Harpacticoides, N. Boubee et cie, Paris, 500 p. Dussart, B., 1969, Les Copepodes des Eaux Continentales d Europe Occidentale. Tome II, Cyclopoides et Biologie, N. Boubee et cie, Paris, 292 p. Dussart, B.H. and Defaye, D., 1995, Guides to the Identification of the Microinvertebrates of the Continental Waters of the World. Introduction to the Copepoda. SPB Academic Publishing, 278 p. Egemen, Ö. ve Sunlu, U., 1999, Su Kalitesi. E.Ü. Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No: 14, 148 p. Einsle, U., 1996, Guides to the Identification of the Microinvertebrates of the Continental Waters of the World. Copepoda: Cyclopoida, Genera Cyclops, Megacyclops, Acanthocyclops. SPB Academic Publishing, No: 10, 82 p. Emir, N., 1994, Zooplankton Community Structure of Çavuşcu and Eber Lakes in Central Anatolia. Acta Hydrochim. Hydrobiol. 22, 6: Emir, N. ve Demirsoy, A., 1996, Karamuk Gölü Zooplanktonik Organizmalarının Mevsimsel Değişimleri. Tr. J. of Zoology, 20: Fiers, F., 1979, Bijdrage Tot De Limnologische Kennis Van Turkije Met Nadruk Op De Entomostraca (Crustacea). Rıjksuniversiteit Gent. Fac. Der Wetenschappen Afd. Bio. Group Dierkunde, Flössner, D., 1972, Krebstiere, Crustacea, Kiemen und Blattfüsser, Branchiopoda, Fischlause, Branchiura. Tierwelt Deutschland, 60. Teil, Veb Gustav Fischer Verlag, Jena, 501 p.

195 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) 371 Geldiay, R., 1949, Etude Comparee Sur Les Faunes Macroscopique Et Microscopique Du Barrage De Tchoubouk Et Du Lac D Emir (Voisinage D Ankara). Communications De La Faculte Des Sciences De L Universite D Ankara, Tome II, 199 p. Geldiay, R. ve Kocataş, A., 1970, Türkiye Astacus (Decapoda) Populasyonlarının Dağılış ve Taksonomik Tespiti. E.Ü. Fen Fak. İlmi Raporlar Serisi, No:32, 46 s. Geldiay, R. ve Kocataş, A., 1977, Türkiye Tatlısu Yengeçlerinin (Potamon) Taksonomik Revizyonu ve Lokal Populasyonları Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Fen Fak. Dergisi, Seri B, Cilt I, 2: Geldiay, R. ve Tareen, I.U., 1972, Preliminary Survey of Gölcük, A Eutrophic Mountain Lake in Western Turkey. E.Ü. Fen Fak. İlmi Raporlar Serisi, No: 138, 21s. Geldiay, R., Kocataş, A. ve Katağan, T. 1977, Bafa Gölü nün Peracarida ve Holocarida (Crustacea, Malacostraca) Türleri Hakkında. E.Ü. Fen Fak. Dergisi, Seri B, Cilt I, 4: Gessner, F., 1957, Van Gölü Zur Limnologie Des Grossen Soda-Sees in Ostanatolien (Turkei). Arch. F. Hydrobiol., 53, 1: Gledhill, T., Sutcliffe, D.W. and Williams, W.D., 1993, British Freshwater Crustacea Malacostraca: A Key with Ecological Notes. Freshwater Biological Association, Scientific Publication, No:52, 173 p. Göksu, M.Z.L., Çevik, F., Bozkurt, A. ve Sarıhan, E., 1997, Seyhan Nehrinin (Adana İl Merkezi Sınırları İçindeki Bölümünde) Rotifera ve Cladocera Faunası. Tr. J. of Zoology, 21: Güher H., 1999, Mert, Erikli, Hamam, Pedina Gölleri nin (İğneada/Kırklareli) Cladocera ve Copepoda (Crustacea) Türleri Üzerinde Taksonomik Bir Çalışma. Tr. J. of Zoology, 23, ek sayı 1: Güher, H., 2000, A Faunistic Study on the Freshwater Cladocera (Crustacea) Species in Turkish Thrace (Edirne, Tekirdağ, Kırklareli). Turk J. Zool, 24:

196 372 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Güher, H., 2002, Cladocera and Copepoda (Crustacea) Fauna of Lake Terkos (Durusu). Turk. J. Zool., 26: Güher, H. ve Kırgız, T., 1989, Süleoğlu Baraj Gölü ve Korucuköy, Budakdoğanca, Eskikadın Göletlerinin Cladocera ve Copepoda (Crustacea) Türleri. Anadolu Üniv. Fen-Edebiyat Dergisi, 2, 1: Güher, H. ve Kırgız, T., 1992, Edirne Bölgesi Cladocera (Crustacea) Türleri. Fırat Üniversitesi, XI. Ulusal Biyoloji Kongresi, Haziran 1992, Elazığ, Hidrobiyoloji ve Çevre Biyolojisi Seksiyonu, Güher, H. ve Kırgız, T., 1994, Edirne İli Tatlısu Copepoda (Crustacea) Türleri ve Dağılımları. XII. Ulusal Biyoloji Kongresi, 6-8 Temmuz 1994, , Edirne. Gülen, D., 1975, Kuzey Batı Anadolu Sıcaksu Kaynaklarında Rastlanılan Hayvanlar. Med. Terap. Hidroklimatoloji Yıllığı: Gülen, D., 1977, Contribution to the Knowledge of the Freshwater Ostracoda Fauna of Turkey. İ.Ü.F.F. Biyoloji Mecmuası (Seri B) 42: Gülen, D., 1982, Türkiye İçin Yeni Notodromas (Ostracoda) Türleri. TÜBİTAK VII. Bilim Kongresi Tebliğleri: Gülen, D., 1985a, The Species and Distribution of the Podocopa (Ostracoda-Crustacea) in Freshwaters of Western Anatolia. İ.Ü.F.F. Biyoloji Mecmuası (Seri B) 50: Gülen, D., 1985b, Bisexual Ostracoda (Crustacea) Populations in Anatolia. İ.Ü.F.F. Biyoloji Mecmuası (Seri B) 50: Gülen, D., 1987, Bandırma Kuş Gölü Ostraod (Crustacea) Faunası. 2. Bandırma Kuş Cenneti va Kuş Gölü Sempozyumu, 4-5 Haziran 1987: Gülen, D., 1988, Türkiye Tatlısu Ostrakod Faunasına Katkılar II. İ.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 2: Gülen, D. ve Altınsaçlı, S., 1999, The Ostracoda (Crustacea) Fauna of Sakarya River Basin. Yerbilimleri (Geosound) 35:

197 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) 373 Gülen, D., Altınsaçlı, S., Kubanç, C. ve Kılıç, M., 1994a, İç Anadolu Bölgesi Ostrakod (Crustacea) Faunası. XII. Ulusal Biyoloji Kongresi Tebliğleri, 6-8 Temmuz 1994: Gülen, D., Altınsaçlı, S., Kubanç, C. ve Kılıç, M., 1994b, Türkiye Ostracoda (Crustacea) Faunası. TÜBİTAK TBAG s. (Yayınlanmamış proje raporu). Gülen, D., Özuluğ, O. ve Bilgin, F.H., 1996, Kabaklı Kaynağı (Diyarbakır) Ostracod (Crustacea) Faunası. XIII. Ulusal Biyoloji Kongresi Tebliğleri, Eylül 1996: Gülle, İ. ve Ertan, Ö.O., 2001, Kovada Gölü (Isparta-Eğirdir) Planktonik Crustacea (Cladocera ve Copepoda) lerinin İncelenmesi. XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 4-6 Eylül 2001, Cilt I: , Hatay. Gündüz, E., 1986, Karamık ve Hoyran Göllerinin Copepoda (Crustacea) Türleri. Doğa Tu. Bio. D., 10, 3: Gündüz, E., 1987, Karamık ve Hoyran Göllerinin Cladocera (Crustacea) Türleri Üzerine Taksonomik Bir Çalışma. Doğa TU Zooloji D. 11, 1: Gündüz, E., 1989, A New Record of Mesochra aestuarii Gurney, 1921 (Copepoda, Harpacticoida) for Turkey. Doğa Tu. J. Zoology, 13, 3: Gündüz, E., 1990, A New Species of Ilyocryptus (Crustacea: Anomopoda) From Bafra Balıkgölü, Turkey. Hydrobiologia, 199: Gündüz, E., 1991a, Bafra Balıkgölünün (Balıkgölü-Uzungöl) Cladocera Türleri Üzerine Taksonomik Bir Çalışma. Doğa- Tr.J. of Zoology, 15: Gündüz, E., 1991b, Bafra Balıkgölü nün (Balıkgölü-Uzungöl) Calanoida ve Cyclopoida (Copepoda) Türleri Üzerine Taksonomik Bir Çalışma. Doğa-Tr.J. of Zoology 15: Gündüz, E., 1996, A New Species of Ilyocryptus (Cladocera: Macrothricidae) From Turkey. Hydrobiologia 317:

198 374 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Gündüz, E., 1997, Türkiye İçsularında Yaşayan Cladocera (Crustacea) Türlerinin Listesi. Tr. J. of Zoology 21: Gündüz, E., 1998a, Eudiaptomus anatolicus n.sp. (Copepoda, Calanoida) from Turkey. Hydrobiologia, 368: Gündüz, E., 1998b Sinodiaptomus sarsi (Rylov, 1923) (Copepoda, Calanoida) in Turkey. Hydrobiologia, 380: Harding, J.P. and Smith, W.A., 1974, A Key to the British Freshwater Cyclopoid and Calanoid Copepods. Freshwater Biological Association Scientific Publication, No: 18, 54 p. Hartmann, G., 1964, Asiatische Ostracoden, Systematische und Zoogeographische Untersuchungen. Internationale Revue der gesamten Hydrobiologie (Systematische Beihefte), 3: Henderson, P.A., 1990, Freshwater Ostracods. Synopses of the British Fauna (New Series). Universal Book Services / Dr. W. Backhuys, No: 42, 228 p. İlhan, A., 1999, Işıklı Gölündeki (Çivril-Denizli) Turna Balığı (Esox lucius Linnaeus, 1758) Populasyonunun Biyoekolojik Özelliklerinin İncelenmesi. E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 47 s. Karaman, G., 1973, 53. Contribution to the Knowledge of the Amphipoda. Some New or Very Interesting Gammarus Species from Southern Europe and Asia Minor. Polyoprivreda I. Sumarstvo, XIX, 3: Karaman, G., 1975a, Gammarus Species from Asia Minor (Fam. Gammaridae), (56. Contribution to Knowledge of Amphipoda). Boll. Mus. Civ. Nat. Verona, I: Karaman, G., 1975b, Two Very Interesting Species of Gammarus (Fam. Gammaridae) from Euro-Asia, Gammarus bosniacus Schäf and G. brachyurus Birst (55. Contribution to the Knowledge of the Amphipoda). Boll. Mus. Civ. Nat. Verona, I:

199 375 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Karaman, G. and Pinkster, S., 1977a, Freshwater Gammarus species from Europa, North Africa and Adjacent Regions of Asia (Crustacea, Amphipoda), Part I Gammarus pulex Group and Related Species. Bijdragen Tot de Dierkunde, 47: Karaman, G. and Pinkster, S., 1977b, Freshwater Gammarus species from Europa, North Africa and Adjacent Regions of Asia (Crustacea, Amphipoda), Part II Gammarus roeseli Group and Related Species. Bijdragen Tot de Dierkunde, 47: Karaman, G. and Pinkster, S., 1987, Freshwater Gammarus species from Europa, North Africa and Adjacent Regions of Asia (Crustacea, Amphipoda), Part III Gammarus balcanicus Group and Related Species. Bijdragen Tot de Dierkunde, 57(2): Kazancı, N., Plasa, R.H., Neubert, E. and İzbırak, A., 1992, On the Limnology of Lake Köyceğiz (SW Anatolia). Zoology in the Middle East 6: Kılıç, M., 2001, Recent Ostracoda (Crustacea) Fauna of the Black Sea Coasts of Turkey. Turk J. Zool., 25: Kiefer, F., 1952, Freilebende Ruderfusskrebse (Crustacea, Copepoda) Aus Türkischen Binnengewassern, I Calanoida. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst. Yayınları, B, I,(2): Kiefer, F., 1955, Freilebende Ruderfusskrebse (Crustacea, Copepoda) Aus Türkischen Binnengewassern, II Cyclopoida und Harpacticoida. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst. Yayınları, B, II,(4): Kiefer, F., 1978, Das Zooplankton der Binnengewasser 2. Teil. Freilebende Copepoda. Die Binnengewasser Band XXVI, Schweizerband sche Verlagbuchhandlung, Stuttgart, 315 p. Klie, W., 1938, Ostracoda. Die Tierwelt Deutschlands, 34, 230 p. Korovchinsky, N.M., 1992, Sididae and Holopedidae (Crustacea: Daphniiformes). SPB Academic Publishing III. (Guides to Identification of the Microinvertebrates of the Continental Waters of the World) 82 p.

200 376 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Kubanç, C. ve Altınsaçlı, S., 1990, Ayvalık-Bergama Lagün Ostrakod Faunası. X. Ulusal Biyoloji Kongresi Tebliğleri: Külköylüoğlu, O., 1998, Freshwater Ostracoda (Crustacea) and Their Quarterly Occurence in Şamlar Lake (İstanbul-Turkey). Limnologica 28: Külköylüoğlu, O., 2000, Türkiye deki Kosmopolitan ve Gösterge Ostrakoda (Crustacea) Türlerinin Değişik Su Parametrelerine Göre Önemi. Su Ürünleri Sempozyumu, Eylül 2000: Külköylüoğlu, O., Altınsaçlı, S., ve Kubanç, C., 1993, Küçükçekmece Gölü nün (İstanbul) Ostrakod (Crustacea) Faunası ve Mevsimsel Dağılımı. Doğa, Turkish Journal of Zoology, 17: Külköylüoğlu, O., Altınsaçlı, S., Kubanç, C. ve Kılıç, M., 1995, Büyükçekmece Gölü nün (İstanbul) Ostrakod (Crustacea) Faunası ve Mevsimsel Dağılımı. Doğa, Turkish Journal of Zoology, 19: Lahn, E., 1948, Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüd. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınlarından, Seri B, No: 12, 87 s. Lindberg, K., 1953, Cyclopides (Crustaces copepodes) de la Turquie en Particulier Comme Habitants de Grottes. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst., Seri B, 1(3): Lindberg, K., 1955, Cyclopides (Crustaces copepodes) de la Turquie. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst., Seri B, 2(4): Mann, A.K. (1940) Über Pelagische Copepoden Turkischer Seen. Int. Revue der Gesam. Hydrobiol. 40: Margoritora, F.G. and Cottarelli, V., 1970, Le Biocenosi Planctoniche Estive Del Lago Abant (Turchia Asiatica, Regione Del Mar Nero). Instituto Lombardo (Rend. Sc.) B, 104: Margoritora, F.G., Stella, E. and Mastrantuono, L., 1977, Contributo Allo Studio Della Fauna Ad Entomostraci Delle Acque Temporanee Della Turchia Asiatica. Universita di Perugia Instituzione Della Rivista di Biologia. 16:

201 377 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Muckle, R., 1951, Cladoceren aus Türkischen Binnengewassern I. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji, Araştırma Ent. Yayınları, Seri B, Cilt XVI, Sayı 4: Munsuz, N. ve Ünver, İ., 1983, Türkiye Suları. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 882, 392 s., Ankara. Negrea, S., 1983, Fauna Republici Socialiste Romania. Crustacea, Cladocera, Academia Repiblicii Socialiste Romania, Bucuresti, Vol. 4, 12, 399 p. Noodt, W., 1954, Copepoda Harpacticoidea aus dem Limnischen Mesopsammal der Türkei. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji, Seri B, Cilt II, Sayı I: Ongan, T., Akdağ, O., Kırgız, T. ve Kaftancıoğlu, M., 1972, Burdur, Yarışlı, Karataş ve Beyşehir Gölleri Cladocera (Crustacea) Türleri. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst. Yayınları, Sayı 12: Ortak, R. ve Kırgız, T., 1987, Gala Gölü Cladocera ve Copepoda (Crustacea) Türleri. IX. Ulusal Biyoloji Kongresi, Eylül 1988, Sivas, Cilt 2: Özbek, M. ve Ustaoğlu, M.R., 1988, İzmir İli ve Civarı İçsularının Amphipoda (Crustacea, Arthropoda) Faunası. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 15, 3-4: Özbek, M. ve Ustaoğlu, M.R., 2001, İzmir İli ve Civarı Tatlısu Malacostraca (Crustacea) Faunası (Amphipoda Hariç). Anadolu Ü. Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt 2, 1: Özdemir-Mis, D., 1998, Gölcük Gölü (Ödemiş-İzmir) nün Zooplanktonu Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Bornova, 148 s. (Yayınlanmamış). Özesmi, U., 1987, Sultan Sazlığında Yaşayan Planktonik Türler ve Kalitatif İncelenmeleri. Doğa, TU Biyol. D.11, 3: Özuluğ, O., Kubanç, N. ve Gülen, D., 2001, Ostracod (Crustacea) Fauna of Lake Eğirdir (Isparta). Turk J. Zool., 25:

202 378 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Parker, S. P., 1982, Synopsis and Classification of Living Organisms. Mc Graw Hill Corp. Vol.2, 823, 1232 p. Pretzmann, G., 1962, Die Mediterranen und Vorderasiatischen Süsswasserkrabben (Potamoniden). Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 65, Pretzmann, G., 1963, Weiterer Bericht über die Mediterranen und Vorderasiatischen Potamoniden. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 66, Pretzmann, G., 1965a, Die Süsswasserkrabben des Mittelmeers und Vorderasiens des British Museum of Natural History, London. Ann. Naturhistor. Mus Wien, 68: Pretzmann, G., 1965b, Neue Potamonidenfundorte in der Türkei. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 68: Pretzmann, G., 1966, Bericht über eine (Zweite) Zoologische Sammelreise in Anatolien im Mai/Juni Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 69: Pretzmann, G., 1967, Die Mediterranen und Vorderasiatischen Potamoniden der Naturhistorischen Museen in Paris, Turin, Kopenhagen und Washington. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 70: Pretzmann, G., 1971a, Ergebnisse Einiger Sammelreisen Nach Vorderasien, I. Teil: Zwei Neue Unterarten von Süsswasserkrabben. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 75: Pretzmann, G., 1971b, Scheren und Scherenbezahnung bei Potamon (Crustacea, Decapoda). Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 75: Pretzmann, G., 1971c, Werden die Flusskrebse in der Türkei von den Süsswasserkrabben Verdrängt? Sonderdruck aus Vivarium 1: Pretzmann, G., 1975, Bericht über die 1974 nach Iran und Anatolien Durchgeführte Sammelreise. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 79: Pretzmann, G., 1976, Ergebnisse Einiger Sammelreisen nach Vordeasien. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 80:

203 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) 379 Pretzmann, G., 1983a, Die Süsswasserkrabben der Mittelmeerinseln und der Westmediterranen Länder. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 84: Pretzmann, G., 1983b, Ergebnisse Einiger Sammelreisen nach Vorderasien, 7. Die Süsswasserkrabben der Türkei. Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 84: Pretzmann, G., 1984, Zur Verbreitung der Potamiden in der Türkei (Mitt 1 Kartenskizze). Ann. Naturhistor. Mus. Wien, 86: Rahe, R. and Pelister, Ö., 1987, Comparative Limnological and Fisheries-Biological Investigations at Four Central-Anatolian Lakes (Eber, Akşehir, Beyşehir, Eğirdir). Journal of Aquatic Products, Univrsity of İstanbul, 1,1:1-42. Rylov, V.M., 1963, Fauna of USSR, Crustacea, Freshwater Cyclopoida. I.P.S.T. Jerusalem, Vol III, No: 3, 312 p. Sarı, H.M., Balık, S., Özbek, M. ve Aygen, C., 2001, Bafa Gölü nün Makro ve Meiobentik Omurgasız Faunası. Anadolu Ü. Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt 2, 2: Schäfer, H.W., 1952, Über Süsswasser-Ostracoden Aus Der Türkei. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enstitüsü Yayınlarından (Seri B) 1: Scourfield, D.J. and Harding, J.P., 1941, A Key to the British Species of Freshwater Cladocera with Notes on Their Ecology. Freshwater Biological Association of the British Empire, Scientific Publication, No: 5, 50p. Seçmen, Ö., ve Leblebici, E., 1997, Türkiye Sulak Alan Bitkileri ve Bitki Örtüsü. E.Ü. Fen Fakültesi Yayınları, Bornova, No: 158, 404 s. Smirnov, N.N., 1974, Fauna of USSR, Crustacea. Vol. I, No: 2, Chydoridae, I.P.S.T. Jerusalem, 644 p. Smirnov, N.N., 1992, Guides to the Identification of the Microinvertebrates of the Continental Waters of the World. The Macrothricidae of the World. SPB Academic Publishing, No: 1, 140 p.

204 380 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Smirnov, N.N., 1996, Guides to the Identification of the Microinvertebrates of the Continental Waters of the World. Cladocera: The Chydorinae and Sayciinae (Chydoridae) of the World. SPB Academic Publishing, No: 11, 197 p. Tareen, I. U., 1974, Gölcük (Ödemiş-Türkiye) Gölü nün Limnolojik Araştırması. E.Ü. Fen Fak. Zooloji Bölümü, Doktora Tezi, 122 s. Tokat, M., 1972, Hazar (Gölcük) Gölü nün Copepoda ve Cladocera Türleri. İ.Ü.F.F. Hidrobiyoloji Araştırma Enst. Yayınları, Seri B, Sayı 10: Toparlak, O., 1975, İznik Gölü Copepod larının Yıllık Tezahürleri ve Yayılışları Hakkında Ön Çalışmalar. T.B.T.A.K. V. Bilim Kongresi, Ustaoğlu, M.R., 1986, Zooplankton (Metazoa) of the Karagöl (Yamanlar, İzmir-Turkey). Biologia Gallo-hellenica, vol.12: Ustaoğlu, M.R., 1993, Zooplankton (Metazoa) of Lake Marmara (Turkey). Biologia Gallo-hellenica, vol.20,1: Ustaoğlu, M.R. ve Akyürek, M., 1994, Akşehir Gölü Zooplanktonu. XII. Ulusal Biyoloji Kongresi, Edirne, Cilt 4: Ustaoğlu, M.R. ve Balık, S., 1990a, Zooplankton of Lake Gebekirse (İzmir-Turkey). Rapp.Comm. int. Mer. Medit., 32, 1. Ustaoğlu, M.R. ve Balık, S., 1990b, Kuş Gölü (Bandırma) Zooplanktonu. X. Ulusal Biyoloji Kongresi, Erzurum, Ustaoğlu, M.R., Balık, S. ve Özbek, M., 1998, Bafa Gölü (Aydın) nün Malacostraca (Arthropoda-Crustacea) Faunası. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt: 15, 3-4: Ustaoğlu, M.R., Balık, S. ve Özbek, M., 2000, Akgöl ve Gebekirse Gölünün (Selçuk-İzmir) Malacostraca Faunası. XV. Ulusal Biyoloji Kongresi Tebliğleri, A.Ü. Fen Fak. Biyoloji Bölümü, 5-9 Eylül 2000, Ankara, Ustaoğlu, M.R., Balık, S. ve Özbek, M., 2001, Işıklı Gölü (Çivril- Denizli) nün Mollusca Faunası. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 18, 1-2:

205 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) 381 Ustaoğlu, M.R., Balık, S. ve Özbek, M., 2002, Gökova Kaynakları nın (Akyaka, Muğla) Malacostraca (Crustacea, Arthropoda) Faunası Hakkında Bir Ön Araştırma. S.D.Ü. Eğirdir Su Ürünleri Fak. Dergisi, 8 ( ): Ustaoğlu, M.R., Balık, S., Aygen, C. ve Özdemir-Mis, D., 2001a, The Cladoceran and Copepod (Crustacea) Fauna of İkizgöl (Bornova- İzmir). Turk J. Zool, 25: Ustaoğlu, M.R., Balık, S., Aygen, C. ve Özdemir-Mis, D., 2001b, Demirköprü Baraj Gölü (Manisa) nün Kladoser ve Kopepod (Crustacea) Faunası. XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 4-6 Eylül 2001, Cilt I: , Hatay. Ustaoğlu, M.R., Balık, S., Özdemir, D. ve Aygen, C., 1997, Gümüldür Deresi nin (İzmir) Cladocera ve Copepoda (Crustacea) Faunası. IX. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, , Eğirdir, Isparta. Ustaoğlu, M.R., Balık, S., Özdemir-Mis, D. ve Aygen, C., 2003, Microcrustacean Fauna of Lake Sazlıgöl (Menemen, İzmir). Turk. J. Zool., 27: Vavra, V., 1905, Ratatorien und Crustaceen. Ann, k.k. naturhist. Hofmus. 20: Yalım, B., 2001, A New Record for the Turkish, Cladoceran Fauna: Camptocercus uncinatus Smirnov, Turk J. Zool, 25: Yalım, B. ve Çıplak, B., 1998, Yaman Sazlığı nda (Antalya) Yaşayan Cladocera (Crustacea) Türlerinin Mevsimsel Populasyon Yoğunluk değişimleri. XIV. Ulusal Biyoloji Kongresi, 7-10 Eylül 1998, Samsun, Cilt III: Yarar, M. ve Magnin, G., 1997, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları. Doğal Hayatı Koruma Derneği, ISBN: , 313 s. Yerli, S., Gündüz, E. ve Akbulut A., 1997, Trophic Status Of Sultan Marshes, Turkey. Fresenius Envir. Bull. 6: Yeşilmen, T.Ö. ve Kırgız, T., 1996, Kırklareli İli Tatlısu Gammarus (Gammaridae) Türleri, Tr. J. of Zoology, 20: Zederbauer, E. and Brehm, V., 1907, Das Plankton Einiger Seen Kleinasiens. Arch. F. Hydrobiol. Planktonik, 3 (1):

206 382 KAYNAKLAR DİZİNİ (devam) Zeytünlüoğlu, A., Kara, Y. Ve Altınayar, G., 2002, Işıklı Gölü Su Bitki Populasyonu Üzerine Su Kalite Parametrelerinin Biyoekolojik Etkileri. Türkiye nin Kıyı ve Deniz Alanları IV. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 2002 Konferansı Bildiriler Kitabı, 5-8 Kasım 2002,

207 383 EK 1: LEVHALAR

208 384 LEVHA I A: Işıklı Gölü nün Akdağ dan görünüşü

209 A 385

210 386 LEVHA II A: Işıklı Gölü kıyısından bir görünüm. B: 1. İstasyondan bir görünüm.

211 387 A B

212 388 LEVHA III A: 2. İstasyondan bir görünüm. B: 3. İstasyondan bir görünüm.

213 389 A B

214 390 LEVHA IV A: 4. İstasyondan bir görünüm. B: 5. İstasyondan bir görünüm.

215 391 A B

216 392 LEVHA V A: Diaphanosoma brachyurum (ölçek=200 µm.). B: Diaphanosoma brachyurum, kabuğun postero-ventral kenarındaki dikenler (ölçek=50 µm.). C: Diaphanosoma mongolianum (ölçek=200 µm.). D: Daphnia longispina (ölçek=500 µm.). E: Ceriodaphnia pulchella, postabdomen (ölçek=50 µm.).

217 393 B 200µm 200µm 50µm A D 500µm 50µm E C

218 188 LEVHA VI A: Ceriodaphnia pulchella (ölçek=200 µm.). B: Ceriodaphnia pulchella, epiphiumlu (ölçek=200 µm.). C: Simocephalus vetulus (ölçek=200 µm.). D: Moina micrura (ölçek=200 µm.).

219 µm A 200µm C 200µm 200µm D B

220 190 LEVHA VII A: Bosmina longirostris (ölçek=200 µm.). B: Macrothrix laticornis (ölçek=200 µm.). C: Alona rectangula (ölçek=200 µm.). D: Alona guttata (ölçek=200 µm.). E:Graptoleberis testudinaria (ölçek=200 µm.). F: Leydigia leydigi (ölçek=200 µm.).

221 191 C 200µm 200µm A D B 200µm E 200µm 200µm 200µm

222 153 F LEVHA VIII A: Biapertura affinis (ölçek=200 µm.). B:Biapertura affinis, postabdomen (ölçek=50 µm.). C: Chydorus sphaericus (ölçek=200 µm.). D: Pleuroxus aduncus (ölçek=200 µm.). E: Diaparalona rostrata (ölçek=200 µm.). F: Macrocyclops albidus (ölçek=500 µm.).

223 µm A 200µm D 50µm B 200µm E 200µm 500µm C

224 153 F LEVHA IX A: Macrocyclops albidus, P4 (ölçek=200 µm.). B: Macrocyclops albidus, P5 (ölçek=50 µm.). C: Eucyclops serrulatus, furka (ölçek=200 µm.). D: Eucyclops serrulatus (ölçek=200 µm.). E: Eucyclops speratus (ölçek=500 µm.).

225 µm A 50µm D B 500µm 200µm 200µm C E

226 196 LEVHA X A: Eucyclops speratus, furka (ölçek=200 µm.). B: Eucyclops speratus, furka (ölçek=50 µm.). C: Eucyclops macruroides (ölçek=500 µm.). D: Eucyclops macruroides, P5 (ölçek=50 µm.).

227 197 A C 50µm 50µm 200µm 500µ D B

228 198 LEVHA XI A: Eucyclops macruroides, furka (ölçek=50 µm.). B: Eucyclops macruroides, 1.antenin son segmenti (ölçek=50 µm.). C: Metacyclops gracilis (ölçek=200 µm.). D: Mesocyclops leuckarti (ölçek=500 µm.).

229 199 C A 500µm 200µm 50µm 50µm B D

230 200 LEVHA XII A: Mesocyclops leuckarti, P5 (ölçek=50 µm.). B: Cyclops strenuus, Cyclops abyssorum, Cyclops vicinus (ölçek=500 µm.). C: Cyclops strenuus, P5 (ölçek=50 µm.). D: Cyclops strenuus (ölçek=500 µm.). E: Cyclops abyssorum, P5 (ölçek=50 µm.).

231 201 50µm A 500µm 500µm B D 50µm 50µm C E

232 202 LEVHA XIII A: Cyclops abyssorum (ölçek=500 µm.). B: Cyclops vicinus, P5 (ölçek=50 µm.). C: Cyclops vicinus (ölçek=500 µm.). D: Megacyclops viridis (ölçek=500 µm.).

233 µm 500µm C A 500µm 50µm B D

234 204 LEVHA XIV A: Megacyclops viridis (ölçek=500 µm.). B: Acanthocyclops robustus, abdomen ve furka (ölçek=200 µm.). C: Acanthocyclops robustus, P4 (ölçek=200 µm.). D: Acanthocyclops robustus, P5 (ölçek=50 µm.).

235 205 B 500µm 200µm A C 50µm 200µm D

236 206 LEVHA XV A: Canthocamptus staphylinus, A1 ve P1 (ölçek=200 µm.). B: Canthocamptus staphylinus, P4 (ölçek=200 µm.). C: Canthocamptus staphylinus, abdomen (ölçek=200 µm.). D: Canthocamptus staphylinus, P5 (ölçek=50 µm.).

237 µm 200µm A C 200µm 50µm B D

238 208 LEVHA XVI A: Psychrodromus olivaceus, 2. anten (ölçek=100 µm.). B: Psychrodromus olivaceus, 3. maksil lobu (ölçek=50 µm.). C: Psychrodromus olivaceus, furka (ölçek=100 µm.).

239 µm A 50µm B 100µm C

240 210 LEVHA XVII A: Gammarus obnixus B: Gammarus balcanicus C: Asellus aquaticus

241 211 D E F

242 212 LEVHA XVIII A: Paramysis kosswigi B: Astacus leptodactylus

243 213 A B