FINDIKTA KALİTEYİ ETKİLEYEN BÖCEKLER. Prof.Dr. Celal Tuncer Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü SAMSUN

Transkript

1 FINDIKTA KALİTEYİ ETKİLEYEN BÖCEKLER Prof.Dr. Celal Tuncer Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü SAMSUN 1

2 FINDIK Fındık Türkiye de asırlardır yetiştirilen bir milli üründür. Fındık Karadeniz bölgesinin en önemli geçim kaynağıdır. 5 Milyondan fazla insan doğrudan veya dolaylı olarak fındıktan gelir sağlamaktadır. Türkiye Dünya üretim ve ihracatında yaklaşık olarak % 75 paya sahiptir. Türkiye fındıktan yılda Milyar dolar gelir elde etmektedir. 2

3 Ülkeler göre fındık üretimi (2007) Ülke Alan(ha.) Üretim(t.) Turkiye Italya İspanya ABD Azerbaycan Gürcistan Toplam

4 Türkiye Fındık Üretimi.. Düşük pestisit tüketimi ve dengeli bir ekosistem. 250 den fazla zararlı türü. Yaklaşık 10 tanesi önemli zararlı. Düşük verimlilik. Zararlıların bundaki payı yüksek.. Bazı zararlılar verim ve bitki sağlığı üzerine etkili. Bazı zararlılar ise meyve kalitesi üzerine etkili 4

5 Problem nedir?? 5

6 Lekeli iç: Sanayi ve ihracat için problem Fındık içinde çöküntü İçte şekil bozukluğu Acılaşma Zarar: Bazen gizli, bazen dışarıdan görülebilir Zarar bazan % 22 ye kadar çıkabiliyor Ortalama: % 5 civarında Elle ayıklama Lazer makine ile ayırma Sonuçta hala % 2-3 lekeli iç 6

7 7

8 Gelişmemiş meyve : Yetiştirici için problem, düşük verim nedeni Açık kahverengi gelişmemiş meyve Dip kısımdan buruşmuş Böceksiz kafeslerde de görülüyor Böcek bu zararı artırıyor İçinde bazı patojenler var Böcek bu patojenleri taşıyarak zararı artırıyor?? (Patojenler: Pestalolotiopsis sp. Ve Monilia spp.??? 8

9 Sarıkaramuk Karakaramuk 9

10 Buruşuk iç : Üretici ve sanayici için sorun Küçük, buruşuk iç Acımsı tat Bozuk şekil Böceksiz kafeslerde de var Böcek zararı artırıyor Çoğu böcek zararı izine sahip Düşük kaliteli ürün 10

11 Meyve içindeki zarar kolayca gözden kaçabiliyor. GENEL DURUM Çoğu üretici bu zararı bilmiyor veya dikkate almıyor, çünkü ürününü kabuklu olarak satıyor. Çoğu üretici mücadele etmiyor. İhracatçı lekeli iç sorunu yaşıyor. Maliyet genellikle ihracatçıya çıkıyor. 11

12 Şimdiye kadar elde edilen sonuçlar? Bu zarardan hangi zararlılar sorumlu?? Family Pentatomidae Species Palomena prasina L.; Dolycoris baccarum L.; Graphosoma lineatum L.; Holcostethus vernalis Wolff.; P. rufipes L.; Piezodorus lituratus F.; Raphigaster nebulosa Poda. Carpocoris purpureipennis Deg., C. pudicus Poda, Eurydema oleraceum L.; Eysarcoris inconspicuus H. and Pentatoma rufipes, Nezera viridula Coreidae Gonocerus acuteangulatus Goeze; Coreus marginatus L Acanthosomatidae Acanthosoma haemorrhoidale L.; Elasmucha grisea L. 12

13 Palomena prasina ZARARDAN SORUMLU! Gonocerus acuteangulatus 13

14 Acanthasoma haemorrhoideale ŞÜPHELİ! Carpocoris pudicus Carpocoris purpureipennis Coreus marginatus 14

15 ŞÜPHELİ! Palomena viridissima Pentatoma rufipes Piezedorus lituratus Raphigaster nebulosa 15

16 ŞÜPHELİ! Dolycorus baccarum Elasmucha grisea Eurydema oleraceum Eysarcoris inconspicus 16

17 ŞÜPHELİ! Graphosoma lineatum Nezera virudula Holocostethus vernalis 17

18 Tablo 1. Genel survey (2005) İl İlçeler Bahçe sayısı (11 survey x 9 bahçe) Düzce Akçakoca, Cumayeri, Çilimli 99 Giresun Buluncak, Espiye, Tirebolu 99 Ordu Gülyalı, Ulubey, Ünye 99 Sakarya Hendek, Karasu, Kocaali 99 Samsun Çarşamba, Salıpazarı, Terme 99 Trabzon Araklı, Arsin, Vakfıkebir 99 Toplam 18 ilçe

19 Survey alanı 19

20 20

21 Tablo 2. İllere göre lekeli iç yapabilecek türlerin dağılımı İller Familya-türler Pentatomidae Coreidae Acanthosomatidae Trabzon (3) P. prasina, P. viridissima G. acuteangulatus Giresun (5) Ordu (4) Samsun (9) Düzce (7) Sakarya (7) P. prasina, P. viridissima, P. lituratus P. prasina, P. viridissima P. prasina, P. viridissima, D. baccarum, R. nebulosa N. virudula, G. lineatum, H. vernalis P. prasina, G. lineatum, N. virudula P. prasina, D. baccarum, R. nebulosa, N. virudula G. acuteangulatus, C. marginatus G. acuteangulatus, C. marginatus G. acuteangulatus, C. marginatus G. acuteangulatus, C. marginatus G. acuteangulatus, C. marginatus E. grisea, A. haemorrhoidale A. haemorrhoidale 21

22 Tablo 3. Lekeli iç yapabilen türlerin illere göre oransal dağılımı Böcek oranı (%) İller Palomena prasina Gonocerus acuteangulatus Diğer türler Toplam Trabzon Giresun Ordu Samsun Düzce Sakarya Total (%)

23 & Fındık bahçelerinden toplanan lekeli iç zararı yapabilecek türlerin yaklaşık % 85 i Fındık Yeşil Kokarcası (Palomena prasina ). & G. acuteangulatus % 5 oran ile ikinci sırada. & Diğer 15 türün oranı yaklaşık % Yılı P. prasina 10% diğer G. acut. 5% 85% 23

24 & Böcek sayısı Çakıldak ve Palaz çeşitlerinde Tombul çeşidine göre daha yüksek. 24

25 Fındık Yeşil Kokarcası (Palomena prasina (Het.:Pentatomidae) 25

26 Fındık Yeşil Kokarcası (Palomena prasina L. (Het.:Pentatomidae) 26

27 Fındık Kokarcası Yaygın ve polifag. Ergin dönemde kışlar. Bir dişi yaklaşık ortalama 88 yumurta koyar Yumurtalarını Mayıs-Haziran da yapraklara koyar. Yeni nesil nimfler Haziran da görülür. 5 nimf dönemi var. Gelişme süresi: gün. İlk 2 nimf dönemi yabancı otlarda beslenir. Ağustostan itibaren yeni erginler görülür. Yılda 1 döl verirler. 27

28 P.prasina-ergin P.prasina-nimf Diğer-ergin Diğer-nimf Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül 28

29 29

30 Lekeli iç zararı (%), fabrika sonuçları, örnekleme hacmi ton

31 İlaçlı mücadele & Bir kez ilaçlama % , kontrol % & İki kez ilaçlama % %, kontrol % & Fabrikalardaki ayıklama ile zarar oranı ihraç edilen üründe ortalama % 2 zarara düşüyor. 31

32 ÖZET P.prasina ve G. acuteangulatus tüm bölgelerimizde en yüksek oranda görülen türler Tür çeşitliliği muhtemelen polikültür nedeniyle Samsun ve Düzce gibi illerde daha yüksek Türkiye fındık bahçelerinde en yaygın ve populasyonu yüksek tür Fındık Yeşil Kokarcası. İkinci tür G. acuteangulatus 32

33 ÖZET Diğer türlerin yoğunluğu çok düşük. Fındık bahçelerinde ürediklerine dair bir belirti yok. Populasyon düzeyi genelde Ekonomik Zarar Seviyesinin üzerinde.. Temmuzda 1 böcek/10 ocak Ekonomik Zarar Seviyesi Fındık bahçelerinde elde edilen bütün nimfler P.prasina ya ait. Bazı türlerin erginleri erken dönemde görülmesine rağmen daha sonra populasyonları hiç artmadı. 33

34 34

35 Teşekkür ediyorum Hazelnut Pests Homepage by Dr. Celal Tuncer 35