İTFAİYE OLAYLARINDA KOMUTA

Transkript

1 İTFAİYE OLAYLARINDA KOMUTA Zafer, Zafer benimdir diyebilenindir. Başarı ise, Başaracağım diye başlayarak sonunda Başardım diyebilenindir. K. Atatürk İtfaiyenin temel görevi, insanların uğradığı yangın, sel, çökme, kayma ve benzeri felaketlere müdahale ederek zararı azaltmak ve insanları kurtarmaktır. Bu çalışmalardaki başarı derecesi, olay yerindeki ekibin organizasyonuna ve koordinasyonuna bağlıdır. Bunu sağlayacak olan ise, olay yerindeki komutandır. Bazıları ekip amiri, bazıları kumandan olarak adlandırılır. Komutan kelimesi her ne kadar askeri bir terimi hatırlatsa da, yangın yeri bir savaş meydanı gibi olduğundan ve itfaiyeciler ateş savaşçıları olarak isimlendirildiğinden komutan kelimesinin kullanılmasının daha uygun olduğuna inanıyorum. 1. Görev ve Komuta Özellikleri Büyük olaylarda farklı ekipler olaya müdahale ettiğinden ve her olayda genellikle ekipler değiştiğinden her olay farklı bir özellik gösterir. Daha önce hazırlanan planların tam olarak uygulanması çoğu zaman mümkün değildir. Olay yerinde, ekiplerin niteliklerine ve olayın boyutlarına uygun programın hazırlanması ve bunun çok çabuk uygulanması gerekir. Bunu yapacak olan kişinin, yani komutanın bilgi seviyesi ve deneyimi ile yetki seviyesi, planların iyilik derecesinde büyük rol oynar. Her itfaiye istasyonu için bir komuta birimi olması, itfaiye birliklerinin daha kolay bir şekilde yönetilmesi ve kontrol edilmesi için gereklidir. Komuta eden personel diğer personel gibi yetişmeli ve diğer personelin karşılaşacağı durumları iyi bilmelidir. Ayrıca, eğer felaketin boyutu çok büyükse, başka bir istasyonun komuta birimini gerekli biçimde 181

2 harekete geçirecek bir sistem olmalı ve harekete geçirilen komuta birimi de olayın olduğu yerde gerekli komuta işlemlerini takip etmelidir Komutan ve Organizasyonu İtfaiye olaylarında yetki ve sorumluluğa sahip olan ve olaya müdahale planlarını hazırlayarak ekiplerin görev dağılımını yapan ve yönlendiren kişiye komutan denir. Olay yerindeki diğer amirler komutanın emrindedir. Askeri birliklerde ve birçok ülkede, bir olayda birçok komutan ve bunları yöneten bir başkomutan bulunmasına rağmen, ülkemizdeki itfaiyelerde başkomutan terimi kullanılmaz. Bazı ülkelerde başkomutan görevini yapan kişiye merkezi komutan da denilmektedir. Ülkemizde, itfaiye olayına müdahale eden en yüksek rütbeli personel olayın komutanı olarak kabul edilir. Olayın büyüklüğüne ve iştirak eden grup ve müfrezelerin sayısına göre komutan değişir. Bir müfrezenin iştirak ettiği olaylarda müfreze amiri, grubun katıldığı olaylarda grup amiri, müdür yardımcılarının iştirak ettiği olaylarda müdür yardımcısı ve müdürün iştirak ettiği olaylarda müdür, komutan olarak görev yapar. İtfaiyelerde bir olaya müdahale, öncelikle olayın olduğu yere en yakın müfreze veya grup tarafından yapılır. Olay yerine gelen ekip amiri ilk değerlendirmeyi yaparak komuta merkezine bilgi verir ve olaya müdahale eder. Müfrezelerin müdahale ettiği olaylarda birinci derecede sorumlu olan ve olayın komutanı müfreze amiridir. Grup amiri ve komuta birimi olaydan sorumlu olmakla birlikte, olay yerindeki komutanın isteklerini yerine getirmek zorundadır. Ekip amiri, emir komuta zinciri ile birimindeki çavuş ve onbaşılara (nedendir bilinmez, bazı işgüzarlar yeni itfaiye yönetmeliğinde yüzyıllardır kullanılan onbaşı rütbesini kaldırmışlardır; bu değişikliği yapanları, itfaiyeyi tanımayan, itfaiyenin ne olduğunu bilmeyen, geleneklere saygı göstermeyen, kendilerini bir şey zanneden ama bir şey olamayan zavallılar olarak tarif etmek mümkün) verdiği talimatlarla olaya müdahale eder ve merkeze gerekli yardımları bildirir. Grup amiri olayı takip eder ve olayın boyutuna bakarak herhangi bir emir beklemeden, gerekiyorsa olay yerine hareket eder. Olay yerine ulaştığında olayın sorumlusu ve komutanı 182

3 grup amiridir. Birden fazla grubun iştirak ettiği olaylara müdür yardımcıları katılmak zorundadır. Dolayısıyla olayın komutanı müdür yardımcısıdır. Müdür yardımcısı gelinceye kadar olaya ilk gelen grup amiri ve olay yerine gelmişse bölge grup amiri komutanlık yapar. Müdür geldiği zaman, yetki ve sorumluluk müdüre geçer ve komutan olarak görev yapar. 2. İtfaiye Birliklerinin Komutası İtfaiye içinde görev yapan, küçük ve büyük rütbeli bütün personel olayın türüne göre komutandır. Bir araçla gidildiği zaman olayın komutanı onbaşı veya çavuştur ve olay sırasında bütün yetki ve sorumluluğa sahiptir. Bu nedenle de komutan denildiğinde hiçbir zaman idareci personel akla gelmemelidir. Her rütbeli personel komutan olabileceğine göre, itfaiye birliklerinin komutası bütün itfaiyecileri yakından ilgilendirir. İtfaiye olaylarındaki komutayı incelemek için öncelikle itfaiyecilerin katıldığı olayların diğer olaylardan farklılıklarını bilmek gerekir İtfaiye Olaylarının Özellikleri İtfaiye olaylarının diğer olaylardan oldukça değişik tarafları ve aşamaları vardır. İtfaiyede komuta, itfaiye olaylarının niteliğine bağlıdır. Hiçbir olay bir başkasının aynısı değildir. Bazen benzerlik gösterse de, yapı, çevre ve yangının gelişimi bakımından farklılıklar olur. Dolayısıyla da her olayın kendine özgü müdahale ve organizasyon şekli olmalıdır. İtfaiye olaylarının üç önemli özelliği; zamanın çok önemli olması, taşıdığı tehlike riskleri ve olay yerinin uygunsuzluğudur. İtfaiye operasyonlarının çabuk olması, olası tehlikelerin giderilmesi ve olay yerindeki düzensizliklerin azaltılması öncelikle göz önüne alınması gereken hususlardır. a) İtfaiye Operasyonlarının Çabukluğu İtfaiye olaylarına ne kadar çabuk müdahale edilebilirse, olayın kontrol altına alınması o kadar çabuk olur. Bu çabukluk, olay yerine geldikten sonra da önemlidir. Birinci adımda bu çabukluk düşünülmeli, uygulanacak operasyonların felaketin yayılma hızından daha çabuk olmasına dikkat edilmelidir. İkinci olarak, düşünülen müdahale planı uygulanabilir olmalıdır. Müdahale şekli mantıklı, eksiksiz ve belirgin olsa da, uygulaması zorsa veya fazla uzun sürüyorsa, bu yanlış taktiktir. Uygulanacak taktiklerde aranan özellik, çabukluk yanında uygulanabilirliktir. 183

4 Üçüncü adım, kararın çabuk verilmesidir ve itfaiye operasyonlarında en önemli noktadır. Genelde yangının olduğu yerde yangına nasıl müdahale edileceğine dair bir toplantı düzenlemek çok zordur. Durum bilinmiyorsa bile, kararın çabuk verilmesi şarttır. Genel organizasyondaki planların uygulanması zaman alır ve aynısı hiçbir zaman uygulanamaz. Önce karar vermek ve daha sonra bunları gözden geçirmek en uygun yoldur. b) Müdahale Sırasındaki Tehlikeler İtfaiye operasyonları tehlikelerle doludur. Çökme, düşme, patlama, zehirli gaz tehlikeleriyle sık sık karşılaşılabilir. Komutan görevini kararlı bir şekilde yapmalı, fakat aynı zamanda itfaiyecilerin emniyetini de düşünmelidir. Yani itfaiye komutanı iki zıt görevi aynı anda yerine getirmek zorundadır. Birincisi, olayı bitirmek için belli riskleri karşılamak, ikincisi ise itfaiyecilerin emniyetini sağlamaktır. Bunun ikisinin de aynı anda değerlendirilmesi gerekir. Komutan, tehlike olmayan bir yerde itfaiyecileri içeri göndermeyerek olayın çok büyümesine sebep olabileceği gibi, tehlikeli bir yere göndererek de itfaiyecilerin hayatını tehlikeye atabilir. Bunun için de ileride açıklanan komutanın görevleri iyi bilinmelidir. c) Operasyon Alanının Uygunsuzluğu İtfaiyenin çalıştığı olay alanı her zaman güç bir yerdir. Genellikle olay yerindeki insanlar ruhsal bakımdan kendilerini kaybetmiş durumdadır. Vatandaşların olaya karışmaları çalışmaları yavaşlatır. Olayın meydana getirdiği enkazlar da çalışma koşullarını güçleştirir. Olayın olduğu yerde itfaiye komutası tüm bu durumlar göz önüne alınarak yapılır İtfaiye Olaylarının Komutası a) Komutanın Önemi İtfaiye olayları emir komuta içinde yürütülmek zorundadır. Emirler komutana bağlı olarak yayılmalıdır. Komutan, bütün operasyonlar hakkında karar vermeli, emrindeki diğer amirler, ekip başları veya orta rütbeli itfaiyeciler verilen emirlerin nasıl uygulanacağını kararlaştırmalı ve küçük rütbeli itfaiyeciler ise bu emirlerin nasıl yapılacağı konusunda itfaiyecilere talimat vermelidir. Eğer komutan görevini tam olarak yapamaz ve bütün ekipleri kontrol edemezse, her ekip sadece kendi biriminden bekleneni yapar ve 184

5 böylece bütün sistem bozulur. Ayrıca komutanın yardımcılarının bulunmadığı yerlerde, komutan ile her itfaiye birliği arasında bir boşluk oluşur. Bu durumda birimlerin bir kısmı komuta sisteminden ayrılır ve etkin müdahale yapılamaz. b) Komuta Etme Özellikleri Bir komutanın emrindekiler, onun verdiği emirleri olduğu gibi yerine getirdiği için ekibinin yaptıkları ve elde ettikleri tüm sonuçların sorumluluğunu komutan üstlenmelidir. Komutan sadece komut verir ve sorumluluğu onu uygulayan personel taşırsa, hiç bir şeyin garantisi olmaz ve başarı sağlanamaz. Komutan her riskin sorumluluğunu kabul etmeli ve çalışmalarıyla bunu personele göstermelidir. Olayın idaresi iki yönden ele alınmalıdır; sorumluluk ve otorite. İlk önce, yönetimi düzenlemek için bir emir komuta zinciri oluşturulmalıdır. Komutanın emrindekilerin devamlı hareket halinde olması için otorite gereklidir ve herkes emir komuta zinciri içinde verilen emirlere uymak zorundadır. Bu daha önceden belirlidir, fakat olay sırasında meydana gelecek belirsizlikler giderilmelidir. İkinci olarak, komuta hakkı gereksiz durumlarda kullanılmamalı, sorumlu itfaiyecilerden gerekli bilgi sağlanmalı veya komutana gerekli tavsiyelerde bulunulmalıdır Komutanın Faaliyetleri Olay yerinde komutanın yapacağı ilk görev, durumun ciddiyetini ve yapılacak işleri belirlemektir. Durumun ciddiyetini anlamadan itfaiyecilere emir vermek itfaiye ekiplerini yanlış kullanmak olur ve aynı zamanda çok tehlikelidir. Komutan öncelikle olay yerini dolaşmalı ve ilk müdahaleler komutan yardımcıları tarafından yaptırılmalıdır. Gerekli bilgi ve haber alındıktan sonra ve o andaki durum anlaşılınca, komutan durum hakkında bir yargıya varır ve ne yapılması gerekiyorsa karar verir. Kararı verdikten sonra da itfaiye birimlerinin yerleri ve yapacakları belirtilir. Komutan kararını verdikten sonra, bu karar hemen tüm itfaiye birimlerine iletilmeli ve uygulanmalıdır. Bu, komutanın görevinin bittiği anlamına gelmez. Yangın sahasında durum her an değişebilir. Karar verildiği zamanki durum ile emirlerin uygulanmaya başlandığı zamanki durum farklı olabilir. Komutan devamlı olarak kararlarını gözden geçirmeli ve sonuçlarını değerlendirmelidir. Komutan görevini dairesel bir çevrim gibi düşünmeli, araştırmalı, bilgi toplamalı, 185

6 değerlendirmeli ve daha sonra karar vererek uygulatmalıdır. Bu, yangın yerindeki itfaiye faaliyetleri bitene kadar sürmelidir Komutandan Beklenen Vasıflar Bir olaya müdahale eden itfaiye ekiplerini yöneten komutan, önemli bazı özelliklere sahip olmalıdır. Ekiplerin yönlendirilmesi görevini ve tüm sorumluluğu taşıyan komutan; hızlı düşünme yeteneğine sahip olmalı, sakinliğini bozmamalı, inançlı olmalı ve ayrıca kendine ve ekibine güvenmelidir. a) Komutan Hızlı Düşünme Yeteneğine Sahip Olmalıdır İtfaiye olaylarında çabuk karar vermek çok önemlidir. Bazen saniyeler bile olayın boyutunu etkileyebilir. Bu nedenle, komutan hızlı düşünülebilmeli ve çabuk karar vermelidir. Bu da keskin bir zeka ve deneyimle sağlanabilir. b) Komutan Sakin Olmalıdır Her ne kadar bütün itfaiyecilerin sakin olması gerekiyorsa da, komutanın özellikle sakin olması zorunludur. Eğer komutanın davranışları sakin olursa, bunu gören öteki amirler, ne kadar heyecanlı olurlarsa olsunlar, sakinleşip komutan gibi davranmaya çalışacaklardır. Heyecanın kaynağı sorumluluk duygusu olduğundan, sorumluluk hisseden bir kimsenin sakinliğini koruması çok zor olsa da, komutan sakinliğini korumalıdır. c) Komutanın Kendine Güveni Olmalıdır İnsanlar kendilerine güveniyorlarsa, bir olayı daha çabuk ve daha rahat kavrayabilirler. Fakat güvenlerini kaybettikleri zaman şaşırır ve karışıklığa yol açarlar. Karar ve uygulamaya bir de sorumluluk eklenince, yük ağırlaşır ve karışıklık iyice artabilir. Kendine güven, gerekli bilgi ve deneyim sayesinde elde edilir. Bölgeyi iyi bilen deneyimli bir komutan, dumanın halinden yangının başlayıp başlamadığını veya sadece dumanın olduğunu anlayıp yangının ne kadar süreceğini tahmin edebilir. d) Komutan Sorumluluğu Yüklenebilmelidir İnanç, her komutanda bulunması gereken bir unsurdur. Komutan verdiği kararların sorumluluğunu daima bilmelidir. Bu, itfaiye birliklerinin bütün birimleri ve her kademedeki komutan için geçerlidir. Sorumluluğun bilinci ile kişilerin inancı güçlenir. Sorumluluktan korkan başarıyı hiçbir zaman göremez. 186

7 3. Olay Yerindeki Durum Değerlendirmesi 3.1. Olayın Değerlendirilmesi Olay yeri daima bilinmeyen ve belirsiz unsurlarla çevrilmiştir. Bu unsurlara bağlı olarak, olay yerindeki komutan çeşitli kararlar vermek zorundadır ve verdiği kararların nasıl uygulanacağını gözden geçirmelidir. Bir kararın verilmesi için öncelikle bilgi gereklidir ve komutanın ana görevi, bilgi toplama işlemini çabucak bitirmek ve genel durumu doğru ve çabuk bir şekilde değerlendirmektir Bilgilerin Toplanması ve Analizi Olay yerinde tespit edilen birçok bilgi ve ayrıntı birbiriyle çelişir. Vatandaşların söylediklerinin çoğu başkasından duyduğudur. Bunların arasında çoğu yanlıştır demek doğru değil, gerçek olanları da vardır. Bilgilerle yangın yerinde uyumsuzluklar görülebilir. Ayrıca bilgi kişiden kişiye aktarılırken de değişebilir. Eğer bilgiyi veren kişi rahat değil ve kötümserse bu, verdiği bilgileri etkiler ve yanlış yönlendirmesine neden olabilir. Bu nedenle bilgi kaynakları çok önemlidir. a) Bilgi Kaynağı ve İrtibat Personeli Bilgiyle ilk karşılaşan kişi, bağlantı noktası ve bu bilgiyi ilk değerlendiren kişi hareket noktasıdır. Örneğin, bir anne ekip amirine bağırarak, Çocuğum yukarıda! İmdat! Lütfen! derse, bu durumda ekip amiri başka katın aranmasını emredemez. Olayın içindeki kişilerin hareket noktası olarak alıp verdikleri bilgi değerlendirilmelidir. Bağlantı noktasında bilgiyi alan kişinin her zaman belli olması gerekir. Öte yandan, hareket noktasında bilgiyi veren kişi ve içeride kalan kişinin birbirine yakınlığı belli değilse, bu bilgi tam olarak kaynak sayılamaz. b) Bilginin Abartılması Bilgi kuşkusuz önemlidir ve çabuk toplanmalıdır, fakat gerektiğinden fazla önem verilmemelidir. Bilinenlerin yanında bilinmeyenlerin de olduğunu unutmamak gerekir. Doğru bilgi, itfaiyeciler durumu kavrayıncaya kadar aranmalıdır. c) Bilginin Değişmesi Bilgi, olay yerinde genellikle çeşitli yönler alır. Olumlu bilgi iyimserlik yaratırken, olumsuz bilgi de kötümserliğe yol açabilir. Alınan bilgi derhal uygulanmalı, fakat bilgiyi veren kişi her zaman bilgiyi nereden aldığını ve eğer tahmin yapmışsa bu tahmini neye göre yaptığını anlatmalıdır. 187

8 3.3. Bilginin Toplanması a) Bilginin Araştırılması Komutan durum hakkında çabuk bir karar verebilmek için, bilgiyi de çabuk bir şekilde toplamalıdır. Fakat bu bilgi toplama işi komutanın kendisi tarafından yapılırsa, komutan ana görevini, yani itfaiyecilerin komutanlığını yapamaz. Bilgi toplamak için personel gereklidir. Özellikle yazıcıların ilk görevi, her türlü bilgiyi toplamak ve amirlere iletmek olmalıdır. Bilgi toplama ve durumun kavranması sadece komutanın sorunu değildir. Her rütbedeki amir ve her itfaiyeci bilgi kaynağı veya bilgi arayıcısı olmalıdır. b) Toplanacak Bilgiler Yangın anında toplanan bütün bilgiler komutana gelmelidir. Toplanacak bilgilerin içeriğine göre öncelik sıralaması vardır. İlk operasyon için dört çeşit bilgi vardır: i) Felaketin gerçek durumu: Binanın iç durumu, yangının başlama noktası, yanıcı maddelerin durumu, kepenklerin açılıp kapanma durumu, yangın kapısı, vs., içeride kalmış kişilerin aranmasında, hayat kurtarmada ve yangına müdahale etmede çok önemli bilgilerdir. ii) Hayati tehlike: İnsan hayatının konu olduğu bir durumda, hiçbir bilgi bir yana itilmemelidir. Bu durumda bilgi onaylanmalı ve her noktası teker teker değerlendirilmelidir. ii) Tehlikeli durum: Çalışmalar sırasında karşılaşılacak tehlikelerle ilgili bilgiler, itfaiyecilerin emniyetini etkilediği için çok önemlidir. Bunlar, tehlikeli maddeler, patlayıcılar ve zehirli gazlardır. Bunların arasında yapısal açıdan tehlikeli bilgiler bulunabilir. Ayrıca çökme tehlikesi, düşme tehlikesi vb. yangının büyümesiyle oluşabilecek tehlikeler hakkında da bilgi alınmaya çalışılmalıdır. iv) Büyüme tehlikesi: Yangının nerede büyüme tehlikesi varsa, hemen tespit edilmelidir. Yangının bir binanın üst taraflarına yayılması için üç yolu vardır. Bunlar merdiven yolu, dikey açıklıklar ve dış yollar, genellikle de pencerelerdir. Bunların o andaki durumu hemen anlaşılmalı ve ilk müdahale buralardan yapılmalıdır. c) Özel Bilgi Kaynakları Yangın alanında bilgi toplarken, bu bilgiyi toplamak için orada ve yakınlarda 188

9 bulunan kişilere sorular sormak her zaman yapılan uygulamadır. Fakat yangın yerine göre çok önemli bilgiler özel bilgi kaynağından elde edilebilir. Özel bilgi kaynakları, olayı yaşamış yaralı kişiler ve olay yerine önceden gelen polis memurlarıdır. i) Yaralanmış kişiler: Yangın alanındaki yaralı kişileri yangından dolayı yaralanmış olarak kabul edebiliriz; bilgi kaynağı olarak çok önemlidirler. Bunlar yangının durumunu, başlama noktasını, başlangıçta yangına karşı yapılan mücadeleyi, yangından kaçamama durumunu bilirler. ii) Polis memurları: Yangın alanına gelen polisler bilgiyi anlar ve bir dereceye kadar kavrayabilirler. Ayrıca yangın alanını daha sakin ve doğru bir şekilde değerlendirebilirler. Alana daha önceden gelen polislerden hemen bilgi alınmalıdır. 4. Tespit ve Taktik Esasları Bir itfaiye olayının kısa sürede sonuçlandırılması ve başarısı, uygulanacak taktiğe bağlıdır. Taktik ne kadar iyi seçilirse, kurtarma ve söndürme operasyonu da o kadar kısa süreli ve başarılı olur Olaya Müdahale Taktikleri Yangına müdahale taktiği, olay yerindeki komutanın kararına bağlıdır. Müdahale imkanları, su durumu, yapı cinsi, kurtarma imkanları gibi birçok faktör bir arada düşünülerek bir müdahale şekli tasarlanır. Her yangın ayrı bir taktik gerektirir ve önceden hazırlanmış hiçbir taktiğin uygulanacağı bir yangın yeri yoktur. Daha önce yaşanmış olayların tecrübe olarak kullanılması ve mantıklı bir şekilde uygulanabilmesi komutanın becerisine bağlıdır. Yeni taktiklerin oluşturulması yaratıcılık ister ve işlemlerin karşılaştırılması, olayların değerlendirilmesi ile yapılmalıdır. Taktikler, yangın alanındaki komutanının sorumluluğunda verilir ve komutanın yaratıcılığıdır. Taktikler yangın alanında tespit edilir ama taktiğin şekli daha önceden araştırılıp genel şekli belirlenebilir. Süreklilik gösteren durumların belirli bir şekil alması çok önemlidir. Esas durumun nasıl oluştuğuna dair bilgi toplanmalı ve daha sonra karar verilmelidir. Başka bir deyişle, farklı taktiklerin olay yerine nasıl uygulanayacağı iyi araştırılmalıdır. Unutulmamalıdır ki, başarılı bir komutan, yeterli sayıda taktik şekli öğrenen ve bunları doğru zamanda, etkili olarak kullanan kişidir. 189

10 4.2. Strateji Strateji, olay yerindeki duruma göre komutan tarafından saptanır. Olaya müdahale taktikleri daha önceden bilinmemesine ve hazır taktikler bulunmamasına rağmen stratejiler önceden belirlenmelidir. Stratejinin büyük bir kısmı daha evvelden hazırlanmalı ve yangın alanı son kararların verileceği yer olmalıdır. Nerelerden yardım alınabileceğinin ve hangi imkânların nerelerde olduğunun çok iyi bilinmesi gerekir Kararlılık Komutan bir karar verdikten sonra, bu kararın uygulanması o yetki alanındaki itfaiye birliklerinin gücüne bağlıdır. Karar yerindeyse, gerekli sonuç daha az çaba gerektiren bir yolla alınabilir ve ekibin morali bu sonuçla yükselebilir. Eğer karar yanlışsa, birlikler üzerinde hem fiziksel, hem de ruhsal açıdan gereksiz bir sıkıntı yaratır; birliğin morali düşmüş olur ve iyi sonuçlar alınamaz. a) Bilinmeyen Durumlar Karşısında Alınan Kararlar Yangın yerlerinde birçok bilinmeyen faktör vardır. Bu bilinmeyenleri ortadan kaldırmak için bilgi toplamaya önem verilmelidir. Uygun bilgi toplama işlemleri ile çok yararlı bilgiler toplanabilir. Ama bilinmeyen faktör mutlaka vardır ve yangın yerlerinde verilecek kararlarda bilinmeyen faktörlerin tesiri mümkün olduğunca göz önünde bulundurulmalıdır. Durum belirsiz olduğu için bilgiyi toplamak için acele etmeliyiz. Bilgi zamanında toplanamıyorsa tecrübemizden yararlanmalıyız. Eğer iyi bir karar vermek için yeterince tecrübemiz varsa, dumanın ve ateşin durumundan yangının yayılma alanı belirlenebilir. Elde edilen ön bilgilerle binanın iç bünyesi hakkında bir fikir sahibi olunabilir. Bu bilgilerin yanı sıra, binanın içinde kalmış insanların hareket ve davranışlarından, oradaki insanlar ve tehlikeli maddelerin yerleri hakkında bilgi sağlanabilir. Komutan o andaki durumu dış etkenler sayesinde anlamalıdır. Uygulanacak işlem, bu tehlikeli yerde yapılan varsayımlara dayanır ve işlemlerin çabuk yapılması bilgilerin çabuk algılanmasına bağlıdır. b) Sakınma Karar laubali olmamalı ve ciddiyetsiz sözler sarf edilmemelidir. Karar verilirken ele alınan konu tekrar edilmeli ve araştırma kısa sürede yapılmalıdır. Karar vermeden önce komutan durumu anlamak için yoğun çaba göstermelidir. Yangın alanında bilinmeyen birçok faktör vardır ve komutanın başarısı, hiçbir 190

11 ufak ayrıntıyı unutmadan ve atlamadan bilgileri değerlendirmesine bağlıdır. c) Zamanlama İyi bir fikrin veya planın zamanlaması yoksa ve bu fikir zamanında uygulanmazsa, kararın sonucu iyi olamaz. Karar, verildikten ve itfaiyeciler bunu uygulamaya başladıktan bir süre sonra etkisini hissettirir. Kararı verirken geçen zamanı unutmamak gerekir. Komutan her gün yapılan eğitim sayesinde operasyonlar için gereken zamanı bilmelidir. Durum hakkında bir karar verirken, operasyon için gereken zamanı eğitim zamanı ile karşılaştırmalı ve daha önceden bir karara varmalıdır. d) Yürütme Olanakları Karar veren kişi, itfaiye ekibini ve diğer çalışanları mümkün olmayan müdahalelere zorlayamaz. Bir itfaiyeci zorla yangının olduğu bir kata girerse, yangın çok büyük boyutlardaysa veya hasarın az olma olasılığı bile olsa, bu kararın uygulanması imkansız ve uygulansa dahi bu, sorumsuzca verilmiş bir karar olur. Giriş yapılırken çeşitli kademeler yerine getirilmelidir; dumanın dışarı atılması, soğutma gibi. İlk kademe komutanı bu aşamaları belirlemeli ve ayrıntıları unutmamalıdır. e) Karar Değiştirme Gereksiz yere karar değiştirilmemelidir. Sebepsiz yere karar değiştirmek, itfaiye ekiplerini şaşırtır ve güvenini sarsar. Ama kararın değişmesi gerekiyorsa, komutan bunu kesin olarak yapmalı ve samimiyeti hakkında itfaiye birliğini ikna etmelidir. 191