Acil Yardım Organizasyonu. Devletler acil yardım organizasyonunu üç temel öğe üzerine yapılandırırlar: İtfaiye Polis Ambulans

Transkript

1 Doç. Dr. Onur POLAT

2 Acil Yardım Organizasyonu Devletler acil yardım organizasyonunu üç temel öğe üzerine yapılandırırlar: İtfaiye Polis Ambulans 2

3 Tanımlar Acil durum: Erken dönemde nitelikli yardım başlatılmazsa kişinin ölmesi veya sakat kalmasına yol açabilecek durumlar, ani başlayan ve hızlı gelişen durum İlk yardım: Acil durumdaki kişiye, yaşamını kurtarmak veya zararı sınırlamak için kendisi veya çevresindekiler tarafından olay yerinde yapılan ilaçsız girişimler Acil yardım: Kişinin tehlikeli ortamdan kurtarılması ve sağlığına kavuşması için gereken tüm işlemler 3

4 Tanımlar Acil sağlık hizmetleri: Eğitimli sağlık ekipleri tarafından ani gelişen hastalık, kaza, afet durumlarında erken dönemde, olay yerinde, yolda, hastanede sunulan hizmet Hastane öncesi travma bakımı: Acil durumda, yetişmiş insan gücü ve tıbbi donanım ile en kısa sürede olay yerine ulaşılarak olay yerinde ve yolda sunulan sağlık hizmeti 4

5 Hastane Öncesi Travma Organizasyonu Modelleri Dünyada hastane öncesi travma organizasyonunda iki ana model geliştirilmiştir: Scoop and run : Kap-Götür Stay and play : Kal-Oyna 5

6 KAP ve GÖTÜR A.B.D. nde geliştirilmiş bir model Hasta ve yaralıya en kısa zamanda ulaşılması, Gerekiyorsa temel yaşam desteği sağlanması, En yakın hastaneye hızla ulaştırılması esasına dayanır. 6

7 KAL ve OYNA Fransa kökenli bir model Olay yerine hızlı ulaşma, Olay yerinde ileri yaşam desteğini başlatma, Hastanın, duruma en uygun hastaneye acele etmeden taşınması esasına dayanır. 7

8 Türkiye deki Durum Modern anlamda ülkemizde hastane öncesi travma bakımı organizasyonu 1985 yılında İstanbul Ortaköy de çıkan yangında olay yerine ambulans ulaştırılamaması üzerine gerçekleştirilmiştir. Günümüzde hastane öncesi travma organizasyonu, Sağlık Bakanlığı na bağlı itfaiye-polis-sivil savunma gibi diğer acil yardım hizmet gruplarından bağımsız, sıkı işbirliği içerisinde çalışacak şekilde yapılandırılmıştır. 8

9 Türkiye deki Durum 112 Acil Yardım Her il merkezinde bir komuta merkezi oluşturulmuştur. Acil çağrılar bu merkeze yönlendirilmektedir. Merkezde görevli hekim, merkezi ve istasyonları yönlendirmekte, ambulans görevlendirmesine karar vermektedir. İletişim telefon ve telsiz üzerinden yürütülmekte, görüşmeler kaydedilmektedir. Olgular formlara işlenmekte, istatistikler aylık olarak Sağlık Bakanlığı nda toplanmaktadır. 9

10 Hastane Öncesi Yaklaşım Yapılması gerekenler: Acil servis ile telsiz/cep telefonu ile iletişim Nakil sırasında A B C nin devamlılığı Kayıt ve raporlama Korunma (HIV, HBS, Tbc) Ambulans ekibi hastayı AS de bir doktorun aldığını mutlaka teyit etmelidir. 10

11 Hastane Öncesi Yaklaşım Hastanın hastaneye varışından önce, hastane öncesi ambulans çalışanları hastayı kabul eden acil servise travma mekanizması, yaşamsal bulgu değerleri, klinik bulgular ve uygulanan tedaviler hakkında bilgi vermelidir. Hastanın gelişi için hazırlık aşamasında, acil servis sorumlusu ekip üyelerinin görevlerini belirler, resüsitasyon ve girişimsel malzemeleri hazırlar ve cerrahi konsültanlar ve diğer takım üyelerinin hazır olmasını sağlamalıdır. 11

12 Ambulans Tipleri ve Donanımı Hastane öncesi travma organizasyonunda yaralının olay yerinden ilgili birime taşınması, olay yerinde veya taşınma sırasında ilk ve acil yardımın yapılabilmesi ambulans sayesinde olur. Ambulans tipleri Kara ambulansı Hava ambulansı Deniz ambulansı 12

13 Ambulans Donanımı Sedye sistemleri, sabitleyiciler Kurtarma yeleği,kısa omurga tahtası, servikal yakalık, kafa desteği, traksiyon seti, atel takımları Glukometre, pulsoksimetre İleri yaşam desteği için defibrilatör, aspiratör, Respiratör ve reanimasyon seti ( laringoskop, tansiyon aleti, stetoskop, infüzyon seti) Olay yerinde trombolitik tedavinin uygulanması halinde monitörizasyon ve 12 kanallı EKG ) 13

14 Triaj : Seçme ve Ayıklama Doğru tedaviyi, doğru zamanda ve doğru yerde, olabildiğince çok hasta ve yaralıya ulaşmak Acil hastalanma ve yaralanma halinde kişiye sunulan yardım süreci üç aşamadan oluşmaktadır (3T): Teknik kurtarma Taşıma Tedavi 14

15 Alan Triajı Ortamda bir öncelik belirleme işlemidir. Önce kime yardım edilecek? Önce hangi yardım uygulanacak? Bu öncelik sırasının belirlenmesinde uygulanacak genel kabul görmüş ilkeler: Kurtarıcının yaşamı Kazazedenin yaşamı Kazazedenin yaşam kalitesidir. 15

16 Alan Triajı Tehlikeli ortamda uygulanan triajın iki önemli özelliği bulunmaktadır: Kurtarıcının güvenliği Yardımı güçleştiren etkenler Yaşam kurtarmak için kurtarıcı yaşamını riske atmaz. Ortamda nükleer,biyolojik veya kimyasal kirlenme varlığında, triajın dekontaminasyon hizmetiyle birlikte ve koruyucu giysilerle uygulanması gerekmektedir.

17 Triajın Uygulandığı Aşama Olay yerinde triaj Çoğu kez hekim olmayan kişilerce başlatılır. Tehlikeli bölgeden hasta veya yaralılar, güvenli alan sınırlarında sağlık ekiplerine devredilir. Yaralı toplama yerinde triaj İleri yaşam desteği, cerrahi girişimler (kanama kontrolü, toraks drenajı v.b.) gibi yaşam tehdidi oluşturan sağlık sorunlarının giderildiği ortam Triaj konusunda eğitim almış hekimlerce yapılır. Hastanede triaj Acil durumun en kısa sürede hastaneye duyurulması, hastane girişinde triaj biriminin oluşturulması, Afet ve kitle kazalarında, hastanelerde oluşan yığılmayı önlemek, ağır hasta ve yaralılara hizmetin gecikmesini engellemek amaçlanmaktadır. 17

18 Triajı uygulayan kişiler İlk yardımcılar Kurtarma elemanları (polis, itfaiye, sivil savunma) Hekim dışı sağlık çalışanları (triaj hemşireleri, acil tıbbi teknikerler) Hekimler 18

19 Triajın Uygulanışı Sınıf sayısı İki sınıfa ayırma Hızlı ve basit yöntem Yaşam tehdidi var. Yaşam tehdidi yok. Üç sınıfa ayırma Önce taşınacaklar Sonra taşınacaklar Taşınmayacaklar 19

20 Triajın Uygulanışı Dört sınıfa ayırma Klasik triaj sınıflamasıdır. Grup Kod Rengi Açıklama T1 Kırmızı Olay yerinde tıbbi bakım önceliği taşır. T2 Sarı Taşıma önceliğini tanımlar. Tıbbi bakım 6-8 saate kadar gecikebilir. T3 Yeşil Hafif yaralılar T4 Siyah Kritik hasta ve yaralılar ile ölüleri tanımlar. İlk iki gruba gerekli yardımın tamamlanması sonrasına bırakılır. 20

21 Hastane Öncesi Travma Organizasyonunda Dokümantasyon Triaj işlemi sırasında kayıt tutulması asla ihmal edilmemelidir. Olay yerinde, nakil sırasında ve hastanede tıbbi hizmetleri kontrol ve takip edebilmek için her sistem kendilerine özgü standart triaj kartları geliştirmişlerdir. 21

22 Sonuç Triaj, olay yerindeki karmaşanın hastaneye taşınmasını önleyen önemli bir yöntemdir. Triaj bir son karar değildir. Sınıflanan hasta ve yaralılar sürekli gözetim altında tutulmalı, durumunda değişiklik gözlenenlere tekrar triaj uygulanmalıdır. 22

23 İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM