Sık enfeksiyonun immün yetmezlik dışı sebepleri

Transkript

1 b Sık enfeksiyonun immün yetmezlik dışı sebepleri Dr. Alişan Yıldıran Ondokuz Mayıs Üniversitesi Dr. Yıldıran 1

2

3 Sunum Planı Sık enfeksiyonun tanımı Çocuklardaki sebepleri Erişkinlerdeki sebepleri Sık enfeksiyonlu hastanın değerlendirilmesi Dr. Yıldıran 3

4 Sık enfeksiyonun tanımı Aile hekimi ve çocuk hekiminin sık karşılaştığı bir durumdur. Her ay hastalanıyor, ateşi çıkıyor, grip oluyor, devamlı antibiyotik veriliyor, doğduğundan beri hasta şeklinde dile getirilebilir. Önemi: Primer immün yetmezlik (PİY) den ayırt edilmelidir. Gereksiz ilaç kullanımı! Sık tekrarlayan uzamış Dr. Yıldıran 4

5 Sıklığı Aile hekimi ve çocuk hekimliği pratiğinde çok karşılaşılan bir durum olmakla birlikte sıklığı? İtalyan çocuklarında <6y çocuklarda tekrarlayan SYE sıklığı %6 <5y çocuklarda akut ASYE en sık ölüm sebebi Martino, PAI, 2007 Kılıç, Rec Adv 2004 Dr. Yıldıran 5

6 Sık enfeksiyonun tanımı Bir yılda: İkiden fazla ağır enfeksiyon Üçden fazla solunum yolu enfeksiyonu (sinüzit, otit, bronşit) İki aydan fazla antibiyotik ihtiyacı SIK ENFEKSİYON Stiehm, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 6

7 Sık enfeksiyonun tanımı İnatçı ateş İki haftadan fazla yatağa bağlı kalma Ağızdan antibiyotiğin kafi gelmemesi/yatış Alışılmadık etken Alışılmadık komplikasyon (mastoidit, effüzyon, abse) İnatçı laboratuar bulgusu (lökositoz, Yüksek CRP, radyolojik anomali) AĞIR/CİDDİ ENFEKSİYON Stiehm, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 7

8 JMF nın 10 işareti <2 işaret <2 organ sistemi tutulumu PİY dışı sebepler Dr. Yıldıran 8

9 Buckley, IDF, 2009 Dr. Yıldıran 9

10 Sık enfeksiyon için risk faktörleri Pasif sigara içimi Kreş Okul çağındaki kardeş Allerji Anatomik bozukluk GÖR Dr. Yıldıran 10 Kılıç, Rec Adv, 2004 Ballow, Clin Rev Aller Im, 2008

11 Sık enfeksiyonun PİY dışı en sık sebepleri Artmış maruziyet (virüsler) Allerji Kronik hastalık/anatomik bozukluk SIK ENFEKSİYON Stiehm, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 11

12 Sık enfeksiyonlu çocuklar Normal çocuklar Atopik çocuklar Kronik hastalığı olan çocuklar PİY li çocuklar Stiehm, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 12

13 Sık enfeksiyonlu çocuklar Süt çocukluğunun geçici hipogamaglobulinemisi Periodik ateş hastalıkları İMMÜN YETMEZLİKTİR Notarangelo, 2009 Dr. Yıldıran 13

14 Normal çocuklar Sık enfeksiyonlu çocukların %50 sini teşkil eder. Yılda 4-8 ÜSYE Kreşe başlayınca yılda ÜSYE Viral ÜSYE ort 8 gün sürer. Ekim-Şubat arası Büyüme ve gelişmeleri normaldir. İyileştiklerinde normal görünürler. Pasif sigara Dr. Yıldıran 14

15 Pasif Sigara İçimi Sigara noneozinofilik enflamasyon ile etkisini gösterir Bu enflamasyon steroidlere direçlidir. Jackson, JACI, 2011 Dr. Yıldıran 15

16 Sık enfeksiyonlu çocukların %30 unu teşkil eder. Kronik allerjik rinit sık ÜSYE zannedilebilir. Viral SYE wheezinge yol açar pnömoni/astım ile karıştırılabilir. Sinüzit, rinit ve otit sıklığı artmıştır. Allerjik muayene bulguları (nazal oluk, shiner) ve IgE yardımcı bulgulardır. Mevsimle alakası Atopik çocuklar Dr. Yıldıran 16

17 Atopik çocuklar PİY lerin allerjik hastalıklarla 30% birlikte olabileceği de unutulmamalıdır. Atopi ve PİY birlikte: Selektif IgA eksikliği CVID CGD Di George sendromu McGinnitie 2011, PAI Dr. Yıldıran 17

18 Astım En yaygın kronik solunum yolu hastalığıdır. Batıda çocuklarda %30, erişkinlerde %10 Astımın bilhassa rinovirüs, influenza ve RSV ile iki yönlü etkileşimi var Wheezingli çocukların %80 inde, erişkinlerin yarısından fazlasında virüsler gösterilmiş. Jackson, JACI, 2011 Dr. Yıldıran Bartlet, Cur Op,

19 Kronik Hastalıklı çocuklar Sık enfeksiyonlu çocukların %10 unu nonimmün kronik hastalıklı çocuklar teşkil eder. Bu çocuklar ekseriya büyüme-gelişme geriliği, hastalıklı görünüş ve altta yatan hastalığın özgün bulgusu ile tanınır. Kistik fibroz Gastroözofageal reflü Doğuştan kalp hastalığı Kronik aspirasyon Stiehm, Uptodate, 2011 Dr. Yıldıran 19

20 GÖR Çocuklarda tekrarlayan aspirasyonun en önemli sebebidir. Bazen reflünün tek bulgusu tekrarlayan SYE dur. Astımlı hastalarda sıklığı artmıştır. Tekrarlayan otit ile bağlantısı vardır. Kılıç, Rec Adv, 2004 Miura, Otol H N Surg, 2012 Dr. Yıldıran 20

21 Kistik fibroz SYE Malnutrisyon Pankreatik yetmezlik İntestinal tıkanıklık Atelektazi Hemoptizi Pnömotoraks Kılıç, Rec Adv, 2004 Dr. Yıldıran 21

22 Fizik ve fizyolojik bariyer yetmezliği: Fistüller Kribriform kemik defekti BOS kaçağı tekrarlayan menenjit Sekresyonların temizlenememesi: Hipotoni (SMA) Silyer disfonksiyon (immotil silia) Obstrüksiyon Östaki disfonksiyonu Tonsil ve/veya adenoid hipertrofisi KOAH Enfeksiyonun sebebi Stiehm, Uptodate, 2011 Dr. Yıldıran 22

23 Enfeksiyonun sebebi Kalp-damar hastalıkları: Artmış pulmoner kan akımı Yabancı cisim Burun, kulak ve havayolunda Kateterler VP şant, CVP Dirençli etken: Toplum kökenli MRSA ya bağlı deri enfeksiyonu, çoklu dirençli tbc, vankomisin dirençli enterokok (VRE) Dr. Yıldıran 23

24 Sık enfeksiyonlu erişkinler Anatomik bozukluklar Konjenital Kazanılmış Sekonder immün yetmezlikler Pasternak, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 24

25 Sık enfeksiyonlu erişkinler Hastaların bazen tek tip tekrarlayan enfeksiyonu vardır: Selülit: lenfödem, dermatofit enfeksiyonu veya obezite vardır. Abse: brankial yarık kisti, pilonidal sinüs, hidradenit, yabancı cisim, Munchausen sendromu Pasternak, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 25

26 Sık enfeksiyonlu erişkinler SYE ları: Sinüzitte yetersiz antiyotik kullanımı Farenjit; Beta Strep taşıyıcılığı, oral beta laktamaz üretimi Pnömoni; özellikle sağ orta lobda tekrarlar Hava yolu basısı İntrensek; fistül, sekestrasyon vs. Pasternak, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 26

27 Kronik öksürük Doktora müracaatın en önemli sebebidir 3-8 haftadan uzun sürer Erişkinlerde %20-40 GÖR e bağlıdır. Holmes, Am Fam Phys 2004 Chang, Cochrane, 2009 Dr. Yıldıran 27

28 Sekonder immün yetmezlik Malnutrisyon Stres Diabetes mellitus İskemik arter hastalığı HIV enfeksiyonu Siroz Nefrotik sendrom İntestinal lenfanjiektazi Hemoglobinopati Nörolojik hastalık Splenektomi Malignensi Radioterapi İlaçlara bağlı Dializ Travma ve yanık Kan Tx Yaşlanma Hamilelik Viral enfeksiyon (kızamık, herpes) Stiehm, Uptodate, 2012 Dr. Yıldıran 28

29 PİY dışı hastanın anamnezinde Annenin sağlık durumu, ilaç, uyuşturucu veya sigara kullanımı Gebelik haftası (prematürite) Doğum ağırlığı (SGA) Beslenme hikayesi, anne sütü, gıda intoleransı İmmünsupresif ilaçlar Çevre: kreş, sigara maruziyeti, içme suyu, ev şartları Enfeksiyonların başlama yaşı: 6 yaşından sonra başlayan enfeksiyonlarda HIV Dr. Yıldıran 29

30 PİY dışı hastanın muayenesinde Tonsil dokusu BCG skarı Persentilleri Kc, dalak, LAP Cild ve mukoza bulguları Dismorfik bulgular Dr. Yıldıran 30

31 Doğru Teşhis İyi bir klinik değerlendirme Hikaye Fizik muayene Tam kan sayımı lenfopeni Serum immünglobulinleri Akciğer Grafisi timus C3-C4 ve CH50 D.Coombs testi otoimmünite Kültürler enf. belgelenmesi Gerekirse ter testi Dr. Yıldıran 31

32 Teşekkürler