ÒŠ Ë bè Ó ìï å ß ÒŠ Ë» âyetinden dolayı da Guref denilmi%tir.

Transkript

1 Sh:»4113 ZÜMER Šß ŒÛa ñ ì SY Zümer Sûresi mekkîdir. Ancak «a ì ÏŠ a åí ˆ Ûa ô bj Ç bí 3 Ó» dan üç âyet müstesna. "tkan ve Ke%%afta beyan olundu+u üzere buna Sûrei Guref dahi denilir. Zümer, zümrenin cem'ıdır.zümredebirtakım demektir. Bu Sûre nihayette nefhı surile kâfirleri zümre zümre Cehenneme, müttekıleri de zümre zümre Cennete sevketti+i için zümer tesmiye olunmu%tur «ÒŠ Ë bè Ó ìï ÒŠ Ë» âyetinden dolayı da Guref denilmi%tir. Âyetleri-Yetmi% be%tir. Kelimeleri - Bin yüz yetmi%tir. Harfleri - Dört bin yedi yüz sekizdir.

2 Fasılası - 2 óû åß Bu sûrenin «Sad» hatimesini tavzıh veisbat ve nübüvvet-ü tevhidi takrir ile ta'kıb ederek ba%ladı+ını ıhtara hacet bile yoktur. ággggggggggggî y ŠÛa å à y ŠÛa é ÜÛa ágggggggggggg 2 b ã a R áî Øz Ûa Œí ŒÈ Ûa é ÜÛa å ß lbn Ø Ûa 3í Œ äm Q 6åí Ûa éû b Ü ß é ÜÛa j ÇbÏ Õz Ûb 2 lbn Ø Ûa Ù îû a bä ÛŒ ãa é ãë aë ˆ ma åí ˆ Ûaë 6 Ûb Ûa åí Ûa é Ü Û üa S á Ø zí é ÜÛa æ a 6ó 1 Û é ÜÛa óû a bãì 2 ŠÔ î Û ü a á ç j Èãbß <õ bî Û ëa l b ì ç åß ô èíü é ÜÛa æ a 6æì 1 Ün í éî Ï á çbß ó Ï á èä î2 b 1 Sh:»4114

3 = õ b íbß Õ Ü í b à ß ó 1À ü a Ûë ˆ ní æa é ÜÛa a a ìû T paì à Ûa ÕÜ U b èô Ûa yaì Ûa é ÜÛa ì ç 6 éãbz j óüç bè äûa ìø íë bè äûa óüç 3 î Ûa ìø í 7 Õz Ûb 2 üaë ì ç üa 6ó à ß 3u ü ô Š ví 3 6ŠàÔ Ûaë à Ûa Š ë 3 î Ûa bè ä ß 3Èu á q ñ yaë 1ã á ØÔÜ V b 1Ì Ûa Œí ŒÈ Ûa ó Ï á Ø Ô Ü í 6 xaë a òî ãbàq âbè ã üa å ß á ØÛ 4Œ ãaë bèu ë é ÜÛa á Ø Û 6 s Üq pbà Ü Ã ó Ï Õ Ü È2 b Ô Ü á Ø mbè ß a æì À 2 æ a W æì ÏŠ m ó ãbï 7ì ç ü a é Û a ü 6 Ù Ü à Ûa éû á Ø 2 æ aë 7Š 1 Ø Ûa ê bj È Û ó Ší üë á Ø äç ó äë é ÜÛa æ bï aë Š 1 Øm á Ø 2 ó Û a á q 6ô Š a ë ñ aë Œm üë 6 á ØÛ é Ší aë Š Ø m paˆ 2 áî ÜÇ é ã a 6æì Üà Èm á n ä bà 2 á Ø jä îï á Ø È u Šß ë Ûa Sh:»4115 a a á q é îû a b jî ä ß é 2 bç Š æb ã üa ß a aë X

4 > é Ü Û 3Èuë 3 jó é îû a a ì Ç í æb bß ó ã é ä ß òà È ã éû ì Ù ã a 5î ÜÓ Ú Š 1 Ø 2 É nàm 3 Ó 6 é Üî j åç 3 š î Û a a ãa b à ö bóë a ub 3 î Ûa õ bã a o ãbó ì ç å ßa Y b äûa lbz a æì àü Èí åí ˆ Ûa ô ìn í 3ç 3 Ó 6 é 2 òà y aì u Šíë ñš üa ˆ zí ; lbj Û üaaì Û ë a Š ˆní bà ã a 6æì àü Èíü åí ˆ Ûaë Meali ;erifi "ndirili%i bu kitabın Allahdan, o azîz, hakîm Allahdandır 1 Emin ol biz sana kitabı hakkıyleindirdik onun için Allaha öyle ıbadet ve kulluk et ki dini ona halîs kılarak 2 "yi bil ki Allahındır ancak halîs din, onun berisinden bir takım veliylere tutunanlar da %öyle demektedirler: biz onlara ıbadet etmiyoruz, ancak bizi Allaha yakın yakla%tırsınlar diye, %übhe yok ki Allah onların aralarında ıhtilâf edip durdukları %eyde hukmünü verecek, her halde yalancı, nankör olan kimseyi Allah do+ruyolaçıkarmaz 3 Allah bir veled edinmek murad etse idi elbette yarataca+ından dileyece+ini seçecekti, tenzih o sübhana, o öyle bir Allah ki vahid, kahhar 4 Gökleri ve Yeri hakk ile yarattı, geceyi gündüzün üstüne sarıyor, gündüzü gecenin üstüne sarıyor, Ay ve Güne%i müsahharkılmı% her biri bir müsemmâ ecele cereyan ediyor, uyan, o öyle azîz, öyle

5 gaffar 5 O odur ki sizi bir tek nefisten yarattı hem onun e%ini de ondan yaptı vesiziniçin yumu%ak ba%lı Sh:»4116 hayvanlardan sekiz e% en'am da indirdi: sizleri analarınızın karınlarında üç zulmet hılkatten hılkate yaratıp duruyor. "%terabbınız Allah o, mülk onun, ondan ba%katanrı yok, o halde nasıl çevrilirsiniz?6e+er küfrederseniz %übhe yok ki Allahın size ihtiyacı yok, bununla beraber kulları hisabınaküfrerâzıy olmaz,ve e+er %ükrederseniz sizin hisabınıza ona râzıy olur, bir vizir çeken de di+erinin vizrini çekecek de+ildir, sonra dönümünüz rabbınızadır.ovakıt o size bütün yaptıklarınızı haber verecek, çünkü o bütün sînelerin künhünü bilir 7 "nsana bir sıkıntı dokundu+u vakıt rabbına öyle duâ eder ki bütün gönlünü ona vererek, sonra kendisine tarafından bir ni'met lûtfediverdi+i zaman da önceden ona duâ etti+i hali unutur da yolundan sapıtmakiçin Allaha menendler ko%ma+a ba%lar, de ki, küfrünle biraz zevk et, çünkü sen o ate%liklerdensin 8 Yoksa o gece saatlerinde kalkan secdeye kapanıp kıyam durarak dâima vazıfesini yapan Âhıreti sayar ve rabbının rahmetini umar kimse gibi olur mu? Hiç bilirlerle bilmezler müsavi olur mu? Ancak temiz akıllı olanlar anlar 9

6 1. 3í Œ äm lbn Ø Ûa "ndirili%i bu kitabın é ÜÛa å ß Allahdandır.-Ba%kası veremez. Tekellüfle tasannu' ile yapılamaz, Nübüvvet kesbî de+ildir ve zorla alınamaz. Çünkü Allâh Œí ŒÈ Ûa o öyle azîz áî Øz Ûa öyle hakîm - azîz iki ma'nâya gelir: birisi ma+lûb olmaz, galib ve kadir, bir de %erik ve nazıyrı yok müteferrid demektir. Allah tealâ hakkında ikisine de sadık bir ma'nâ murad olunmak lâzım gelir. Bilhassa bu iki vasfın zikriyle hem Kur'anın azîz, hakîm bir kitab oldu+una tenbih, hem de zikrolunacak tevhide temhiddir. 2. Õz Ûb 2 Hakkıyle - bihakkın, hakkolarak «õ b2» mülâbese, musahabe veya sebebiyle olmak üzere bunda bir kaç vecih muhtemildir. Mülâbese oldu+una göre hakka mülâbis, ya'ni haklı olarak hakkolarak nüzul veya Sh:»4117 kitabın tamhakkı verilerek demek olur. Sebebiyyet oldu+una göre de hak sebebiyle hakkı beyan etmek için veya hikmeti hakk ile demek olur ki yerine göre bu ma'nâlardan biri tercih olunur. 6 Ûb Ûa 3. åí Ûa üa "yi bil ki Allahındır ancak halîs din - hiç bir %irk é Ü Û

7 karı%ı+ı olmaksızın temiz ve halîs tevhid dini, tam ma'nâsîyle %übhesiz din, halîs ıbadet ve taat ancak Allaha yapılır ve yapılmalıdır. Bunu tahkık için buyuruluyor ki <õ bî Û ëa é ãë aë ˆ ma åí ˆ Ûaë onun için berisinden birtakım evliya ittihaz edenler de - Allah denince kendisinden daha ilerisi, daha yükse+i daha ötesi mümkin olmıyan zatı ekmel denilmi% oldu+u için Allahın fevkında ilâh iddiasına kalkı%mak mevzuı bahs olamaz, %irk ko%anlar, hep onun madunundan bir takım veliyler, hâmîler tutmak isterler. "sterler amma ondan ba%ka veliylere, veliyyül'emirlere, sahiblere tutunanlar, gerek «7 yaë a b è Û a òè Û üa 3Èua» deyenler gibi putlara ve gerek Meleklere ve gerek Isâ gibi ıbadi mükremîne ilâh diye sarılanlar 6ó 1 Û é ÜÛa óû a bãì 2 ŠÔ î Ûü a á ç j Èãbß demektedirler. Böyle diyerek tutunmaktadırlar.demekki %irk bâtıldır. Ma'budluk yalnız Allahın hakkıdır. Halîs din ancak Allahındır.Sûrei «Mâide» de Sabiîn hakkında geçen tafsılâta bak s Üq pbà Ü Ã ó Ï üç zulmette - batın zulmeti, rahim zulmeti, me%ime zulmeti. aì ä ya åí ˆ Ü Û 6 á Ø 2 aì Ô ma aì äß a åí ˆ Ûa bj Ç bí 3 Ó QP ó Ïì í bà ã a 6 òè aë é ÜÛa aë 6 òä y bî ã Ûa ê ˆ ç ó Ï lb y Š îì 2 á çš ua æë Š 2b Ûa

8 Sh:»4118 =åí Ûa éû b Ü ß é ÜÛa j Ça æa p Š ß a ó ã a 3 Ó QQ ó ã a 3 Ó QS åî à Ü à Ûa 4 ëa æì a æ ü p Š ß aë QR j Ça é ÜÛa 3 Ó QT áî ÄÇ â ìí laˆç ó 2 o î Ç æ a Òb a æ a 3 Ó 6 é ãë å ß á n bß aë j ÇbÏ QU = ó äí éûb Ü ß üa 6 òà î Ô Ûa â ìí á èî Ü çaë á è 1 ãa a ë Š åí ˆ Ûa åí Š b Ûa å ß 3Ü Ã á è Ó ìï á èû QV åî j à Ûa æaš Ûa ì ç Ù Û bj Çbí 6 ê bj Ç é 2 é ÜÛa Ò ì í Ù Û 6 3Ü Ã á è n zm å ßë b äûa a ì 2bãaë bçë j Èí æa pì Ëb ÀÛa aì jän ua åí ˆ Ûaë QW æì Ô mbï æì È àn í åí ˆ Ûa QX = bj Ç Š jï 7ô Š j Ûa á èû é ÜÛa óû a á ç Ù Û ë aë é ÜÛa á èí ç åí ˆ Ûa Ù Û ë a 6 éä ya æì È j nîï 4 ìô Ûa o ãbïa 6 laˆè Ûa òà Ü é îüç Õy åàïa QY lbj Û üa ì Û ë a ÒŠ Ë á èû á è 2 a ìô ma åí ˆ Ûa å Ø Û RP 7 b äûa ó Ï åß ˆ Ô ä m 6 é ÜÛa Çë 6 bè ã üa bè n zm ô Š vm = ò î ä jß ÒŠ Ë bè Ó ìï

9 bèî à Ûa é ÜÛa Ñ Ü íü Sh:»4119 Éî 2bäí éøü Ï õ bß õ bà Ûa å ß 4Œ ãa é ÜÛa æa Šm áûa RQ éí ŠnÏ wî èí á q é ãaì Ûa b 1 Ün ß b Ç é 2 x Š í á q üa ó Ï ó Û ë ü ô Š ˆÛ Ù Û ó Ï æ a b 6 ßbÀ y é ÜÈ ví á q a Š1 ß ; lbj Û üa Meali ;erifi Tarafımdan söyle: ey iyman eden kullarım:rabbınıza takvâ ile korunun, bu Dünyada güzellik yapanlara bir güzellik var, ve Allahın Arzı geni%tir, ancak sabredenlerdir ki ecirlerine hisabsız irdirilir 10 De ki: ben Allaha, dini onun için halîs kılarak, ıbadet edeyim diye emrolundum 11 Hem onun birli+ine teslim olan müslimînin evveli olayım diye emrolundum 12 De ki: ben korkarım rabbıma ısyan edersem büyük bir günün azâbından 13 De ki: ben yalnız Allaha kulluk ederim, dinimi ona halîs kılarak, siz de onun berisinden

10 diledi+inize kul olun, de ki: asıl husrâna dü%enler Kıyamet günü kendilerine ve mensublarına ziyan edenlerdir. Evet, odur i%teasıl açık husran 14 Onlara üstlerinden ate% çatılır, altlarından çatılır, duydunuz a, i%te Allah kullarını bundan tahzir buyuruyor: ey kullarım onun için bana korunun 15 Ta+uttan, ona kulluk etmekten kaçınıp da tam gönülle 16 Allaha yönelenlere gelince onlarındır müjde: haydi teb%ir et kullarıma 17 Onlar ki sözü dinlerler, sonra da en güzelini tatbık ederler, i%te onlar Allahın kendilerine hidayet verdi+i kimselerdir, ve i%te onlardır o temizakıllılar 18 Ya üzerine "kelimei azâb" hakk olmu% kimse de mi? Artık o ate%teki kimseyi sen mi çıkaracaksın? Fakat o rablarına korunanlar, onlara %ehni%inler var ki üzerlerinde %ehni%inler yapılmı%, altlarından ırmaklar akar Allahın va'di, Allah mîadını %a%ırmaz 19 Görmedin mi Allahın Semadan Sh:»4120 bir su indirip de onu bir yoliyle Arzda menbalara koydu+unu? Sonra onunla bir ekin çıkarır,türlü renklerle, sonra o heyecana gelir, bir de görürsün 20 onu sararmı%, sonra da onu bir çöpe çevirir, elbette bunda bir ıhtar var temiz akılları olanlar için21

11 6 é 2 å ß ì ã ó ÜÇ ì èï â5 5 Û ê é ÜÛa Š åàïa RR åî j ß 45 ó Ï Ù Û ë a 6 é ÜÛa Š á è 2ì Ü Ó òî, bô Ü Û 3 íìï Š È Ôm >ó ãbrß b è 2b n ß b 2bn sí z Ûa å ya 4 Œã é ÜÛa RS ó Û a á è 2ì Ü Óë á ç ì Ü u åî Üm á q 7 á è 2 æ ì í åí ˆ Ûa ì Ü u é ä ß é ÜÛa 3 Ü š í åßë 6 õ b í åß é 2 ô èí é ÜÛa ô ç Ù Û 6 é ÜÛa Š â ìí laˆè Ûa õ ì é è uì 2 ó Ô ní åàïa RT bç å ß éûbàï l ˆ RU æì j Øm á n ä bß aì Óë åî à Ûb ÄÜ Û 3î Óë 6 òà î Ô Ûa RV æë Š È íü s îy laˆè Ûa á èî mbï á è Ü jó åí ˆ Ûa < Šj a ñš üa laˆèûë b 7 î ã Ûa ñì îz Ûa ó Ï ô Œ Ûa é ÜÛa á èóa bï æ a Š Ô Ûa aˆ ç ó Ï b äü Û bä 2Š ÔÛë RW æì àü Èí aì ãb ìû 7 æë Š ˆní á è ÜÈÛ 3rß 3 Sh:»4121 lš RY æì Ô ní á è ÜÈÛ xì Ç ô Š îë b î 2ŠÇ b ã a Š Ó RX 3ç 6 3 uš Û b àü 5 u ë æì b n ß õ b Š éî Ï 5 u 5rß é ÜÛa

12 6 Ù ã a SP æì àü Èíü á ç Šr a 32 7 é Ü Û àz Ûa 5rß æbí ìn í á Ø 2 ä Ç òà î Ô Ûa â ìí á Ø ã a á q SQ 9æì n îß á è ã aë o îß ; æì à n m Meali ;erifi Demek ki her kimin Allah ba+ını islâma açmı%i sei%teorabbından bir nur üzerinde de+il mi? O halde vay o Allahın zikrinden kalbleri katılara onlar bir açık dalâl içindedirler 22 Allah kelâmın en güzelini indirdi, ikizli, ahenkli bir kitab, ondan rablarına saygısı olanların derileri örperir, sonra derileri de kalbleri de Allahın zikrine yum%ar, o i%te Allah rehberidir, Allah onunla diledi+ini do+ruyolaçıkarır, her kimi de Allah %a%ırtırsa artık ona hidayet edecek yoktur 23 O halde Kıyamet günü zalimlere "tadın bakalım kazanıp durduklarınızı" denilirken, o kötü azâbı yüzü ile koruyacak kimse ne olur? 24 Onlardan evvelkileri tekzib ettiler, ettiler de kendilerine hatırlarına gelmez cihetten azâb geliverdi 24 Geliverdi de Allah onlara Dünya hayatta zilleti tattırdı ve elbette Âhıret azâbı daha büyüktür velâkin bilselerdi 25 Yemin ederim ki bu Kur'anda insanlar için her türlüsünden temsil getirdik, gerek ki iyidü%ünsünler 26 Bir Kur'an ki pürüzsüz bir arabî, gerek ki korunsunlar 27 Allah %unu bir mesel yapmı%tır: bir adam, onda bir takım ortaklarvar,hırçın hırçın çeki%tirip

13 duruyorlar, bir Sh:»4122 adam da selâmetle bir adamın, hiç bu ikisinin hal-ü %anı bir olur mu? Hamd Allahındır,fakat pek çokları bilmezler 28 Elbet sen öleceksin ve elbet onlar da ölecekler 29 Sonra siz muhakkak rabbınızın huzurunda muhakemeye duru%acaksınız 30 Kimin haklı, kimin haksız çıkaca+ına ve netîcenin ne olaca+ına gelince: a Ö Ûb 2 l ˆ ë é ÜÛa óüç lˆ å à ß áü Ãa åàï SR õ bu ô ˆ Ûaë SS åí Š ÏbØ Ü Û ô ì rß á äèu ó Ï îûa 6 êõ bu bß á èû ST æì Ô n à Ûa á ç Ù Û ë a é 2 Ö ë Ö Ûb 2 é ÜÛa Š 1Ø î Û SU 7åî ä z à Ûa a ªë Œu Ù Û 6 á è 2 ä Ç æ@ ªë b í ô ˆ Ûa å yb 2 á çš ua á èí Œ víë aì Ü àç ô ˆ Ûa aì a á è äç Ùãì Ï ì íë 6 ê jç ÒbØ 2 é ÜÛa îûa SV æì Üà Èí aì ãb

14 åßë SW 7 bç éûbàï é ÜÛa 3 Ü š í åßë 6 é ãë åí ˆ Ûb 2 âbô n ãa ô Œí ŒÈ 2 é ÜÛa îûa 6 3 š ß éûbàï é ÜÛa èí Sh:» é ÜÛa å Ûì ÔîÛ üaë paì à Ûa ÕÜ åß á èn Ûb å Ûë SX 3ç Š š 2 é ÜÛa ó ã a a æ a é ÜÛa æë æì Ç m bß á n íašïa 3 Ó 6 é nà y pbø à ß å ç 3ç òà yš 2 ó ã a a ëa ê Š pb1 b å ç â ìó bí 3 Ó SY æì Ü ìn à Ûa 3 ìní é îüç 6 é ÜÛa ó j y 3 Ó åß TP =æì àü Èm Ò ì Ï 7 3 ßbÇ ó ã a á Ø nãbøß ó ÜÇ aì Üà Ça b ã a TQ áî Ô ß laˆç é îüç 3 zíë éí Œ í laˆç éî m bí åßë 7 é 1ä ÜÏ ô n ça åàï 7 Õz Ûb 2 b äü Û lbn Ø Ûa Ù îüç bä ÛŒ ãa ; 3î ì 2 á è îüç o ãa bßë b 7 è îüç 3 ší bà ã bï 3 Meali ;erifi

15 Artık o kimseden daha zalim (daha haksız) kim olabilir ki Allah üzerine yalan söylemi%, do+ruyu da kendisine geldi+i vakıt tekzib eylemi%tir, Cehennemde de+il midir mevkıi kâfirlerin 31 Do+ruyugetirenve onu tasdık eden ise i%te onlar korunan müttekıyler 32 Onlara rablarının ındinde ne dilerlerse var, o i%te muhsinlerin cezası 33 Çünkü Allah onların mukaddemâ yaptıkları amelin en kötüsünü bile keffaretle örtüp, i%lemekte bulundukları güzel amellerin en güzeline göre ecirlerini kendilerine ihsan edecektir 34 Allah kuluna kâfî de+il mi? Durmu%lar da seni ondan beridekilerle korkutuyorlar, her kimi ki Allah %a%ırtır artık ona hidayet edecek yoktur, her kime de Allah hidayet verir onu da %a%ırtacak yoktur, bir intikamı var azîz de+il mi Allah? 35 Celâlim hakkı için sorsan onlara: Sh:»4124 o Gökleri ve Yeri kim yarattı? Elbette %übhesiz Allah diyecekler, de ki: 36 o halde gördünüz a o Allahdan ba%ka ça+ırdıklarınızı, e+er Allah bana bir keder murad ederse onlar kederini açabilirler mi? Yâhud bana bir rahmet murad ederse onlar onun rahmetini tutabilirler mi? 37 De ki: Allah bana yeter, hep ona dayanır mütevekkil olanlar 38 De ki: ey kavmim! haliniz üzere çalı%ın, her halde ben çalı%ıyorum, artık ileride

16 bileceksiniz: 39 Kimmi% o kendine rüsvay edecek bir azâb gelecek, ve üstüne yerli bir azâb inecek? 40 Biz insanlar için senin üzerine hakkıle kitab indirdik, o halde kim yola gelirse kendi lehinedir, her kim de saparsa sırf kendi aleyhine olarak sapar ve sen de+ilsin üzerlerine vekîl 41 ó Ï o àm áû ó n Ûaë bè m ìß åî y 1 ã üa ó Ïìní é ÜÛa TR ó Û a ô Š üa 3 Š íë p ìà Ûa bè îüç ó šó ó n Ûa Ù à îï b 7 è ßbäß âa TS æë Š Ø1ní â ìô Û pbí ü Ù Û ó Ï æ a 6ó à ß 3ua b d î æì Ø Ü àí ü aì ãb ìûëa 3 Ó 6õ bè1 é ÜÛa æë å ß aë ˆ ma paì à Ûa Ù Ü ß éû b 6 Èî àu òçb1 Ûa é Ü Û 3 Ó TT æì Ü Ô Èí üë ê yë é ÜÛa Š a aë TU æì Èu Š m é îû a á q 6 üaë åí ˆ Ûa Š a aë 7 ñš üb 2 æì ä ß ªì íü åí ˆ Ûa lì Ü Ó p bà a æë Š jn í á ç a a é ãë Sh:»4125 k îì Ûa á ÛbÇ üaë paì à Ûa Š ŸbÏ á è ÜÛa 3 Ó TV

17 æì 1 Ün í éî Ï aì ãb bàî Ï Ú bj Ç å î2 á Ø zm o ãa ñ bè Ûaë éèß éü r ßë b Èî àu üaó Ï bß aì àüã åí ˆ Ü Û æa ìûë TW é ÜÛa å ß á èûa 2ë 6 òà î Ô Ûa â ìí laˆè Ûa õ ì é 2 a ë n Ïü aì j bß pbd î á èû a 2ë TX æì j n zí aì ãì Øí áûbß Š æb ã üa ß a bï TY æ@ ª ë Œ èn í é 2 aì ãb bß á è 2 Öbyë 32 6 á Ü Ç ó ÜÇ é nî m@ë a bà ã a 4bÓ b = ä ß òà È ã êbä Û ì a a á q b 9 ãbç åí ˆ Ûa bèûbó Ó UP æì àü Èíü á çšr a å Ø Ûë òä n Ï ó ç á è2b bï UQ æì j Øí aì ãb bß á è äç ó ä Ëa bàï á è Ü jó pbd î á è jî î, õ ü ª ì ç aì àüã åí ˆ Ûaë 6aì j bß pbd î é ÜÛa æa a ì àü Èí áû ëa UR åí Œ v È à 2 á ç bßë =aì j bß â ìô Û pbí ü Ù Û ó Ï æ a 6 Ôíë õ b í åà Û Ö ŠÛa Á jí ; æì ä ß ªì í Sh:»4126 Meali ;erifi

18 Allah alır o canları öldükleri zaman, ölmiyenleri de uyuduklarında, sonra üzerlerine ölüm hukmü verdiklerini alıkor da di+erlerini salıverir bir müsemmâ ecele kadar, %übhesiz ki bunda dü%ünecek bir kavm için âyetler var 42 Yoksa Allahın berisinden %efaatçiler mi edindiler? De ki: hiç bir %ey'e güç yetiremezler ve akıl erdiremezlerse de mi? 43 De ki Allahındır o %efaat bütün, onundur mülkü Göklerin ve Yerin, sonra hep döndürülüp ona götürüleceksiniz 44 Böyle iken Allah bir olarak anıldı+ıvakıt Ahıreteinanmıyanların yürekleri burkulur da ondan berikiler anıldı+ıvakıt derhal yüzleri güler 45 De ki: ey Gökleri ve Yeri yaradan ve gayb-ü %ehadeti bilen Allahım! Kullarının arasında o ıhtılâf edip durdukları %eyler hakkında sen huküm vereceksin 46 Ve e+er bütün Arzdakiler, bir misli de beraber o zulmedenlerin olsa Kıyamet günü azâbın fenalı+ından kurtulmak için onu mutlak feda ederlerdi zuhur edib de kendilerine Allahdan hiç hisab etmedikleri, nesneler 47 Öyle ki yaptıkları amellerin fenalıkları kar%ılarına çıkmı% ve istihza edip durdukları %eyler kendilerini sarmı%tır 48 Fakat insana bir sıkıntı dokunuverince bize yalvarır, sonra kendisine tarafımızdan bir ni'met bah%ediverdi+imiz zaman da o bana bir bilgi üzerine verildi der, belki o bir fitnedir velâkin pek çokları bilmezler 49 Onu bunlardan evvelkiler de söyledi fakat o kazandıkları kendilerini kurtarmadı 50 Netîcede kazandıklarının fenalıkları ba%larına geçti,%unlardan o zulmedenlerin de kazandıklarının fenalıklarına geçecektir onlar da atlatacak de+illerdir 51 Hâlâ bilmediler mi ki: Allah rızkı

19 diledi+ine açar, kısar da, %übhesiz ki bunda iyman edecekler için âyetler vardır 52 Sh:» bè m ìß åî y 1 ã üa ó Ïìní é ÜÛa Allah kabz eder alır o nefisleri ölümleri zamanı - bu âyetin sevkı yukarıya üç noktadan alâkadardır.birkerrekasrile nihayetteki «3î ì 2 ; á è îüç o ãa bßë» kavline nâzırdır.ya'nivekîlsende+ilsin Allahdır. Çünkü o canları ancak Allah alır. Bu nokta daha ileride «3î ë ó ÜÇ ì çë» diye tasrih de õ ó 3 edilecektir. "kincisi hidayet ve dalâletin, hayat ve memat ile bir temsilini i%'ar eder. Üçüncüsü de ta yukarıdaki «á Ø 2 ä Ç òà î Ô Ûa â ìí á Ø ã a á q P 9æì n îß á è ã aë o îß Ù ã a æì à n m ;» kavlini bir nevi' tavzıh ile «b 7 è îüç 3 ší bà ã bï 3 åßë 7 é 1ä Û ô n èí bà ã bï ô n ça åàï» ıhtarını bir takrir ve isbattır. Sahib ke%%af burada enfüsten murad ruh ile beden mecmuu oldu+una kail olarak demi%tir ki: el'enfüs kemahiye cümlelerdir, teveffîsideimatesidir ki hassas derrâk bir zîhayat olmasının medarı olan eczasının sıhhat ve selâmeti kabîlinden esbab ve %eriatın selb olunmasıdır. Çünkü

20 sıhhati selb olununca keenne zâtı selb olunmu% gibi olur. Çünkü Allah azze ve alâ teveffiyi mevti, menâmi hep enfüse teallûk ettirmi%tir. Halbuki akl-u temyiz nefsı mevt ve nevm ile muttasıf de+ildir, ölen ve uyuyan ancak cümle ma'nâsına nefistir g ça. Nefis beden mukabili olarak ruh ma'nâsına dahi geldi+i ve bilhassa ruhi emrî denilen nefsi natıkaya ıtlak edildi+i cihetle di+er müfessirîn burada "bni Abbas Hazretlerinden vârid olan bir rivayet vechile akl-u temyiz nefsi denilen nüfusı nâtıka ile tefsir etmi%lerdir ve teveffiyi de bedene olan teallûk ve tesarrufunu kesmek suretiyle kabz edip almak diye beyan eylemi%lerdir. Mevtte zâhiren ve bâtınen, uykuda da yalnız zâhiren teallûku kesildi+ini söylemi%lerdir. "bni Abbas Hazretleri demi%tir ki: Âdem o+lunda bir nefis bir ruh vardır, aralarındaki fark Güne% ile %uaı gibidir. Nefis, kendisiyle akıl vetemyiz yapılan, ruh da teneffüs ve hareket yapılandır. Ölümde ikisi de müteveffâ, uykuda yalnız nefis müteveffadır g ça. Ruh denilince umumiyyetle hayat meb'dei anla%ıla geldi+i gibi hayat da Sh:»4128 ekseriya cismanî tezahürat ile anla%ıldı+ından hayatı ma'neviyye meb'dei olan ruha nefis ıtlak edilmi%tir. Güne% ile %uaını temsil getirmesi gösterir ki aralarında bir cevher farkı anlatmak istememi%tir.bizim

21 anladı+ımız %udur: nefis kendini duyan, kendine ve kendindekine vicdanı olan ya'ni ene %uuruna sahib olan zattır. Her nefiste böyle %âir ve me%'ûr olmak üzere çifte bir haysiyyet vardır.teveffî,bir %ey'i vâfî olarak, ya'ni kâmilen ve tamamiyle almak, selbetmektir. Bundan dolayı ruhuntarafı ilâhîden tamamiyle ahz-ü kabzına teveffî ve ölüme vefat denilmi%tir. Emaneti yerine teslim ve temamen vefâ etmek gibidir. Nefisler vacibülvücud de+ildirler, onun için kendilerine %uurları bizati olsa bile lizatiha de+ildir. Allahdandır. Allah onları kendilerinden alıp kendilerinden geçirir. Bu ma'nâ «é j ÜÓë õ Šà Ûa å î2 4ì zí é ÜÛa» gibidir. "%te nefsin teveffîsi, ölüm ve uyku æa hallerinde oldu+u gibi kendinden geçirilip akl-ü temyizinin kendinden alınmasıdır. Bu suretle ma'nâ %u oluyor: «1 ã üa ó Ïìní é ÜÛa» o nefisleri nüfusı natıkayı ba%kade+il, ancak Allah kendilerinden alır, kabzeder, yok etmeksizin kendilerinden geçirir, %uur ve temyizlerini alır bè m ìß åî y öldükleri zaman - ya'ni bedene tesarruf ve teallûkları kesildi+i zaman o àm áû ó n Ûaë ölmiyenleri de b 7 è ßbäß ó Ï uyudukları zamanalır da p ìà Ûa bè îüç ó šó ó n Ûa Ù à îï üzerine ölüm hukmünü verdiklerini alıkor, ba'se kadar tutar di+erlerini, henüz ölüm hukmü verilmemi% olan ô Š üa 3 Š íë uykudakileri salıverir 6ó à ß 3ua ó Û a müsemmâ, mukadder bir ecele kadar ki ölecekleri zamandır - i%te böyle hem ölüm halinde, hem de uyku halinde o nefisler, Allah tealânın kabzında bulunur.

22 Burada %u suâl hatıra gelir: Yukarıda Sûrei Secde de «á Ø 2 ó Û a á q á Ø 2 3 ë ô ˆ Ûa p ìà Ûa ÙÜß á Øî Ïìní 3 Ó æì Èu Š m ;» Sh:»4129 buyurulmu%, daha yukarıda Sûrei «Enam» da «Pæì Ÿ Š1 í ü á çë bä Ü é n Ïìm p ìà Ûa á ya õ bu a a ó ny 6» buyurulmu% olmakla bunlarda teveffî Allahın Õz Ûa á èî Û ìß é ÜÛa óû a a ë Resullerine ve melekülmevte isnad edilmi% idi, %u halde burada kasr ile «ó Ïìní é ÜÛa» á q buyurulması bunlara münafi olmaz mı? Fahrüddini Razî tefsirinde buna %öyle bir cevab verilmi%tir: hakıkatteteveffî eden ancak Allah tealâdır. ;u kadar ki Allah tealâ esbab âleminde her nevi' ameli Melâikeden bir Meleke tefvız buyurmu%, bu suretle ervahın kabzına da Melekülmevti me'mur kılmı%tır ki o reistir, maıyyetinde etbaı ve hademesi vardır.onuniçin o âyetlerde teveffî onlara nisbet edilmi%, burada da hakıkî olarak Allah tealâya nisbet olunmu%tur g ça. Bunun hasılı; Allahın me'mur edip gönderdi+i rüsülün kabzı Allahın kabzı demektir. Yahud Allahın kabzı do+rudan do+ruya veya Melekleri vasıtasiyle olmaktan

23 eamdır demek oluyor. Bu cevab haddi zatında da+ru ve «õ bu a a ó ny 6 òä1y á Ø îüç 3 Š íë ê bj Ç Ö ìï Š çbô Ûa ì çë b ä Ü é n Ïìm p ìà Ûa á ya» diye hattâ ile «Š çbô Ûa ì çë» kasrına terfi'i de buna %âhid ise de burada daha mühim bir nükte vardır: dikkat olunmak lâzım gelir ki zikrolunan âyetlerin birinde Melekülmevtin kabzından sonra «æ ì Èu Š m á q» buyuruldu+u gibi, di+erinde de «Õz Ûa á èî Û ìß é ÜÛa óû a a ë á q é îû a 6» buyurulmu%tur. "%te buradaki teveffî o irca've redd lâhzasını beyandır.bununtavzıhi de %u olur: Melekülmevt bedenden ruhı hayvanî denilen hayatı cismaniyye ruhunu kabzeder, akl-ü temyiz ruhu denilen nüfusı nâtıkayı, emri rabb olan ruhı insanîyi ise «ó yë å ß éî Ï o 1ãë» mantukunca do+rudan do+ru Allah nefhetti+i gibi «1 ã üa ó Ïìní é ÜÛa» mantukunca kabz-u teveffîsi de do+rudan do+ru Allaha aiddir. «æì Èu Š m é îû aë P é ÜÛa óû a a ë á q» buyurulması da bu ıhtisası ı%'ar eyler. Ù Û ó Ï æ a ;übhesiz ki bunda - bu teveffî ve imsâk ve irsalde æë Š Ø1ní â ìô Û pbí ü Sh:»4130

24 dü%ünecek bir kavm için elbet âyetler var. - Ki Allahdan ba%ka ma'bud olamıyaca+ına ve akıbet hep Allaha gidilece+ine ve ba's olunup huzurunda muhakeme olunaca+ına ve Allaha kar%ı yalan söylemi%, zulüm, küfretmi% haksızların, kâfirlerin mesvası Cehennem olup sadık, mü'min, müttekı muhsinlerin en güzel 6 mükâfata ireceklerine velhasıl mısdakına delâlet ederler. æì È ua é îû a b ã aë é Ü Û b ã a Sûrei «En'am» da «á Ø rè jí á q bè äûb 2 á n yšu bß áü Èíë 3 î Ûb 2 á Øî Ïìní ô ˆ Ûa ì çë éî Ï» âyetinin tefsirine bak. Nefislerin uykudaki gibi kendilerinden geçilmesi azâbı duymamak i'tibariyle kâfirlerinlehlerine olmaz mı? diye de bir suâl hatıra gelebilir. Sahib ke%%af bu suâle meydan vermemek için, nefsi nâtıkanın ölümle muttasıf olamıyaca+ını söylemi%ti,fakat bunun asıl cevabı Hazreti Aliye nisbet olunan %u kıt'adır. óy 3 òya pìàûa æbøû bä Šm bänß a a bãa ìûë õó 3 åç a È2 4ªb äï bärè2 bänß a a bäøûë «E+er biz öldü+ümüz vakıt bırakılmı% olsa idik ölüm her zîhayatın rahati olurdu ve lâkin bizler öldü+ümüz vakıt ba's olunaca+ız da ondan sonra her %ey'den suâl edilece+iniz. Demek mes'elenin asıl tefekkür

25 olunacak hall noktası bu kabz-u imsâkveirsalden Allah tealânın tesarrufı mutlaka kudretini anlıyarak bu tutu%un, bu habs-ü imsakın onları kaçırmayıp ba's için bir habs-ü tevkif oldu+unu istintac etmek ve ba's ile lilaullahın deh%etini, celâl-ü cemalini mülâhaza edebilmektir. Onun için «í» de geçti+i üzere sûr nefholununca kâfirler «b <ã Ó Šß bärè2 åß» diyeceklerdir ki a%a+ıya do+ru bu ma'nâ burada da tavzıh olunacaktır. Ve yine bundan dolayıdır kikâfirler «å înä qa bän îî yaë å înä qa bä nßa» diyeceklerdir. Bütün bu inzarlara kar%ı mü%riklerin yegâne tutundukları tutamak %efâat da'vası oldu+u için buyuruluyor ki: 43. 6õ bè1 é ÜÛa æë aë ˆ ma âa yoksa Allahın berisinden %efaatciler mı edindiler? - Allaha kar%ı yalan söyliyen «6ó 1 Û é ÜÛa óû a bãì 2 ŠÔ î Û ü a á ç j Èãbß» diyen, Allah veled ittihaz Sh:»4131 eyledi diyen o mü%riklere æì Ü Ô Èí üë b d î æì Ø Ü àí ü aì ãb ìûëa 3 Ó - bu evvelâ putların %efaati da'vasını ibtaldir. Di+erleri hakkında da %öyle buyuruluyor: 44. bütün %efaat Allah içindir. Onun da maliki odur. Onun izni b 6 Èî àu òçb1 Ûa é Ü Û 3 Ó

26 olmaksızın huzurunda kimse %efaat edemez, %efaat me'zun olanlar da hep onun rızasını mülâhaza ederek %efaat edebilirler. Çünkü ƒûa 6 üaë paì à Ûa Ù Ü ß éû aì Àä Ômü á è 1 ãa ó ÜÇ aì ÏŠ a åí ˆ Ûa ô bj Ç bí 3 Ó US ì 1Ì Ûa ì ç é ã a b 6 Èî àu lì ã ˆÛa Š 1 Ìí é ÜÛa æ a 6 é ÜÛa òà y æa 3 jó å ß éû aì à Ü aë á Ø 2 ó Û a a ì jî ãaë UT áî y ŠÛa 4 Œ ã a bß å ya a ì È j maë UU æë Š ä mü á q laˆè Ûa á Øî m bí á n ãaë òn Ì2 laˆè Ûa á Øî m bí æa 3 jó å ß á Ø 2 å ß á Ø îû a o Ÿ ŠÏ bß ó ÜÇ ó mš y bí 1ã 4ì Ôm æa UV =æë Š È mü ìû 4ì Ôm ëa UW =åí Š b Ûa å àû o ä æ aë é ÜÛa k äu ó Ï ôšm åî y 4ì Ôm ëa UX =åî Ô n à Ûa å ß o ä ØÛ ó äí ç é ÜÛa æa åî ä z à Ûa å ß æì bï ñ Š ó Û æa ìû laˆè Ûa Sh:»4132 o ä ë p Šj Øn aë bè 2 o 2 ˆØÏ ó mbí a Ù mõ bu Ó ó Ü2 UY

27 óüç aì 2ˆ åí ˆ Ûa ôšm òà î Ô Ûa â ìíë VP åí Š ÏbØ Ûa å ß åí Š jøn à Ü Û ô ì rß á äèu ó Ï îûa 6 ñ ì ß á è çì u ë é ÜÛa õ ì Ûa á è àíü 9 á è m b1à 2 a ìô ma åí ˆ Ûa é ÜÛa ó vä íë VQ 3 ó ÜÇ ì çë 9 õ ó 3 Õ Ûb é ÜÛa VR æì 㜠zí á çüë åí ˆ Ûaë 6 üaë paì à Ûa î ÛbÔß éû VS 3î ë õ ó ; æë Š b Ûa á ç Ù Û ë a é ÜÛa pbí b 2 aë Š1 Meali ;erifi De ki: ey nefisleri aleyhine israf etmi% kullarım! Allahın rahmetinden ümidi kesmeyin, çünkü Allah bütün günahları ma+rifetbuyurur, %übhesiz ki o öyle gafûr öyle rahîm o 53 Onun için ümidi kesmeyin de ba%ınıza azâb gelmeden evvel tevbe ile rabbınıza dehalet edin ve ona halîs müslimanlık yapın, sonra kurtulamazsınız 54 Haberiniz olmıyarak ansızın ba%ınıza azâb gelmeden evvel halîs müsliman olun da rabbınızdan size indirilenin en güzelini ta'kıb ve tatbık edin 55 Diyece+i gün bir nefis: eyvah, Allah yanında yaptı+ım eksikliklerden dolayı hasretime bak, do+rusu ben e+lenenlerden idim 56 Yâhud diyece+i: Allah bana yolunu gösterse idi her halde ben müttekılerden olurdum 57 Ve yâhud azâbı gördü+ü

28 zaman Sh:»4133 diyece+i: bana bir geri dönmek olsa idi de muhsinlerden olsa idim! 58 Hayır sana âyetlerim geldi de onlara yalan dedin, kibretmek istedin ve kâfirlerden oldun 59 Hem o Kıyamet günü görürsün ki Allaha kar%ıo yalan söyliyenlerin yüzleri kararmı%tır Cehennemde de+il mi mevkıi mütekebbirlerin 60 Korunan müttekıyleriise Allah muradlarınca necata çıkarır,onlarafenalık dokunmaz ve onlar de+ildir mahzun olacaklar 61 Allah her %eyin halikıdır,her %ey üzerine vekil de o 62 Bütün Göklerin ve Yerin kilidleri onundur, Allahın âyetlerine küfrederler i%te onlar kendilerine yazık edenlerdir Ó De ki - ya'ni Allah tarafından %u hıtabı tebli+ et á è 1 ãa ó ÜÇ aì ÏŠ a åí ˆ Ûa ô bj Ç bí ey nefislerine kar%ıisraf etmi% kullarım - "SRAF,malsarfında me%hur ise de insanın yaptı+ı her hangi bir fıilde haddini a%maktır. Burada cinayet

29 ma'nâsı da tazmin olunarak «ó ÜÇ» ile sılalanmı%tır.ya'nima'sıyette ifrat ederek kendi nefislerine cinayet yapmı% olan kullarım PPPƒÛa 6 é ÜÛa òà y å ß aì Àä Ômü - Bu âyetin Kur'anda en ümidli âyet oldu+u söylenir. Bununla beraber dikkat edilmek lâzım gelir ki bu ümid, günaha te%vık için de+il en günahkâr kimseleri bile bir an evvel tevbe ve inabeye te%vık için oldu+u ikinci ve üçüncü âyetten zahirdir. Bunun sebebi nüzulünde bir kaç rivayet vardır.ataibni Yesardan olan rivayete göre Hazreti Hamzanın katili Vah%î hakkında Medinede nâzil olmu%tur. "bni Ömerden rivayet olundu+una göre de demi%tir ki ayya% ibni Ebî rebîa ve Velîd ibni Velîd ve daha bir kaç nefer müsliman olmu%lardı. Sonrata'zib edilmi% fitneyedü%mü%lerdi, biz bunlar hakkında Allah artık bunlardan ebeden hiç bir %ey kabul etmez, müsliman oldular, sonra da bir azâb ile ta'zib olunduklarından dolayı dinlerini terkettiler Sh:»4134 diyor idik bu âyetler nâzil oldu. Ömer ibnilhattan kâtib idi bunları kendi eliyle yazdı, ayya% ibni Ebî rebîaya ve Velîd ibni Velîde ve di+er bir kaç kimseye gönderdi onlar da müsliman olup hicret ettiler g ça. "bni Abbastan rivayet olundu+una göre de Mekkeliler %öyle demi%ler: Muhammed zu'mediyor ki putlara tapan,

30 Allah ile beraber di+er bir ılâha dua eden ve Allahın muhterem kıldı+ı nefsi katleyliyen kimseler ma+rifet olunmaz, o halde biz nasıl hicret eder ve müsliman oluruz, ilâhlara tapmı%, adam öldürmü%üz ehli %irkiz» bunun üzerine Allah tealâ «òà y å ß aì Àä Ômü á è 1 ãa ó ÜÇ aì ÏŠ a åí ˆ Ûa ô bj Ç bí 3 Ó é ÜÛa 6» âyetini indirdi. Maamafih sebebi nüzul kâfirlerin islâmı mes'elesi ise de mefhum âsiylerin tevbesine de %amil oldu+unda %übhe yoktur, o evleviyyetle sabit olur. Demek ki «é 2 ÚŠ í æa Š 1 Ìí ü é ÜÛa æ a» âyeti mucebince %irkin ma+rifet olunmaması tevbe edilmedi+i takdirdedir. 54. laˆè Ûa á Øî m bí æa 3 jó å ß azâb size gelmezden evvel - buyurulması da iymanı ye'sin faide vermiyece+ini anlatır ã 4ì Ôm æa Bir nefis diyece+i için - ya'ni dememek için î ë õ ó 3 ó ÜÇ ì çë - ta yukarıdaki «3î ì 2 ; á è îüç o ãa bßë» hıtabına mukabildir. Ya'ni üzerlerinde tesarruf kendisine aid olan, yâhud görüp gözetecek, maslâhat veya mes'uliyyetlerini tatbık eyliyecek olan ancak odur üaë paì à Ûa î ÛbÔß éû

31 MEKALÎD,mıklidveyamıkladın cem'idir ki kilid veya anahtar demektir. Kilidin muarrebi, ıklidin cem'i oludu+u da söylenmi%tir. Burada kilid veya anahtardan maksad Yer ve Gök hazîneleri ve onlarda diledi+i gibi tesarruf etmektir. Sh:»4135 VU æì Ü çbv Ûa bè ía j Ça ó ãë Š ß bm é ÜÛa Š îìïa 3 Ó VT o Š a å Û 7Ù Ü jó åí ˆ Ûa óû aë Ù îû a ó y@ë a ÔÛë j ÇbÏ é ÜÛa 32 VV åí Š b Ûa å ß åãì ØnÛë Ù ÜàÇ åàj zîû üaë > ê Ó Õy é ÜÛa aë Ó bßë VW åí Š b Ûa å ß å ë éãbz j 6 é äî àî 2 pb í ì Àß paì à Ûaë òà î Ô Ûa â ìí é nš jó b Èî àu ó Ï åß Õ È Ï ì Ûa ó Ï ƒ 1 ãë VX æì Š í b àç ó ÛbÈmë éî Ï ƒ 1 ã á q 7 é ÜÛa õ b åß ü a üa ó Ï åßë paì à Ûa ì ä 2 üa oóš aë VY æë Š Ä äí âbî Ó á ç a bï ô Š a á èä î2 ó š Óë õ a è Ûaë å î j äûb 2 õó uë lbn Ø Ûa É ëë bè 2 ì çë oü àç bß 1ã 3 oî Ï ëë WP æì àü Ä íü á çë Õz Ûb 2

32 ; æì ÜÈ 1í bà 2 áü Ça Meali ;erifi De ki: böyle iken %imdi o Allahın gayrısına mı kulluk etmemi emrediyorsunuz bana? Ey cahiller! 64 Celâlim hakkı için sana da vahyolundu %u, senden evvelkilere de: "yemin ederim ki Sh:»4136 e+er %irk ko%arsan çalı%man bütün bo%una gider ve mutlak kendine yazık eden hasirlerden olursun 65 Hayır, onun için yalnız Allaha kulluk et ve %ükredenlerden ol 66 Allahı hakkıyletakdir edemediler, halbuki bütün Arz Kıyamet günü onun bir kabzası Göklerde yemînine dürülmü%lerdir, çok münezzeh ve çok yüksektir o sübhan onların %irkinden 67 Ve sur üflenmi%tir de Göklerde kim var, Yerde kim varsa çarpılıp yıkılmı%tır, ancak Allahın diledi+i müstesnâ, sonra ona bir daha üflenmi%tir, bu kerre de hep onlar kalmı%lar bakıyorlardır 68VeArzrabbının nuriyle parlamı%tır,kitabkonmu%, Peygamberler ve %âhidler getirilmi% ve beyinlerinde hak ile huküm verilmektedir hem hiç zulmolunmazlar 69 Ve her nefis ne amel yaptı ise

33 temamen ödenmi%tir, ve her ne yapıyorlarsa o a'lemdir pb í ì Àß paì à Ûaë òà î Ô Ûa â ìí é nš jó b Èî àu üaë 6 é äî àî 2 Arzbirkabzası Kıyamet günü, Semalar da yemîniyle dürülmü%lerdir. - Zemah%erî, Beyzavî, Ebüssüud gibi belâgatte mümtaz olan müfessirler diyorlar ki: bu kavli celîl, Allah tealânın gayet azametine ve kudretinin kemaline ve zihinlerin hayret etti+i büyük fiıller onun kudretine nisbet edilince çok küçük ve hakır kalaca+ına bir tenbih ve âlemi yıkıvermek ona göre pek kolay bir %ey oldu+unu temsil ve tahyil tarikıyle bir ifâdedir ki kabza ve yemin kelimelerinin hakikat veya mecaz olmaları ciheti mülâhaza edilmeksizin = «3 î ÜÛa ò à Û o2b» gecenin zülfüne kır dü%tü»terkibi gibi hey'eti mecmuasiyle bir tasvirdir. Di+er ba'zıları da demi%lerdir ki kelâmdan asl olan hakıkattir,fakat hakıkatin müteazzir oldu+una bir delîl bulununca da mecazı sarfı vâcib olur. Kabza ve yemîn kelimeleri carihada hakıkattir, Allah tealâ a'za ve cevarihin sübutü mümteni' bulundu+una da delîli aklî vardır, o halde mecaze hamli vâcibdir. Zira fülân fülânın kabzasında (avucunda) dır denilir. Onun tedbir ve teshırialtında demektir. «á è ãbà ía oøüß bßë» de

34 Sh:»4137 de murad kendilerinin milki olmaktır. ;u hâne fülânın yedinde, fülânın kabzında, ve fülânın kabzasına geçti derler ki hâlıs milki oldu+unu söylemek isterler, hem bunlar müsta'mel ve me%hur mecazlardır. "bni Atıyye de demi%tir ki kabza kudretten ıbarettir. g ça. Dilimizde dahi pek çok kullanılan kabza kelimesi esasında kabızdan masdar binâi merredir. Bir kabız, bir sıkma veya bir tutma demektir. Avucla tutulan mıkdara dahi kafın zammiyle kubza, tutam veya sıkım denildi+i gibi kafın fethiyle kabza da denilir. Demek ki kabza bir sıkım,birtutam veya bir avuç ma'nâlarına olabiliyor. Burada bir sıkım diye ifâde edilmek Kıyametin tazyıkını anlatmak ı'tibariyle daha vazıh olur. YEM"N, sa+ demektir. Kuvvet ve kasem ma'nâlarına da gelir. Burada kuvvet veya kasem demek olabilece+i de söylenmi%tir. «6 õ bà Ûa ô ì Àã â ìí» k n Ø Ü Û 3 v Ûa óà mantukunca Semayı dürme+e ahdetmi% oldu+u için tahkık ı'tibariyle bu ma'nâ dahi do+ruise de evvelki ma'nâ ile kuvvet ve kudretin tasvir ve temsili daha kuvvetli daha azametli bir ma'nâ ifâde etti+ini ıhtara hacet yoktur. Sahihi Müslimde Hazreti Ai%eden rivayet olundu+una göre Arz ve Semâvatın bu kabz-u tayyi sırasında insanların nerede olaca+ı Resulullahdan sual olunmu% «Sırat üzerinde» buyurulmu%tur.kıyameti

35 tasviriçin de buyuruluyor ki 68. ó Ï ƒ 1 ãë - surun ma'nâsı Sûrei «Nemil» de «ì Ûa Ê Œ1Ï ì Ûa ó Ï ƒ1 ä í â ìí» âyetinde geçmi% idi. Görülüyor ki burada ikinefıh beyan olunuyor. Birincisi yıkan nefhı saıktır ki bu, nefhai ulâ veya vustâdır. "kincisi kaldıran nefhı kıyamdır kibuda nefhai saniye veya sâlisedir. Ve Kıyamet kelimesi bu ikincideki kıyamma'nâsından olmakla beraber birinciyi de mebdei olmak üzere mutazammındır.onuniçinkıyamet kopması en büyük yıkımı ifâde eder. Buna saat, vâkıa, hakka dahi denilir. Sh:»4138 SAIK,yıldırım çarpmasında oldu+u gibi bayılıp dü%meyeveölme+e denilir. Bu kıyamdan sonra yevmi din ve yevmi fasıl denilen safhayı beyan ile buyuruluyor ki: 69. üa vearzparlamı%tır.-buparlıyacak olan Arz, kabızdan sonra «üa Š îë oóš aë üa 4 j m â ìí» mantuku üzere de+i%ecek olan Arzı mah%erdir.bir hadîsi %erifte %öyle vârid olmu%tur: nâs hâlıs elenmi% un çöre+i gibi beyaz bir Arz üzerinde ha%rolunacaktır ki üzerinde kimsenin bayra+ıyok. bè 2 rabbının nuriyle - Kur'anın bir çok âyetlerinde ì ä 2

36 Kur'ana, bürhane, hakk-u adle nur ta'bir buyurulmu% oldu+u gibi burada da nur, hakk-u adalet tecellîsi demek oldu+u söylenmi%tir. Fakat Ebû Hayyanın nakletti+i üzere "bni Abbas demi%tir ki burada nur, ;ems-ü Kamerin nuru de+il di+er bir nurdur ki Allah tealâ halkedecek de onunla Arzı tenvir eyliyecektir. Bu rivayet bizi obirlerinden daha bedi' bir ma'nâ ile tenvir etmektedir. Zira, elektrik ile bir misalini tesavvur edebilece+imiz parlak bir nurun, bir uurı rabbanînin yaradılaca+ını bize önceden haber vermi% oluyor. Bir nur ki onunla mahkemei kübrânın kurulaca+ıarzı mah%er tenvir olunacaktır. lbn Ø Ûa É ëë kitab ortaya konmu% - burada kitab, defteri âmal ile tefsir edilmi%tir. õ a è Ûaë å î j äûb 2 õó uë ve Peygamberlerle %ahidler getirilmi% - «a a Ñ îøï P 6 á n j u a a bß 4ì ÔîÏ 3 ŠÛa é ÜÛa Éà ví â ìí P a 6 î è õ ü ª ì ç ó ÜÇ Ù 2 bä uë î è 2 ò ß a 3 bä u 7 á è ßbß b 2 bã a 3 aì Ç ã â ìí» mazmunları zâhir olmu%tur. Maamafih burada nebiyyîn, muhbirler ma'nâsını da ifâde edebilir. Sh:»4139 bç@ ªë bu a a ó ny a 6 Šß á äèu ó Û a a ë Š1 åí ˆ Ûa Õî, ë WQ

37 á Ø ä ß 3 á Ø m bí áûa bè n㜠á èû 4bÓë bè 2aì 2a oz n Ï aì ÛbÓ a 6ˆ ç á Ø ß ìí õ bô Û á Øãë ˆ ä íë á Ø 2 pbí a á Ø îüç æì Ü ní 3î Ó WR åí Š ÏbØ Ûa óüç laˆè Ûa òà Ü o Ôy å Ø Ûë ó Ü2 åí Š jøn à Ûa ôì rß jï b 7 èî Ï åí Ûb á äèu laì 2a a ì Ü a a a ó ny a 6 Šß ò äv Ûa óû a á è 2 a ìô ma åí ˆ Ûa Õî, ë WS á n j Ÿ á Ø îüç â5 bè n㜠á èû 4bÓë bè 2aì 2a oz n Ïë bç@ ªë bu bäó ô ˆ Ûa é Ü Û àz Ûa aì ÛbÓë WT åí Ûb bçì Ü bï Š ua á È äï 7 õ b ã s îy ò äv Ûa å ß a ìjnã üa bäq ëaë ê Çë ŠÈ Ûa 4 ìy å ß åî Ï by òø Üà Ûa ôšmë WU åî Ü ßbÈ Ûa é Ü Û àz Ûa 3î Óë Õz Ûb 2 á èä î2 ó š Óë 7 á è 2 àz 2 æì z j í åî àûbè Ûa l Meali ;erifi Ve küfredenler zümre zümre Cehenneme sevkedilmektedir, nihayet ona vardıklarında kapıları açılır ve bekçileri onlara

38 Sh:»4140 %öyle der: size rabbınızın âyetlerini okur ve sizi bu günün» likasından korkutur Resuller gelmedi mi içinizden sizlere? Evet derler: geldi velâkin kâfirler üzerine "kelimei azâb"hakk oldu 71 Denilir: girin Cehennemin kapılarına; ebediyyen içinde kalmak üzere, bak ne fenadır mevkıi mütekebbirlerin 72 Rablarına korunmu% olan müttekîler de zümre zümre Cennete sevk olunmaktadır, nihayet ona vardıkları ve kapıları açılıp bekçileri onlara "selâm sizlere ne ho%sunuz! Haydin girin onlara ebediyyen kalmak üzere" diye selâm durdukları 73 Onlar da: hamd o Allaha ki bize va'dini do+ruçıkardı ve bizi Arza vâris kıldı, Cennetten istedi+imiz yerde makam tutuyoruz" dedikleri vakıt...bakartık ne güzeldir ecri o âmillerin 74 Melâikeyi de görürsün Ar%ı etrafından donatmı%lar rablarına hamd ile tesbih ediyorlardır ve halk arasında hakk ile huküm icra edilip denilmektedir: «å î àûbè Ûa àz Ûa» 75 l é Ü Û Ya rab bizi de bu hamde iren kullarından eyle. Burada sûrei Zümer bitti, bunu sûrei Mü'min ta'kıb ediyor

39