Ayrıntı: 1066 ScholaAyrıntı Dizisi: 38. Bir Devlet İki Cumhuriyet Türkiye de Özyönetim ve Merkeziliğin Anayasal Dinamiği Dinçer Demirkent

Transkript

1 DİNÇER DEMİRKENT 1983 İzmir doğumludur. İzmir Atatürk Lisesi nden 2001 yılında mezun olmuş, aynı yıl A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi ne girmiştir yılında lisans öğrenimini tamamlamış, 2011 yılında aynı fakültenin anayasa kürsüsüne asistan olmuştur yılında 686 sayılı Olağanüstü Hal KHK sı ile mesleğinden ihraç edilmiştir. Daha önce Murat Sevinç ile birlikte hazırladıkları Kuruluşun İhmal Edilmiş İstisnası: 1921 Anayasası ve Tutanakları İletişim Yayınları ndan basılmıştır. Yayın Kurulu üyesi olduğu Ayrıntı Dergi başta olmak üzere çeşitli dergilerde yazmaktadır.

2 Ayrıntı: 1066 ScholaAyrıntı Dizisi: 38 Bir Devlet İki Cumhuriyet Türkiye de Özyönetim ve Merkeziliğin Anayasal Dinamiği Dinçer Demirkent Son Okuma Ahmet Batmaz Dinçer Demirkent, 2017 Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Fotoğrafı Bettmann / Bettmann / Getty Images Turkey Kapak Tasarımı Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Yetiş Baskı ve Cilt Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Merkez Efendi Mah. Fazılpaşa Cad. No: 8/2 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım: Mayıs 2017 Baskı Adedi: 1000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu-İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 Bir Devlet İki Cumhuriyet Türkiye de Özyönetim ve Merkeziliğin Anayasal Dinamiği Dinçer Demirkent

4 ScholaAyrıntı Dizisi Doğu Mitolojisinin Edebiyata Etkisi Derleyen: Mehmet Kanar Nefret Söylemi Derleyen: Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu Marx ve Weber'de Doğu Toplumları Lütfi Sunar Benjaminia: Dil, Tarih ve Coğrafya Besim F. Dellaloğlu Kamusal Alan Derleyen: Éric Dacheux İletişim Bilimlerinin Serüveni Michel Bourse-Halime Yücel Varlık Tutulması Ahmet Bozkurt İmgeden Yoruma Halime Yücel Azınlıklar, Ötekiler ve Medya Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu & Dr. Savaş Çoban Orpheus'un Bakışı Ahmet Bozkurt Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri Derleyen: Mutlu Binark İnternet ve Sokak Sosyal Medya Dijital Aktivizm ve Eylem Derleyenler: Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu Dr. Savaş Çoban Özyönetim Düşüncesi Rousseau'dan Marx'a Özgürlük Arayışı Caner Sancaktar Skolastik Fantazya Hayalden Endüstriye Popüler Kültür Odağında Masal Çözümlemeleri Derleyen: Hüseyin Köse Özne Hayatı Konuşunca Derleyen: Aytül Kasapoğlu Göçler Ülkesi Derleyenler: Lülüfer Körükmez İlkay Südaş Kadın ve Bedeni Dişilik, Güzellik ve Şiddet Sarmalında Yasemin İnceoğlu & Altan Kar Hayvan Hakları Çetin Nerse Roman Tütün İşçileri Egemen Yılgür Keçi Medeniyeti Neolitik Dönemden Günümüze Uzanan Doğa Kültürü Cemal Ün Türkiye'de Kapitalist Yöneticiler Sınıfı Kültür, Sınıf ve Sosyal Sınırlar Özgür Budak Neoliberal Muhafazakâr Medya Derleyen: U. Uraz Aydın

5 İçindekiler Teşekkür... 7 Sunuş Kuruluş Sorunu Dinamik Cumhuriyet: Ara Sonuçlar Cumhuriyetin Birinci Kuruluşu Cumhuriyetin İkinci Kuruluşu ve Sonuç Kaynaklar

6

7 Teşekkür B u kitap uzunca bir zamana yayılan, hem alan hem konu hem de yöntem açısından gelgitlerle dolu doktora çalışmama dayanıyor. Çalışmanın yükü ve sorumlulukları, neredeyse seçilen her konunun bir ömür boyunca tüketilemeyecek literatürlere kapı aralaması, süre kısıtları ve memleket koşulları ile birleşince doktora çalışmasını çekilmez bir hayat arkadaşına, bazen de güçlü düşmana dönüştürüyor. Bu süreçte desteğini hiç esirgemeyen, götürdüğüm her metni defalarca okuyarak katkılarını sunan, anayasa tarihine ilgimin yoğunlaşmasını sağlayan Murat Sevinç e ve acımasız okumalarıyla eleştirinin değerini anlamamı sağlayan Gökçen Alpkaya ya teşekkürü borç bilirim. Çalışmayı bütün aşamalarında izleyen, tedirginlikle girdiğim odasından yüklendiğim sorumlu- 7

8 Bir Devlet İki Cumhuriyet lukla çıktığım Mehmet Ali Ağaoğulları nın ve katkılarıyla Levent Köker in varlıkları çalışmayı güçlendirdi. Hemen her argümanımı tartışmamı sağlayan Ece Göztepe ye ve ilk varsayımlarımın oluşmasından itibaren en yoğun döneminde bile yazdıklarımı okuyan, eleştirileriyle çalışmanın bir sonuca varmasında önemli katkısı olan Cem Eroğul a ayrıca şükranlarımı sunarım. Doktora çalışması, bilimin kolektif bir üretim süreci olduğuna ilişkin düşüncemi kişisel hayatımda deneyimlememi sağladı. Çalışmanın bütününü büyük bir ciddiyetle okuyup tartışan Duygu Türk ün eleştirileri, yazma cesareti verdi. Filiz Zabcı ve Sanem Yardımcı nın çalışmanın önemli bir kısmını okuyarak yaptığı katkı çok değerliydi. A. Ozan Değer ilk bölümü okudu, tartıştı. Ahmet Murat Aytaç en sıkıştığım anlarda yeni yollar gösterdi. Aykut Çelebi birçok kere düşüncelerimi gözden geçirmemi sağladı. Kitabın başlığını Faruk Alpkaya buldu, Barış Ünlü kitabın yayımlanması için ayrıca cesaret verdi. Varsayımlarımı her fırsatta tartıştığım Mutlu Arslan, İlker Akçasoy, Aydın Ördek, Özkan Ağtaş, Abdurrahman Aydın, Demet Sayınta, Onur Can Taştan, Nail Dertli, Ezgi Sarıtaş, Doğan Başkır, Tolga Karabulut ve Selbin Yılmaz ın adlarını anmadan edemem. Çalışmayı tamamlamamı ve yayımlamamı teşvik eden Ayrıntı Yayınları nın İlbay Ağabey ine ayrıca teşekkür etmek zorundayım. Minnettarlığın en büyüğü, evliliğimizin ilk yılının önemli bir bölümünde fakültede sabahlamamı görmezden gelerek beni rahatlatan Helin e. 8

9 Babama

10

11 Sunuş Siyasal topluluğun kuruluşu siyaset felsefesinin konusu olduğundan beri, herkesin kendi payına düşeni yapması ve alması, açıkçası adalet sorunu belirgin bir düşünsel uğraşın odağı haline gelmiştir. Elbette siyasal topluluğun kuruluşu sorun edildiğinde adaletin baş sıraya oturması asıl sorunu tasfiye etmeye dönüktür: Eşitlik. Çağdaş Fransız filozof Jacques Rancière, Filozof ve Yoksulları adlı eserine Platon un metinlerinde kunduracının neden önemli bir yer tuttuğu sorusu ile başlar. Gerçekten dört ya da beş kişilik bir topluluğun kurucularından biri kunduracıdır. Koca bir evi tasarlamak için bir işçi yeterliyken kunduracı neden ayrı bir yer tutsun? 1 Yanıtı açıktır: Herkes bir iş yapmalı, sadece onu yapmalı 1. Jacques Rancière, Filozof ve Yoksulları, Çev. Aziz Ufuk Kılıç, Metis Yayınları,

12 Bir Devlet İki Cumhuriyet ve adalet içinde hakkını ona göre almalı. Platon bu kurguyu bir yalanla destekler ve kendisi de bu yalana herkesin inandığı durumda toplumun sağlam bir temel üzerine kurulacağını söyler: Bu yalan meşhur metaller mitosudur: İnsanlar, mayalarına altın, gümüş ve tunç katılarak yoğrulmuştur ve siyasal topluluktaki konumları da buna göre belirlenir: Yöneticiler, koruyucular ve üreticiler. Türkiye Cumhuriyetinin birinci kuruluş anayasasının, 1921 Anayasası nın tartışma tutanaklarını Platon un diyalogları eşliğinde okumak ilginç bir fikir olabilirdi. Örneğin bir Meclis üyesi Kürdistan dan gelecek olan üyelerin ulusu temsil edemeyeceklerini belirtmek için aşağıdaki ifadeleri kullanıyor: Kararnameyi imzalarken (Babo, ne ızha yekem, ne seravi mulazayiha bikem, bekiçe müntefişeki han) diyor, işte efendiler, (imzaya) izha, (Şerhe) şer, (Mülâhaza) ya mülâzayı, (Müfettişe) müntefiş diyen bu kabil insanlardan Meclise getirilecek azadan yapılacak halita (alaşım) demirci potası halitasından başka bir şey olamaz. Ben isterim ki, halkımızdan getirilecek halita altın olsun. Kürsüdeki Meclis üyesine sıralardan verilen yanıt siyasal topluluğa ilişkin üst kurgunun kendisini, adaletin karşında korkutucu imgesiyle duran eşitliğin sesini yükseltmektedir: Altını çıkaran onlardır. 2 İlginçtir, elbette mesleki temsil mevzuu bahis olmasının da etkisiyle kunduracının adı Meclis tartışmalarında tam 21 kez geçer Anayasası na ilişkin Meclis te yapılan tartışmaların tutanakları, siyasal topluluğun kuruluşuna ilişkin radikal eşitlik fikri ile adalet fikrinin, bu fikirlerin anayasal anlamda paraleli olabilecek temsilsiz siyasal varoluş ile saf siyasi temsilin açıkça tartışılabildiği bölümleri içerir. Yasaların doğrudan doğruya halk tarafından önerilmesi ve onaylanmasına ilişkin tekliflerin; özerk yerel birimlerin kendi kendilerini yönetmelerini öngören düzenlemelerin tartışıldığı bölümlerde bu karşılaşmalar özellikle görülür. Bu karşılaşmaların sonucunda ortaya çıkan, cumhuriyet ilan edilmemiş olsa da cumhurî olan ilk anayasamız; bir daha hiçbir şekilde anayasal norm olarak önerilmeyecek idare usulünün halkın doğrudan doğruya kaderini belirlemesi ilkesini de daha sonrasında yapılan bütün anayasalarda hiç değişmeden kalacak olan egemenlik kayıtsız şartsız milletindir ilkesini de içerir. Birinci ilke radikal eşitlik fikrine 2. TBMM ZC, C. 6, s

13 Dinçer Demirkent içkindir. Anayasanın en geniş yeri ayırdığı idare bölümü de dayanağını halkın doğrudan kendi kaderini belirlemesi ilkesinden alır. Bugün Kürt meselesinin çözümü için yeniden gündeme gelen 1921 Anayasası, başka ülkelerin kendi tarihsel virajlarından geçerek oluşturmuş oldukları sistemlerin Türkiye ye kopyalanmasından önce bakılması gereken temel belgedir. Oluşumundaki Türklerin ve Kürtlerin siyasal birliği gerçeği Mustafa Kemal tarafından bizzat ifade edilmiştir.... bizim Teşkilatı Esasiye Kanunu (1921 Anayasası) gereğince zaten bir tür yerel özerklikler oluşacaktır. O halde hangi livanın halkı Kürt ise, onlar kendi kendilerini özerk olarak idare edeceklerdir. Bundan başka Türkiye nin halkı söz konusu olurken onları da beraber ifade etmek gerekir. İfade olunmadıkları zaman bundan kendilerine ait sorun yaratmaları daima mümkündür. Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisi, hem Kürtlerin hem de Türklerin yetki sahibi vekillerinden oluşmuştur ve bu iki unsur, bütün çıkarlarını ve kaderlerini birleştirmişlerdir. Yani onlar bilirler ki, bu ortak bir şeydir. Ayrı bir sınır çizmeye kalkışmak doğru olmaz. 3 * * * Türkiye de cumhuriyetin anayasal anlamı nedir? büyük sorusuyla girişilen elinizdeki araştırmanın temel bulgusu, Türkiye nin anayasal düzeninin; iki karşıt kuruluşa dayanan, iki karşıt cumhuriyet ve bunlar için verilen mücadeleler bağlamında biçimlendiğidir. Bu mücadelelerin yoğunluğu kurucu meclislere yansımış, meclisler cumhuriyetin sınırlarını çizen anayasaları belirlemiştir. Dolayısıyla cumhuriyet Türkiye de bir biçim değil, içerik ve siyasal mücadele sorunudur. Donmuş bir anlamı yoktur. Yine de anayasa tarihimiz, özellikle kurucu meclisler bağlamında incelendiğinde, cumhuriyet içinde verilen mücadelelerin sınırları çizilebilir. Sınır, halk egemenliğine dayanan, etnik, sınıfsal ve cinsiyet olarak çatışmalı olduğu varsayılan bir topluluğun siyasal birliği ile ulus egemenliğine dayanan, etnik olarak homojen olduğu, toplumsal sınıflara dayanmadığı ve cinsiyetler arasında eşitsizlik olmadığı varsayılan bir topluluğun siyasal birliği arasındadır. Türkiye de cumhuriyetin kuruluşu ile ilgili ilk ve en kapsayıcı sorun, kurma eyleminin kendisidir. Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşu, yeni bir sınır (misak-ı milli), bu sınır içinde yeni bir siyasal 3. Atatürk ün Bütün Eserleri, C. 14, Kaynak Yayınları, s

14 Bir Devlet İki Cumhuriyet birlik (ulus/halk) yaratma çabası olması itibariyle siyasal ve bunu kurumsallaştıracak düzenlemeler bakımından anayasal bir kurma eylemidir. 4 Kurma eylemi (constitute) ise siyasal birliğin (political unity) formu ve tipini belirleyen eylem olarak kurucu iktidar ile onun kurduğu anayasal düzen arasında ayırım yapmayı zorunlu kılar. 5 Birinci Dünya Savaşı nın ardından işgallerin de başlamasıyla birlikte toprakları üzerinde egemenlik yetkisini kullanamayan Osmanlı İmparatorluğu, burada iktidar boşluğu bırakmıştır. Boşluk, yerel ve ulusal kongre iktidarları tarafından doldurulmuş ve iktidar çoğullaşmasının ardından yeni bir siyasal birliğin kuruluş süreci yaşanmıştır. 6 Sonrasında, bu ilk kuruluşu tersine çeviren cumhuriyetin ikinci kuruluşu, yeni bir anayasal düzeni yerleştirmiştir. Kuruluş bağlamında cumhuriyet kavramı açısından temel mesele, egemenlik meselesi, kuranın kim olduğu meselesidir. Kuruluş olarak adlandırılan süreç, egemenlik açısından literatürde genel kabul görmüş bir biçimde monarşik ilkeden demokratik ilkeye geçişle tanımlanır. Bu, egemenliğin kaynağının değişmesi anlamına gelir. 7 Daha cumhuriyet açıkça ilan edilmeden 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu nun birinci maddesiyle anayasa hukukumuza giren ve sonrasında esaslı bir değişikliğe uğramamış 8 olan hâkimiyet bila kaydü şart milletin- 4. Bülent, Tanör, aynı dönemi kurtuluş ve kuruluş kavramlarıyla ele almaktadır; Tanör, Bülent, Kuruluş, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, 1997, s Faruk Alpkaya, kurtuluş ve kuruluşun örtük olarak burjuva devriminin iki aşamasına denk geldiği görüşündedir; Alpkaya, Faruk, Türkiye Cumhuriyeti nin Kuruluşu, İletişim Yayıncılık, 2009, s. 15. Fikret Başkaya ise yeni bir kuruluşun olmadığını, eskiden bir kopuşun yaşanmadığını iddia etmektedir. Başkaya, Fikret, Yediyüz: Osmanlı Beyliği nden 28 Şubat a: Bir Devlet Geleneği nin Anatomisi, Ütopya Yayıncılık, Schmitt, Carl, Constitutional Theory, Çev. Jeffrey Seitzer, Duke University Press, 2008, Schmitt in bu kavramsallaştırmasına onun adını anmasa da Bodin ve Sieyès nin bir karışımı olarak inşa ettiği ulus egemenliği fikrine eleştirisiyle Arendt karşı çıkar ve Amerikan devrimi örneğini eşsiz (unique) bir kurma (founding) eylemi olarak tespit eder; Arendt, Hannah, On Revolution, Penguin Books, Londra, Bu tartışma tezin birinci bölümünde ele alınacaktır. 6.Tanör, Bülent, Yerel Kongre İktidarları, YKY, Anayasası nda yapılan 1909 değişikliklerinden önce ve bu sırada hâkimiyet-i milliye kavramı meclis kararlarında ve bazı siyasal belgelerde geçse de II. Meşrutiyet anayasal belgelerinde millet egemenliği açıkça tanınmış değildi. Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, YKY, 2009, s Anayasası 3. maddesinde egemenlik kayıtsız şartsız milletindir dedikten sonra 4. maddesinde temsil yetkisini açıklarken Türk milleti ifadesini kullanır Anayasası ise 4. maddesinin birinci fıkrasında egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletinindir ifadesini kullanır ve ardından temsil yetkisini açıklarken Millet sözcüğü ile devam eder Anayasası sözcük seçiminde 1924 e geri dönmüş, 6. maddesindeki Türk milleti ifadesini ikinci fıkraya almıştır. Daha önemlisi ise

15 Dinçer Demirkent dir ifadesi, bunun anayasal yansımasıdır. Ancak, bu geçişin niteliği sorunu üzerinde çok durulmamıştır. Egemenliğin kaynağı olarak Tanrı nın tekliği ve monark arasında kurulan bağ ile sağlanmış olan birlik, egemenliğin kaynağı yeryüzüne indiğinde, yani çoğullaştığında tekrar nasıl bir leştirilecektir? Daha özlü bir ifadeyle nüfusun çokluğu hangi ilke ve kurumlar etrafında siyasal birlik haline getirilecektir? Onun birliğini sağlayan temsil sorunu nasıl çözülecektir? Örneğin cumhuriyeti ilan eden anayasa değişikliği, Mümtaz Soysal ın belirttiği gibi yasama yürütme ilişkilerinde sapılan çıkmazın çözümü 9 hakkında mıdır yoksa siyasal birliğin dayanaklarının oluşturulması amacıyla verilmiş bir karar mıdır? 1924 Anayasası nın merkeziyetçiliği, 1921 in içerdiği yerellik vurgusuyla karşılaştırıldığında egemenliğin kullanılması açısından cumhuriyetin iki farklı/karşıt kuruluşundan birinin tercih edildiği sonucunu doğurur mu? Cumhuriyet, demokratik ilkeye dayanmakla (egemenin ulus/ halk olması bakımından) birlikte, kurumlarıyla onun sınırlarını çizmiştir. Jacques Rancière nin Cumhuriyet, devleti ve toplumu homojenleştirerek demokratik fazlalığı (democratic excess) saf dışı bırakan moral değerler, yasalar ve kurumlar sistemidir 10 tanımı, Türkiye de cumhuriyetin kavranması için ufuk açıcıdır. Nitekim Mustafa Kemal in emriyle okullarda okutulması için bastırılan Medeni Bilgiler adlı eser demokrasi ile cumhuriyet ilişkisini şöyle kurar: Demokrasinin, bütün manasiyle, ideali, milletin heyeti umumiyesinin, aynı zamanda idare eden vaziyette bulunabilmesini, hiç olmazsa, devletin son iradesini yalnız milletin ifade ve izhar etmesini ister. Maateessüf, milletlerin kesreti nüfusu, fikri terbiye dereceleri, idealin tatbikinde; büsbütün idealden mahrumiyeti mucip olabilecek ihtiyatsızlıklardan içtinabı muciptir. Binaenaleyh, demokrasi prensibinin en asrî ve mantıkî tatbikatını temin eden hükûmet şekli, cumhuriyettir. 11 Anayasası nın ilk şeklinde Türk sözcüğünün/sıfatının hiç yer almamasıdır. Cumhuriyeti ilan eden 364 sayılı Kanun Türkçe yi resmî dil olarak Anayasa ya soksa da Türk ifadesi Anayasa da yer almamıştır. 9. Soysal, Mümtaz, 100 Soruda Anayasanın Anlamı, Gerçek Yayınevi, 1974, s Rancière, Jacques, Hatred of Democracy, Çev. Steve Corcorn, Verso, Londra, 2006, s. 69. Rancière den ödünç alınan demokratik fazlalık kavramı, siyasal birliğin sınırlarına dahil edilmeyen nüfus çokluğuna ve bunların taleplerine işaret edecek şekilde kullanılacaktır. Bu talepler siyasal birliğin sınırlarını zorlar, cumhuriyetin çizdiği sınırları etkiler. 11. Âfet İnan, A., Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk ün El Yazıları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1998, s. 32. (Vurgu bana ait) 15

16 Bir Devlet İki Cumhuriyet Mustafa Kemal in cumhuriyet ve demokrasi arasında kurduğu ilişkinin gösterdiği gibi cumhuriyet kurumları, bir yandan demokratik ilke, yöneten ve yönetilenin özdeşliği ilkesi içinden inşa edilirken, diğer yandan cumhuriyeti olası ihtiyatsızlıklardan korumakla yükümlüdür. Söz konusu yükümlülük, nüfusa düzen vermek ve ona fikri terbiye kazandırmak biçiminde ortaya çıkmaktadır. Bu, nüfus çokluğunu, ahlaki ve hukuki normlarla bir siyasi birlik olarak örgütlemek anlamına gelir. 12 Bunun yolu ise çokluktan birliğe geçilmesinin formülü olan siyasi temsil ilkesidir. * * * Siyaset felsefesi ile anayasa hukukunun kesiştiği yerde durulduğunda, kurulu düzen ile kurucu iktidar; kurulmuş siyasal birlik ile onun kuşatamadığı demokratik fazlalık arasındaki çatışmayı kuşatacak bir analizin kapısı açılacaktır. Siyasal birliğin kuşatamadığı kesimlerin, yani demokratik fazlalığın talepleri, cumhuriyet kurumlarının çizdiği sınırların genişleme ve daralma eğilimlerini belirler. Örneğin sınıf çatışması sonucu yoğunlaşan talepler, cumhuriyet kurumlarını nasıl esnetmiştir? Kürtler ve gayri Müslim azınlıklar siyasal birliğin neresindedir, onu nereye taşımışlardır? Din, cumhuriyet kurumlarını nereye kadar zorlamıştır? Kadınların cumhuriyet içindeki yeri nedir? Elinizdeki araştırmada bu sorulara yanıt verilirken, kurucu iktidar, halk egemenliği ve anayasa kavramları cumhuriyetin dinamik kavrayışı içinde yeniden yapılandırıldı. Bu yapılandırmanın yaslandığı teorik yaklaşım kurucu iktidarın demokratik teorisidir. Söz konusu teorik yaklaşım, Türkiye anayasa hukuku literatürünün genelinde kabul gören kurucu iktidar yaklaşımıyla bazen sertleşecek bir eleştirel diyaloğu sürdürmek durumundadır. Literatürde genel olarak, kendini herhangi bir normla bağlı görmeyen anayasa yapıcı iktidar olarak ele alınan asli kurucu iktidarın, anayasanın yapılmasının ardından, yeni bir anayasa yapım süreci ortaya çıkana kadar görünmez olduğu kabul edilir. Anayasa yapıldıktan sonra, anayasayı değiştirmek için anayasa tarafından kurulmuş, Teşkilatı Esasiye Kanunu Taslağı BMM de görüşülürken temsil-i mesleki ye dair uzun tartışmaların düğümlendiği en önemli noktalardan biri budur. Millete hemen egemenliği doğrudan kullanma hakkı verilecek midir? Yoksa milletin önce terbiye edilmesi beklenmeli midir? İkinci bölümde bu konunun üzerinde ayrıntılı biçimde durulacaktır. 16